Reflecties op de resultaten en beschouwingen over De relatie justitie-welzijn

Transcriptie

1 Reflecties op de resultaten en beschouwingen over De relatie justitie-welzijn Conferentie Justitiehuizen, Bouwstenen voor een toekomstig Vlaams beleid, Brussel, 07/12/2015 Freya Vander Laenen

2 Van stakeholderbevraging naar 2 Vandaag Belangrijke tussenstap + Voorbereidend proces afdeling JH afdeling welzijn en samenleving partners: magistratuur, gevangenis, (drug)hulpverlening, samen zoeken, justitie en welzijn in direct overleg bijna alle invalshoeken Geen eindpunt Nu al beslissing aan politiek?

3 naar visienota door stakeholders 3 Belang visietekst? Keuzesmaken = doelstellingen => Doelgroepen => Centrale principes taken, rollen, organisatie justitie, JH, welzijn en (G)GZ Eerstbij stakeholders compromis én draagvlak -> dan politiek proces Cf. Visienota: geïntegreerde en herstelgerichte zorg voor mensen met verslavingsprobleem ( g/visietekst%20verslavingszorg% pdf)

4 => Aandachtspunten 4 ~ Doelstellingen? ~ Essentiële randvoorwaarden welzijn justitie? ~ Uitdagingen? Aandachtspunten = keuzes maken Focus op strafrechtelijke opdrachten De plaats en de rol van de justitiehuizen? knopen

5 Visienota door de stakeholders 5 Wie missen we nog? Ervaringsdeskundigen s.o., justitiecliënten & hun directe omgeving Stakeholders alle levensdomeinen VAPH ~ mentale beperking, NAH -IJH ~ transitie 1 e lijnsgzkansarmoedeorganisaties Dienstverlening: Onderwijs/vorming - Opleiding /werk - Wonen - Inkomen/schulden -etnisch-culturele minderheden Politiediensten

6 Theoretische insteek - doelstellingen 6 Doelen justitie? Waarommag overheid straffen? ~ morele beginselen = Rechtvaardiging en legitimatie van straf gericht op verleden: vergelding - herstel rechtsorde herinneren aan de norm recht doen aan s.o. gericht op toekomst: verminderen of voorkomen criminaliteit werkt het gestelde doel? Via recidive - re-integratie neutralisering - herstel Antwoord o.b.v. effectiviteitsonderzoek

7 Theoretische insteek - doelstellingen 7 Doelen interventies (bereikt)? > recidive als uitkomstmaat & persoonlijke kenmerken + levensdomeinen (werk, huisvesting, sociale relaties, financiën, (G)GZ, ) ~ recidive = aanpakken problemen & versterken protectieve elementen + Welzijn & behandelingsnoden justitiecliënten ~ desistance -3 W s ~ recovery/herstel - cliënt centraal + goede kwaliteit van leven -> Daderbegeleiding via Good Lives Model: evenwicht welzijn risico/recidive = ook PREVENTIEF

8 Theoretische insteek - doelstellingen 8 Effectiviteit legitimatie Doelstellingen juslle doelstellingen juslle assistent welzijnswerkers - GGZ => Moet elke straf/maatregel effectief zijn? => Moet bij elke straf/maatregel advies en ondersteuning (door JA) en/of HV voorzien worden? Bijv. (ET) i.f.v. overbevolking of kostenbesparing of effectieve uitvoering straffen => kerntakendebat JH: Wanneer komt JH tussen? ~ (straf)doelen enkel als justitiële overheid nood heeft aan (advies i.f.v.) individualisering straf/maatregel

9 Insteek beleid doelstellingen 9 Basis = conceptnota Vlaams beleid justitiehuizen 05/2015 met als centrale doelstelling het verhogen van de toegankelijkheid van het hulp-en dienstverleningsaanbod voor niet-gedetineerde justitiabelen in het licht van het recht van eenieder om zich te ontplooien en te participeren aan de samenleving. (p. 4) & inspiratie bij STRAP H- & DV gedetineerden en hun sociale omgeving + afstemming op noden en behoeften + inzetten op aanbod (niet) bereikte doelgroepen & onvoldoende gecoverde levensdomeinen (wonen, OCMW, GGZ, drugproblematiek, mentale beperking) = in de 1 e plaats reguliere H- en DV aangesproken

10 Insteek beleid doelstellingen 10 Hoe centrale doelstellingen beleid bereiken? Via stapsgewijze implementatie 1 e strategisch plan 2 e dan Decreet H- & DV voor mensen in contact met justitie en hun sociale omgeving Doelgroepen = justitiecliënt én s.o. én directe sociale omgeving <-> decreet JH = focus op organisatie organisatorische

11 Theoretische insteek- essentiële randvoorwaarden justitie welzijn en (G)GZ 11 (meer) doorverwijzing vanuit justitie vraagt uitgebreid, gespreid en gediversifieerd HV-aanbod EERST voldoende aanbod en voldoende gespreid aanbod, DAN uitbreiding alternatieve afhandeling Afstemming binnen de zorg -> Zorgcircuit MEER DAN HV agressie, GGZ, drug, ~ complexiteit problematiek + relevante levensdomeinen

12 Theoretische insteek- essentiële randvoorwaarden justitie welzijn en (G)GZ 12 Duidelijke afspraken protocol/samenwerkingsovereenkomst Duidelijke rol-en taakapakening ~ doelstellingen Informatie-uitwisseling > beroepsgeheim hulpverleners Ook justitie & JA Wat rapporteren? stappenplan Cliënt Goede en duidelijke afspraken op cliëntoverstijgendniveau voorafspraken cliëntniveau -> vermijden discussie in individuele dossiers Afspraken op cliëntniveau, en voorstart HV Well Informed consent - voorkeur driehoeksoverleg

13 Theoretische insteek- essentiële randvoorwaarden justitie welzijn en (G)GZ 13 Brugfunctie = Aanspreekpunt = Kennis werking en finaliteit justitie én hulpverlening = Vertaling HV-justitie = Doorverwijzing -> iedere sector kan trouw blijven aan zijn finaliteit laat justitie toe justitie te blijven en hulpverlening HV te blijven bruggen laten oevers toe

14 Theoretische insteek- essentiële randvoorwaarden justitie welzijn en (G)GZ Meerwaarde JA = brugfunctie Indicatiestelling i.f.v. geïndividualiseerd advies concrete, haalbare, toetsbare tussen- en einddoelstellingen samen met cliënt ~ motivatie responsabilisering - toetsing/opvolging => gerichte oriëntatie / doorverwijzing naar => actief rapporteren ~ zijn (tussen)doelstellingen bereikt 14 Daarom eerder justitieel case manager of justitiële Traject Begeleider? => één s.o./dader/verdachte/, één JA Want jus..ële statuten + levensdomeinen -> H-en DV ers + naadloze overgang binnen buiten bij detentie = Continuïteit justitieel traject

15 Maar, wat als? 15 MOTIVATIE?

16 => Wat als? 16 Wat als, Vlaanderen de lotto wint? Voor complexe dossiers: c.m./t.b. welzijn/(g)gz én TB justitie T.B. welzijn = basis Continuïteit welzijnstraject = mogelijkheid aanklampende zorg (voor en na justitietraject)

17 Theoretische insteek- essentiële randvoorwaarden justitie welzijn en (G)GZ 17 Monitoring en evaluatie Minimaal dataverzameling registratie In functie van doelstellingen ~ feiten > recidive Rol academische wereld bij bruikbaar haalbaar registratiesysteem -> doelstellingen bereikt? Ideaal 1. procesevaluatie - bij professionelen én doelgroepen 2. en effectevaluatie door externe evaluator: wat werkt (niet)? + onder welke essentiële randvoorwaarden?

18 Uitdaging - Nog meer caseload JH ~ H- en DV ers 18 ~ beleid Minister Justitie (Justitieplan 03/2015) Vrijheidsstraf = ultimum remedium Nieuwe autonome straffen, meer alternatieven => Overbevolkingalternatieven op gevangenisstraf Bij ontbreken basisaanbod ~ spreiding: uitbreiding aanbod hulp- en DV toch onvermijdelijk

19 Uitdaging - Nog meer caseload JH ~ H- en DV ers : JH Vlaanderen: caseload (3.000 BR s.o.-onthaal eerste lijn ME/BVR werkstraf 6700 BiS probatie 5000 VOV 5000 ET 1500 penitentiair 500 TBS) => Opschortingsbeleid voorwaarden of quotumbeleid? ~ logica justitie? (juridische termijnen) Uitstellen uitspraak? <-> snelle SRB Ander alternatief? Of zelfs terug naar klassieke SRB? -> justitie in dialoog met justitiële TB voor doorverwijzing => Afstoten s.o.onthaal, burgerlijke opdrachten? Wie neemt 1000 en dossiers s.o.onthaal & burgerlijke opdrachten zonderbijkomende middelen? Doorschuiven capaciteitsproblemen?

20 Uniformiteit versus differentiatie? 20 Eén manier van werken voor elke JA/ elk JH? ~ (Grootstedelijke) context en problematiek? concentratiemensen, sociaal ruimtelijke concentratie (buurten/wijken), sociale problemen, complexe problemen, armoede, aanbod hulp-en dienstverlening Superdiversiteit Stedelijke concentratie: Antwerpen > 40 % -Gent > 25 % ~ Verschillend H- en DV-aanbod? (spreiding differentiatie)

21 Uniformiteit versus differentiatie? 21 Vanuit één lokale praktijk algemene kaders uitbouwen? Tegengestelde praktijken standaard werking (bijv. juridische handvatten beroepsgeheim, VAD) -DBK protocol van moed - CO3/link Wat is een goodpractice? > Tevredenheid? -> Effectiviteitsonderzoek? rechtspositie niet-gedetineerde justitiabelen (conceptnota minister Vandeurzen) versus verlies recht op vertrouwensrelatie met HV er? To do! Rechtspositie inspiratie Basiswet

22 Vermaatschappelijking van de zorg 22 Is vermaatschappelijking haalbaar voor alle cliënten? mag niet leiden tot voorwaardelijkheid professionele HV toegang zorg ~ ontbreken (sterk) sociaal netwerk Responsabilisering en activering: ja, maar > individuele verantwoordelijkheid ook maatschappelijke H-en DV In buitenland ~ GGZ (artikel 107): Criminalization of the mentally ill => nog meerjustitiecliënten?

23 Uitgeleide 23 Groeipijnen, zonder twijfel JA: flexibiliteit = groot en: je werkt met mensen -> centrale actor, centrale stem + HRM

24 24