De organisatie van vorming, opleiding en arbeidstoeleiding als voorbereiding sociale re-integratie in Vlaamse gevangenissen

Transcriptie

1 De organisatie van vorming, opleiding en arbeidstoeleiding als voorbereiding sociale re-integratie in Vlaamse gevangenissen Promotor: Prof.dr. S.Snacken Onderzoekers: Hanne Tournel en Anne De Ron 1

2 Vanuit welke achterliggende ideologie werd onderzoek uitgeschreven? 2

3 Achtergrond onderzoek - Het belang van sociale (re-)integratie : - Multidimensioneel begrip, verscheidene definities - Structurele benadering (De Bie, 2000): spiegelbeeld van sociale uitsluiting, verwezenlijken van sociale grondrechten - Art.23 GW recht op menswaardig bestaan: arbeid, sociale zekerheid en gezondheid, huisvesting, leefmilieu, culturele en maatschappelijke ontplooiing - Sociale integratie verloopt via participatie aan deze deelterreinen - Vrijheidsberoving = sociale uitsluiting, maar met behoud van recht op maatschappelijke hulp- en dienstverlening én voorbereiding sociale re-integratie - Verankering van begrip sociale re-integratie in verschillende beleidsdocumenten: Basiswet, WERV, Strategisch Plan, Pag.3

4 Achtergrond onderzoek - Bijzondere positie van vorming, opleiding en arbeidstoeleiding binnen de voorbereiding van de sociale re-integratie - Niet enige factoren van belang! - Link met recidivestudies: Risk, Need, Responsivity - Statische en dynamische factoren ( risk-based model ) - Desistance : - Proces van stoppen met criminaliteit - Stimuleren van positieve aspecten ( strength based model ) - Belang van affectieve relaties, tewerkstelling, generativity - Beleving door gedetineerde: reëel alternatief voor bestaand leefpatroon ( good lives model ) Pag.

5 Probleemformulering onderzoek 5

6 Probleemstelling? Hoe zit het anno 2008 met de organisatie van vorming, opleiding en arbeidstoeleiding in Vlaamse gevangenissen? Keuze voor 7 specifieke Vlaamse gevangenissen (niet-sp) Vorming: link met sociaal-cultureel werk Opleiding: studievormen die ook in de buitenwereld bestaan Arbeidstoeleiding: maatregelen en activiteiten die tijdens de detentie ontplooid kunnen worden om de tewerkstelling na vrijlating te bevorderen Pag.6

7 Onderzoeksvragen Welke organisaties zijn betrokken bij het aanbod aan vorming, opleiding en arbeidstoeleiding? Welke activiteiten worden er op deze drie terreinen verzorgd? Hoe verloopt de coördinatie (lokaal-bovenlokaal)? Welke zijn de knelpunten en good practices op deze drie terreinen? Pag.7

8 Doelstelling? Inventariserende doelstelling Knelpunten en good practices Met oog op beleidsaanbevelingen ter verbetering: colloquium vandaag: Leren uit good practices : succesfactoren? Hoe uitbreiden? Hoe knelpunten aanpakken? Pag.8

9 Methodologische opmerkingen 9

10 Methodologie onderzoek Verkennende gesprekken met bovenlokale organisaties (FOD Justitie, Vlaamse gemeenschap, SAW, VDAB en DRA) Semi-gestructureerde interviews met lokale actoren per gevangenis (cf. bevoorrechte getuigen) Pag.10

11 Belangrijke opmerking Ervaringen en belevingen van gedetineerden werden niet bevraagd (cf. invloed op verkregen resultaten) Pag.11

12 Belangrijkste resultaten 12

13 Pag.13 Knelpunten

14 Knelpunten: Het aanbod Nog onvoldoende coherentie Het gebrek aan systematische registratie van instap en uitval (maar: geen verplichting!) Het beperkt aantal toegelaten deelnemers per activiteit Nood aan trajectbegeleider (inhoudelijk, maar ook motiverend & aanmoedigend) Pag.14

15 Knelpunten: Penitentiaire aspecten De mogelijke weerstand van P.B s Infrastructuur (gebrek aan lokalen voor activiteiten, ) Verschillende gevangenispopulaties: beklaagden, veroordeelden, geïnterneerden en anderstaligen Loonverlies (min. circ. 21 februari 2005 premies aanmoediging studies te beperkend: min 9u/week) Het ontbreken van een concrete datum voor V.I. Pag.15

16 Pag.16 Good practices

17 Good practices: Het aanbod Positieve evolutie tot coherentie: Vorming: bibliotheek, taalcursussen, omgaan lastige situaties Opleiding: computerlessen, begeleid individueel studeren Arbeidstoeleiding: zitdagen VDAB Externe organisaties: De Rode Antraciet, Centra Basiseducatie, Centra Volwassenenonderwijs, VDAB, Auxilia, vrijwillige lesgevers, enz. De steeds belangrijker wordende continuïteit intramuros extramuros (cf. literatuur) Certificaatgericht onderwijs Try-out project Pag.17

18 Good practices: De coördinatie Lokaal: Gevangenissen met goeddraaiende welzijnsteams of lokale werkgroepen, maar toch wat variatie hierin Bovenlokaal: JUSTITIE: Tendens tot meer transparantie van het lokale gebeuren o.a. door de operationele plannen per gevangenis VLAAMSE GEMEENSCHAP: Ondersteunende rol van het SAW ( doch geen formele/dwingende bevoegdheid) Ondersteunende rol van het VOCVO op het vlak van onderwijs Gedetineerde: OASE-map (gedetineerde)(recht op MHDV, geen verplichting!) Individueel Detentieplan? Pag.18

19 Conclusies Pag.19

20 Conclusies: Best practices Enkele systematisch terugkerende activiteiten/actoren, die beantwoorden aan belangrijke behoeften in kader re-integratie Versus leemtes, hoge drempel, specifieke categorieën Hoe coherentie verder stimuleren en leemtes verhelpen? Uitbreiding Strategisch Plan alle Vlaamse gevangenissen? Strategisch Plan Brussels Hoofdstedelijk Gewest? Pag.20

21 Conclusies: Best practices Continuiteit intramuros extramuros? (workshop 1) Leren uit voorbeelden Hoe uitbreiden naar andere initiatieven? Verbeteren voorbereiding re-integratie? (workshop 2): Individueel detentieplan? Problemen op moment invrijheidstelling? Steun PB s: Wettelijk kader Hoe steun vergroten? Struktuur - Cultuur Pag.21

22 Conclusies: Sociale re-integratie Sociale re-integratie? - FOD Justitie - Gemeenschappen en Gewesten - De gedetineerde - De houding van (sectoren in) de samenleving Pag.22