Bestuurssamenvatting Basis rioleringsplan 2016 gemeente Elburg

Transcriptie

1 Bestuurssamenvatting Basis rioleringsplan 2016 gemeente Elburg Arcadis projectnr. C /GF Figuur 1 vlakken kaart afvoeren oppervlak Doornspijk Inleiding De gemeente Elburg heeft in april 2014 te maken gehad met wateroverlast in de kern t Harde. Dit was niet voor het eerst. De overlast was het gevolg van hevige regenbuien. Om te onderzoeken of en welke oplossingen er mogelijk zijn om in de toekomst overlast door hevige neerslag te beperken heeft de gemeente de kern t Harde hydraulisch laten doorrekenen, waarbij ook afstroming van water via het maaiveld wordt meegenomen. Het huidige basisrioleringsplan (BRP) van gemeente Elburg stamt uit 2007 en is in 2011 geactualiseerd. In het GRP van 2007 en het afvalwaterketenplan van 2012 zijn de voorgestelde maatregelen uit deze plannen opgenomen en vervolgens gerealiseerd. De voorgestelde maatregelen uit de oude plannen zijn uitgevoerd en daar bovenop zijn nog andere (afkoppel)projecten gerealiseerd. Volgens planning zou er in 2017 een nieuw BRP worden opgesteld. Omdat er vanuit het wegbeheer nog een aantal wegen, waaronder in t Harde, op de nominatie staan om de komende jaren te reconstrueren en om de waterproblemen in t Harde het hoofd te bieden is dit moment aangegrepen om een nieuw BRP op te stellen. Hiermee wordt voor t Harde een duidelijke onderbouwing verkregen voor de te treffen maatregelen. Ook zijn de berekeningen voor de rest van Elburg geactualiseerd zodat de hier te nemen maatregelen ook afgestemd kunnen worden op wegreconstructies. Met dit plan kunnen we de komende jaren werken aan het verbeteren van de riolering gericht op het verwerken van zware regenbuien. Het BRP heeft de volgende functies: informatiedrager voor het afvalwaterketenplan, de beschrijving van de aanwezige voorzieningen en het hydraulisch en milieutechnisch functioneren ervan, en als documentatie die de achtergrond van gemaakte keuzen vastlegt; het geven van informatie aan de water- en zuiveringsbeheerder voor zijn taken; het geven van informatie en onderbouwing van maatregelen bij vergunningstrajecten. anticiperen op klimaatverandering; opvang en verwerking van overtollig hemelwater; Leeswijzer BRP In hoofdstuk 2 wordt het plangebied beschreven met de kenmerken van het rioolstelsel, waaronder rioleringsobjecten zoals gemalen, bergbezinkbassins enz. en de hoeveelheid vuilafvoer door het stelsel. In hoofdstuk 3 wordt het huidige BRP geëvalueerd, alsmede het huidige meetplan en de werking van de gemalen. In hoofdstuk 4 is de toetsing van de huidige situatie beschreven ten aanzien van het hydraulische functioneren en de vuiluitworp naar onder andere het oppervlaktewater. In hoofdstuk 5 behandeld de maaiveldstroming bij zware buien. In hoofdstuk 6 worden oplossingsrichtingen voor de geconstateerde knelpunten behandeld. In hoofdstuk 7 wordt het effect van pieklozingen vanuit het rioolstelsel op het waterpeil van het oppervlaktewater behandeld. 1

2 Hoofdstuk 2 Rioleringssysteem Beschrijving huidige situatie. Beschreven wordt feitelijke informatie: - De verschillende rioleringsgebieden met hun verschillende afvoerwijzen. o B.v. een (deel van een) wijk heeft één riool voor vuil en regenwater, een andere wijk heeft naast een vuilwater riool een infiltratieriool enz. - De bijzondere objecten in de riolering, zoals gemalen, bergbezinkbassins, stuwconstructies en stuwen in het stelsel. - De berekende en/of gemeten hoeveelheid vuilwater dat wordt geloosd door inwoners en bedrijven - Het afvoerend verhard oppervlak, onderscheiden in gesloten (asfalt) verharding, open (elementen) verharding, hellende daken en platte daken, toegerekend aan de inspectieputten van de riolering. - Lozing van gebieden buiten de gemeente Elburg; de hoeveelheden die op de grens met Nunspeet vanuit de kernen Hulshorst, Nunspeet, Vierhouten, Elspeet en Uddel op het transportriool van het waterschap worden geloosd en door het rioleringsgebied van Elburg naar de zuivering stroomt - De onderdrempelberging. Dit is de maximale inhoud (berging) van het riool voordat deze over de overstortdrempel loopt naar het oppervlaktewater Hoofdstuk 3 Evaluatie huidige BRP (2007), meetplan en gemalen. De uitgevoerde maartregelen uit het GRP en BRP. De voorgestelde maatregelen uit het BRP 2007 zijn opgenomen in het GRP 2007 en het Afvalwaterketenplan 2013 en allemaal uitgevoerd. De belangrijkste zijn: 1. Er is ca. 30 ha regenwater afgekoppeld van het gemengde riool a. Oosthoek 1 b. Oosthoek 2 (gereed begin 2016) c. Bedrijventerrein Kruismaten d. Houtrustweg/Speelbrinkweg e. Gebied tussen Wolkamerweg en Herenveldweg f. Molendorp g. Bedrijventerrein de Koekoek 2. Er zijn 2 pompputten aangelegd aan de Prins Willem Alexanderlaan 3. Het capaciteitstekort van de zuivering is opgelost door het bouwen van bergbezinkbassins in Nunspeet die het water vasthouden en gedoceerd afvoeren richting zuivering (* uit deze nieuwe berekening komen andere cijfers zie hoofdstuk 4). 4. Aansluiting van het gedeelte Munnikenweg thv de Hertog Karelweg op het infiltratieriool aan de Houtrustweg. De verkeersdrempel in de Hertog Karelweg is verwijderd zodat het water beter kan wegstromen. 5. Het 20 cm extra verlagen van de overstortmuur en het aanleggen van een Infiltratieriool met voldoende berging in een gedeelte van de Vale Ouwelaan waardoor het water uit de riolering eerder kan afvoeren naar het bergbezinkbassin aan de Larixweg 6. De wegverharding van de Oude Hogeweg loost nu via kolken op de naast gelegen sloot 7. Het riool van de Beekenkamp is verbonden aan Waterlanden I. 8. Diverse kleine maatregelen zijn uitgevoerd door de buitendienst of meegenomen in andere werken die gepland stonden. Alle voorgestelde maatregelen uit de rioleringsplannen zijn uitgevoerd. 2

3 Arcadis adviseert aanvullend op het BRP 2007 om: 1. Op alle locaties waar veel water op straat wordt berekend en / of waar wateroverlast in de praktijk wordt ervaren het waterpeil (tijdelijk) te meten. 2. Bij de gemalen naast de waterstanden ook de werkelijk verpompte hoeveelheden rioolwater te meten. Er zijn hiervoor verschillende meetsystemen die zullen worden meegenomen bij renovatie van gemalen. 3. Ter plaatse van de externe overstorten ook een meter aan de kant van het oppervlaktewater plaatsen. Zo ontstaat ook inzicht van de invloed van oppervlaktewater op het rioolstelsel, bijvoorbeeld of er sprake is van instromend oppervlaktewater bij hoge oppervlaktewaterstanden of dat hogere oppervlaktewater de overstortvolume verkleinen. Om te beoordelen of dit zinvol is dienen de oppervlaktewaterstanden ten opzichte van het drempelpeil te worden vastgelegd. Hoofdstuk 4 Toetsing huidige situatie. Inleiding hoofdstuk 4. In deze inleiding worden kort een aantal basisbegrippen toegelicht zodat de hoofdstukken 4 t/m 6 beter te begrijpen zijn. 1. Normbuien Bij het ontwerp van een nieuw rioolstelsel of de controle van een bestaand rioolstelsel, wordt de riolering geschematiseerd tot een model en daarna ingevoerd in een computerprogramma. De computer berekent vervolgens de hydraulische werking van het rioleringsmodel aan de hand van een theoretische regenbui. In totaal zijn er tien van zulke theoretische regenbuien (bui 01 tot en met 10), variërend van een bui die vier keer per jaar optreedt tot een bui die één keer per tien jaar optreedt. Deze buien (neerslaggebeurtenissen) staan in de Leidraad Riolering van Stichting Rioned.Bui-nummer 08 wordt momenteel het meeste gebruikt om rioolstelsels te ontwerpen of te controleren. Het is een bui die één keer per twee jaar optreedt, met een volume van 20 millimeter in één uur. De riolering voldoet als het rioolstelsel deze bui zonder problemen (lees: zonder water op straat) verwerkt. Bij een rioolstelsel dat nu ontworpen of gecontroleerd wordt, komt theoretisch gezien dus één keer in de twee jaar water op straat voor. Figuur 2 Rekenbui 08 Een zwaardere bui is Bui 09. Deze bui heeft een herhalingstijd van 5 jaar. En een volume van 29,4 mm. Figuur 3 Rekenbui 09 3

4 2. Water op straat versus wateroverlast Water op straat is een uniek begrip in de rioleringszorg. Er is sprake van water op straat als het rioolstelsel een forse hoeveelheid regen niet direct kan verwerken. De afvoercapaciteit van een rioolstelsel is vaak ontworpen op een normbui met een theoretische herhalingstijd van twee jaar (normbui 08). Water op straat is daarom onvermijdelijk. Of water op straat tot overlast lijdt en bij welke bui is afhankelijk van de situatie, de ruimte op straat en het hoogtepeil van de woningen/bedrijven. Figuur 4 Berging / afvoer (regen)water Paragraaf 4.1 Toetsing afvoercapaciteit. De bestaande riolering is eerst doorgerekend met de bui 08 die 1 x in de 2 jaar valt. In tabel 27 en 28 en 29 van het rapport zijn de locaties opgenomen waar met deze berekening water op straat komt en het daarbij behorende volume. De locaties zijn vergeleken met het de gegevens uit het klachten informatie systeem (KIS) en de bij de gemeente op andere wijze (b.v. info brandweer, buitendienst) bekende water op straat problemen. Vervolgens is de riolering doorgerekend met de bui die gevallen is op 24 april De resultaten van deze bui komen overeen met die van bui08 en zijn grafisch weergegeven in bijlage 3 van de rapportage. Voor t Harde is tevens een berekening gemaakt van de afstroming over het maaiveld om inzichtelijk te krijgen waar het water dat vanuit de riolen op straat terecht komt of regen die niet in het riool kan stromen naartoe gaat. De berekening is in bijlage 4 van de rapportage grafisch weergegeven. Paragraaf 4.2 Toetsing vuiltechnisch functioneren. De riolering is vervolgens getoetst aan de basisinspanning riolering. Conform de basisinspanning is een jaarlijks gemiddeld vuiluitworp van 50kg Chemisch Zuurstof verbruik (CZV) van een volumestroom per hectare aangesloten verhard oppervlak toegestaan. CZV is met andere woorden de hoeveelheid vuil in het rioolwater dat, vrij komend in het oppervlaktewater, 50kg zuurstof aan zich bindt. Door b.v. bergingsvoorzieningen wordt minder water op het oppervlaktewater geloosd en het water wat wordt geloosd bevat minder vervuiling en bind daardoor minder zuurstof. De vuilemissie voor de gemeente Elburg; Kern Oppervlak Ha Max. CZV basisinspanning kg CZV/jr Berekend CZV Kg CZV/jr Verschil Kg CZV/jr Elburg t Harde Doornspijk Hoge Enk Bovenweg Totaal

5 Paragraaf 4.3 Afvoernorm zuiveringsbeheerder (waterschap Vallei en Veluwe) Het afvalwater van de gemeenten Nunspeet en Elburg wordt afgevoerd naar de zuivering in Elburg. De zuivering heeft een capaciteit van 2.850m3/h. De afvoer norm voor Nunspeet en Elburg is samen m3/h. Theoretisch zou er volgens deze berekening 228m3/h meer water naar de zuivering gaan dan wat deze kan verwerken. Hierbij is rekening gehouden met de beperkende maximale afvoercapaciteit van het transportriool Nunspeet / Doornspijk. De gemeente Elburg voldoet ruimschoots aan de basisinspanning. De effecten van het gebied Hoge Enk op de waterkwaliteit van de Huisbeek zijn niet onderzocht. In overleg met het Waterschap zal in de planperiode worden uitgezocht of hier aanvullende maatregelen wenselijk zijn Hoofdstuk 5 Maaiveldstroming De maaiveldstroming is alleen opgenomen voor de kern t Harde omdat hier het maaiveld hellend is. In de overige kernen heeft stroming over het maaiveld weinig effect op de berekeningen. Paragraaf 5.1 Inleiding Modellen Er is gewerkt met 1 dimensionale (1D) modellen gekoppeld aan 2 dimensionale (2D). 1D model; Door de manier van schematiseren is de berekende hoeveelheid water op straat alleen een maat voor de ernst en omvang. Er wordt als het ware een reservoir op iedere inspectieput geplaatst. In dit model wordt geen rekening gehouden met de afvloeiing naar de omgeving waar het water vrij komt. 2D model; De maaiveldhoogte wordt in deze berekening niet geschematiseerd maar volledig in het model ingebracht, het water kan in dit model vrij van A naar B stromen. Voor de uitbreiding van het rioleringsmodel naar 2D is een gedetailleerd maaiveldmodel noodzakelijk. Er is gebruik gemaakt van het actuele hoogte bestand Nederland (AHN2) en omdat bomen deze landelijk beschikbare informatie voor t Harde onbetrouwbaar maken is voor deze kern aanvullend met mobiel laser mapping (MLM) de hoogte van gevel tot gevel in kaart gebracht. Figuur 5 Berekend water op straat 24/4/2014 1D Model Figuur 6 Wateropstraat 2D bui 10 5

6 Er zijn 3 verschillende scenario s doorgerekend met 4 verschillende neerslaggebeurtenissen: Het scenario waarop de geplande maatregelen zijn gebaseerd is de combinatie 1D/2D met kolken en neerslag op het maaiveld. Naast de interactie tussen ondergrond (riool) en maaiveld, het in en uit het riool lopen van water via kolken, wordt in deze berekening ook de verplaatsing van water/neerslag op het maaiveld meegenomen. In dit model wordt dus verder gekeken dan de verharding. Kan het water naar een naastgelegen sloot, ligt het maaiveld onder verhang en concentreert het water zich dus op lagere delen. Neerslaggebeurtenissen De volgende extremere buien zijn meegenomen in de berekeningen. 1. Bui 08. herhalingstijd van 1x per 2 jaar duur 60 minuten Totale neerslag gebeurtenis is 19.8mm 2. Bui 09. herhalingstijd van 1x per 5 jaar duur 60 minuten Totale neerslag gebeurtenis is 29.4mm 3. Bui 10. herhalingstijd van 1x per 10 jaar duur 45 minuten Totale neerslag gebeurtenis is 35,7 mm 4. Hydronet neerslagradar, Bui die werkelijk is gevallen op april 2014 duur ca. 20 minuten Totaal neerslag gebeurtenis 16,2 mm Paragraaf 5.1 Inleiding Het uiteindelijke resultaat van de berekening is een grafische weergave van de waterdiepte op straat/maaiveld niveau. (bijlage 4 van het BRP) Figuur 7 Berekende waterdieptes 't Harde 6

7 Paragraaf 5.2. Maatregelen In deze paragraaf wordt in het bijzonder ingezoomd op de situatie Munnikenweg/Hertog Karelweg. Veruit de meest in het oog springende locatie met betrekking tot waterstromen over het maaiveld. Nabij deze locatie moet gezocht worden naar een mogelijkheid om ca m3 nood-berging te realiseren waarbij de voorkeur uit gaat naar een open berging, een wadi. Voorstel is om de wegen die het water moeten afvoeren waterslim in te richten. Dit houdt in dat bij extreme buien de weg als watergang gaat dienen. Oplossingen met open goten, een lage wegas, verhoogde banden enz. Over de beste (passende)oplossing voor dit waterslim inrichten zal goed worden overlegd met de buurt. Figuur 8 Situatie Bui 10 Zoeken naar ruimte om m3 waterberging te realiseren Hoofdstuk 6 Hydraulische verbeteringsmaatregelen Voor de in hoofdstuk 4 en 5 berekende rioleringsknelpunten worden in dit hoofdstuk de verbeteringsmaatregelen uitgewerkt. In de tabel op de volgende pagina zijn de locaties opgenomen waar maatregelen mogelijk en noodzakelijk zijn. De geraamde kosten van de maatregelen zijn gebaseerd op de kerntalen uit de leidraad riolering van de stichting Rioned. Paragraaf 6.5 Toets vuiltechnisch functioneren plansituatie. In tabel 37 word de jaarlijkse gemiddelde vuilemmissie uit gemengde overstorten weergegeven naar uitvoering van de hiervoor genoemde maatregelen. Situatie Overstortvolume m3/jr Vuilemissie kg CZV/jr Huidige situatie Na realisatie maatregelen Verschil Hoofdstuk 7 Waterberging Elburg+Doornpsijk Oppervlaktewater benutten. Voor de kernen Elburg en Doornspijk is berekend wat de maximale peilstijging is van het oppervlaktewater bij de in de rioolberekening gebruikte buien. Deze berekening is meegenomen om inzichtelijk te krijgen wat de effecten van afkoppelen van regenwater op het oppervlaktewater binnen de bebouwde kom is. Wanneer de peilstijging te groot is tijdens een bui worden overstorten tegengewerkt door het hoge oppervlaktewater. 7

8 Voor nieuw te ontwikkelen plannen is het uitganspunt dat oppervlaktewater maximaal 200 mm mag stijgen tijdens een regenbui. In overeenstemming met bovenstaande tabel is er nog voldoende ruimte op het oppervlakte water binnen de bebouwde kom om regenwater af te voeren zonder deze grens te overschrijden. 8

9 BIJLAGE I TABEL maatregelen. 9

10 BIJLAGE II PERSBERICHT (concept) Miljoeneninvestering om regenwateroverlast te verminderen in de gemeente Elburg Klimaatsveranderingen zorgen er in ons land steeds vaker voor dat extreme regenbuien veel overlast geven voor de inwoners in de woonwijk. Afgelopen jaar is mbv ingenieursbureau Arcadis de huidige capaciteit van het gemeentelijk riool doorgerekend en is nagedacht op welke wijze de capaciteit van het riool kan worden vergroot om extra regenwater op te vangen of te verwerken. De huidige rioleringscapaciteit kan een bui van circa een uur waarbij 20 mm regen valt redelijk veerwerken, wel blijft er soms water op straat staan, maar dit leidt niet tot schade aan woningen bij burgers, middels 29 maatregelen wil de gemeente graag de bergingscapaciteit van het systeem vergroten zodat bij een bui van circa 1 uur waarin 30 mm regen valt geen schade ontstaat. Dit vraagt forse investeringen, wethouder Henk Wessel: "de komende 4 jaar zal 2,5 "miljoen nodig zijn voor 29 maatregelen uit te voeren, daarnaast zal ook bij het revitaliseren van woonwijken nog eens een bedrag van 1,5 miljoen nodig zijn om verhard oppervlak en daken in de wijken af te koppelen, hierdoor wordt ook het rioleringssysteem en de rioolwaterzuivering ontlast. Het grootste deel van deze investeringen zijn nodig om de regenwateroverlast op het "t Harde te verminderen. Wethouder Wessel is duidelijk: "Het klimaat en de daarbij behorende regenval is niet te plannen en er zal altijd sprake zijn van kans op overlast en het risico op schade, maar wij willen ons maximaal inspannen om de gevolgen zo gering mogelijk te laten zijn, bovendien zijn er op 't Harde behoorlijke hoogte verschillen, de waterstromen los je met pompen en extra berging niet altijd op. Sommige maatregelen zullen echt zichtbaar worden in de wijk, door het "waterslim" inrichten van straten. We willen de bewoners zoveel mogelijk betrekken en informeren bij deze inrichting. 9 mei zullen de plannen worden voorgelegd aan de commissie Ruimtelijk Ordening, najaar 2016 starten de eerste werkzaamheden 10