Ecoscan stadswateren Hoogeveen

Transcriptie

1 Ecoscan stadswateren Hoogeveen Ecologische beoordeling, streefbeelden en aanbevelingen voor beheer Rapport R. Bijkerk A.J. van der Graaf A.J.L. van Nieuwenhuijzen G. Wolters

2

3 Ecoscan stadswateren Hoogeveen Ecologische beoordeling, streefbeelden en aanbevelingen voor beheer In opdracht van Gemeente Hoogeveen Vos van Steenwijklaan 75 Postcode en plaats Opdracht ref Auteurs R. Bijkerk A.J. van der Graaf A.J.L. van Nieuwenhuijzen G. Wolters Datum 18 januari 2008 Rapportnr Status Definitief

4 Deze publicatie kan geciteerd worden als: Bijkerk R, van der Graaf AJ, van Nieuwenhuijzen AJL & Wolters G (2008). Ecoscan stadswateren Hoogeveen. Ecologische beoordeling, streefbeelden en aanbevelingen voor beheer. Rapport , Bureau Koeman en Bijkerk, Haren.

5 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 3 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Samenvatting en conclusies 7 1 Inleiding Achtergrond Doel Opzet en leeswijzer 9 2 Het onderzoek Locatiekeuze Typologische inventarisatie Ecologische inventarisatie Overige waarnemingen Ecologische beoordeling Uitvoering en verantwoording 12 3 De streefbeelden Beek Stadsvijver Kanaal-recreatief Kanaal-industrieel 15 4 De stadswateren Algemeen Typering 17 5 Knelpunten en aanbevelingen voor beheer Toetsing aan de streefbeelden Knelpunten Aanbevelingen 22 Literatuur 25 Bijlage I Topografische gegevens van de locaties. 26 Bijlage II Morfologische gegevens van de locaties. 27 Bijlage III Fysisch-chemische gegevens van de locaties. 28 Bijlage IV Vegetatie-gegevens van de locaties. 29 Bijlage V Fauna-gegevens van de locaties. 30 Bijlage VI Typologie en streefbeeld van de locaties. 31 Bijlage VII Beoordelingsresultaat per monsterlocatie 32 Bijlage VIII Toetsing aan de streefbeelden 33 Bijlage IX Knelpunten in de wateren. 34 Bijlage X Beschrijving van de stadswateren. 35 Bijlage XI Eutrofiëringsparameters Bijlage XII Stromingsrichting in de stadswateren. 69

6 4 Koeman en Bijkerk rapport

7 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 5 Voorwoord Stadswateren hebben een van oudsher een functie in de opvang en afvoer van water en in sommige gevallen, als vaarweg. In toenemende mate is de belevingswaarde van stadswateren belangrijk geworden. Naast het openbare groen spelen ook stadswateren een rol in de aankleding van de bebouwde omgeving. In het Waterplan Hoogeveen wordt voor wateren in stedelijk gebied de volgende doelstelling genoemd: De waterhuishouding is afgestemd op een veilig en duurzaam stedelijk gebruik. Wateraanvoer is mogelijk voor doorspoeling maar wordt voorkomen waar mogelijk. Er wordt gestreefd naar het basisniveau. Belevingswaarde en mogelijkheden voor recreatief medegebruik worden versterkt. Om de huidige belevingswaarde en ecologische kwaliteit van de stadswateren vast te stellen is in 2007 een zogenaamde ecoscan uitgevoerd van een selectie van 28 wateren, de meeste gelegen binnen de bebouwde kom van de kern Hoogeveen. Doorslaggevend in deze ecoscan is de soortenrijkdom van de oever- en watervegetatie. De uitkomsten van de ecoscan zijn getoetst aan de streefbeelden die vooraf zijn opgesteld voor de Hoogeveense stadswateren. Eventuele knelpunten zijn benoemd. Het onderzoek werd begeleid door A. Helbig en ondersteund door een begeleidingsgroep met vertegenwoordigers van de Gemeente Hoogeveen (R.J. Kalkhuis, G. Schmidt, I. Tigelaar) en het Waterschap Reest en Wieden (D. de Vries, H.J. Tobbe). Wij danken allen voor de prettige samenwerking. Haren, 18 januari 2008 Ronald Bijkerk Sandra van der Graaf André van Nieuwenhuijzen Gersjon Wolters

8 6 Koeman en Bijkerk rapport Intermezzo EBeo-systeem staat voor Ecologisch Beoordelingssysteem en meer specifiek, de ecologische beoordelingssystemen die ontwikkeld zijn in opdracht van de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA). Met behulp van EBeo bepaalt men de ecologische kwaliteit van het oppervlaktewater aan de hand van fysische, chemische en biologische gegevens. Hierbij wordt een aantal karakteristieken beoordeeld, waaronder trofie (de voedselrijkdom), saprobie (de verontreiniging met organische stof bijvoorbeeld door rioolwater), brakkarakter (is sprake van verzilting), structuur of habitatidiversiteit (biedt de watergang leefmogelijkheden aan diverse groepen waterbewoners, bijvoorbeeld door profiel) en variant-eigen-karakter (leven er planten die thuishoren in dit type watergang). De karakteristiek waterchemie geeft een indicatie voor het waterkwantiteitsbeheer (i.c. de inlaat van gebiedsvreemd Rijnwater). Bij de beoordeling hiervan wordt ondermeer gelet op de verhouding tussen de gehalten van chloride, bicarbonaat en sulfaat en op de abundantieverhouding tussen plantensoorten met een voorkeur voor één van deze drie macro-anionen. EBeo-systemen verschillen per watertype (o.a. beek, sloot, kanaal, plas). Binnen een watertype wordt onderscheid gemaakt tussen varianten (o.a. kleisloot, zandsloot, veensloot). De meeste EBeo-systemen zijn ontwikkeld in de jaren In 2006 is een nieuwe, deels herziene versie van de systemen uitgebracht (STOWA 2006). In 2001 is het EBeo-systeem voor stadswateren uitgebracht (EBeoStad). Dit systeem is wat anders van opzet dan die voor de watertypen. Het systeem bestaat uit drie deeltoetsen, die afzonderlijk of in combinatie kunnen worden uitgevoerd. 1. Screening ecologische potentie en ontwikkeling water en oever met een gedetailleerde beoordeling van de belevingswaarde; 2. Gedetailleerde beoordeling van de ecologische kwaliteit; 3. Vaststelling knelpunten en mogelijke oplossingen. Deeltoets 2 komt overeen met de toetsen voor de afzonderlijke watertypen, kanaal, sloot, ondiepe plas, enz. en vereist een uitgebreidere fysisch-chemische en biologische bemonstering dan deeltoets 1.

9 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 7 Samenvatting en conclusies In opdracht van de Gemeente Hoogeveen is in 2007 een onderzoek uitgevoerd naar de belevingswaarde en ecologische kwaliteit van stadswateren. Hiervoor was een selectie gemaakt van 28 wateren, die beoordeeld zijn met het landelijke beoordelingssysteem voor stadswateren (EbeoStad, deeltoets 1; zie intermezzo). Met dit beoordelingsysteem wordt de ecologische kwaliteit getoetst met daarnaast de belevingswaarde van het water als aankleding van de openbare ruimte. Voor de wateren zijn streefbeelden opgesteld, waaraan de huidige ecologische ontwikkeling is getoetst. Hieruit zijn knelpunten naar voren gekomen waarvoor aanbevelingen zijn geformuleerd om de huidige toestand te kunnen verbeteren. Streefbeelden Op grond van typologie en functie zijn vier streefbeelden opgesteld: 1. Beek (voor het type beek benedenloop); 2. Stadsvijver (voor de typen sloot, ondiepe plas en sloot/ondiepe plas); 3. Kanaal-recreatief (voor de typen kanaal zonder beroepsscheepvaart); 4. Kanaal-industrieel (voor het type kanaal met beroepsscheepvaart). In de streefbeelden worden waarden genoemd voor nutriëntengehalte, doorzicht en indien van toepassing, stroomsnelheid. Daarnaast worden doelsoorten genoemd uit de groepen waterplanten, macrofauna en vissen. Beoordeling huidige kwaliteit De belevingswaarde van de meeste stadswateren is beoordeeld als goed tot zeer goed. Dit komt vooral door de soortenrijke oevervegetatie. Wat de ecologische kwaliteit betreft wordt de ontwikkeling van de oever in het algemeen beoordeeld als voldoende tot goed, maar die van het water als slecht tot voldoende. Op driekwart van de onderzochte locaties is het water te troebel, waardoor ook de ontwikkeling van de watervegetatie beneden de maat blijft. Vermoedelijk is dit ook een oorzaak voor de afwezigheid van kikkers en salamanders op meer dan de helft van de onderzochte locaties. Lage zuurstofgehalten spelen wellicht ook een rol hierbij, gezien de schaarste aan kokerjuffers, een diergroep die gevoelig is voor een slechte zuurstofhuishouding. Knelpunten Het belangrijkste knelpunt is de geringe bedekking aan ondergedoken waterplanten, als gevolg van een te hoge troebelheid van het water. Daarnaast wijst de fauna op het nu en dan optreden van te lage zuurstofgehalten (afwezigheid kokerjuffers en amfibieën). In veel gevallen voldoet de morfologie niet aan het geformuleerde streefbeeld. Dit houdt in een te grote diepte en/of een onnatuurlijke oever (talud onder water > 25 o ). Op een aantal locaties is de oevervegetatie wat te soortenarm (< 15 soorten) en in enkele wateren was in 2007 sprake van een gesloten kroosdek. Tenslotte worden veel stadswateren ontsierd door zwerfvuil.

10 8 Koeman en Bijkerk rapport Aanbevelingen De door ons geformuleerde aanbevelingen zijn gericht op een verbetering van de watervegetatie, zuurstofhuishouding en belevingswaarde van de stadswateren. Stimuleren ondergedoken waterplanten Verbetering van het lichtklimaat door: Verlagen van de voedselrijkdom. Zonodig ingrijpen in de visstand (verminderen dichtheid bodemwoelende vis). Plaatselijk verondiepen (bij te hoge troebelheid toch voldoende licht op de bodem. Indien teveel schaduw: bomen kappen op de oever. Verlagen nutriëntenbelasting Verlaging van de voedselrijkdom vergt een verlaging van de nutriëntenbelasting door: Periodiek baggeren (vermindering nalevering van fosfaat). Beperken waterinlaat door een betere benutting van gebiedseigen water en regenwater. Verbeteren zuurstofhuishouding Verminderen zuurstofverbruik door: Periodiek baggeren (vermindering zuurstofverbruik sediment). Reductie voedselrijkdom (vermindering overmatige groei algen en waterplanten). Sanering riooloverstorten (vermindering zuurstofverbruik water). Periodiek verwijderen van krooslagen (verbetering zuurstoftoevoer). Waar gewenst: Installatie fontein (verbetering zuurstoftoevoer). Verhogen belevingswaarde Indien gewenst kan de belevingswaarde verhoogt worden door: Aanleg van plasbermen of verondieping oeverzone, met sediment langs beschoeide oever, of door middel van bloembakken (verbetering hoeveelheid en soortenrijkdom oevervegetatie). Aanleg van floatlands in grotere vijvers die te diep zijn in verhouding tot het doorzicht. Verhogen beekkarakter Oude Diep Verbetering habitatdiversiteit en stromingsregiem in het Oude Diep door: Verkleining van het doorstroomprofiel door het versmallen van de profielbreedte en het aanleggen van ondieptes.

11 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 9 1 Inleiding 1.1 Achtergrond De Gemeente Hoogeveen heeft met het Waterschap Reest en Wieden in 2005 het waterplan Hoogeveen vastgesteld. Eén van de beheersdoelen in dit plan is het vergroten van de belevingswaarde van de stadswateren binnen de gemeente. Om dit doel te bereiken heeft de Gemeente Hoogeveen het volgende stappenplan ontwikkeld (Gemeente Hoogeveen 2006): 1. Het beschrijven van de huidige kwaliteit van de stadswateren via een ecoscan; 2. Het toekennen van functies en streefbeelden aan de stadswateren; 3. Het vaststellen en uitvoeren van beheers- en inrichtingsmaatregelen, nodig om het streefbeeld te realiseren. Het uitvoeren van de ecoscan en het toekennen van streefbeelden zijn door de Gemeente Hoogeveen opgedragen aan het ecologisch bureau Koeman en Bijkerk bv. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in Doel Het onderzoek had de volgende doelen: 1. Een typologische inventarisatie van de stadswateren; 2. Een streefbeeld voor de onderscheiden stadswateren met toetsingscriteria; 3. Een set meetgegevens voor een kwaliteitsbeoordeling van de stadswateren; 4. Een beoordeling van de kwaliteit van de stadswateren. 1.3 Opzet en leeswijzer Het onderzoek is uitgevoerd in vier fasen die corresponderen met de hierboven omschreven doelen. De aanpak van het onderzoek wordt beschreven in hoofdstuk 2. De gegevens voor de typologie en ecologische beoordeling van de stadswateren zijn verzameld tijdens veldwerkperioden in het voorjaar en de zomer. Binnen de groep van onderzochte stadswateren kunnen vier typen worden onderscheiden op grond van hydromorfologie en functie. Voor elk van deze typen is een streefbeeld opgesteld voor de ecologische ontwikkeling, dat gepresenteerd wordt in hoofdstuk 3. De huidige ecologische kwaliteit van de stadswateren is beoordeeld volgens een landelijk gestandaardiseerde methode. In hoofdstuk 4 worden de afzonderlijke wateren beschreven en beoordeeld en worden eventuele knelpunten benoemd. In hoofdstuk 5 tenslotte worden voorstellen gedaan voor maatregelen om knelpunten op te kunnen lossen.

12 10 Koeman en Bijkerk rapport Figuur 1 Ligging van de 28 onderzochte stadswateren in Hoogeveen.

13 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 11 2 Het onderzoek 2.1 Locatiekeuze Voor het onderzoek zijn 28 stadswateren geselecteerd door de begeleidingscommissie, tijdens het startoverleg op 19 februari De wateren liggen verspreid binnen de kern Hoogeveen (figuur 1). In de meeste wateren is één representatieve meetlocatie uitgekozen. In een aantal gevallen echter zijn twee of meer locaties gekozen. Hierdoor kan een betere karakterisering worden gemaakt van wateren waarbinnen duidelijke morfologische verschillen aanwezig zijn (bijvoorbeeld 14), of van wateren die ruimtelijk bij elkaar horen, maar alleen via duikers verbonden zijn (bijvoorbeeld 22). Bijlage I geeft de topografische gegevens van de meetlocaties. 2.2 Typologische inventarisatie Bij de typologische inventarisatie zijn morfologische en fysische gegevens verzameld, nodig om de stadswateren te kunnen toekennen aan één van de typen die onderscheiden worden in het ecologische beoordelingssysteem voor stadswateren (EBEOSTAD). Deze gegevens zijn verzameld tijdens drie veldbezoeken in april Informatie over beheer, peil, functies en de aanwezigheid van riooloverstorten zijn verkregen via de Gemeente Hoogeveen en het Waterschap Reest en Wieden. Morfologie Van elk stadswater zijn de breedte, gemiddelde en maximale diepte en het oeverprofiel bepaald (hellingshoek talud onder en boven water) met behulp van peilstokken en een hoekmeter. Van brede wateren is de breedte gemeten met behulp van Google Earth Pro. Van alle wateren behalve het Oude Diepje en de drie kanalen, zijn tevens de oppervlakte en de totale oeverlengte bepaald met behulp van Google Earth Pro. Tenslotte is de aard van de oever vastgesteld (natuurlijk, beschoeid, plasberm) en de aan- of afwezigheid van bodembeschoeiing. Fysisch Van elk stadswater zijn de aard van de bodem en de dikte van een eventuele sliblaag bepaald met behulp van een steekbuis. Verder is het doorzicht bepaald met behulp van een witte Secchi-schijf en zijn het electrisch geleidingsvermogen bij 25 o C (EGV 25 ) en de ph gemeten met behulp van WTW-veldmeters. In het Oude Diepje is tevens de stroomsnelheid gemeten in het midden van de loop, zowel aan het wateroppervlak als vlak boven de bodem, met behulp van een Sensa-RC2 electromagnetische stroomsnelheidsmeter.

14 12 Koeman en Bijkerk rapport Ecologische inventarisatie Bij de ecologische inventarisatie is gelet op planten en een aantal groepen dieren. Uitgangspunt hierbij was de toepassing van deeltoets 1 uit het beoordelingssysteem EbeoStad (zie paragraaf 2.4). Het veldwerk is uitgevoerd op drie dagen in juli Wat de planten betreft is op elke locatie een lijst opgesteld van de aanwezige water- en oeverplanten met hun talrijkheid. Waterdieren (macrofauna) zijn geïnventariseerd door op meerdere plaatsen met een schepnet de oeverzone te bemonsteren en de inhoud van het net terplaatse in een witte bak te onderzoeken. Tijdens het bezoek is verder gelet op de aanwezigheid van vogels, vis, amfibieën en libellen. 2.4 Overige waarnemingen Bij elk bezoek aan een water is notitie gemaakt van de aanwezigheid van stank, zwerfvuil, vertrapping van de oever en dergelijke, maar ook van eventuele positieve aspecten. Daarnaast is gelet op het landschappelijk beeld van het water in zijn omgeving. Tenslotte zijn van elk water één of meer foto s gemaakt. 2.5 Ecologische beoordeling De ecologische beoordeling is uitgevoerd met behulp van deeltoets 1 uit het landelijke beoordelingssysteem EbeoStad (STOWA 2001 en 2006; zie intermezzo). Met dit systeem wordt niet alleen een oordeel geveld over de ecologische kwaliteit van het oppervlaktewater, maar ook van de belevingswaarde van het water en zijn directe omgeving. Voor de beoordeling is gebruik gemaakt van versie 3 van deeltoets 1 (mid_4910_cid_3900_ _ebeostad_deeltoets 1_versie_3.xls). 2.6 Uitvoering en verantwoording Het veldwerk is uitgevoerd door R. Bijkerk (typologie, vegetatie, dieren), A.J.L. van Nieuwenhuijzen (waterdieren) en G. Wolters (typologie). De ecologische beoordeling met deeltoets 1 van EbeoStad is uitgevoerd door A.J. van der Graaf en de rapportage is samengesteld door R. Bijkerk. Vanuit de Gemeente Hoogeveen is het onderzoek begeleid door A. Helbig en ondersteund door een begeleidingsgroep met vertegenwoordigers van de Gemeente Hoogeveen (R.J. Kalkhuis, G. Schmidt, I. Tigelaar) en het Waterschap Reest en Wieden (D. de Vries, H.J. Tobbe).

15 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 13 3 De streefbeelden Op grond van de typering en functie zijn voor de Hoogeveense stadswateren vier streefbeelden opgesteld. 1. Beek (voor het type beek benedenloop); 2. Stadsvijver (voor de typen sloot, ondiepe plas en sloot/ondiepe plas); 3. Kanaal-recreatief (voor de typen kanaal zonder beroepsscheepvaart); 4. Kanaal-industrieel (voor het type kanaal met beroepsscheepvaart). Hieronder worden deze streefbeelden uitgewerkt. Omschrijving en doelsoorten in de streefbeelden zijn ontleend aan EBeoStad, het Aquatisch Supplement bij het Handboek Natuurdoeltypen in Nederland, aan de referentie- en toestandsomschrijvingen voor de Kaderrichtlijn Water en aan eigen inzichten. In bijlage VI staat aangegeven welk streefbeeld van toepassing is op elk van de onderzochte locaties. 3.1 Beek Dit streefbeeld is alleen van toepassing op het Oude Diepje (locatie 15). Omschrijving Een langzaamstromende benedenloop met een vrij constante afvoer en stroomsnelheden in de stroomdraad van 0.1 tot 0.5 m/s. Het lengteprofiel is (licht) meanderend en het dwarsprofiel assymmetrisch. De breedte variëert tussen ca. 3 en 8 m en de diepte tussen ca. 0.2 en 1.0 m. Het oevertalud op de grens van nat en droog variëert van ca. 5 tot 90 o. De waterkwaliteit voldoet ruim aan de MTR-normen (P totaal < 0.1 mg/l; zichtdiepte > 0.7 m). De beek is structuurrijk en bezit een zandig substraat met plaatselijk waterplanten. De bedekking van waterplanten bedraagt 30 tot 80%, waarvan ca % submers en 1-30% drijvend. De plantengroei bestaat uit soorten van matig voedselrijk ondiep en dieper water en omvat emergente, drijvende en ondergedoken soorten. Minimaal negen soorten waterplanten komen voor. Overheersend zijn fonteinkruiden. Kritische soorten met belevingswaarde zijn o.a. Glanzend en Drijvend fonteinkruid, Pijlkruid en Kleine egelskop. Daarnaast is een gevariëerde oevervegetatie aanwezig, met minstens 15 soorten. De macrofauna bestaat uit soorten van zowel stromend als stilstaand water. Belangrijke groepen zijn wormen, vedermuggen, kevers en kokerjuffers, maar de soortensamenstelling is divers. Karakteristiek is de Weidebeekjuffer. Er komt een visgemeenschap voor met limnofiele en eurytope soorten, zoals Baars, Blankvoorn, Kleine modderkruiper, Riviergrondel, Rivierdonderpad en Winde. Er zijn migratiemogelijkheden door verbinding met andere waterlopen. 3.2 Stadsvijver Dit streefbeeld is van toepassing op de grote meerderheid van de onderzochte stadswateren. Sloten en plassen met een zandbodem zijn van nature voedselarm tot

16 14 Koeman en Bijkerk rapport matig voedselrijk, maar dat is geen reëel streefbeeld voor stadsvijvers. Beter van toepassing zijn de typen Gebufferde sloot op minerale bodem (M1) en Kleine ondiepe gebufferde plas (M11), zoals omschreven in de referenties en maatlatten voor de KRW. Omschrijving Een stilstaand, permanent water met een peilverschil van maximaal 0.3 m. De breedte variëert en de gemiddelde diepte bedraagt 0.8 tot 1.0 m, met plaatselijk diepten tot 1.5 m. De helling van het oevertalud op de grens van nat en droog moet op minstens een deel van de oeverlengte kleiner zijn dan 25 o. De waterkwaliteit voldoet ruim aan de MTRnormen (P totaal < 0.08 mg/l; zichtdiepte > 0.8 m). De stadsvijver is structuurrijk door een goed ontwikkelde en soortenrijke watervegetatie naast gedeelten zonder waterplanten. De bedekking van waterplanten bedraagt 50 tot 90%, waarvan 1 tot 30% drijvend en 25-90% submers. De bedekking van kroos (en flab) echter is lager dan 15%. De plantengroei bestaat uit soorten van voedselrijk water en omvat emergente, drijvende en ondergedoken soorten. Er kunnen minimaal negen soorten waterplanten gevonden worden. Belangrijk zijn fonteinkruiden, hoornblad en waterpest. Kritische soorten met belevingswaarde zijn o.a. Drijvend fonteinkruid, Krabbescheer en Kikkerbeet. De oevervegetatie is soortenrijk (minimaal 15 soorten) met o.a. Zwanebloem, Gele lis, Kattestaart en Blauw glidkruid, alle planten met belevingswaarde. De macrofauna is zeer soortenrijk en bestaat uit algemene soorten van voedselrijk, stilstaand water. Alle groepen zijn vertegenwoordigd; wormen, muggen, schelpdieren, bloedzuigers, insecten, watermijten. Karakteristieke libellen en waterjuffers zijn o.a. de Roodoogjuffer en de Blauwe glazenmaker. Het water is een voortplantingsbiotoop voor Bruine kikker, Middelste groene kikker, Gewone pad en Kleine watersalamander. Er komt een visgemeenschap voor met vooral limnofiele soorten, zoals Drie- en Tiendoornige stekelbaars, Grote modderkruiper, Kroeskarper, Snoek en Zeelt. Het water biedt leefgebied voor Meerkoet, Waterhoen en Wilde eend en foerageergebied voor Blauwe reiger. 3.3 Kanaal-recreatief Dit streefbeeld is van toepassing op het Linthorst-Homankanaal (locatie 3) en Verlengde Hoogeveense vaart (locatie 25). Het streefbeeld is gebaseerd op het MEP/GEP voor het type Gebufferde (regionale) kanalen (M03; zie Evers et al. 2007). Omschrijving Een stilstaand tot langzaam stromend, permanent water met een peilverschil van maximaal 0.2 m. De breedte bedraagt 8 tot 15 m en de gemiddelde diepte minder dan 3.0 m. Het dwarsprofiel is in beginsel rechthoekig, maar langs de oever is (plaatselijk) een smalle zone waarin de diepte geringer is (0.3 tot 1.0 m). De helling van het oevertalud op de grens van nat en droog bedraagt overal 90 o als gevolg van de aanwezigheid van oeverbeschoeiing. De waterkwaliteit voldoet ruim aan de MTR-normen (P totaal < 0.08 mg/l; zichtdiepte > 0.9 m). Het kanaal is matig structuurrijk. Plaatselijk komen drijvende waterplanten voor (o.a. Gele plomp, Kikkerbeet) en fonteinkruiden (o.a. Tenger fonteinkruid, Schedefonteinkruid). De

17 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 15 bedekking binnen de begroeibare zone bedraagt minimaal 25% en er kunnen minstens zeven soorten waterplanten gevonden worden. Oeverplanten (o.a. Gele lis, Grote waterweegbree, Kalmoes) komen hier en daar voor in smalle, ondiepe gebieden langs de oever. Minimaal 15 soorten zijn aanwezig. De macrofauna is matig tot redelijk soortenrijk (afhankelijk van de bedekking van ondergedoken waterplanten), maar bestaat uit algemene en weinig karakteristieke soorten, vooral uit de groepen schelpdieren, bloedzuigers, wormen en muggenlarven. Karakteristieke soorten zijn de Zoetwatermossel, de Driehoeksmossel en de Kanaaljuffer. Amfibieën komen niet of nauwelijks voor. De visgemeenschap is van het Snoek- Blankvoorn type. 3.4 Kanaal-industrieel Wat de onderzochte locaties betreft is dit streefbeeld alleen van toepassing op de Industriehaven (locatie 27). Het streefbeeld is gebaseerd op het MEP/GEP voor het type Grote diepe kanalen (M07; zie Evers et al. 2007). Omschrijving Een stilstaand tot langzaam stromend, permanent water met een peilverschil van maximaal 0.2 m. De breedte is groter dan 15 m en de gemiddelde diepte groter dan 3.0 m. Het dwarsprofiel is in beginsel rechthoekig, maar langs de oever is (plaatselijk) een smalle zone waarin de diepte geringer is (2.0 m). Daarnaast komen hier en daar ondiepere, kleine havenkommen voor. De helling van het oevertalud op de grens van nat en droog bedraagt 90 o. De waterkwaliteit voldoet ruim aan de MTR-normen (P totaal < 0.08 mg/l; zichtdiepte > 0.9 m). Het kanaal is structuurarm; de verscheidenheid aan habitattypen en levensvormen wordt beperkt door de inrichting en scheepvaartdruk. De ondiepere, niet of nauwelijks meer gebruikte havenkommen zijn groeiplaatsen voor drijvende waterplanten (Gele plomp) en fonteinkruiden (Schedefonteinkruid). De bedekking binnen het begroeibare oppervlak bedraagt minimaal 20%. Oeverplanten zijn afwezig in het natte profiel. De macrofauna is matig soortenrijk en bestaat uit algemene soorten die karakteristiek zijn voor open water en, afhankelijk van de stroming, rivieren. Er komen vooral vertegenwoordigers voor van de groepen schelpdieren, kreeftachtigen, muggenlarven en wormen. Een karakteristieke soort is bijvoorbeeld de Driehoeksmossel. Amfibieën komen niet of nauwelijks voor (alleen in de kleine havenkommen). De visgemeenschap bestaat hoofdzakelijk uit eurytope soorten van stilstaande wateren (Brasem, Baars, Blankvoorn), maar ook de Beekdonderpad komt voor.

18 16 Koeman en Bijkerk rapport

19 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 17 4 De stadswateren 4.1 Algemeen Onze algemene indruk van de Hoogeveense stadswateren is positief wat betreft ecologische kwaliteit. Met name de oeverbegroeiing is op de meeste plaatsen goed ontwikkeld en gevariëerd (zelfs komen hier en daar minder algemene soorten voor zoals Bosbies, Zwarte zegge en Slanke waterbies). Uitzonderingen vormen de Industriehaven en de Verlengde Hoogeveense vaart en hier en daar een singel met oeverbeschoeiing. Het water zelf is in het algemeen echter te troebel, waardoor, bij de heersende diepte, onvoldoende mogelijkheden aanwezig zijn voor de ontwikkeling van ondergedoken waterplanten. Wat het landschappelijk beeld betreft vinden we de "ruige natuurlijkheid" van sommige oevers soms wel erg afsteken bij het strakke stedelijke beeld van de directe omgeving (de vijvers langs Atalanta en Galileilaan), maar het omgekeerde komt ook voor: een industriëel ogende watergang naast een rij gevariëerde bebouwing (Verlengde Hoogeveense Vaart). 4.2 Typering Hydromorfologie Wat de hydromorfologie betreft kunnen de wateren ingedeeld worden in vier typen (bijlage II en VI): 1. Stromende stadswateren; stroomsnelheid van nature > 0.05 m/s (beken); 2. Smalle lijnvormige stadswateren; breedte < 10 m (sloten); 3. Brede lijnvormige stadswateren; breedte > 10 m (kanalen); 4. Ondiepe stadswateren; niet lijnvormig, diepte < 3 m (ondiepe plassen). Van de 28 geselecteerde stadswateren behoren de meeste tot het type ondiepe plas (tabel 1). Zes stadswateren bestaan uit een combinatie van de typen sloot en ondiepe plas. Deze wateren behoren met een groot deel van hun oeverlengte tot het type sloot (breedte < 10 m), maar door een plaatselijke verbreding van de sloot is een vijver ontstaan die getypeerd kan worden als plas. Tabel 1 Aantal stadswateren per type. Type Aantal Ondiepe plas 11 Sloot 7 Sloot/Ondiepe plas 6 Kanaal 3 Beek 1 Totaal 28

20 18 Koeman en Bijkerk rapport Water en bodem Vrijwel alle stadswateren kunnen gekarakteriseerd worden als electrolytrijk (EGV µs/cm) en circumneutraal tot alkalisch (ph ). Alleen de vijver naast het Stationsplein (locatie 24) kan matig electrolytrijk worden genoemd, de sloot langs de Stuifzandseweg (locatie 23) zwak zuur tot circumneutraal en twee wateren ten oosten van de Galileilaan (locaties 10 en 11) alkalisch (bijlage III). De meeste wateren zijn troebel, ofschoon het doorzicht slechts op enkele locaties lager was dan de norm van 0.4 m (bijlage III). In april was het doorzicht over het algemeen wat hoger dan in juli (gemiddeld 0.65 m, respectievelijk 0.54). In vijf wateren was sprake van bodemzicht. Relatief helder waren vijvers langs de Hoogeveense vaart (locatie 7; zichtdiepte >1.20 m) en aan de Meerkoetlaan (locatie 8; zichtdiepte 0.7->1.10 m). De bodem van de stadswateren bestaat uit zand, met in enkele gevallen leem (bijlage II). Dikke sliblagen zijn nauwelijks aangetroffen. In het algemeen bestaat het sediment uit een dun laagje fijne detritus op een 4 tot 20 centimeter dikke laag zand, verrijkt met organisch materiaal, met daaronder een laag meer mineraal zand. De met organisch materiaal verrijkte bovenlaag is in alle gevallen zacht. Een sterk anaeroob sediment is alleen aangetroffen in de vijver naast het Stationsplein. Wel zijn op meerdere locaties in de boorkern vettige zwarte lagen aangetroffen op ca. 20 cm diepte, die herinneren aan een tijd waarin de organische belasting groter was dan tegenwoordig. De fysisch-chemische waterkwaliteit van de stadswateren is door het waterschap voor het laatst onderzocht in Hierbij zijn 14 stadswateren bemonsterd (bijlage XI), waarvan sommige identiek zijn aan de door ons onderzochte wateren, terwijl enkele andere in de onmiddellijke nabijheid liggen en vermoedelijk vergelijkbaar zijn. Uit de boxplots in bijlage XI blijkt dat in 2005 in omstreeks de helft van de 14 wateren de norm overschreden werd voor totaal-fosfaat. Voor totaal-stikstof werd in het merendeel van deze wateren de norm overschreden. Daarentegen bleken het chlorofyl-a-gehalte en de zichtdiepte gemiddeld wel aan de norm te voldoen. Het water is dus zeer voedselrijk, maar grote eutrofiëringseffecten treden niet op. Ook het zuurstofgehalte voldeed in 2005 gemiddeld aan de norm, maar in vrijwel alle stadswateren treden af en toe gehalten op die te laag zijn. De minst gunstige zuurstofhuishouding werd in 2005 vastgesteld in de vijver langs de Kanaalweg, die in 2007 gedurende de zomer een gesloten kroosdek had. Relatief weinig voedselrijk is het water langs de Hoogeveensch Vaart (locaties C en L in bijlage XI, 13 en 8 in de ecoscan) en de vijver langs Rietland (E in bijlage XI, naast 19). Met de stromingsrichting in de stadswateren erbij (bijlage XII), kan men afleiden dat het gehalte aan voedingsstoffen in stadsvijvers afneemt vanaf een inlaatpunt in de Industriehaven (zie de afname in P en Ni van punt F tot punt H). De invloed van riooloverstorten op de waterkwaliteit konden wij op basis van de gegevens niet vastgestellen. Flora en fauna Over het algemeen bleek de oevervegetatie redelijk soortenrijk met een gemiddelde van 15 soorten per locatie (range 4-27; zie bijlage IV). Veel voorkomende soorten zijn Harig wilgenroosje, Kattenstaart, Moerasrolklaver en Zwanebloem. Deze zijn geen van alle

21 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 19 kritisch (wijzend op een meer dan gemiddelde ecologische kwaliteit), maar dragen wel bij aan de belevingswaarde van het stadswater. De watervegetatie was op de meeste locaties te arm aan structuur, door een te lage bedekking van ondergedoken waterplanten (< 25%). Positief is dat slechts op enkele locaties sprake was van een gesloten dek van kroos of draadalgen (locaties 2a, 2b, 17a en 26c). Onder een gesloten kroosdek kan het zuurstofgehalte van het water tot ongewenst lage waarden dalen. Gemiddeld werden op iedere locatie vijf soorten waterplanten gevonden (range 0-12; zie bijlage IV). Veel voorkomende soorten zijn Gedoornd Hoornblad, Smalle waterpest, Klein en Veelwortelig kroos, Gele plomp en Kikkerbeet. Alleen de twee laatstgenoemde soorten dragen bij aan de belevingswaarde. Op twee locaties (2b en 8) werd het kranswier Buigzaam kransblad gevonden. Exoten troffen we op meerdere locaties aan. Het meest verspreid was Dwergkroos. Daarnaast vonden we Grote waternavel (locatie 3, 4, 25 en 27), Moerashyacint (locatie 4, 8, 10 en 11) en Parelvederkruid (locatie 19b). De aanwezige fauna is zeer globaal geïnventariseerd in het kader van deze ecoscan. Het meest opvallend is dat op meer dan de helft van de locaties geen amfibieën (kikkers, padden, salamanders) zijn aangetroffen (Bijlage V). In het algemeen was op deze locaties wat minder ondergedoken vegetatie aanwezig (figuur 2). Een invloed van de hellingshoek van de oever kon niet worden vastgesteld. Kokerjuffers, die gevoelig zijn voor lage zuurstofgehalten, zijn op slechts zeven locaties gevonden (1, 10, 13, 14, 15, 19a en 21). 100 Ondergedoken vegetatie (%) Zonder Met Figuur 2 Bedekkingspercentage ondergedoken waterplanten op locaties zonder en met amfibieën. Vermoedelijk komt in alle stadswateren wel vis voor, maar is deze tijdens de ecoscan niet overal waargenomen. Op enkele locaties (o.a. 11 en 14) is de Amerikaanse hondsvis gevangen. Deze kleine vissoort komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika en kan een slechte waterkwaliteit (bijvoorbeeld lage zuurstofgehalten, verzuring) goed verdragen. Ecologische beoordeling In totaal zijn 33 locaties beoordeeld, omdat in sommige van de 28 wateren meerdere locaties zijn onderzocht om een representatiever beeld te krijgen.

22 20 Koeman en Bijkerk rapport De meeste locaties scoren goed tot zeer goed wat betreft belevingswaarde (tabel 2). Wat de ecologie betreft wordt de ontwikkeling van de oever in het algemeen beoordeeld als voldoende tot goed, maar die van het water als slecht tot voldoende. De kwaliteit van het water zelf is het meest uiteenlopend tussen de onderzochte stadswateren: alle kwalificaties komen hier voor, van zeer slecht (3 locaties) tot zeer goed (6 locaties). Bijlage VII geeft een overzicht van het beoordelingsresultaat per water. Tabel 2 Samenvatting beoordelingsresultaten voor de 33 onderzochte locaties. Aspect Zeer slecht Slecht Voldoende Goed Zeer goed Belevingswaarde Ecologie water Ecologie oever Kattenstaart en Bosbies zijn oeverplanten met een hoge belevingswaarde, de rechterfoto is genomen bij de vijver aan de Mr. Harm Smeengelaan, de linkerfoto bij de sloot tussen de Kochstraat en de A28.

23 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 21 5 Knelpunten en aanbevelingen voor beheer 5.1 Toetsing aan de streefbeelden Wanneer we de huidige morfologische en biologische ontwikkeling van de stadswateren vergelijken met de streefbeelden blijkt dat geen van de onderzochte wateren volledig aan zijn streefbeeld voldoet (bijlage VIII). Het dichtst in de buurt komen de vijver aan de Eikenlaan (locatie 14) en de sloot langs het bedrijventerrein aan de Stuifzandseweg (locatie 23). Van de gemeten grootheden is op locatie 14 alleen de zichtdiepte te laag, maar vermoedelijk voldoet ook het gehalte voedingsstoffen niet aan het streefbeeld. Uit de metingen in 2005 blijkt dat de fosfaatgehalten in de meeste gevallen veel hoger zijn dan 0.08 mg P/l (bijlage XI). Op locatie 23 is de watervegetatie nog te soortenarm. Een grote meerderheid van de stadswateren beantwoordt wel aan het streefbeeld voor de oevervegetatie (> 15 soorten), voor de bedekking van drijvende vegetatie (1-30% in stadsvijvers) en voor de bedekking van kroos en/of flab (< 15%). Er is niet getoetst op de doelstellingen voor ongewervelde waterdieren (macrofauna) en vis, omdat de ecoscan niet gericht was op een betrouwbare bepaling van de soortenrijkdom van deze groepen. 5.2 Knelpunten De knelpunten kunnen worden afgeleid uit een vergelijking tussen de huidige ecologische ontwikkeling van de stadswateren en de streefbeelden (bijlage IX). Hieronder zijn de knelpunten opgesomd in volgorde van vóórkomen. Matige watervegetatie Het meest voorkomende knelpunt (97% van de locaties) is een matig ontwikkelde watervegetatie. In de meeste gevallen gaat het om een te lage soortenrijkdom (< 9 soorten) en/of een te laag bedekkingspercentage ondergedoken waterplanten (< 25%). Alleen voor de vijver aan de Eikenlaan (locatie 14) vormt watervegetatie geen knelpunt. Geen kokerjuffers (zuurstofhuishouding) Afgaand op het vóórkomen van kokerjuffers vormt de zuurstofhuishouding een knelpunt op 79% van de onderzochte locaties. Uit de metingen in 2005 blijkt dat zeer lage zuurstofgehalten (< 2 mg/l) nergens voorkomen. Omdat minimale zuurstofgehalten optreden aan het einde van de nacht en dicht bij de bodem, moet men echter aannemen dat de meetgegevens een te rooskleurig beeld geven van de zuurstofhuishouding. Hoge troebelheid In 76% van de onderzochte wateren is de troebelheid te hoog (zichtdiepte < 0.8 à 0.9 m). Dit is een belangrijke oorzaak van de matig ontwikkelde watervegetatie.

24 22 Koeman en Bijkerk rapport Morfologie Van 74% van de wateren beantwoordt de morfologie niet aan het streefbeeld. Hierbij gaat het om een te grote gemiddelde diepte (> 1 m in stadsvijvers) en/of een te steil talud op de grens water-land (> 25 o ). Zwerfvuil De aanwezigheid van zwerfvuil vormt een knelpunt op de helft van de locaties. Bij sommige wateren is dit veroorzaakt door recente bouwactiviteiten en is de huidige vervuiling waarschijnlijk van tijdelijke aard. Geen amfibieën Op bijna de helft van de locaties zijn geen amfibieën aangetroffen. Matige oevervegetatie Een te soortenarme oevervegetatie (< 15 plantensoorten) is vastgesteld op 35% van de locaties. In vrijwel alle gevallen gaat het om beschoeide oevers (talud nat profiel 90 o ). Gesloten kroosdek Een (vrijwel) geheel gesloten kroosdek is aangetroffen op vijf locaties. Een kroosdek verslechtert de zuurstofhuishouding en hindert de groei van ondergedoken planten. Geringe stroomsnelheid In het Oude Diepje tenslotte is voor een laaglandbeek te weinig habitatvariatie aanwezig en is de stroomsnelheid te laag. 5.3 Aanbevelingen Van alle onderzochte stadswateren is de belevingswaarde voldoende tot zeer goed. Wat betreft de ecologische kwaliteit scoort de oever in vrijwel alle gevallen eveneens voldoende tot goed. De ecologische kwaliteit van het open water echter wordt in 40% van de gevallen beoordeeld als slecht tot zeer slecht. De voornaamste redenen zijn een onvoldoend ontwikkelde onderwatervegetatie, de afwezigheid van amfibieën en de afwezigheid van gevoelige ongewervelde dieren zoals kokerjuffers. Om de ecologische kwaliteit van het water te verhogen moet de waterkwaliteit verbeterd worden, in ieder geval de helderheid en hier en daar ook de zuurstofhuishouding. Dit vereist een verlaging van de nutriëntenbelasting (voedselrijkdom). Wanneer de troebelheid niet ver genoeg verlaagd kan worden, kunnen herinrichtingsmaatregelen overwogen worden, zoals een plaatselijke verondieping. Om de ecologische kwaliteit (en belevingswaarde) van de oever te verhogen op plaatsen waar deze net voldoende is, kunnen herinrichtingsmaatregelen worden uitgevoerd. De ecologische kwaliteit en belevingswaarde van het Oude Diepje zouden verhoogd kunnen worden door iets van het beekkarakter terug te brengen. Hieronder worden deze aanbevelingen toegelicht.

25 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 23 Stimuleren ondergedoken waterplanten Voor een goede ontwikkeling van waterplanten moet minimaal ca. 10% van het zonlicht dat door het wateroppervlak heendringt kunnen doordringen tot op de bodem. De meeste stadsvijvers bezitten een gemiddelde diepte van 1 m. Hiervoor kan men uitrekenen dat de benodigde zichtdiepte voor ondergedoken waterplanten minimaal 0.8 m is (figuur 3). Dit is ook de ondergrens in het streefbeeld stadsvijver. Uit de metingen in 2005 (bijlage XI) blijkt dat een dergelijk hoge zichtdiepte vrijwel nergens voorkomt (alleen op punt B). Op andere locaties moet de zichtdiepte met 0.2 tot 0.4 m verhoogd worden. Om te bepalen welke maatregelen hiervoor genomen moeten worden, zou eerst moeten worden vastgesteld of de troebelheid het gevolg is van kleurstoffen (humuszuren, organische stof uit overstorten), van de opwerveling van bodemdeeltjes (door bodemwoelende vis), of van een overmatige groei van planktonalgen als gevolg van een te hoge voedselrijkdom. Vermoedelijk spelen al deze factoren een rol. Een alternatief is het plaatselijk creëren van ondiepere plekken. Verondieping over het gehele vijveroppervlak is af te raden, omdat ondiepe wateren sneller opwarmen (zuurstofproblemen!) en in de winter vissen en amfibieën onvoldoende bescherming bieden tegen vorst (minimale diepte hiervoor is 0.8 m). Bij de huidige doorzichten zou een diepte van 0.6 m voldoende mogelijkheden kunnen bieden voor waterplanten. Vanuit deze ontwikkelingskernen is uitbreiding naar diepere gedeelten denkbaar, door de positieve invloed van waterplanten op de helderheid van het water. 2.5 Benodigde zichtdiepte (m) Gemiddelde diepte (m) Figuur 3 Benodigde zichtdiepte voor ondergedoken waterplanten bij een gegeven gemiddelde diepte van het water. Verlagen nutriëntenbelasting De metingen die in het recente verleden zijn uitgevoerd wijzen erop dat de voedselrijkdom in de stadswateren te hoog is en voorts dat het gehalte het hoogst is nabij een inlaatpunt. De afname van het gehalte voedingsstoffen tijdens het verblijf in het stadswaterstelsel zal het gevolg zijn van opname door algen en waterplanten, opslag in de bodem en wat stikstof betreft, denitrificatie. Door periodiek baggeren worden bodemgebonden nutriënten verwijderd. Door vervolgens de hoeveelheid inlaatwater te beperken zal de oplading van het systeem met nutriënten vertraagd worden. Om dit te kunnen bewerkstelligen moet gezocht worden naar mogelijkheden om het gebiedseigen water beter vast te houden en het regenwater beter te benutten in het kwantiteitsbeheer.

26 24 Koeman en Bijkerk rapport Verbeteren zuurstofhuishouding Zuurstofverbruik door dikke sliblagen en overmatige groei van algen en waterplanten kunnen in de loop van een nacht tot lage zuurstofgehalten leiden, vooral in de zomer bij een hoge watertemperatuur. Daarnaast kunnen riooloverstorten zorgen voor een tijdelijke toename van het zuurstofverbruik. Periodiek baggeren, sanering van overstorten, verlaging van de nutriëntenbelasting en periodiek verwijderen van krooslagen, verminderen de kans op zuurstofarme perioden. Een fontein draagt bij aan de zuurstoftoevoer naar het water. Verhogen belevingswaarde De belevingswaarde van de onderzochte stadswateren wordt in de meeste gevallen goed tot zeer goed beoordeeld, als gevolg van de rijke oevervegetatie met sierlijke soorten. Op enkele plaatsen zou de oevervegetatie gestimuleerd kunnen worden door de aanleg van plaatselijke verondiepingen (bloembakken onder water) of plasbermen. Voorbeelden zijn de Verlengde Hoogeveense Vaart en de vijvers langs de Bilderdijklaan. De geringe belevingswaarde van de watervegetatie zou in enkele, diepere wateren gecompenseerd kunnen worden door de aanleg van floatlands, bijvoorbeeld in de nieuw aangelegde vijvers op het industrieterrein Buitenvaart. Verhogen beekkarakter De te lage habitatdiversiteit en stroomsnelheid in het Oude Diep zou verbeterd kunnen worden door plaatselijke herinrichtingsmaatregelen. Hierbij kan men denken aan een verkleining van het doorstroomprofiel, door het versmallen van de profielbreedte en het aanleggen van ondieptes. De door het waterschap voorgenomen herstelprojecten elders in het Oude Diep, zullen een positieve uitwerking hebben op de ecologische kwaliteit van het beektraject in Hoogeveen, met name door reductie van nutriëntengehalten. Een vergroting van de variatie aan stroomsnelheden binnen dit traject is echter een belangrijke vereiste voor de terugkeer van een gevariëerde, bij een beek behorende fauna.

27 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 25 Literatuur Evers CHM, van den Broek AJM, Buskens R & van Leerdam A (2007) Omschrijving MEP en conceptmaatlatten voor sloten en kanalen voor de Kaderrichtlijn Water. Conceptrapport 20 april 2007, Royal Haskoning, s-hertogenbosch. Gemeente Hoogeveen (2006) Startnotitie Ecoscan Gemeente Hoogeveen. Hoogeveen. 6 pp. STOWA (2001) Ecologisch beoordelingssysteem voor stadswateren. Gebruikershandleiding. Rapport , Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, Utrecht. 64 pp + bijl. STOWA (2006) Handboek Nederlandse ecologische beoordelingssystemen (EBEO-systemen). Deel A: Filosofie en beschrijving van de systemen. Rapport , Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, Utrecht. 255 pp.

28 26 Koeman en Bijkerk rapport Bijlage I Topografische gegevens van de locaties. Locatie_code x y Naam Straatnaam Wolfsbosstraat/Valkenlaan 2a Kanaalweg 2b Kanaalweg Linthorst-Homankanaal Kanaal Westzijde Zenithlaan Buitenvaart Buitenvaart Helios Meerkoetlaan Buizerdlaan Galileilaan 11a Melkweg 11b Mr Cramerweg Wolfsbosstraat/Boekweitlaan Seringenlaan 14a Eikenlaan/Kastanjelaan 14b Eikenlaan Oude Diep Zwanebloem Zuidwoldigerweg 17a Steenbergerpark 17b Steenbergerpark Mr Harm Smeengelaan 19a Zwanebloem 19b Zwanebloem De Kajuit 21a Atalanta 21b Atalanta 22a Bilderdijklaan 22b Bilderdijklaan Stuifzandseweg Stationsplein Verl. Hoogeveense vaart Drostenraai 26a Terpweg 26b Terpweg 26c Terpweg Industriehaven Dr Anton Philipsstraat Kochstraat

29 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 27 Bijlage II Morfologische gegevens van de locaties. Locatie_code Breedte Oppervlak Oeverlengte Diepte Taludhoek Bodem Sliblaag Oever (m) (ha) (m) Avg (m) Max (m) Droog (gr) Nat (gr) (cm) lemig zand - n 02a venig zand - b 02b venig zand - b 3 13 nvt nvt /90 lemig zand n/b zand - n/b ? 2? 5/90 6/90 zand - n/k /40 11 zand - n zand - n zand - n/b lemig zand - b zand - n/b/k 11a zand - n 11b zand - n leem 3 b lemig zand - b 14a zand 5 n/b 14b zand 20 n/b nvt nvt zand - n /35 90 zand - b 17a zand - b 17b /90 zand - n/b /35/90 zand - n/b 19a zand - b 19b zand - b lemig zand - b 21a lemig zand - n 21b lemig zand - n 22a zand - b 22b zand - b zand - n zand - b nvt nvt /25 90 zand - b 26a zand - n/b 26b zand - n/b 26c zand n/b nvt nvt > 2.0 > ?? b zand - n/b Toelichting Oever: b = beschoeid; k = kademuur; n = natuurlijk; p = plasberm

30 28 Koeman en Bijkerk rapport Bijlage III Fysisch-chemische gegevens van de locaties. Locatie_code EGV ph Zichtdiepte (Secchi) V Opmerkingen (µs/cm) April (m) Juli (m) (m/s) nvt 02a nd nvt kroosdek in april en juli 02b nd nd nd nd nvt kroosdek in juli nvt > 0.85 > 0.85 nvt bodemzicht nvt nvt > 1.20 > 1.20 nvt bodemzicht > 1.10 nvt bodemzicht in juli nvt nvt 11a nvt 11b nd nd nd nd nvt nd nvt nvt 14a nd nvt 14b nd nd nd nd nvt V bij bodem 0.03 m/s nvt 17a nvt 17b nvt nvt 19a nvt 19b nd nd nd 0.35 nvt nvt 21a nd nvt 21b nd nd nd nd nvt 22a nvt 22b nvt > nvt bodemzicht in april nvt nvt 26a nd nd nd nd nvt 26b > nvt bodemzicht 26c nd nd nd nd nvt kroosdek in juli nvt nvt Toelichting: EGV = Electrisch geleidingsvermogen bij 25 o C Secchi = zichtdiepte (doorzicht) gemeten met een witte Secchi-schijf V = stroomsnelheid nd = niet gemeten

31 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 29 Bijlage IV Vegetatie-gegevens van de locaties. Locatie_code Vegetatiebedekking (%) Aantal plantensoorten Oever Water Emers Drijvend Submers Kroos Flab Oever Water a b a b a b a b a,b c Gemiddeld Toelichting Vegetatiebedekking gegeven als totaal voor water en oever en per structuurlaag emers (= boven het wateroppervlak uitstekend), drijvend en submers (= ondergedoken). Alleen de plantensoorten die opgenomen zijn als "waterminnend" in de EBeoStad-lijst zijn hier geteld; het werkelijke aantal soorten kan dus hoger zijn.

32 30 Koeman en Bijkerk rapport Bijlage V Fauna-gegevens van de locaties. Locatie_code Watervogels Vis Amfibieën Libellen/Haften Ongewervelde waterdieren Beoordeling (0-10) a b a b a b a b a,b c niet te bemonsteren door grote hoeveelheid kroos Gemiddeld Toelichting In deeltoets 1 van EBeoStad wordt de fauna slechts globaal geïnventariseerd. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een aantal groepen: Watervogels (met 14 onderscheiden soorten), Vissen (zonder onderscheid tussen soorten), Amfibieën (met 4 onderscheiden soorten), Libellen/Haften (met 3 onderscheiden soortgroepen) en Ongewervelde waterdieren (met 13 onderscheiden soortgroepen). De beoordeling is gebaseerd op het aantal waargenomen soorten of soortgroepen afgezet tegen het maximale aantal soorten of soortgroepen dat is onderscheiden.

33 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 31 Bijlage VI Typologie en streefbeeld van de locaties. Locatie_code KRW-type STOWA-hoofdtype STOWA-subtype Streefbeeld 1 M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 02a M01 Sloot Zandsloten Stadsvijver 02b M01 Sloot Zandsloten Stadsvijver 3 M03 Kanaal Zandkanalen Kanaal-recreatief 4 M01 Sloot/Ondiepe plas Zandsloten Stadsvijver 5 M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 6 M01 Sloot Zandsloten Stadsvijver 7 M01 Sloot Zandsloten Stadsvijver 8 M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 9 M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 10 M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 11a M11 Sloot/Ondiepe plas Zandsloten Stadsvijver 11b M11 Sloot/Ondiepe plas Zandsloten Stadsvijver 12 M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 13 M01 Sloot Zandsloten Stadsvijver 14a M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 14b M01 Sloot Zandsloten Stadsvijver 15 R12 Beek Benedenloop Beek 16 M01 Sloot Zandsloten Stadsvijver 17a M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 17b M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 18 M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 19a M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 19b M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 20 M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 21a M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 21b M01 Sloot Zandsloten Stadsvijver 22a M01 Sloot Zandsloten Stadsvijver 22b M01 Sloot Zandsloten Stadsvijver 23 M01 Sloot Zandsloten Stadsvijver 24 M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 25 M03 Kanaal Zandkanalen Kanaal-recreatief 26a M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 26b M11 Ondiepe plas Harde ondiepe plassen Stadsvijver 26c M01 Sloot Zandsloten Stadsvijver 27 M07 Kanaal Zandkanalen Kanaal-industrieel 28 M11 Sloot/Ondiepe plas Zandsloten Stadsvijver

34 32 Koeman en Bijkerk rapport Bijlage VII Beoordelingsresultaat per monsterlocatie Locatie_code Naam / Straatnaam Beleving Ecologie Water Ecologie Oever 1 Wolfsbosstraat/Valkenlaan Goed Voldoende Goed 2a Kanaalweg Goed Slecht Voldoende 2b Kanaalweg Zeer goed Zeer goed Voldoende 3 Linthorst Homankanaal Goed Slecht Goed 4 Zenithlaan Zeer goed Goed Goed 5 Buitenvaart 1100 Goed Slecht Goed 6 Buitenvaart 1100 Goed Voldoende Goed 7 Helios Goed Slecht Goed 8 Meerkoetlaan Zeer goed Zeer goed Goed 9 Buizerdlaan Goed Slecht Goed 10 Galileilaan Goed Slecht Goed 11 Melkweg/Mr Cramerweg Zeer goed Slecht Goed 12 Wolfsbosstraat/Boekweitlaan Voldoende Zeer slecht Voldoende 13 Seringenlaan Goed Voldoende Voldoende 14 Eikenlaan/Kastanjelaan Zeer goed Zeer goed Goed 15 Oude Diep Zeer goed Zeer goed Goed 16 Zuidwoldigerweg Goed Voldoende Voldoende 17a Steenbergerpark Goed Voldoende Voldoende 17b Steenbergerpark Zeer goed Zeer goed Goed 18 Mr Harm Smeengelaan Goed Zeer slecht Goed 19a Zwanebloem Zeer goed Voldoende Goed 19b Zwanebloem Zeer goed Voldoende Goed 20 De Kajuit Goed Voldoende Voldoende 21 Atalanta Zeer goed Zeer goed Goed 22a Bilderdijklaan Voldoende Zeer slecht Goed 22b Bilderdijklaan Voldoende Slecht Slecht 23 Stuifzandseweg Goed Voldoende Goed 24 Stationsplein Voldoende Slecht Voldoende 25 Verl. Hoogeveense Vaart Goed Voldoende Goed 26a,b Terpweg Goed Voldoende Goed 26c Terpweg Voldoende Slecht Voldoende 27 Industriehaven Goed Voldoende Voldoende 28 Kochstraat Goed Voldoende Goed

35 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 33 Bijlage VIII Toetsing aan de streefbeelden Stadsvijver Gemidd. diepte Talud nat Zichtdiepte Drijvend Submers Kroos/flab Waterveg. Oeverveg. Amfibieën Locatie m < 25 o > 0.8 m 1-30% 25-90% < 15% > 9 soorten > 15 soorten aanw a b / a b a b a b a b a b a b / a - +? b + + -/ c + +? Beek Gemidd. diepte Breedte Talud nat Zichtdiepte Stroming Waterveg. Waterveg. Oeverveg. Amfibieën Locatie m 3-8 m 5-90 o > 0.7 m m/s 30-80% > 9 soorten > 15 soorten aanw / Kanaal-recreatief Breedte Talud nat Zichtdiepte Waterveg. Kroos/flab Waterveg. Oeverveg. Locatie Diepte < 3 m 8-15 m 90 o > 0.9 m > 25% < 15% > 7 soorten > 15 soorten Kanaal-industrieel Breedte Talud nat Zichtdiepte Waterveg. Kroos/flab Waterveg. Oeverveg. Locatie Diepte > 3 m > 15 m 90 o > 0.9 m > 20% < 15% > 7 soorten > 15 soorten / Toelichting: + = voldoet aan het streefbeeld - = voldoet niet aan het streefbeeld -/+ = voldoet een deel van het jaar aan het streefbeeld

36 34 Koeman en Bijkerk rapport Bijlage IX Knelpunten in de wateren. Locatie Streefbeeld Watervegetatie matig Geen kokerjuffers Hoge troebelheid Morfologie Veel zwerfvuil Geen amfibieën Oevervegetatie matig Gesloten kroosdek Geringe stroomsnelheid 1 Stadsvijver a Stadsvijver b Stadsvijver Kanaal-recreatief Stadsvijver Stadsvijver Stadsvijver Stadsvijver Stadsvijver Stadsvijver Stadsvijver Stadsvijver Stadsvijver Stadsvijver Stadsvijver Beek Stadsvijver a Stadsvijver b Stadsvijver Stadsvijver a Stadsvijver b Stadsvijver Stadsvijver a Stadsvijver b Stadsvijver a Stadsvijver b Stadsvijver Stadsvijver Stadsvijver Kanaal-recreatief a,b Stadsvijver c Stadsvijver Kanaal-industrieel Stadsvijver %

37 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 35 Bijlage X Beschrijving van de stadswateren. Inhoudsopgave Locatie Naam Pagina 1 Stadsvijver Wolfsbosstraat/Valkenlaan 36 2a,b Stadsvijvers Kanaalweg 37 3 Linthorst-Homankanaal Kanaal Westzijde 38 4 Stadsvijver Zenithlaan 39 5 Stadsvijver Buitenvaart Stadsvijver (sloot) Buitenvaart Stadsvijver Helios 42 8 Stadsvijver Meerkoetlaan 43 9 Stadsvijver Buizerdlaan Stadsvijver Galileilaan Stadsvijver Melkweg/Mr. Cramerweg Stadsvijver Wolfsbosstraat/Boekweitlaan Stadsvijver Seringenlaan Stadsvijver Eikenlaan/Kastanjelaan Oude Diep - Zwanebloem Stadsvijver Zuidwoldigerweg 51 17a,b Stadsvijvers Steenbergerpark Stadsvijver Mr. Harm Smeengelaan 54 19a,b Stadsvijvers Zwanebloem Stadsvijver De Kajuit 57 21a,b Stadsvijver Atalanta 58 22a,b Stadsvijvers Bilderdijklaan Stadsvijver (sloot) Stuifzandseweg Stadsvijver Stationsplein Verlengde Hoogeveensevaart - Drostenraai 62 26a,b,c Stadsvijvers Terpweg Industriehaven Dr. Anton Philipsstraat Stadsvijver Kochstraat 66

38 36 Koeman en Bijkerk rapport Stadsvijver Wolfsbosstraat/Valkenlaan x = y = Oppervlak 0.24 ha Breedte m Oeverlengte 304 m Gem diepte 1.1 m Max diepte 1.3 m Talud nat 17 o Talud droog 5 o EGV 355 µs/cm ph 7.9 Doorzicht 0.50 m Beschrijving Stadsvijver in woonwijk, met flauw talud onder en boven water, omgeven door een brede grasstrook (gazon) met alleenstaande grote bomen en een bosschage. De bodem bestaat uit lemig zand met een dun laagje detritus, geen slib. De oevervegetatie is goed ontwikkeld. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 29.25) Ecologie oever Zeer goed (score 17) Ecologie water Voldoende (score 9) Streefbeeld Stadsvijver. Aan het streefbeeld voldoen: hellingshoek talud, bedekking drijvende vegetatie, bedekking kroos/flab, soortenrijkdom oevervegetatie. Knelpunten Troebelheid te hoog, bedekking ondergedoken vegetatie te laag, soortenrijkdom watervegetatie te laag, geen amfibieën gezien, veel zwerfvuil, vermoedelijk afkomstig van scholieren van de aangrenzende school. Aanbevelingen Vijver op enkele plaatsen verondiepen (tot 0.6 m) om groei ondergedoken waterplanten te stimuleren. Nutrientenbelasting verminderen. Oeverplanten Beklierde basterdw ederik 1 Blaartrekkende boterbloem 1 Bosveldkers 2 Grote w aterw eegbree 2 Harig w ilgeroosje 1 Kleine lisdodde 1 Knikkend tandzaad 2 Liesgras 3 Mannagras 5 Moeraskers 1 Moerasrolklaver 1 Moerasvergeet-mij-nietje 1 Moerasw alstro 3 Pitrus 5 Riet 2 Rietgras 1 Veenw ortel 2 Waterkruiskruid 3 Waterpeper 2 Wolfspoot 3 Zomprus 3 Zw art tandzaad 2 Zw arte els 2 Waterplanten Gew oon sterrekroos 1 Klein kroos 3 Watervorkje 1 Witte w aterlelie 1 Fauna Aantal Waterpissebedden 1 Waterjuffers 1 Staafw ants 10 Slakken 3 Schaatsenrijders 1 Kokerjuffers 1 Bootsmannetjes 2 Vissen 2 Tamme stadseenden 19

39 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 37 2 Stadsvijvers Kanaalweg x = y = Oppervlak 0.37 ha Breedte 6-8 m Oeverlengte 1041 m Gem diepte 1.2 m Max diepte m Talud nat 90 o Talud droog 17 o EGV 768 µs/cm ph 7.2 Doorzicht 0.70 m Beschrijving Een lijnvormig water dat door de Bentinckslaan verdeeld wordt in een noordelijk (2a) en een zuidelijk (2b) deel. Het water is relatief diep en de oevers zijn beschoeid. De diepte langs de oever bedraagt 0.5 m. Overmatige ontwikkeling van kroos. De bodem bestaat uit venig zand bedekt met een dunne laag detritus. Beoordeling Belevingswaarde 2a: Goed (score 21.5) 2b: Zeer goed (score 34.25) Ecologie oever 2a: Voldoende (score 10) 2b: Voldoende (score 9) Ecologie water 2a: Voldoende (score 5) 2b: Goed (score 18) Streefbeeld Stadsvijver. Het noordelijk deel voldoet in geen enkel aspect aan het streefbeeld. In het zuidelijk deel voldoen de bedekking en soortenrijkdom van de submerse watervegetatie. Knelpunten Troebelheid te hoog, soortenrijkdom oevervegetatie te laag, bedekking ondergedoken vegetatie te laag (2a), gesloten kroosdek, geen amfibieën, zwerfvuil, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig. Aanbevelingen Verondiepen oeverzone in noordelijk deel. Nutrientenbelasting verminderen. Mogelijkheden voor periodieke doorspoeling onderzoeken, krooslaag verwijderen. Oeverplanten 2a 2b Gele lis 1 Grote egelskop 5 Liesgras 3 Mattenbies 2 Moerasbasterdwederik 2 Moerasrolklaver 3 2 Pijlkruid 3 Pitrus 3 Riet 1 Veenwortel 3 Wolfspoot 2 Zwart tandzaad 2 1 Waterplanten 2a 2b Buigzaam glanswier 2 Bultkroos 8 6 Drijvend fonteinkruid 2 Dwergkroos 8 9 Glanzig fonteinkruid 2 Grof hoornblad 6 Kikkerbeet 3 5 Smalle waterpest 2 Veelwortelig kroos 4 4 Witte waterlelie 3 3 Aantal Fauna 2a 2b Bootsmannetjes 1 Glazenmakers 1 Schaatsenrijders 8 Schorpioenwants 3 Slakken Vlokreeften 13 Waterjuffers 2 1 Waterpissebedden 300 Vissen 3 Meerkoet 1 Tamme stadseenden 3 Waterhoen 2 Wilde eend 1

40 38 Koeman en Bijkerk rapport Linthorst-Homankanaal Kanaal Westzijde x = y = Oppervlak nvt ha Breedte 13 m Oeverlengte nvt m Gem diepte 1.5 m Max diepte 1.9 m Talud nat 35/90 o Talud droog 37 o EGV 757 µs/cm ph 7.6 Doorzicht m Beschrijving Een klein, ondiep kanaal zonder veel scheepvaart. De oostelijke oever is begroeid met bomen (wilg, els) die over het water hangen. De bodem bestaat uit lemig zand met daarop een 10 à 20 cm dikke sliblaag. De oevers is deels beschoeid. Watervegetatie bestaat hoofdzakelijk uit drijfbladplanten in de oeverzone. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 27.25) Ecologie oever Goed (score 15) Ecologie water Voldoende (score 6) Streefbeeld Kanaal recreatief. Morfologie en oevervegetatie voldoen aan het streefbeeld. Knelpunten Watervegetatie matig, troebelheid te hoog, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig. Aanbevelingen Sliblaag verwijderen, nutrientenbelasting verminderen. Oeverplanten Bitterzoet 2 Blauw glidkruid 1 Gele waterkers 2 Geoorde wilg 7 Grote egelskop 5 Hoge cyperzegge 1 Kalmoes 2 Kleine egelskop 2 Liesgras 1 Moerasandoorn 2 Moerasvergeet-mij-nietje 3 Pitrus 3 Veenwortel 1 Watermunt 2 Wilg 7 Wolfspoot 1 Zwarte els 1 Waterplanten Dwergkroos 3 Gele plomp 5 Gewoon sterrekroos 3 Grof hoornblad 1 Grote kroosvaren 3 Grote waternavel 3 Klein kroos 3 Fauna Aantal Bootsmannetjes 1 Glazenmakers 1 Schaatsenrijders 8 Schorpioenwants 3 Slakken 1 Waterjuffers 2 Vissen 2 Tamme stadseenden 1 Waterhoen 1

41 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 39 4 Stadsvijver Zenithlaan x = y = Oppervlak 0.51 ha Breedte 7-21 m Oeverlengte 763 m Gem diepte 0.6 m Max diepte 0.9 m Talud nat 10 o Talud droog 10 o EGV 670 µs/cm ph 8.1 Doorzicht > 0.9 m Beschrijving Een langgerekte, mooie stadsvijver gelegen in een nieuwbouwwijk. De bodem bestaat uit grijs tot bruin (humusrijk) zand met daarop een dunne detrituslaag. Op ca. 20 cm diepte bevindt zich een vettige, donkergrijze laag. De morfologie is optimaal voor een goede ontwikkeling van water- en oevervegetatie. Enkele gebiedsvreemde plantensoorten aanwezig (Galigaan, Grote waternavel, Moerashyacint). Het gazon op de oostelijke oever is in het noordelijke deel wat slecht onderhouden. Er is vrij veel zwerfvuil aanwezig. Beoordeling Belevingswaarde Zeer goed (score 36.25) Ecologie oever Zeer goed (score 19) Ecologie water Goed (score 15) Streefbeeld Stadsvijver. Voldoet in de meeste aspecten aan het streefbeeld, voor zover onderzocht in deze ecoscan. Knelpunten Watervegetatie iets te soortenarm, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig, amfibieën lijken afwezig, vrij veel zwerfvuil aanwezig. Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen, zwerfvuil verwijderen. Oeverplanten Galigaan 2 Gele waterkers 5 Grote lisdodde 1 Grote waterweegbree 1 Mannagras 2 Mattenbies 3 Moerasbasterdwederik 2 Moerashyacint 3 Moerasrolklaver 2 Moerasvergeet-mij-nietje 5 Pitrus 5 Rietgras 2 Wolfspoot 3 Zwanebloem 5 Zwart tandzaad 3 Zwarte els 2 Waterplanten Aarvederkruid 5 flab 2 Gele plomp 2 Gewoon sterrekroos 3 Grof hoornblad 6 Grote waternavel 3 Grote waterranonkel 2 Klein kroos 3 Veelwortelig kroos 2 Fauna Aantal Bootsmannetjes 4 Glazenmakers 1 Schaatsenrijders 4 Slakken 1 Staafwants 1 Waterjuffers 5 Vissen 1 Tamme stadseenden 1 Waterhoen 1

42 40 Koeman en Bijkerk rapport Stadsvijver Buitenvaart 1100 x = y = Oppervlak 6.50 ha Breedte m Oeverlengte 3040 m Gem diepte 1.5? m Max diepte 2? m Talud nat 6/90 o Talud droog 5/90 o EGV 442 µs/cm ph 7.5 Doorzicht 0.45 m Beschrijving Een grote, vrij diepe, geëxponeerde plas aan de rand van een bedrijventerrein in ontwikkeling, in het noorden begrensd door de A37. Het water is troebel door humuszuren. Waterplanten zijn afwezig. De oevers zijn onbeschoeid, maar op enkele plaatsen zijn kademuren aangelegd, die terrassen omgeven. De zuidelijke oever is onderhevig aan enige afslag. De bodem bestaat uit lichtgrijs zand met daarop een dunne detrituslaag. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 23.25) Ecologie oever Goed (score 15) Ecologie water Voldoende (score 5) Streefbeeld Stadsvijver. Talud en oevervegetatie voldoen aan het streefbeeld. Knelpunten Watervegetatie slecht ontwikkeld, troebelheid te hoog, geen amfibieën aanwezig, oeverafslag. Oeverplanten Basterdw ederik 2 Echte koekoeksbloem 2 Grote egelskop 3 Grote kattestaart 3 Grote lisdodde 2 Grote w aterw eegbree 1 Grote w ederik 1 Harig w ilgeroosje 2 Moerasandoorn 2 Moerasrolklaver 3 Moerasvergeet-mij-nietje 2 Pitrus 5 Riet 3 Rietgras 3 Scherpe zegge 3 Waterzuring 1 Wolfspoot 3 Zomprus 3 Zw anebloem 3 Zw art tandzaad 1 Waterplanten flab 2 Fauna Aantal Glazenmakers 1 Slakken 1 Vlokreeften 1 Aanbevelingen Waterjuffers 3 Stadsvijver is nog jong en moet zich nog ontwikkelen; Tamme stadseenden 1 dus even afwachten. Vermoedelijk is de vijver te diep voor ondergedoken vegetatie, behalve in de oeverzone, maar niet voor drijfbladplanten. Eventueel kunnen floatlands worden aangebracht. Oeverafslag kan tegengegaan worden door de aanplant van bomen (Zwarte els, (knot)wilg) en door een brede zone oevervegetatie. Het talud is hiervoor geschikt. Aanplant van bomen verhoogt de landschappelijke belevingswaarde en de habitatdiversiteit.

43 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 41 6 Stadsvijver (sloot) Buitenvaart 1100 x = y = Oppervlak 0.19 ha Breedte 7-10 m Oeverlengte 551 m Gem diepte 0.7 m Max diepte 0.8 m Talud nat 11 o Talud droog 20/40 o EGV 536 µs/cm ph 7.8 Doorzicht m Beschrijving Een sloot gelegen aan de oostzijde van het nieuwe bedrijventerrein. Het water is troebel door humuszuren. De oevers zijn onbeschoeid. Oevervegetatie is goed ontwikkeld, watervegetatie nog matig. De bodem bestaat uit grijs zand met daarop een dunne laag detritus. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 29.75) Ecologie oever Voldoende (score 13) Ecologie water Voldoende (score 11) Streefbeeld Stadsvijver. Morfologie en oevervegetatie voldoen aan het streefbeeld. Knelpunten Watervegetatie matig, troebelheid te hoog, geen amfibieën aanwezig. Aanbevelingen Stadsvijver is nog jong en moet zich nog ontwikkelen; dus even afwachten. Aanplant van bomen verhoogt de landschappelijke belevingswaarde. Oeverplanten Basterdw ederik 2 Bosveldkers 1 Gele lis 2 Geoorde w ilg 1 Grote egelskop 3 Grote kattestaart 2 Grote lisdodde 3 Grote w aterw eegbree 2 Hoge cyperzegge 2 Kleine egelskop 1 Liesgras 3 Moerasrolklaver 3 Moerasvergeet-mij-nietje 3 Pitrus 5 Veenw ortel 2 Wilg 1 Waterzuring 1 Zomprus 3 Waterplanten flab 2 Gew oon sterrekroos 4 Grof hoornblad 3 Kikkerbeet 1 Klein kroos 3 Puntkroos 3 Smalle w aterpest 6 Fauna Aantal Bootsmannetjes 1 Glazenmakers 4 Schaatsenrijders 25 Slakken 1 Staafw ants 2 Waterjuffers 5 Meerkoet 1

44 42 Koeman en Bijkerk rapport Stadsvijver Helios x = y = Oppervlak 0.13 ha Breedte m Oeverlengte 437 m Gem diepte 1.1 m Max diepte 1.3 m Talud nat 19 o Talud droog 30 o EGV 725 µs/cm ph 7.8 Doorzicht > 1.2 m Beschrijving Een verbreding van de sloot die onderlangs de dijk van de Hoogeveense Vaart loopt. De oevers zijn natuurlijk. De bodem bestaat uit geel tot grijsbruin zand met daarop een dun laagje detritus. Ondanks de helderheid is de watervegetatie slecht ontwikkeld. De oevervegetatie is soortenrijk. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 26.5) Ecologie oever Goed (score 15) Ecologie water Slecht (score 3) Streefbeeld Stadsvijver. Talud, doorzicht, oevervegetatie en aanwezigheid amfibieën voldoen aan het streefbeeld. Knelpunten Watervegetatie slecht ontwikkeld, te veel kroos aanwezig, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig. Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen. Aanplant van bosschages (wilg) of knotwilg langs de oever kan de landschappelijke belevingswaarde en de habitatdiversiteit vergroten. Oeverplanten Gele maskerbloem 1 Gele w aterkers 2 Grote egelskop 5 Grote kattestaart 3 Grote w aterw eegbree 1 Harig w ilgeroosje 2 Kleine w atereppe 2 Liesgras 5 Moerasandoorn 5 Moerasrolklaver 3 Moerasvergeet-mij-nietje 3 Moerasw alstro 3 Pijlkruid 1 Pitrus 3 Rietgras 2 Veenw ortel 2 Watermunt 2 Waterzuring 2 Witte w aterkers 2 Wolfspoot 3 Zw anebloem 3 Zw art tandzaad 2 Waterplanten Bultkroos 7 Dw ergkroos 7 Klein kroos 3 Veelw ortelig kroos 7 Fauna Aantal Waterpissebedden 1 Bootsmannetjes 3 Schaatsenrijders 2 Schorpioenw ants 2 Slakken 1 Groene kikker 1

45 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 43 8 Stadsvijver Meerkoetlaan x = y = Oppervlak 0.08 ha Breedte 7-27 m Oeverlengte 123 m Gem diepte 1.0 m Max diepte 1.1 m Talud nat 70 o Talud droog 30 o EGV 361 µs/cm ph 7.6 Doorzicht > 1.10 m Beschrijving Een vijvervormige verbreding van de sloot die onderlangs de dijk van de Hoogeveense Vaart loopt. Het water is helder en de watervegetatie is structuuren soortenrijk. De verwachte amfibieën zijn niet aangetroffen. De bodem bestaat uit grijsbruin zand met enig grind en zwarte, detritusrijke pockets, afgedekt door een dunne detrituslaag. Beoordeling Belevingswaarde Zeer goed (score 46.25) Ecologie oever Zeer goed (score 17) Ecologie water Goed (score 20) Streefbeeld Stadsvijver. Morfologie, oever- en watervegetatie voldoen aan het streefbeeld. Knelpunten Iets te veel drijfbladplanten aanwezig, talud aan de dijkzijde iets te steil, geen amfibieën gezien, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig. Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen. Het onderwatertalud aan de dijkzijde kan moeilijk verflauwd worden (dijk), maar voor de oevervegetatie is dit ook niet nodig. Oeverplanten Gele lis 2 Grote egelskop 5 Grote kattestaart 3 Harig w ilgeroosje 1 Kleine lisdodde 5 Kleine w atereppe 2 Liesgras 2 Moerasbasterdw ederik 2 Moerashyacint 2 Moerasw alstro 2 Pijlkruid 1 Pitrus 3 Rietgras 2 Veenw ortel 3 Wolfspoot 2 Zw anebloem 1 Waterplanten Buigzaam glansw ier 2 Drijvend fonteinkruid 1 Dw ergkroos 4 Gele plomp 4 Grof hoornblad 9 Kikkerbeet 5 Krabbescheer 5 Smalle w aterpest 4 Witte w aterlelie 2 Fauna Aantal Schaatsenrijders 3 Schildersmosselen e.d. 1 Slakken 1 Staafw ants 1 Waterpissebedden 1 Vissen 1

46 44 Koeman en Bijkerk rapport Stadsvijver Buizerdlaan x = y = Oppervlak 0.30 ha Breedte m Oeverlengte 233 m Gem diepte 1.0 m Max diepte 1.1 m Talud nat 90 o Talud droog EGV 7 o 357 µs/cm ph 7.7 Doorzicht m Beschrijving Een kleine plas gelegen in een nieuwbouwwijk. De oever is voor de helft begroeid met bomen en struiken. De oever is deels beschoeid, diepte langs de oever 0.6 m, en deels natuurlijk. De bodem bestaat uit grijsbruin, enigszins lemig zand met daarop een dunne detrituslaag. De oevervegetatie is matig ontwikkeld, de watervegetatie bestaat uitsluitend uit drijfbladplanten. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 25.5) Ecologie oever Voldoende (score 13) Ecologie water Slecht (score 4) Streefbeeld Stadsvijver. In veel aspecten voldoet deze vijver niet aan het streefbeeld; alleen de doelstellingen voor diepte en bedekking kroos/flab worden gehaald. Knelpunten Watervegetatie slecht ontwikkeld, troebelheid te hoog, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig, natte talud te steil, oevervegetatie matig, geen amfibieën gezien, vrij veel zwerfvuil aanwezig. Oeverplanten Gele lis 3 Geoorde w ilg 5 Harig w ilgeroosje 3 Liesgras 5 Mannagras 2 Moerasbasterdw ederik 3 Moerasw alstro 3 Riet 5 Slanke w aterbies 2 Waterkruiskruid 3 Wilg 5 Wolfspoot 3 Zomprus 2 Zw art tandzaad 3 Zw arte zegge 2 Waterplanten Klein kroos 2 Watergentiaan 7 Witte w aterlelie 3 Fauna Aantal Schaatsenrijders 9 Schorpioenw ants 3 Slakken 1 Staafw ants 3 Waterjuffers 2 Vissen 1 Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen, westelijke oeverzone verondiepen en talud verflauwen, zwerfvuil verwijderen.

47 Ecoscan stadswateren Hoogeveen Stadsvijver Galileilaan x = y = Oppervlak 0.72 ha Breedte 28 m Oeverlengte 577 m Gem diepte 1.1 m Max diepte 1.2 m Talud nat Talud droog EGV 7 o 20 o 272 µs/cm ph 8.9 Doorzicht m Beschrijving Een nieuw gegraven, rechthoekige plas (met fontein) gelegen langs een ontsluitingsweg van een nieuwe wijk. De noordelijke en westelijke oevers zijn (grotendeels) natuurlijk, een deel van de oever bestaat uit een steiger (onderdeel van de bebouwing) of kademuur. De bodem bestaat uit geel tot bruin zand met daarop een dunne laag fijne detritus. Het water is troebel door humuszuren. Watervegetatie is vrijwel afwezig. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 24.5) Ecologie oever Voldoende (score 12) Ecologie water Voldoende (score 5) Streefbeeld Stadsvijver. Talud, kroos/flab, oevervegetatie en amfibieën voldoen aan het streefbeeld, watervegetatie voldoet ten dele. Knelpunten Watervegetatie slecht ontwikkeld, troebelheid te hoog, veel zwerfvuil aanwezig. Oeverplanten Basterdw ederik 2 Blaartrekkende boterbloem 1 Greppelrus 2 Grote egelskop s.s. 3 Grote lisdodde 2 Grote w aterw eegbree 3 Kalmoes 1 Mannagras 4 Moerashyacint 2 Moerasrolklaver 1 Pitrus 3 Tengere rus 2 Veenw ortel 1 Watertorkruid 1 Zomprus 3 Zw arte els 1 Waterplanten flab 2 Kikkerbeet 1 Witte w aterlelie 2 Fauna Aantal Glazenmakers 1 Kokerjuffers 2 Schaatsenrijders 23 Slakken 1 Staafw ants 1 Groene kikker 1 Aanbevelingen Stadsvijver is nog jong en moet zich nog ontwikkelen; dus even afwachten. Door een andere inrichting van de westelijke oever, inclusief fiets- en voetpad, zou een visueel aantrekkelijker aansluiting op de moderne bebouwing op de tegenoverliggende oever tot stand gebracht kunnen worden (bijvoorbeeld wandelpad en fietspad scheiden, wandelpad voor een klein deel via een kademuur langs het water leiden en daar terplaatse een klein terrasje aanleggen).

48 46 Koeman en Bijkerk rapport Stadsvijver Melkweg/Mr. Cramerweg x = y = Oppervlak 0.48 ha Breedte 7-29 m Oeverlengte 792 m Gem diepte 1.1 m Max diepte 1.3 m Talud nat o Talud droog o EGV 567 µs/cm ph 8.9 Doorzicht m Beschrijving Een grachtvormige vijver met plaatselijk verbredingen, gezichtsbepalend gelegen langs een belangrijke ontsluitingsweg voor dit deel van Hoogeveen. De oevers zijn natuurlijk en de oevervegetatie is goed ontwikkeld en soortenrijk. De bodem bestaat uit grijs, iets lemig zand afgedekt met een dunne detrituslaag. In deze vijver zijn twee locaties onderzocht, die in essentie echter niet bleken te verschillen. Beoordeling Belevingswaarde Zeer goed (score 33.75) Ecologie oever Zeer goed (score 21) Ecologie water Voldoende (score 7) Streefbeeld Stadsvijver. Talud en oevervegetatie voldoen aan het streefbeeld, watervegetatie voldoet deels. Knelpunten Watervegetatie matig ontwikkeld, troebelheid te hoog, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig, veel zwerfvuil. Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen, ondieptes ( m) aanleggen in de verbredingen, zwerfvuil opruimen. Oeverplanten Gele w aterkers 1 Geoorde w ilg 2 Greppelrus 1 Grote egelskop s.l. 3 Grote kattestaart 5 Grote lisdodde 3 Grote w aterw eegbree 1 Grote w ederik 1 Harig w ilgeroosje 3 Kalmoes 2 Kleine lisdodde 3 Liesgras 3 Moerasbasterdw ederik 2 Moerashyacint 1 Moerasrolklaver 2 Moerasvergeet-mij-nietje 2 Moerasw alstro 2 Pinksterbloem 1 Pitrus 3 Riet 2 Veenw ortel 3 Voszegge 1 Wilg 2 Wolfspoot 5 Zeegroene muur 1 Zw anebloem 1 Zw art tandzaad 3 Zw arte els 3 Waterplanten Gele plomp 3 Kikkerbeet 1 Klein kroos 2 Witte w aterlelie 2 Fauna Aantal Glazenmakers 1 Bootsmannetjes 1 Schaatsenrijders 5 Staafw ants 1 Waterjuffers 3 Groene kikker 1 Vissen 1

49 Ecoscan stadswateren Hoogeveen Stadsvijver Wolfsbosstraat/Boekweitlaan x = y = Oppervlak 0.34 ha Breedte 2-50 m Oeverlengte 444 m Gem diepte 0.7 m Max diepte 1.0 m Talud nat 90 o Talud droog 10 o EGV 345 µs/cm ph 8.1 Doorzicht 0.50 m Beschrijving Een vrij ondiepe vijver langs een kinderboerderij. De oever is geheel beschoeid en de diepte langs de oever bedraagt 0.5 m. Oever- en watervegetatie ontbreken volledig. De bodem bestaat uit grijs lemig zand met een enkele centimeters dikke sliblaag. Op het water zijn veel tamme watervogels aanwezig, in het water zijn enkele grote karpers gezien. Beoordeling Belevingswaarde Voldoende (score 11.5) Ecologie oever Slecht (score 5) Ecologie water Zeer slecht (score 0) Streefbeeld Stadsvijver. Alleen de afwezigheid van veel kroos of flab voldoet aan het streefbeeld. Oeverplanten Pinksterbloem 1 Basterdw ederik 1 Pitrus 1 Moeraskers 1 Gelderse roos 2 Zw arte els 3 Wolfspoot 3 Riet 3 Waterplanten geen Fauna Aantal Glazenmakers 1 Waterjuffers 1 Vissen 1 Tamme stadseenden 35 Waterhoen 1 Zw arte zw aan 2 Knelpunten Oever- en watervegetatie zeer slecht ontwikkeld, troebelheid te hoog vermoedelijk door te hoge dichtheid karpers, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig, talud onnatuurlijk, geen amfibieën gezien. Aanbevelingen De vraag is of voor deze vijver niet aan afwijkend streefbeeld moet worden opgesteld, gezien de bijzondere ligging en functie. Om het beeld in de huidige strakke lijn te verlevendigen (en de zuurstofhuishouding te verbeteren) zou in het midden van de vijver een fontein aangebracht kunnen worden. Om een meer natuurlijk aanzicht te scheppen zouden in de vijver ondieptes kunnen worden aangebracht of floatlands. Wat de oever betreft zou hier en daar zogenaamde sierlijke oevervegetatie kunnen worden aangepland op verondiepte plekken langs de beschoeiing. Bescherming tegen karper is wellicht noodzakelijk.

50 48 Koeman en Bijkerk rapport Stadsvijver Seringenlaan x = y = Oppervlak 1.48 ha Breedte 3-23 m Oeverlengte 2940 m Gem diepte 1.1 m Max diepte 1.2 m Talud nat 90 o Talud droog 20 o EGV 340 µs/cm ph 8.3 Doorzicht m Beschrijving Een sloot- en deels grachtvormig water gelegen onderlangs de dijk van de Hoogeveense Vaart. Het water ligt in een groenstrook/plantsoen tussen een nieuwbouwwijk en de Hoogeveense Vaart. De gracht is eind 2006/begin 2007 uitgebaggerd. De bodem bestaat uit grijs, lemig zand met daarop een dunne laag detritus. De oever is beschoeid. Er is een soortenrijke oevervegetatie aanwezig. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 28.25) Ecologie oever Voldoende (score 11) Ecologie water Voldoende (score 8) Streefbeeld Stadsvijver. Alleen de oevervegetatie en de hoeveelheid kroos/flab voldoen aan het streefbeeld. Knelpunten Ondergedoken watervegetatie te weinig ontwikkeld, watervegetatie soortenarm, talud onnatuurlijk, diepte te groot, troebelheid te hoog, geen amfibieën, zwerfvuil. Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen, taluds onder water waar mogelijk verflauwen en/of oeverzone verondiepen, zwerfvuil opruimen. Oeverplanten Basterdw ederik 2 Bitterzoet 5 Blauw glidkruid 3 Gele w aterkers 2 Geoorde w ilg 1 Harig w ilgeroosje 2 Knikkend tandzaad 3 Liesgras 2 Moerasandoorn 2 Moerasrolklaver 2 Moerasvergeet-mij-nietje 2 Moerasw alstro 3 Pitrus 3 Rietgras 2 Scherpe zegge 2 Veenw ortel 2 Watermunt 2 Waterpeper 1 Wolfspoot 2 Zomprus 3 Zw art tandzaad 3 Zw arte els 3 Waterplanten Dw ergkroos 3 Gew oon sterrekroos 3 Grof hoornblad 3 Kikkerbeet 3 Klein kroos 3 Stomp fonteinkruid 2 Fauna Aantal Kokerjuffers 2 Schaatsenrijders 14 Slakken 3 Staafw ants 1 Waterpissebedden 10 Tamme stadseenden 20 Waterhoen 1

51 Ecoscan stadswateren Hoogeveen Stadsvijver Eikenlaan/Kastanjelaan x = y = Oppervlak 0.44 ha Breedte 7-40 m Oeverlengte 787 m Gem diepte m Max diepte m Talud nat 11 o Talud droog 8-15 o EGV 316 µs/cm ph 7.9 Doorzicht 0.55 m Beschrijving Een grachtvormig water dat een scheiding vormt tussen een villawijk en een ontsluitingsweg (Eikenlaan). De oever is deels begroeid met bomen en struiken, die tot over het water hangen. De bodem bestaat uit geelbruin tot grijsbruin zand met daarop een enkele centimeters dikke detrituslaag. De oevers is grotendeels natuurlijk. Watervegetatie bestaat hoofdzakelijk uit drijfbladplanten in de oeverzone. Beoordeling Belevingswaarde Zeer goed (score 43.25) Ecologie oever Zeer goed (score 21) Ecologie water Goed (score 18) Streefbeeld Stadsvijver. Van alle onderzochte stadsvijver benadert deze het streefbeeld het dichtst. Knelpunten Troebelheid te hoog, diepte hier en daar te groot, plaatselijk wat te veel flab. Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen. Fauna Aantal Glazenmakers 5 Bootsmannetjes 2 Kokerjuffers 2 Schaatsenrijders 45 Waterjuffers 2 Waterpissebedden 10 Groene kikker 1 Vissen 1 Tamme stadseenden 1 Oeverplanten Basterdw ederik 3 Blauw glidkruid 2 Echte koekoeksbloem 1 Gele lis 1 Geoorde w ilg 5 Grote lisdodde 5 Grote w aterw eegbree 1 Grote w ederik 2 Harig w ilgeroosje 2 Mannagras 2 Moerasbasterdw ederik 2 Moerasrolklaver 3 Moerasvergeet-mij-nietje 2 Pinksterbloem 2 Pitrus 5 Riet 5 Veenw ortel 3 Watermunt 2 Waterpeper 1 Waterscheerling 1 Wolfspoot 3 Zomprus 1 Zw art tandzaad 3 Zw arte els 5 Waterplanten Aarvederkruid 5 flab 3 Gele plomp 3 Gew oon sterrekroos 3 Grof hoornblad 4 Kikkerbeet 1 Klein kroos 3 Stomp fonteinkruid 5 Watervorkje 3 Witte w aterlelie 3

52 50 Koeman en Bijkerk rapport Oude Diep - Zwanebloem x = y = Breedte 10 m Stroomsnelheid in het midden oppervlak 0.05 m/s bodem 0.03 m/s Gem diepte 1.1 m Max diepte 1.2 m Talud nat 90 o Talud droog 40 o EGV 440 µs/cm ph 7.5 Doorzicht m Beschrijving Een rechtgetrokken, genormaliseerde en gereguleerde benedenloop van een laaglandbeek. De beek ontspringt op de hogere zandgronden rond Mantinge en mondt uit in de Hoogeveense Vaart bij Echten. In de middenloop (Zuidmaten) zijn in herstelprojecten uitgevoerd. Het onderzochte traject vertoont weinig habitatvariatie. De bodem bestaat uit grijs tot bruin zand met daarop een dunne laag fijne detritus. Beoordeling Belevingswaarde Zeer goed (score 27.25) Ecologie oever Zeer goed (score 21) Ecologie water Goed (score 22) Streefbeeld Beek. Oevervegetatie en aanwezigheid amfibieën voldoen. Knelpunten (Hydro)morfologie, stromingsregiem en watervegetatie matig, troebelheid te hoog. Fauna Aantal Bootsmannetjes 3 Glazenmakers 1 Kokerjuffers 7 Schaatsenrijders 3 Slakken 7 Vlokreeften 1 Waterjuffers 1 Waterpissebedden 3 Groene kikker 1 Vissen 2 Oeverplanten Bosbies 2 Grote kattestaart 2 Kleine egelskop 3 Kleine lisdodde 2 Liesgras 5 Mattenbies 2 Moerasbasterdw ederik 1 Moerasrolklaver 1 Moerasvergeet-mij-nietje 1 Pijlkruid 2 Pitrus 2 Rietgras 3 Veenw ortel 2 Waterkruiskruid 1 Waterzuring 1 Zw anebloem 1 Waterplanten Drijvend fonteinkruid 2 Fijne w aterranonkel 1 Gele plomp 3 Gew oon sterrekroos 2 Glanzig fonteinkruid 2 Grof hoornblad 3 Klein kroos 3 Kransvederkruid 5 Puntkroos 2 Smalle w aterpest 1 Tamme stadseenden 8 Veelw ortelig kroos 3 Aanbevelingen Nutrientenbelasting Waterhoen 1 Watervorkje 1 verminderen. Dwarsprofiel op geschikte plaatsen verkleinen om grotere habitatvariatie en hogere stroomsnelheden te realiseren; mogelijkheden zijn versmalling en verondieping. Tussen Hoogeveen en Fluitenberg zal beekherstel worden uitgevoerd en een helofytenfilter worden aangelegd; dit zal ecologische kwaliteit hier ten goede komen.

53 Ecoscan stadswateren Hoogeveen Stadsvijver Zuidwoldigerweg x = y = Oppervlak 0.85 ha Breedte m Oeverlengte 1150 m Gem diepte 1.0 m Max diepte 1.1 m Talud nat 90 o Talud droog 12/35 o EGV 347 µs/cm ph 7.5 Doorzicht m Beschrijving Een grachtvormig water gelegen tussen het Steenbergerpark en de Zuidwoldigerweg. Er is een open verbinding met de vijvers in het Steenbergerpark (17). Een deel van de oevers zijn begroeid met bomen en bramen, die over het water hangen. De bodem bestaat uit grijs lemig zand met daarop zwarte en bruingrijze lagen rijk aan organische stof. De oevers zijn beschoeid en de diepte langs de oever bedraagt 80 cm. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 27) Ecologie oever Voldoende (score 10) Ecologie water Voldoende (score 10) Streefbeeld Stadsvijver. Alleen de hoeveelheid kroos/flab en de aanwezigheid van amfibieeën voldoen. Oeverplanten Gew one engelw ortel 1 Gew one es 2 Harig w ilgeroosje 2 Kleine egelskop 2 Kleine lisdodde 2 Lidrus 1 Moerasvergeet-mij-nietje 2 Pitrus 1 Riet 5 Rietgras 3 Veenw ortel 3 Zw arte els 2 Waterplanten Grof hoornblad 3 Grote w aterranonkel 2 Kikkerbeet 3 Kransvederkruid 1 Fauna Knelpunten Watervegetatie matig, troebelheid te hoog, Waterhoen 1 zuurstofhuishouding vermoedelijk matig, onnatuurlijke oevers, oevervegetatie matig. Aantal Schaatsenrijders 15 Slakken 1 Bruine landkikker 1 Aanbevelingen Oeverzone verondiepen, nutrientenbelasting verminderen. Langs de noordelijke oever is plaatselijk ruimte voor een vijvervormige verbreding met natuurvriendelijke oevers.

54 52 Koeman en Bijkerk rapport Stadsvijvers Steenbergerpark 17a 17b Beschrijving Een aaneengeschakelde serie van drie parkvijvers, waarvan de zeer ondiepe middelste een speelvijverfunctie heeft. Alleen de noordelijke (17a) en zuidelijke (17b) vijvers zijn onderzocht. Deze vijvers zijn heel verschillend qua ecologische ontwikkeling. De oever van 17a is beschoeid, diepte langs de oever 0.7 m, die van 17b is deels beschoeid en deels natuurlijk. Beide vijvers zijn rijk aan waterplanten, maar bij 17a zijn het vooral drijvende en emergente soorten en bij 17b ondergedoken soorten. De oevervegetatie van 17b is soortenrijker dan van 17a. De bodem bestaat uit grijs, lemig zand met donkere lagen rijk aan organische stof. Beoordeling Belevingswaarde 17a Goed (score 25.25) 17b Zeer goed (38.5) Ecologie oever 17a Voldoende (score 11) 17b Zeer goed (23) x = y = Oppervlak 0.23 en 0.19 ha Breedte 33 en 30 m Oeverlengte 224 en 204 m Gem diepte 1.1 m Max diepte 1.2 m Talud nat 90 en 22/90 o Talud droog 10 en 15 o EGV 390 en 375 µs/cm ph 8.1 en 8.0 Doorzicht m Oeverplanten 17a 17b Biezeknoppen 1 Blauw glidkruid 2 Bosbies 1 Egelboterbloem 1 Gele lis 2 2 Gew one engelw ortel 1 2 Grote kattestaart 1 1 Grote w aterw eegbree 1 Grote w ederik 2 1 Harig w ilgeroosje 3 Kleine egelskop 2 Lidrus 1 Mannagras 3 Moerasandoorn 2 Moerasrolklaver 5 3 Pijlkruid 1 Pitrus 3 7 Riet 3 Rietgras 3 2 Veenw ortel 5 3 Veerdelig tandzaad 2 Wolfspoot 3 3 Zeegroene muur 1 Zw anebloem 2 Zw arte els 3 Waterplanten 17a 17b Aarvederkruid 2 flab 9 Glanzig fonteinkruid 2 Grof hoornblad 6 9 Kikkerbeet 8 5 Klein kroos 4 Krabbescheer 6 2 Stomp fonteinkruid 1

55 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 53 Ecologie water 17a Voldoende (score 9) 17b Goed (score 16) Streefbeeld Stadsvijver. Bij 17a voldoet alleen de aanwezigheid van amfibieën aan het streefbeeld, bij 17b ook de oever, de oevervegetatie en grotendeels, de watervegetatie. Fauna 17a 17b Glazenmakers 1 1 Schaatsenrijders 6 Slakken 1 2 Staafw ants 2 Waterjuffers 1 Knelpunten Voor beide vijvers: Troebelheid te hoog, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig, veel zwerfvuil. Alleen voor 17a: onnatuurlijke oever, gesloten kroosdek, vrij soortenarme oevervegetatie. Aantal Waterpissebedden 10 2 Groene kikker 1 1 Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen (uitloging opgebrachte grond zorgt mogelijk voor externe belasting), natuurlijke oever aanleggen waar mogelijk. 17a 17b Beide vijvers in april.

56 54 Koeman en Bijkerk rapport Stadsvijver Mr. Harm Smeengelaan x = y = Oppervlak 0.57 ha Breedte m Oeverlengte 605 m Gem diepte 1.2 m Max diepte 1.5 m Talud nat 11/35/90 o Talud droog 12 o EGV 366 µs/cm ph 7.4 Doorzicht 0.60 m Beschrijving Een mooie stadsvijver, gezichtsbepalend gelegen langs een ontsluitingsweg tot een nieuwbouwwijk. De noordelijke oever is afwisselend ingericht met bomen, bosschages en gazon, op de zuidelijke oever zijn tuinen aangelegd. De oevers zijn deels natuurlijk en de oevervegetatie is soortenrijk en fraai. Alleen de watervegetatie laat te wensen over. De bodem van de vijver bestaat uit lichtgrijs zand met daarop een dunne laag detritus. In april werden enkele dode watervogels langs de oever aangetroffen. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 32) Ecologie oever Zeer goed (score 17) Ecologie water Slecht (score 2) Streefbeeld Stadsvijver. Talud, oevervegetatie en abundantie kroos/flab voldoen aan het streefbeeld. Knelpunten Watervegetatie matig, troebelheid te hoog, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig, geen amfibieën aangetroffen. Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen. Vijver plaatselijk verondiepen. Oeverplanten Blaartrekkende boterbloem 1 Gele lis 4 Geoorde w ilg 5 Gew one engelw ortel 1 Grote kattestaart 3 Grote lisdodde 2 Harig w ilgeroosje 4 Hoge cyperzegge 1 Kalmoes 1 Knikkend tandzaad 3 Liesgras 2 Moerasandoorn 3 Moerasrolklaver 3 Moerasvergeet-mij-nietje 3 Moerasw alstro 3 Pitrus 1 Riet 5 Veenw ortel 3 Veerdelig tandzaad 3 Waterkruiskruid 3 Watermunt 4 Wilde bertram 1 Wolfspoot 4 Zw arte els 2 Waterplanten Gele plomp 2 Watergentiaan 5 Witte w aterlelie 3 Fauna Aantal Schaatsenrijders 3 Slakken 4 Staafw ants 1 Waterjuffers 4 Waterpissebedden 2 Vissen 1 Tamme stadseenden 20 Waterhoen 1

57 Ecoscan stadswateren Hoogeveen Stadsvijvers Zwanebloem 19a x = y = Oppervlak 0.19 en 0.24 ha Breedte m Oeverlengte 302 en 375 m Gem diepte 1.0 m Max diepte 1.5 en 1.2 m Talud nat 90 o Talud droog 12 o EGV 438 µs/cm ph 7.5 Doorzicht m Beschrijving Twee overeenkomstige vijvers in een nieuwbouwwijk. De noordelijke oever grenst aan een smalle, openbare groenstrook, op de zuidelijke oever zijn tuinen aangelegd. De oevers zijn beschoeid; de diepte langs de oever bedraagt 0.3 m. De oevervegetatie is vrij soortenrijk, maar door de dominantie van riet in 19a wat eenzijdig. De bodem van de vijvers bestaat uit licht tot donkergrijs zand met daarop een dunne laag detritus. De watervegetatie is goed ontwikkeld in alle zones, met iets teveel drijfbladplanten in 19b. Beoordeling Belevingswaarde 19a Zeer goed (score 39.75) 19b Zeer goed (score 43.25) Ecologie oever 19a Voldoende (score 13) 19b Voldoende (score 13) Ecologie water 19a Voldoende (score 11) 19b Goed (score 13) Streefbeeld Stadsvijver. Voldoet in de meeste opzichten redelijk aan het streefbeeld; amfibieën aanwezig, relatief soortenrijke fauna aanwezig, maar geen kokerjuffers gevonden. Oeverplanten Knelpunten Onnatuurlijke oever, watervegetatie iets te soortenarm met teveel drijfbladplanten in 19b, oevervegetatie iets te soortenarm in 19a, troebelheid te hoog, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig. 19a 19b Bosbies 5 7 Gele lis 2 Grote egelskop 3 Grote kattestaart 2 1 Grote lisdodde 3 2 Harig w ilgeroosje 2 Holpijp 3 Kalmoes 1 Kleine lisdodde 5 3 Koninginnekruid 2 2 Liesgras 2 5 Moerasandoorn 1 Moerasrolklaver 2 2 Oeverzegge 1 Pitrus 2 3 Riet 5 Veenw ortel 3 2 Veerdelig tandzaad 1 Watermunt 3 Zw anebloem 1 2 Waterplanten 19a 19b Gele plomp 3 2 Grof hoornblad 9 4 Grote w aterranonkel 5 Kikkerbeet 3 3 Klein kroos 3 Parelvederkruid 3 1 Puntkroos 2 Veelw ortelig kroos 1 Watergentiaan 5 7 Witte w aterlelie 3 3

58 56 Koeman en Bijkerk rapport Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen, natuurlijker oevers aanleggen langs de noordzijde. 19a Aantal Fauna 19a 19b Geelgerande w atertor 3 Glazenmakers 1 Schaatsenrijders 17 1 Schorpioenw ants 2 Schrijvertjes 3 Slakken 1 1 Staafw ants 6 2 Vlokreeften 1 Waterjuffers 3 10 Waterpissebedden 1 1 Groene kikker 1 1 Vissen 1 1 Meerkoet 1 19b Beide vijvers in april.

59 Ecoscan stadswateren Hoogeveen Stadsvijver De Kajuit x = y = Oppervlak 0.05 ha Breedte 24 m Oeverlengte 84 m Gem diepte 1.0 m Max diepte 1.0 m Talud nat 90 o Talud droog 15 o EGV 350 µs/cm ph 7.3 Doorzicht 0.60 m Beschrijving Een kleine, ronde vijver gelegen in een klein plantsoentje in een nieuwbouwwijk. De oevers zijn beschoeid; diepte langs de oever bedraagt 0.8 m. Oever- en watervegetatie zijn matig ontwikkeld en de fauna is vrij soortenarm. De bodem bestaat uit grijs tot bruin lemig zand met daarop een dunne laag detritus. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 22.5) Ecologie oever Voldoende (score 9) Ecologie water Voldoende (score 8) Streefbeeld Stadsvijver. Diepte, bedekking drijvende vegetatie en abundantie van kroos/flab voldoen aan het streefbeeld. Oeverplanten Geoorde w ilg 5 Grote w ederik 2 Harig w ilgeroosje 1 Kleine lisdodde 5 Lidrus 2 Mannagras 5 Pitrus 3 Wolfspoot 3 Zw arte els 2 Waterplanten Fijn hoornblad 2 Kikkerbeet 5 Klein kroos 3 Veelw ortelig kroos 2 Fauna Schorpioenw ants 1 Knelpunten Watervegetatie matig, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig, troebelheid te hoog, onnatuurlijke Staafw ants Vissen 1 1 oever, oevervegetatie te soortenarm, geen amfibieën aangetroffen, veel zwerfvuil. Aanbevelingen Waar mogelijk natuurlijke oever aanleggen, nutrientenbelasting verminderen, zwerfvuil opruimen. Aantal Bootsmannetjes 1 Glazenmakers 1 Schaatsenrijders 8

60 58 Koeman en Bijkerk rapport Stadsvijver Atalanta x = y = Oppervlak 0.47 en 0.25 ha Breedte en 13 m Oeverlengte 516 en 325 m Gem diepte 1.1 en 0.6 m Max diepte 1.2 en 1.1 m Talud nat 9 en 10 o Talud droog 15 en 24 o EGV 284 µs/cm ph 8.3 Doorzicht 0.50 m Beschrijving Een mooie grote, nog jonge vijver in een recent aangelegde nieuwbouwwijk. De vijver staat in verbinding met een sloot, die onderlangs de dijk va de Hoogeveense Vaart loopt. De oostelijke oever is beschoeid, de westelijke is natuurlijk, evenals de oevers van de sloot. De oevervegetatie is goed ontwikkeld, met name op de westelijke oever. De hoeveelheid ondergedoken vegetatie in de vijver zelf laat nog te wensen over. De bodem bestaat uit lemig, grijs tot bruin zand met daarop een dunne laag detritus. Beoordeling Belevingswaarde Zeer goed (score 39.25) Ecologie oever Zeer goed (score 17) Ecologie water Goed (score 17) Streefbeeld Stadsvijver. Morfologie, oevervegetatie en aanwezigheid amfibieën voldoen aan het streefbeeld. Knelpunten Soortenrijkdom en bedekking ondergedoken watervegetatie te laag, troebelheid te hoog, veel zwerfvuil aanwezig (gevolg van bouwactiviteiten). Aanbevelingen Even afwachten hoe de ontwikkeling verder verloopt. Eventueel vijver plaatselijk verondiepen. Op de oostelijke oever zou een wandelpad aangelegd kunnen worden dat deels over een kademuur langs het water loopt met daar een terrasje. Oeverplanten Biezeknoppen 2 Gele lis 2 Grote egelskop 5 Grote lisdodde 5 Grote w aterw eegbree 2 Grote w ederik 2 Harig w ilgeroosje 2 Kleine lisdodde 5 Liesgras 2 Mannagras 2 Moerasrolklaver 3 Moerasvergeet-mij-nietje 1 Pitrus 5 Riet 5 Rietgras 3 Veenw ortel 2 Veerdelig tandzaad 2 Waterkruiskruid 1 Wolfspoot 2 Zomprus 2 Zw anebloem 2 Waterplanten Blaasjeskruid 1 Drijvend fonteinkruid 2 Dw ergkroos 3 Grof hoornblad 2 Grote w aterranonkel 1 Klein kroos 3 Watergentiaan 5 Witte w aterlelie 1 Fauna Aantal Geelgerande w atertor 1 Kokerjuffers 1 Schaatsenrijders 5 Slakken 1 Staafw ants 1 Waterjuffers 1 Groene kikker 1 Vissen 1 Meerkoet 4

61 Ecoscan stadswateren Hoogeveen Stadsvijvers Bilderdijklaan 22a x = y = Oppervlak 0.09 en 0.05 ha Breedte 8 en 6-8 m Oeverlengte 220 en 158 m Gem diepte 0.7 m Max diepte 0.9 m Talud nat 90 o Talud droog 14 o EGV 304 en 342 µs/cm ph 7.4 Doorzicht m Beschrijving Twee singels langs de Bilderdijklaan, aan weerszijden van de Van Goghlaan. Beide vijvers zijn onderzocht. De oevers zijn beschoeid, diepte langs de oever 0.6 m. De watervegetatie is slecht ontwikkeld, de fauna is vrij soortenarm. Met name de zuidelijke vijver (22b) is saai met weinig oeverplanten. De bodem van de vijvers bestaat uit grijsbruin zand, rijk aan organisch materiaal afgedekt met een ca. 15 cm dikke, zachte slibrijke laag. Hieronder bevindt zich een zwarte laag rijk aan organisch materiaal. Beoordeling Belevingswaarde 22a Voldoende (score 19.5) 22b Voldoende (score 12.5) Ecologie oever 22a Voldoende (score 13) 22b Slechts (score 4) Ecologie water 22a Voldoende (score 6) 22b Slecht (score 4) Streefbeeld Stadsvijver. Diepte, bedekking drijvende vegetatie en bij 22a oevervegetatie voldoen aan het streefbeeld. Knelpunten Watervegetatie matig, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig, troebelheid te hoog, onnatuurlijke oevers, geen amfibieën, oevervegetatie op 22b matig. Oeverplanten 22a 22b Dotterbloem 2 Gele lis 5 Geoorde w ilg 3 1 Harig w ilgeroosje 2 Liesgras 2 Mannagras 2 3 Moerasrolklaver 1 Moerasw alstro 1 Pinksterbloem 1 Pitrus 2 Riet 3 Rietgras 2 Ruw e berk 1 Schietw ilg 1 Veenw ortel 2 3 Zachte berk 3 Zomprus 1 Zw arte els 5 Waterplanten 22a 22b Dw ergkroos 2 Aantal Fauna 22a 22b Waterpissebedden 1 7 Bootsmannetjes 3 18 Slakken 1 Staafw ants 2 1 Waterjuffers 3 1 Vissen 1 Tamme stadseenden 5 5 Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen, oeverzone verondiepen.

62 60 Koeman en Bijkerk rapport Stadsvijver (sloot) Stuifzandseweg x = y = Oppervlak 0.45 ha Breedte 1083 m Oeverlengte 9-10 m Gem diepte 0.5 m Max diepte 0.7 m Talud nat 12 o Talud droog 38 o EGV 629 µs/cm ph 6.9 Doorzicht > 0.65 m Beschrijving Een ondiepe vaart rond het te ontwikkelen bedrijventerrein tussen de Stuifzandseweg en de Prilleweg. Op de zuidelijke oever staan bomen, waardoor deze deels beschaduwd is. De oevers zijn onbeschoeid. Door de geringe diepte kan dit water geheel dichtgroeien met waterplanten en kan bij strenge vorst sterfte optreden onder vissen en amfibieën. De bodem bestaat uit licht- tot donkergrijs zand met daarop een dunne laag fijne detritus. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 32.25) Ecologie oever Zeer goed (score 17) Ecologie water Goed (score 12) Streefbeeld Stadsvijver. Voldoet in bijna alle onderzochte aspecten aan het streefbeeld; alleen de watervegetatie is iets te soortenarm. Knelpunten Watervegetatie te soortenarm matig, troebelheid soms te hoog, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig. Oeverplanten Egelboterbloem 1 Grote egelskop 3 Grote engelw ortel 2 Grote lisdodde 1 Grote w aterw eegbree 1 Hoge cyperzegge 1 Kleine egelskop 2 Liesgras 5 Mannagras 5 Moerasrolklaver 3 Moerasvergeet-mij-nietje 1 Moerasw alstro 3 Pinksterbloem 1 Pitrus 3 Zw arte zegge 2 Waterplanten Drijvend fonteinkruid 5 Gew oon sterrekroos 3 Kikkerbeet 2 Klein kroos 3 Puntkroos 2 Tenger fonteinkruid 7 Fauna Aantal Vlokreeften 2 Bootsmannetjes 32 Slakken 50 Waterpissebedden 50 Groene kikker 1 Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen. De belevingswaarde van deze stadsvijver kan vergroot worden door hem op te nemen in een wandelroute. Op de zuidelijke oever kan een schelpenpad aangelegd worden dat via een bruggetje over de sloot het bedrijventerrein inloopt. De zuidelijke groenstrook moet verschraald worden om een meer gevariëerde plantengroei te krijgen. Op enkele plaatsen zou de vaart iets verdiept moeten worden (tot 1 à 1.2 m).

63 Ecoscan stadswateren Hoogeveen Stadsvijver Stationsplein x = y = Oppervlak 0.12 ha Breedte 23 m Oeverlengte 155 m Gem diepte 1.0 m Max diepte 1.2 m Talud nat 90 o Talud droog 10 o EGV 225 µs/cm ph 7.1 Doorzicht m Beschrijving Een kleine vijver, gelegen in een plantsoentje nabij het NS-station. De oever is beschoeid, diepte langs de oever m. De vijver maakt een zeer voedselrijke indruk. In juli was een klein drijflaagje van blauwalg aanwezig. De bodem van de vijver bestaat uit donkergrijs zand rijk aan organische stof; op ca. 20 cm diepte bevindt zich een anaerobe, zwarte laag. De oevers is deels beschoeid. De watervegetatie is zeer slecht ontwikkeld, de oevervegetatie is matig. Beoordeling Belevingswaarde Voldoende (score 18) Ecologie oever Voldoende (score 9) Ecologie water Slecht (score 3) Streefbeeld Stadsvijver. Alleen diepte en de bedekkingen drijvende vegetatie en kroos/flab voldoen aan het streefbeeld. Oeverplanten Gele lis 5 Gele w aterkers 1 Harig w ilgeroosje 2 Liesgras 5 Mannagras 1 Moerasandoorn 3 Moerasspirea 1 Pitrus 3 Veenw ortel 3 Watermunt 3 Wolfspoot 3 Waterplanten Dw ergkroos 3 Klein kroos 2 Fauna Knelpunten Watervegetatie matig, zuurstofhuishouding vermoedelijk Waterhoen 1 slecht, troebelheid te hoog, onnatuurlijke oevers, geen amfibieën, veel zwerfvuil. Aantal Waterpissebedden 5 Schaatsenrijders 6 Slakken 3 Staafw ants 2 Vissen 1 Waterjuffers 1 Tamme stadseenden 1 Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen, waar mogelijk (noordzijde) natuurlijke oever inrichten. Om de zuurstofhuishouding te verbeteren zou in de vijver een fontein geplaatst kunnen worden. Om de belevingswaarde te vergroten zou Witte waterlelie aangeplant kunnen worden.

64 62 Koeman en Bijkerk rapport Verlengde Hoogeveensevaart - Drostenraai x = y = Oppervlak nvt ha Breedte 14 m Oeverlengte nvt m Gem diepte 1.6 m Max diepte 2.0 m Talud nat 90 o Talud droog 5/25 o EGV 790 µs/cm ph 7.6 Doorzicht m Beschrijving Een klein, ondiep kanaal met veel recreatievaart in het zomerhalfjaar. De oevers zijn beschoeid (beton) en de diepte langs de oever bedraagt 1.6 m. is begroeid met bomen (wilg, els) die over het water hangen. De bodem bestaat uit stevig zand met daarop een dunne laag detritus. Er is weinig watervegetatie aanwezig maar deze is wel soortenrijk. De meeste oevervegetatie staat op het droge talud. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 31) Ecologie oever Voldoende (score 12) Ecologie water Voldoende (score 11) Streefbeeld Kanaal recreatief. Morfologie, bedekking kroos/flab en soortenrijkdom watervegetatie voldoen aan het streefbeeld. Knelpunten Bedekking ondergedoken watervegetatie te laag, troebelheid te hoog, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig, oevervegetatie matig. Oeverplanten Bosbies 2 Dotterbloem 1 Gele lis 1 Gele w aterkers 2 Melkeppe 1 Moerasandoorn 1 Moerasrolklaver 1 Moerasvergeet-mij-nietje 1 Pitrus 2 Veenw ortel 3 Wolfspoot 2 Zw art tandzaad 3 Waterplanten Bultkroos 3 Dw ergkroos 5 Gew oon sterrekroos 3 Grof hoornblad 2 Grote kroosvaren 3 Grote w aternavel 2 Kikkerbeet 1 Klein kroos 2 Puntkroos 1 Veelw ortelig kroos 3 Witte w aterlelie 1 Fauna Aantal Driehoeksmosselen 1 Schorpioenw ants 1 Slakken 5 Aanbevelingen Vissen 1 Nutrientenbelasting verminderen. De belevingswaarde kan verhoogd worden door hier en daar mogelijkheden te creëren voor oevervegetatie (bloembakken onder water). De eenzijdige inrichting van de oevers kan doorbroken worden door de aanleg van iets verdiept gelegen terrasjes (met bankjes) verbonden door een wandelpad.

65 Ecoscan stadswateren Hoogeveen Stadsvijvers Terpweg x = y = Oppervlak ha Breedte m Oeverlengte m Gem diepte m Max diepte m Talud nat o Talud droog EGV 5 o 729 µs/cm ph 7.3 Doorzicht > 0.80 m Beschrijving Een serie van drie achter elkaar gelegen vegetatierijke vijvers in het sportpark aan de Terpweg. De noordelijke (26a) en middelste (26b) vijver staan in open verbinding met elkaar. De gemiddelde diepte van de vijvers neemt af van 26a (1.1 m) naar 26c (0.7 m). De oevers zijn beschoeid, maar ogen natuurlijk door de inrichting als een soort plasberm. Vijver 26c is saai met in april-juli een gesloten kroosdek. Bodem bestaat uit donkerbruin zand rijk aan organisch materiaal, met in 26c een cm dikke, zachte detritusrijke toplaag. Beoordeling Belevingswaarde 26a,b Goed (score 31.25) 26c Voldoende (score 16) Ecologie oever 26a,b Voldoende (score 13) 26c Voldoende (score 8) Ecologie water 26a,b Voldoende (score 9) 26c Slecht (score 3) 26a Streefbeeld Stadsvijver. Oevervegetatie, kroos/flab en aanwezigheid amfibieën voldoen aan het streefbeeld, behalve in 26c; morfologie voldoet in alle vijvers. Knelpunten Watervegetatie matig (lage bedekking, soortenarm), zuurstofhuishouding vermoedelijk matig; alleen in 26a en b: veel zwerfvuil; alleen in 26c: geen amfibieeën, oevervegetatie matig, gesloten kroosdek. Oeverplanten 26ab 26c Gele lis 2 2 Gele w aterkers 3 3 Gew one engelw ortel 1 Grote lisdodde 2 Grote w aterw eegbree 1 Harig w ilgeroosje 2 Liesgras 5 Moerasandoorn 3 Moerasrolklaver 2 Moerasspirea 1 2 Moerasvergeet-mij-nietje 2 Moerasw alstro 3 2 Pitrus 3 3 Riet 5 Rietgras 2 Veenw ortel 5 Waterkruiskruid 2 Watermunt 3 Waterpeper 2 Zomprus 1 1 Zw arte els 7 Waterplanten 26ab 26c Bultkroos 3 Gele plomp 7 Gew oon sterrekroos 1 Kikkerbeet 1 Klein kroos 5 9 Veelw ortelig kroos 2 Aantal Fauna 26ab 26c Waterpissebedden 3 Bootsmannetjes 1 Schaatsenrijders 3 Slakken 3 Staafw ants 1 Waterjuffers 4 Groene kikker 2 Tamme stadseenden 1 Wilde eend 1

66 64 Koeman en Bijkerk rapport Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen, zwerfvuil verwijderen; in 26c: sliblaag verwijderen. Op de oevers van deze vijvers staan veel bomen en struiken. Dit geeft een mooie afwisseling tussen beschaduwing en blootstelling aan zonlicht. Schaduw moet echter niet gaan overheersen. Verder maakt de jaarlijkse bladval het noodzakelijk om deze vijvers om de ca. 4 jaar schoon te maken (detrituslaag verwijderen). 26b

67 Ecoscan stadswateren Hoogeveen Industriehaven Dr. Anton Philipsstraat x = y = Oppervlak nvt ha Breedte m Oeverlengte nvt m Gem diepte > 2.0 m Max diepte > 2.0 m Talud nat 90 o Talud droog 90 o EGV 732 µs/cm ph 7.5 Doorzicht m Beschrijving Een doodlopende tak (haven) van een middelgroot kanaal met weinig scheepvaartverkeer. De oevers zijn beschoeid (kademuur). Diepte langs de oever is 2 m. Ter plaatse van het meetpunt zijn aan de zuidzijde twee kleine havenkommen aanwezig met wat meer watervegetatie dan in het kanaal zelf. Deze kommen zijn in de ecoscan meegenomen. De oevervegetatie is spaarzaam ontwikkeld en soortenarm net als de fauna. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 25.25) Ecologie oever Voldoende (score 8) Ecologie water Voldoende (score 9) Streefbeeld Kanaal industrieel. Morfologie, helderheid en watervegetatie voldoen deels aan het streefbeeld. Oeverplanten Blauw glidkruid 1 Geoorde w ilg 5 Kleine egelskop 1 Pijlkruid 2 Veenw ortel 2 Waterzuring 1 Wolfspoot 2 Waterplanten Dw ergkroos 3 Gele plomp 5 Gew oon sterrekroos 3 Grof hoornblad 1 Grote w aternavel 2 Kikkerbeet 1 Puntkroos 1 Veelw ortelig kroos 1 Fauna Aantal Schaatsenrijders 4 Slakken 2 Vlokreeften 1 Blauw e reiger 1 Tamme stadseenden 1 Knelpunten Te weinig ondergedoken watervegetatie, oevervegetatie te soortenarm. Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen. Wanneer de havenkommen geen scheepvaartfunctie meer hebben kunnen zij een ecologische functie krijgen en bijdragen aan de belevingswaarde. Door verondieping van de havenkommen (momenteel is de diepte ca m) kan de groei van ondergedoken waterplanten gestimuleerd worden, waardoor deze kunnen gaan functioneren als voortplantingsbiotoop voor vis en amfibieën.

68 66 Koeman en Bijkerk rapport Stadsvijver Kochstraat x = y = Oppervlak 0.33 ha Breedte 2-36 m Oeverlengte 665 m Gem diepte 0.8 m Max diepte 0.9 m Talud nat 50 o Talud droog 12 o EGV 464 µs/cm ph 7.5 Doorzicht m Beschrijving Een op enkele plaatsen tot vijver verbrede sloot naast de A28 tussen de Mr. Harm Smeengelaan en de Zuidwoldigerweg. De oevers zijn deels beschoeid maar het onderwatertalud is vrij steil. De oevervegetatie is goed ontwikkeld, met onder andere Bosbies (zie foto op pag. 20). De watervegetatie blijft qua bedekking en soortenrijkdom wat achter. De bodem bestaat uit grijs zand met een slibrijke toplaag van 10 cm. Beoordeling Belevingswaarde Goed (score 32.75) Ecologie oever Goed (score 15) Ecologie water Voldoende (score 10) Streefbeeld Stadsvijver. Diepte, oevervegetatie, kroos/flab en aanwezigheid amfibieën voldoen aan het streefbeeld. Knelpunten Ondergedoken watervegetatie matig, troebelheid te hoog, zuurstofhuishouding vermoedelijk matig, te steil talud, veel zwerfvuil. Aanbevelingen Nutrientenbelasting verminderen, plaatselijk een bredere oeverzone creëren door verflauwing onderwatertalud, zwerfvuil verwijderen. Oeverplanten Bosbies 3 Gele lis 3 Gele w aterkers 2 Grote kattestaart 1 Grote w aterw eegbree 2 Grote w ederik 2 Harig w ilgeroosje 2 Liesgras 2 Mannagras 4 Moerasandoorn 5 Moerasrolklaver 2 Moerasvergeet-mij-nietje 3 Moerasw alstro 3 Pitrus 3 Riet 5 Veenw ortel 2 Veerdelig tandzaad 2 Wolfspoot 4 Zeegroene muur 1 Waterplanten Bultkroos 3 Drijvend fonteinkruid 2 Dw ergkroos 4 Gew oon sterrekroos 2 Kikkerbeet 3 Klein kroos 3 Veelw ortelig kroos 4 Witte w aterlelie 2 Fauna Aantal Bootsmannetjes 1 Schaatsenrijders 13 Slakken 10 Staafw ants 1 Waterjuffers 6 Waterpissebedden 3 Groene kikker 1

69 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 67 Bijlage XI Eutrofiëringsparameters Ligging van de fysisch-chemische meetpunten, onderzocht in Omschrijving van de fysisch-chemische meetpunten, met de bijbehorende nummers van de punten die voor deze ecoscan zijn onderzocht; zonder haakjes punten die in hetzelfde water liggen, tussen haakjes punten die in de nabijheid liggen. Code Omschrijving x y Ecoscanpunt A 8ERFL9 Gemaal Erflanden langs Hoogeveensche Vaart (21) B 8HOOC5 Vijver Kanaalweg kruising Bentinckslaan C 8HOOZ9 Vaart ten Noorden van Hoogeveensche Vaart D 8KINH2 Sloot/vijver bij Motel Hoogeveen E 8KINH9 Vijver langs Rietland F 8KRAK1 Vijver Richel/Zenithlaan (4) G 8KRAK5 Vijver langs Satellietenlaan H 8KRAK9 Vijver tussen Keplerlaan en Melkweg (11) I 8SCHU2 Sloot in sportpark Schutlanden achter kantoor Super DeBoer J 8SCHU5 Vijver achter De Botter en De Kaag K 8SCHU9 Vaart tussen Flokstrapad en Zuidwoldigerweg (Oude Sluis) (16) L 8WOLF2 Sloot langs de Hoogeveensche Vaart bij Cramerweg M 8WOLF5 Sloot langs de Hoogeveensche Vaart achter De Grutto N 8WOLF6 Vijver Valkenlaan

70 68 Koeman en Bijkerk rapport Totaal P (mg/l) Totaal N (mg/l) A B C D E F G H I J K L M N 0 A B C D E F G H I J K L M N Chlorofyl-a (µg/l) Zichtdiepte (cm) A B C D E F G H I J K L M N 0 A B C D E F G H I J K L M N Zuurstof (mg/l) Zuurstofverzadiging (%) A B C D E F G H I J K L M N 0 A B C D E F G H I J K L M N Boxplots van maandelijkse metingen van enkele eutrofiëringsparameters gedurende het gehele jaar 2005; alleen chlorofyl-a is alleen in de periode april-september gemeten. De rode lijn in sommige figuren geeft het niveau van de MTR-norm (de norm voor de basiskwaliteit uit de Derde Nota Waterhuishouding); voor chlorofyl-a is deze 100 µg/l.

71 Ecoscan stadswateren Hoogeveen 69 Bijlage XII Stromingsrichting in de stadswateren.