Tu s s e n ra p p o r t a g e

Transcriptie

1 7 Tu s s e n ra p p o r t a g e S a m e n va t t i n g Naar aanleid i ng van de ra m p z a l ige gebeurtenis in Vo l e ndam besloot de ministerraad op 15 januari van dit jaar tot de ins t e l l i ng van de ona f h a n ke l i j ke Commissie onderzoek cafébra nd n ie u w j a a r s - na c ht De Commissie, wier directe opdra c ht gever de Staatssecretaris van B i n ne n l a ndse Za ken en Ko n i n k r i j k s re l a t ies is, kreeg een vie r l e d ige opdra c ht. Het bevorde re n van de int e g raliteit en same n h a ng van de ins p e c t ie rapporten, het ra p p o r t e ren over de t o e dra c ht en de afwikke l i ng van de cafébra nd, het adviseren over de conc l u s ies en aanbevelinge n van de ins p e c t ies en het doen van een onderzoeksvoorstel hoe ge me e nten uitvoering kunne n geven aan verg u n n i nge n - s t e l s e l s, ook ten aanzien van het te voeren beleid daarin en de b e s t u u r l i j ke hand h a v i ng da a r v a n. De betro k ken ins p e c t ies zijn de Ins p e c t ie Bra ndw e e r z o rg en Rampenbestrijding (IBR) en de I ns p e c t ie voor de Gezond he id s z o rg (IGZ). De ho ofd i nspecteur van eerstge no e mde ins p e c t ie heeft op verzoek van de staatssecretaris een coörd i ne re nde rol op zich ge no men. De Ke u r i ng s - d ie nst van Wa ren (KVW), de Arbeid s i ns p e c t ie (AI), de Ins p e c t ie voor de Vo l k s hu i s v e s t i ng (IVH) en de Ins p e c t ie Po l i t ie (IP) verric hten onde r s t e u ne nde onde r z o e ken. Daarnaast heeft de C o m m i s s ie de mo ge l i j k he id ook zelf onderzoek te ent a me ren. Ter oriënt a t ie heeft de Commissie kennis ge no men van de stud ie van de commissie Mic h iels ( Ha ndhaven op niveau ) over de p ro b l e ma t iek van de verg u n n i ng v e r l e n i ng en hand h a v i ng. Na overleg met de uit de z e c o m m i s s ie voortge ko men stuurg roep (onder voorzitterschap van dr. R.W. We l s c hen) heeft de C o m m i s s ie cafébra nd Nie u w j a a r s na c ht 2001 het plan van deze stuurg roep overge no men om een na der onderzoek te laten verric hten naar bra nd v e i l ig he id in de vorm van een quick scan. Deze q u ick scan, uitge v o e rd door het Ne de r l a nds Instituut voor Bra ndweer en Rampenbestrijding ( N i b ra) onder 30 a-select ge kozen - ge me e nten heeft inmiddels plaats ge v o nden. De volge nde aspecten heeft het Nibra in zijn onderzoek betro k ken: wet- en re ge l ge v i ng, org a n i s a t ie en w e r k w i j z e, verg u n n i ng keten en verg u n n i ng v e r l e n i ng, cont role en hand h a v i ng. De belangrijkste conc l u s ie uit het Nibra - o nderzoek is dat er verschillen tussen de ge me e nt e n zijn. Met na me bij de verg u n n i ng v e r l e n i ng zijn de verschillen groot. Dat ge l dt met na me voor het afgeven van ge b r u i k s v e rg u n n i ngen. De onde r z o e kers teke nen daarbij aan dat he t b e s c h i k ken over een verg u n n i ng nog geen ind ic a t ie is voor het niveau van de bra nd v e i l ig he id. Een systema t i s c he en ade q uate cont role van verg u n n i ngen blijkt evenwel vrijwel ne rge ns plaats te vinden. Ook zijn er grote acht e r s t a nden bij het verlenen van ge b r u i k s v e rg u n n i ngen, me t na me voor bestaande bouwwerke n. Voor de Commissie heeft na der landelijk onderzoek naar het verg u n n i nge nstelsel van ge me e nten geen prioriteit omdat dat weinig aan het bestaande beeld zou toevoegen. De Commissie adviseert de staatssecretaris en de minister om de aanda c ht vooral te ric hten op 489 Tu s s e n ra p p o r t a ge

2 een actie p ro g ra m ma voor bra nd v e i l ig he id. Ook heeft de Commissie inmiddels de opdra c ht ge geven voor een voorstud ie naar de j u r i s p r ude nt ie van de praktijk van de bestuurlijke hand h a v i ng. De ge no e mde ins p e c t ies hebben aange geven hun onde r z o e k s resultaten in week 20 beschikbaar te hebben. Daarom moest de Commissie afzien van haar voorne men de eindra p p o r t a ge eind maart te laten verschijnen. Zij gaat er nu vanuit dat dit rapport eind juni beschikbaar zal zijn. Dit eindrapport zal uit vier delen bestaan. Een alge meen deel over de taako p v a t t i ng en u i t v o e r i ng van de Commissie. Het tweede deel zal gaan over de toedra c ht en afwikke l i ng van de ramp. Hierin ko men zaken aan de orde als verg u n n i ng v e r l e n i ng en hand h a v i ng, de v o o r b e re id i ng, de bra nd zelf, de bra nd b e s t r i j d i ng, de hu l p v e r l e n i ng en de na z o rg. In deel 3 trekt de Commissie alge me ne conc l u s ies en doet zij aanbevelingen. Het laatste en v ie rde deel zal een aanzet tot een actie p ro g ra m ma bra nd v e i l ig he id bevatten. 1 Inleiding Ve r l iep de millenniumw i s s e l i ng naar 2000 tot ge r u s t s t e l l i ng van velen betre k kelijk rimpelloos, in de nie u w j a a r s na c ht van 2001 vond in Vo l e ndam een catastrofale cafébra nd plaats, waarbij de r t ien jonge me nsen omkwamen en ruim 260 ge w o nd raakten. Veel Vo l e nda m mers zullen voor de rest van hun leven letterlijk en figuurlijk ge t e ke nd zijn. 490 Na de eerste paniek, wanneer de slacht offers zijn ge b o rgen, de ge w o nden onde rge b ra c ht in z ie ke n huizen en bra ndw o nde nc e nt ra, ko men de vra gen. Hoe heeft dit na de rampen in de B i j l me r, op het vliegveld Eind hoven met het He rc u l e s v l ie g t u ig, in Ens c he de kunnen ge b e u re n? W ie was waarvoor vera nt w o o rdelijk? Wat ging er mis? En de mins t e ns zo belang r i j ke vraag: ho e k u n nen we het risico op een he r h a l i ng van een de rge l i j ke ramp zoveel mo gelijk uitsluiten? Op 15 januari besloot de ministerraad de - ona f h a n ke l i j ke Commissie onderzoek cafébra nd n ie u w j a a r s na c ht 2001 in te stellen. De Commissie heeft op gro nd van het ins t e l l i ngsbesluit tot taak de int e g raliteit en same n h a ng van de ins p e c t ie ra p p o r t a ges te bevorde ren, te ra p p o r t e re n over de toedra c ht en de afwikke l i ng van de cafébra nd, alsme de het doen van voorstellen voor een onderzoek naar de verg u n n i ng v e r l e n i ng, cont role en hand h a v i ng van de bra nd v e i l ig he id in de ge me e nten. De Commissie bestaat uit J.G.M. Alders (voorzitter), prof. dr. H.J. ten Duis, i ng. M.M. Belonje, mw. A. van den Berg, ir. A. Hoelen. Aan de Commissie is dr s. ing. G. van Staaldu i nen als secretaris (niet lid van de Commissie) toege v o e gd ter o nde r s t e u n i ng van de werkzaamhe de n. Het ins t e l l i ngsbesluit vindt u in bijlage 1. O o r s p ro n kelijk ging het ministerie er vanuit dat de eindra p p o r t a ge eind maart 2001 zou v e r s c h i j nen. Dat bleek niet haalbaar. Over de oorzaken daarvan legt de Commissie v e ra nt w o o rd i ng af in para g raaf 3. Op gro nd van de hu id ige ge ge v e ns verwacht de Commissie het eindrapport eind juni 2001 te kunnen aanbie de n. A r t i kel 5, tweede lid, van het ins t e l l i ngsbesluit bie dt de Commissie de mo ge l i j k he id t u s s e ntijds de e l rapporten uit te bre ngen. Daarvan maakt de Commissie gebruik bij de z e t u s s e n ra p p o r t a ge. B i j l a ge

3 H ierin besteedt de Commissie aanda c ht aan: de ma n ier waarop de Commissie tot nu de verschillende onde rdelen van de opdra c ht he e f t u i t ge v o e rd (para g raaf 4); de tussentijdse conc l u s ies van de Commissie voor het laten verric hten van een onde r z o e k naar de ma n ier waarop ge me e nt e b e s t u ren uitvoering geven aan het verg u n n i nge nstelsel uit het oogpunt van bra nd v e i l ig he id, hun beleid op dit terrein en de bestuurlijke hand h a v i ng daarvan (para g raaf 5); de ma n ier waarop de Commissie de opdra c ht verder denkt uit te voeren (para g raaf 6). Maar eerst wil de Commissie stil staan bij haar opdra c ht (para g raaf 2), haar taak en de p l a n n i ng van de werkzaamhe den (para g raaf 3). 2 Opdra c h t De Staatssecretaris en de Minister van Binne n l a ndse Za ken en Ko n i n k r i j k s re l a t ies (BZK) he b b e n na overleg met de Minister van Vo l k s hu i s v e s t i ng, Ruimtelijke Orde n i ng en Milieu (VROM) en de Minister van Vo l k s ge z o nd he id, Welzijn en Sport (VWS) in overe e ns t e m m i ng met de o p v a t t i ngen van de ministerraad - de Commissie inge s t e l d. De Commissie rapporteert aan de S t a a t s s e c retaris van BZK, die de rapporten op zijn beurt doet toeko men aan het ka b i ne t. Deze werkwijze verschilt funda me nteel van de ma n ier waarop de Commissie onde r z o e k v u u r w e r k ramp werd inge s t e l d. Dat ge b e u rde door het college van Burge meester en We t ho ude r s van Ens c he de, het college van Gede p u t e e rde Staten van Overijssel en de Minister van B i n ne n l a ndse Za ken en Ko n i n k r i j k s re l a t ie s. Die commissie ra p p o r t e e rde dan ook aan haar dr ie o p dra c ht ge v e r s. Met het onderzoek van de Commissie onderzoek vuurwerkramp voldeed he t c o l l e ge van Burge meester en We t ho uders aan artikel 2b van de Wet rampen en zware o ngevallen (de zoge na a mde ra p p o r t a ge v e r p l ic ht i ng ). 491 De Commissaris van de Ko n i ngin in de pro v i nc ie No o rd - Ho l l a nd heeft, op verzoek van he t c o l l e ge van Burge meester en We t ho uders van de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam, op 13 februa r i 2001 de he ren mr. J.M. Polak en dr s. C.J.N. Ve r s t e den om hun oordeel verzocht. Onde r w e r p : het beleid en de bedr i j f s v o e r i ng ten aanzien van de bra nd v e i l ig he id, in het bijzonder de b ra nd p re v e nt ie in het pand Haven en vervolge ns meer in het alge meen in de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam. De commissaris vroeg verder aanbevelingen te doen om waar no d ig ma a t re gelen ter verbetering door te voeren. De he ren Polak en Ve r s t e den kre gen tevens he t verzoek hie raan meer alge me ne aanbevelingen voor bestuur en bedr i j f s v o e r i ng te koppelen. De C o m m i s s ie onderzoek cafébra nd heeft eerst na de ins t e l l i ng van de Commissie Po l a k - Ve r s t e de n van het bestaan van deze commissie kennis kunnen ne men. Het zal du idelijk zijn dat het werk van de Commissie Po l a k - Ve r s t e den en de Commissie o nderzoek cafébra nd een overlap vertonen. Het onderzoek van de Commissie onde r z o e k c a f é b ra nd is daarbij aanme r kelijk bre der van opzet. Dit zal zich immers uitstre k ken tot de o ms t a nd ig he den die aan de fatale afloop hebben bijge dra gen, alsme de tot de bra nd - b e s t r i j d i ng, re dd i ng, ge ne e s k u nd ige hu l p v e r l e n i ng en na z o rg. De Commissie stelt vast dat op het mo me nt van het instellen van de commissie Po l a k - Ve r s t e den, noch op het mo me nt dat Geme e nte en Pro v i nc ie zich bogen over de vraag welke o nde r z o e ken ge w e nst zouden zijn, het Rijk, de Pro v i nc ie en de Geme e nte de voordelen van een Tu s s e n ra p p o r t a ge

4 ge z a menlijk onderzoek onde r ke nd hebben. Voor de Commissie is dit een ge geven. Immers op het mo me nt dat de Commissie onderzoek cafébra nd van het ins t e l l i ngsbesluit van de commissie Po l a k - Ve r s t e den kennis nam, was de opdra c ht reeds verstrekt. De Commissie heeft inmidde l s i n z a ge gehad in het rapport van de commissie Po l a k - Ve r s t e den, getiteld De cafébrand in Volendam, een ramp om van te leren. De Commissie onderzoek cafébra nd zal dit rapport bij haar werk betre k ken, niet alleen waar het gaat om de beschrijving van de feiten, maar ook wat b e t reft de bescho u w i ngen en conc l u s ie s Taak van de Commissie en planning van de we r k z a a m h e d e n De Commissie heeft volge ns artikel 3 van het ins t e l l i ngsbesluit als taak: a De int e g raliteit en de same n h a ng te bevorde ren van de rapporten van de Ins p e c t ie B ra ndw e e r z o rg en Rampenbestrijding, van de Ins p e c t ie voor de Gezond he id s z o rg en van de Ke u r i ng s d ie nst van Wa ren re s u l t e re nd uit de onde r z o e ken naar de cafébra nd ; b Te ra p p o r t e ren over de toedra c ht en de afwikke l i ng van de cafébra nd, waaro nder begre p e n de voor de hu l p v e r l e n i ng beschikbare middelen en me nsen, waarbij zoveel mo gelijk ge b r u i k w o rdt ge maakt van de onde r z o e ken naar de feitelijke toedra c ht van de cafébra nd door de i ns p e c t ie s ; c Te adviseren over de conc l u s ies en aanbevelingen van de ins p e c t ies naar aanleid i ng van hun onderzoek naar de cafébra nd ; d Een voorstel te doen voor een onderzoek naar de wijze waarop ge me e nt e b e s t u ren uitvoering geven aan verg u n n i nge nstelsels met het oog op bra nd v e i l ig he id en hun beleid terzake, a l s me de de bestuurlijke hand h a v i ng da a r v a n. In artikel 5, eerste lid van het ins t e l l i ngsbesluit staat: De Commissie bre ngt zo spoedig mo gelijk schriftelijk eindverslag uit. De toelic ht i ng da a rop verme l dt: Het streven is ero p ge r ic ht dat de Commissie uiterlijk 31 maart 2001 haar eindverslag met betre k k i ng tot de in a r t i kel 3 opge dra gen taken aan de Staatssecretaris van Binne n l a ndse Za ken en Ko n i n k r i j k s - re l a t ies zal aanbie de n. In de toelic ht i ng staat verder dat de Ins p e c t ie Bra ndw e e r z o rg en Rampenbestrijding (IBR), de I ns p e c t ie voor de Gezond he id s z o rg (IGZ) en de Ke u r i ng s d ie nst van Wa ren (KVW) de toedra c ht van de bra nd en de afwikke l i ng van de nie u w j a a r s b ra nd zullen onde r z o e ken. Op basis van hu n ra p p o r t a ge zal de Commissie aan het ka b i net ra p p o r t e ren. Daaraan wordt overige ns dire c t t o e ge v o e gd dat de Commissie, waar zij dit no d ig acht, ook zelf onderzoek kan ent a me ren. Uit de taako ms c h r i j v i ng blijkt du idelijk dat de Commissie bij de uitoefening daarvan zoveel mo gelijk gebruik zal ma ken van de onde r z o e ken naar de toedra c ht van de cafébra nd door de i ns p e c t ie s. In zijn brief van 5 januari 2001 verzoekt de Staatssecretaris van Binne n l a ndse Za ken en Ko n i n k r i j k s re l a t ies de Ho ofd i nspecteur Bra ndw e e r z o rg en Rampenbestrijding zorg te dra ge n voor onde r l i nge afstemming van de te onde r s c he iden onde r z o e ken van de betro k ke n r i j k s i ns p e c t ies alsook van de eindra p p o r t a ge. De staatssecretaris verzoekt de coörd i ne re nd ho ofd i nspecteur daarbij verder om het Plan van Aanpak voor de onde r z o e ken van de r i j k s i ns p e c t ies af te stemmen met de (op dat mo me nt nog beoogd) voorzitter van de C o m m i s s ie onderzoek cafébra nd, deze voorzitter verder te info r me ren over de aanpak en de v o rde r i ng van de werkzaamhe den, alsme de de resultaten van die werkzaamhe den onverwijld aan de Commissie cafébra nd ter beschikking te stellen. B i j l a ge

5 In de z e l fde brief deelt de staatssecretaris mee dat het onderzoek van de ins p e c t ies naar de b ra nd in Vo l e ndam zich enerzijds ric ht op de verg u n n i ngen die voor het uitbaten van de ho re c a ge l e ge n he id vereist zijn. Het gaat daarbij om het ge hele proces van aanvraag, verlening, na l e v i ng van de eisen en de hand h a v i ng waarbij de belangrijkste invalshoek de bra nd v e i l ig he id i s. Anderzijds om de oms t a nd ig he den die tot de fatale afloop hebben bijge dra gen, alsme de de o v e r ige aspecten van de veilig he id s keten (te weten: de bra nd b e s t r i j d i ng, re dd i ng en de ge ne e s k u nd ige hu l p v e r l e n i ng ). De coörd i ne re nd ho ofd i nspecteur heeft de Commissie op de hoogte ge b ra c ht van de a fge s p ro ken taakverde l i ng tussen de verschillende ins p e c t ie s. De Ins p e c t ie Bra ndw e e r z o rg en R a m p e n b e s t r i j d i ng (IBR) en de Ins p e c t ie Gezond he id s z o rg (IGZ) zijn de eerstvera nt w o o rde l i j ke n voor deze onde r z o e ken. De Ke u r i ng s d ie nst van Wa ren, de Arbeid s i ns p e c t ie (AI), de Ins p e c t ie voor de Vo l k s hu i s v e s t i ng (IVH) en de Ins p e c t ie Po l i t ie (IP) funge ren als onde r - s t e u ne nde o nde r z o e ke nde ins p e c t ie s. De Commissie is direct na het aanvaarden van de opdra c ht het overleg bego n nen met de c o ö rd i ne re nd ho ofd i ns p e c t e u r, de Ins p e c t ie Bra ndw e e r z o rg en Rampenbestrijding en de I ns p e c t ie Gezond he id s z o rg. Dit overleg ging enerzijds over de opdra c ht van de Commissie om de int e g raliteit en de same n h a ng van de onde r z o e k s rapporten van de ins p e c t ies te bevorde re n, a nderzijds over de vraag wat van de ins p e c t ie - o nde r z o e ken verwacht kan worden en wat nie t. Dit laatste is immers voor de Commissie re l e v a nt om te beoordelen of er verder onde r z o e k moet ko me n. De Commissie heeft zich in dit verband na der ge o r i ë nt e e rd op de taken van de verschillende i ns p e c t ie s, de org a n i s a t ie en werkwijze bij de voorge no men onde r z o e ken, alsme de de o nde r z o e k s v ra gen die zijn ge fo r mu l e e rd. 493 Naar aanleid i ng van de ge s p re k ken met de coörd i ne re nd ho ofd i nspecteur heeft de Commissie v a s t ge s t e l d, dat zowel de ins p e c t ies als de Commissie elk zelfstand ige vera nt w o o rde l i j k he de n hebben, die echter same n ko men in het belang van de int e g raliteit en same n h a ng van de i ns p e c t ie rapporten. De Ho ofd i nspecteur IBR re ke nt het me de gelet op zijn coörd i ne re nde ro l tot zijn taak om zorg te dra gen voor de int e g raliteit en de same n h a ng van de rapporten van de betro k ken ins p e c t ie s. De Commissie levert hie raan een bijdra ge (gelet op de opdra c ht de i nt e g raliteit en de same n h a ng te bevorde ren) door met de ho ofd i nspecteur en de betro k ke n i ns p e c t ies af te stemmen waarop de onde r z o e ken zich zullen ric hten. Dit beteke nt niet alleen overleg voora fg a a nde aan de onde r z o e ken maar ook voortdu re nde int e ra c t ie tijde ns de o nde r z o e ke n. D a a r naast is vastgesteld dat de Commissie (conform artikel 4, de rde lid) zelf onderzoek die nt te ent a me ren naar wat niet past binnen de taako p v a t t i ng / expertise van de ins p e c t ie s. De ins p e c t ies hebben tevens aange geven dat, gelet op de te betra c hten zorg v u l d ig he id en de met het oog da a rop vastge s t e l de pro c e du res en onde r z o e k s p rotocollen, de doorlooptijd van e s s e ntiële onde rdelen van het onderzoek ten minste dr ie ma a nden bedraagt. Op gro nd hie r v a n hebben de Ins p e c t ie Bra ndw e e r z o rg en Rampenbestrijding en de Ins p e c t ie voor de G e z o nd he id s z o rg aan de Commissie ge meld dat zij pas in week 20 (14-20 mei) kan beschikke n over de ge ge v e ns uit het onderzoek. O mdat de Commissie voor de feitelijke toedra c ht zoveel mo gelijk gebruik zal ma ken van de o nde r z o e ken van de ins p e c t ies zal het du idelijk zijn dat de Commissie niet in staat was om haar eindra p p o r t a ge vóór 31 maart aan te bie den. Te gen deze acht e rg ro nd is het een me e r Tu s s e n ra p p o r t a ge

6 re a l i s t i s c he planning uit te gaan van het aanbie den van het eindrapport in juni De C o m m i s s ie heeft vastgesteld dat in het ka b i ne t s s t a nd p u nt Vuurwerkramp daarvan reeds me l d i ng is ge ma a k t. 1 4 Uitvoering van de werkzaamheden tot medio april Voor de bespre k i ng van de voortgang van de werkzaamhe den (naar de stand van zaken van me d io april 2001) maakt de Commissie in deze tussenra p p o r t a ge een onde r s c he id tussen de activiteiten die voortvloeien uit taak a. tot en met c. van de Commissie en die voortvloeie n uit taak d. Zoals vermeld in para g raaf 3 gaat het bij de taken a. tot en met c. om he t b e v o rde ren van int e g raliteit en same n h a ng in de rapporten van de rijksins p e c t ie s, he t ra p p o r t e ren over de toedra c ht en afwikke l i ng van de cafébra nd en het adviseren over de c o nc l u s ies en aanbevelingen naar aanleid i ng van de ins p e c t ie - o nde r z o e ken. Taak d. omvat he t doen van een onderzoeksvoorstel voor de wijze waarop ge me e nten verg u n n i ngen verlenen me t het oog op bra nd v e i l ig he id, hun beleid in dit opzic ht en de bestuurlijke hand h a v i ng da a r v a n en is als een taak van een ande re orde op te vatten. In deze para g raaf gaat de Commissie in op de activiteiten die voortvloeien uit de taken a. tot en met c. In para g raaf 5 geeft de Commissie een overzic ht van wat zij ten aanzien van taak d. heeft onde r no me n. 494 Om zich na der op de plaatselijke situa t ie te oriënt e ren, heeft de Commissie een bezoek ge b ra c ht aan het pand Haven te Vo l e ndam en de directe omge v i ng. De Commissie heeft ge s p re k ken ge v o e rd met de burge meester en de secretaris van de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam, de voorzitter heeft ge s p ro ken met de Ho ofdof f ic ier van Justitie. In dit laatste ge s p rek met de ho ofdof f ic ier heeft de voorzitter van de Commissie zich ervan verzeke rd, dat de ge ge v e ns over de feitelijke toedra c ht en afwikke l i ng van de cafébra nd, zoals aanw e z ig bij he t Openbaar Ministerie, zoveel mo gelijk door de ins p e c t ies in hun onderzoek betro k ken zullen k u n nen worde n. Zoals in de vorige para g raaf reeds is aange geven, heeft de Commissie me e rde re ge s p re k ke n ge v o e rd met de Ho ofd i nspecteur voor de Bra ndw e e r z o rg en Rampenbestrijding (me de in zijn ho e da n ig he id van coörd i ne re nd ho ofd i nspecteur) en met de plaatsvervange nd Ho ofd - i nspecteur voor de Gezond he id s z o rg om te kunnen beoordelen wat van de onde r z o e ken van de r i j k s i ns p e c t ies kan worden verwacht en wat niet, om zodo e nde te kunnen beoordelen of de C o m m i s s ie zelf initia t ief zou moeten ne men tot verder onderzoek. De Commissie neemt go e de nota van het feit dat ex p l ic iet in haar taako p dra c ht besloten lig t ( a r t i kel 3, eerste lid, sub b) zoveel mo gelijk gebruik te ma ken van de onde r z o e ken naar de f e i t e l i j ke toedra c ht van de cafébra nd door de ins p e c t ie s. Het heeft de uitdr u k ke l i j ke voorke u r van de Commissie dat zij voor wat betreft de feitelijke toedra c ht en afwikke l i ng van de c a f é b ra nd zo min mo gelijk het initia t ief tot eigen onderzoek zou moeten ne men. De Commissie heeft van de coörd i ne re nd ho ofd i nspecteur verno men, dat de onde r z o e k s v ra ge n d ie de ins p e c t ies ge z a menlijk zullen beant w o o rden voortvloeien uit de door hen onde r s c he ide n ho ofd- en de e l p rocessen die onderwerp van onderzoek zullen zijn. Deze te onde r z o e ke n p rocessen heeft de ho ofd i nspecteur ook de staatssecretaris me e ge de e l d. De ho ofd p ro c e s s e n w o rden door de ins p e c t ies kort oms c h reven als verg u n n i ngen, inc ide nt, behande l i ng en afvoer van slacht offers, en na z o rg. De te onde r z o e ken processen en de e l - p rocessen krijge n B i j l a ge

7 een uitwerking in afzonde r l i j ke onde r z o e k s p l a n ne n. De plannen worden lopende het onderzoek aangepast. De uitko msten van de ge s p re k ken met de coörd i ne re nd ho ofd i nspecteur over het ho ofd p ro c e s v e rg u n n i ngen heeft de Commissie doen besluiten zich uitge b re ider over het verloop van de diverse de e l o nde r z o e ken te laten info r me ren. De Commissie he c ht er waarde aan dat de f e i t e l i j ke toedra c ht en afwikke l i ng van de cafébra nd in een bre de re cont ext wordt bezie n, he t geen heeft ge l e id tot aanvullend onderzoek. Zo acht de Commissie het van belang inzic ht te k r i j gen in de ont w i k ke l i ng van de bra nd en zo mo gelijk in het effect daarvan op het ge drag en overleving s mo ge l i j k he den van de slacht of f e r s, me de in de re l a t ie tot de ge t rof f e n v o o r z ie n i ngen. In dit ka der is de Commissie onder meer in ge s p rek met de ins p e c t ies over de w e ns e l i j k he id en mo ge l i j k he id van een na u w ke u r ige re c o ns t r uc t ie, die dit inzic ht zou kunne n b ie den. Ook komt er na der onderzoek naar de aard van de bra nd en de same ns t e l l i ng van de gassen in verband met letsels. De Commissie heeft vanw e ge de door haar no o d z a kelijk ge a c hte bre de re cont ext verder een na der onderzoek gestart naar de beschikbare jurisprude nt ie op het ge b ied van de bestuurlijke h a nd h a v i ng van bra nd v e i l ig he id. De Commissie heeft ook ge s p ro ken over na der onderzoek na a r de wijze waarop de rijksins p e c t ies uitvoering hebben ge geven aan taken met betre k k i ng tot het eerste- en tweede l i j ns t o e z ic ht in de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam. Een na der inzic ht in de b e s t u u r l i j ke en beleid s ma t ige cont ext waarbinnen in de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam hand h a v i ng is ge o rg a n i s e e rd, is evene e ns wenselijk. Het rapport Po l a k - Ve r s t e den geeft daartoe een eerste b e e l d. Ten slotte heeft de Commissie besloten in haar bescho u w i ngen aanda c ht te zullen b e s t e den aan de ra p p o r t a ges die betre k k i ng hebben op ande re re l e v a nte inc ide nten en de lessen die daaruit zijn ge t ro k ken. Ook de ins p e c t ies zullen dit in hun ra p p o r t a ge betre k ke n Landelijk onderzoek 5.1 Inleiding Op basis van artikel 3, onde rdeel d, van het ins t e l l i ngsbesluit heeft de Commissie tot taak een voorstel te doen voor een onderzoek naar de ma n ier waarop ge me e nt e b e s t u ren uitvoering geven aan verg u n n i nge nstelsels met het oog op bra nd v e i l ig he id, hun beleid hierin en de b e s t u u r l i j ke hand h a v i ng daarvan. Dit onde rdeel van de taak van de Commissie bestrijkt i ns t e l l i ngen die aan bra nd v e i l ig he idsvoorschriften ge b o nden zijn en waar bra nden soortge l i j ke r i s ico s met zich mee kunnen bre ngen als in het de s b e t re f f e nde pand in Vo l e nda m. Om zich op deze taak te oriënt e ren, heeft de Commissie ge ï n v e nt a r i s e e rd welke onde r z o e ke n reeds zijn verric ht naar de praktijk van verg u n n i ng v e r l e n i ng en hand h a v i ng en welke o nde r z o e ken en beleid s i n i t ia t ieven er op dit terrein nog lopen. De Commissie heeft vastge s t e l d dat naar de pro b l e ma t iek van verg u n n i ng v e r l e n i ng en hand h a v i ng in alge me ne zin re e d s u i t v o e r ig onderzoek is verric ht door de Commissie bestuursre c ht e l i j ke en privaatre c ht e l i j ke h a nd h a v i ng (commissie Mic h ie l s ). 2 Het ka b i net heeft vorig jaar een stuurg roep onder voorzitterschap van de heer We l s c he n in het leven ge roepen om, naar aanleid i ng van eerde rge no e md rapport, een actie p ro g ra m ma Ha ndhaven op niveau te ont w i k kelen. Bra nd v e i l ig he id is een van de the ma s uit dit a c t ie p ro g ra m ma. 3 Tu s s e n ra p p o r t a ge

8 5.2 Quick scan bra n d veiligheid Uit de contacten met de stuurg roep Ha ndhaven op niveau is de Commissie ge b l e ken dat deze stuurg roep het voorne men had het Ne de r l a nds Instituut voor Bra ndweer en Rampenb e s t r i j d i ng (Nibra) opdra c ht te geven een na der onderzoek naar bra nd v e i l ig he id te laten v e r r ic hten. In overleg met voorzitter We l s c hen van de stuurg roep heeft de Commissie he t i n i t ia t ief voor deze opdra c ht overge no men en het Nibra ge v ra a gd een quick scan uit te voere n naar de verg u n n i ng v e r l e n i ng, cont role en hand h a v i ng van de bra nd v e i l ig he id in 30 ge me e nt e n. De quick scan heeft in de ogen van de Commissie een tweeledig doel en moet een ant w o o rd geven op de vraag of een alge meen onderzoek (zoals ge no e md in artikel 3, onde rdeel d, van het ins t e l l i ngsbesluit) toege v o e gde waarde zou hebben in re l a t ie tot reeds uitge v o e rde o nde r z o e ken en zo ja, hoe een de rgelijk alge meen onderzoek zou moeten worden opgezet en u i t ge v o e rd. In de tweede plaats moest de quick scan een re f e re nt ie ka der opleveren voor he t du iden en beoordelen van de praktijk van verg u n n i ng v e r l e n i ng, cont role en hand h a v i ng van de b ra nd v e i l ig he id in de ge me e nte Eda m - Vo l e ndam. De resultaten van het Nibra - o nderzoek zijn op ho ofd l i j nen bespro ken door een ona f h a n ke l i j ke klankbordg roep waaraan burge me e s t e r s, een ho o g l e raar bestuurskunde, een vertege nw o o rd iger van de VNG en een ambtelijk de s k u nd ige de e l na men. Het rapport waarin de resultaten van de quick scan zijn ne e rge l e gd is als een a f z o nde r l i j ke bijlage bij deze tussenra p p o r t a ge ge v o e gd. 496 Het Nibra heeft de opdra c ht in de ma a nden februari en maart 2001 uitge v o e rd bij 30 a-select ge kozen ge me e nten. Met de de e l ne me nde ge me e nten is overe e nge ko men dat de ge ge v e ns per ge me e nte en hun naam - ano n iem blijven. Voor het onderzoek is de volge nde cent rale vra a g ge fo r mu l e e rd: Wat is de wijze waarop ge me e nten de verg u n n i ng v e r l e n i ng, cont role en h a nd h a v i ng inzake bra nd v e i l ig he id inge r ic ht hebben en uitvoeren bij gebouwen waarin veel me nsen verblijven? Op basis van een vooraf toege z o nden vra genlijst hebben per ge me e nte int e r v iews in gro e p s - b i j e e n ko msten plaats ge v o nden. Aan deze bijeenko msten na men bestuurlijk en ambtelijk v e ra nt w o o rde l i j ken van de ge me e nte deel. Het onderzoek betreft de volge nde onde r w e r p e n : 1 wet- en re ge l ge v i ng 2 o rg a n i s a t ie en werkwijze 3 v e rg u n n i ng ke t e n 4 v e rg u n n i ng v e r l e n i ng 5 c o nt ro l e 6 h a nd h a v i ng 7 t e c h n i s c he aspecten D a a r naast zijn in het onderzoek cultuuraspecten betro k ken. De onde r z o c hte onde r w e r p e n ko men hie ro nder aan de orde Wet- en re g e l g ev i n g In de eerste plaats is onde r z o c ht hoe ge me e nten omgaan met de wet- en re ge l ge v i ng b ra nd v e i l ig he id. De basis hiervoor ligt in de Wo n i ngwet 1991 en het op gro nd van deze wet van toepassing zijnde Bouwbesluit en de ge me e nt e l i j ke bouwvero rde n i ng. Het Bouwbesluit re gelt onder meer het bra nd v e i l ig bouwen en stelt daartoe eisen aan nieuwbouw en bestaande b o u w. In de ge me e nt e l i j ke bouwvero rde n i ng is het bra nd v e i l ig gebruik van bouwwerke n B i j l a ge

9 ge re ge l d. Deze re ge l ge v i ng is in het onderzoek betro k ken voorzover ge me e nten zelfstand ige b e v o e gd he den hebben om hie raan vorm en inho ud te geven. In feitelijke zin gaat het hier om de beleidsruimte die het Bouwbesluit ge me e nten bie dt en de ma n ier waarop ge me e nten de ge me e nt e l i j ke bouwvero rde n i ng hebben inge r ic ht De beoorde l i ng in ho e v e r re en onder welke voorwaarden een bouw- en/of ge b r u i k s v e rg u n n i ng kan worden afge geven vindt plaats op basis van de voorschriften die in het Bouwbesluit zijn u i t gewerkt. Bij bestaande gebouwen die over een ge b r u i k s v e rg u n n i ng die nen te beschikken is de beoorde l i ng ge c o m p l ic e e rde r. De bouwkund ige situa t ie is dan vaak een ge geven waarbij de v raag aan de orde is of het hu id ige gebruik kan worden voortgezet dan wel dat het ge b r u i k door middel van de ge b r u i k s v e rg u n n i ng moet worden beperkt, al dan niet in afwacht i ng van het treffen van bouwkund ige voorzie n i ngen. Veel ge me e nten voeren hierbij het beleid da t w o rdt aangesloten bij het niveau van de re ge l ge v i ng voor de bestaande bouw in he t Bouwbesluit. Een beperkt aantal ge me e nten heeft gebruik ge maakt van de beleid s v r i j he id door uit te gaan van het niveau voor nie u w b o u w. Daarnaast kiest een aantal ge me e nt e n ervoor om in speciale gevallen een niveau boven het Bouwbesluit voor bestaande bouw toe te p a s s e n. De onde r z o e kers conc l ude ren dat het ge b rek aan pre s t a t ie-eisen in het hu id ige Bouwbesluit als een kne l p u nt wordt ervaren. De ge me e nten onde r s t e u nen da a rom de invoering van de tweede fase van het Bouwbesluit die overige ns nog wel van kra c ht moet worden - waarin voor alle ge b o u w f u nc t ies pre s t a t ie-eisen zijn ge fo r mu l e e rd. Uit de quick scan komt naar voren dat de pre s t a t ie-eisen in het hu id ige Bouwbesluit nie t e e n v o ud ig zijn te int e r p re t e ren, waardoor ge me e nten veel tijd kwijt zijn aan het overleg me t en de onde r s t e u n i ng van de bouwpraktijk. 497 De onde r z o c hte ge me e nten hebben bij het opstellen van de bouwvero rde n i ng gebruik ge ma a k t van het mo del van de Ve re n ig i ng van Ne de r l a ndse Geme e nten (VNG). Dit bevordert aan de ene ka nt lande l i j ke uniformiteit. Aan de ande re ka nt is uit de quick scan ge b l e ken dat het ge b r u i k van mo de l - v e ro rde n i ngen, c.q. het ge mak van het onge w i j z igd overne men, er toe leidt dat de ge me e nten zich niet ex p l ic iet verd iepen in de ont w i k ke l i ng van een beleid voor de invulling en u i t v o e r i ng daarvan (onder meer wat betreft de beno d igde ke n n i s, me ns k ra c ht en middelen). De bouwkund ige situa t ie in de ge me e nten strookt da a rom lang niet altijd met de re gels in de ge me e nt e l i j ke bouwvero rde n i ng Organisatie en we r k w i j z e Bij het onderzoek naar de org a n i s a t ie en werkwijze van de ge me e nten bij de verg u n n i ng - v e r l e n i ng, cont role en hand h a v i ng bra nd v e i l ig he id is ge ke ken naar de ma n ier waarop een en a nder een org a n i s a t o r i s c he inbedd i ng heeft ge k re gen. Van de onde r z o c hte ge me e nten he b b e n 16 van de 30 besloten de opdra c ht voor deze taken in een ge me e nt e l i j ke vero rde n i ng vast te l e g ge n. Het blijkt dat de vera nt w o o rde l i j k he id voor de uitvoering van de verg u n n i ng v e r l e n i ng, cont ro l e en hand h a v i ng van de bra nd v e i l ig he id door ma nda t e r i ng aan verschillende die nsten is o p ge dra gen. In principe hoeft deze werkwijze geen pro b l e men op te leveren wanneer de o rg a n i s a t o r i s c he ra nd v o o r w a a rden zowel bestuurlijk als ambtelijk eendu id ig zijn uitgewerkt. Op me e rde re plaatsen is dit echter niet het geval. Er zijn vaak geen waarborgen ingebouwd om er voor te zorgen dat het ge me e ntebestuur tijdig wordt ge ï n fo r me e rd over politiek of Tu s s e n ra p p o r t a ge

10 maatschappelijk belang r i j ke gevallen. Daarnaast is de same nw e r k i ng tussen de die nsten nie t fo r meel ge re ge l d. Daarmee is een go e de taakuitvoering volledig afhankelijk van de wijze w a a rop de ambtena ren van bouw- en woning t o e z ic ht en de bra ndweer zelf invulling geven aan de same nw e r k i ng. Me e rde re ge me e nten hebben dit opge me r k t. G e me e nten en die nsten ervaren dat de fo r ma t ie en de budgetten niet toere i ke nd zijn om de t a ken op het ge b ied van de bra nd v e i l ig he id op een vera nt w o o rde wijze te kunnen uitvoere n. Bij meer dan de helft van de ge me e nten is dat het geval. In de meeste situa t ies zet men de b e s c h i k b a re capaciteit in op termen van aantallen verg u n n i ngen en cont ro l e s, zonder me t na me in te gaan op de effecten, dat wil zeggen het da a dw e r kelijk opheffen van situa t ies die n iet aan het vereiste bra nd v e i l ig he idsniveau voldoen. Om aan het vereiste niveau te kunne n w e r ken, moeten de ambtena ren over de vereiste kennis en ervaring kunnen beschikken. Er is bij ge me e nten behoefte aan een systeem voor kwaliteitsborg i ng van verg u n n i ng v e r l e n i ng tot en met hand h a v i ng Ve rg u n n i n g ke t e n Bij de verg u n n i ng keten heeft onderzoek plaatsge v o nden naar de ma n ier waarop ge me e nt e n b e l e id s ma t ig omgaan met de diverse aspecten van de verg u n n i ng v e r l e n i ng. Er heeft een b e o o rde l i ng plaatsge v o nden in ho e v e r re ge me e nten beschikken over beleids- of actie p l a n ne n bij verg u n n i ng v e r l e n i ng, cont role en hand h a v i ng van de bra nd v e i l ig he id en welke prio r i t e i t e n daarin worden ge s t e l d. 498 G e me e nten beschouwen de verg u n n i ng v e r l e n i ng meestal niet vanuit een ke t e n b e na de r i ng. Als beleidscyclus schiet de verg u n n i ng v e r l e n i ng te kort. Men stelt in de meeste gevallen planne n op om de no o d z a ke l i j ke personele capaciteit te onderbouwen. Daarna is er vaak bestuurlijk minde r a a nda c ht voor de uitvoering en de evalua t ie. De hand l e id i ng Prevap (Pre v e nt ie Activiteiten Plan) 4 van het Ministerie van Binne n l a ndse Za ken en Ko n i n k r i j k s - re l a t ies gebruikt men in de me e s t e gevallen als uitgang s p u nt om de ge me e nt e l i j ke beleid s - p l a n nen bra nd v e i l ig - he id op te stellen. De inko msten door middel van leges spelen een belang r i j ke rol. Er zijn ge me e nten die he t u i t g a ng s p u nt hant e ren dat de verg u n n i ng v e r l e n i ng door middel van de lege s i n ko ms t e n ko s t e nde k ke nd moet worden uitge v o e rd. Bij ande re ge me e nten spelen deze inko msten geen rol van b e t e ke n i s. Cont role en hand h a v i ng kunnen in principe nimmer ko s t e nde k ke nd plaatsvinde n. Voorzover beleid s p l a n nen voor de verg u n n i ng - v e r l e n i ng, cont role en hand h a v i ng zijn opge s t e l d, blijkt dat de uitvoering er van in de praktijk vertra g i ng oploopt do o rdat de pro c e du res de no d ige tijd en overleg van de ge me e nte met de betro k ken verg u n n i ng ho uder of aanvra ger vergen. Vo o r l ic ht i ng is een belangrijk ins t r u me nt om meer beke nd he id aan de inho ud van he t b ra nd v e i l ig he id s b e l e id te geven. Alle ge me e nten erke n nen en bevestigen het belang van v o o r l ic ht i ng. Geme e nten geven op een enkele uitzonde r i ng na geen voorlic ht i ng over re gels en b e l e id ten aanzien van bra nd v e i l ig he id. A nde re onde r z o c hte eleme nten van de verg u n n i ng keten hebben betre k k i ng op de bezwaar- en b e ro e p s p ro c e du re s. De meeste ge me e nten hebben een ona f h a n ke l i j ke bezwaar- en bero e p s - c o m m i s s ie. De onde r z o c hte ge me e nten me l den dat zij (nog) nauwelijks ervaring hebben me t bezwaar- en bero e p s p ro c e du res voor onderwerpen die betre k k i ng hebben op de uitvoering van het bra nd v e i l ig he id Ve rg u n n i n g ve r l e n i n g In de quick scan is ge ke ken naar de voor de bra nd v e i l ig he id belang r i j ke verg u n n i ngen, te weten B i j l a ge

11 de bouwverg u n n i ng en de ge b r u i k s v e rg u n n i ng. Onderwerp van onderzoek waren ook capaciteitsp ro b l e men en acht e r s t a nden, alsme de de aan het naleven van de ge fo r mu l e e rde eisen ge ko p p e l de sanc t ies en termijne n. De vergunningverlening voor de brandveiligheid kent uitersten. De aandacht voor de brandveiligheid bij de verlening van bouwvergunningen en de rol van de brandweer als adviseur zijn goed te noemen. De fatale termijnen en de prioriteit die de gemeente aan dit taakaspect geeft, spelen hierbij een belangrijke rol. Over de toenemende complexiteit van de gebouwen en de regelgeving uiten de gemeenten hun zorg. Om de bestaande bouw op een adequaat brandveiligheids-niveau te krijgen is aanschrijving in het kader van de bouwvergunning een belangrijk instrument. Immers, de gebruiksvergunning mag geen bouwkundige eisen bevatten. Toch maken gemeenten nauwelijks gebruik van dit instrument. Gemeenten kiezen voor een eisenbrief en daarbij moet worden vastgesteld dat in ongeveer driekwart van de gevallen de gevraagde maatregelen w o rden uitge v o e rd. Het niveau van bra nd v e i l ig he id bij het gebruik van gebouwen met een publie k s f u nc t ie wordt bepaald door de verg u n n i ng v e r l e n i ng (bouwverg u n n i ng én ge b r u i k s v e rg u n n i ng) met de b i j b e ho re nde cont ro l e, hand h a v i ng en voorlic ht i ng, alsme de het niveau en de complexiteit van re ge l ge v i ng. Cent raal punt van aanda c ht (en zorg) is het stelsel van ge b r u i k s - v e rg u n n i nge n voor bestaande gebouwen met een publie k s f u nc t ie. De Commissie schetst in een tabel he t v o l ge nde beeld: Gemeenten Nieuwbouw Bestaande gebouwen % Ac t ief beleid Ac t ief beleid 20% Ac t ief beleid Pa s s ief beleid 50% Pa s s ief beleid Pa s s ief beleid In deze tabel beteke nt actief beleid dat ge me e nten zelf het initia t ief ne men om uitvoering te geven aan het verg u n n i nge nstelsel. Pa s s ief beleid ho udt in dat ge me e nten uitsluitend een v e rg u n n i ng verlenen wanneer de aanvra ger da a rom verzoekt. Pa s s ief beleid ho udt dus niet in dat er in het ge heel geen verg u n n i ngen worden verleend. Uit de tabel blijkt dat slechts 30% van het totale aantal ge ra a d p l e e gde ge me e nten een actie f b e l e id voert ten aanzien van het ge b r u i k s v e rg u n n i nge nstelsel voor zowel nie u w b o u w / v e r b o u w als bestaande gebouwen. In 20% van de ge ra a d p l e e gde ge me e nten verstrekt men actie f ge b r u i k s v e rg u n n i ngen (in vervolg op de bouwverg u n n i ng v e r l e n i ng) bij nieuwbouw/verbouw en p a s s ief bij bestaande gebouwen. De helft van de ge me e nten voert in beide catego r ieën een p a s s ief beleid bij het verlenen van ge b r u i k s v e rg u n n i ngen. Een groot aantal bestaande gebouwen blijft hie rdoor buiten de beoorde l i ng. De conc l u s ie is dan ook ge re c ht v a a rd igd da t voor de bestaande bouw in 70% van de ge ra a d p l e e gde ge me e nten géén actie f ge b r u i k s v e rg u n n i nge n b e l e id plaatsvindt. Ve rder blijkt uit het onderzoek dat 80% van de ge ra a d p l e e gde ge me e nten een re l a t ief gro t e a c ht e r s t a nd heeft bij de uitgifte van verg u n n i ngen. Weliswaar blijkt dat de gro t e re stede n Tu s s e n ra p p o r t a ge

12 m i nder pro b l e men in dit opzic ht hebben, dat neemt niet weg dat de acht e r s t a nden in absolute zin groot zijn. Daarnaast heeft het onderzoek aange t o o nd dat 30% van het totale aant a l ge ra a d p l e e gde ge me e nten niet aangeeft hoeveel personen er ma x i maal op gro nd van he t b e s c h i k b a re aantal uitgangen in het pand aanw e z ig mo gen zijn. De ge me e nten laten hier ook de mo ge l i j k he id lig gen om onder beperke nde voorwaarden toch een ge b r u i k s v e rg u n n i ng te k u n nen afgeven. Het niet verme l den van het ma x i maal aantal personen is tevens een pro b l e e m voor de hand h a v i ng. Imme r s, waar geen verg u n n i ng met een ma x i maal aantal personen is a fge geven, kan hiervan ook geen cont role plaatsvinden Contro l e Dit deel van het onderzoek heeft betre k k i ng op de cont roles op bra nd v e i l ig he id. In eerste i ns t a nt ie zijn de cont roles onde r z o c ht die het directe gevolg zijn van de re ge l ge v i ng voor he t b ra nd v e i l ig bouwen, volge ns het Bouwbesluit en het bra nd v e i l ig ge b r u i ken van gebouwen, in o v e re e ns t e m m i ng met de voorschriften uit de bouwvero rde n i ng. De cont roles kan me n o nde r s c he iden in cont roles tijde ns het bouwpro c e s, cont roles tijde ns het gebruik van gebouwen en pre v e nt ieve cont roles tijde ns evene me nten. Waar de onde r z o e kers cons t a t e re n dat er spra ke is van een tekort, hebben de betro k ken ge me e nten (bestuurder of uitvoerde r ) dit zelf als een tekort ge k w a l i f ic e e rd. Er zijn geen wettelijke voorschriften die het aant a l c o nt roles kwant i f ic e re n. 500 C o nt roles vormen één van de belangrijkste ins t r u me nten om de bra nd v e i l ig he id op het niveau te ho uden zoals dat in de verg u n n i ng is vastge l e gd. In de praktijk blijken de cont roles in bijna alle gevallen het sluitstuk te zijn, zowel wat betreft de prioriteit in de activiteiten als bij de b udge t v e rde l i ng. Deze situa t ie doet zich voor bij de cont roles tijde ns de bouwfase en bij de p e r io d ie ke cont roles tijde ns het gebruik van een ge b o u w. Het niet uitvoeren van perio d ie ke c o nt roles levert pro b l e men op. Doordat ge me e nten te weinig en en soms he l e maal geen c o nt roles uitvoeren, is er geen of in elk geval onvoldo e nde inzic ht in de wijze waarop de b ra nd v e i l ig he id wordt na ge l e e fd. Een ge me e ntelijk cont ro l e b e l e id is niet ex p l ic iet he r ke n b a a r. 30% van de onde r z o c hte ge me e nten voert voor of tijde ns evene me nten cont roles uit. Het blijkt dat 80% van de ge me e nten geen aanda c ht besteedt aan het ma x i mum aantal toe te laten personen. Het ge b rek aan een actieve cont role en het niet handhaven van dit ma x i ma l e a a ntal geeft onde r ne mers de mo ge l i j k he id af te wijken van de ge b r u i k s v e rg u n n i ng zonder da t dit een sanc t ie tot gevolg heeft. Op klachten uit de omge v i ng wordt wel direct met re p re s s ie v e c o nt roles ge re a ge e rd. Niet in alle gevallen vindt een terugko p p e l i ng plaats naar de re p re s s ie v e d ie nst van de bra ndw e e r, waardoor de uitrukd ie nst zich niet optimaal kan voorbere iden op een mo ge l i j ke inzet in de betre f f e nde situa t ie. Slechts enkele ge me e nten (20%) cont ro l e ren actie f op de aanw e z ig he id en ge o e f e nd he id van een bedr i j f s hu l p - v e r l e n i ng s o rg a n i s a t ie Handhaving B i n nen het onderzoek is ook aanda c ht besteed aan de ma n ier waarop ge me e nten de na l e v i ng van de bra nd v e i l ig he id s re gels handhaven. Het begrip hand h a v i ng kan men in ruime of beperkte zin opvatten. In de ruime betekenis gaat het om het hele proces van het stellen van no r me n en het naleven ervan. In de beperkte zin begint het begrip hand h a v i ng na het cons t a t e ren van een overtre d i ng van de voorschriften. In het onderzoek is de beperkte opvatting ge h a nt e e rd. G e me e nten hebben voor de hand h a v i ng van de bra nd v e i l ig he id een aantal ins t r u me nten ter b e s c h i k k i ng: het opleggen van bestuursdw a ng, van een dw a ngsom en een verzoek om B i j l a ge

13 s t ra f re c ht e l i j ke hand h a v i ng. Ha ndhaven van de bra nd v e i l ig he id via de bestuursre c ht e l i j ke of s t ra f re c ht e l i j ke weg blijkt in de praktijk nauwelijks plaats te vinden. Er is bij de hand h a v i ng van de bra nd v e i l ig he id eerder spra ke van een overlegc u l t u u r. Overige ns schrijft de Alge me ne Wet Bestuursre c ht (AWB) wel een zeker overleg en een afweging van belangen voor. A m b t e na ren en in een later stadium ook ge me e nt e b e s t u ren geven in eerste ins t a nt ie de v o o r keur aan overleg met de overtre der om de ge c o ns t a t e e rde situa t ie weer in overe e n - s t e m m i ng te bre ngen met de verg u n n i ng s v o o r w a a rden. Als vervolge ns blijkt dat de overtre de r de ge maakte afspra ken niet na komt, vindt er weer overleg plaats en zet men geen ande re i ns t r u me nten of pro c e du res in. Dit laatste neemt overige ns niet weg dat in veel gevallen he t overleg leidt tot het opheffen van de onge w e nste situa t ie. G e me e nten geven veel re de nen op waarom ze niet overgaan tot het inzetten van h a nd h a v i ng s i ns t r u me nten. Geno t e e rd hebben de onde r z o e kers onder meer: lange pro c e du re s, mo ge l i j ke schade c l a i ms, het niet me e w e r ken van re c ht e r s, het niet kunnen innen van dw a ng s o m men en het niet me e w e r ken van het Openbaar Ministerie. Hoe para doxaal ook: over de uiteinde l i j ke effectiviteit van de beschikbare hand h a v i ng s i ns t r u me nten zijn de ge me e nt e n wel te spre ken. Deze ervaringen hebben ze waarschijnlijk opge daan op ande re beleid s t e r re i ne n zoals bouw en milieu, waarop men deze ins t r u me nten vaker inzet. Op het ge b ied van de h a nd h a v i ng van bra nd v e i l ig he id is bij de ge me e nten ke n nelijk spra ke van ko udw a t e r v re e s ( o n b e ke nd maakt onbemind ). Het ont b re ken van voldo e nde bestuurlijk jurid i s c he o nde r s t e u n i ng en int e r ne ric ht l i j nen binnen de ge me e nten hoe vorm en inho ud aan de b e s t u u r l i j ke hand h a v i ng (bestuursdw a ng en dw a ngsom) te geven is hier wellic ht debet aan. Een ande re re den voor het hebben van weinig ervaring met de hand h a v i ng van de b ra nd v e i l ig he id is het feit dat er (zoals reeds is opge merkt) weinig perio d ie ke cont ro l e s p l a a t s v i nden. Als er weinig tot niet wordt ge c o nt ro l e e rd, ont b reekt ook de kennis omtre nt o nge w e nste situa t ies die voor hand h a v i ng in aanme r k i ng ko me n Conclusies naar aanleiding van de quick scan Op gro nd van de Nibra quick scan naar de uitvoering van de verg u n n i ng v e r l e n i ng, cont role en h a nd h a v i ng van de bra nd v e i l ig he id in de 30 onde r z o c hte ge me e nten stelt de Commissie vast dat er gro t e, maar ook kleine verschillen tussen de ge me e nten zijn te cons t a t e ren. Bij de v e rg u n n i ng v e r l e n i ng zijn de verschillen groot. Alle ge me e nten besteden voldo e nde aanda c ht aan het bra nd v e i l ig bouwen door middel van een bouwverg u n n i ng voor nieuwbouw en/of verbouw van bestaande gebouwen. Ke n n i s, capaciteit, kwaliteit, plannen en pro c e du res zijn op deze vraag afge s t e md. Dat is positief. Bij de afgifte van ge b r u i k s v e rg u n n i ngen is spra ke van een ge d i f f e re nt ie e rd beeld: van volledige afgifte voor nieuwbouw en bestaande gebouwen, via a fgifte uitsluitend voor nie u w b o u w, re s p e c t ievelijk inc ide ntele afgifte voor bestaande bouw tot het in ge r i nge mate afgeven van ge b r u i k s v e rg u n n i ngen. Overige ns past hier de opme r k i ng da t het beschikken over een verg u n n i ng nog geen voldo e nde aanw i j z i ng is voor het bere i k t e niveau van de bra nd v e i l ig he id. Een ge b r u i k s v e rg u n n i ng is wel een ind ic a t ie voor de v o o r w a a rden waaraan het gebruik van een inric ht i ng moet voldoen. Daarvoor is ook een c o nt role van de actuele situa t ie no d ig van het niveau van bra nd v e i l ig he id. Op dit punt zijn e c hter de verschillen tussen de ge me e nten re l a t ief klein en is het beeld cons i s t e nt: vrijwel ne rge ns immers vindt een systema t i s c he en ade q uate cont role van de verg u n n i ngen plaats. In het onderzoek worden hiervoor verschillende oorzaken en verklaringen ge no e md. Het is van belang om vast te stellen dat er ge me e nten zijn die er in slagen om de belang r i j k s t e t a a ko nde rdelen op het vereiste niveau uit te voeren. Er zijn ge me e nten die er in ge s l a a gd zijn de uitvoering van deze taak zoda n ig te org a n i s e ren dat ze oplossingen hebben ge v o nden voor Tu s s e n ra p p o r t a ge