Effecten van waterschaarste en droogte op grondwater. Griet Heuvelmans

Transcriptie

1 Effecten van waterschaarste en droogte op grondwater Griet Heuvelmans

2 Grondwater en klimaat Invloed van klimaat op grondwater: Rechtstreeks: Neerslag - verdamping Onrechtstreeks Drainagebasis : rivierpeil, zeepeil Waterverbruik: grondwaterwinningen Relatief belang van invloedsfactoren (winningen, neerslagoverschot, ) verschilt van plaats tot plaats 2

3 Hydrologische cyclus Infiltratiegebied Neerslag Kies vrije ruimte op het beeld om de tekst te Plaatsen. Zet de tekst in wit indien nodig. Verdamping onverzadigde bodem watertafel freatische aquifer aquitard gespannen aquifer Kwelgebied Basisafvoer aquitard 3

4 Situering van de grootste grondwaterwinningen 4

5 Situering van de grootste grondwaterwinningen Freatische en gespannen winningen, debiet kleiner dan in het oosten van Vlaanderen Vooral freatische winningen Grondwaterschaarste Grondwaterschaarste Zowel freatische als gespannen winningen 5

6 Evolutie grondwaterpeil Freatisch: trend is kleiner en op veel plaatsen gelijklopend (dalend) Gespannen: trend kan groot zijn en beeld is divers (zowel dalend als stijgend) 6

7 Freatisch grondwaterpeil Dalende trend in is grotendeels klimatologisch Mediaan ( ): ongeveer 2 cm/jaar peildaling 7

8 Freatische aquifer Diepe watertafel Infiltratiegebied met diepe watertafel (10-tallen m-mv) Beweging van water door onverzadigde zone duurt lang (jaren) Effect van klimaat op watertafel: geen typisch seizoenaal patroon, meer uitgesmeerd in de tijd Droogteperiodes zijn weinig problematisch 8

9 Freatische aquifer Ondiepe watertafel Watertafel ondiep, soms binnen bereik van planten Watertafel vertoont seizoenale schommelingen, laagste peilen beïnvloed door droogteperiodes Mogelijk effect op grondwaterafhankeljike natuur kan gemilderd of versterkt worden door oppervlaktewaterbeheer Impact van waterwinningen is lokaal Opeenvolging van droogteperiodes in jaren 90 leidt op sommige plaatsen tot langere periodes met lage grondwaterstanden 9

10 Freatisch grondwater Ondiepe watertafel Watertafel ondiep, soms binnen bereik van planten Watertafel vertoont seizoenale schommelingen, laagste peilen beïnvloed door droogteperiodes Mogelijk effect op grondwaterafhankeljike natuur kan gemilderd of versterkt worden door oppervlaktewaterbeheer Impact van waterwinningen is lokaal Op andere plaatsen zijn effecten van droogteperiodes minder uitgesproken 10

11 Grondwaterstandsindicator Rapport over de klimatologische schommeling van het ondiep freatisch grondwater, op basis van maandelijkse metingen op > 100 plaatsen Kies vrije ruimte op het beeld om de tekst te Plaatsen. Zet de tekst in wit indien nodig. 11

12 Verbeteringen: Kies vrije ruimte op het beeld om de tekst te Plaatsen. Zet de tekst in wit indien nodig. Grondwaterstandsindicator: Nieuwe ontwikkelingen Schommeling van het grondwaterpeil binnen een maand Langere referentieperiode om ruimer historisch kader te scheppen (30 jaar) Uitbreiding met voorspellend luik Naast samenvattende grafieken ook resultaten op putniveau beschikbaar stellen op DOV Indicator berekend door combinatie van simulatie (dagbasis) en peilmeting (maandbasis) 12

13 Vernieuwde indicator op putniveau Kies vrije ruimte op het beeld om de tekst te Plaatsen. Zet de tekst in wit indien nodig. 13

14 Vernieuwde indicator Ruimer historisch kader Toestand van het grondwater voor de tijd van het jaar. % van de freatische peilputten met zeer hoge, hoge, grondwaterstand Kies vrije ruimte op het beeld om de tekst te Plaatsen. Zet de tekst in wit indien nodig. 14

15 Effecten op kwaliteit van freatisch grondwater Werner, Adrian D; Jacobsen, Peta E; Morgan, Leanne K. Understanding seawater intrusion. Winning van freatisch grondwater aan de kust en in de polders kan verzilting in de hand werken en de kwaliteit van het grondwater verslechteren Droogte en waterwinning kunnen de hoeveelheid kwel en basisafvoer doen afnemen en daardoor de waterkwaliteit beïnvloeden

16 Gespannen aquifer Effecten van klimatologische schommelingen op gespannen aquifers zijn verwaarloosbaar t.o.v. effecten van grondwaterwinningen Impact van waterwinningen is in veel gevallen regionaal (regionale depressietrechters) Kwantiteitsproblemen hangen samen met (het risico op) kwaliteitsproblemen

17 Regionale depressietrechter en waterkwaliteit Een regionale depressietrechter is een groot (> 5 km * 5 km) aaneengesloten gebied waarin grondwaterwinningen meerdere meters peildaling veroorzaken Regionale verandering van stromingsrichting kan op termijn leiden tot verandering van de waterkwaliteit Voorbeeld: mogelijke verzilting van de gespannen Oligoceen aquifer (HCOV 0400) 17

18 Impact overexploitatie op kwaliteit gespannen aquifer Zonder waterwinning Overexploitatie Zonder winning ligt de stijghoogte boven het dak van de laag ( ) De laag staat onder druk, de condities zijn anoxisch Bij overexploitatie kan de stijghoogte onder het dak komen te liggen Daardoor zouden er meer oxiderende condities kunnen ontstaan

19 Besluit Voor freatische aquifers: Droogte heeft effect op plaatsen met ondiepe watertafel effect zichtbaar in grondwaterindicator Plaatselijke effecten van waterwinning Voor gespannen aquifers Rechtstreeks effect van droogte beperkt Waterwinningen hebben een regionale impact en leiden tot waterschaarste in bepaalde regio s Kwantiteitsproblemen hangen samen met kwaliteitsproblemen Ontwikkeling van indicator voor gespannen aquifers gepland in