Toelichting Peilbesluit partiële herziening Twizelermieden

Transcriptie

1 Toelichting Peilbesluit partiële herziening Twizelermieden Afbeelding plangebied Datum: 18 april 2017 Status: definitief Wetterskip Fryslân Postbus 36, 8900 AA Leeuwarden Telefoon Fax:

2 1 INLEIDING WAAROM EEN PEILBESLUIT? BELEIDSKADER PEILBESLUITEN PARTIËLE HERZIENING PEILBESLUIT AANLEIDING PARTIËLE HERZIENING LEESWIJZER PROCEDURE BESLUITVORMING, ZIENSWIJZEN EN BEROEP, ZELFSTANDIG SCHADEBESLUIT INWERKINGTREDING PLANGEBIED LIGGING WATERSYSTEEM GEBIEDSPECIFIEKE KENMERKEN WAT WORDT HET PEIL? EFFECTEN VAN DE PEILWIJZIGINGEN EFFECTEN OP HET WATERSYSTEEM EFFECTEN OP DE GEBRUIKSFUNCTIES OVERIGE EFFECTEN TOETSING AAN BELEID EN REGELGEVING CONCLUSIE Bijlagen: 1. Peilenkaart volgens vigerend peilbesluit 2. Peilenkaart werkelijke situatie 3. Peilenkaart toekomstige situatie 2

3 1 INLEIDING 1.1 Waarom een peilbesluit? Wetterskip Fryslân is verantwoordelijk voor het waterbeheer in de provincie Fryslân en een gedeelte van de provincie Groningen. Het beheergebied ligt grotendeels onder de zeespiegel. Zonder peilbeheer zouden onze steden, dorpen en polders onbewoonbaar zijn. Peilbeheer is een complex samenspel van belangen. Binnen één gebied, bijvoorbeeld een polder, gebruiken mensen de grond voor verschillende functies zoals wonen, recreatie, landbouw en industrie. De bewoners van een gebied hebben graag een droge kruipruimte onder hun huis, agrariërs in datzelfde gebied willen een ideale (grond)waterstand voor hun gewassen en natuurbeheerders willen bijvoorbeeld de unieke plasdrasvegetatie behouden waar juist relatief hoge waterstanden voor nodig zijn. Daarom legt het waterschap in een integraal peilbesluit per peilgebied een peil en de marges vast waarbinnen het waterpeil mag variëren. Een peilbesluit geeft de bewoners en gebruikers van een gebied duidelijkheid en zekerheid over de waterpeilen die door het waterschap worden nagestreefd. Er zijn echter omstandigheden (extreme weersomstandigheden, calamiteiten), waarin het vastgestelde peil tijdelijk niet kan worden gehandhaafd. Het is vanzelfsprekend dat het waterschap bij deze buitengewone omstandigheden er naar streeft om zo snel mogelijk de vastgestelde waterpeilen te herstellen. 1.2 Beleidskader peilbesluiten Waterwet Als waterbeheerder is het Wetterskip Fryslân op grond van de Waterwet en de provinciale waterverordening verplicht peilbesluiten vast te stellen voor de gebieden onder haar beheer. Een peilbesluit is een door de waterbeheerder, op basis van een integrale afweging van belangen, opgesteld besluit waarin de gewenste oppervlaktewaterpeilen zijn vastgelegd. Provinciaal waterhuishoudingsplan (WHP) In het plan staan doelen die de provincie Fryslân in de planperiode wil bereiken. Het plan geeft kaders voor het waterbeheer dat door het waterschap, gemeenten en andere partijen wordt uitgevoerd. Het Waterhuishoudingsplan (WHP) is in nauw overleg met Wetterskip Fryslân opgesteld. Met het WHP bepalen de Provinciale staten aan welke eisen het watersysteem moet voldoen. Normeringen en strategische keuzes zijn in het WHP en de bijbehorende Waterverordening vastgelegd. De functies in het WHP zijn maatgevend voor peilbesluiten. Voor het voldoen aan de normering behoort het heroverwegen van functies tot de mogelijkheden. Waterbeheerplan (WBP) De Waterwet schrijft ook voor dat alle waterbeheerders een Waterbeheerplan (WBP) voor een periode van zes jaar vaststellen. In het WBP staan de maatregelen die Wetterskip Fryslân van neemt om het watersysteem op orde te houden en te verbeteren: zorg voor veiligheid achter de dijken, zorg voor voldoende water en zorg voor schoon water. 3

4 Beleidsnotitie beoordeling peilwijzigingen Deze beleidsnotitie bevat de beleidsuitgangspunten en het toetsingskader voor het beoordelen van aanvragen voor peilwijzigingen. In de notitie wordt ingegaan op de procedure voor het doorvoeren van aanvragen voor wijziging van het peil (peilbesluit of watervergunning), de effecten- en belangenafweging van aanvraag voor wijziging van het peil, het eigendom, beheer en onderhoud van peilregulerende kunstwerken en de medefinanciering voor aanleg van peilregulerende kunstwerken. 1.3 Partiële herziening peilbesluit De herziening van peilbesluiten vindt elke 10 jaar plaats en sluit aan bij de herzieningscyclus van het Gewenst Peilbeheer. In de periode tussen twee herzieningscycli is het uitgangspunt dat wensen/ verzoeken om het peil aan te passen zoveel mogelijk worden geparkeerd tot de eerstvolgende herziening van het watergebiedsplan en het peilbesluit. Uitzondering hierop zijn peilwijzigingen als gevolg van bestemming- of functiewijzigingen of wijzigingen met weinig impact. Een aanvraag voor peilwijziging bij bestemming- of functiewijziging wordt afgehandeld als een partiële herziening van het peilbesluit. 1.4 Aanleiding partiële herziening Door de provincie Fryslân is in de Twizelermieden, aan de zuidwestkant van Buitenpost, een agrarisch bedrijf aangekocht. Hiermee is ca. 120 hectare beschikbaar gekomen voor natuurinrichting. Voor dit gebied is een inrichtingsplan op gesteld. Met de inrichting van het gebied beoogt de provincie de oorspronkelijke hydrologie van het gebied te herstellen. Het gebied heeft voor het grootste deel reeds de bestemming natuur, voor een klein deel van het gebied wordt een bestemmingsplanwijziging doorlopen. De peilwijziging betreft met name een peilverhoging in de percelen met de functie natuur en een wijziging van de werking van het watersysteem. 1.5 Leeswijzer In hoofdstuk 1 is de aanleiding en het beleidskader voor dit peilbesluit beschreven. Hoe de procedure eruit ziet is beschreven in hoofdstuk 2. In hoofdstuk 3 volgt een korte gebiedsbeschrijving van de huidige situatie en het toekomstige watersysteem. Hoofdstuk 4 geeft de effecten weer van de peilwijzigingen op de functies bebouwing en infrastructuur, landbouw, natuur, waterkwaliteit, beheer en onderhoud en archeologie en cultuurhistorische waarden. De toetsing aan beleid en regelgeving komt in hoofdstuk 5 aan de orde. In hoofdstuk 6 volgt de conclusie. Het kaartmateriaal is in de bijlagen toegevoegd en eveneens digitaal in te zien op de internetsite van Wetterskip Fryslân. 4

5 2 PROCEDURE 2.1 Besluitvorming, zienswijzen en beroep, zelfstandig schadebesluit. Het ontwerp-peilbesluit wordt gedurende 6 weken ter inzage gelegd. Gedurende deze 6 weken hebben belanghebbenden gelegenheid om een schriftelijke of mondelinge zienswijze in te dienen op het ontwerp-peilbesluit. Dit wordt de inspraakperiode genoemd. Deze inspraakperiode wordt bekend gemaakt via (zie voor informatie: De ingediende zienswijzen worden beoordeeld en de indiener wordt in de gelegenheid gesteld om tijdens een hoorzitting de zienswijze nader toe te lichten. De beoordeling van de zienswijzen wordt vastgelegd in een antwoordnota. Na beoordeling van de eventuele zienswijzen wordt het ontwerp-peilbesluit met de antwoordnota ter vaststelling voorgelegd aan het algemeen bestuur van het waterschap. Na vaststelling van het peilbesluit kan eventueel beroep tegen het peilbesluit bij de rechtbank worden aangetekend. Indien een belanghebbende meent dat hij, ondanks de belangenafweging door het waterschap, onevenredige schade lijdt of zal lijden ten gevolge van dit peilbesluit, dan kan hij op basis van artikel 7.14 Waterwet een verzoek tot schadevergoeding indienen bij het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân. In een voor bezwaar en beroep vatbaar besluit (zelfstandig schadebesluit) wordt vervolgens een beslissing genomen op het ingediende verzoek. Tegen het plan zelf kan via de peilbesluitprocedure geen bezwaar worden gemaakt. 2.2 Inwerkingtreding Het peilbesluit treedt in werking op de 8e dag na vaststelling door het Algemeen bestuur of na uitvoering van de benodigde maatregelen. Dit wordt op de website van Wetterskip Fryslân bekend gemaakt. 5

6 3 PLANGEBIED 3.1 Ligging Het gebied waarop het peilbesluit Twizelermieden betrekking heeft ligt in het grondgebied van de gemeente Achtkarspelen, aan de oostkant van Twijzel en ten zuidwesten van Buitenpost. Het peilbesluit omvat een gebied van circa 310 ha. Aan de westkant wordt het gebied begrensd door de Sânsleat. Aan de zuidkant door de Twizelerfeart, aan de oostkant door de Bûtenpostmerfeart en de Âlde dyk en aan de noordkant door een landbouwgebied. 3.2 Watersysteem In de te wijzigen peilbesluiten Polder Reahel West en Twijzelermieden zijn op dit moment voor een deel van het gebied peilen vastgesteld ten behoeve van de landbouw. Dit betreft de peilgebieden met een zomerpeil van -1,20 m en een winterpeil van -1,30 m NAP en met een zomerpeil van -1,20 m en een winterpeil van -1,45 m NAP. In deze peilvakken ligt ook de bebouwing en infrastructuur die in het gebied aanwezig is. Voor het westelijke deel van het gebied geldt op dit moment al een peil dat is gericht op de functie natuur, met een flexibel peil met een bovenpeil van -0,70 en een onderpeil van -0,90 m NAP. Ten westen van de Âlde dyk ligt aan weerszijden van de Miedwei een gebied waar een hoger peil wordt gehanteerd. Ten zuiden van de Miedwei is dit een flexibel peil met een bovenpeil van -0,50 m NAP en een onderpeil van -0,70 m NAP. Vanuit de Sânsleat kan water worden ingelaten in het gebied met een natuurfunctie. Het water in het gebied voert van westelijke in oostelijke richting af naar de Bûtenpostmerfeart. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de Miedsleat als hoofdwatergang. Deze voert onder de Âlde dyk door af op de Dwarswijk. De Dwarswijk voert af op de Bûtenpostmerfeart, die via het gemaal Reahel Buitenpost afvoert op de Friese boezem. Het gebied kan worden gekwalificeerd als een infiltratiegebied. Vanuit de omringende zandgronden en het Drents Plateau stroomt grondwater naar het lage Miedengebied toe, waar het als kalk- en ijzerrijk kwelwater omhoog komt. In de Twizelermieden komt aan de westkant van de Miedsleat plaatselijk lichte kwel van regionaal grondwater voor. Het overgrote deel van het gebied heeft de functie natuur. Figuur 1 is een weergave van de doelrealisatie voor de functie natuur. Op deze weergave is te zien dat het grootste deel van het gebied een doelrealisatie heeft van minder dan 70%. 6

7 Figuur 1. Doelrealisatie natuur Waterkwaliteit en ecologie Overgangen in het landschap zijn vaak rijk aan planten en dieren en dat geldt ook voor de Mieden. Het kwelwater dat in het gebied omhoog komt is rijk aan kalk en ijzer. Dit is te zien aan de aanwezigheid van plantensoorten als holpijp en grote boterbloem. Op plaatsen waar kwelwater binnen het bereik van de planten komt, zijn vegetaties als dotterbloemhooilanden, blauwgrasland en trilveen te vinden, met bijzondere en voor Nederland zeldzaam geworden soorten als Spaanse ruiter, ronde zegge, vlozegge en brede orchis. In het kader van het opstellen van het inrichtingsplan is onderzoek uitgevoerd naar de kwaliteit van het oppervlaktewater in de Twizelermieden. Het onderzoek betrof oppervlaktewatermonsters uit waterlopen in zowel het zuidelijke (ten zuiden van de Miedwei) als noordelijke deel van het huidige natuurgebied. De conclusie van het onderzoek is dat er vrij grote verschillen zitten inde waterkwaliteit van het oppervlaktewater van de bemonsterde locaties, maar dat in zijn algemeenheid kan worden gesproken over schoon water. De oorzaak van de verschillen wordt gezocht in de intensiteit van opkwellend grondwater, invloed van inlaat- en regenwater en nog aanwezige invloed van vroegere bemesting. Aan de noordkant van de Miedwei zijn de bemonsterde wateren in het algemeen minder hard, al zijn hier ook petgaten met hard water (hoge concentraties calcium- en bicarbonaat) aangetroffen. Op veel plaatsen in het gebied zijn in sloten ijzervlokken aangetroffen. Deze geven een indruk van de mate van kwelaanvoer. De nutriëntenconcentraties zijn op de meeste bemonsterde locaties laag, met uitzondering van de Sânsleat en de Miedsleat. Dit kan veroorzaakt worden door de inlaat van water, maar ook door agrarisch gebruik van de naastliggende gebieden, waarbij meststoffen vanaf de oevers uitspoelen of in de waterbodem aanwezig zijn. 7

8 Voor het oppervlaktewater in het gebied heeft Wetterskip Fryslân geen representatieve waterkwaliteitmeetpunten. Op basis van het onderzoek dat in het kader van het inrichtingsplan is uitgevoerd en waarnaar hierboven wordt verwezen, is de verwachting dat de waterkwaliteit in het gebied goed is. Er bevinden zich geen riooloverstorten in het gebied. 3.3 Gebiedspecifieke kenmerken Maaiveldhoogte De Twizelermieden maken onderdeel uit van het Friese Miedengebied. Mieden betekent natte hooilanden, het gebied ligt laag en is daardoor van oudsher erg nat. Ten westen van het gebied liggen de hoger gelegen gronden van Twizel, ten oosten de lager gelegen polder Reahel. Onderstaande figuur 2 toont de ligging van het plangebied op een hoogtekaart van de omgeving. Hierop is te zien dat de maaiveldhoogte in oostelijke richting afloopt. Figuur 2. Hoogtekaart Bodemopbouw Het grootste deel van het gebied bestaat uit veengronden met een kleidek (dikte ca. 0,50 m ). De dekzandondergrond begint ondieper dan 1,20 m. Op de overgang naar de omliggende hogere (zand)gronden is deze ondergrond moerig en heeft deze ook een kleidek. De bodem van de Twizelermieden bestaat afwisselend uit zandgronden en veengronden, meestal afgedekt met klei. Lokaal kan zich ook leem en/of potklei in de ondergrond bevinden. In de Twizelermieden is in het verleden een deel van het veen onder de klei vandaan gehaald. Langs de Alde dyk komt een strook voor met een dikkere kleilaag, die valt onder de vaaggronden. Het kleidek is hier circa één meter dik en heeft soms een humeuze bijmenging. Het gebied tussen de Bûtenpostmerfeart en de Âlde dyk is in de vorige eeuw opgehoogd met spuitzand, afkomstig uit het Prinses Margrietkanaal. 8

9 Figuur 3. Uitsnede bodemkaart 2014 Bovenstaande figuur 3 toont een uitsnede van de bodemkaart voor het plangebied. Hierop is duidelijk het opgespoten gebied tussen de Âlde dyk (als Oude Dijk aangeduid op de kaart) en de Bûtenpostmerfeart zichtbaar (codering Zn21). De lichtgroene en donkergroene streep (codering Mn86C en Mv41C) betreffen zeekleigronden. De westelijk hiervan gelegen gronden (codering kwp) betreffen moerige podzolgronden met een kleidek. In het gebied tussen de Sânsleat en de Âlde dyk is een veenlaag aanwezig met een dikte van rond de 20 centimeter. Grondwatersysteem De middeldiepe en diepe regionale grondwaterstroming vindt plaats vanuit de hogere gronden in de omgeving naar de polders Twizelermieden en de polder Reahel. In deze polders wordt het grondwater vervolgens afgevoerd via het oppervlaktewatersysteem. In het gebied ten zuiden van de Miedwei is in 2006 het peil opgezet. Hier is een continue afvoer van water, ook in droge perioden. Dit duidt op kwel naar de sloten. Bestemming/ functie In het bestemmingsplan Buitengebied Achtkarspelen heeft het gebied waar het peil omhoog gaat grotendeels de bestemming Natuur. Een klein deel van het gebied heeft nog een agrarische bestemming, momenteel loopt de ruimtelijke procedure om de bestemming van deze percelen te wijzigen in Natuur. Het gebied heeft op provinciale Natuur overzichtskaart voor het deel waar het waterpeil omhoog gaat de aanduiding EHS overige natuur, de actuele benaming van EHS is Nationaal natuurnetwerk (NNN). Figuur 4 toont de begrenzing van deze aanduiding. 9

10 Figuur 4. Uitsnede kaart EHS 3.4 Wat wordt het peil? Natuur Het gebied waarop de peilwijziging betrekking heeft wordt grotendeels ingericht voor natuur. Ook het peil in het gebied wordt afgestemd op de functie natuur. Dit vraagt om een peilverhoging in de voormalige landbouwgebieden aan beide kanten van de Âlde dyk. Het peil in het bestaande natuurgebied aan de westkant van de Miedsleat krijgt hetzelfde peil, zodat er één groot peilvak ontstaat met een vast peil van -0,70 m NAP. Voor de herinrichting van het gebied is een inrichtingsplan opgesteld. Onderdeel van de nieuwe inrichting is het wijzigen van vastgestelde waterpeilen en een wijziging in de afvoerrichting van het gebied aan de westkant van de Âlde dyk. Op dit moment voert dit gebied via de Miedsleat in zuidelijke richting en de Dwarswyk in oostelijke richting, af naar de Bûtenpostmerfeart. In de toekomstige situatie loopt de afvoer onder normale omstandigheden in noordelijke richting. Hiervoor is het nodig een bestaande watergang te verbreden. Als onderdeel van deze nieuwe afvoerroute wordt onder de Âlde dyk een nieuwe duiker aangelegd. Bij een grotere afvoer verloopt de afvoer ook via de bestaande zuidelijke afvoerroute. Door de nieuwe noordelijke afvoerroute worden de gebieden aan de west- en oostzijde van de Âlde dyk gekoppeld, zodat er één peilvak ontstaat. Het uittredende kwelwater kan op deze manier zo lang mogelijk worden vastgehouden in het gebied. De dammen in de watergangen langs de Miedsleat worden voorzien van een duiker zodat er een open verbinding met de Miedsleat ontstaat. De percelen aan de oostkant van de Âlde dyk voeren in de bestaande situatie af in westelijke richting naar de bermsloot langs de Âlde dyk. In de toekomstige situatie voeren de percelen in oostelijke richting af naar een nieuwe sloot parallel aan de 10

11 Bûtenpostmerfeart. Deze sloot stroomt in noordelijke richting af en sluit aan op de nieuwe afvoerroute die hier met een stuw afvoert op de Bûtenpostmerfeart. De bermsloten langs de Miedwei gaan onderdeel uitmaken van het peilvak met een vast peil van -0,70 m NAP. In de bestaande situatie voert het noordelijk gelegen peilvak via een stuw af op deze bermsloot. Deze stuw wordt verwijderd. De stuw van het peilvak ten zuiden van de Miedwei blijft wel gehandhaafd, het peil in dit gebied kan daarmee oplopen tot maximaal -0,50 m NAP en uitzakken naar -0,70 m NAP. Voor dit gebied geldt een flexibel peil. Voor voeding van het natuurgebied wordt geen inlaatvoorziening aangelegd. De bestaande inlaat vanuit de Sânsleat vervalt. Voeding gaat op een natuurlijke manier via het grondwater en regenwater. In droge perioden kan het waterpeil hierdoor uitzakken tot beneden de -0,70 m NAP. De beide peilvakken aan de westzijde van de Âlde dyk, ten noorden en zuiden van de Miedwei zijn in de bestaande situatie niet vastgelegd. Wel wordt hier al ca. 10 jaar een hoger peil gevoerd ten behoeve van weidevogels. De gronden zijn in eigendom van Staatsbosbeheer. De stuwen ten behoeve van de hoge waterpeilen zijn in eigendom van SBB en SBB voert ook het dagelijks beheer van deze stuwen uit. In de voorliggende peilwijziging worden beide peilvakken geformaliseerd. De peilvakken worden op natuurlijke manier gevoed via grond- en regenwater. Er worden geen werkzaamheden uitgevoerd ten behoeve van deze peilvakken. Polder De bermsloten langs de Âlde dyk maken in de bestaande situatie onderdeel uit van de landbouwpolders aan beide kanten van de weg. Deze polders gaan onderdeel uitmaken van het natuurgebied met het bijbehorende hogere waterpeil. De watergangen rond de bebouwing in het gebied behouden een peil dat is afgestemd op deze functie, dit betreft een vast peil van -1,25 m NAP. Dit peilvak kruist het peilvak van het natuurgebied ter plaatse van de onderdoorgang onder de Âlde dyk in de nieuwe afvoerroute. Hier worden twee onderleiders aangelegd in de bermsloten langs de Âlde dyk. Het peilvak voor de bebouwing krijgt een nieuwe inlaat vanuit de Bûtenpostmerfeart zodat doorstroming in droge perioden gegarandeerd is. De bermsloten worden daar waar nodig opgeschoond of verruimd. De bermsloten voeren af in zuidelijke richting en storten daar over in de Dwarswyk welke in oostelijke richting afvoert naar de Bûtenpostmerfeart. Aan de westzijde van de Âlde dyk, ten zuiden van de Miedwei Nonnepaad, ligt een bermsloot die in de bestaande situatie via de bermsloot van de Miedwei en de Miedsleat afvoert naar de Dwarswyk. Deze verbinding vervalt omdat de bermsloten van de Miedwei op het hoge peil van -0,70 m NAP komen. De nieuwe afvoer verloopt via een bestaande duiker onder de Miedwei en een nieuw te graven watergang langs de Miedwei en Âlde dyk naar de Dwarswyk. 11

12 vak 1 Vastgestelde peil (m t.o.v. NAP) Flexibelpeil: -0,90 Werkelijke peil (m t.o.v. NAP) Flexibelpeil Bovenpeil: -0,50 Onderpeil: -0,70 Zomerpeil: -1,20 Winterpeil: -1,30 Zomerpeil: -1,20 Winterpeil: -1,30 Zomerpeil: -1,20 Winterpeil: -1,45 Toekomstige peil (m t.o.v. NAP) Vast peil: -0,70 2 Zomerpeil: -1,20 Winterpeil: -1,30 Zomerpeil: -1,20 Winterpeil: -1,30 Vast peil: -1,25 3 Flexibelpeil: -0,90 4 Flexibel peil: -0,90 Flexibel peil: Bovenpeil: -0,50 Onderpeil: -0,70 Flexibel peil: Bovenpeil: -0,50 Onderpeil: -0,70 Flexibel peil: Bovenpeil: -0,50 Onderpeil: -0,70 Flexibel peil: Bovenpeil: -0,50 Onderpeil: -0,70 5 Flexibel peil: -0,90 Vast peil: -0,40 Vast peil: -0,40 6 Zomerpeil: -1,20 Winterpeil: -1,30 Zomerpeil: -1,20 Winterpeil: -1,30 Vast peil: -1,25 7 Zomerpeil: -1,20 Winterpeil: -1,30 Zomerpeil: -1,20 Winterpeil: -1,30 Tabel 1. Overzicht vastgestelde, werkelijke en toekomstige peilen Zomerpeil: -1,45 Winterpeil: -1,65 Bovenstaande nummering komt overeen met de peilvak nummering op de peilenkaart toekomstige situatie, zoals opgenomen in de bijlagen bij deze Toelichting. Peilvak 1 betreft een peilwijziging van de bestaande natuurgronden en de voormalige gronden met een landbouwkundig peil. Peilvak 2 en 6 betreffen het voormalige landbouwkundige waterpeil, dit blijft gehandhaafd langs de bebouwing aan de Âlde dyk. Het zomer- en winterpeil wordt hier gewijzigd in een vast peil waardoor het waterpeil in de zomer ca. 5 cm lager wordt en in de winter ca. 5 cm hoger dan in de bestaande situatie. Peilvak 3, 4 en 5 betreffen het vastleggen van de werkelijke situatie. Peilvak 7 betreft een kleine peilgrensverschuiving van een bestaand peilvak. 12

13 vak Toekomstige peil (m t.o.v. NAP) Peilwijziging (in meters) Gemiddelde maaiveldhoogte Gemiddelde drooglegging 1 Vast peil: -0,70-0,20 m tot 0 m Ca. -0,30 m NAP Ca. 0,40 m +0,50 m tot +0,60 m 2 Vast peil: -1,25 +/- 0,05 m Ca. -0,05 m NAP 1,20 m 3 4 Flexibel peil: Bovenpeil: -0,50 Onderpeil: -0,70 Flexibel peil: Bovenpeil: -0,50 Onderpeil: -0,70 5 Vast peil: -0, Ca. -0,40 m NAP 0,10 tot 0,30 m 0 Ca. -0,20 m NAP 0,30 tot 0,50 m Betreft een peilvak met voor het overgrote deel oppervlaktewater 6 Vast peil: -1,25 +/- 0,05 m Ca. +0,17 m NAP ca. 1,40 m 7 Zomerpeil: -1,45 Winterpeil: -1,65 0,15 tot -0,45 m -0,08 m NAP Ca. 1,37 tot 1,57 m Tabel 2: overzicht hydrologische kenmerken toekomstige situatie De gebieden die het natuurpeil krijgen van -0,70 m NAP hebben in de toekomstige situatie een drooglegging van gemiddeld ca. 30 tot 40 cm. De drooglegging rond de bebouwing en infrastructuur langs de Âlde dyk wordt gemiddeld ca. 1,15 m. 13

14 4 EFFECTEN VAN DE PEILWIJZIGINGEN De peilwijzigingen, zoals deze in het vorige hoofdstuk beschreven zijn, brengen een aantal effecten met zich mee. In dit hoofdstuk worden de mogelijke effecten op de waterhuishouding ( 4.1) en de gebruiksfuncties ( 4.2) in beeld gebracht. 4.1 Effecten op het watersysteem Waterhuishouding Het aantal peilvakken blijft gelijk als gevolg van het peilbesluit. Het watersysteem wordt wel robuuster omdat het peilvak t.b.v. van natuur groter wordt. Het is niet mogelijk om de peilvakken met een lager peil geheel te laten vervallen in verband met de aanwezige bebouwing en infrastructuur in het gebied. Ook het aantal peilregulerende kunstwerken blijft gelijk. Er vervallen 4 stuwen, maar er worden ook 4 nieuwe stuwen geplaatst. Daarnaast vervalt de inlaat vanuit de Sânsleat als voeding voor het natuurgebied. Er wordt een nieuwe inlaat vanuit de Bûtenpostmerfeart aangebracht om het peilgebied rond de bebouwing langs de Âlde dyk van voldoende doorstroming te kunnen voorzien. Ook het aantal inlaten blijft daarmee gelijk. Bergingscapaciteit Een neveneffect van het plan is dat er langer wordt vastgehouden in het gebied. Dit heeft een positief effect op het waterbergend vermogen van het gebied. Het regenwater en grondwater stroomt vanuit het natuurgebied minder snel af naar het lager gelegen peilvak. Peilbeheer en onderhoud De peilwijzigingen hebben weinig effect op de beheerlasten van Wetterskip Fryslân. Het peilgebied ten behoeve van natuur wordt groter en daarmee robuuster. Het aantal peilvakken en peilregulerende kunstwerken blijft echter gelijk. Er is sprake van een (geringe) besparing op de beheer en onderhoudskosten van Wetterskip Fryslân op de lange termijn omdat er door realisatie van het plan minder lengte hoofdwatergang onderhouden hoeft te worden. Waterkwaliteit Fysisch-chemische waterkwaliteit Daar waar het waterpeil wordt gewijzigd betreft dit een peilverhoging. Door de peilverhoging zal de uitspoeling van fosfaat van de omliggende gronden tijdelijk toenemen. De uitspoeling van stikstof naar het boezemwater zal afnemen door de peilverhoging. Er is sprake van een afname van gebiedsvreemd water omdat er een inlaatvoorziening vervalt voor het natuurgebied. Er wordt ook een nieuwe inlaat aangelegd, maar deze bedient de bebouwing en infrastructuur in droge perioden en dient niet als voeding voor het natuurgebied. Er zijn in het verleden diverse onderzoeken gedaan m.b.t. de bodemkwaliteit in het gebied. In de in opdracht van de provincie uitgevoerde indicatieve toetsing wordt de bodemkwaliteit van het inrichtingsgebied zoals vastgesteld in de bodemkwaliteitskaart van de gemeente Achtkarspelen bevestigd. Dit is kwaliteitsklasse landbouw/natuur. Uit het indicatieve onderzoek blijkt dat de grond binnen het in te richten gebied vrij toepasbaar is. Er is 1 voormalige stortlocatie genaamd de Papierreed (aan de noordkant 14

15 van het plangebied) die inmiddels is gesaneerd door deze (deels) te voorzien van een afdeklaag. Ter plaatse van de voormalige stortlocatie Papierreed wordt het flexibele peil met een onderpeil van -0,90m NAP en een bovenpeil van -0,70 m NAP gewijzigd in een vast peil van -0,70 m NAP. Het maximale waterpeil wordt hier niet verhoogd en de hoogste grondwaterstand daarmee ook niet. Naar verwachting heeft de peilwijziging geen negatief effect op de voormalige vuilstortlocatie m.b.t. bijvoorbeeld uitspoeling van aanwezige vervuilende stoffen. Ecologische waterkwaliteit Door de peilverhogingen neemt de waterdiepte over het algemeen toe. Het zuurstofgehalte en de watertemperatuur worden door de grotere waterdiepte positief beïnvloed. Beoogd effect van het inrichtingsplan Twizelermieden is dat er ijzer- en kalkrijke kwel op gaat treden in het gebied, waardoor kwelminnende plantensoorten zich kunnen ontwikkelen. Lozingen en handhaving De eigenaren van de percelen langs de Âlde dyk maken voor hun afvalwater gebruik van IBA s. De sloten waarop de IBA s overstorten krijgen een peil van -1,25 m NAP. Het huidige peil is -1,20/-1,30 m NAP. Daar waar nodig worden de sloten verruimd. Het peilvak langs de Âlde dyk krijgt ook een inlaat en daarmee een doorspoelvoorziening. De IBA s langs de Âlde dyk kunnen na de peilwijziging blijven functioneren. In het gebied zijn geen gevallen van handhaving bekend. Kunstwerken / watergangen / waterkering Om de peilwijzigingen mogelijk te maken worden diverse werkzaamheden uitgevoerd aan het watersysteem. Er worden watergangen gegraven, verondiept en gedempt. De werkzaamheden die worden uitgevoerd zijn vergunningsplichtig. In de watervergunning staan de eisen en randvoorwaarden waaraan de uit te voeren werkzaamheden en de te realiseren kunstwerken moeten voldoen. Het aantal stuwen en inlaten blijft gelijk. Over een lengte van ruim m vervalt de status van hoofdwatergang van de Miedsleat. Het plan heeft geen gevolgen voor de ligging van waterkeringen. 4.2 Effecten op de gebruiksfuncties Bebouwing en infrastructuur De bebouwing in en rond het gebied waar het peil wordt gewijzigd is gesitueerd langs de Âlde dyk. De bermsloten langs de Âlde dyk en de sloten tussen het gebied met een hoger peil en de bebouwing krijgen allen een vast peil van -1,25m NAP. Daar waar tussen de bebouwing en het gebied met hoog peil nog geen sloot aanwezig is, wordt deze gegraven. In de bestaande situatie hebben deze watergangen een zomerpeil van -1,20 m NAP en een winterpeil van -1,30 m NAP. Uit hydrologisch onderzoek is gebleken dat de peilverhogingen in het gebied met de natuurfunctie geen effect hebben op de grondwaterstanden in de peilvakken waar het peil niet wordt verhoogd. Door het verbeteren van de watergangen langs de Âlde dyk wordt de ontwatering hier beter. Nadelige effecten op de grondwaterstand ter plaatse van particuliere percelen worden niet verwacht. De gemiddelde drooglegging van de woningen blijft gelijk aan de huidige situatie. Om de gevolgen in de praktijk te kunnen toetsen wordt er monitoring uitgevoerd 15

16 door de provincie Fryslân, in het monitoringsplan staat hierover de volgende tekst opgenomen: De provincie organiseert 1 jaar na inrichting een eerste evaluatie. Een tweede evaluatie volgt 3 jaar na inrichting. Hierover is afstemming met Wetterskip Fryslân. Indien er na de monitoringsperiode van drie jaar na peilverhoging geen structurele significante verhoging van de grondwaterstanden is waargenomen, kunnen de effectpeilbuizen verwijderd worden indien het niet wenselijk is dat deze vanwege andere doelstellingen gehandhaafd blijven. Een uitgebreide motivatie van het meetnet is te lezen in het rapport Meetnet verdroging de Mieden. Een vraag of klacht over grondwateroverlast die bij het Wetterskip binnenkomt wordt in eerste instantie door het Wetterskip beoordeeld. Het Wetterskip maakt, zo nodig in samenwerking met de provincie, een analyse van de vraag of klacht. Als het nadelige onaanvaardbare effect een resultaat is van een maatregel vanuit de inrichting dan treed het Wetterskip in overleg met de initiatiefnemer van de uitvoering: de provincie. Mocht uit de analyse blijken dat de inrichtingsmaatregelen een nadelig effect hebben dat treedt het Wetterskip in overleg met de belanghebbende partijen en initiatiefnemer om te komen tot mitigerende maatregelen. Mocht uit deze analyse blijken dat compenserende maatregelen nodig zijn dan worden deze, tot 3 jaar na inrichting, door de provincie genomen. Aanvullend controleert Wetterskip Fryslân het waterstandsverloop bij de stuw nabij de Âlde dyk om te kijken of het gewenste peil gehandhaafd blijft. De drooglegging van de Âlde dyk blijft gemiddeld over het jaar gelijk. Door de peilwijziging neemt de drooglegging van de Miedwei af. De bermsloten krijgen hier jaarrond een peil van -0,70 m NAP. In de bestaande situatie hebben de watergangen een peil van -1,20/-1,30 m NAP. De gemeente hanteert voor wegen van deze categorie een droogleggingseis van 0,80 m. Over een lengte van ca. 180 m voldoet de Miedwei in de toekomstige situatie niet meer aan deze droogleggingseis. De eigenaar van de weg en de initiatiefnemer van het plan hebben hierover onderling een afspraak voor compensatie gemaakt. Landbouw In het gebied waarvoor het natuurpeil van -0,70 m NAP wordt vastgesteld, liggen in de toekomstige situatie geen gronden meer met een agrarische hoofdfunctie. Voor de laatste percelen wordt op het moment van opstellen van deze toelichting een bestemmingsplanwijziging van Agrarisch naar Natuur doorlopen. Er is hydrologisch onderzoek gedaan naar de effecten van de peilwijziging op de grondwaterstanden in de omliggende gebieden. Er zijn in dit onderzoek geen verhogingen van de grondwaterstand berekend als gevolg van de peilverhoging in het gebied. Binnen het gebied waar de peilen worden opgezet is het huidige agrarische gebruik niet meer mogelijk. De voormalige landbouwgronden zijn met het verhogen van het waterpeil deels geschikt voor agrarisch medegebruik van de functie natuur. Natuur Uit het hydrologisch onderzoek is gebleken dat, daar waar het peil wordt verhoogd, de grondwaterstanden gaan stijgen. Dit gaat dan zowel om de gemiddelde hoogste-, laagste- als voorjaarsgrondwaterstand (GHG, GLG, GVG). De verwachting is dat de vegetatie baat heeft bij de hogere grondwaterstand en hierdoor een ontwikkeling door gaat maken. De peilverhoging heeft naar verwachting een positief effect op de functie natuur. 16

17 4.3 Overige effecten Archeologische - en Cultuurhistorische waarden Er is een archeologisch- en geolandschappelijk booronderzoek uitgevoerd. De resultaten van dit onderzoek geven geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek naar middeleeuwse dijkrestanten te adviseren. Op de archeologische kaart van de provincie heeft het gebied een aanduiding karterend onderzoek. De provinciaal- en gemeentelijk archeoloog bepalen of er nog aanvullend archeologisch onderzoek nodig is. Op de cultuurhistorische kaart heeft het gebied geen nadere aanduiding. De verwachting is niet dat de peilwijzigingen van invloed zijn op eventuele archeologische waarden in het gebied. Recreatie De peilwijzigingen hebben geen direct effect op de recreatie. Het totale inrichtingsplan zorgt naar verwachting wel voor een stimulans van de recreatieve mogelijkheden in de streek. Flora en Fauna Flora De verwachting is dat de peilwijziging tot effect heeft dat op enige termijn kwelminnende plantensoorten tot ontwikkeling kunnen komen in het gebied waar het peil van -0,70 m NAP wordt ingesteld. Aangezien de gronden lang intensief agrarisch gebruikt (en bemest) zijn, is de verwachting dat de ontwikkeling niet erg snel gaat verlopen. Fauna De verwachting is dat diverse soorten als de groene glazenmaker (libelle), heikikker en waterspitsmuis profijt hebben van de inrichting en zich kunnen uitbreiden in het gebied. Ook grotere fauna als reeën en mogelijk de otter kunnen profiteren. De vernatting van het gebied geeft een extra impuls aan moerasvogels als de slobeend, watersnip en roerdomp. Door diverse inrichtingsmaatregelen (geen open water graven, een hogere en drogere peilscheiding tussen het gebied en de bebouwing, een open karakter van het gebied, het instellen van een jaarrond vast peil) wordt een grote ontwikkeling van muggen zo veel mogelijk voorkomen. De verwachting is dat er als gevolg van de peilwijziging ter plaatse van de woningen langs de Âlde dyk niet meer muggen en knutten voor gaan komen t.o.v. de huidige situatie. Weidevogels Door het verhogen van het waterpeil worden de voormalige landbouwgronden natter. In weilanden met een hoge grondwaterstand (tot ca. 20 cm onder maaiveld) zijn weidevogels beter in staat om voedsel te vinden. Het extensieve gebruik van de weilanden geeft een grotere variatie in vegetaties en daarmee een gevarieerder voedselaanbod. 17

18 5 TOETSING AAN BELEID EN REGELGEVING Het peilbesluit voldoet aan het Europese en nationaal beleid t.a.v. de: NBW normering: De peilwijzigingen hebben geen negatieve invloed op de NBW normen van het gebied. KRW richtlijn: De in dit peilbesluit vastgestelde peilwijzigingen hebben geen negatieve invloed op de te behalen KRW-doelen. Flora- en Faunawet: De inrichtingsmaatregelen worden uitgevoerd volgens de gedragscode Flora- en Faunawet. MER: Er is geen MER nodig voor de uitvoering van dit peilbesluit. Het peilbesluit past in het provinciale-, gemeentelijke- en waterschapsbeleid t.a.v.: Het Provinciaal Waterhuishoudingplan: De grond- en oppervlaktewaterpeilen zijn afgestemd op de functies van het gebied. Het Waterbeheerplan: Voor ieder peilvak is een peil vastgelegd dat overeenkomt met de situatie in het veld. Functie Met de peilwijziging is het waterbeheer beter afgestemd op de (deels nieuwe) functie van het gebied. Peilbeheer Voor het peilbeheer heeft dit peilbesluit geen effect. Het aantal peilvakken blijft gelijk. De berging in het gebied wordt door het vasthouden van water vergroot. Het gehele watersysteem wordt hierdoor robuuster. Waterkwaliteit De waterkwaliteit binnen het gebied zal verbeteren doordat in de nieuwe situatie het gebied alleen nog gevoed wordt met kwelwater en hemelwater. Er wordt geen gebiedsvreemd water meer ingelaten in het natuurgebied. Door de peilverhoging is de verwachting dat door de aanwezige nutriënten in de voormalige landbouwgronden de uitspoeling van fosfaat tijdelijk toeneemt. De uitspoeling van stikstof naar het boezemwater neemt naar verwachting af door de peilverhoging. De wijziging voldoet hiermee aan de KRW richtlijn, waarbij de waterkwaliteit niet mag verslechteren. 18

19 6 CONCLUSIE Door de peilwijzigingen worden de peilen in het gebied afgestemd op de functies. Hierdoor wordt de functie natuur in het gebied beter bediend. De peilwijzigingen hebben naar verwachting geen negatieve effecten op de aanwezige bebouwing en infrastructuur. Er zijn geen belangen van derden die worden geschaad door de peilwijziging. Het watersysteem wordt robuuster, het aantal peilvakken en peilregulerende kunstwerken blijft gelijk. De peilwijzigingen passen binnen het beleid van Wetterskip Fryslân. 19

20 20