GRT. Processen. Grafische techniek. Wat je minimaal moet weten!

Transcriptie

1 GRT Grafische techniek Processen Wat je minimaal moet weten!

2 Grafische achtergrond versameld in een werkboekje In de reclamewereld worden veel uitdrukkingen en woorden gebruikt waarvan we nu nog geen weet hebben Later in de stage willen we natuurlijk geen raar figuur slaan!!! Dus moeten we weten waar de profesionals het over hebben Dit blok behandelen we een aantal belangrijke zaken die je MOET weten Opdracht 1 Nette Mappenstructuur In het bedrijfsleven is het uitermate van belang dat je netjes werkt! Zo ook op jou computer. Bij ziekte moet een collega jou werk direct over kunnen nemen zonder dat deze op zoek moet naar bestanden. Zorg dus altijd voor een goede structuur van je mappen! Maak op jou HomeMap de volgende structuur aan: Alle informatie die we in de les krijgen willen we kort samenvatten in een (werk)boekje zodat we dit de komende jaren als leidraad mee kunnen nemen. Opdracht 2 Mooi presenteren Ontwerp een omslag voor jou werkboekje. Zorg dat het een netjes, representatieve voorkant wordt. (Je moet er nog wat jaartjes mee ;-) Maak direct een nieuw bestand aan in Adobe Indesign waar je de volgende lessen het materiaal in kwijt kunt. { 2 }

3 Papier tot nu toe het belangrijkste Media Papier... Dat gebruiken we wel eens... Oh ja in ons vak heel veel! We gebruiken per persoon gemiddeld zo n kilo papier per jaar. Het gewicht van 30 olifanten! We gebruiken per dag zo n 57 velletjes toiletpapier. Dat zijn er per jaar! Het woord papier komt van de Cyperus papyrus, een cypergrassoort die in Egypte langs de Nijl groeit. In het droge woestijnzand van Egypte zijn nog veel beschreven papyrusrollen bewaard gebleven in tegenstelling tot het vochtigere Europa waar vrijwel alle papyrusrollen vergaan zijn. Voordat de mens begon te schrijven, beschilderden mensen de wanden van grotten. Later schreven ze op andere materialen als kleitabletten, gedroogde boombast, botten of schelpen. Voor korte notities werden vaak potscherven gebruikt. De Romeinen schreven met een kraspen of stylus op wastafeltjes om notities te maken. Dit waren houten bordjes met bijenwas bedekt. Papier kan worden gemaakt van natuurlijke grondstoffen zoals riet, bamboe of hout, maar ook door hergebruik van materialen zoals oude kleding of oud papier. Tegenwoordig wordt het grootste gedeelte van het papier (ongeveer 70%) tegenwoordig van hergebruikt en ingezameld afvalpapier gemaakt. Hulpstoffen Papier bestaad niet alleen uit vezels van hout of lompen. meestal wordt er tot zo n 25% vulstoffen toegevoegd om onder andere de beschrijfbaarheid te verbeteren. De meest gebruikte vulstoffen zijn krijt en chinaklei. Om de vulstof aan de vezels te doen hechten dient een toegevoegd retentiemiddel (lijm). Om papieren minder doorzichtig te maken kan titaandioxide worden toegevoegd aan het papier. Vaak wordt nog een opwitter aan het papier toegevoegd zodat het nóg witter wordt. De fabricage Tegenwoordig wordt papier vervaardigd met papiermachines die meer dan 100 meter lang kunnen zijn! Die maken het papier niet meer vel voor vel, maar in een continuproces wordt een eindeloze papierbaan tot grote rollen opgerold. De machines produceren variërend van enkele tot wel 2000 meter papier per minuut. Met behulp van warme stalen rollen wordt het water uit het papier geperst. Afhankelijk van de soort vezels en afhankelijk van de toevoeging van bijvoorbeeld krijt wordt er verschillende soorten papier verkregen. Afwerking Om een mooi glad papier te krijgen krijgt het papier nog een oppervlaktebehandeling, doorgaans met een zetmeeloplossing of een coating voornamelijk bestaande uit pigmenten en bindmiddel. Ook kan het nog worden gestreken om een mooie glans te krijgen. Vaak wordt het zelfs gelakt of gecoat om bijvoorbeeld papier te maken voor tijdschriften. Soorten Grafisch papier Schrijven of drukken wordt gedaan met: houtvrij papier, gestreken papier, fotopapier, rijstpapier en schrijfpapier, met de toepassingen: boek, tijdschrift, krant, kunst, publicatie en envelop. Ook behangpapier valt hieronder. Papier voor verpakken Papier voor verpakken betreft karton, golfkarton en kaftpapier. Hygiënisch en sanitair papier toiletpapier, zakdoekjes, papieren handdoek, tissue en vloeipapier. Speciale papieren bankbiljet, wissel, cheque (financieel), voucher en toegangskaarten, vloeipapier, schuurpapier, filtreerpapier, rijstpapier en lakmoespapier. Teken of Kunst papier Het gaat hierbij bijvoorbeeld om zwaar, houtvrij en zuurvrij tekenpapier of om een van de vele soorten aquarelpapier maar ook papier-maché, pulp-art, origami en papierarchitectuur. { 3 }

4 Papier formaten en diktes Papier is verkrijgbaar in honderden verschillende papier formaten en in tientallen verschillende diktes. In de grafische industrie wordt er steeds meer gebruik gemaakt van standaarden. De belangrijkste is de A- standaard. Wel bekend van het A-viertje (A4) en het A-drietje (A3) Daar waar iedereen wel mee werkt! A4 ligt standaart in een printer tegenwoordig. Digitaal papier Een elektronisch boek (e-book) bestaat al geruime tijd: een klein apparaat waarin je een volledig boek kan downloaden via internet. Ook wordt er elektronisch papier ontwikkeld dat bestaat uit een (flexibele) displays met elektronische inkt. De A-standaard De A-serie van papierformaten is een serie van formaten waarbij het eerstvolgende formaat steeds een tweemaal zo grote (of kleine) oppervlakte heeft. De verhouding tussen de lange en de korte zijde is zo, dat wanneer een vel papier in de breedte in twee gelijke stukken wordt gesneden (dus de oppervlakte gehalveerd), twee vellen ontstaan met precies dezelfde verhouding in afmetingen. Opdracht 3 Zoek de volgende begrippen op en leg dit kort uit: Gramsgewicht Machine Coated (MC) Gesatineerd Ongesattineerd Opdracht 4 Zoek de hiernaast afgedrukte papieren enveloppen- en visitekaartjesformaten op. Opdracht 5 De opdrachten 3 en 4 zijn heel praktisch om te weten. Die zul je de komende jaren erg veel gebruiken! Maak deze opdrachten netjes op in je nieuwe boekje. Gebruik ook de afbeeling met A-serie van de Shared. Print de opmaak uit en laat dit aftekenen door je docent. Let hierbij op dat het er zo netjes mogelijk uit moet zien. Uiteindelijk neem je dit mee naar je stage! Papier De meest voorkomende formaten zijn: A0 A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 Briefkaart Creditcard Enveloppen De meest voorkomende formaten zijn: EA5/6 C 5/6 EA5 C5 C6 SM EA 4 A C 4 A EC 4 A Visitekaartjes Creditcard-formaat A8 Europa { 4 }

5 Layout (opmaak) Spel van communiceren Zoveel wordt je verteld! Iedereen roept wel iets... Zo ook op papier. Als wij iets moeten opmaken wil de schrijver iets vertellen aan de lezer. Dit kan met tekst maar ook wordt dit vaak ondersteund met beeld. Layout een ontwerp, door teksten en afbeeldingen samengesteld model, dat als voorbeeld dient voor het maken van het drukmateriaal Onder opmaak (vaak ook met het van het Engels afgeleide lay-out aangeduid) wordt verstaan hoe de opbouw van een (grafisch) ontwerp er visueel uit ziet. Het gaat dan om het lettertype, de positie op de pagina, de indeling in kolommen, waar de afbeeldingen staan, enzovoorts. Aan ons de taak om alles op de juiste volgorde van belangrijkheid aan te bieden! Op een pagina kunnen we heel wat elementen tegen komen. Pagina elementen - teksten, beelden illustraties - lijnen en kaders - kleur - ornamenten en speciale effecten Volgorde Om een lezer te intereseren voor de inhoud van de tekst kunnen we een hele hoop truukjes toepassen om de lezer beter te informeren over wat er op de pagina. Zo kun je diverse koppen gebruiken om aan te geven waar de tekst over gaat. Je kunt beeld of kleur gebruiken om de tekst te ondersteunen. Ook kun je spelen met lettergrotes of lettercontrasten (vet, cursief etc.). Tekst ontleden Om een pagina goed op te kunnen maken moet je op zijn minst weten waar de tekst over gaat. Tekstontleden noemen we dat. Zo kun je kiezen waar op de pagina je de teksten en of beeld wilt plaatsen en hoe de typografie moet zijn. Doel Zorgen voor een mooie pagina heeft ook te maken met netheid. Afhankelijk van het doel en de doelgroep (de lezer) van de tekst kies je er voor om de opmaak strak of vrij te maken. Uitlijnen Een belangrijke regel in de opmaak is toch wel dat de diverse pagina-elementen netjes aan elkaar lijnen. Je kunt voor veel rust (of professinaliteit) zorgen door gebruik te maken van een doordacht stramien. Opdracht 6 De basis begrippen. Het ordenen en uitlijnen van alle pagina elementen noemen we opmaken. De opmaak van een pagina gebeurt vaak met behulp van een stramien. informatie over stramienen en layout. Werk in je verslag de volgende Zetspiegel Bladspiegel Afloopgebied Witruimte of Marges - kopwit - zijwit - staartwit - snijwit - rugwit Vouwlijnen of rillijnen Kolommen Vluchtkolommen Gebruik afbeeling (werkbestanden\ GRA\GRT\layout.ai) in je opmaak. bladspiegel afloopgebied (bleed) vouwlijn snijwit zetspiegel kopwit staartwit rugwit { 5 }

6 Teksten opmaken Lezen of overgeslagen worden De wereld wordt steeds sneller! Door het enorme aanbod aan informatie maakt een lezer steeds sneller een keuze of een artikel interesant is of niet. Dat betekend dat wij als vormgevers/dtp-ers meer ons best moeten doen om de tekst aantrekkelijker te maken. Hierdoor neemt de typografie een steeds prominentere rol in in het vormgeven van teksten. Door rekening te houden met het aantal regels, lengte van zinnen en slim gebruik van fonts worden teksten toegankelijker. Met deze tips kun jij je teksen optimaliseren: > Wat wil je uitstralen? Denk daar eerst over na > Kies een font dat bij deze uitstraling past. > Een regelafstand van 1.2 x de font grootte is een algemeen uitgangspunt voor drukwerk maar voor beeldscherm 1,5 x. > Hanteer een schaal in je tekst om kopjes en body tekst te ordenen. > Een (base line) grid helpt je om synergie in je typografie te creëren. Bovendien, een tekst die makkelijk leest is een tekst die eerder wordt gelezen. Op de vorige pagina hadden we het over tekstontleden en de doel van een tekst. Afhankelijk van de doel van de tekst zijn er een helehoop truukjes om variatie in de tekst te krijgen die de belangrijkheid van bepaalde zinnen of alinea s aangeeft. Extra laten opvallen Na het ontleden van een tekst kun je delen, regels of woorden indelen naar belangrijkheid (de mate van opvallen). Het laten opvallen van tekst kan eenvoudig met de volgende zetverschillen: Vet Cursief Onderstreept Geaccentueerd Tussen aanhalingstekens Kapitaal Neem deze lesbrief als voorbeeld. Hier worden verschillende zetwijzen en zetverschillen gebruikt om de tekst een waarde mee te geven. Koppen en Titels In deze lesbrief gebruik ik wel 4 soorten koppen om aan te geven waar de afzonderlijke pagina s of teksten over gaan. Pagina-Kop Onder-Pagina-Kop Opdracht-Kop Kop Afhankelijk van de belangrijkheid van de kop heb ik gespeeld met de grote van de lettertypen en wel of niet vet of cursief. Opdracht 7 Zetwijzen De zetwijze van een tekst bepaald voor een groot deel het gezicht van je tekst. Elke zetwijze heeft bepaalde kenmerken zoook voordelen en nadelen. informatie over de verschillende zetwijzen. Werk in je verslag deze Zetwijzen - uitvullen - centreren - vrije regelval - variozetten - contourzetten Opdracht 8 Opvultekst informatie over opvultekst. Op de shared staat het bestand: Shared\Werkbestanden\GRA\GRT\Zetwijzen.indd In Adobe InDesign kun je eenvoudig invulteksten invoegen. Zoek uit hoe dit werkt en vul de kaders aan. Opdracht 9 Zetwijzen Pas de diverse zetwijzen toe in de daarvoor bestemde kaders. Plak deze kaders vervolgens in je eigen document zodat het een onderdeel wordt van je verslag/werkboekje. { 6 }

7 Op-vul-tekst Lorem Ipsum: Slim, Makkelijk en Snel Lorem Ipsum is de benaming van een tekst die vaak door drukkers, dtp-ers en grafisch ontwerpers gebruikt wordt om te kijken hoe een tekst of lettertype er uit komt te zien Dit wordt gebruikt in bijvoorbeeld letterproeven, of op een (web)pagina zonder dat het de lezer afleidt. Als het europees schrift Bovendien heeft het Lorem Ipsum een redelijk normale afwisseling van de verschillende letters en korte en lange woorden, waardoor het beter bruikbaar is dan bijvoorbeeld: Dit is een voorbeeldtekst. Dit is een voorbeeldtekst. Dit is een voorbeeldtekst,... Slim Het leidt de lezer niet af van jou ontwerp. Makkelijk Door het plaatsten van een fake-tekst zie je veel beter hoe je ontwerp wordt. De standaardversie van het Lorem Ipsum stamt uit circa 1500 en begint als volgt: Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum. Overal ter wereld wordt deze tekst gebruikt. De tekst stamt al uit de 14e eeuw en wordt sinsdien door zetters gebruikt om lege tekstkaders te vullen. Een klant kan dan zien hoe de opmaak er uit kan komen te zien. Pseudo-Latijn De teksten zijn een vorm van pseudo- Latijn: ze lijken op het eerste gezicht origineel Latijn te zijn, maar hebben in werkelijkheid volstrekt geen betekenis. Onleesbare tekst De tekst staat vol met spelfouten en verbasteringen. Dat is ook de reden waarom de teksten gebruikt worden door drukkers en zetters: bij een leesbare tekst zou de lezer afgeleid worden door de inhoud, terwijl het alleen om de vormgeving gaat. Marcus Tullius Cicero De eerste woorden van het Lorem Ipsum vinden hun oorsprong in het boek De finibus bonorum et malorum (Over de grenzen van goed en kwaad) van Marcus Tullius Cicero uit 45 voor Christus. In alinea van dit boek komt namelijk de volgende zinsnede voor: Neque porro quisquam est qui dolorem ipsum quia dolor sit amet, consectetur, adipisci velit. (Er is niemand die van pijn houdt, die er naar zoekt, en het wil hebben, simpelweg omdat het pijn is...) Benamingen Verschillende benamingen kom je tegen: Opvultekst Tijdelijke tekst Plaatsaanduidingstekst Placeholder text Fake-text Snel In Indesign is het: Rechtermuisknop > plaats aanduidingstekst The quick brown fox jumps over the lazy dog Ook deze zin wordt heel vaak gebruikt. dit omdat er in deze korte zin ALLE lettertekens uit het alfabet staan. Hiermee kun je controleren of alle letters van het toetsenbord werken of heel goed een lettertype beoordelen. { 7 }

8 Grafische hulplijnen Stramienen, grids en hulptekens Stramienen bevatten doorgaans kolommen, logo s, paginanummers en kop- en voetteksten. Wat is mooi? Dat is toch aan smaak gerelateerd?! Toch zijn er veel zaken in de loop der jaren uitgefilterd welke zorgen voor een mooie professionele paginaopmaak. Het belangrijkste is toch wel dat je er voor zorgt dat tekst en beeld netjes aan elkaar lijnt. Structuur brengen in je opmaak kun je doen door hulplijnen te plaatsen. In opmaakpakketten als Adobe Indesign kun je dat op verschllende manieren doen. Stramien De opmaak van kolommen, marges tekst en afbeeldingen wordt meestal aangeduid als stramien. Het stramien deeld de beschikbare tekst op in (evenwichtige) stukken en leverd zo de visuele basis of structuur waaruit het ontwerp wordt opgebouwd. Basis stramien In Adobe InDesign kun je een stramien aanmaken die je automatisch op elke pagina terug kunt laten komen zodat je het hele product door een zelfde opmaak kunt maken. Een basis-stramien is te vergelijken met een achtergrond die je snel op een reeks pagina s kunt toepassen. Objecten in een stramien worden weergegeven op alle pagina s waarop dat stramien is toegepast. Stramienitems op documentpagina s zijn te herkennen aan een gestippelde rand. De wijzigingen die je in het stramien aanbrengt, worden automatisch op alle betrokken pagina s doorgevoerd. Grids Ook kun je in opmaakpaketten gebruik maken van grids. Grids zijn hulplijnen die op de achtergrond staan op een vaste afstand van elkaar. Denk maar aan je rekenschrift van vroeger. Zeker voor het maken van grafisch tekenwerk (Illustrator) kun je veel rust creeëren door het grid te gebruiken. Kolommen Om teksten beter leesbaar te maken plaatsen delen we die graag op in kleiner stukken. Dit kan uitstekend in kolommen. Kolommen zorgen ervoor dat een lezer makkelijker van de ene naar de andere kant van een regel kan bewegen met het oog. Vluchtkolommen vluchtkolommen zijn extra kolommen die aan één kant of aan beide zijden van de zetspiegel kan worden geplaatst. Dit moet al in het stramien zijn opgenomen. In deze vluchtkolom kun je afbeeldingen overlaten lopen die anders te klein worden alleen in de zetspiegel. Ook kan de vluchtkolom gebruikt worden voor kleine afbeeldingen of bijschriften. Opdracht 10 Hulptekens Bij het afdrukken en het aanleveren van je bestanden aan de drukker kun je kiezen welke hulptekens er afgedrukt moeten worden. informatie over hulptekens. Werk in je verslag de volgende Snijtekens Afloop Vouwtekens Paskruizen Registertekens Opdracht 11 Aflopend drukwerk een goede uitleg over aflopend drukwerk. Wat houdt dit in? Werk dit begrip duidelijk uit in je verslag zorg dat je dit ook visueel ondersteunt. Geef ook aan welke hulpmiddelen je hiervoor kunt gebruiken in Adobe InDesign. { 8 }

9 Letters Typografie, tekstelementen en begrippen Typografie is het aanbrengen van hiërarchie in tekst. Typometer De typometer is een soort liniaal waarmee allerlei typografische zaken als de lettergrootte gemeten kan worden. De typometer is het onmisbare hulpmiddel bij opmaken, bijvoorbeeld voor het namaken en nameten van folders, briefpapier en formulieren. Het is bedoeld om de leesbaarheid te vergroten. Hierdoor wordt de lezer niet afgeleid door de slechte opmaak maar kan zich richten op de inhoud van de tekst. Typografie bestaat uit beeld en tekst elementen. Met beeldelementen wordt de kleurkeuzes en kolomindeling bedoeld, en tekstelementen zijn de letterfamilies en lettergroottes, etc. We hebben het al gehad over de doel van een tekst, tekstontleden, uitlijnen en stramienen. Allemaal bedoeld om een tekst leesbaarder te maken. Opdracht 11 De basis begrippen. Het ordenen van teksten hebben we uitgezocht en we weten nu dat we afhankelijk van het doel de tekst kunnen opknippen in kleinere hapklare stukken waarbij je een verschillende vormgeving aan kunt geven. Dit helpt de lezer te zien waar de tekst over gaat waarna deze een keuze kan maken of dit interesant genoeg is om te lezen. informatie over teksthierargie. Werk in je verslag de volgende Hoofdstukkop Chapeau Kop(-regel) Sub-kop Platte tekst (bodytext) Bijschrift Opdracht 12 Tekstelementen Onderscheid maken in deze hierarchie kun je doen door bijvoorbeeld af te wisselen in tekstelementen. informatie over tekstherargie. Werk in je verslag de volgende Corps Interlinie Onderkast Bovenkast Kapitaal Kleinkapitaal Subscript Superscript Onderstrepen Doorhalen Cursief (italic) Regular Medium Bold Black Letterspatiering/uitspatiëren/ reeksspatiëren { 9 }

10 Kleur Drukken en printen Drukken is het overbrengen van drukinkt op een te bedrukken materiaal, met behulp van een drukvorm en een drukkracht. Er zijn vier klassieke druktechnieken. Het verschil zit m in de manier waarop de inkt wordt aangebracht. Ook kennen we de printtechniek. Dit wordt ook wel digitaal drukken genoemd. 1. Hoogdruk 2. Vlakdruk en offset 3. Diepdruk 4. Doordruk 5. Digitaal drukken Opdracht 13 Drukken Drukken kan op verschillende manieren gebeuren. Zoek op internet of in de boeken naar een goede uitleg over drukwerk en de vijf voorgenoemde methoden. Wat houdt dit allemaal in? Omschrijf in je verslag de vijf technieken beknopt. Gebruik afbeeldingen. Geef aan bij elke techniek waarvoor deze techniek gebruikt wordt (geef aan welke producten je er zoal mee kunt maken) Kleuren Voor het werken met kleur is enige kennis van kleurenleer onmisbaar. Voor het beschrijven van kleur wordt onderscheid gemaakt tussen kleuren gevormd door licht en kleuren gevormd door pigment.in de lessen vormgeving gaan we hier verder op in. Licht: het RGB-model Pigment: het CMYK-model Opdracht 14 Kleuren een goede uitleg over kleur en drukwerk. Wat houdt dit allemaal in? Werk in je verslag de volgende raster verloopraster lijnart zwartwit tint monotone duotone full-colour CMYK RGB PMS Omschrijf ook: Hoe maak je goud en silver? Hoe maak je oranje in CMYK? Hoe maak je zwart en super-zwart? { 10}

11 Redigeren en Corrigeren Correcties aanbrengen en uitvoeren In de reclame werken we altijd met klanten. Soms is dit de directie van een bedrijf maar het kan ook zijn dat je contact hebt met een redactie. Deze communicatie moet natuurlijk goed verlopen. Redigeren Redigeren is het controleren en nakijken van het document op taal. De editor verbetert: taal- en spelfouten - grammaticale fouten - stijlfouten - haperende en onduidelijke zinnen - Bij bijvoorbeeld het opmaken van kranten of tijschriften werk je met specialisten die verantwoordelijk is voor de inhoud als de teksten en de afbeeldingen maar ook voor de taal- en spelfouten, grammaticale fouten, stijlfouten en onduidelijke zinnen. Eindredactie Het compleet begeleiden van een tijdschrift of andere publicatie gebeurt door de eindredactie. dit persoon of personen zijn verantwoordelijk voor niet alleen correcte teksten in een publicatie, maar zorg er ook voor dat ze op elkaar zijn afgestemd. Behalve aan de teksten zelf, moet je dan denken aan koppen, tussenkoppen, streamers, kaders en beeldmateriaal. Corrigeren Bij het opmaken van deze materialen werk je veel samen met de redactie. Je hebt contact over de opmaak, de afbeeldingen en de teksten. niet goed/ correcties niet goed/ correcties opdracht klant opdracht uitvoeren goed goed controle klant drukklaar maken controle intern aanleveren opdracht afronden 1 2 naar drukker Opdracht 15 Corrigeren Om die communicatie goed te laten verlopen zijn er afspraken gemaakt. Zoek op internet naar die afspraken. Zoek naar een duidelijk afbeelding waarin die afspraken staan. Maak dit netjes op en plaats dit netjes in je opmaak. Zorg dat dit er duidelijk leesbaar in staat. { 11}