Bodembeheerplan Zuidwest Fryslân Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel

Transcriptie

1 Bodembeheerplan Zuidwest Fryslân Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel GEMEENTE LITTENSERADIEL Bolsward Mevr. G. Salverda Gaasterlân-Sleat Dhr. P. de Haas Lemsterland Dhr. J. van der Bij Littenseradiel Dhr. Y. Heijnis Nijefurd Mevr. A. Griede Wûnseradiel Dhr. R. Rijpma Postbus 422, 8901 BE Leeuwarden S.H. Visser M. Cordes 04.G juli 2006 S.H. Visser 05.RF050 Definitief

2 INHOUDSOPGAVE INLEIDING AANLEIDING EN DOELSTELLING AFBAKENING BODEMBEHEERPLAN LEESWIJZER BODEMKWALITEITSKAART INLEIDING BODEMKWALITEIT UITWERKING BELEID VOOR GRONDVERZET INLEIDING KWALITEITSDOELSTELLING BIJ HERGEBRUIK VAN GROND IN RELATIE TOT BODEMGEBRUIKSWAARDEN TOETSING VERGELIJKBARE BODEMKWALITEIT REGELS VOOR GRONDVERZET BINNEN EN TUSSEN ZONES GROND AFKOMSTIG VAN BUITEN HET BEHEERGEBIED BIJZONDERE OMSTANDIGHEDEN TOEPASSEN VAN GROND UIT HET GRONDDEPOT DEMPEN VAN OPPERVLAKTEWATER BESCHERMINGSGEBIEDEN KLEINE PARTIJEN AFVOER VAN GROND PROCEDURES OPVRAGEN INFORMATIE VOORAF MELDING EN ONDERZOEKSPLICHT TOETSING EN REGISTRATIE TRANSPORT VAN GROND REGISTRATIE VRIJSTELLINGENBELEID VOOR UITVOERING BODEMONDERZOEK TOETSING GEBIEDSEIGEN BODEMKWALITEIT VRIJSTELLING BODEMONDERZOEK AANVRAAG BOUWVERGUNNING CONTROLE EN HANDHAVING ACTOREN CONTROLE EN HANDHAVING SAMENWERKING TUSSEN DE ZES GEMEENTEN COMMUNICATIE LITERATUUR Kaartbijlage 1a: Bodemkwaliteitszones bebouwd gebied Kaartbijlage 1b: Bodemkwaliteitszones wegbermen in het landelijk gebied Kaartbijlage 2a t/m f: Bodemkwaliteitszones per gemeente Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: Bijlage 5: Bijlage 6: Bijlage 7: Bijlage 8: Bijlage 9: Bijlage 10: Statistische parameters bkk met toetsing aan streef- en interventiewaarden Statistische parameters bkk met toetsing aan bodemgebruikswaarden Melding voor toepassing van grond als bodem Formulier historische toets Formulier voor transport Begrippenlijst en lijst gebruikte afkortingen Lijst met betrokken actoren en instanties Grondstromenmatrix Stroomschema grondverzet Wettelijke en beleidsmatige achtergronden

3 Per 1 juli 1999 is het Bouwstoffenbesluit (Bsb) [1] volledig van kracht geworden, waardoor de gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel vanaf dit tijdstip tevens bevoegd gezag zijn geworden voor het Bouwstoffenbesluit. Op deze datum is tevens de Ministeriële Vrijstellingsregeling Grondverzet (MVG) [3] in werking getreden. Op grond van deze regeling is hergebruik van licht verontreinigde grond als bodem alleen toegestaan op basis van een door het college van Burgemeester en Wethouders goedgekeurde bodemkwaliteitskaart. Wanneer is sprake van (her)gebruik van grond als bodem? Gebruik (of hergebruik) van grond als bodem betreft een aanvulling of opvulling van de bodem. In geval van waterbodems betreft het een demping of verondieping. De grond krijgt hierbij de functie bodem en wordt beschouwd als een (functioneel) werk in de zin van het Bouwstoffenbesluit. Het werk is bedoeld om de grond definitief onderdeel uit te gaan laten maken van de bodem. Er worden geen beheersmaatregelen getroffen. Naar aanleiding van de rol van de gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel als initiatiefnemer van grondwerken en bevoegd gezag hebben deze gemeenten gezamenlijk een bodemkwaliteitskaart laten opstellen. Tijdens het opstellen van de bodemkwaliteitskaart [12] is het beheergebied van de zes gemeenten opgedeeld in verschillende deelgebieden. Per deelgebied is de bodemkwaliteit van bovengrond en ondergrond vastgesteld in zogenaamde bodemkwaliteitszones. Het onderliggende bodembeheerplan geeft de voorwaarden aan voor grondverzet binnen en tussen deze bodemkwaliteitszones. Tevens wordt een overzicht gegeven van de wet- en regelgeving en het beleid voor grondverzet, alsmede de hieruit voortvloeiende procedures. Het doel van het bodembeheerplan is het beleidsmatig vaststellen van de voorwaarden waaronder grond kan worden toegepast als bodem. De bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan vormen samen een belangrijk middel voor actief bodembeheer, waarbij een duurzaam en verantwoord gebruik van de verontreinigde bodem wordt beoogd.! " Geldigheidsduur In de interim-richtlijn bodemkwaliteitskaarten van het Ministerie van VROM is aangegeven dat de bodemkwaliteitskaart (en dus ook het bijbehorend bodembeheerplan) dient te worden herzien indien een substantieel deel nieuwe waarnemingen aan het oorspronkelijke gegevensbestand zijn toegevoegd en deze aanleiding geven tot een wijziging van de bodemkwaliteitszones. Uit deze richtlijn volgt dus dat de bodemkwaliteitskaart (en bijbehorend bodembeheerplan) periodiek moet worden geëvalueerd en dat het tijdstip van evaluatie afhangt van de dynamiek binnen de gemeente. In verband met het bovenstaande is besloten de bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan voor de periode vast te stellen. Na afloop van deze periode, of zoveel eerder wanneer de nieuwe gegevens hier aanleiding toe geven, wordt de dan nieuw beschikbare informatie beoordeeld. Indien noodzakelijk wordt de bodemkwaliteitskaart opnieuw doorgerekend en vervolgens opnieuw vastgesteld. Daarnaast zal verandering van de relevante wetgeving of (landelijk) beleid aanleiding zijn om te beoordelen of het noodzakelijk is om de bodemkwaliteitskaart hierop aan te passen. Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

4 Toepassingsgebied Dit bodembeheerplan heeft betrekking op het toepassen van schone en licht verontreinigde grond als bodem binnen de grenzen van de gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel in het kader van de Vrijstellingsregeling Grondverzet (MVG). Buiten de reikwijdte van dit bodembeheerplan valt: het toepassen van grond als bodem waarbij grond wordt gebruikt die (tijdelijk) op of nabij dezelfde plaats is ontgraven. Het terugbrengen van grond op of in de bodem, op of nabij de plaats waar deze is ontgraven, wordt niet beschouwd als het gebruiken van een bouwstof en valt daarom buiten de reikwijdte van de MVG en daarmee tevens buiten de reikwijdte van dit bodembeheerplan. Dit betekent dat in deze situatie de grond gewoon teruggebracht mag worden (tenzij die grond na ontgraven is bewerkt of wanneer er sprake is van ernstig verontreinigde grond); Bij tijdelijke uitname dient echter wel rekening te worden gehouden met het mengen van bodemlagen voor bodemkwaliteitszones waar de kwaliteit van de bodemlagen (bovengrond/ondergrond) van elkaar verschilt. het toepassen van grond als bodem ter plaatse van (de bermen van) de rijkswegen, provinciale wegen en spoorwegen. De kwaliteit van deze gebieden is niet vastgelegd in de bodemkwaliteitskaart en valt daarom buiten de reikwijdte van de MVG en daarmee tevens buiten de reikwijdte van dit bodembeheerplan. het toepassen van grond in werken niet zijnde hergebruik als bodem (bv geluidswal of windwal). het toepassen van grond in oppervlaktewater (tenzij demping en er feitelijk landbodem ontstaat en er uiteindelijk geen contact meer is met het oppervlaktewater). Bij toepassingen in oppervlaktewater geldt het beleid van de waterkwaliteitsbeheerder het Wetterskip Fryslân. het toepassen van grond binnen het waterwingebied te Oudega (Gaasterlân-Sleat). In dit gebied mag alleen schone grond worden toegepast. Hergebruik van licht verontreinigde grond binnen het grondwaterbeschermingsgebied te Oudega is wel mogelijk, wanneer wordt voldaan aan de voorwaarden van de vrijstellingsregeling grondverzet zoals uitgewerkt in de bodemkwaliteitskaart met bijbehorend bodembeheerplan. Toepassing van grond op locaties die voorkomen in het provinciale bestand landsdekkend beeld 2005; Grondwinning. Buiten dit bodembeheerplan valt echter ook het verspreiden op land van baggerspecie, klasse 0, 1 en 2. Daarvoor geldt het Besluit vrijstellingen stortverbod buiten inrichtingen. Naar verwachting wordt eind 2005 hergebruik van bagger als grond onder voorwaarden wel mogelijk. Hiertoe zal een intentie verklaring worden getekend door o.a. de Friese gemeenten, het Wetterskip en de provincie Fryslân. De gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel hebben de intentie om hergebruik als grond van bagger met klasse 0, 1 of 2 toe te staan. In de onderstaande tabel wordt samengevat binnen welke wettelijke kader grondverzet kan plaatsvinden. In bijlage10 wordt hier nader op ingegaan. Tabel 1.1: toepassing van grond in verschillende wettelijke kaders milieuhygiënische kwaliteit van de toe te passen grond Schone grond Licht verontreinigde grond Ernstig verontreinigde Toepassingsmogelijkheden van grond Multifunctioneel In werken (niet zijnde hergebruik als bodem) als bodem grond onder strikte voorwaarden Wettelijk kader Bsb en MVG Bsb MVG Wbb (Bsb = bouwstoffenbesluit, MVG = ministeriele vrijstellingsregeling grondverzet, Wbb = wet bodembescherming) # $% & De lokale bodemkwaliteit wordt besproken in hoofdstuk 2. Op basis hiervan is in hoofdstuk 3 het gemeentelijk beleid voor grondverzet nader uitgewerkt. De aan grondverzet verbonden procedurele aspecten zijn uitgewerkt in hoofdstuk 4. De controle en handhaving van grondverzet zijn beschreven in hoofdstuk 5. In het laatste hoofdstuk worden aanbevelingen gedaan met betrekking tot de communicatie rondom dit bodembeheerplan. Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

5 '"% " CSO Adviesbureau heeft in opdracht van de gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel de bodemkwaliteitskaart vervaardigd voor de stoffen cadmium, chroom, koper, lood, nikkel, zink, kwik, arseen, PAK, minerale olie en EOX. Deze bodemkwaliteitskaart is de basis voor de mogelijkheden voor hergebruik van grond als bodem. Bij het vervaardigen van de kaart is de interim-richtlijn [6] alsmede het provinciale beleid [16,17] gevolgd. Het beheergebied betreft het gehele grondgebied van gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel. Na evaluatie van de indeling in deelgebieden is gekomen tot een bodemkwaliteitskaart met tien bodemkwaliteitszones. Hierbij is voor het bebouwd gebied en voor het landelijk gebied onderscheid gemaakt in de twee bodemlagen: bovengrond (tot 0,5 m onder maaiveld) en ondergrond (dieper dan 0,5 m onder maaiveld tot 2,0 meter onder maaiveld). Daarnaast zijn de wegbermen (van 0-0,30 m onder maaiveld) gezoneerd. De ligging van de bodemkwaliteitszones is aangegeven in kaartbijlage 1. Van deze zones is verondersteld dat de bodemkwaliteit min of meer homogeen is. Deze indeling heeft plaatsgevonden op basis van werkelijk gemeten gehalten van de stoffen die het meest bepalend zijn voor de bodemkwaliteit. Locaties waar de bodemkwaliteit relatief beter of slechter is (bijzondere omstandigheden zoals verdachte locaties, saneringslocaties, etc.) behoren niet tot de bodemkwaliteitszones. Voor deze onderdelen gelden dan ook andere regels met betrekking tot grondverzet. Voor de uiteindelijk verkregen bodemkwaliteitszones zijn o.a. het gemiddelde en de 95- percentielwaarden bepaald (zie paragraaf 2.2). Deze waarden zijn gebaseerd op de gehalten die zijn gemeten op onverdachte locaties. De bodemkwaliteitskaart doet derhalve alleen uitspraken over locaties die niet-verdacht zijn op zware metalen, PAK, EOX en/of minerale olie. '"% In de kaartbijlagen is de bodemkwaliteitskaart opgenomen. In bijlage 1 zijn de statistische parameters opgenomen van het gegevensbestand, waarbij een toetsing * heeft plaatsgevonden aan de samenstellingswaarde voor schone grond (SW1) en niet-schone grond (SW2) van het Bouwstoffenbesluit. De kwaliteit van een bodemkwaliteitszone is bepaald aan de hand van het gemiddelde en de 95- percentielwaarde. De 95-percentielwaarde is de waarde waar beneden 95% van het aantal waarnemingen in de betreffende zone is gelegen (zie voor de definitie ook bijlage 4). In tabel 2.1 zijn de stoffen aangegeven, waarvan de 95-percentielwaarde de tussenwaarde overschrijdt. * De ministeriele vrijstellingsregeling grondverzet is een vrijstelling op een aantal eisen uit het bouwstoffenbesluit. Bij toetsing van de bodemkwaliteitskaart (gemiddelde en/of percentielwaarden) moet daarom ook worden getoetst aan de normen van het bouwstoffenbesluit. Dit zijn de samenstellingswaarden SW1 en SW2, en het gemiddelde van deze waarden: gemsw. Voor de zware metalen en PAK komen deze toetsingswaarden overeen met de streef- en interventiewaarde. Voor minerale olie verschillen deze waarden echter. Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

6 Tabel 2.1a: Overschrijdingen van de toetsingswaarden uit het Bouwstoffenbesluit voor gemiddelde gehalten en 95-percentielwaarden in de bovengrond Stof Oude hist. kern Tot 1950 Na 1950 Na 1970 Recreatie bedrijfsterrein P95 Gem P95 Gem P95 Gem P95 Gem P95 Gem P95 Gem Cadmium Kwik >SW1 >SW1 >SW1 - >SW1 >SW Koper >SW1 >SW1 >SW1 - >SW Nikkel >SW1 - >SW >SW1 - >SW Lood >SW2 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 - >SW >SW1 - Zink >GEMSW >SW1 >SW1 - >SW1 - >SW Chroom Arseen PAK >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 - >SW1 - >SW1 >SW1 EOX >SW1 - >SW1 - >SW1 - >SW1 >SW1 >SW1 - >SW1 - Minerale olie >GEMSW >SW1 >GEMSW >SW1 >GEMSW >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 - Stof Klei Veen zand Wegbermen P95 Gem P95 Gem P95 Gem P95 Gem Cadmium Kwik >SW1 - >SW1 - >SW Koper >SW1 - >SW1 - >SW Nikkel - - >SW Lood >SW1 - >SW1 - >SW1 - >SW1 - Zink >SW1 - >SW1 - >SW Chroom Arseen PAK >SW1 - >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >GEMSW >SW1 EOX >SW1 - >SW1 >SW1 >SW1 - >SW1 - Minerale olie >SW1 >SW1 >GEMSW >SW1 >GEMSW >SW1 >SW1 >SW1 Tabel 2.1b: Overschrijdingen van de toetsingswaarden uit het Bouwstoffenbesluit voor gemiddelde gehalten en 95-percentielwaarden in de ondergrond Stof Oude hist. kern Tot 1950 Na 1950 Na 1970 Recreatie bedrijfsterrein P95 Gem P95 Gem P95 Gem P95 Gem P95 Gem P95 Gem Cadmium Kwik >SW1 - >SW1 - >SW Koper >SW1 - >SW Nikkel >SW1 - >SW1 - >SW >SW Lood > GEMSW >SW1 >SW1 - >SW Zink >SW1 - >SW1 - >SW >SW Chroom Arseen PAK >SW1 - >SW1 >SW1 >SW >SW1 - EOX >SW1 - >SW1 - >SW1 - > GEMSW >SW1 > GEMSW >SW1 >SW1 - Minerale olie > GEMSW >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 >SW1 Stof Klei Veen zand P95 Gem P95 Gem P95 Gem Cadmium Kwik - - >SW Koper Nikkel >SW1 - >SW Lood Zink Chroom Arseen PAK - - >SW EOX >SW1 >SW1 >SW2 >SW1 >SW1 - Minerale olie >SW1 >SW1 >SW2 >SW1 >SW1 >SW1 SW1 : samenstellingswaarde schone grond uit het Bouwstoffenbesluit SW2 : samenstellingswaarde voor bouwstoffen inclusief niet schone grond uit het Bouwstoffenbesluit GemSW : gemiddelde van SW1 en SW2 - : gehalte lager of gelijk aan de samenstellingswaarde SW1van het Bouwstoffenbesluit Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

7 De belangrijkste kentallen zijn per bodemkwaliteitszone in onderstaande tabel weergegeven: Bodemkwaliteitszone Bovengrond Ondergrond Oude historische kern P95 > SW2 P95 > gemsw Bebouwing tot 1950 Gem > 2 * SW1 - Bebouwing na * - Bebouwing na ^ Recreatie - -^ Bedrijfsterrein - - Buitengebied - Klei - - Buitengebied - Veen -* P95 > SW2 Buitengebied - Zand -* - Wegbermen P95 > gemsw Nvt Tabel 2.2: karakterisering bodemkwaliteitszones aan de hand van de belangrijkste kentallen P95 > gemsw: de 95-percentielwaarde van de bodemkwaliteitszone overschrijdt de gemsw. Vrij grondverzet (zonder partijkeuring) is in deze zone niet toegestaan; Gem > 2 * SW1: het gemiddelde van de zone ligt minimaal een factor twee boven de samenstellingswaarde 1, zodat niet aan de criteria voor schone grond wordt voldaan; -: de zone (gemiddelde gehalten) voldoet voor de zware metalen, PAK, minerale olie en eox aan de criteria voor schone grond. -*: P95 minerale olie > gemsw, de zone (gemiddelde gehalten) voldoet voor de zware metalen, PAK en eox aan de criteria voor schone grond -^: P95 eox > gemsw, de zone (gemiddelde gehalten) voldoet voor de zware metalen en PAK aan de criteria voor schone grond. In bijlage 2 zijn de gegevens (zware metalen en PAK) van de bodemkwaliteitskaart getoetst aan de bodemgebruikswaarden. In tabel 2.3 zijn de toetsingsresultaten samengevat. Uit deze tabel valt af te leiden dat de gehalten in enkele gevallen de BGW 1 en/of BGW 2-waarde overschrijden. Dit betekent niet dat er daadwerkelijk risico s optreden. Bij het vaststellen van de mogelijkheid van grondverzet dient echter rekening te worden gehouden met deze BGWwaarden. Tabel 2.5 Samenvatting toetsingsresultaat bodemkwaliteitszones aan BGW- normen (overschrijdingen) Bovengrond Ondergrond Zone Omschrijving Gemiddelde 95-percentiel Gemiddelde 95-percentiel 1 Oude historische kern > BGW I > BGW II > BGW I > BGW II 2 Bebouwing tot 1950 > BGW I > BGW II - > BGW I 3 Bebouwing na > BGW I - > BGW I 4 Bebouwing na > BGW I Recreatie - > BGW I Bedrijfsterrein - > BGW I - > BGW I 7 Buitengebied - Klei - > BGW I - 8 Buitengebied - Veen - > BGW I - > BGW I 9 Buitengebied - Zand - > BGW I Wegbermen - Doorgaande wegen > BGW I > BGW I n.v.t. n.v.t. > BGW I overschrijding van gemiddelde en/of 95-percentielwaarde van de BGW I norm voor wonen en intensief gebruikt (openbaar) groen > BGW II overschrijding van gemiddelde en/of 95-percentielwaarde van de BGW II norm voor extensief gebruikt (openbaar) groen In paragraaf 3.2 wordt verder ingegaan om de kwaliteitsdoelstelling bij het grondverzet en mogelijke risico s. Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

8 #(% "& # Om in het kader van de Ministeriële Vrijstellingsregeling Grondverzet (MVG) daadwerkelijk (licht verontreinigde) als bodem te mogen toepassen dient de beleidsnota Grond grondig bekeken en de hierbij horende interim-richtlijn voor bodemkwaliteitskaarten in acht te worden genomen en rekening te worden gehouden met het provinciale beleid. Dit beleid is samengevat in de notitie Grondverzet: regelingen op een rij, notitie provincie Fryslân, maart Tevens is de notitie Provinciale Richtlijn, Aanpak van lokale verontreinigingen in diffuus verontreinigde gebieden van de Provincie Fryslân in sommige gevallen van toepassing. In de onderstaande paragrafen is het gemeentelijk beleid van gemeenten Bolsward, Gaasterlân- Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel voor hergebruik van grond nader uitgewerkt. # )% " "% Bij hergebruik van grond hanteert de gemeente het standstill principe. De kwaliteit van de aan te brengen grond moet minimaal van vergelijkbare kwaliteit zijn als de kwaliteit van de ontvangende bodem. Hierbij wordt aangesloten bij artikel 3 lid a van de Vrijstellingsregeling Grondverzet. Het hergebruik van licht verontreinigde grond mag echter niet leiden tot risico s bij het huidige of toekomstige gebruik van de bodem. Voor locaties of gebieden met een gevoelig gebruik (moes- /volkstuin, speelplaatsen met contactmogelijkheden met de grond) hanteren de gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel de aanvullende eis dat de aan te brengen grond moet voldoen aan de kwaliteitseisen voor schone grond. Voor de overige gebieden wordt door het hanteren van de regels voor grondverzet in dit bodembeheerplan voldaan aan de MTR-waarden (of geldende risiconormen). Bij het vaststellen of er mogelijk sprake is van risico s bij hergebruik van grond, wordt veelal getoetst aan de bodemgebruikswaarden. De bodemgebruikswaarden worden bij saneringen gehanteerd als minimale kwaliteitseis voor leeflagen. De gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel beschouwen de bodemgebruikswaarden als de (uiteindelijk) gewenste bodemkwaliteit. Bij beoordeling van de actuele risico s voor de mens worden de MTR waarden gehanteerd (maximaal toelaatbaar risiconiveau). Ten aanzien van de toetsing van de kwaliteit van de bodemkwaliteitszones kan onderscheid worden gemaakt in zones waarvan de gemiddelde gehalten: A. voldoen aan het gewenste kwaliteitsniveau (BGW s); B. in geringe mate de BGW s overschrijden; C. in ruime mate de BGW s overschrijden maar nog onder het maximaal toelaatbaar risiconiveau (MTR) liggen; D. de maximaal toelaatbare risico s (MTR-waarden) overschrijden. In de onderstaande tabel zijn de bodemkwaliteitszones ingedeeld in de bovenstaande kwaliteitsonderverdeling: Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

9 Tabel 4.1 Onderverdeling in kwaliteitsniveau s van de bodemkwaliteitszones. Zone Bovengrond Ondergrond Oude historische kern D B Bebouwing tot 1950 B A Bebouwing na 1950 A A Bebouwing na 1970 A A Recreatie A A Bedrijfsterrein A A Buitengebied - Klei A A Buitengebied - Veen A A Buitengebied - Zand A A Wegbermen B n.v.t. In de bodemkwaliteitszones oude historische kern (boven en ondergrond), tot 1950 (bovengrond) en de zone wegbermen liggen de gemiddelde gehalten boven het gewenste kwaliteitsniveau van de bodemgebruikswaarden voor extensief gebruikt (openbaar) groen (BGW II). De gemiddelde kwaliteit van de overige zones voldoet aan de BGW I en II waarde. In de bodemkwaliteitszones oude historische kern (boven en ondergrond) en tot 1950 (bovengrond) ligt het 95-percentiel voor lood boven het gewenste kwaliteitsniveau wonen en intensief gebruikt (openbaar) groen (BGW I). Met name in de bodemkwaliteitszone oude historische kern worden veel gehalten boven het MTR-niveau aangetroffen. De gemiddelde kwaliteit van deze zone ligt een factor 1,47 boven het MTR-niveau van wonen met moestuin. Voor de overige functies/gebruiken wordt het MTR-niveau niet overschreden. Wonen met moestuin houdt in dat een groot deel van de geconsumeerde groente uit eigen tuin afkomstig is. Voor de risicobeoordeling is deze blootstellingsroute van toepassing wanneer veel gewassen in eigen tuin worden geteeld. Als alternatief dient de blootstellingsroute 'wonen met tuin'te worden gehanteerd indien niet bekend is of gewassen in eigen tuin geteeld worden of indien in beperkte mate gewassen in eigen tuin geteeld worden. Geconcludeerd kan worden dat er alleen sprake is van mogelijke risico s op percelen met moestuinen, waarbij de moestuin wordt gebruikt voor een groot deel van de geconsumeerde groente door de bewoners. In de praktijk komt deze situatie niet veel voor in de historische kernen. Bij toepassing van gekeurde grond wordt getoetst aan de gemiddelde kwaliteit van de bodem met een acceptatiefactor van 1,2 (zie volgende paragraaf). Hiermee invulling gegeven aan het stand-still principe. Overall gezien zal hiermee de kwaliteit van de bodem niet verslechteren of zelfs iets verbeteren in kwaliteit. De gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel zijn van mening dat hiermee eventuele risico s voor hergebruik van grond in voldoende mate zijn afgedekt. ## *" "% Conform de interim-richtlijn bodemkwaliteitskaarten vindt toetsing van vergelijkbare bodemkwaliteit plaats door het gemiddelde gehalte van de aan te brengen grond te vergelijken met de gemiddelde kwaliteit van de ontvangende zone met een acceptatiefactor van 1,2. Samengevat: Het gemiddelde gehalte van de toe te passen grond dient kleiner of gelijk aan 1,2x het gemiddelde gehalte van de ontvangende bodem te zijn. Deze toets wordt zowel gebruikt voor vergelijking van de kwaliteit van zones onderling (tabel 3.1) als voor de vergelijking van gekeurde partijen grond en de ontvangende bodem (tabel 3.2). De toets op vergelijkbaarheid vindt plaats door de gemiddelde gehalten tussen de zones te vergelijken. Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

10 Bij zones met een achtergrondgehalte (95-percentielwaarde) groter dan de tussenwaarde (gemsw) dient altijd een partijkeuring conform het Bouwstoffenbesluit (AP04) te worden uitgevoerd. De resultaten van de partijkeuring worden vergeleken met de gemiddelde gehalten van de zone waarin de partij wordt toegepast. Hiervoor dient tabel 3.2 te worden gehanteerd. Ook voor het toepassen van partijen die van buiten het beheersgebied komen en gekeurd zijn volgens het bouwstoffen besluit, dient tabel 3.2 te worden gehanteerd. Bij zones met een achtergrondgehalte (95-percentielwaarde) onder de tussenwaarde (gemsw) wordt de toets op vergelijkbaarheid alleen toegepast op de parameters met een gemiddelde groter dan twee maal de SW1-waarde. De toets op vergelijkbaarheid tussen de verschillende zones is verwerkt in tabel 3.1 en wordt eenmalig uitgevoerd. De toets op vergelijkbaarheid wordt niet uitgevoerd op (bijna) schone zones om te voorkomen dat hergebruik vanwege kleine verschillen niet mogelijk zou zijn. Het kan voorkomen dat de toe te passen partij grond afkomstig is van een ander gebied waar eveneens een bodemkwaliteitskaart is vervaardigd conform de interim-richtlijn. In deze gevallen beoordeeld de afdeling milieu of deze bodemkwaliteitskaart kan worden toegepast. De gemiddelde gehalten van de betreffende zones worden met elkaar vergeleken waarbij het gemiddelde gehalte van de toe te passen grond kleiner of gelijk aan 1,2x het gemiddelde gehalte van de ontvangende bodem dient te zijn (zie tabel 3.2). Wanneer deze situatie zich vaker voordoet, dan is het mogelijk om werkafspraken te maken, zodat deze toetsing slechts éénmaal plaats hoeft te vinden. Toetsing van vergelijkbaarheid vindt alleen plaats voor cadmium, chroom, koper, lood, nikkel, zink, kwik, arseen en PAK. Op landelijk niveau is een discussie gevoerd over EOX en minerale olie bij de toetsing op vergelijkbaarheid. De Stuurgroep Bodem van VROM en de Begeleidingscommissie Bodemkwaliteitskaart zijn van mening dat minerale olie en EOX niet dienen te worden meegenomen bij de toetsing op vergelijkbaarheid [9]. In lijn met deze landelijke tendens is voor de Gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel de toetsing op vergelijkbaarheid voor EOX en minerale olie niet meegenomen. Dit betekent niet dat toepassing van minerale olie en EOX houdende grond zondermeer mogelijk is. Minerale olie komt eigenlijk niet voor als gevolg van diffuse belasting van de bodem. In (vrijwel) alle gevallen zal het gaan om specifieke puntbelastingen die moeten worden onderkend als bijzondere omstandigheden. Het achtergrondgehalte kan daarom gelijk worden gesteld aan de streefwaarde. Analyses op minerale olie wordt echter regelmatig door natuurlijke omstandigheden verstoord. De in deze gevallen aangetroffen minerale olie is dan geen gevolg van verontreinigende activiteit maar wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van humusachtig materiaal in de bodem. Omdat het humusgehalte in de bodem en daarmee ook het gehalte aan minerale olie sterk varieert, is het niet zinvol om een achtergrondgehalte op zoneniveau te definiëren. Op pagina 10 is een tabel opgenomen met de gehalten voor alle stoffen waar aan dient te worden voldaan bij hergebruik van grond. Ook minerale olie en EOX zijn opgenomen in deze tabel. In de tekst onder de tabel wordt verder ingegaan op de voorwaarden ten aanzien van minerale olie en EOX in toe te passen grond. Als door middel van een nadere analyse op OCB s en PCB s blijkt dat het verhoogde gehalte EOX niet toe te schrijven is aan deze stoffen en er geen andere oorzaak voor het verhoogde EOX gehalte aanwezig is kan ook deze grond worden toegepast. Grond en ontvangende bodem dienen in principe vergelijkbare fysische karakteristieken te hebben indien dit voor de functie van de bodem van belang is. Dit is echter ter beoordeling van de ontvanger van de grond. Deze kan besluiten om grond met (enigszins) afwijkende fysische eigenschappen te accepteren. Grond die niet aan de genoemde toetsingscriteria voldoet mag niet in de desbetreffende zone worden toegepast. In bijlage 6 is een stroomschema opgenomen welke doorlopen kan worden voorafgaand aan het grondverzet. In dit stroomschema is af te lezen welke stappen doorlopen dienen te worden. Alle regels uit het bodembeheerplan zijn samengevat in dit stroomschema. Het schema is slechts een Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

11 samenvatting van de tekst in het bodembeheerplan. Beide kunnen daarom niet los van elkaar worden toegepast! Hetzelfde geldt voor folders, flyers en informatie geplaatst op websites. #+ && Bij grondverzet binnen en/of tussen zones moet, conform de interim-richtlijn, voorgaand aan het grondverzet een partijkeuring worden uitgevoerd indien: - het 95-percentiel van de betreffende zone boven de toetsingswaarde gemsw ligt; - de grond niet vergelijkbaar is conform de criteria van paragraaf toepassing binnen een waterwingebied, waar alleen schone grond mag worden toegepast; - de grond afkomstig is van een verdachte locatie; Bestemmingszone bovengrond Bestemmingszone Ondergrond Zonecode B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 O1 O2 O3 O4 O5 O6 O7 O8 O9 Zone omschrijving Oude historische kern Bebouwing tot 1950 Bebouwing na 1950 Bebouwing na 1970 Recreatie Bedrijfsterrein Buitengebied - Klei Buitengebied - Veen Buitengebied - Zand Wegbermen Oude historische kern Bebouwing tot 1950 Bebouwing na 1950 Bebouwing na 1970 Recreatie Bedrijfsterrein Buitengebied - Klei Buitengebied - Veen Buitengebied - Zand B1 Oude historische kern B2 Bebouwing tot 1950 B3 Bebouwing na 1950 B4 Bebouwing na 1970 Herkomstzone B5 Recreatie bovengrond B6 Bedrijfsterrein B7 Buitengebied - Klei B8 Buitengebied - Veen B9 Buitengebied - Zand B10 Wegbermen O1 Oude historische kern O2 Bebouwing tot 1950 Herkomstzone O3 Bebouwing na 1950 ondergrond O4 Bebouwing na 1970 O5 Recreatie O6 Bedrijfsterrein O7 Buitengebied - Klei O8 Buitengebied - Veen O9 Buitengebied - Zand Zone P95> gemsw, partijonderzoek uitvoeren op het (NEN) basispakket, daarna toepasbaarheid vaststellen. Partijonderzoek uitvoeren op het (NEN) basispakket (veldwerk cf BSB, analyses cf NEN5740) daarna toepasbaarheid vaststellen. Vaststellen onderzoeksplicht (zie stroomschema), voor enkele bermen is een partijkeuring en/of een NEN5740 onderzoek op PAK10 noodzakelijk Partijonderzoek uitvoeren op PAK10, daarna toepasbaarheid vaststellen. Vrij toepasbaar in betreffende zone, geen partij-onderzoek nodig. Tabel 3.1: Grondstromenmatrix (zie ook bijlage 8) Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

12 Onderzoeksplicht In de tabel 3.1, de zogenaamde grondstromenmatrix, is vastgesteld in welke gevallen van grondverzet tussen bodemkwaliteitszones een partijkeuring moet worden uitgevoerd. Deze matrix is gebaseerd op alleen de kritische stoffen, vergelijkbare kwaliteit [factor 1,2] uitgezonderd de stoffen lager dan 2 maal de SW1-waarde uit het Bouwstoffenbesluit). De partijkeuring moet worden uitgevoerd conform het Bouwstoffenbesluit. In de interim-richtlijn is aangegeven dat dit minimaal voor de zogenaamde kritische stoffen moet gebeuren. Op grond van praktische reden dienen echter alle stoffen van het NEN5740 pakket (8 zware metalen, PAK, EOX en minerale olie) te worden onderzocht. Hiermee wordt voorkomen dat, indien de grond niet toepasbaar blijkt, opnieuw moet worden gekeurd. De resultaten van de partijkeuring dienen te worden getoetst aan tabel 3.2. In enkele gevallen (grond afkomstig uit zone bebouwing tot 1950 ) kan worden volstaan met veldwerk conform AP04 en analyses conform de NEN 5740 systematiek. Dit is in tabel 3.1 aangegeven met een oranje arcering. Wanneer grond bij een partijkeuring schoon is gebleken, mag deze zonder melding worden hergebruikt als bodem. De resultaten van de partijkeuring moeten minimaal 1 jaar worden bewaard. De partijkeuring (bemonstering en analyses) dient uitgevoerd te worden conform de AP04 richtlijnen. In tabel 3.2a en 3.2b staan per zone de gehalten waaraan de toe te passen grond dient te voldoen. De acceptatiefactor 1,2 is hier reeds op toegepast. Indien het gemiddelde gehalte van de ontvangende zone beneden de streefwaarde ligt, dient te worden voldaan aan de streefwaarde. Voor stoffen waar de samenstellingswaarde (SW1) niet wordt overschreden wordt de SW1 waarde afgebeeld. Voor zones met een gemiddelde boven de SW1-waarde zijn in de tabel cursief weergegeven met een gele arcering. Om de kwaliteit van de zone niet te verslechteren ( stand-still ) is de acceptatiefactor niet toegepast op de streefwaarde. B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 Oude historische kern Bebouwing tot 1950 Bebouwing na 1950 Bebouwing na 1970 Recreatie Bedrijfsterrein Buitengebied - Klei Buitengebied - Veen Buitengebied - Zand Wegbermen buitengebied Cadmium (Cd) 0,6 0,6 0,6 0,8 0,7 0,8 0,8 1,0 0,6 0,7 Kwik (Hg) 0,5 0,2 0,3 0,3 0,2 0,3 0,3 0,3 0,2 0,3 Koper (Cu) 33,9 25,6 27,5 32,2 25,4 31,5 34,4 37,9 21,6 29,0 Nikkel (Ni) 19,8 22,3 25,1 24,2 17,1 26,5 34,2 25,1 14,7 23,7 Lood (Pb) 219,7 99,0 70,8 78,7 67,3 77,5 82,3 88,2 61,1 73,3 Zink (Zn) 114,5 94,9 103,8 114,3 86,5 116,0 134,8 130,0 73,7 105,4 Chroom (Cr) 69,6 74,5 80,1 78,4 64,1 83,0 98,5 80,2 59,5 77,3 Arseen (As) 20,8 22,1 23,3 26,5 21,9 26,0 27,9 30,3 19,4 24,3 PAK (10 VROM) 5,5 5,4 1,7 1,4 1,0 1,5 1,0 3,2 1,2 12,1 EOX 0,3 0,3 0,3 0,5 0,3 0,3 0,3 0,7 0,3 0,3 Minerale Olie GC (totaal) 68,5 66,9 65,6 114,1 82,6 55,0 95,6 220,0 95,0 81,9 Tabel 3.2a bovengrond : Gehaltes (gemeten gehalten in mg/kg, acceptatiefactor 1,2 reeds toegepast) waaraan toe te passen grond moet voldoen. Voor stoffen waar de samenstellingswaarde (SW1) niet wordt overschreden wordt de SW1 waarde afgebeeld. Voor zones met een gemiddelde boven de SW1-waarde zijn in de tabel cursief weergegeven met een gele arcering. Zie tabel 3.1 voor omschrijving zone-codering. Voor minerale olie geldt een aanvullende voorwaarde: zie pagina 12, 2 e alinea. Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

13 O1 O2 O3 O4 O5 O6 O7 O8 O9 Oude historische kern Bebouwing tot 1950 Bebouwing na 1950 Bebouwing na 1970 Recreatie Bedrijfsterrein Buitengebied - Klei Buitengebied - Veen Buitengebied - Zand Cadmium (Cd) 0,6 0,6 0,7 0,8 0,7 0,7 0,8 1,3 0,5 Kwik (Hg) 0,2 0,3 0,3 0,3 0,2 0,3 0,3 0,3 0,2 Koper (Cu) 25,1 26,4 28,1 31,8 25,4 30,5 33,9 43,1 20,9 Nikkel (Ni) 21,7 22,8 24,6 24,0 16,6 26,1 32,8 21,1 15,9 Lood (Pb) 103,8 69,0 71,8 78,0 67,3 75,9 81,6 96,8 59,8 Zink (Zn) 92,8 97,7 104,7 113,0 85,9 113,0 131,5 136,8 73,5 Chroom (Cr) 73,4 75,7 79,2 77,9 63,2 82,2 95,6 72,1 61,7 Arseen (As) 21,7 22,6 23,7 26,2 21,9 25,4 27,6 33,7 18,9 PAK (10 VROM) 1,0 2,0 1,0 1,4 1,1 1,0 1,0 3,0 1,0 EOX 0,3 0,3 0,3 0,5 0,5 0,3 0,4 1,5 0,3 Minerale Olie GC (totaal) 66,5 50,7 80,0 145,5 87,2 59,4 83,4 791,9 42,9 Tabel 3.2b ondergrond: Gehaltes (gemeten gehalten in mg/kg, acceptatiefactor 1,2 reeds toegepast) waaraan toe te passen grond moet voldoen. Voor stoffen waar de samenstellingswaarde (SW1) niet wordt overschreden wordt de SW1 waarde afgebeeld. Voor zones met een gemiddelde boven de SW1-waarde zijn in de tabel cursief weergegeven met een gele arcering. Zie tabel 3.1 voor omschrijving zone-codering. Voor minerale olie geldt een aanvullende voorwaarde: zie pagina 12, 2 e alinea. Voor Minerale olie en EOX hoeft in principe de toets van vergelijkbare kwaliteit niet plaats te vinden [9], mits beide stoffen op basis van (historisch) gebruik niet verdacht zijn. Dit is ter beoordeling aan de Afdeling Milieu. Zoals in paragraaf 3.3 beschreven hebben de gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel voor toepassing van olie en EOX houdende grond wel een bovengrens gesteld. Voor beide stoffen is deze bovengrens opgenomen in tabel 3.2. Als bovengrens geldt de waarde van 1,2 maal het gemiddelde of als deze waarde lager is dan de streefwaarde, de streefwaarde. Dit is opgenomen in tabel 3.2. Toepassen van grond met hogere gehalten dan aangegeven in tabel 3.2, is alleen mogelijk wanneer aangetoond kan worden dat dit wordt veroorzaakt door natuurlijke omstandigheden, bijvoorbeeld door de aanwezigheid van humuszuren. Toepassing van bekende verontreiniging (boven de streefwaarde) met minerale olie in grond Wanneer grond wordt toegepast met minerale olie in gehalten beneden de bovengrens van tabel 3.2 maar boven de streefwaarde en een bekende verontreiniging met minerale olie (zintuiglijke minerale olie waarneming of korte koolstof (C) ketenlengte in de analyse) dan is de toepassing van deze grond niet toegestaan. Overigens blijft de Vrijstellingsregeling samenstellings- en immisiewaarden [4] van kracht. Dit betekent dat grond die niet aan bovenstaande voorwaarden voldoet, maar wel aan de vrijstellingsregeling Samenstellings- en Immisiewaarden mag worden hergebruikt als schone bodem. Deze vrijstellingsregeling houdt o.a. in dat van maximaal 3 stoffen de streefwaarde met maximaal een factor 2 wordt overschreden, toch mag worden toegepast, en wel als zijnde schone grond. Voor de precieze inhoud wordt verwezen naar de hierboven genoemde regeling. De ontvangende bodem hoeft niet te worden onderzocht, tenzij er sprake is van een verdachte locatie waar mogelijk sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging. In dat geval speelt de provincie Fryslân als bevoegd gezag eveneens een rol. De provincie dient in deze gevallen te worden betrokken bij de plannen (zie paragraaf 3.6). Vrij grondverzet is alleen mogelijk indien er geen sprake is van een verdachte locatie ter plaatse van de ontgravingslocatie (zie paragraaf 4.7). De bovengenoemde regels vloeien voort uit de Vrijstellingsregeling grondverzet en de aanvullende brief van juni 2002 [14]. Bij het aanbrengen van grond dient men verder rekening te Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

14 houden met de voorwaarden van het bedrijf of instantie die de grond accepteert. Deze kan aanvullende voorwaarden eisen met betrekking tot de chemische en of fysische kwaliteit. #,!" Grond afkomstig van buiten het beheergebied moet zijn gekeurd conform het Bouwstoffenbesluit/AP04. De grond mag worden toegepast indien deze van vergelijkbare bodemkwaliteit is (zie paragraaf 3.3). Indien de grond afkomstig is van een onverdachte locatie uit een gebied waarvoor de desbetreffende gemeente een bodemkwaliteitskaart heeft opgesteld kan deze bodemkwaliteitskaart gebruikt worden als alternatief bewijsmiddel voor de kwaliteit van de op te brengen grond. Dit is ter beoordeling van het bevoegd gezag. Voorwaarde is dat de gebruikte bodemkwaliteitskaart is opgesteld conform de ministeriele vrijstellingsregeling en de interimrichtlijn en is goedgekeurd door de provincie Fryslân. #- '& Verdachte locaties Er is sprake van een verdachte locatie indien er mogelijk sprake is van een lokaal geval van bodemverontreiniging. Dit is het geval indien: de locatie bekend is als een zogenaamd WBB-geval (o.a. gesaneerde locaties) of staat geregistreerd in het provinciale historisch bodembestand (HBB-bestand) en/of het provinciale landsdekkend beeld (LDB) bestand; lokale ophogingen of dempingen worden aangetroffen in gebieden waar dit niet wordt verwacht (locaties die niet liggen in de zone Oude historische kern of bebouwing tot 1950 ); op de locatie een bedrijf gevestigd is (geweest) waarbij mogelijk bodemverontreiniging is ontstaan; op de locatie een (ondergrondse) brandstof tank aanwezig is (geweest); bodemvreemd materiaal of andere zintuiglijke afwijkingen worden aangetroffen die duiden op een plaatselijke bodemverontreiniging (puin, koolas, sintels, asbest, afwijkende geur of kleur); Voormalige bebouwing in het landelijk gebied. Overigens worden in de zone Oude historische kern en in mindere mate eveneens in de zone bebouwing tot 1950 regelmatig ophogingen en/of puinlagen aangetroffen. Per geval dient beoordeelt te worden of er sprake is van een plaatselijke bodemverontreiniging. Bij de gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel is de ligging van (voormalige) bedrijven, slootdempingen, ophogingen, brandstoftanks en WBB-gevallen te achterhalen. De verdachte locaties zijn door de provincie Fryslân in beeld gebracht in het kader van het landsdekkend beeld Na raadpleging van dit bestand, dient te worden beoordeeld of er voorafgaand aan grondverzet nog een historisch onderzoek plaats dient te vinden ter plaatse van zowel de locatie waar de grond vandaan komt als de ontvangende locatie. In enkele gevallen is grondverzet op locaties die staan geregistreerd in het LDB-bestand toch mogelijk. In overleg met de betreffende gemeente dienen de mogelijkheden voor grondverzet te worden nagegaan. Indien blijkt dat er sprake is van een verdachte locatie dan zal een verkennend onderzoek (conform de NEN5740) moeten uitwijzen of er sprake is van een mogelijk geval van ernstige bodemverontreiniging. Indien dit niet zo is dient op basis van de aangetroffen gehalten te worden bepaald of de kwaliteit overeenkomt met de gebiedeigen kwaliteit (zie paragraaf 3.4). WBB-gevallen Het hergebruik van ernstig verontreinigde grond is aan zeer strenge regels gebonden en valt onder de Saneringsregeling Wet Bodembescherming. Als de bodem ernstig verontreinigd is, wordt het ontgraven ervan gezien als saneren. Alleen in uitzonderingsgevallen mag ernstig Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

15 verontreinigde grond worden hergebruikt, en dan alleen binnen de verontreinigde locatie waar de bodemsanering betrekking op heeft. Voorwaarde is wel dat het bevoegde gezag van de Wet bodembescherming dat vooraf goedkeurt. Het bevoegde gezag, de provincie, legt de goedkeuring op de voorgestelde aanpak vast in een beschikking. Het provinciale beleid ten aanzien van saneren van gevallen in diffuus verontreinigde gebieden staat verwoord in de notitie Provinciale Richtlijn, Aanpak van lokale verontreinigingen in diffuus verontreinigde gebieden van de Provincie Fryslân. Toepassen van grond vermengd met bodemvreemd materiaal Volgens de definitie van het Bouwstoffenbesluit bestaat grond uit materiaal van natuurlijke oorsprong. Volgens het Bouwstoffenbesluit maakt bodemvreemd materiaal (bijvoorbeeld puin, hout, plastic) geen onderdeel uit van de bodem. Grond waarin een bijmenging aanwezig is met bodemvreemd materiaal (onder andere puin, hout, asbest, plastic) is onderhevig aan het stortverbod van artikel 10.2 lid 1 van de Wet milieubeheer. Deze definitie is in de praktijk niet hanteerbaar. Binnen de gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel wordt een percentage puin tot 10 m/m% in de bodem geaccepteerd wanneer deze wordt toegepast als grond. Hierbij wordt aangesloten op het gehalte dat wordt genoemd in de HUM [2]. Indien de partij (zintuiglijk) meer dan 10 m/m% puin bevat (te controleren door handzeving over 16 mm) dan dienen de grove delen te worden verwijderd middels zeving alvorens de grond als bodem kan worden toegepast (maximale diameter zeef: 20 mm). De aanwezigheid van bodemvreemd materiaal kan niet altijd vooraf worden vastgesteld. Indien tijdens de ontgraving van de bodem blijkt dat bodemvreemde materialen of andere zintuiglijke afwijkingen worden geconstateerd dient de grond apart te worden gezet en gekeurd. Binnen de gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel komt puin regelmatig voor in de bovengrond. In verband hiermee kan bij een puinpercentage van minder dan 10 m/m% een keuring achterwege worden gelaten. Uitgangspunt is dat de toe te passen grond procentueel gezien niet meer bodemvreemd materiaal mag bevatten dan de ontvangende bodem. Hergebruik van grond met bodemvreemd materiaal is onderhevig aan het stortverbod van artikel 10.2 lid 1 van de Wet Milieubeheer. Bodemvreemd materiaal kan onder één of meer categorieën van het stortverbod vallen, waardoor de grond waarin het bodemvreemd materiaal zich bevindt niet op de bodem mag worden gebracht. Het is derhalve van belang om te bezien welk bodemvreemd materiaal de grond bevat, naast de kwantiteit ervan, om te beoordelen of toepassing als bodem mogelijk is. Bij het aantreffen van asbest dient rekening te worden gehouden met speciale maatregelen die moeten worden getroffen in het kader van de Wet Bodembescherming en het Arbeidsomstandighedenbesluit. #. * Grond afkomstig uit een depot moet zijn gekeurd conform het Bouwstoffenbesluit/AP04. De grond mag worden toegepast indien deze van vergelijkbare bodemkwaliteit is (zie paragraaf 3.3). Uitzonderingen worden gemaakt voor partijen waarvan bekend is uit welke bodemkwaliteitszone de grond afkomstig is. In die gevallen wordt de grondstromenmatrix uit dit bodembeheerplan gehanteerd. #/ "% Bij dempen van oppervlaktewater gaat waterbodem over in landbodem. De gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel hanteren als beleid dat voorkomen moet worden dat relatief verontreinigde bagger (klasse 3 en 4) wordt begraven en dat dempingen worden uitgevoerd in de vorm van in de praktijk niet terugneembare werken in het kader van het Bouwstoffenbesluit. De gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel zijn overigens van mening dat demping van oppervlaktewater, waarbij waterbodem over gaat in landbodem in principe wel mogelijk moet zijn; Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

16 bij voorkomende gevallen dient overleg plaats te vinden tussen de bevoegde gezagen (gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd of Wûnseradiel en het Wetterskip Fryslân). In het algemeen wordt de volgende werkwijze gehanteerd ten aanzien van dempen van oppervlaktewater: Het dempen van sloten of het toepassen grond in sloten met een water afvoerende functie valt in principe onder de bevoegdheid van het waterschap. Dempen van sloten (met of zonder een afvoerende functie) is niet zonder meer mogelijk. In deze gevallen dient er vooraf altijd afstemming plaats te vinden met het Wetterskip Fryslân. Zonder ontheffen voor de keur mogen sloten niet worden gedempt. Daarnaast vallen werkzaamheden aan een werk op of in oppervlaktewater in het kader van het Bouwstoffenbesluit altijd onder de bevoegdheid van het waterschap. Rijkswaterstaat District IJsselmeergebied te Lelystad is bevoegd gezag ten aanzien van het toepassen van secundaire bouwstoffen en grond op buitendijks gelegen gronden en in buitendijks gelegen wateren. Een voorbeeld hiervan is: het buitendijks gelegen Recreatiegebied De Holle Poarte te Makkum. Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

17 #0 ' Hergebruik van licht verontreinigde grond in het waterwingebied Oudega (Gaasterlân-Sleat) is niet toegestaan (uitgezonderd verplaatsen gebiedseigen grond binnen het waterwingebied). Toepassen van schone grond als bodem is hier wel toegestaan. Hergebruik van licht verontreinigde grond binnen het grondwaterbeschermingsgebied te Oudega (Gaasterlân-Sleat) is wel mogelijk, wanneer wordt voldaan aan de vrijstellingsregeling grondverzet zoals uitgewerkt in de bodemkwaliteitskaart met bijbehorend bodembeheerplan. #1) Voor kleine partijen grond (partijen onder de 50 m 3 ) is het uitvoeren van een partijkeuring volgens het Bouwstoffenbesluit financieel niet acceptabel. In verband hiermee accepteren de gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel een verkennend bodemonderzoek of indicatieve partijkeuring op een NEN-pakket in die gevallen waarin een onderzoek nodig is. Voor vrijkomende grond uit de zones Oude historische kern en Bebouwing tot 1950 dient in overleg met de gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel de onderzoeksinspanning te worden bepaald. De toepassingsmogelijkheden van kleine partijen worden beoordeeld door de resultaten van het verkennend bodemonderzoek of de indicatieve partijkeuring te toetsen aan tabel 3.2. Kleine partijen kunnen ook worden samengevoegd tot een grote partij die vervolgens kan worden gekeurd. Het is wettelijk niet toegestaan om partijen van verschillende kwaliteit samen te voegen. Wel is het toegestaan om partijen samen te voegen met overeenkomstige kwaliteit (bijvoorbeeld twee onverdachte partijen uit dezelfde bodemkwaliteitszone). Het opslaan en opbulken van verontreinigde grond is vergunningplichtig in het kader van de Wet Milieubeheer. Voor de opslag van grond tot m 3 is de gemeente het bevoegd gezag. #! Bij afvoer van grond naar derden, al dan niet buiten het beheersgebied, is het mogelijk om de bodemkwaliteitskaart te gebruiken voor een indicatie van de kwaliteit. Hergebruik als bodem binnen het beheersgebied is mogelijk onder de voorwaarden zoals die in dit bodembeheerplan zijn opgenomen. Bij hergebruik als bodem op een locatie buiten het beheergebied, dient te worden gehandeld conform de regels van de gemeente waarbinnen de grond wordt toegepast. De verantwoordelijkheid voor de kwaliteit ligt bij de ontvanger/gebruiker van de grond. Omdat de bodemkwaliteitskaart slechts een indicatie is voor de kwaliteit, kan de ontvanger/gebruiker er voor kiezen om een verkennend bodemonderzoek of eventueel een partijkeuring uit te laten voeren op de grond. Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007

18 + +!! Voorafgaand aan het grondverzet dient de meldingsplichtige (eigenaar of erfpachter van de locatie waar de grond wordt toegepast) of een hiertoe gemachtigd persoon (ontdoener van de grond of tussenpersoon zoals een aannemer of adviesbureau) zich op de hoogte te stellen van de mogelijkheden van grondverzet. In eerste instantie dient te worden vastgesteld binnen welke bodemkwaliteitszone de te ontgraven grond ligt en in welke bodemkwaliteitszone de grond wordt aangebracht. Voor beide locaties moet worden vastgesteld of er sprake is van een bijzondere omstandigheid zoals een (mogelijk) geval van ernstige bodemverontreiniging of toepassing binnen een beschermingsgebied. Ook moet worden vastgesteld of er andere wet- en regelgeving van belang is voor het toepassen van grond (zie bijlage 7). In verband met het bovenstaande dient dus altijd, voorafgaand aan het grondverzet, historisch onderzoek plaats te vinden en/of informatie te worden opgevraagd bij de gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel (afdeling Milieu). + 2 &" Voor het melden van toepassingen van grond als bodem in het kader van de Vrijstellingsregeling Grondverzet dient gebruik gemaakt te worden van het in bijlage 3 opgenomen meldingsformulier. Deze melding moet minimaal 5 werkdagen van tevoren worden verricht bij afdeling Milieu van de betreffende gemeente (gemeente Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd of Wûnseradiel). Hergebruik van grond afkomstig van bebouwd gebied dient altijd gemeld te worden, tevens dient in deze gevallen een historische toets te zijn uitgevoerd (zie bijlage 4). Voor hergebruik van grond uit het landelijk gebied dient een melding te worden gedaan wanneer op de herkomstlocatie sprake is van (voormalige) bebouwing (gebouwen, erven, etc) of indien het (historische) gebruik hier aanleiding toe geeft. Ook bij toepassing van > 50m3 dient een melding te worden verricht. In de Vrijstellingsregeling grondverzet is geen hoeveelheid genoemd waaronder een melding achterwege kan worden gelaten. De gemeenten Bolsward, Gaasterlân-Sleat, Lemsterland, Littenseradiel, Nijefurd en Wûnseradiel hanteren een ondergrens van 2 m 3 voor melding van toepassing voor licht verontreinigde grond. Toepassingen van licht verontreinigde grond vanaf 2 m 3 zijn dus meldingsplichtig. Een uitzondering hierop zijn partijen afkomstig van onverdachte locaties in het buitengebied waar geen (voormalige) bebouwing aanwezig is. In de onderstaande tabel is een samenvatting weergegeven van de situaties waarin melding van hergebruik van grond als bodem noodzakelijk is. Versiedatum: 25 juli Projectcode: 04.G007