Springnamen: uitkomst of uitvlucht? dr. Kees Kuiken,

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Springnamen: uitkomst of uitvlucht? dr. Kees Kuiken,"

Margaretha van der Pol
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Springnamen: uitkomst of uitvlucht? dr. Kees Kuiken,

2 GROTE SPRINGNAMEN OP JUMPING AMSTERDAM

4 Leeuwarden Hendrik Ido Ambacht

6 Floris (I) Zeger Florisz van Kijfhoek Floris (II) van Kijfhoek Aleid van Doornik ( 1449) Floris (III) van Kijfhoek ( 1471) x Gillisje van der Lek Aleid van Kijfhoek x Claes van Assendelft

7 Vererving toenaam van moederszijde: Floris (I) Gijsbrecht (I) van Loon Zeger Florisz van Kijfhoek x Elisabeth Gijsbrechtsdr. van Loon Floris (II) van Kijfhoek Gijsbrecht (II) van Loon Aleid van Doornik ( 1449) x N.N. (Aerntsdr.?) Floris (III) van Kijfhoek ( 1471) Aernt van Loon x Gillisje van der Lek x Pieternella Abel Pietersdr. Aleid van Kijfhoek Elisabeth van Loon x x Claes van Assendelft Vrank van Praet van Moerkerke

8 Van Kiefhoeck Van Kijfhoeck Kyfhoeck (Van) Loen Arkel van Loon Loon van Kiefhoeck bron: Heraldische Databank CBG

9 Leeuwarden Hendrik Ido Ambacht

11 Witze Watsez Dekema, trouwt 1477 Siouck Cammingha, zij hertrouwt Rienck Eminga of Cammingha Witze Cammingha Watze Cammingha van Camminghaburg Rienck van Cammingha (A) Gerrolt van Cammingha (B) A B

12 Witze Watsez Dekema, trouwt 1477 Siouck Cammingha, zij hertrouwt Rienck Eminga of Cammingha Witze Cammingha Watze Cammingha van Camminghaburg De springnaam vererft met het stamgoed Rienck van Cammingha (A) ( Camminghaburg ) Gerrolt van Cammingha (B) A B

15 Hoe noem je dit verschijnsel? M. Thierry de Bye Dólleman ( ) zou Gijsbrecht (II) een pseudo-van Loon noemen en Watze Cammingha een pseudo-cammingha Hanno Brand (1986) gebruikt de neutrale term cognatisch namentransport S.A.C. Dudok van Heel (1988) bedacht de speelse term springnaam

16 Cognatisch namentransport betekent dat een (bij- of toe)naam in een vrouwelijke lijn vererft. Een springnaam is een vaste combinatie van een voor- en toenaam, en soms van voornaam en vadersnaam ( patroniem ) die zowel in een vrouwelijke als in een mannelijke lijn konden vererven ( springen ).

17 Cognatisch namentransport in zuivere zin: zie Kijfhoek-Van Loon, Dekema-Cammingha. Springnaam in mannelijke lijn: de Haarlemmer burgemeester Gherijt Steffensz, in 1519 kleinzoon van burgemeester Gherijt Steffensz. Kunt u raden hoe de vader van de jongere burgemeester Gherijt Steffensz heette?

18 Steffen Gherijtsz? Nee, Frans Gherijtszoen. In 1519 boekte een Haarlems gilde een betaling in van Gerijt Steffenszn van een stoel hem aanbestorven van Frans Gerijtszoen zijnen vader. En Frans had die stoel weer geërfd van zijn eigen vader, oude Gerijt Steffenszn. (naar Dólleman, 1974)

19 Ik stel voor om het geval van Steffen Gherijtsz een A-springnaam te noemen (met de A van agnatisch : in mannelijke lijn) en de beide andere C-springnamen (met de C van cognatisch, dus via een vrouwelijke lijn). Maar wat hebt u hier zelf aan?

20 Stel: u hebt in uw kwartierstaat een stamreeks die er mooi uitziet in de literatuur. U trekt de bronvermeldingen na. Eén generatie blijkt onvindbaar. Is er in de literatuur gesjoemeld? Of is er iets over het hoofd gezien?

21 Huis Kuik Voorbeeld: de bewoningsgeschiedenis van Huis Kuik, een boerderij in de Friese gemeente Waadhoeke. In 1964 publiceerde de genealoog R.S. Roarda deze stamreeks:

22 Jan Geritsz Kuycken, 1551 Dirck Jansz Kuyck Jan Dircksen Cuyck, woont Huis Kuik 1629 Huis Kuik Probleem: Jan Geritsz en Jan Dircksen komen volop in de bronnen voor. Het graf van Jan Geritsz is nu nog te zien. Maar van Jan Geritsz zijn alleen dochters te vinden geen zoon Dirck. We kijken daarom naar de bewoningsreeks:

23 Jan Geritsz Kuycken, 1551 Lenart Huichgesz, 1527 Gabbe Dircxz, Dirck Jansz Kuyck? Gabbe Dircxz weduwe, Jan Dircksen Cuyck, Dirck Gabbesz, woont Huis Kuik 1629 Jan Dircksen Cuyck, 1629 Huis Kuik Zo bezien ligt het voor de hand dat Jan Dircksen Cuyck een zoon was van Dirck Gabbesz. Was zijn moeder een Cuyck?

24 Jan Geritsz Kuycken, 1551 Lenart Huichgesz, 1527 Gabbe Dircxz, Mari Jans, tr. Dirck Gabbes Gabbe Dircxz weduwe, Jan Dircksen Cuyck, Dirck Gabbesz, woont Huis Kuik 1629 Jan Dircksen Cuyck, 1629 Huis Kuik Ja, want Mari Jan Kwickens ( 1609) komt in 1583 voor als Mari Jans, weduwe van Dirck Gabbesz. Zij was een dochter van Jan Geritsz Kuycken, naar wie zoon Jan is vernoemd.

Jan Geritsz Kuycken, 1551 Lenart Huichgesz, 1527 Gabbe Dircxz, 1537-1547 Mari Jans, tr.

25 Jan Geritsz Kuycken, 1551 Lenart Huichgesz, 1527 Gabbe Dircxz, Mari Jans, tr. Dirck Gabbes Gabbe Dircxz weduwe, Jan Dircksen Cuyck, Dirck Gabbesz, woont Huis Kuik 1629 Jan Dircksen Cuyck, 1629 Huis Kuik Roarda keek in 1964 heel ouderwets naar achternamen zoals die sinds 1811 vererfden: (bijna) altijd in mannelijke lijn. Aan springnamen dacht in zijn tijd nog bijna niemand.

26 Voorhout Huis Kuik

27 December 1457: de kinderen van Willem van Sloten dragen land in Voorhout over aan hun broer, de priester heer Mouwerijn

28 Kinderen van wijlen Willem van Sloten in 1457: BAIRNT, trouwt FEM, begraven Haarlem (Janskerkhof). ERMGAERT, heet in 1459 Ermgaert Willem Wermboutszdr. JAN, verkoopt in 1446 land in Sassenheim. SYMON, in 1491 koopman te Haarlem. heer MOUWERIJN, priester, na 1474 vicaris te Leiden. HEYNRICK, gegoed Voorhout KATERINE, gegoed Voorhout KATERINE, gegoed Voorhout 1457.

29 Willem van Sloten alias Willem Wermboutsz (postuum vermeld Voorhout 1457) zou een kleinzoon kunnen zijn van: Willem Wermboutsz - legt in 1369 als inwoner van Voorhout een beëdigde verklaring af in Leiden - in 1385 belender in Voorhout (Wilhem Wermboutsz woninghe) - in 1394 met zijn broer Claes borg in Leiden

30 Willem Wermboutsz leeft Voorhout , Leiden 1394 Mouwerijn Willemsz x Katherijn Hughendr testeert Leiden 1430 weduwe in 1451 Gerijt Mouwerijnsz Willem van Sloten alias van Leyden, zegelt Willem Wermboutsz 1455 als schepen van Leiden heer Ermgaert Mouwerijn Willem Willemsz Wermboutsdr

33 SPRINGNAMEN: UITKOMST OF UITVLUCHT?

35 Vererving toenaam van moederszijde: Floris (I) Gijsbrecht (I) van Loon Zeger Florisz van Kijfhoek x Elisabeth Gijsbrechtsdr. van Loon Floris (II) van Kijfhoek Gijsbrecht (II) van Loon Aleid van Doornik ( 1449) x N.N. (Aerntsdr.?) Floris (III) van Kijfhoek ( 1471) Aernt van Loon x Gillisje van der Lek x Pieternella Abel Pietersdr. Aleid van Kijfhoek Elisabeth van Loon x x Claes van Assendelft Vrank van Praet van Moerkerke

36 Witze Watsez Dekema, trouwt 1477 Siouck Cammingha, zij hertrouwt Rienck Eminga of Cammingha Witze Cammingha Watze Cammingha van Camminghaburg De springnaam vererft met het stamgoed Rienck van Cammingha (A) ( Camminghaburg ) Gerrolt van Cammingha (B) A B

37 Schepenzegels NHA, Haarlem: Gerijt Steffenszn zegelt Haarlem 1472 (3 pijlen, maansikkeltje) Frans Gherijtszoen zegelt Haarlem 1499 (3 pijlen, maansikkeltje) Gerijt Steffenszn zegelt Haarlem 1512 (3 pijlen, maansikkeltje)

Willem Wermboutsz leeft Voorhout 1369-1385, Leiden 1394 Mouwerijn Willemsz x Katherijn Hughendr testeert Leiden 1430 weduwe in 1451 Gerijt

38 Willem Wermboutsz leeft Voorhout , Leiden 1394 Mouwerijn Willemsz x Katherijn Hughendr testeert Leiden 1430 weduwe in 1451 Gerijt Mouwerijnsz Willem van Sloten alias van Leyden, zegelt Willem Wermboutsz 1455 als schepen van Leiden heer Ermgaert Mouwerijn Willem Willemsz Wermboutsdr

39 SPRINGNAMEN? HET BLIJFT EEN PAARDENMIDDEL.

40 Dank u wel, en nog een fijne dag in Leeuwarden!

Vergelijkbare documenten

De oudste generaties Stoel in Dordrecht

De oudste generaties Stoel in Dordrecht In het Regionaal Archief Dordrecht bevindt zich onder Toegang 116 (Collectie van familiepapieren en genealogische aantekeningen), Inventarisnummer 763 een dossier