Overzicht van de inventarisatie van maatregelen i.v.m. de droogte aangegeven vanuit de regionale organisaties

Transcriptie

1 Overzicht van de inventarisatie van maatregelen i.v.m. de droogte aangegeven vanuit de regionale organisaties I. Algemeen Op dinsdagavond is naar de regionale organisaties (portefeuillehouder en medewerker)een vragenlijst verstuurd met het verzoek daarop per omgaande op te reageren. Dat heeft erin geresulteerd dat er een helder overzicht is over wat de verschillende waterschappen inmiddels aan maatregelen hebben genomen. Ook is veel informatie te vinden op de websites van de waterschappen zelf en LTO Noord West heeft besloten op haar eigen website de situatie per waterschap in haar werkgebied toe te lichten. In dit landelijke overzicht voert het te ver om al te gedetailleerd in te gaan op de maatregelen per waterschap voor bepaalde gebiedjes. In z n algemeenheid moet echter onderscheid gemaakt worden in de onttrekkingsverboden uit oppervlaktewateren (geheel of gedeeltelijk en/of voor alle gewassen of uitzonderingen daarop) en de onttrekkingsverboden voor beregening met grondwater. Daarnaast moet geconcludeerd worden dat in de waterbeheerplannen in veel gevallen ook reeds regels zijn afgesproken over de onttrekkingsverboden uit oppervlaktewater (zie o.a. folder van aantal waterschappen gezamenlijk in Oost Nederland). Verder is duidelijk dat de problematiek in West Nederland een andere is dan van de hoge zandgronden in Oost en Zuid Nederland. West Nederland is aangewezen op de beschikbaarheid van zoet water en is grondwater in bijna het gehele gebied niet geschikt vanwege het zoutgehalte. Tenslotte wordt de zogenaamde verdringingsreeks, die in de Waterwet is vastgelegd (d.w.z. de verdeling van het zoete water dat Nederland binnen stroomt), door de waterschappen toegepast. II. Unie van Waterschappen en LCW Van de Unie van Waterschappen (gesprek met Marianne Mul op ) is niet veel te verwachten als het gaat om het (landelijk) afwegen van prioriteiten. Dat is aan de waterschappen voorbehouden, waarbij de UvW wel op basis van de bevindingen van de waterschappen de wekelijkse gesprekspartner is in de Landelijke Coördinatie commissie waterverdeling (LCW). De gemaakte en wekelijks door de UvW bij te houden inventarisatie over de genomen maatregelen door de waterschappen, wordt helaas niet vrijgegeven aan derden onder het mom van het is een intern stuk, dat niet gedeeld wordt. Dus daarom moeten wij het zelf doen! De UvW vertegenwoordigt de waterschappen in het LCW. Deze commissie komt in ieder geval wekelijks (op woensdagmorgen) bij elkaar. Wekelijks wordt de droogtemonitor geactualiseerd. ( ) De verdringingsreeks is wettelijk vastgesteld in de Waterwet en bepaalt welke gebruiksfuncties voorrang krijgen bij (dreigende) watertekortsituaties. Daarnaast zijn de zes regionale droogte overleggen (RDO-en) actief, waarin wordt geadviseerd welke maatregelen op regionaal niveau genomen moeten worden. Het droogteoverleg heeft geen bevoegdheden; het is een afstemmingsorgaan. De Unie is geen gesprekspartner bij de door de waterschappen af te kondigen maatregelen. De regionale situatie is daarin bepalend, waarbij rekening gehouden moet worden met het watersysteem zelf, de gewassen en teelten die er plaatsvinden, het groeistadium van gewassen en de situatie van de natuur i.v.m. onomkeerbare schade voor hoogwaardige natuur (aandachtspunten voor regionale droogteoverleg). De Unie vraagt wel aandacht voor het spaarzame gebruik van oppervlakte- en grondwater. Verder is er onderscheid in de situatie van Hoog en Laag Nederland als het gaat om waterbeschikbaarheid. Vanuit de Unie/ waterschappen is de insteek primair het handhaven van de veiligheid, gevolgd door het tegengaan van onomkeerbare processen (i.v.m. klink en zetting, kwetsbare natuur etc.). Volgens Marianne Mul is er binnen de Unie en de waterschappen voldoende oog voor het kunnen blijven beregenen van kapitaal intensieve gewassen, zoals bedoeld onder categorie 3. Veel genoemde 1

2 gewassen die prioriteit krijgen zijn: de bol- en bloemgewassen, de opengrond groenteteelten zoals broccoli, bloemkool, ijsbergsla etc. en de boomteelt. Door maatwerk te leveren door de waterschappen, zal per gebied beoordeeld moeten worden in hoeverre landbouwgewassen, fruitteelt, etc. vallend in de categorie 4, alsnog ontzien kunnen worden van beregeningsverboden. Daarbij hoort ook de oproep van zuinig omgaan met de beschikbare zoetwatervoorraad waardoor soms sprake is van beregeningsverboden voor bepaalde tijd (alleen s avonds en s nachts). In zijn algemeenheid verwacht Marianne Mul niet dat er algehele onttrekkingsverboden komen op het gebruik van grondwater. III. Situatie per waterschap en opgedeeld naar regio Op basis van de toegestuurde vragenlijst zijn er antwoorden ontvangen vanuit de regio s.. A. Noord Nederland m.b.t de waterschappen Noorderzijlvest (NZV), Hunze en Aa s (H&A) en Wetterskip Fryslan (WF) 1. Wat is de situatie in uw werkgebied per waterschap m.b.t. afgekondigde verboden voor beregening uit oppervlakte water en/of grondwater en geldt dit voor alle gewassen of zijn er gewassen/teelten die vrijgesteld zijn van het beregeningsverbod uit oppervlaktewater c.q. grondwater? H& A: Beregeningsverbod van 7-19 uur in Drentse Deel Veenkoloniën, m.u.v. kapitaalintensieve gewassen als uien, bloembollen en graszoden. NZV: geen beregeningsverbod. Waterschap geeft aan dat ze gewenste peilen vooralsnog te kunnen handhaven. WF: Per 26-7 beregeningsverbod op grasland uit oppervlakte water en grondwater. Volgende stap is beregeningsverbod op mais. Overige gewassen alleen beregenen tussen en Op welke wijze bent u betrokken bij de voorgenomen besluitvorming door het waterschap/provincie i.v.m. de beregeningsverboden? Elke regiobestuurder heeft regelmatig contact met het betreffende waterschap om de ontwikkelingen bij te houden. WF heeft afgelopen maandag een informatiebijeenkomst gehouden. Binnen cat. 4 landbouw hebben we enige invloed op de besluitvorming. 3. In welke frequentie wordt u door uw waterschap op de hoogte gehouden van (voorgenomen) besluitvorming en zijn er goede afspraken gemaakt over de communicatie? H&A: initiatief moet van onze kant komen, dan zijn ze wel bereidwillig om info te delen NZV : er is contact, maar niet op structurele basis. Ze zijn genegen om informatie te delen. WF: Heeft besluit dat LCW vandaag waarschijnlijk gaat nemen, maandag en dinsdag met ons gedeeld. WF acteert pro actief richting ons. 4. Wat is de verwachting voor de komende 1 à 2 weken als de droogte aanhoudt m.b.t. de schade aan de gewassen en teelten? H&A: de schade met name in de zandgebieden neemt zorgelijke omvang aan. Graanopbrengsten nog redelijk. (Zetmeel)Aardappelen wordt ingeschat helft van de opbrengst. Daarbij ook zorgen voor aanvoer aardappelen bij AVEBE omdat consumptie straks ook gaat trekken i.v.m. prijs. NZV: beeld wijkt niet af van de waarneming in H&A en WF. WF: grasland heel wisselend afhankelijk van streek; graanopbrengsten redelijk; pootgoed matig, maar mag niet beregend worden uit oppervlakte water; suikerbieten nog redelijk, maar rest van seizoen wordt bepalend; consumptie aardappelen matig tot slecht; mais redelijk, maar afhankelijk van korrelvulling komende tijd; vollegrondsgroente grootste zorgpunt komende weken. 2

3 5. Ingeval de noodzaak tot prioritering binnen de categorie 3 (kapitaalintensieve gewassen) of 4 (landbouw) nadrukkelijker in beeld komt, waar liggen dan in uw gebied de prioriteiten voor handhaving van de mogelijkheid tot beregening? H&A: gelet op groot aandeel Veenkoloniaal bouwplan lijkt een beregeningsverbod in het gehele gebied overdag de beste oplossing. Meest eerlijke verdeling tussen de boeren. Ook het makkelijkst te handhaven. Door H&A wordt aangegeven dat huidig verbod redelijk goed wordt nageleefd. H&A in het Noorden het eerste waterschap dat maatregelen heeft genomen staat op het standpunt dat nu eerst NZV en WF stappen moet ondernemen, voordat zij weer aan bod zijn. Er zijn afspraken gemaakt tussen de drie waterschappen over de waterverdeling vanuit IJsselmeer. Hier wil H&A zich aan vasthouden. Het grootste probleem binnen H&A is niet de aanvoer maar de verdeling in het beheergebied. Hiervoor worden extra pompen ingezet. Natuurlijk de vraag of ook wat betreft de personele inzet binnen het waterschap dit op termijn houdbaar is. NZV : Voor het Noordelijke deel van het Waterschap is sprake van diverse vollegrondsgroenten (o.a. (Spruit-) kool en akkerbouwgroenten (peen/ui). Allen binnen categorie 4. Afhankelijk van mogelijkheden is uitzondering van beregeningverbod wenselijk. Met hoogste prioriteit voor vollegrondsgroenten. Voor het zuidelijke deel (zand/dalgrond) is her en der sprake van bollenteelt in de vorm van lelies, maar ook bloemkwekerijgewassen (regio Smilde). Teelten zijn in uiterste zuidelijke deel van werkgebied NZV afhankelijk van inlaat van IJsselmeerwater van WDOD en van het gebruik van grondwater. Als het goed is vallen deze gewassen in categorie 3, maar aandacht lijkt mij wel nodig. WF: Binnen cat. 4: 1e groente, 2e uien/peen, 3e consumptieaardappelen. Groentegewassen zouden uitgezonderd moeten worden van verbod. B. Oost Nederland met de waterschappen Drentse Overijsselse Delta, Vechtstromen, Rijn en IJssel, Vallei en Veluwe en Rivierenland Bij Rivierenland is een verbod van onttrekking vanaf woensdag (25/7) aan de orde. Dit gaat om een beregeningsverbod overdag. Zie: N.a.v. de vraag over de betrokkenheid: Waterschap Rivierenland: de situatie is daar lange tijd gemiddeld goed geweest, dus weinig aanleiding, ambtelijk goed contact. Henk Jolink belt deze week nog met DB-er ongebouwd. Bij Vallei en Veluwe is een aantal gebieden geselecteerd, waar niet meer beregend mag worden. Dit zijn gebieden waar geen wateraanvoer mogelijk is. Dit speelt al vanaf 2/7.Voor gebieden waar inlaat mogelijk is (polders) is er geen beregeningsverbod ingesteld. Voor de laatste info zie: Vandaag bij dit waterschap op bezoek geweest. De situatie is naar omstandigheden redelijk beheersbaar. N.a.v. de vraag over de betrokkenheid: Waterschap Vallei en Veluwe: (heemraad ongebouwd met vakantie), maar goed contact op ambtelijk niveau. Zij houden LTO N op de hoogte bij evt. te verwachte veranderingen. Rijn en IJssel kondigde op 24/4 (dinsdag) voor drie gebieden een onttrekkingsverbod af voor grondwater t.b.v. het tegengaan van onherstelbare schade aan kwetsbare natuur. Het gaat hier om een zeer beperkt gebied met een zone tot 200 meter om deze gebieden nabij De Zumpe, De Wiersse/Zwarte Veen/Hagenbeek en Grote Beek/Afwatering van Rha alle onttrekkers worden persoonlijk geïnformeerd door WRIJ 3

4 Op 12 juli 2018 heeft Waterschap Rijn en IJssel een algeheel verbod ingesteld op het onttrekken van oppervlaktewater. N.a.v. de vraag over de betrokkenheid: Waterschap Rijn en IJssel: korte lijnen met onze DB-er. Houdt ons goed op de hoogte van ontwikkelingen/ dillema s. We zijn goed geïnformeerd. Krijgen via deze lijn ook goed beeld van de afwegingen in Rijn Oost. Vechtstromen heeft sinds vorige week vrijdag (20/7) een grondwateronttrekkingsverbod in en rondom kwetsbare natuurgebieden (200 meter) ingesteld. Op de website van het waterschap staat een kaart met de gebieden. Daarnaast is het per 23/7 in een groot aantal delen verboden om oppervlakte water te onttrekken. Dit gaat om delen waar geen wateraanvoer is. Beregeningsverboden spelen al een rol vanaf 9/7 waarbij het verbod afhing van de overloop van de volgende stuw (dus is er voldoende aanvoer). Zie: N.a.v. de vraag over de betrokkenheid: Waterschap Vechtstromen: vorige week donderdag is er een bijeenkomst geweest op het waterschapshuis voor LTO N over de droogte. Deze bijeenkomst was inhoudelijk helder en goed gepresenteerd vanuit het ambtelijk apparaat. Het waterschap heeft geen hydrologische onderbouwing gegeven over haar keuzes. Dit in tegenstelling tot Rijn en IJssel. Het lijkt erop dat Vechtstromen meer handelt uit een voorzorgsprincipe. We onderzoeken dit wel verder. Merken hier veel druk vanuit TBO s. Waterschap Drents Overijsselse Delta: er zijn enkele gebieden waar beregenen uit oppervlaktewater niet is toegestaan. Zie: N.a.v. de vraag over de betrokkenheid: In het algemeen voor Oost: de contacten met de waterschappen zijn goed, ook in deze crisis. We merken dat de buitendiensten/ gebiedsbeheerders van de waterschappen goed communiceren/ samenwerken met de agrariërs. Dit betekent dat veel knelpunten direct opgelost worden/ dan wel besproken worden. N.a.v. de vraag over schade (samengevoegd voor alle waterschappen vallend in werkgebied Oost: Het is een heel wisselend beeld. In de Achterhoek en Twente is de schade groter dan bijv. in de kop van Overijssel. Dit geldt met name voor de mais. Telers van aardappelen in de Achterhoek maken bewuste keuzes welke percelen ze wel dan wel niet beregenen. Het is wel zorgelijk. Volgens een akkerbouwer uit Overijssel: het blijft een continue afweging om wel of niet door te gaan met het beregenen. Beregenen betekent nu: hoe laat ik mijn gewas overleven? Wortels en uien gaan redelijk. Fruitteelt: problemen met de hitte, de vrucht krijgt last van zonnebrand. Het fruit rijpt snel maar de groei van het fruit blijft achter. De sector is gewend aan beregenen ook vanwege nachtvorst, kan niet alleen met drippel, ook met kanon nodig. Boomteelt: in Twente is de situatie ernstiger dan in andere delen van Oost. De beschikbaarheid van water is een probleem in Twente, wordt veel rondgereden met tankwagens. In geval van prioritering: Kies voor een eerlijke verdeling, in lijn met regio Noord, beregeningsverbod overdag, de nacht open houden. Tot slot: De situatie is zorgelijk. De contacten met de waterschappen zijn goed. Boeren dealen met de situatie. Binnen regio zijn grote verschillen. 4

5 Van belang is aandacht te hebben vanuit LTO NL voor onderwerpen als: - Schadevergoeding -> kan LTO NL aandringen op een compensatiefonds dit geluid komt ook uit de regio. - Als er landelijke opschaling komt -> wie wordt dan de woordvoerder? UvW wat is de rol van LTO NL? Hoe zorgen dat we niet de indruk wekken dat we daarover mee beslissen. - Mest uitrijden verleningsperiode -> rol vanuit LTO NL - Mogelijkheden voor vanggewassen veevoer C. West Nederland met de waterschappen Amstel Gooi en Vecht, Hollandse Delta en Zuiderzeeland en de Hoogheemraadschappen Hollands Noorderkwartier, Stichtse Rijnlanden, Rijnland, Delfland en Schieland en de Krimperwaard; Algemeen In regio West zijn de waterschappen vooral aangewezen op de beschikbaarheid van zoetwater. Grondwateronttrekking wordt vanwege het zoutgehalte beperkt toegepast. Om de zoutindringing vanuit de Noordzee te beperken is er 1) tegendruk nodig vanuit de water afvoerende rivieren om toenemende verzilting tegen te gaan van de Nieuwe Waterweg, waardoor de inlaatpunten onder druk komen te staan, 2) beperking van inlaat van zout water door de zeesluizen in IJmuiden, In regio West is grondwater vrijwel overal te zout en zijn de teelten volledig afhankelijk van oppervlaktewater. Oppervlaktewater t.b.v. beregening is essentieel voor vollegrondsgroenteteelt, bloementeelt en boomteelt (met name containerteelt). Een oppervlaktewateronttrekkingsverbod is daarom funest. In het licht van de zoetwaterverdeling geldt in het kader van de verdringingsreeks dat de kapitaalintensieve teelten en gewassen, prioriteit krijgen boven de landbouwgewassen/teelten in categorie 4. Ingeval alleen een beroep op beregening vanuit oppervlakte water gedaan kan worden moet men zich rekenschap geven of er sprake is van totale (=100% schade) of schade door verminderde opbrengst en/of hogere (voer)kosten. Daarom wordt vanuit West stevig gepleit voor het handhaven van beregening uit oppervlaktewater niet alleen t.b.v. de kapitaalintensieve teelten vallend onder categorie 3 (denk aan sierteeltbloemgewassen, bolgewassen, boomteelt en glastuinbouw, maar ook voor de open grond groenteteelten die in categorie 4 vallen. Situatie per waterschap Hoogheemraadschap van Rijnland In het beheersgebied van Rijnland is het neerslagtekort opgelopen tot boven de 175mm voor het gehele gebied. De verdamping neemt komende week toe met een totaal van boven de 30mm. De waterpeilen zijn op peil, maar de watervraag is hoog. Om aan de vraag van 22m3/s te kunnen voldoen, voert Rijnland zoetwater aan via de Hollandse IJssel. De chloridegehaltes lopen echter op bij Krimpen aan de IJssel, dus is de KWA (klimaatbestendige Water Aanvoer) aangezet, wat inhoudt dat er via Bodemgraven extra zoetwater aangevoerd wordt. Op 19 juli heeft Rijnland een bijeenkomst georganiseerd over droogte voor agrariërs. Tijdens deze bijeenkomst is de actuele situatie geschetst en zijn maatregelen toegelicht. Op donderdag 26 juli komt een denktank, met een aantal vertegenwoordigers (van LTO Noord) uit de agrarische sector samen, die kijkend naar de ontwikkelingen reflecteren op mogelijke scenario s en eventuele suggesties of onderzoeksvragen aandragen. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Op dit moment (26/7) kunnen de peilen in de boezem en grote waterlopen nog gehandhaafd blijven. In kleinere waterlopen heeft het waterschap moeite om het water op alle plekken te krijgen. Op dit moment geldt nog geen beregeningsverbod. Wel staat op dit moment ter discussie hoeveel water de waterschappen rond het IJsselmeer nog mogen inlaten, gezien de afvoer van water via de grote rivieren afneemt. Als eerste maatregelen, die een substantieel effect sorteren, liggen inundatie- en 5

6 beregeningsverboden voor de hand. Hierover wordt in de loop van deze week een besluit genomen door de dijkgraaf. Hollands Noorderkwartier richt deze week een crisispagina in om via crisiscommunicatie te kunnen voorzien in de informatiebehoefte en voor het bieden van handelingsperspectief als er naar verwachting de komende dagen niet meer voldoende water ingelaten kan worden vanuit het IJsselen Markermeer. Vooraf wordt met LTO, KAVB, natuurorganisaties en gemeenten contact gelegd. Zie ook: Waterschap Zuiderzeeland Waterschap Zuiderzeeland houdt het waterpeil in de hoofdvaarten tot 20 cm boven het streefpeil om zo een voldoende waterbuffer voor beregening te garanderen. Ook de kwaliteit van het water wordt in de gaten gehouden en regelmatig gecontroleerd op blauwalg. Op dit moment staat ook voor waterschap Zuiderzeeland ter discussie in hoeverre er nog water vanuit het IJsselmeer ingelaten mag worden. Het waterschap werkt scenario s uit binnen categorie 4 van de verdringingsreeks. Zie ook: Waterschap Hollandse Delta De waterstanden in de rivier dalen langzaam. De kans op verzilting en de watervraag nemen toe. Waterschap Hollandse Delta kan de waterstanden nog op peil houden. Wel heeft Hollandse Delta een aantal kleine mobiele pompen geplaatst om het water ook achter in de polders op peil te houden of om te zorgen voor extra aanvoer van schoon water. Voor nu is er nog genoeg water in de sloten, maar wanneer meerdere agrariërs tegelijkertijd uit dezelfde sloot water onttrekken, dan kan er tijdelijk te weinig water zijn in de sloten. Daarom doet Hollandse Delta de oproep aan de agrariërs om - waar dat nog niet gedaan wordt - onderling af te stemmen wie wanneer beregent, zodat iedereen water uit de sloot kan halen om te beregenen. Melden voor beregenen is bovendien verplicht. Meer informatie vindt u op: Waterschap Amstel Gooi en Vecht Vanaf 19 juli controleert het waterschap de eerste dijken. Ook wordt het steeds moeilijker om het slootwaterpeil op niveau te houden. Er is echter nog geen sprake van een beregeningsverbod. Ook hier geldt een sterke afhankelijkheid van het IJsselmeerpeil en het advies van de LCW over de waterverdeling. Zie ook: Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard In het beheersgebied van Schieland en de Krimpenerwaard kunnen de waterpeilen tot nu toe gehandhaafd blijven. Doordat het water in de Nieuwe Maas zouter is geworden wordt hier geen water meer ingelaten. Via beheersgebieden van Delfland, Rijnland en de Stichtse Rijnlanden wordt nu zoetwater ingelaten, afkomstig uit de Lek en het Amsterdam-Rijnkanaal om het tekort in Schieland en de Krimpenerwaard op te vangen. Voor meer informatie over droogte kunt u kijken op: Hoogheemraadschap van Delfland Het hoogheemraadschap van Delfland voert extra zoetwater aan uit het Brielse Meer. Hierdoor kunnen de waterpeilen nog steeds gehandhaafd blijven. Via de Kleinschalige Wateraanvoer (KWA) wordt zoetwater Via Stichtse Rijnlanden en Rijnland aangevoerd, wat Delfland vervolgens (deels) door voert naar het beheersgebied van Schieland Krimpenerwaard. Houdt de website van uw waterschap in de gaten voor meer informatie: 6

7 Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden Het hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden heeft op dit moment voldoende zoetwater om aan de vraag te voldoen. Om schade aan dijken te voorkomen roept de Stichtse Rijnlanden agrariërs op om vee van de dijken te halen ter voorkoming van schade aan de grasmat en daarmee dijkschade. Daarnaast vraagt de Stichtse Rijnlanden agrariërs in het Kromme Rijngebied onttrekkingen uit het oppervlaktewater af te stemmen, zodat ze de slootpeilen op peil kan houden. Voor meer informatie: 3/grarier / Hoofdlijn LTO Noord regio West: Momenteel nog geen beregeningsverboden (oppervlaktewater), in Rijnland wel aanstalten Per waterschap verschillende aanpak: de ene heeft volledige protocollen, de ander denkt nog niet aan maatregelen. IJsselmeergebied dreigt gekort te worden vanwege lagere aanvoer met grote gevolgen voor bloementeelt en vollegrondsgroenteteelt. In zijn algemeenheid is er een redelijk contact tussen LTO en het waterschap. Besluitvorming en de daaraan ten grondslag liggende afwegingen, horen bij het waterschap, al wordt LTO Noord West gevraagd om prioritering aan te geven. Tot nu toe heeft LTO zich hierin zeer terughoudend opgesteld. Communicatie De communicatie wordt door de waterschappen uitgevoerd. Soms gebrekkig en tegenstrijdig. Ook zeker niet altijd na afstemming met LTO Noord. De leden zijn wel geïnformeerd over: blauwalg, afstemming beregening, oproep vee van dijken te halen, droogteberichten vanuit waterschappen. LTO Noord West geeft op haar website per waterschap de stand van zaken weer. Vraag over prioritering: In zijn algemeenheid is het standpunt dat LTO Noord regio West in gesprekken met de waterschappen wel kan aangeven wat de afwegingen kunnen zijn tussen kapitaal intensieve gewassen (categorie 3 ) en overige landbouw (categorie 4), maar dat het besluit door het waterschap wel zelf genomen wordt. Ook de communicatie daarover is een zaak van het betreffende waterschap. Inmiddels is het hoogheemraadschap Rijnland gestart met het meer toelaten van zouter water om in ieder geval de onttrekking t.b.v. de beregening mogelijk te houden. Dit is vanwege de zouttolerantie niet voor alle gewassen en teelten mogelijk. Welke schade deze bijmenging uiteindelijk heeft is nog niet bekend. D. Zuid Nederland dit betreft de waterschappen Scheldestromen, Brabantse Delta, De Dommel (gedeeltelijk) Rivierenland en Aa en Maas. 1.Wat is de situatie in uw werkgebied per waterschap m.b.t. afgekondigde verboden voor beregening uit oppervlakte water en/of grondwater en geldt dit voor alle gewassen of zijn er gewassen/teelten die vrijgesteld zijn van het beregeningsverbod uit oppervlaktewater c.q. grondwater? Scheldestromen (situatie ): In die gebieden waar geen zoetwateraanvoer is vanuit de rivieren of uit de Brabantse Wal aanwezig, is het onttrekken van water uit sloten voor het beregenen niet meer toegestaan. Dit om voldoende water in de sloot en bodem te houden en zettingsschade te voorkomen. Voor agrariërs met percelen boven een zoetwaterbel is het nog mogelijk om grondwater te onttrekken voor het beregenen van gewassen. Voor het onttrekken van water voor beregening is altijd toestemming van het waterschap noodzakelijk. 7

8 Brabantse Delta (situatie ): Het waterschap stuurt aan op de maximale aanvoer van water vanuit het Hollands Diep en de Markvlietboezem. Zodra er te weinig water in de Markvlietboezem is dan wordt dit aangevuld met water uit het Wilhelminakanaal. Hiermee verwacht het waterschap de waterpeilen in sloten bij de polders op voldoende peil te houden. Daarnaast heeft het waterschap de onttrekking van oppervlaktewater beperkt of in sommige gebieden zelfs verboden. Bij een onttrekkingsverbod mag er geen water meer uit sloten en beken worden gehaald, bijvoorbeeld voor beregening van gewassen. Rivierenland (situatie ): Per woensdag 25 juli geldt in het gehele rivierengebied een beregeningsverbod van gewassen met oppervlaktewater tussen en uur. Aa en Maas: Per is er een onttrekkingsverbod op oppervlaktewater in drie van de vier districten (te weten Boven Aa, Beneden Aa en Raam). In het "peilgestuurde gebied" Hertogswetering niet. De Dommel: onttrekkingsverbod op oppervlaktewater; al vele weken. Grondwater V.w.b. het beregenen uit grondwater is er een Brabants provinciaal beleid. Daarin wordt onderscheid gemaakt tussen zogenaamde flexibele gebieden en gebieden in de attentiezones van Natura2000 & Natte Natuur Parels. Maar in principe mogen mits men beschikt over een melding (inclusief Bedrijfswaterplan) of een vergunning, nog alle gewassen beregend worden uit grondwater. Voor grasland zitten daar in de niet-flexibele gebieden wel de nodige (tijds)beperkingen op. 2. Op welke wijze bent u betrokken bij de voorgenomen besluitvorming door het waterschap/provincie i.v.m. de beregeningsverboden? We worden op de hoogte gehouden; vaak vind wel een vooraankondiging plaats naar de ZLTOwerkorganisatie. Waterschap Aa en Maas heeft, bij monde van Gerard de Jong, gevraagd om iemand van de ZLTO-werkorganisatie mee te laten kijken naar de effecten van mogelijk te nemen maatregelen vanuit Waterschap Aa en Maas. V.w.b. het grondwaterberegeningsbeleid vindt normaal gesproken 2x per jaar bestuurlijk (en daaraan voorafgaand ambtelijk) overleg plaats. 3. In welke frequentie wordt u door uw waterschap op de hoogte gehouden van (voorgenomen) besluitvorming en zijn er goede afspraken gemaakt over de communicatie? Communicatie vindt plaats door het waterschap. Maar dat kan heel divers zijn. In het geval van Brabantse Delta heeft er zowel bestuurlijk als ambtelijk afstemming plaatsgevonden. In het geval van Rivierenland is men overvallen via (social) media. Vandaar dat er een pittige brief is verzonden door de ZLTO-afdeling Altena-Biesbosch nar het waterschap waarmee onderlijnd wordt dat de nood hoog is. 4.Wat is de verwachting voor de komende 1 à 2 weken als de droogte aanhoudt m.b.t. de schade aan de gewassen en teelten? Nog grotere schade en vervolgschade; zowel kwantitatief als kwalitatief. Vervolgschades: duurdere voervervangers, lagere melkgiften, meer her-inzaai voor melkveehouderij bijvoorbeeld. Maar bovenal veel kosten, veel werk en veel chagrijn (bij storingen). Overigens wél zeker het vermelden waard: Stel dat er nu een verbod komt, dan zou al het werk van wekenlang beregenen alsnog voor niets zijn geweest! Dat kan toch niet!!! 5. Ingeval de noodzaak tot prioritering binnen de categorie 3 (kapitaalintensieve gewassen) of 4 (landbouw) nadrukkelijker in beeld komt, waar liggen dan in uw gebied de prioriteiten voor handhaving van de mogelijkheid tot beregening? De mogelijkheid tot beregenen zal gehandhaafd moeten blijven omdat voor de boer ALLE gewassen kapitaalsintensief zijn. Eens met de gemaakte opmerkingen, waarbij we het gesprek met de waterschappen moeten voeren, maar de beslissing en communicatie aan hen moeten laten. Maar zoals aangegeven bij vraag 4 is het bijzonder onverstandig om verdere verboden af te kondigen. Ben benieuwd wat de verwerkende industrie (denk o.a. aan Cosun) van de situatie vinden. Het waterschap Brabantse Delta heeft op haar website wel een opsomming gegeven van kapitaalsintensieve gewassen. 8

9 E. Limburg met het waterschap Limburg 1.Wat is de situatie in uw werkgebied per waterschap m.b.t. afgekondigde verboden voor beregening uit oppervlakte water en/of grondwater en geldt dit voor alle gewassen of zijn er gewassen/teelten die vrijgesteld zijn van het beregeningsverbod uit oppervlaktewater c.q. grondwater? Sinds 18 juni is er een verbod ingesteld op het gebruik van water uit beken en rivieren in Noord- en Midden-Limburg om akkers en weilanden te beregenen. Uitzonderingen op het verbod zijn: a. Beken met voldoende afvoer Er zijn beken in Noord- en Midden-Limburg die altijd voldoende afvoer hebben. Voor deze beken geldt het verbod niet. Het gaat om: de Niers, de Swalm, de Heukelomsebeek (het gedeelte tussen de Maas en de stuw aan de Zeedijk), de Eckeltsebeek (het gedeelte tussen de Maas en de Spitsbrug), de Neerbeek (het gedeelte tussen de Maas en Winkelmolenstuw), Oostrumsche Beek (het gedeelte tussen de Maas en de watermolen aan de St. Wilbertsweg te Geysteren) en de Boschmolenplas. b. Weidepompen voor vee-drenking en onttrekkingen uit grondwater c. Onttrekkingen voor kapitaalintensieve teelten Het verbod geldt niet voor onttrekkingen voor bedrijfsmatige fruitteelt, groenteteelt, bloemen- en plantenteelt en bomenteelt. Sinds 3 juli is een onttrekkingsverbod ingesteld voor de oppervlaktewaterlichamen voor het stroomgebied van de Vlootbeek in Zuid-Limburg. Het verbod geldt niet voor onttrekking ten behoeve van veedrenking middels een weidepomp, mits niet automatisch aangedreven. Ontheffingsmogelijkheden zijn: a. Er kan een tijdelijke, kortdurende, eenmalige ontheffing van het verbod worden aangevraagd als de nut en noodzaak van de onttrekking in voldoende mate wordt aangetoond en de onttrekking op efficiëntiewijze plaatsvindt. b. Van het bovenstaande voorschrift kan enkel worden afgeweken in geval van zeer urgente, niet voorzienbare omstandigheden of dreigende gevaar. 2. Op welke wijze bent u betrokken bij de voorgenomen besluitvorming door het waterschap/provincie i.v.m. de beregeningsverboden? Over de bovengenoemde besluitvorming is de LLTB geïnformeerd. 3. In welke frequentie wordt u door uw waterschap op de hoogte gehouden van (voorgenomen) besluitvorming en zijn er goede afspraken gemaakt over de communicatie? Waterschap Limburg en LLTB hebben een open lijn, waarlangs we zeker twee keer per dag contact hebben. Morgen, donderdag 26 juli hebben we een overleg met de waterportefeuillehouders, regiobestuurders en voorzitter LLTB en een delegatie van het waterschap inclusief bestuurders om de situatie, eventuele vervolgstappen en communicatie samen te bespreken. 4. Wat is de verwachting voor de komende 1 à 2 weken als de droogte aanhoudt m.b.t. de schade aan de gewassen en teelten? Zolang we kunnen blijven beregenen uit grondwater geeft dat nog enig respijt. Ik heb wel begrepen dat enkele veehouders al aan hun wintervoorraad voer begonnen zijn omdat ze geen vers gras meer hebben. 5. Ingeval de noodzaak tot prioritering binnen de categorie 3 (kapitaalintensieve gewassen) of 4 (landbouw) nadrukkelijker in beeld komt, waar liggen dan in uw gebied de prioriteiten voor handhaving van de mogelijkheid tot beregening? Prioriteit ligt bij beregenen. Niet beregenen is geen optie. IV. Handreikingen voor regionale LTO besturen Zorg dat LTO regelmatig en frequent wordt geconsulteerd door het waterschap. Zo nodig zelf daartoe stappen ondernemen; Vanuit het gebied redeneren, waarbij niet ontkent kan worden dat er voor de beschikbaarheid van zoetwater wettelijke regels zijn vastgesteld als het gaat om de prioritering van aanvoer van zoetwater; 9

10 Weet dat er regionale droogte overleggen plaatsvinden waarbij mogelijk ook sectoren kunnen aanschuiven. Vanuit deze regionale overleggen gaan er ook adviezen naar de LCW Biedt aan dat LTO zich wil inspannen om de leden op te roepen om vooral zuinig om te gaan met oppervlakte- en grondwater. Dat betekent aanpassing van toedieningstijdstippen om de verdamping te minimaliseren; Binnen een onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater aandacht vragen voor specifieke teelten binnen categorie 4 die totaal afgeschreven moeten worden als er geen beregening plaatsvindt; Bij de noodzaak om oppervlakte water te besparen, eerst kiezen voor specifieke gebieden, pas daarna overgaan tot algehele verboden; Vervolgens binnen een onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater de mogelijkheden onderzoeken of door gebruiksbeperkingen (instelling dagdelen, frequentie, bepaalde gewassen/teelten wel/niet, onderwaterdrainage etc.) de meest cruciale teelten niet belemmerd worden; Een onttrekkingsverbod voor grondwater zal door het waterschap /provincie onderbouwd moeten worden i.v.m. mogelijke onherstelbare schade aan natuur. Gewone natuur en landbouw staan immers ook beide in categorie 4. Binnen de verdringingsreeks is een prioritering mogelijk. Let daarbij vooral op de gebied specifieke situatie (teelten, groeifase etc.) Herhaal dat categorie 3, met daarin de kapitaal intensieve teelten en gewassen zoals bloemsierteelt, bolgewassen, boomteelt en de glastuinbouw, primair de beschikking moeten blijven houden van zoetwater. Binnen uw eigen werkgebied met mogelijke sectorvertegenwoordigers vanuit de LTO vakgroepen afstemmen met als doel om inbreng te kunnen leveren als het waterschap een algehele beregeningsverbod wil gaan invoeren. De uiteindelijke prioritering blijft altijd een besluit van het waterschap! Heldere afspraken maken over de actuele communicatie vanuit het waterschap. Dit moet helder, transparant en eenduidig zijn. Vanuit LTO Nederland wordt o.a. ingezet op: LTO NL zal landelijk optreden als spreekbuis voor de media en gesprekken aangaan met de Unie en de Ministeries (LNV en I&W) om de ontstane problematiek binnen de verschillende sectoren en gebieden duidelijk in beeld te brengen; Op 31/7 vindt er een extra bijeenkomst van het PDM (plant, dier en maatschappij) plaats waarin de sectorvertegenwoordigers en de betrokken portefeuillehouders de actuele stand van zaken bespreken met mogelijke actiepunten in de richting van de Ministeries en de UvW; Stimuleren van gebruik van effluent vanuit de RWZI s voor zover het de volksgezondheid en diergezondheid niet negatief beïnvloed; Met ketenpartijen in overleg treden om de situaties m.b.t. o.a. de teeltcontracten te bespreken; Aandacht vragen voor verlenging uitrijverbod dierlijke mest; tevens aandacht vragen voor verruiming van gebruik vanggewassen t.b.v. veevoer (in het kader van de vrijstelling van 5% vanggewassen uit het GLB. Dit loopt al); Zorgen dat na zo n droogte periode en de gevolgen die dat met zich meebrengt, heel goed wordt geanalyseerd met mogelijke conclusies en aanbevelingen om in de toekomst de gevolgen meer te kunnen beperken; In september wordt daarom een evaluatie bijeenkomst georganiseerd waarin wordt teruggekeken, maar vooral bedoeld is om in de toekomst meer voorbereid te zijn op zo n situatie. 10