Toelichting Peilbesluit De Mieden-West Tzummarum

Transcriptie

1 Toelichting Peilbesluit De Mieden-West Tzummarum Afbeelding plangebied Datum: Status: definitief Wetterskip Fryslân Postbus 36, 8900 AA Leeuwarden Telefoon Fax:

2 1 INLEIDING WAAROM EEN PEILBESLUIT? BELEIDSKADER PEILBESLUITEN PARTIËLE HERZIENING PEILBESLUIT AANLEIDING PARTIËLE HERZIENING LEESWIJZER PROCEDURE BESLUITVORMING, ZIENSWIJZEN EN BEROEP, ZELFSTANDIG SCHADEBESLUIT INWERKINGTREDING PLANGEBIED LIGGING WATERSYSTEEM GEBIEDSPECIFIEKE KENMERKEN WAT WORDT HET PEIL? EFFECTEN VAN DE PEILWIJZIGINGEN EFFECTEN OP HET WATERSYSTEEM EFFECTEN OP DE GEBRUIKSFUNCTIES OVERIGE EFFECTEN TOETSING AAN BELEID EN REGELGEVING CONCLUSIE Bijlagen: 1. Peilenkaart vastgesteld 2. Peilenkaart toekomstige situatie, fase 1 3. Peilenkaart toekomstige situatie, fase 2 4. Peilenkaart toekomstige situatie, fase 3 2

3 1 INLEIDING 1.1 Waarom een peilbesluit? Wetterskip Fryslân is verantwoordelijk voor het waterbeheer in de provincie Fryslân en een gedeelte van de provincie Groningen. Het beheergebied ligt grotendeels onder de zeespiegel. Zonder peilbeheer zouden onze steden, dorpen en polders onbewoonbaar zijn. Peilbeheer is een complex samenspel van belangen. Binnen één gebied, bijvoorbeeld een polder, gebruiken mensen de grond voor verschillende functies, zoals wonen, recreatie, landbouw en industrie. De bewoners van een gebied hebben graag een droge kruipruimte onder hun huis, agrariërs in datzelfde gebied willen een ideale (grond)waterstand voor hun gewassen en natuurbeheerders willen bijvoorbeeld de unieke plasdrasvegetatie behouden waar juist relatief hoge waterstanden voor nodig zijn. Daarom legt het waterschap in een integraal peilbesluit per peilgebied een peil en de marges vast waarbinnen het waterpeil mag variëren. Een peilbesluit geeft de bewoners en gebruikers van een gebied duidelijkheid en zekerheid over de waterpeilen die door het waterschap worden nagestreefd. Er zijn echter omstandigheden (extreme weersomstandigheden, calamiteiten), waarin het vastgestelde peil tijdelijk niet kan worden gehandhaafd. Het is vanzelfsprekend dat het waterschap bij deze buitengewone omstandigheden er naar streeft om zo snel mogelijk de vastgestelde waterpeilen te herstellen. 1.2 Beleidskader peilbesluiten Waterwet Als waterbeheerder is het Wetterskip Fryslân op grond van de Waterwet en de provinciale waterverordening verplicht peilbesluiten vast te stellen voor de gebieden onder haar beheer. Een peilbesluit is een door de waterbeheerder, op basis van een integrale afweging van belangen, opgesteld besluit, waarin de gewenste oppervlaktewaterpeilen zijn vastgelegd. Provinciaal waterhuishoudingsplan (WHP) In het plan staan doelen die de provincie Fryslân in de planperiode wil bereiken. Het plan geeft kaders voor het waterbeheer, dat door het waterschap, gemeenten en andere partijen wordt uitgevoerd. Het Waterhuishoudingsplan (WHP) is in nauw overleg met Wetterskip Fryslân opgesteld. Met het WHP bepalen Provinciale staten aan welke eisen het watersysteem moet voldoen. Normeringen en strategische keuzes zijn in het WHP en de bijbehorende Waterverordening vastgelegd. De functies in het WHP zijn maatgevend voor peilbesluiten. Voor het voldoen aan de normering behoort het heroverwegen van functies tot de mogelijkheden. Voor het deel van het Groninger Westerkwartier, binnen het beheergebied van Wetterskip Fryslân is het WHP van de provincie Groningen van toepassing. Waterbeheerplan (WBP) De Waterwet schrijft ook voor dat alle waterbeheerders een Waterbeheerplan (WBP) voor een periode van zes jaar, van 2016 tot en met 2021, vaststellen. In het WBP staan de maatregelen die Wetterskip Fryslân van neemt om het watersysteem op orde 3

4 te houden en te verbeteren: schoon water, voldoende water en veiligheid achter de dijken in het beheersgebied. Beleidsnotitie beoordeling peilwijzigingen Deze beleidsnotitie bevat de beleidsuitgangspunten en het toetsingskader voor het beoordelen van aanvragen voor peilwijzigingen. In de notitie wordt ingegaan op de procedure voor het doorvoeren van aanvragen voor wijziging van het peil (peilbesluit of watervergunning), de effecten- en belangenafweging van aanvraag voor wijziging van het peil, het eigendom, beheer en onderhoud van peilregulerende kunstwerken en de medefinanciering voor aanleg van peilregulerende kunstwerken. 1.3 Partiële herziening peilbesluit De herziening van peilbesluiten vindt elke 10 jaar plaats en sluit aan bij de herzieningscyclus van het Gewenst Peilbeheer. In de periode tussen twee herzieningscycli is het uitgangspunt dat wensen/verzoeken om het peil aan te passen zoveel mogelijk worden geparkeerd tot de eerstvolgende herziening van het watergebiedsplan en het peilbesluit. Uitzondering hierop zijn peilwijzigingen als gevolg van bestemming- of functiewijzigingen, wijzigingen met weinig impact of wijzigingen die het gevolg zijn van aanpassingen in het watersysteem in opdracht van Wetterskip Fryslân. Een aanvraag voor peilwijziging bij kleine bestemming- of functiewijziging wordt afgehandeld als een partiële herziening van het peilbesluit. 1.4 Aanleiding partiële herziening Een voornemen tot het verlagen van de peilen in het gebied is vastgelegd in het inrichtingsplan Franekeradeel-Harlingen 1. De drie pijlers van dit plan zijn de Kaderrichtlijn Water (KRW), de klimaatsverandering en de bodemdaling in het gebied door delfstofwinning. De gebiedsontwikkeling Frankeradeel-Harlingen valt onder de Wet inrichting landelijk gebied (Wilg). In het plangebied wordt door Frisia Zout B.V. zout gewonnen. De winput BAS-4 van de concessie Barradeel II ligt in het plangebied. De winning van zout vanuit deze winput is gestart in april Dit gebied is vanaf 2006 tot en met januari 2015 met ongeveer 21 cm gedaald. De bodemdalingsprognose voor de dalingskom van BAS-4 is dat de daling van de bodem ter plaatse van de winput Bas-4 maximaal 30 cm bedraagt. Het wordt verwacht dat deze bodemdaling in 2021 wordt bereikt. In figuur 1 staat de eindprognose van de bodemdaling. In deze figuur is te zien dat de bodemdaling in het gebied niet gelijkmatig is. De grootste daling vindt plaats nabij de winput Bas-4 en neemt af met de afstand naarmate de afstand tot de winput toeneemt. Bij de prognose van de eindsituatie van de bodemdaling bedraagt de gemiddelde bodemdaling in het plangebied ongeveer 20 cm. 1 Inrichtingsplan Frankeradeel-Harlingen, mei 2013, Dienst Landelijk Gebied 4

5 Figuur 1 Eindprognose bodemdaling Bas-3 en 4 Om in het gebied voldoende drooglegging te behouden wordt het oppervlaktewaterpeil in het gebied met 20 cm verlaagd. Deze verlaging gaat in 3 fases. In de eerste fase wordt het oppervlaktepeil verlaagd met 15 cm. Deze eerste fase kan direct worden uitgevoerd, omdat momenteel al 2/3 deel van de bodemdaling is opgetreden. In de tweede fase wordt een stuw verplaats zodat het peil in een groter gebied kan worden verlaagd. De derde fase, waarin het peil met nog eens 5 cm verlaagd wordt, wordt uitgevoerd als de eindsituatie van 30 cm bodemdaling is opgetreden. De totale peilverlaging in het plangebied is 20 cm. Dit is gelijk aan de gemiddelde bodemdaling in het plangebied in de eindsituatie. De inrichtingsmaatregelen voor het realiseren van de peilverlaging zijn onderdeel van het gebiedsplan Franekeradeel- Harlingen. 1.5 Leeswijzer In hoofdstuk 1 is de aanleiding en het beleidskader voor dit peilbesluit beschreven. Hoe de procedure eruit ziet is beschreven in hoofdstuk 2. In hoofdstuk 3 volgt een korte gebiedsbeschrijving van de huidige situatie en het toekomstige watersysteem. Hoofdstuk 4 geeft de effecten weer van de peilwijzigingen op de functies bebouwing en infrastructuur, landbouw, natuur, waterkwaliteit, beheer en onderhoud, archeologie en cultuurhistorische waarden. De toetsing aan beleid en regelgeving komt in hoofdstuk 5 aan de orde. In hoofdstuk 6 volgt de conclusie. Het kaartmateriaal is in de bijlagen toegevoegd en eveneens digitaal in te zien op de internetsite van Wetterskip Fryslân. 5

6 2 PROCEDURE 2.1 Besluitvorming, zienswijzen en beroep, zelfstandig schadebesluit. Het ontwerp-peilbesluit wordt gedurende 6 weken ter inzage gelegd. Gedurende deze 6 weken hebben belanghebbenden gelegenheid om een schriftelijke of mondelinge zienswijze in te dienen op het ontwerp-peilbesluit. Dit wordt de inspraakperiode genoemd. Deze inspraakperiode wordt bekend gemaakt via (zie voor informatie Eventueel ingediende zienswijzen worden beoordeeld en de indiener wordt in de gelegenheid gesteld om tijdens een hoorzitting de zienswijze nader toe te lichten. De beoordeling van de zienswijzen wordt vastgelegd in een antwoordnota. Na beoordeling van de eventuele zienswijzen wordt het ontwerp-peilbesluit met de antwoordnota ter vaststelling voorgelegd aan het algemeen bestuur van het waterschap. Na vaststelling van het peilbesluit kan beroep tegen het peilbesluit bij de rechtbank worden aangetekend. Indien een belanghebbende meent dat hij, ondanks de belangenafweging door het waterschap, onevenredige schade lijdt of zal lijden ten gevolge van dit peilbesluit, dan kan hij op basis van artikel 7.14 Waterwet een verzoek tot schadevergoeding indienen bij het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân. In een voor bezwaar en beroep vatbaar besluit (zelfstandig schadebesluit) wordt vervolgens een beslissing genomen op het ingediende verzoek. 2.2 Inwerkingtreding Het peilbesluit treedt in werking op de 7e dag na vaststelling door het Algemeen bestuur of na uitvoering van de benodigde maatregelen. Dit wordt op de website van Wetterskip Fryslân bekend gemaakt. 6

7 3 PLANGEBIED 3.1 Ligging Het peilbesluit De Mieden-West Tzummarum ligt in het grondgebied van de gemeente Franekeradeel. Het peilbesluit omvat een gebied van circa 527 ha. In het plangebied ligt het grootste deel van de bebouwde kom van Tzummarum. Het plangebied wordt in het noorden begrensd door de N393, de weg van Tzummarum naar Minnertsga, in het westen door de Tsjummearumer Feart, in het zuiden door De Rie en in het oosten door de Mienskarleane/Nieuweweg, de weg van Ried naar Firdgum. 3.2 Watersysteem In het te wijzigen peilbesluit De Mieden-West Tzummarum heerst voor het grootste deel van het plangebied een zomerpeil van -1,00 m NAP en een winterpeil van -1,20 m NAP (GPG-W210). Het deel direct ten westen van de Mienskarleane/Nieuweweg (westelijk deel van GPG-W209) heeft een zomerpeil van -0,95 m NAP en een winterpeil van -1,15 m NAP. In figuur 2 staat de hoogtekaart van het gebied met daarin ook de deelgebieden. De hoogtekaart is van Op dat moment was in het plangebied sprake van een bodemdaling van maximaal 3 cm. De maaiveldhoogte in het plangebied varieert tussen de -0,45 en 1,10 m NAP. De percelen in het noorden liggen wat hoger dan de percelen in het zuiden van het plangebied. Het maaiveld in het bebouwde gebied van Tzummarum heeft een hoogte van meer dan 0,80 m NAP. In tabel 3.1 staan de hydrologische kenmerken van het gebied, zoals het huidige peil en de drooglegging. In dit gebied is het huidige peil gelijk aan het peil, zoals dat is vastgelegd in het peilbesluit. Figuur 2 Hoogtekaart 7

8 Deelgebied Huidig peil (m tov NAP) Gemiddelde drooglegging (m) 1-1,00/-1,20 1,25/1,45 zp/wp zp/wp 2-0,95/ ,20/1,40 zp/wp zp/wp Tabel 3.1 Hydrologische kenmerken in de huidige situatie Oppervlakte (ha) In het gebied kan water worden ingelaten via een inlaat aan de Tsjummearumer Feart. De peilgebieden wateren af op De Rie via het gemaal De Mieden Ried. Binnen het plangebied is geen sprake van regionale kwel. Alleen langs de watergangen en in twee lage gelegen gedeelten is sprake van lokale kwel. Verzilting In het gebied is verzilting een probleem. Het water in de polder heeft in de zomer lokaal chloridegehaltes van meer dan 1200 mg/l. Water met zo n hoog chloridegehalte is in toenemende mate ongeschikt voor het beregenen van akkerbouwgewassen. In figuur 33 is te zien wat de gemeten chlorideconcentraties zijn op verschillende meetpunten in het plangebied. 8

9 Figuur 3 Chloridegehalte in het plangebied op De chlorideconcentratie in het boezemwater (meetpunt NOCL 112) is relatief laag en is meestal lager dan 500 mg/l. Ook het meetpunt NOCL 301 dat vlakbij de inlaat van de boezem ligt en het meetpunt NOCL 211 dat aan de noordrand van het plangebied ligt heeft een relatief lage chlorideconcentratie. De meetpunten in de polder (NOCL 302 en 303) hebben hoge chlorideconcentraties. De maximale concentratie ligt boven de 3500 mg/l. Water met deze chlorideconcentraties is ongeschikt voor beregening van akkerbouwgewassen en het is twijfelachtig of dit water gebruikt kan worden voor de drenking van vee. Waterkwaliteit en ecologie Het oppervlakte binnen het plangebied bestaat uit 6 hoofdwatergangen met een totale lengte van 8,4 km. Voor het oppervlaktewater in het plangebied heeft Wetterskip Fryslân geen representatieve waterkwaliteitsmeetpunten. In het gebied bevindt zich een riooloverstort. 9

10 3.3 Gebiedspecifieke kenmerken Morfologie Het plangebied ligt in het zeekleigebied. Voordat de dijken werden aangelegd stroomde de zee het gebied in via getijde kreken. Via deze kreken liep water met sediment het gebied in waardoor er zand en klei in het gebied werd afgezet. Bij de kreken stroomde het water het snelst, waardoor bij de kreken zand werd afgezet. Buiten de kreken stoomde het water langzamer waardoor daar klei werd afgezet. De eerste bewoners vestigden zich langs deze kreken. Om zich te beschermen tegen extreem hoog water verhoogden zij de plekken waar ze woonden, dit zijn de terpen. Na het aanleggen van de dijken verdween de invloed van de zee en werd het gebied geschikt voor landbouw. Bodemopbouw De bodemopbouw in het plangebied bestaat uit zeekleigronden. Deze zeekleigronden bestaan voornamelijk uit zavel. In het plangebied liggen ook nog drie gebieden waar de bodem wordt gekenmerkt als oude bewoningplaats (terp) (zie figuur 4). Figuur 4 Bodemkaart (Mn15C, Kalkarme poldervaaggronden; lichte zavel; gmnc15c, Knippige poldervaaggronden; lichte zavel; gmn25c Knippige poldervaaggronden; zware zavel, gmn85c, Knippige poldervaaggronden; klei; pmo50,tochteerdgronden; zavel. Alle poldervaaggronden hebben profielverloop 5.) Landgebruik In het plangebied ligt zowel bebouwd gebied als agrarische gebied. Het bebouwde gebied bestaat uit de kern Tzummarum en wat verspreide bebouwing. In het overgrote deel van het plangebied is het landgebruik agrarisch. Het agrarisch landgebruik bestaat voor meer dan de helft uit gras. De rest van het agrarisch landgebruik bestaat uit akkerbouw, zoals aardappelen, mais, bieten en granen (zie figuur 5 ). 10

11 Figuur 5 Landgebruik EHS In het gebied liggen drie gebieden die door de provincie Fryslân zijn aangemerkt als Beheersgebied of natuur buiten de EHS. Aan deze gebieden is geen beheertype toegekend. 3.4 Wat wordt het peil? De bodemdaling in het gebied zorgt voor een afname van de drooglegging. Door het peil te verlagen is de drooglegging in het gebied gemiddeld genomen weer gelijk aan de situatie voor de start van de zoutwinning. Het peil in het plangebied wordt in 3 fasen verlaagd. De grote en het moment van de verlaging van het peil wordt afgestemd op de opgetreden bodemdaling. In de eerste fase van de peilverlaging wordt het peil met 15 cm verlaagd in deelgebied 1. Deze peilverlaging kan direct worden uitgevoerd, omdat er al 21 cm bodemdaling is opgetreden in de kern van het plangebied. In de tweede fase wordt een stuw (KST000191) verplaatst, zoals is vastgelegd in het gebiedsplan Frankeradeel-Harlingen. De stuw scheidt momenteel deelgebied 1 van deelgebied 2. Door het verplaatsen van de stuw naar de rand van het plangebied worden deelgebied 1 en 2 samengevoegd tot 1 peilvak. In de derde fase wordt het peil in het gehele plangebied met 5 cm verlaagd. Deze verlaging vindt plaats op het moment dat de eindsituatie bodemdaling is bereikt. In tabel 3.2 staat een samenvatting van de huidige en de toekomstige peilen in het plangebied. 11

12 Huidig Toekomstig fase 1 Deelgebied Peil (m t.o.v. NAP) Maximum bodemdaling tov 2006 (cm) Verandering drooglegging ten opzichte van 2006 (cm) Peil (m t.o.v. NAP Maximum bodemdaling tov 2006 (cm) 1-1,00/ -1,20 zp/wp 2-0,95/ zp/wp ,15/ - 1,35 zp/wp ,95/ - 1,15 zp/wp 21-6 Verandering drooglegging ten opzichte van 2006 (cm) 10-10onbekend Toekomstig fase 2 Toekomstig fase 3 Deelgebied Peil (m Maximum bodemdaling Verandering drooglegging ten Peil (m Maximum bodemdaling Verandering drooglegging ten opzichte van 2006 (cm) t.o.v. NAP tov 2006 (cm) opzichte van 2006 (cm) t.o.v. NAP tov 2006 (cm) 1-1,15/ ,20/ ,35 zp/wp onbekend -1,40 zp/wp Tabel 3.2 Overzicht hydrologische kenmerken huidige en toekomstige situatie 1 Opgetreden bodemdaling is afhankelijk van het moment van uitvoeren In figuur 6 staan de verandering in drooglegging in het plangebied bij de eindsituatie van de bodemdaling ten opzichte van de situatie bij aanvang van de zoutwinning in In deze figuur is te zien hoe de peilverandering na fase 3 en de eindprognose van de bodemdaling gezamenlijk de drooglegging in het plangebied beïnvloeden. In het gebied met de grootste bodemdaling neemt de drooglegging ondanks de peilverlaging van 20 cm af met 5 tot 10 cm. In het gebied daaromheen neemt de drooglegging met minder dan 5 cm af. In de gebieden die nog verder van het centrum van de bodemdaling liggen neemt de drooglegging juist toe door de peilverlaging. Gemiddeld genomen neemt de drooglegging in het plangebied met iets meer dan 1 cm toe door de combinatie van bodemdaling en peilverlaging. Figuur 6 Verandering in drooglegging in het plangebied na fase 3 12

13 Om de waterhuishouding in het plangebied af te stemmen op de 3 pijlers (KRW, klimaatsverandering en bodemdaling door delfstoffen winning) uit het inrichtingsplan Franekeradeel-Harlingen zijn een aantal maatregelen nodig. Deze maatregelen kunnen in twee types worden onderscheiden. Namelijk maatregelen voor het aanpassen van peil en maatregelen voor het robuuster maken van het watersysteem. Al deze inrichtingsmaatregelen vallen onder de bestuurscommissie gebiedsontwikkeling Franekeradeel-Harlingen. In dit peilbesluit zijn deze maatregelen alleen opgenomen om een totaal beeld te kunnen geven van de toekomstige waterhuishouding. Alle ruimtelijke procedures voor deze inrichtingsmaatregelen vallen onder de gebiedsontwikkeling. In figuur 7 staan alle inrichtingsmaatregelen in het plangebied. Figuur 7 Uitsnede inrichtingsplan Franekeradeel-Harlingen De maatregelen voor het robuuster maken van het watersysteem zijn het aanleggen van een nieuwe hoofdwatergang, het verbreden van bestaande hoofdwatergangen, het aanleggen van natuurvriendelijke oevers en het aanwijzen van overloopgebieden. Deze maatregelen zorgen ervoor dat de verzilting in het gebied niet te veel toeneemt en dat er voldoende berging is in het gebied. Overloopgebied In het plangebied wordt 38 ha overloopgebied aangewezen. Dit zijn laag gelegen gebieden die spontaan onderlopen bij hoge waterstanden. In deze gebieden kunnen in extreem natte periodes grote hoeveelheden water opgeslagen worden. 13

14 Om te voorkomen dat de zoute kwel toeneemt, worden de overloopgebieden niet afgegraven. Deze overloopgebieden blijven beschikbaar voor de landbouw en behouden de landbouwfunctie. De gronden in de overloopgebieden worden afgewaardeerd. De vergoeding voor afwaardering wordt door de gebiedscommissie betaald. Voor de overloopgebieden wordt in een kwalitatieve verplichting in de eigendomsacte vastgelegd dat de eigenaar moeten dulden dat deze percelen niet voldoen aan de normering voor regionale wateroverlast. Frisia Zout B.V. heeft voor het winningsplan Barradeel II, waar dit gebied binnen valt, een uitgebreide m.e.r. opgesteld. In deze rapportage is uitgebreid aandacht besteed aan de effecten van de bodemdaling en de compenserende maatregelen. In deze rapportage is duidelijk aangegeven dat de bodemdaling gecompenseerd wordt met peilverlaging en dat hierdoor het risico op verzilting toeneemt. Voor het inrichtingsplan Franekeradeel- Harlingen is een m.e.r.-beoordeling uitgevoerd. Uit deze beoordeling is gebleken dat het inrichtingsplan niet m.e.r.-plichtig is. Op basis van het feit dat in de m.e.r voor het winningsplan al uitgebreid aandacht besteed is aan de gevolgen van peilverlaging is het niet noodzakelijk nogmaals een m.e.r. op te stellen. Voor het verlagen van het peil is geen bestemmingsplanwijziging nodig. 14

15 4 EFFECTEN VAN DE PEILWIJZIGINGEN De peilwijzigingen, zoals deze in het vorige hoofdstuk beschreven zijn, brengen een aantal effecten met zich mee. In dit hoofdstuk worden de mogelijke effecten op de waterhuishouding ( 4.1) en de gebruiksfuncties ( 4.2) in beeld gebracht. De effectbeschrijving heeft betrekking op het peil in de situatie in Op dat moment is de eindsituatie van de bodemdaling bereikt en is fase 3 van de peilverlaging uitgevoerd. De peilverlaging heeft de bodemdaling gevolgd en na fase 3 is de gemiddelde bodemdaling in het gebied ongeveer gelijk aan de peilverlaging. Hiermee is de gemiddelde drooglegging in het plangebied weer gelijk aan de situatie bij de start van de zoutwinning. 4.1 Effecten op het watersysteem Waterhuishouding Het aantal peilvakken blijft gelijk. In fase 1 van de peilverlaging wordt niets gewijzigd aan de peilvakgrenzen. In fase 2 van de peilverlaging worden deelgebied 1 en 2 samengevoegd. Deelgebied 2 is een deel van een peilvak, daarom neemt het aantal peilvakken niet af. Bergingscapaciteit De peilverlaging in het gebied heeft geen effect op de bergingscapaciteit, omdat de peilverlaging gelijk is aan de gemiddelde bodemdaling in het gebied. Het verbreden van de hoofdwatergangen, het aanleggen van natuurvriendelijke oevers en het aanwijzen van overloopgebieden zorgen voor een toename van de berging in het gebied. Peilbeheer en onderhoud Voor het verlagen van het peil kan worden volstaan met het verlagen van het aanslagpeil van het gemaal. Voor de peilwijzing in fase 2 is het verplaatsen van 1 stuw noodzakelijk. Dit heeft geen effect voor beheer en onderhoud omdat het om verplaatsing van een bestaande stuw gaat. Alle maatregelen in het plangebied vallen onder de gebiedsontwikkeling Franekeradeel- Harlingen. Beheer en onderhoudszaken worden in dit proces geregeld. Waterkwaliteit Fysisch-chemische waterkwaliteit Om verzilting door de peilverlaging in het gebied tegen te gaan wordt een nieuwe hoofdwatergang aangelegd. Met deze watergang is er wateraanvoer uit het gebied ten noorden van het plangebied mogelijk. Door deze aanvoer wordt de mogelijkheid voor doorspoeling in het gebied groter. De nieuwe hoofdwatergang zorgt voornamelijk voor een betere doorspoeling in de watergang waarin de meetpunten NOCL 302 en 303 liggen (zie figuur 3). In deze watergang zal door de beter doorspoeling de chlorideconcentratie minder hoog oplopen. Daarnaast zorgt deze nieuwe hoofdwatergang voor extra doorstroming bij de riooloverstort aan de zuidkant van Tzummarum (ten noorden van meetpunt NOCL 302), waardoor stankoverlast en zuurstofloosheid als gevolg van de riooloverstort wordt verminderd. Ecologische waterkwaliteit 15

16 In het inrichtingsplan wordt binnen het plangebied 5,2 km natuurvriendelijke oevers aangelegd. Bij de aanleg van deze oevers wordt rekening gehouden met de toekomstige peilen en nog optredende bodemdaling. 4.2 Effecten op de gebruiksfuncties Bebouwing en infrastructuur De drooglegging van bebouwing en infrastructuur verandert door de combinatie van bodemdaling en peilverlaging (zie ook figuur 6). Er is zowel sprake van een toename als een afname van de drooglegging. In het centrum en aan de randen van het plangebied is de verandering het grootst. In het centrum van het plangebied neemt de drooglegging af met 5 tot 10 cm. In dit gebied staan 4 boerderijen. Aan de noordrand van de het plangebied langs de N393 neemt de drooglegging toe met 5 tot 10 cm. In dit deel van het gebied ligt weinig oppervlaktewater. Dit betekent dat de grondwaterstand door andere factoren dan het oppervlaktewaterpeil wordt bepaald. De peilverlaging zal hier dan ook maar weinig invloed hebben op de drooglegging van de wegen en bebouwing. In het oosten langs de Mienskarleane/Nieuweweg neemt de drooglegging toe met 10 tot 15 cm. In dit gebied ligt de Mienskarleane/Nieuweweg en 1 boerderij. In het zuidenoosten, bij het gemaal De Mieden Ried, neemt de drooglegging toe met 10 tot 20 cm. Bij de boerderij bij het gemaal neemt de drooglegging met 15 tot 20 cm toe. Bij de boerderij die meer naar het westen is gelegen neemt de drooglegging toe met 5 tot 10 cm. In het overige deel van het plangebied verandert de drooglegging met minder dan 5 cm. De combinatie van bodemdaling en peilverlaging zorgt voor beperkte veranderingen in drooglegging. In delen van het plangebied waar de drooglegging toeneemt, kan sprake zijn van zetting. Doordat de zetting gelijkmatig zal zijn is er geen kans op schade aan bebouwing of infrastructuur. Landbouw Door de peilverlaging in het plangebied wordt gemiddeld genomen het effect van de bodemdaling op de drooglegging in het gebied opgeheven. De drooglegging van de landbouwgronden komt hierdoor gemiddelde genomen weer op het niveau van voor de start van de bodemdaling. Natuur In de drie gebieden in het plangebied die door de provincie zijn aangemerkt als natuur buiten de EHS is het effect van de peilverlaging minimaal. Voor deze gebieden zijn geen beheertypen vastgelegd. In de twee gebieden bij Tzummarum neemt de drooglegging door de combinatie van bodemdaling en peilverlaging toe met 0 tot 5 cm. In het gebied langs de Mienskarleane neemt de drooglegging door de combinatie van bodemdaling en peilverlaging toe met 10 tot 15 cm toe. De huidige drooglegging van dit gebied ligt bij het zomerpeil tussen 110 en 80 cm. 4.3 Overige effecten Archeologische - en Cultuurhistorische waarden Bij het beschouwen van de effecten wordt alleen ingegaan op de gebieden waar de drooglegging meer dan 5 cm toeneemt. 16

17 Langs de N393 neemt de drooglegging met meer dan 5 cm toe. Hier liggen gebieden die volgens de ijzertijd middeleeuwen kaart van de provincie Fryslân worden aangemerkt als terp, beschermd of waar wordt gestreefd naar het behoud. Zie ook figuur 8. Langs de N393 bevindt zich weinig oppervlakte water. De grondwaterstanden zullen daarom door andere factoren dan het oppervlaktewaterpeil worden bepaald. De peilverlaging zal daarom maar weinig effect hebben op de grondwaterstanden bij deze archeologisch beschermde gebieden. Figuur 8 Archeologische waarden 17

18 5 TOETSING AAN BELEID EN REGELGEVING Beter afstemming functie en peil Door de peilverlaging wordt gemiddelde gezien de drooglegging in het gebied hersteld tot de situatie van voor de bodemdaling. Dit betekent niet dat alle delen van het gebied weer dezelfde drooglegging krijgen als voor de start van de bodemdaling. De gebieden in het centrum van de bodemdaling krijgen een kleinere drooglegging dan voor de start van de bodemdaling en de gebieden aan de rand van de bodemdalingscontour krijgen een wat grotere drooglegging. De gronden met de minste drooglegging zijn in de gebiedsontwikkeling aangewezen als overloopgebied. Deze gronden worden afgewaardeerd. Efficiënt en robuuste watersysteem Door het peilbesluit in meerdere fases te definiëren wordt efficiënt rekening gehouden met de reeds opgetreden en nog op te treden bodemdaling in het gebied. De berging in het gebied wordt groter door de in de gebiedsontwikkeling Franekeradeel- Harlingen vastgelegde maatregelen, zoals het aanleggen van natuurvriendelijke oevers, verbreden van hoofdwatergangen en het aanwijzen van overloopgebieden. Deze maatregelen zorgen voor een klimaatbestendig watersysteem. Verbetering waterkwaliteit Om verzilting en overlast door de riooloverstort aan de zuidkant van Tzummarum tegen te gaan worden de doorspoelingmogelijkheden in het plangebied vergroot. De inrichting van de natuurvriendelijke oevers, waarbij rekening gehouden wordt met de peilwijziging, zorgt voor voldoende waterdiepte voor de vegetatie. De vegetatie draagt bij aan het verbeteren van de waterkwaliteit. 18

19 6 CONCLUSIE De combinatie van bodemdaling en peilverlaging in het plangebied zorgen ervoor dat -in de eindsituatie van de bodemdaling (2021)- de drooglegging in het gebied gemiddeld genomen gelijk is als aan de start van de bodemdaling. Door het peil in het plangebied tussen 2015 en 2021 in drie fases te verlagen volgt de peilverlaging de maaivelddaling in het gebied. Ondanks de peilverlaging zorgt de bodemdaling in het centrum van het gebied voor een afname van de drooglegging. De gebieden met de laagste drooglegging worden aangewezen als overloopgebied en worden afgewaardeerd. De peilverlaging heeft geen negatief effect op de bergingscapaciteit, de landbouw, de natuur, de infrastructuur en bebouwing en de archeologische en cultuurhistorische waarden. De robuustheid van het watersysteem neemt toe, omdat het in fases verlagen van het peil rekening houdt met de toekomstige bodemdaling. Ook het aanwijzen van overloopgebieden zorgt voor een robuuste klimaatbestendig inrichting van het gebied. Verzilting van het gebied zal worden bestreden door de mogelijkheden voor het doorspoelen van het plangebied te vergroten. De waterkwaliteit in het gebied zal verbeteren door de aanleg van natuurvriendelijke oevers. 19

20 Bijlage 1 Peilenkaart vastgestelde situatie 20

21 Bijlage 2 Peilenkaart toekomstige situatie, fase 1 21

22 Bijlage 3 Peilenkaart toekomstige situatie, fase 2 22

23 Bijlage 4 Peilenkaart toekomstige situatie, fase 3 23