Identiteitsvisie Eenrum. Eenrum, pronkjewail met golden raand

Transcriptie

1 Identiteitsvisie Eenrum Eenrum, pronkjewail met golden raand 1

2 2

3 Leens/Assen 14 maart 2008 project nr Identiteitsvisie Eenrum Eenrum, pronkjewail met golden raand 3

4 4

5 Inhoudsopgave 0 Inleiding 07 1 Beleidskader 1.1 Nota Belvedere Provinciaal Omgevingsplan Groningen 2006 (POP) Landschapsontwikkelingsplan Noord-Groningen Structuurvisie De Marne Woonplan Sociale structuurvisie Ruimtelijke opbouw Het dorp en het landschap 2.2 Ruimtelijke ontwikkeling van de kern Beschermd dorpsgezicht De elementen van het dorp 21 3 Functionele analyse Wegen en verkeer 3.2 Voorzieningen en functies Recreatie en toerisme Sociaal kernprofiel Eenrum 3.5 Wonen 29 4 Ruimtelijke analyse Stedenbouwkundige analyse kom 4.2 Analyse dorpsranden Ruimtelijke eenheden Ruimtelijke kwaliteiten Ruimtelijke aandachtsgebieden 39 5 Aandachtspunten, wensen en doelen 41 6 Visie en voorstellen Pronkjewail Golden raand Eenrum-west Nieuwe haven en westelijke dorpsrand Eenrum-zuidoost en zuidelijke dorpsrand 55 7 Prioriteiten en speerpunten 56 8 Inspraaknota 58 5

6 6 luchtfoto Eenrum (2000)

7 0. Inleiding In navolging van de dorpen Zoutkamp, Ulrum en Leens is een identiteitsvisie voor Eenrum opgesteld. De gemeente gaat de identiteitsvisie hanteren als een ruimtelijk beleidskader voor toekomstige ontwikkelingen. De identiteitsvisie geeft de richting aan hoe nieuwe ontwikkelingen moeten worden ingepast in de bebouwde en onbebouwde omgeving van Eenrum. De ruimtelijke kwaliteit van Eenrum wordt daarbij als uitgangspunt gebruikt. In deze visie wordt de identiteit van de kern Eenrum aan het licht gebracht en worden de mogelijkheden om deze identiteit te versterken door ruimtelijke ingrepen verkend. De huidige identiteit van het dorp kan niet los worden gezien van het verleden. Er wordt daarom gestart met een gedegen analyse van de huidige ruimtelijke situatie. Dit is nodig om als basis, maar ook als inspiratiebron te dienen voor de ontwikkelingen in de toekomst. Deze identiteitsvisie is opgebouwd uit een inventarisatie van het beleidskader, de ruimtelijke opbouw, een ruimtelijke analyse, de aandachtspunten, wensen en doelen en tot besluit de vertaling hiervan in de daadwerkelijke visie en voorstellen. Bij het opstellen van de identiteitsvisie is het dorp gehoord en uitgedaagd zaken aan te dragen die een plaats zouden kunnen krijgen in het document. De Eenrumers hebben in grote aantallen de gespreksavonden bezocht en zo invulling gegeven aan met name het tweede en derde hoofdstuk. De gemeenteraad was eveneens betrokken bij deze avonden en de totstandkoming van de visie. Een identiteitsvisie is niet alleen een verhaal van ruimtelijke en fysieke aspecten. Een dorp is een gemeenschap met een bevolking die het karakter van de kern bepaalt. Eenrum heeft op dit vlak een bijzonder karakter vanwege haar actieve en sociale bevolking. De kern heeft een zeer levendig en actief imago dankzij de evenementen die er worden georganiseerd en de toeristische activiteiten die er plaatsvinden. Deze aspecten vergroten de aantrekkelijkheid van Eenrum en zijn mede bepalend voor de identiteit van het dorp. 7

8 1. Beleidskader Het beleidskader voor Eenrum is een samenvatting van het vigerende beleid voor Eenrum en dient als beleidsmatige basis voor het opstellen van de identiteitsvisie. De volgende documenten zijn hiervoor geraadpleegd: 1. Nota Belvedere POP II Groningen Landschapsontwikkelingsplan Noord-Groningen Structuurvisie De Marne Woonplan De Marne Sociale structuurvisie Nota Belvedere Cultuurhistorische identiteit In de nota Belvedere wordt de karakteristiek beschreven van het gebied waarin Eenrum is gelegen. Dit gebied, het wierdenlandschap, is een oud zeekleilandschap dat vanaf de 10 e en 11 eeuw werd bedijkt. Het wierdenlandschap wordt al 25 eeuwen bewoond. Het gebied bestaat uit onregelmatige kleinschalige blokverkaveling (plaatselijk ook radiale verkaveling), bebouwing op wierden en veelal grillige wegen en waterlopen. De landschappelijke vormen zijn gebaseerd op de geologische ondergrond van kwelders, prielen, geulen en zeearmen. De dorpswierden hebben veelal een kenmerkende bebouwing van een (zadeldak) kerk en dicht tegen elkaar gebouwde kleine huizen. In het gebeid komen ook diverse borgen (Groningen) of States (Friesland) voor,. De wierden bevatten een opeenhoping van resten van menselijke bewoning. Daarmee zijn ze archeologische documenten met een schat aan gegevens. Ze geven een zeer compleet beeld van cultuurhistorische, sociaaleconomische en ecologische ontwikkeling van de gemeenschap die hier geleefd heeft Fysieke dragers De wierden, met een schat aan archeologische waarden als afspiegeling van het leven in een periodiek overstroomd kustlandschap, goed bewaard in relatie tot elkaar en in relatie met het omringende landschap. Algemeen geldende kenmerken en waarden de wierdendorpen (circa twintig beschermde dorpsgezichten) met hun historische bebouwing op een wierde met ofwel radiaal wegenpatroon met een hierop geënt aangrenzend verkavelingpatroon of een meer rechthoekig patroon vooral bij handelswierden; bebouwde en beplante eenmanswierden en erven als eilanden in de openheid; buiten de dorpen gelegen historische waardevolle boerderijen, vaak op eenmanswierden gelegen; het bochtige patroon van wegen gebaseerd op de natuurlijke ondergrond van kwelders, kreekruggen en kreken; het bochtige patroon van de natte infrastructuur, bestaand uit natuurlijke waterlopen, trekvaarten (met jaagpaden) en sloten; 8

9 de opeenvolging van bedijkingen en boezems met elementen als slaperdijken, waddenzeedijken, sluizen en coupures, die een beeld geven van de waterstaatkundige geschiedenis; de verspreid door het gebied voorkomende borgen, states en (voormalige) kloosterterreinen. 1.2 Provinciaal omgevingsplan Groningen 2006 (POP) provincie Groningen te worden stilgezet. De valkuil voor Noord-Groningen is van het gebied een museumlandschap te maken waarin alleen nog maar kan worden gewoond. Opgave karakteristiek Noord-Groningen Versterken van de regionale identiteit door het stimuleren van in het landschap passende en versterkende architectuur van dorpsuitbreiding en van agrarische nieuwbouw in samenhang met behoud en versterking van de regionale cultuur In het POP Groningen staat het volgende vermeld: Bij alle ontwikkelingen en ingrepen zullen we het streekeigen karakter van het gebied als vertrekpunt nemen. Uitgangspunten daarbij zijn: de historische gegroeide ruimtelijke inrichting is de basis voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen; de diversiteit aan landschapstypen wordt zoveel mogelijk instandgehouden en versterkt. Bij alle nieuwbouw besteden we nadrukkelijk aandacht aan de inpassing in het landschap en de stijl waarin wordt gebouwd. Natuurlijke en cultuurhistorische kenmerken die het landschap bepalen worden gehandhaafd en waar mogelijk hersteld en verder ontwikkeld. Het kan hier ook gaan om archeologische waarden, waarvan het verlies onherstelbaar is. De economische dynamiek in het gebied moet worden versterkt, zonder dat daarbij de herkenbaarheid van het landschap verloren gaat. omgekeerd mag de instandhouding van het landschap niet teveel een doel op zich worden, omdat dan de economische dynamiek dreigt De hoofdstructuur bestaat uit wierden(dorpjes) langs natuurlijke waterlopen in de kerngebieden en wierde(dorpen)n in reeksen samenvallend met oude zeekustlijnen. De karakteristieke openheid met waardevolle dorpssilhouetten vormen essentiële gebiedskenmerken. Ondersteunende elementen hierbij zijnd e onregelmatige blokverkaveling en de medenverkaveling, een blok-strookverkaveling. De onregelmatige blokverkaveling is het meest karakteristieke patroon in het noordelijke zeekleilandschap en is ontstaan vanuit de natuurlijke lijnen van de geulsystemen, die gebruikt zijn bij het begrenzen van de kavels. hierdoor ontstonden onregelmatige blokken die later zijn opgedeeld. De provincie tracht via het rijk financiële middelen te verkrijgen voor het beheer van cultuurhistorisch waardevolle gebieden. Aan gemeenten wordt gevraagd cultuurhistorische, archeologische en landschappelijke waarden vast te leggen in het bestemmingsplan. 9

10 1.3 Landschapsontwikkelingsplan Noord-Groningen 1.4 Structuurvisie De Marne2000 De gemeenten in Noord Groningen, het waterschap Noorderzijlvest en de provincie hebben in februari 2004 een bestuursakkoord ondertekend voor gebiedsuitwerking van het Provinciaal Omgevingsplan. Daarna is het Landschapsontwikkelingsplan (LOP) opgesteld. Dit LOP is een op uitvoering gericht plan waarmee de ambitie van de gebiedsuitwerking voor Noord Groningen kan worden waargemaakt.: ruimtelijke ontwikkelingen zó uitvoren dat het landschap er beter van wordt. vragen die daarbij aan de orde komen zijn: hoe om te gaan met beplanting in Noord Groningen? En op welke wijze is de schaalvergroting van de agrarische sector in te passen in het landschap? In het LOP worden verschillende landschapstypen van Noord-Groningen nader gedefinieerd. Per landschapstype zijn opgaven geformuleerd (gebiedsgerichte benadering). Daarnaast kent het LOP een thematische benadering. per thema worden voorstellen gedaan voor de verbetering van de landschappelijke kwaliteit. De volgende thema s komen aan de orde: wegbeplantingen, dijken, waterlopen, dorpen, historische terreinen en wierden, erven en landlopen. In 2000 heeft de gemeenteraad een Structuurvisie voor de hele gemeente vastgesteld. In dit plan heeft de gemeente haar ruimtelijek beleid voor 10 jaar vastgelegd. Dit plan op hoofdlijnen bevat een visie over de samenhang, de regionale positie, het karakter en de koers van de gemeente. Daarnaast is vanuit een samenhangende structuur gekeken naar individuele dorpen in zogenaamde kernprofielen. In het kernprofiel van Eenrum wordt het dorp gekarakteriseerd als een oorspronkelijk, herkenbaar en stijlvol woondorp in het groen. Het beschermde dorpsgezicht, de ligging in de recreatieve structuur en de attracties geven het dorp een levendig beeld. Verder zijn er plekken genoemd die aandacht behoeven in de toekomst zoals de noordrand van het dorp, en de samenhang in het gebied rondom de molen en het mosterdmuseum, de jachthaven en het garagebedrijf. Ook de ruimtelijke kwaliteit van de ouderenwoningen aan de Aagtsweg behoeft aandacht. In de Structuurvisie wordt verder een locatie aangegeven voor een exclusief woonmilieu aan de zuidzijde van het dorp. Op basis van de gebiedsgerichte en thematische benaderingen is een overzicht gegeven van concrete uitvoeringsprojecten, een uitvoeringsstrategie en financieringsmogelijkheden. 10

11 1.5 Woonplan 2002 In 2002 heeft de gemeenteraad van De Marne het Woonplan vastgesteld. Het Woonplan is het richtinggevend kader voor het toekomstige woonbeleid in de gemeente. Het woonbeleid is afgestemd op de Nota Bouwen en wonen van de provincie. Het aantal contingenten dat de provincie beschikbaar stelt op basis van woningmarktonderzoek is bepalend waar en hoeveel er gebouwd mag worden in de gemeente. De gemeente maakt hierover afspraken met de provincie en de woningstichting Wierden en Borgen. In het woonplan zijn gebiedsprofielen uitgewerkt. Deze gebiedsprofielen geven een schets van de woningmarktsituatie in de dorpen en geven een doorkijk naar de toekomstige ontwikkelingen. Per gebiedsprofiel komen aan de orde: het gebiedsprofiel bevolking en woningen het kwaliteitsbeeld het woningmarktprofiel De gebiedsgerichte uitwerking is gebaseerd op een bewonersenquête, overleg met de woningstichting over potentiële herstructureringsprojecten, terreinverkenningen en workshops met vertegenwoordigers van dorpsbelangenorganisaties. Eenrum maakt onderdeel uit van het gebiedsprofiel oost samen met Mensingeweer en Wehe den Hoorn. Het toekomstperspectief voor Eenrum in 2002 spreekt van een uitbreidingsbehoefte. Op het moment dat het woonplan werd opgesteld werd de locatie Aagtsheem ontwikkeld. Het gebied aan de zuidzijde werd genoemd als zoeklocatie voor nieuwe uitleg in de toekomst. Verder is er aangegeven dat bij de toekomstige ontwikkelingen aandacht geschonken moet worden aan de dorpsranden zoals bij De Greeden aan de zuidkant en de entree aan de Aagtsweg aan de westzijde van het dorp. Verder staat vermeld dat de behoefte aan vernieuwing van de huurwoningen zal toenemen met name bij ouderenwoningen. Tot slot staat vermeld dat er in relatie met de herstructureringsbehoefte een wens bestaat om devoor het gebied Matenesserweg-Mensingeweersterweg een toekomstvisie te ontwikkelen in relatie met de vernieuwing van het nabij gelegen Aagtsheem. 1.6 Sociale structuurvisie 2003 In 2003 heeft de gemeente de sociale structuurvisie vastgesteld. Hierin is het sociaal-maatschappelijk beleid opgenomen. De sociale structuurvisie heeft tot doel om richting te geven aan het voorzieningenniveau van de gemeente. Hierbij gaat het om het totale voorzieningenniveau waarbij op dorpsniveau soms lastige keuzes gemaakt moeten worden. De kwaliteit, bereikbaarheid en kosten moeten dan tegen elkaar worden afgewogen. Voor alle dorpen zijn sociale kernprofielen opgesteld. De kernprofielen zijn opgebouwd uit gegevens over de bevolking, beleidsontwikkelingen en een overzicht van maatschappelijke en commerciële dienstverlening. In paragraaf 1.6 is het kernprofiel van Eenrum nader gespecificeerd. 11

12 Kaartbeelden 1850, 1900 en

13 2. Ruimtelijke opbouw 2.1. Het dorp en het landschap De ruimtelijke opbouw van een dorp is nooit los te beschouwen, er is altijd de wisselwerking met het landschap waarin het ligt. Eenrum ligt in het grootschalige vlakke Noord-Groninger landschap dat voor een leek op het eerste oog weinig bijzonderheden kent. Het tegendeel is echter waar, het zogenaamde wierdenlandschap werd in vele eeuwen gevormd en is een van de oudste cultuurlandschappen in Europa. Eenrum vormt in dit landschap een van de belangrijkste centra van de ontwikkelingen. Al vanaf 500 voor Christus wordt het gebied bewoond en het land in cultuur gebracht. Er is dankzij de gelijktijdige ontwikkeling van land en dorp sprake van een nauwe verwevenheid tussen Eenrum en het omliggende landschap. Het dorp Eenrum ontstond op een plek die zorgvuldig was uitgekozen, een kleine kwelderrand van de rivier De Hunze die iets hoger lag dan het overige land. Door het opwerpen van een wierde (terp) op deze plek was Eenrum door de eeuwen heen een veilige plek die bescherming bood tegen de invloeden van de zee. Het water was niet alleen een vijand, maar ook een bondgenoot. In het gehele Groninger kustgebied vormden de maren, de voormalige waddenprielen, een belangrijk transportnetwerk. Ieder dorp had zijn haven en was zo verbonden met de rest van de provincie, het land en de wereld. Een kenmerk van het Noord-Groninger landschap is dat de dorpen beschutting boden tegen het water en de wind. De dicht opeengepakte bebouwing lag op de opgeworpen wierden en bood een groot contrast met het open land. Door de historie heen is altijd sprake geweest van dit evenwicht tussen open en gesloten. De openheid komt in Eenrum met name aan de westzijde van het dorp voor. De rivier De Hunze stroomde hier naar het noorden richting de Waddenzee. Dit land van Aagt is een oud inbraakgebied van de Waddenzee en een overblijfsel van De Hunze. Alleen aan de randen zijn boerderijen te vinden, bijvoorbeeld de boerderij met de veelzeggende naam Den Oever. De maat en schaal van het Groninger wierdendorp is in de moderne tijd vaak een kwetsbaar iets gebleken. Grootschalige nieuwe ingrepen stroken vaak niet met de schaal van een dorp als Eenrum. De nauwe straten zijn nauwelijks geschikt voor autoverkeer en de woningen blijken nu vaak te klein om voldoende woongenot te bieden. Ook Eenrum kent deze problemen, maar heeft desondanks een groot deel van haar oorspronkelijke bebouwing en stratenpatroon weten te behouden. 13

14 14 Oude structuren en landschapselementen

15 Eenrum ligt nu, aan het begin van de eenentwintigste eeuw, in een landschap dat in de laatste twintig jaar ingrijpend is gewijzigd. Dankzij het doorvoeren van een grootschalige ruilverkaveling (vanaf 1985) is de natuurlijk gegroeide verkaveling grotendeels verdwenen. Ten behoeve van de landbouw zijn veel kleinschalige landschapselementen verdwenen en is de Kavelgrootte aangepast aan de moderne landbouwmachines. Eenrum heeft zo een stuk van haar verwevenheid met het landschap verloren. Kleine landwegen die vanuit het dorp het landschap inliepen, werden weggepoetst van de kaart. Een voorbeeld hiervan is de Lageweg die vanaf de wierde van Eenrum naar het oosten leidde. Ook andere onverharde landweggetjes verloren hun functie en verdwenen. Naast het verlies van landschapselementen voegde de ruilverkaveling ook iets toe. Eenrum werd verrijkt met het Eenrumerbos en het Oosterbos. Het eerste is een volgroeid bos dat een belangrijke functie kreeg voor het dorp als uitloopgebied. Wandel- en fietspaden maken van het Eenrumerbos een toegankelijk recreatiebos. In het bos ligt ook de Notoarestoen, het arboterum van Eenrum dat een grote verzameling rhodondenderons en ongeveer 1500 soorten bomen en planten omvat. Het Oosterbos kent daarentegen geen padenstructuur en is daardoor veel minder van belang voor het dorp. Het Oosterbos is echter als natuurwaarde wel van grote waarde. Een ander belangrijk aspect van het landschap rond Eenrum wordt gevormd door de recreatieve fietspaden. In de gemeente De Marne zijn vele kilometers fietspaden aangelegd door het buitengebied. Hiermee is een aantrekkelijk netwerk ontstaan voor fietsrecreatie. Een bijzonderheid die nog kan worden vermeld, is de (korte) aanwezigheid van een spoorverbinding. Eenrum werd in 1922 aangesloten op het spoornetwerk en in het dorp werd een stationsgebouw gebouwd. Al in 1942 werd besloten de lijn op te heffen. De voormalige spoorlijn is nu alleen nog herkenbaar dankzij de aanwezigheid van de restanten van een spoorbrug over het Kanaal Baflo- Mensingeweer aan de rand van het Eenrumerbos. 15

16 16 Hunse Hereweg Historische bebouwing van voor 1900 en de huidige bebouwing haven wierde drafbaan Marenhof Tuinbouwstraat Raadhuisstraat Aikeshof Molenstraat Mensingeweersterweg Aagtsheem

17 2.2. Ruimtelijke ontwikkeling van de kern Eenrum is, zoals gezegd, ontstaan als een wierdendorp. Het dorp ontstond op de kwelderrand van De Hunze. Aan het Eenrumermaar dat daarmee in verbinding stond ontwikkelde zich een haventje. Het dorp is opgebouwd rond de kerk, die op het hoogste punt van de wierde staat. Eenrum is een mengvorm van een radiale en een blokvormige wierde. Het stratenpatroon kent een straat die op de kruin van de wierde rond de kerk loopt en een ringweg aan de voet van de wierde. Daartussen lopen straatjes en gangen in de verschillende windrichtingen van het hoogste punt van de wierde naar beneden. Dankzij deze historische structuur, die nog steeds intact is, heeft Eenrum na 1991 de status van beschermd dorpsgezicht gekregen. Vanaf 1850 ontstaat aan de weg richting Pieterburen een lintvormige bebouwing. Aan deze weg werden drie molens gebouwd waardoor het de naam Molenstraat kreeg. De Lelie uit 1862 is de enige van de drie molens die de tijd heeft doorstaan. Als vervolg op de lintbebouwing in het noorden, ontstond ook langs de Hereweg richting Mensingeweer bebouwing. Het gaat hier vooral om grote woningen voor de gegoede burgerij. Aan de Molenstraat gaat het meer om arbeiderswoningen en kleine middenstandsbedrijven. Ook werden langs het Eenrumermaar vanaf 1850 woningen gebouwd. Al voor 1900 werd ook aanvang gemaakt met de bebouwing langs de Raadhuisstraat. Tot de Tweede Wereldoorlog bleef het dorp groeien in zuidelijke richting. Er werden voor het eerst planmatig straten aan het dorp toegevoegd. De Tuinbouwstraat en de Burgemeester Wiersumstraat werden aangelegd en bebouwd. In de jaren dertig kwam het nieuwe raadhuis gereed, dat de raadszaal in het café aan de Hoofdstraat heeft vervangen. In het gebied ten zuiden van de Raadhuisstraat kwam de villabebouwing aan de Plantsoenstraat gereed. In de naoorlogse periode werden de eerste nieuwe woningen in de noordoostelijke hoek van de wierde en langs dedrafbaan aan de Dominee Uilkensstraat gebouwd. In de jaren zeventig kwam Eenrum als woondorp in de belangstelling te staan. Ten oosten en ten westen van de Mensingeweersterweg werden nieuwe woonbuurten gebouwd. Ook werd een woonvoorziening voor ouderen gebouwd (Aagtsheem) en een school voor mavo-onderwijs gerealiseerd. Eenrum groeide snel in deze periode dankzij het groeiend aantal forensen. In de jaren tachtig is echter sprake van grote stagnatie van de groei. Een relatief klein aantal woningen kwam nog gereed aan straat de Hunse. In de jaren negentig werden op het terrein van de (inmiddels) voormalige mavo nog enkele woningen gerealiseerd in het plan Marenhof. De laatst gerealiseerde nieuwbouwlocaties zijn het wooncentrum Aikeshof, dat op een speelveld nabij de kom werd gerealiseerd, en het plan Aagtsheem waarin plaats is voor ruim 30 grondgebonden woningen. Eenrum heeft nu ruim inwoners. 17

18 De begrenzing van het beschermd dorpsgezicht Eenrum Molenstraat haven wierde Hereweg begraafplaats 18

19 2.3 Beschermd dorpsgezicht Sinds 27 september 1991 is een deel van de dorpskom van Eenrum aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Het ging toen om de wierdekern en de omgeving van de haven aan het Eenrumermaar en de molen. In 2002 werd ook de Hereweg en de omgeving van de begraafplaats aangewezen als onderdeel van het beschermd dorpsgezicht. De grenzen van het huidige beschermde dorpsgezicht zijn aangegeven op de hiernaast afgebeelde kaart. De wierde kent een hoogte van bijna 6 meter boven N.A.P. en bestaat uit een blokvormig patroon van paden met een ringweg rondom. Het zicht op de wierde van Eenrum in het open land is in het noorden weggenomen door het Oosterbos. De kleinschalige bebouwingsstructuur is grotendeels intact gebleven hoewel de nieuwbouw aan de Oude Weg deze structuur heeft aangetast. Op de wierde is de intensiteit en grootte van de bebouwing gevarieerd. Het westelijke deel van de wierde vormt het ruimtelijk en functioneel zwaartepunt van het dorp. Hier is de bebouwingsintensiteit het hoogst en komt een rijke variatie aan bebouwing voor; woningen, winkels, bedrijven, cafés en enkele boerderijen. De andere delen van de wierde zijn extensiever bebouwd met vooral kleine woningen die worden afgewisseld met moestuinen naast en achter de bebouwing. Centraal op de wierde ligt de groene ruimte rond de kerk en een aangrenzende pastorietuin. Binnen deze ruimten staan veel volumineuze bomen. Een onderdeel van de historische dorpsstructuur dat buiten de wierde is gelegen wordt gevormd door de haven aan het einde van het Eenrumermaar. De aanwezigheid van de haven vormt een waardevol element in de ruimtelijke structuur. Een groep panden, waaronder een café met twee bouwlagen, vormt op de kop van de haven een contrastrijke overgang tussen het open land en de intensief bebouwde wierde. Een derde onderdeel van het beschermd dorpsgezicht wordt gevormd door de Hereweg en de Mensingeweersterweg. Hier vormen rentenierswoningen op grotere kavels de ruimtelijke karakteristiek. Binnen de grenzen van het beschermd dorpsgezicht wordt zoveel mogelijk gestreefd naar het behoud van de waardevolle ruimtelijke structuur en het karakteristieke bebouwingsbeeld. Handhaving van de samenhang tussen bebouwing, wegenpatroon, water en beplanting is hierbij van groot belang. 19

20 Groen- en waterstructuren Oosterbos Eenrumermaar begraafplaats Eenrumerbos Drafbaan Notoarestoen kanaal Baflo-Mensingeweer 20

21 2.4 De elementen van het dorp Eenrum kent, naast de bebouwing, een groot aantal andere elementen die het dorp mede bepalen. Met name het groen en daarmee verbonden het water spelen een rol in de structuur van Eenrum. Groen De meest in het oog springende groenelementen zijn het Eenrumerbos en de sportvoorzieningen rond de drafbaan. Aan de rand van het Eenrumerbos ligt aan het Ernstheemsterpad het arboretum van Eenrum, de Notoarestoen met een grote verzameling rhodondenderons en ongeveer 1500 soorten bomen en planten. Verder bepaalt het Oosterbos aan de noordoostzijde het beeld. Dit bos is echter niet toegankelijk en daarmee minder belangrijk voor de Eenrumers. Binnen de kern bepaalt de omgeving van de begraafplaats voor een deel de sfeer. De beplanting en de paden rond de begraafplaats vormen een karakteristiek element nabij de wierdenkern. Water Aan de rand van Eenrum is het Eenrumermaar met zijn haventje een bepalend waterelement. De bebouwing langs de Havenstraat en op de kop van de Haven speelt in op het water. Het gebied is daarmee een onlosmakelijk onderdeel van het beschermd dorpsgezicht Eenrum. Het tweede waterelement is het kanaal Baflo- Mensingeweer. Dit houdt zich afzijdig van het dorp en raakt alleen bij de brug in de Mensingeweersterweg aan de bebouwing van Eenrum. De relatie met het Eenrumerbos is echter wel sterk. Bepalend zijn ook de restanten van de spoorbrug. Binnen het dorp speelt water een rol in de vorm van de vijver aan de Burgemeester Wiersumstraat en in het nieuwbouwplan Aagtsheem. 21

22 22 Beeld verkeersbeleid

23 3. Functionele analyse 3.1 Wegen en verkeer De wegenstructuur van Eenrum is helder samen te vatten in een ring rond de wierdenkern en van daar uit uitvalswegen in alle windrichtingen. De meest intensief gebruikte weg is de Hereweg/Mensingeweersterweg richting Mensingeweer en de daar gelegen provinciale ontsluitingsweg. In de toekomst zal een nieuwe ontsluiting voor Noordwest-Groningen gestalte krijgen. Hoogstwaarschijnlijk is een noordelijke omlegging bij Mensingeweer hiervan onderdeel (zie onderstaande afbeelding). Conform het gemeentelijk verkeer- en vervoerbeleid is het instellen van een 30 km-zone in de dorpen een beleidsuitgangspunt. De invalswegen naar de kern zullen een 50 km/u limiet houden. Fietsverbindingen Tussen Eenrum en Wehe-den Hoorn en Eenrum en Mensingeweer liggen vrijliggende fietspaden langs de hoofdwegen. Via het Eenrumerbos is ook sprake van een verbinding tussen het dorp en de weg naar Baflo. Een vrijliggend fietspad naast de weg naar Baflo ontbreekt tot op heden. Toeristische fietspaden Eenrum kent op dit moment een toeristisch fietspad in de richting van Kloosterburen, Verder ligt in het Eenrumerbos een aantal toeristische fietspaden. 23

24 Functiekaart Eenrum peuterspeelzaal 24

25 3.2 Voorzieningen en functies Tot 1990 was Eenrum de hoofdkern van de gelijknamige gemeente. Vanwege dit feit en de schaal van het dorp speelt Eenrum nog steeds een belangrijke rol als voorzieningencentrum in het noordoostelijk deel van de gemeente De Marne. In 2004 is een onderzoek gedaan naar het voorzieningenniveau in de gemeente De Marne door het MKB-Reva. Hierin is geconcludeerd dat de detailhandel in Eenrum in stand gehouden kan worden door uit te gaan van het eigen karakter van het dorp. De dorpse uitstraling en de toeristische attracties bieden daartoe kansen. Daarbij is ook de relatie met Pieterburen belangrijk. De vriendelijkheid en het dorpse karakter zou toeristen meer kunnen verleiden om Eenrum aan te doen, ook als men bijvoorbeeld op doorreis is naar Pieterburen. In het bestemmingsplan Grote kernen is een groot deel van het centrum van Eenrum aangeduid als centrumgebied. Door deze aanduiding zijn de vestigingsmogelijkheden voor bedrijven in de lichtste milieucategorieën, met een vrijstelling, aanzienlijk verruimd. Omliggende dorpen zoals Pieterburen en Mensingeweer zijn op Eenrum aangewezen als voorzieningenconcentratie. Belangrijke maatschappelijke functies in Eenrum zijn de openbare basisschool De Octopus, de peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf De Vlinderborg. Verder kent Eenrum een dorpshuis en een openbare bibliotheek. Op het gebied van de gezondheidszorg heeft Eenrum de beschikking over een huisarts, een tandarts en een praktijk voor fysiotherapie. De sportaccommodaties in Eenrum bestaan uit twee voetbalvelden, een trainingsveld, een ijsbaan, een fietscrossbaan, een motor- annex paardensportbaan en drie tennisbanen. Voor de binnensporten heeft Eenrum de beschikking over de turnhal. Aan de Hereweg is een jeude-boulesbaan aangelegd. Belangrijke commerciële functies zijn de pinautomaat en het TNT Post servicepunt. De winkelvoorzieningen zijn in Eenrum goed op peil in vergelijking tot gelijksoortige kernen en worden ook voor een deel ondersteund door het toerisme. Er zijn een supermarkt en een bakkerij en daarnaast zijn er diverse speciaalzaken zoals een textielzaak, een bloemenwinkel, een cadeaushop, een doe-het-zelfzaak en een elektrozaak. Op het gebied van horeca kent Eenrum een caférestaurant en zalencentrum, een café en een cafetaria/ bar. Toeristische bedrijven zijn onder andere een mosterdmakerij, een kaarsenmakerij, het kleinste hotel ter wereld, een kwekerij en een klompenmakerij. Aan de noordoostzijde van Eenrum ligt een kleine bedrijvenlocatie en ook op een aantal andere plaatsen in de kern zijn bedrijven gevestigd. Het dorp is zowel bereikbaar met regulier openbaar vervoer als met de regiotaxi. De ouderenzorg wordt vanuit het zorgcentrum Aagtsheem verleend. Verder is het wooncomplex Aikeshof een belangrijke voorziening voor de ouderen. Concluderend kan worden gesteld dat Eenrum qua voorzieningen een compleet aanbod heeft. 25

26 3.3 Recreatie en toerisme 3.4 Sociaal kernprofiel Eenrum Er is een sterk toegenomen belangstelling voor authenticiteit en historische identiteit. Het benutten en vermarkten van het cultuurhistorisch erfgoed voor recreatieve doeleinden past in dit streven. In Eenrum is dit goed opgepikt. Het dorp heeft zich in 2000, samen met negen andere plattelandsdorpen in Noord-Nederland, aangesloten aan het Europese project Villages of Tradition, Dorpen van oorsprong. De doelstelling van dit project is het bevorderen van economische groei door het onderling uitwisselen van kennis en vaardigheden, door het produceren en verkopen van streekproducten en door het integreren van cultuurhistorische waarden in het toeristische aanbod. De plaatselijke economie profiteert van het authentieke imago van Eenrum. Verder worden er het hele jaar door veel activiteiten georganiseerd, variërend van historische dorpswandelingen tot grote evenementen zoals de Hemelvaartmarkt. Eenrum is kortom een leefbaar en ondernemend dorp. In 2003 zijn het sociale kernprofiel van Eenrum enkele beleidsvoornemens opgenomen. Een aantal voornemens is gerealiseerd. Er is een peuterspeelzaal en kinderopvang gerealiseerd en er is een project toegankelijkheid seniorenwoningen geweest. Verder is een lagevloerbus geïntroduceerd zodat in- en uitstappen van ouderen en mindervaliden is verbeterd. Dit past in het streven van de gemeente om de toegankelijkheid en bereikbaarheid van het openbaar vervoer voor alle doelgroepen mogelijk te maken. In 2006 is besloten om een jeugdsoos in Eenrum te realiseren op een locatie aan de Aagtsweg. De planologische procedure kan worden opgestart zodra de financiën rond zijn. Tot slot wordt in 2007 een steunpunt wonen, zorg en welzijn voor ouderen en zorgvragers gerealiseerd. In bijgaande overzichten is een beeld geschetst van de bevolkingsopbouw, inkomensniveau, onderwijsniveau, huisvesting, arbeid en het voorzieningenniveau. In onderstaande tabellen is het sociale kernprofiel uitgeslpitst in bevolkingsgegevens en voorzieningen. 26

27 Bevolking Bevolkingsopbouw % % % % % Totaal abs Aantal Gezinnen 400 Gezinnen met kinderen 54% Niet in gezinsverband 20% Gezinsgrootte 2,9 Huisvesting Totaal aantal woningen 672 Waarvan huurwoningen 189 Waarvan huur ouderenwoning 100 Intramuraal 10 Woonzorgcomplex 29 Arbeid Bedrijven 57 Arbeidsplaatsen 218 Inkomen Gem. per inwoner Gem. per inkomensontvanger Beneden modaal 19,7% Modaal 59,4% Bovenmodaal 20,9% Niet actieve inkomensontvanger jr 21,0% Huishoudens met minimuminkomens 7,7% Onderwijs Laag opleidingsniveau 34,2% Middelbaar opleidingsniveau 47,6% Hoog opleidingsniveau 8,1% 27

28 Voorzieningen Commercieel Banken 0 Geldautomaten 1 Postkantoor 1 Levensmiddelen 3 Dorpscafé 3 Rijdende winkel 1 Gezondheidszorg Huisarts/apotheek 1 Fysiotherapeut 2 Bejaardenoordplaatsen 10 Consultatiebureau 1 Woonzorgcomplex 1 Overige voorzieningen Bus lijndiensten 3 Politiepost - Gemeentehuis - Sportvoorzieningen Voetbalvelden 3 Sportkantines 3 Gymzaal 1 Tennisbanen 3 IJsbaan 1 Onderwijs Basisschool 1 Voortgezet onderwijs - Welzijn Peuterspeelzaal 1 Bieb 1 Kinderopvangplaatsen Dorpshuis 1 Jeugdsoos 2 Maatschappelijk werk spreekuur Jeugdhulpverlening spreekuur Steunpunt zorg, wonen en welzijn 1* 28

29 3.5 Wonen De gemeenteraad heeft in 2002 een Woonplan vastgesteld. Op basis van dit woonplan zijn beschikbare contingenten verdeeld over de kernen en in bestemmingsplannen vastgelegd (koop, huur en sloop). De contingenten worden door de provincie verdeeld over de gemeenten. Deze verdeling is gebaseerd op woningmarktonderzoek. De gemeente is verantwoordelijk voor de vormgeving en uitvoering van het woonbeleid op lokaal niveau en legt het aantal woningen vast in bestemmingsplannen. De provincie toetst het woonbeleid van de gemeente bij de goedkeuring van de bestemmingsplannen. De provincie en de gemeente hebben de woningbouwplanning tot en met 2014 vastgelegd in een bestuursovereenkomst. Het doel van deze systematiek is het realiseren van een kwalitatief woningaanbod dat voor alle Groningers, ongeacht het inkomen, voldoende keuzemogelijkheden biedt. Het contingent dat is vastgelegd voor de periode bedraagt 346 woningen. Voor de periode gaat het om 247 woningen en voor de periode woningen. In de periode zijn voor Eenrum de bestemmingsplannen Aagtsheem I en II gerealiseerd. In totaal gaat in het in deze bestemmingsplannen om 29 woningen. Vrijwel alle woningen zijn inmiddels gerealiseerd. De contingenten in andere dorpen zijn gereserveerd en vastgelegd in bestemmingsplannen. Het accent ligt daarbij in de komende periode op Leens, Zoutkamp, Ulrum en de Kleine kernen (dit zijn alle dorpen uitgezonderd Lauwersoog, Leens, Eenrum, Ulrum, Pieterburen en Zoutkamp). Bij de Kleine kernen is een contingent vastgelegd van 32 woningen in verband met bestaande bouwrechten. De in deze visie voorgestelde uitbreidingsopgave voor Eenrum kan pas worden gerealiseerd als er extra contingenten beschikbaar komen door gewijzigd beleid van de provincie of door het verminderen van de woningvoorraad in andere dorpen. (het slopen van woningen en minder terugbouwen). Bij de sloop van woningen is het uitgangspunt van de gemeente dat de bewoners van deze woningen in het dorp moeten kunnen blijven wonen. De uitbreidingsopgave staat los van de woningen die nodig zijn in verband met vervangende nieuwbouw over de komende 20 jaar (zie hoofdstuk 7). De gemeente zal zich beraden op de periode na In verschillende scenario s wordt inmiddels gesproken over een krimp van de bevolking in de komende decennia. Hoe dit gaat uitpakken in de gemeente De Marne is op dit moment nog onbekend. 29

30 30 Stedenbouwkundige analyse bebouwde kom

31 4. Ruimtelijke analyse 4.1 Stedenbouwkundige analyse kom In de kern is Eenrum een stedenbouwkundig gaaf dorp. De bebouwing vormt op de wierde gesloten straatwanden langs de straten en gangen. Er is veelal sprake van een directe ligging van de bebouwing aan de openbare ruimte. Met name de westzijde van de wierde is dichtbebouwd. De oostzijde kent een minder intensief bebouwingspatroon. De grootste openbare ruimte wordt gevormd door de omgeving van de kerk. De tuin van de pastorie is verder een grote onbebouwde ruimte op de wierde. In de jaren 60 en 70 heeft bebouwing plaatsgevonden op het tot dat toe onbebouwde deel van de wierde. Het stedenbouwkundige zaagtand patroon is afwijkend ten opzichte van de met de straten mee bewegende bebouwingswanden op de rest van de wierde. Ook is er een bedrijfspand gerealiseerd dat een groot element vormt naast de kleinschalige woonbebouwing. Direct ten oosten van de wierde ligt een kwekerij die het zicht op de wierde ontneemt. Het zelfde is het geval met een bosplantsoen ten zuidoosten van de wierde. Aan de westzijde van de wierde is zoals gezegd de bebouwing het meest intensief. Deze dichtheid wordt mede bepaald door de ten westen van de Hoofdstraat gelegen gangen. Deze gebieden vormen buurtjes die nauwelijks opvallen maar toch tientallen woningen kennen. Deze staan vrijwel direct op de openbare ruimte en daarmee is de karakteristiek van deze buurtjes intiem. Tussen de beide buurtjes ligt de Raadhuisstraat, een doorbraak uit de 20 e eeuw die qua bebouwingsstructuur goed aansluit bij de wierdekern. Ten noorden en ten zuiden van de Raadhuisstraat liggen grotere bebouwingselementen die qua schaal contrasteren met de dorpsbebouwing. Dankzij de dichte bebouwing van de Raadhuisstraat springen deze elementen echter niet in het oog en vormen zo enclaves binnen de structuur van het dorp. Naar het westen loopt parallel aan zowel de Raadhuisstraat als het Eenrumermaar de Tuinbouwstraat, een straat uit het begin van de 20 e eeuw met een half gesloten bebouwing. Direct ten noordwesten van de wierde vormt bebouwing een kom rond de haven. De Havenstraat kent een relatief gesloten bebouwingswand die naadloos aansluit bij de wierdebebouwing. Ten noorden van de haven ligt de historische uitvalsweg, de Molenstraat. Hier is de dorpsbebouwing minder gesloten. Ten zuiden van de wierde valt aan het begin van de Hereweg het dorpsplein op. Hier is na de sloop van een schoolgebouw een gat in de bebouwingsstructuur geslagen. De begraafplaats ten zuiden van het plein is ingesloten in de bebouwing en vormt vanwege haar sterke beplanting een groenelement in de kern. De Hereweg, onderdeel van het beschermd dorpsgezicht, kent een open bebouwingsstructuur dankzij de ruimte situering van de rentenierswoningen op de kavels. Aan de Mensingeweersterweg zet het patroon van de Hereweg zich slechts aan de westzijde van de door. Aan de oostzijde is in de jaren 60/ 70 een afwijkend stedenbouwkundig patroon gerealiseerd. Naar het zuiden loopt de weg het buitengebied in, aan de oostzijde begeleidt door een open lintbebouwing. 31

32 32 Landschappelijke analyse dorpsranden

33 4.2 Analyse dorpsranden Eenrum als geheel is te typeren als een groen eiland in het open landschap van Noord-Groningen. Het groene karakter wordt bepaald door het relatief grote aandeel van het groen aan de rand van de kern. Het Eenrumerbos aan de zuidoostzijde, de camping en de sportvoorzieningen aan de zuidwestzijde en het Oosterbos aan de noordoostzijde zijn verantwoordelijk voor het groene beeld. Bebouwingsranden bepalen het beeld aan de noordzijde van Eenrum. De Molenstraat en de Havenstraat leveren dankzij de menging van bebouwing en erfbeplanting het beeld op van een dorp op het platteland. Vanaf de Oude Oosterweg is er zicht op de noordzijde van de wierdenkern. Het zicht op de molen is hier een kwaliteit, de weinig aansprekende rand van de wierde behoeft enige aandacht. De bebouwing aan de Aagtsweg is minder dorps en karakteristiek en vormt daarmee een matige dorpsrand. Aandacht voor een nieuwe invulling van deze rand zou zich moeten richten op een meer dorps beeld met verscheidenheid in kapvormen en aandacht voor erfbeplanting. De dorpsranden zijn niet alleen vanuit het landschap van belang. Ook de beleving van het landschap vanuit de kern wordt aan de randen bepaald. De Havenstraat is een punt waar de kwaliteit van het open landschap in contrast met de besloten kern ten volle kan worden beleefd. Ook vanuit het woningbouwplan Aagtsheem is met het verwijderen van een deel van de bossingel zicht naar buiten ontstaan. Hiermee wordt het open landschap beleefd vanuit de kern, terwijl vanuit het landschap weinig verstoring optreedt in de vorm van zicht op bebouwing. Aan de oostelijke rand van Eenrum ontneemt de aanwezige bosbeplanting het zicht op de wierde vanuit het landschap. Hier is de relatie tussen het dorp en het landschap onderbroken. Direct buiten Eenrum vormt de voormalige kwelderrand Eenrumerstreek een landschappelijke rand die in het kader van het Landschaps Ontwikkelings Plan Noord- Groningen opnieuw zichtbaar kan worden gemaakt. Aan de zuidzijde van Eenrum vormen de woningen aan de Greeden de dorpsrand. Ook dit beeld is minder karakteristiek, maar als echt storend is het beeld niet te bestempelen. Wel is het gebruik van witte topgevels storend. 33

34 Ruimtelijke eenheden bebouwingslint wierderand wierdekern gangen wierderand Eenrumermaar bebouwingslint planmatige woonuitbreiding bebouwingslint bebouwingslint planmatige woonuitbreiding 34

35 4.3 Ruimtelijke eenheden Eenrum is op basis van de analyse ingedeeld in ruimtelijke eenheden, gebieden met de zelfde ruimtelijke en/of stedenbouwkundige karakteristiek. Op de kaart zijn rood omlijnd de transformatielocaties aangegeven die op dit moment bekend zijn of hiervoor in aanmerking komen. De wierdekern is dicht bebouwd, kent gesloten straatwanden en over het algemeen historische bebouwing met een lage gootlijn. Het oostelijk deel biedt naast bebouwing veel ruimte voor (moes)tuinen, het westelijke deel is intensiever bebouwd. Hier komen ook gebouwen met een hoge gootlijn (twee bouwlagen) voor. De noordoosthoek is pas in de jaren 60 bebouwd en de bebouwing heeft een hoge gootlijn en een zaagtandpatroon aan de binnenzijde van de Oudeweg. De gangen ten westen van de wierde worden gekenmerkt door een dicht bebouwd patroon met gesloten bebouwingswanden in binnen de dorpsstructuur verborgen gebiedjes. De bebouwing bestaat uit woningen met lage gootlijn. De bebouwing van de Ossengang is vernieuwd wat deze gang een minder dichtbebouwde en gevarieerde indruk geeft. Dit komt door de eenvormige bebouwing. De randen van de wierdekern hebben als kenmerk dat ze de grens van het open land en de dicht bebouwde wierdekern vormen. Beplante en onbeplante achtererven en een deel van het Eenrumerbos bepalen dit gebied. Storend in de karakteristiek is de sterke bosbeplanting die van oorsprong niet voorkomt op de wierderand en een kwekerij die het zicht ontneemt. Ook is het ontrekken aan de openbaarheid van de verlengde Wiergang naar de wierderand is storend. Het Eenrumermaar wordt gekenmerkt door bebouwing die een relatie heeft met het water. De kop van de haven vormt een kom dankzij het samenspel tussen bebouwing, openbare ruimte en de haven. Zuidelijker is de bebouwing langs het Eenrumermaar met de rug naar het water gelegen. (Tuinbouwstraat) De bebouwing heeft langs het Eenrumermaar een lage goot, in de Havenkom heeft het café twee bouwlagen en een hoge gootlijn. Het bebouwingslint van de Molenstraat wordt gekenmerkt door bebouwing van na 1850 met een lage goot. De Raadhuisstraat wordt deel getypeerd door een wisselend bebouwingsbeeld met grotere en kleinere, bebouwing met verschillende bouwhoogtes en leeftijden. De Hereweg heeft met haar gebogen verloop en ruimte percelen met rentenierwoningen een rijke uitstraling. Langs de westzijde van de Mensingeweersterweg zet dit beeld zich voor een deel voort, de oostzijde is echter bebouwd met seniorenwoningen die in een afwijkend stedenbouwkundig patroon zijn neergezet. Naar het zuiden zet de gevarieerde bebouwing zich slechts aan de westzijde door op ruime kavels en vormt een minder sterk bebouwd beeld. De overzijde is vrijwel onbebouwd op een enkele kavel en het pompstation van de waterleidingmaatschappij na. De vooroorlogse bebouwing ligt aan de Burgemeester Wiersumstraat en de Tuinbouwstraat en bestaat uit woningen met een lage goot. De eerstgenoemde straat kent veel bebouwing uit de jaren 30. Ook komen ten noorden van de Raadhuisstraat rijenwoningen voor. De overige gebieden bestaan uit planmatige woonuitbreidingen die na 1960 werden gebouwd. 35

36 36 Ruimtelijke kwaliteiten

37 4.4 Ruimtelijke kwaliteiten De aanwijzing als beschermd dorpsgezicht in 1991 geeft aan dat Eenrum over zeer hoge ruimtelijke kwaliteiten beschikt. Naast de wierdenkern werden vanaf 2002 ook de Molenstraat en de omgeving van de haven onderdeel van het beschermd dorpsgezicht. Ook zijn de Hereweg en een deel van de Mensingeweersterweg met hun fraaie burgerhuizen uit het begin van de twintigste eeuw aangewezen als te beschermen gebied. De ruimtelijke kwaliteit van Eenrum wordt in belangrijke mate bepaald door het samenspel van niet bebouwing zijnde elementen in combinatie met de historische bebouwing. De wierde, die op het hoogste punt 2 m à 3 m boven het omliggende land uitstijgt, vormt het belangrijkste element. De kerk uit de dertiende eeuw, die op het hoogste punt van de wierde staat, vormt met zijn markante toren het middelpunt van het dorp. Op de wierde bepalen de hoge bebouwingsdichtheid, de nauwe straatjes en stegen en de historische Groninger dwarshuizen de ruimtelijke structuur. Deze structuur is een unieke kwaliteit van Eenrum. Aan de voet van de wierde is het haventje aan het Eenrumermaar een belangrijk element. Het samenspel van de bebouwing, het water en de grote openheid van het landschap levert een beeld op dat ook als ruimtelijke kwaliteit van Eenrum kan worden bestempeld. De omgeving van de molen (aan de Molenstraat) sluit aan bij de ruimtelijke kwaliteiten die worden gevonden rond de haven. De Hereweg en de Mensingeweersterweg zijn eveneens onderdeel van het beschermd dorpsgezicht en hebben als kernkwaliteit de fraaie bebouwing met rentenierswoningen, ruime beplante erven en het licht slingerende verloop van de weg. De begraafplaats maakt ook onderdeel uit van het groene beeld van dit deel van Eenrum. Buiten de als beschermd dorpsgezicht aangewezen gebieden kan Eenrum worden gekenmerkt als een relatief compact dorp in een open landschap. De dichtheden die in de kern worden gevonden, komen echter niet terug in de woonbuurten die van jongere datum zijn. Ook in deze gebieden zijn kwaliteiten te vinden die beeldbepalend zijn voor Eenrum. De Burgemeester Wiersumstraat en de Plantsoenstraat kennen een typische dertiger jaren uitstraling. De bebouwing is van een goede kwaliteit en heeft de architectuurkenmerken van deze periode. De drafbaan en het Eenrumerbos (met inbegrip van het arboretum de Notoaristoen ) zijn andere elementen in Eenrum die ook als specifieke kernkwaliteiten van Eenrum kunnen worden bestempeld. Hier vormen vooral de gebruikswaarde als uitloopgebied, de sportvoorziening en het groene beeld argumenten om van kwaliteit te spreken. De omliggende bebouwing profiteert van het groen in de directe woonomgeving. Vanuit het landschap is Eenrum vanuit de meeste windrichtingen slechts zichtbaar dankzij de molen en de kerk. Rond Eenrum is opvallend veel groen aangeplant, zodat de dorpsbebouwing vrijwel geheel onzichtbaar is. In tegenstelling tot andere dorpen, waar sprake is van de zogenoemde witte schimmel of andere landschapsverstorende bebouwing, is Eenrum hiervan gevrijwaard gebleven. Dit kan ook als een kwaliteit van Eenrum worden bestempeld. 37

38 38 Ruimtelijke aandachtsgebieden

39 4.5 Ruimtelijke aandachtsgebieden Niet alle plekken in Eenrum zijn van hoge kwaliteit. Er zijn gebieden waar ruimte is voor verbeteringen. Dit zijn de aandachtspunten waarvoor de visie een oplossing zal moeten bieden. Aan de noordkant van de wierde zorgt een bedrijfspand voor een verstoring van het dorpsbeeld. De schaal van het gebouw is niet passend bij de kleinschaligheid van wierdenbebouwing. Aan de Dominee Uilkensstraat is sprake van een gebied met een lagere kwaliteit. De seniorenwoningen zijn verouderd wat bijdraagt aan een minder goed verzorgd ruimtelijk beeld. Ook het beeld van de dorpsrand wordt bepaald door de seniorenwoningen. Verder staan aan de Tuinbouwstraat verouderde woningen. Hier ligt een vernieuwingsopgave. De Raadhuisstraat heeft de functie van winkelstraat. Het straatbeeld is door gebruik van asfalt en aanwezigheid van veel parkeervoorzieningen echter onaantrekkelijk en versteend. De straat functioneert hierdoor niet als verblijfsgebied. Verder is er sprake van een onveilige kruising bij de aansluiting op de Hoofdstraat. Er ligt hier een herinrichtingsopgave. De Molenstraat heeft een te breed asfaltprofiel dat niet bijdraagt aan een rustig verkeersbeeld en daarmee de verkeerveiligheid. Verder sluit het ook niet aan bij de historische bebouwing die deels is opgenomen in het beschermd dorpsgezicht. Er ligt hier een herinrichtingsopgave waarbij de verkeersveiligheid een hoge prioriteit heeft. Op de wierde is een aantal plaatsen te vinden waar sprake is van achteruitgang in kwaliteit. Er zijn open plekken die de gesloten straatwanden onderbreken. De open plekken zouden ontwikkeld kunnen worden met nieuwbouw die past bij het karakter van het dorp. Daarbij moeten de parkeermogelijkheden en de doorstroming van het landbouwverkeer worden meegewogen. Ook zijn er in de wierdenkern woningen van mindere kwaliteit te vinden en sociale woningbouw die matig bijdraagt aan het historische beeld. Hier wordt duidelijk dat een continue zorg voor de bebouwing in de wierdenkern nodig is. Aan de zuidkant van de wierdenkern bevindt zich het dorpsplein waarop onder andere de weekmarkt wordt gehouden. Daarnaast heeft het de functie van parkeerterrein en kermisterrein. De uitstraling van het plein is goed verzorgd, als ruimte is het echter een (te) groot versteend gebied dat als zodanig minder goed past bij Eenrum en verstorend werkt in ruimtelijke zin. De rondgaande weg om de wierdenkern is dankzij de inrichting minder zichtbaar geworden in het straatbeeld. 39

40 Het verzorgingscentrum Aagtsheem zal in de toekomst mogelijk verdwijnen of worden herontwikkeld. De ruimtelijke consequenties van deze wijziging zullen moeten worden onderzocht en van oplossingen moeten worden voorzien. Andere maatschappelijke voorzieningen die verbetering behoeven is het cluster bibliotheek/ basisschool/ turnhal. Aan de zuidzijde van Eenrum is ook sprake van een minder fraaie dorpsrand. De woningbouw aan de Greeden staat met de rug naar het landschap. Tussen de achtertuinen en de daadwerkelijke dorpsrand ligt een enigszins ongedefinieerd groengebied zonder functie. Hier is sprake van een mogelijke opgave ter verbetering van de dorpsrand. Aan de noordzijde is het beeld van de rand van de wierde kwalitatief niet aantrekkelijk. Onderzoek naar het verbeteren van het beeld is hier gewenst. 40

41 5. Aandachtspunten, wensen en doelen De betrokkenheid van de inwoners van Eenrum biedt de kans duidelijk te krijgen wat de aandachtspunten en wensen van de bevolking zijn. Door de gemeente is in samenwerking met Dorpsbelangen Eenrum op 29 november 2005 een avond georganiseerd om de bevolking in een vroeg stadium te betrekken bij het opstellen van de identiteitsvisie. Aan de hand van een presentatie is op deze avond de ruimtelijke analyse van Eenrum gepresenteerd. Vervolgens is in groepen, onder leiding van een gemeenteraadslid, gediscussieerd over verschillende thema s. In dit hoofdstuk komen de aandachtspunten en wensen van de aanwezigen per thema aan bod. Doel: De visie moet voorzien in oplossingen voor de herstuctureringslocaties met aandacht voor doelgroepen en richting geven voor toekomstige uitbreiding. Thema werken Eenrum kent een kleinschalig bedrijventerrein aan de Oude Oosterweg. De kavels op dit terrein zijn uitgegeven. De vraag of er behoefte is aan een nieuw bedrijventerrein kan met nee worden beantwoord. Eenrum is geen werkdorp en grootschalige bedrijven passen niet bij de kwetsbare kern. Als al ruimte wordt geboden voor nieuwe bedrijven, zal dit een combinatie van wonen en werken moeten zijn. Thema wonen Het thema wonen wordt opgesplitst in kwaliteit en kwantiteit. Kwalitatief bestaan er aan de Dominee Uilkensstraat problemen. Verder is de toekomst van het verzorgingscentrum Aagtsheem onzeker. Kwantitatief is in Eenrum behoefte aan meer ouderenwoningen, woningen voor starters en is er beperkte vraag naar bouwkavels. Aan uitbreiding van het woningaanbod is ook behoefte vanwege het positieve effect op de instandhouding van voorzieningen. In de planning komen eerst de herstructureringen aan bod, daarna nieuwe uitleglocaties. Gelijktijdige ontwikkeling kan lucht bieden voor bewoners die dienen te verhuizen. De identiteitsvisie zal moeten aangeven waar woningbouw op termijn het beste kan plaatsvinden. Behalve op het bedrijventerrein zijn op verschillende plekken in de bebouwde kom kleinschalige bedrijven te vinden. Het gaat met name om toeristische bedrijven en middenstand. Belangrijke aandachtspunten zijn het behoud van de bestaande bedrijven en een aantrekkelijk klimaat te bieden voor nieuwe (toeristische) bedrijven in de dorpskom. Doel: Het in stand houden van de kleinschalige met het dorp vergroeide werkgelegenheid en het aanmoedigen van soortgelijke bedrijvigheid op plekken die hiervoor geschikt zijn. 41

42 Thema voorzieningen Het huidige voorzieningenpakket is voor de inwoners van Eenrum en omgeving van groot belang. Handhaven van deze voorzieningen zal het streven moeten zijn voor de toekomst. De gemeente heeft slechts de mogelijkheid het onderwijs en de maatschappelijke voorzieningen te behouden, commerciële voorzieningen zijn niet door de gemeente in stand te houden. Wel kan de gemeente de voorwaarden scheppen om voorzieningen te behouden door bijvoorbeeld te investeren in de openbare ruimte. Thema verkeer De belangrijkste en meest structurele verandering op het gebied van het verkeer is de nieuwe ontsluiting van Noordwest-Groningen. Voor Eenrum is de noordelijke omleidingsvariant bij Mensingeweer de meest wezenlijke verbetering. Hiermee komt Eenrum qua reistijd dichter bij de stad Groningen te liggen en komt een veilige verbinding tot stand. Binnen de kern wordt met name de T-kruising Hoofdstraat-Raadhuisstraat als onveilig betiteld. Ook geven de inwoners van Eenrum aan dat het verkeer te snel rijdt in de Molenstraat. Bij het binnenkomen van het dorp worden verkeersremmers gemist. Op het gebied van fietsverbindingen wordt een vrijliggend fietspad in de richting van Baflo als wens aangegeven. De gemeente geeft een hoge prioriteit aan de aanleg van een vrijliggend fietspad op deze route. Zorg bestaat over het openbaar vervoer, nu is dit uitstekend. Ten slotte wordt opgemerkt dat een centrale vrachtwagenparkeerplaats zou kunnen worden aangelegd om het dorp te ontlasten. Doel: Het vergroten van de verkeersveiligheid binnen het dorp en zorg dragen voor veilige doorgaande fietsroutes. Thema jeugd De jongeren hebben in Eenrum geen permanente ontmoetingsplek, hiervoor zal in de identiteitsvisie ook een geschikte plaats moeten worden gezocht. Doel: De jongeren van Eenrum een goede plaats bieden binnen de structuur van het dorp. Thema landschap Het weidse landschap hoort bij Eenrum en wordt door de bewoners gewaardeerd. De ligging van Eenrum in het landschap is dankzij de aanplant van bossen minder zichtbaar geworden. Toch is het dorp gehecht geraakt aan de bossen. Het zicht vanuit het dorp naar buiten wordt hoog gewaardeerd en kan worden verbeterd. Zorg bestaat over de boerderijen in het buitengebied. Nieuwe bijgebouwen en het verdwijnen van erfbeplanting doen de kwaliteit van het landschap afnemen. Doel: Het versterken van de relatie tussen dorp en landschap door randen en overgangen te verbeteren en een methode aandragen voor het versterken van de erfbeplanting rond de boerderijen in het open landschap. 42

43 Thema kwaliteit van de woonomgeving De bewoners van Eenrum zijn van mening dat de woonomgeving redelijk op orde is. Aandachtspunten zijn het onderhoud van het openbaar groen en het ontbreken van speelvoorzieningen in bepaalde buurten. Zorg wordt uitgesproken over de onderhoudstoestand van bepaalde panden en enkele lege plekken in de bebouwing. Het dorpsplein mag van de bewoners wel groener, op voorwaarde dat de kermis niet in de knel komt. Verpaupering Daar waar er sprake is van vervallen panden of panden die dreigen ter vervallen wordt actief contact gezocht met de eigenaren van de desbetreffende panden. Doel: De woontevredenheid op peil houden door te blijven investeren in de woonomgeving. 43

44 44 Visiekaart

45 6. Visie en voorstellen Uit de voorgaande ruimtelijk analyses van Eenrum en de wensen en aandachtspunten die de bevolking heeft, zal in dit hoofdstuk worden getracht een vertaling te geven in de vorm van de daadwerkelijke identiteitsvisie. Rond een aantal thema s en gebieden zal de visie worden opgebouwd. Buiten de historische structuren is Eenrum vooral een woondorp en een centrumdorp voor het oostelijke deel van de gemeente De Marne. Maatschappelijke voorzieningen, woonvoorzieningen voor ouderen en verbetering en beperkte uitbreiding van de woningvoorraad staan hier centraal. Centraal in de visie staat de titel Pronkjewail met Golden Raand. Het pronkjuweel van Eenrum is de wierdenkern. Daar ligt de kracht van het dorp en ligt de identiteit van Eenrum voor het oprapen. Een verantwoorde omgang met dit deel van het dorp is nodig om de identiteit van Eenrum vast te houden. De gouden rand wordt gevormd door de rondlopende straat rond de wierdenkern. Hier is ook de sfeer van de wierde bepalend, maar evenzeer wordt de waarde van het gebied bepaald door de bedrijven en toeristische functies. Het behoud van de levendigheid en de verbetering van de openbare ruimte moeten er zorg voor dragen dat Eenrum ook hier haar identiteit behoudt en versterkt. In de volgende paragrafen wordt een uitwerking gegeven van de visie per gebied en worden zo oplossingen gegeven voor de aandachtspunten die uit de analyse naar voren zijn gekomen. De uitwerkingen zijn niet binnen enkele jaren te realiseren. Ook zijn de uitwerkingen van nu niet vaststaand maar eerder indicatief en richtinggevend. De uitgangspunten die ten grondslag liggen aan de uitwerkingen zijn echter vaststaande elementen van de identiteitsvisie. Eenrum kent naast de wierdenkern ook een aantal wegen die vanuit het buitengebied naar binnen leiden. Deze straten bepalen ook voor een deel de identiteit van het dorp. Met name de Molenstraat en natuurlijk de lommerijke Hereweg/ Mensingeweersterweg dragen bij aan het beeld van Eenrum. 45

46 Uitwerkingen wierdekern Openstellen pad Reconstructie driesprong Rooilijnen Wiergang Reconstructie driesprong Reconstructie driesprong Reconstructie driesprong Reconstructie driesprong 46

47 6.1 Pronkjewail Visie wierdekern Het pronkjuweel van Eenrum is de historische wierdenkern. De straten en de bebouwing zijn samen de schat van Eenrum. Deze schat mag worden gezien, worden ontdekt. Door gericht open plekken in de bebouwing op te vullen met passende bebouwing wordt de structuur versterkt. Door de openbare ruimte op orde te hebben en door de inrichting sfeervol te laten aansluiten bij de historische elementen kan de aantrekkelijkheid worden versterkt. De toeristen en bezoekers van de toeristische attracties zouden als het ware op natuurlijke wijze de kern moeten inlopen om deze te verkennen. Een concreet voorstel dat is uitgewerkt is de invulling van een locatie op de hoek van de Wiergang en de Oudeweg. De Wiergang zou overigens weer geopend kunnen worden waar deze doorliep naar het buitengebied om aan te sluiten op een hier aan te leggen wandelpad. (zie visie wierderand) Verder is een kavel aan de Schoolgang mogelijk geschikt voor invulling met een woning. Het noordoostelijke deel van de wierdekern was oorspronkelijk onbebouwd en is in de jaren 60 bebouwd doormiddel van bebouwing met een hoge gootlijn. De bebouwing staat in een afwijkende zaagtand-rooilijn aan de Oudeweg. Dit verstoort het beeld vanuit het oostelijk deel van de Oudeweg. Indien de bebouwing wordt vervangen is het zaak te kiezen voor bebouwing met een lage gootlijn, dit sluit beter aan op de overige bebouwing op de wierde en te kiezen voor een passend gekozen rooilijn. De rond de wierde gelegen straten zijn nu niet doorlopend hetzelfde ingericht. Door te kiezen voor een eenduidige bestrating die doorloopt wordt de rondgaande structuur van de wierde weer herkenbaar gemaakt in de wegen. Hiervoor dienen enkele driesprongen te worden heringericht. De driesprongen die recentelijk opnieuw zijn ingericht houden geen rekening met de rondgaande structuur. Een dergelijke aanpassing zal op langere termijn aan de orde komen. 47

48 Uitwerkingen wierderand invulling pad noordelijke wierderand pad oostelijke wierderand voorkeur alternatief invulling herinrichten wierderand herinrichten dorpsplein 48

49 6.2 Golden raand Visie golden raand De straten die rond de wierdenkern liggen, kunnen worden aangemerkt als de Golden Raand. De Oudeweg en de Oosterstraat heb een kleinschalig karakter van een woonstraat terwijl de Hoofdstraat en de Zuiderstraat duidelijk onderdeel zijn van de bedrijvige rand van de wierde. De bebouwing aan de buitenzijde van de rondgaande straten op de wierde wijkt in de noordoosthoek af vanwege een bedrijfspand. Voor deze locatie is een concreet herontwikkelingsvoorstel uitgewerkt. Verder is voor een locatie van een bedrijfspand dat gelegen is achter de bebouwing van de Oosterstraat een invulling voorgesteld. Visie dorpsplein Het dorpsplein is een van de plaatsen die voor herinrichting in aanmerking komen. Het voorstel van het dorpsplein gaat uit van het vergroenen van het beeld door het voormalige laantje naar de begraafplaats te voorzien van een enkele rij bomen (naast de klusmarkt) en de Hereweg te voorzien van een dubbele rij bomen. Visie wierderand Een pad aan de noordelijke rand van de wierde biedt de mogelijkheid het landschap te ervaren en wandelaars de kans te bieden de rand van de wierde ten volle te beleven. Vanuit het landschap kan het beeld van de wierde ook worden versterkt. Aan de oostzijde was voorheen sprake van een pad aan de rand van de wierde. Door de komst van een kwekerij is het pad aan de openbaarheid onttrokken. Voorgesteld word het pad ten oosten van de wierde terug te brengen en aan te sluiten op het pad dat leidt naar het Eenrumerbos. De voorkeur heeft het echter de oude loop van het pad te herstellen. De bosbeplanting ontneemt nu aan de zuidoostzijde van de wierde het zicht op de wierderand. Door middel van een herinrichting waarbij gericht beplanting wordt weggehaald kan een meer open beeld ontstaan dat de wierde recht doet en deze vanuit het landschap weer herkenbaar maakt. De voorgestelde invullingen in de wierdekern en aan de wierderand betekenen een toevoeging van zeven woningen aan de bestaande voorraad. 49

50 Uitwerkingen Eenrum-west herinrichten Molenstraat havenkom pleintje invulling herinrichten Raadhuisstraat 50

51 6.3 Eenrum-west Visie Havenkom Het gebied rond de Havenkom is het toeristisch brandpunt van Eenrum. De mosterdmakerij, de molen, de haven, de kaarsenmakerij en het kleinste hotel van de wereld vormen nu al een sterk cluster van attracties. Door investeringen in de openbare ruimte te doen, kan het gebied meer eenheid uitstralen. Deze eenheid versterkt de afzonderlijke elementen zodat ze samen meer vormen. Eenrum kan zo haar toeristische voorzieningenniveau vasthouden en haar aantrekkelijkheid uitbouwen. Langs het Eenrumermaar is sprake van een groot aantal ligplaatsen, dit is echter niet voldoende en uitbreiding van het aantal ligplaatsen is gewenst. Aan de grens van de kom is ruimte voor een oplossing (zie visie nieuwe haven). Ter plaatse van een knik in het water ligt een brug over het water, hier zou eveneens een aantrekkelijk pleintje kunnen worden aangelegd. Visie Molenstraat De Molenstraat zou indien er sprake is van vervanging van het wegdek kunnen worden heringericht op een manier die meer recht doet aan het karakter van de bebouwing. Daar waar zijstraten aantakken kan doormiddel van accenten de snelheid van het verkeer worden geremd. Visie Raadhuisstraat De Raadhuisstraat is onderdeel van de bedrijvige zone waar zich de winkels, de dienstverlening, de bedrijven en de horeca bevinden. De Hoofdstraat en de Zuiderstraat vormen de andere straten binnen deze zone. De Raadhuisstraat kent een aantal bedrijven die voor het voorzieningenniveau van Eenrum onmisbaar zijn. De samenhang tussen de (winkel)voorzieningen en de toeristische functies in de Golden Raand is nu beperkt. Door gericht te investeren in de openbare ruimte kan het karakter van het gebied worden versterkt en de samenhang tussen de bedrijven worden versterkt. De verschillende functies kunnen elkaar gaan versterken en ook een rol van betekenis gaan spelen voor toeristen en bezoekers van elders. Het gebied wordt daarmee herkenbaarder en het in stand houden van de (winkel)voorzieningen wordt vergemakkelijkt. Bij de inrichting zal het verblijfskarakter naast het verkeer van groot belang zijn. De doorstroming van het openbaar vervoer dient daarbij echter te worden gegarandeerd. Het parkeerterrein bij de supermarkt wordt meer geopend naar de Aikeshof zodat dit seniorencomplex meer wordt betrokken bij het dorp. Visie binnengebied (locatie garagebedrijf) Tussen de Raadhuisstraat, Havenstraat en de Burgemeester Wiersumstraat ligt een grote ruimte die na verplaatsing van het garagebedrijf zou kunnen worden benut als invullocatie voor woningbouw. Deze locatie zou kunnen refereren aan het gangengebied. Een gang tussen de Raadhuisstraat en de Burgemeester Wiersumstraat zou een ontsluiting kunnen vormen voor een buurtje met 6 (ouderen)woningen. 51

52 Uitwerking Nieuwe haven en woningbouw westelijke dorpsrand havenkom pleintje kanocamping nieuwe haven herstructurering Ds. Uilkensstraat herstructurering Tuinbouwstraat bebouwing langs Eenrumermaar bebouwing langs Aagtsweg 52 locatie jeugdvoorziening

53 6.4 Nieuwe haven en westelijke dorpsrand Herstructurering Tuinbouwstraat en Ds. Uilkensstraat Aan de Tuinbouwstraat worden de 6 verouderde huurwoningen vervangen door 5 woningen die de straatwand afmaken en georienteerd zijn op de straat. Aan de Ds. Uilkensstraat worden de 10 verouderde huurwoningen vervangen door 7 woningen, 3 blokken halfvrijstaande woningen en een geschakelde woning aan de Aagtsweg. In het verlengde van de Tuinbouwstraat wordt ruimte vrijgehouden die ontsluiting van woningbouw aan de rand van de kom mogelijk maakt. Visie nieuwe haven De wens om nieuwe aanlegplaatsen voor de recreatievaart te realiseren past niet binnen de bestaande structuur van het Eenrumermaar. Een grote havenkom nabij de oude havenkom zou cultuurhistorische schade aanbrengen. De plaats van een nieuwe haven is daarom gekozen in de elleboog van het Eenrumermaar in de nabijheid van de herstructureringslocatie aan Ds. Uilkensstraat. Visie woningbouw westelijke dorpsrand De aanleg van een nieuwe haven aan de rand van het dorp zal ruimtelijk aansluiting dienen te vinden bij het dorp. Dit biedt kansen voor een nieuwe woningbouwlocatie waarmee naast ruimte voor woningbouw (deels vervanging in verband met de herstructureringen) ook een verbetering van de dorpsrand kan worden gerealiseerd. In deze visie is gekozen voor een bebouwingsstrook langs het Eenrumermaar die wordt vormgegeven volgens het karakter van de bebouwing langs het Maar. Daarnaast is een voortzetting van de bebouwing langs de Aagtsweg mogelijk. Hier kan worden gekozen voor een ruim opgezette inleiding van de dichtbebouwde Raadhuisstraat. Wijzigingen woningvoorraad De te slopen 16 huurwoningen aan de Tuinbouwstraat en de Ds. Uilkensstraat worden vervangen door 12 nieuwbouwwoningen. Met de bouw van 9 nieuwe huurwoningen en 9 vrijstaande woningen aan de westelijke dorpsrand betekent dit in totaal een toevoeging van 14 woningen aan de voorraad. Jeugdvoorziening Langs de Aagtsweg is een goede locatie gevonden voor de bouw van een jeugdvoorziening. Het terrein is met name geschikt vanwege de ligging nabij de dorpsbebouwing en de ruimte die de locatie biedt. 53

54 Uitwerkingen Eenrum-zuidoost en zuidelijke dorpsrand herstructurering Dr. Posthumuslaan Aagtsheem Onderzoek clustering sociaal- maatschappelijke voorzieningen 54 woningbouw zuidelijke dorpsrand

55 6.5 Eenrum-zuidoost en zuidelijke dorpsrand Visie Aagtsheem Het verzorgingshuis Aagtsheem is gebouwd in de jaren 80. De huidige zorgaanbieder wil de zorg gaan concentreren in Warffum. Hiermee vervalt de functie voor een deel van de bebouwing. De voorgestelde uitwerking gaat uit van het doorbreken van het hofkarakter en de woningen meer te betrekken bij het plan Aagtsheem. De waterpartij in Aagtsheem wordt de hof ingetrokken en de blokken worden verlengd. De senioren komen zo meer in het dorp te wonen. Aanvullend kunnen de vrije kavels worden ontwikkeld ter afronding van het plan Aagtsheem. Herstructurering Dr. Posthumuslaan De huurwoningen aan de noordzijde van deze straat komen in aanmerking voor herstructurering. De uitwerking gaat uit van vervanging van de huidige 10 woningen door 5 vrijstaande woningen. De vijf vrijkomende contingenten kunnen elders worden ingezet. Visie sociaal maatschappelijke voorzieningen De voorzieningen die Eenrum kent, zijn verspreid over een aantal locaties. Het dorpshuis, de peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf zitten op afzonderlijke locaties. De basisschool, de bibliotheek en de turnhal zijn op één locatie gehuisvest. De turnhal is bijna afgeschreven en komt voor vervanging in aanmerking. Om de maatschappelijke voorzieningen bij de tijd te houden en het bestaan ervan te waarborgen is het wenselijk te onderzoeken of de mogelijkheid bestaat tot clustering van de maatschappelijke voorzieningen. De locatie aan de J.J. Willingestraat is hiervoor uitermate geschikt. Hier zou middels een onderzoek moeten worden bekeken of een voorziening kan worden gesticht waarin zorg, onderwijs, sport en cultuur onderdak krijgen. Visie woningbouw zuidelijke dorpsrand Er bestaat in Eenrum vraag naar starterswoningen en vrije kavels. In de herstructureringsopgave zal vooral moeten worden gezorgd voor goedkope starterswoningen. Zowel huur als koop worden hiervoor ingezet. De verbeteringsopgave van de dorpsranden is op termijn geschikt voor beperkte woonuitbreiding. Op vrije kavels kan de behoefte aan vrijstaande woningen en twee-onder-een -kapwoningen worden ingevuld. Het mag echter niet zo zijn dat de woningen zomaar worden neergezet. Ze zullen moeten worden gebruikt om de ruimtelijke kwaliteiten te verbeteren en de variatie in woningaanbod te bereiken. Conform de ruimtelijke analyse heeft de zuidelijke dorpsrand nu een matige kwaliteit. Dit is dus een mogelijke plaats waar middels woningbouw kan worden getracht het beeld te verbeteren. De invulling is indicatief en zou ruimte bieden aan 8 woningen. Wijzigingen woningvoorraad De sloop van 10 huurwoningen aan de Dr. Postmuslaan en de herbouw van 5 woningen op de locatie levert samen met de bouw van 8 woningen aan de zuidelijke dorpsrand en de toevoeging van 1 kavel nabij Aagtsheem een toename van de woningvoorraad van 4 op. De wijzigingen in Aagtsheem betekenen geen uitbreiding. 55

56 7. Prioriteiten en speerpunten De identiteitsvisie Eenrum is een document dat voor de komende jaren het kader voor het ruimtelijke beleid zal vormen. Voor het regelen van de huidige situatie is het bestemmingsplan Grote Kernen van de gemeente De Marne leidend. Nieuwe ruimtelijke verbeteringen zullen beleidsmatig worden vastgelegd aan de hand van de nu voorliggende visie. Een aantal zaken uit de visie zal een grotere prioriteit hebben dan andere. Ook zal het zo zijn dat zaken afhankelijk zijn van particuliere initiatieven of van financiering door andere partijen. Het werkkader zal echter altijd de identiteitsvisie zijn. De prioriteitsstelling is een zaak van de gemeenteraad. Na prioriteitsstelling zal worden gekeken hoe het programma gerealiseerd kan worden. Hiervoor zijn naast gemeentelijke gelden mogelijk ook ISV-subsidies, ILGsubsidies, Waddenfonds- en EU-gelden in te zetten. Prioriteiten De hoogste prioriteit ligt bij het verbeteren van de ruimtelijke knelpunten. Dat wil zegen, herstructurering van verouderde woningen en het herinrichten van de wegen en openbare ruimte in de huidige bebouwde kom. De aanpak van de wegen omhelst de herinrichting van de Golden Raand, de Raadhuisstraat en de Molenstraat, wordt zowel de verkeersveiligheid als de samenhang tussen (toeristische) bedrijven en voorzieningen verbeterd. Dit zal versterkend werken en mogelijk particuliere investeringen uitlokken. Ook de randen van de wierdekern worden hoog geprioriteerd. Pas nadat de herstructureringen hun beslag hebben gekregen komen de dorpsranden aan de orde voor beperkte woonuitbreidingen. Als regel zal gelden dat eerst in de kom wordt gebouwd en pas daarna erbuiten. Uitzondering op deze regel mag de inkadering van de nieuwe haven in bebouwing zijn. De herstructureringsopgave wordt nader uitgewerkt. De gemeente maakt hierover afspraken met Woningstichting Wierden en Borgen en met bewoners. Woningbouw Enige groei van de woningvoorraad is wenselijk. Dit is nodig om de gezinsverdunning op te vangen. Deze identiteitsvisie gaat uit van behoud van het aantal inwoners in het dorp Eenrum om zo haar voorzieningen te kunnen behouden en haar positie als voorzieningencentrum in het oostelijk deel van de gemeente te blijven vervullen. Bij een gelijkblijvend inwonertal en een daling van de gemiddelde woningbezetting in Eenrum van 2,24 per woning ( ) naar een gemiddelde woningbezetting van 2,17 in 2026 (landelijke verwachting), betekent dit voor Eenrum dat de woningvoorraad met circa 21 woningen zal moeten toenemen in de komende 20 jaar. De uit de identiteitsvisie naar voren gekomen locaties geven een uitbreiding van de woningvoorraad van 30 te zien. Totaal worden er 57 woningen gebouwd waarvan 26 vervangende nieuwbouw. Deze voorstellen betekenen dat voor circa 30 jaar de gezinsverdunning kan worden 56

57 opgevangen. De uitbreidingsruimte moet blijken uit de nota Bouwen en Wonen van de provincie Groningen. Na de afronding van Aagtsheem I en II is er in Eenrum tot 2015 geen ruimte voor uitbreiding van de woningvoorraad. Dit vanwege de verdeling van de woningbouwcontingenten over de gemeente als geheel. Er zal een beleidswijziging moeten plaatsvinden om voor de komende 10 jaar circa 10 woningen in Eenrum te kunnen toevoegen. Speerpunten - Herstructurering Dominee Uilkensstraat/Tuinbouwstraat - Herinrichting Raadhuisstraat - Aanleg nieuwe haven (in combinatie met woningbouw) - Herinrichting Molenstraat/verkeersmaatregelen - Herinrichting Oudeweg/Hoofdstraat/Zuiderstraat/ Oosterstraat - Aanleg toeristische omgang noord-oost en herinrichten wierderand - reconstructie locatie Oudeweg voor woningbouw - Herstructurering Dr. Posthumuslaan - Aanpak verzorgingshuis Aagtsheem - Onderzoek sociaal-maatschappelijke voorzieningen onder één dak. 57

58 8. Inspraaknota Inleiding Zienswijzen Op 22 mei 2007 heeft het college ingestemd met het ontwerp van de Identiteitsvisie Eenrum en is een inspraakprocedure vastgesteld. De inspraakprocedure is gebaseerd op de gemeentelijke Inspraakverordening. De Identiteitsvisie Eenrum heeft zes weken ter inzage gelegen met ingang van dinsdag 29 mei De terinzagelegging is gepubliceerd in de Ommelander van 24 mei In de periode dat de Identiteitsvisie Eenrum ter inzage heeft gelegen, kon een ieder zijn zienswijze over de visie schriftelijk aan het college van burgemeester en wethouders kenbaar maken. Er zijn in genoemde periode 6 zienswijzen binnengekomen. Daarnaast heeft de Vereniging Dorpsbelangen Eenrum op 5 april al een zienswijze ingediend. Met hen is gecorrespondeerd dat deze zienswijze zou worden betrokken bij de inspraak. De zienswijze van 5 april is aangevuld met een nieuwe zienswijze op 28 juni De zienswijzen zijn hieronder samengevat en voorzien van een reactie. In enkele gevallen kan worden ingestemd met een zienswijze of een gedeelte daarvan. In de inspraaknota staat dikgedrukt vermeld waar wijzigingen worden voorgesteld aan de gemeenteraad van De Marne. Leens, 26 februari 2008 Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente De Marne. 1. T. Kool, Oudeweg 21, 9967 SG Eenrum De heer Kool gaat in verband met het verdwijnen van privacy niet akkoord met het herstel van de wierdegang in het verlengde van de Zuidgang. Dit omdat het pad over zijn perceel zou moeten worden aangelegd. Verder is een wandelpad aan de noordelijke wierderand alleen acceptabel als deze verdiept wordt aangelegd of 100 à 200 meter in noordelijke richting. Het opheffen van het parkeerterreintje aan de Oudeweg zal leiden tot parkeerproblemen. Reactie De verlenging van de wierdegang past in onze visie om de oorspronkelijke situatie van de wierdenstructuur te herstellen. Vanaf de ringweg rond de kerk lopen diverse straatjes en gangetjes in alle windrichtingen. De wiergang is één van die straatjes. De wierdegang aan de noordkant van de Oudeweg is echter in het verleden in particulier eigendom gekomen. De aanduiding voor het herstel van de wierdegang is opgenomen om in de toekomst dit pad opnieuw aan te leggen. Zolang het perceel in particulier eigendom is en de eigenaar er niet aan mee wenst te werken, kan de wierdegang niet worden hersteld. Het pad aan de achterzijde langs de wierderand, is bedoeld om een rondwandeling te kunnen maken. Het pad speelt ook in op een toenemende vraag van de inwoners om een wandeling rond het dorp te kunnen maken. In het Landschapsontwikkelingsplan van Noord Groningen staat dat dit soort paden voorziet in een recreatieve behoefte. De wijze waarop het pad kan worden aangelegd, moet nader uitgewerkt worden. De invulling van de kavel aan de Oudeweg en de gevolgen voor de verkeerssituatie moet eveneens nader worden uitgewerkt. Verwerking: geen 2. H. de Haan en I. Haan-Koning, Oudeweg 17, 9967 SG Eenrum H. de Haan en I.Haan-Koning maken bezwaar tegen de verlenging van de wierdegang in noordelijke richting naar het buitengebied in verband met privacy en om het feit dat het pad is geprojecteerd op particuliere grond. Daarnaast hebben De Haan en Haan - Koning bezwaar tegen de aanleg van het pad langs de wierderand, tenzij dit niet op particuliere grond gebeurt. Reactie Zie de reactie op de vorige zienswijze. Het pad langs de wierde is geprojecteerd op agrarische percelen. Dit is aan de achterzijde van de percelen aan de Oudeweg. Verwerking: geen 58

59 3. Fam. Prins, Lageweg 10, 9967 RT Eenrum De familie Prins is het oneens met de projectie van een pad over hun land aan de noordkant van het dorp. Dit pad zou een verbinding kunnen gaan vormen tussen de Oude Oosterweg en het Eenrummerbos. De familie Prins vreest o.a. overlast, vermindering van privacy, waardedaling, belemmering van de bedrijfsvoering en schade aan de weg. Door de aanleg van de bomen aan de Lageweg verdwijnt het uitzicht. Bovendien stonden er voorheen nooit bomen. Reactie Het pad is nu al opgenomen in de Identiteitsvisie zodat de bedoeling ervan duidelijk is. De wijze waarop het pad kan worden aangelegd, moet nader uitgewerkt worden. In het Landschapsontwikkelingsplan van Noord Groningen staat dat dit soort paden voorziet in een recreatieve behoefte. Het pad is een mogelijkheid om in de toekomst een wandeling rond het dorp te kunnen maken. Zolang het perceel in particulier eigendom is en de eigenaar er niet aan mee wenst te werken, kan het pad niet gerealiseerd worden. De bomen zouden het pad kunnen accentueren. Dit kan ook met een incidentele boom of struik. Verwerking: geen 4. J.B. Prins en E.C. Vlap, Lageweg 12, 9967 RT Eenrum J.B. Prins en E.C. Vlap maken om dezelfde redenen als in de vorige zienswijze bezwaar tegen de aanleg van het pad tussen het Eenrummerbos en de Oude Oosterweg. Reactie: zie vorige reactie Verwerking: geen 5. J.P. Veldman en D.S.H. Elzinga, Lageweg 8, 9967 RT Eenrum Mevrouw Veldman en de heer Elzinga maken bezwaar tegen de aanleg van het pad achter hun perceel. Dit betreft het pad dat geprojecteerd is tussen de Lageweg en de Oude Oosterweg. Het pad heeft naar hun mening geen cultuurhistorische waarde, is geen Rijksmonument en het wandelpad valt volledig buiten de wierde. Bovendien ligt de oorspronkelijke wierderand door de komst van de Kleine Plantage al sinds lange tijd uit het zicht. Ook wordt verstoring van de privacy en waardevermindering van de woning verwacht. Reactie Deels wordt verwezen naar onze reactie onder 3. Wij zijn het eens dat er geen historisch verband is tussen het wandelpad en de wierde en dat de wierderand niet meer oorspronkelijk is. Het is ook niet onze bedoeling om op deze plaats de cultuurhistorische waarde van de wierderand te herstellen maar om een (recreatieve) verbinding te maken in de padenstructuur rond Eenrum. Het landschap rondom Eenrum wordt daardoor toegankelijk en beter beleefbaar. Bij de aanleg van het pad dient rekening te worden gehouden met de privacy van aanwonenden. Verwerking: geen 59

60 6. Vereniging Dorpsbelangen Eenrum, De Vereniging Dorpsbelangen Eenrum heeft op 5 april 2007 een zienswijze ingediend op het concept van de Identiteitsvisie Eenrum. De Identiteitsvisie lag op dat moment nog niet ter inzage. Op 29 mei 2007 is aan Dorpsbelangen medegedeeld dat bij de definitieve beoordeling van alle zienswijzen wordt ingegaan op de zienswijze van 5 april. Dorpsbelangen heeft op 28 juni 2007 nog een aanvullende zienswijze ingediend waarin op een drietal punten extra aandacht wordt gevraagd. In de reacties op de zienswijze van 5 april staat vermeld waarin is ingegaan op de aanvullende zienswijze van 28 juni. (tussen haakjes aangegeven). Dorpsbelangen vraagt in haar zienswijzen aandacht voor een breed pakket aan onderwerpen. De onderwerpen betreffen samengevat het volgende: 1. meer aandacht voor activiteiten in het dorp (niet alleen naar het dorp kijken in ruimtelijke zin) 2. meer aandacht voor de plek van Eenrum in het gemeentelijke beleid 3. een betere onderbouwing van de verdeling van de contingenten over de dorpen 4. aandacht voor de haalbaarheid en uitvoerbaarheid 5. diverse aanpassingen in de tekst Reactie In de Identiteitsvisie zoals deze ter inzage heeft gelegen, houdt rekening met een drietal suggesties van de Dorpsbelangen: 1. de mogelijkheden van het bestemmingsplan Grote kernen voor kleinschalige bedrijven staan aangegeven; 2. aandacht voor de verkeersveiligheid van de Molenstraat; 3. het prioriteren van het fietspad Mensingeweer Baflo. Verder is in de visie een hoofdstuk opgenomen met diverse beleidsplannen. De plek van Eenrum in het totale gemeentelijke beleid en dat van hogere overheden is hierdoor verhelderd. Bovendien is een analyse van de functionele structuur van het dorp opgenomen. Tot slot zijn enkele tekstpassages aangepast of verbeterd. Nieuwbouw en herstructurering (28 juni 2007) Dorpsbelangen maakt diverse opmerkingen over woningbouw en herstructurering. Reactie Over de nieuwbouwmogelijkheden wordt het volgende opgemerkt. Alle contingenten voor de gemeente De Marne zijn verdeeld over de dorpen en vastgelegd in bestemmingsplannen voor de periode tot en met Het accent ligt daarbij op Leens, Ulrum en Zoutkamp. Voor Eenrum zijn in die periode geen uitbreidingen meer voorzien. De verdeling van de contingenten is vastgelegd in een bestuursconvenant met de provincie Groningen. Dit bestuursconvenant is voor de gemeente het uitgangspunt. De herstructureringsopgave wordt op diverse plekken in Eenrum uitgevoerd. Er zijn nog geen concrete plannen. Hierover moeten afspraken gemaakt worden met Woningstichting Wierden en Borgen en de bewoners. Een herstructureringsopgave is echter een lastige en tijdrovende operatie. In de eerste plaats gaat om het fatsoenlijk herhuisvesten van de bewoners. Deze bewoners willen vaak in hun eigen dorp blijven wonen. Bij een herstructurering zal daarom eerst gebouwd moeten worden voor de sloop aan. Dit kan ook een verhuisstroom op gang brengen zodat er huizen beschikbaar komen. Daarnaast kan het voorkomen dat een deel van de bewoners tijdelijk in een ander dorp moeten wonen totdat de nieuwbouwwoningen klaar zijn. Het uitgangspunt van de Identiteitsvisie is dat alle nieuwbouwlocaties zoveel mogelijk moeten passen in de historisch gegroeide structuur van het dorp. Een grootschalige nieuwbouwlocatie aan de zuidoostzijde van het dorp is geen optie.de nieuwbouwlocaties bevinden zich daarom veelal in het dorp en aan de randen van het dorp. In een nadere uitwerking zal moeten blijken welke locaties het meest geschikt zijn voor nieuwbouw. In de eerste plaats zal de gemeente zich richten op de locatie aan de zuidwestzijde van Eenrum, daarna komen de inbreidingslocaties en de randen aan bod. De 60

61 Identiteitsvisie is er echter niet voor bedoeld om nu al een volgorde van nieuwbouw en herstructurering vast te leggen. Verwerking: zin toevoegen in 4 e alinea pagina 56: de herstructureringsopgave wordt nader uitgewerkt. De gemeente maakt hierover afspraken met Woningstichting Wierden en Borgen en met bewoners. De locaties Aagtsheem, Posthumuslaan en de dorpsranden zijn aangegeven omdat deze zich lenen voor een kwaliteitsverbetering. De aantallen woningen die voor deze locaties zijn aangegeven zijn in principe indicatief. Bij het opstellen van de hiervoor genoemde uitwerking en nadat er afspraken zijn gemaakt met Woningstichting Wierden en Borgen en De Hoven kunnen definitieve aantallen worden genoemd. Tot slot zijn wij het met Dorpsbelangen eens dat dorpen niet tegen elkaar uitgespeeld moeten worden als het gaat om woningbouw. De verdeling van de woningen is gebaseerd op het woonplan en plannen die daarop volgden. In eerste instantie was er sprake van een uitbreiding van de woningvoorraad in Wehe den Hoorn en Zoutkamp. Door nieuwe inzichten is besloten om deze contingenten in te zetten in o.a. Leens. Deze keuze heeft de gemeenteraad gemaakt in verband met de ontwikkeling van Leens tot centrumdorp. Verwerking: laatste zin verwijderen in 1 e alinea pagina 57 Haalbaarheid en uitvoerbaarheid In de zienswijze van de Vereniging Dorpsbelangen worden vraagtekens geplaatst bij de haalbaarheid en uitvoerbaarheid van de plannen. Visie Golden Raand Dorpsbelangen constateert dat er voorstellen worden gedaan over bestaande bedrijven. Reactie Plannen voor locaties waarop momenteel bedrijven zijn gevestigd, kunnen pas worden ontwikkeld als er een mogelijkheid ontstaat, bijvoorbeeld bij een bedrijfsbeëindiging. Uiteraard met instemming en medewerking van de eigenaren. De gemeente kan zelf ook locaties aankopen. Visie Wierdenrand Dorpsbelangen merkt op dat door de voorgestelde de ingrepen in de beplanting aan de zuidoostzijde van de wierde maar nauwelijks effect heeft op de zichtbaarheid van het dorp. Daarnaast vraagt Dorpsbelangen om overleg met omwonenden vooraf aan de planvorming. De niet-zelfstandige woningen (verzorgingsplaatsen) zijn overigens niet in de totale berekening van de contingenten meegenomen. Niet-zelfstandige woningen kunnen dan ook niet worden omgeruild met zelfstandige woningen. In totaal verdwijnen er 7 zelfstandige woningen en 10 niet-zelfstandige woningen. De 7 zelfstandige en 10 niet zelfstandige woningen kunnen elders worden teruggebouwd in Eenrum. Reactie De Identiteitsvisie is in de eerste plaats een visie waarin de ruimtelijke kwaliteit van het dorp centraal staat; hoe deze zich momenteel manifesteert en hoe deze versterkt kan worden bij nieuwe toekomstige ontwikkelingen of kansen. Daarbij zijn ook wensen geuit en ambities uitgesproken die veel inspanning kosten en een lange adem vragen. Hierna volgt onze reactie op een aantal opmerkingen van Dorpsbelangen Eenrum die zijn gerelateerd aan enkele paragrafen. Reactie Als er beplanting uit landschappelijke overwegingen verwijderd of geplaatst moet worden, dan worden omwonenden vooraf geïnformeerd. Dit geldt niet voor regulier onderhoud. Het verwijderen van beplanting aan de wierderand is bedoeld om de wierde weer zichtbaar te maken in het landschap. Dit is met name het geval bij het gemeentebosje aan de achterzijde van de woningen aan de Zuiderstraat. De beleving van Eenrum als wierdedorp komt vooral tot uiting vanaf het wandelpad en op grotere afstand vanaf de Eenrummerweg van en naar Baflo. 61

62 Visie Molenstraat Dorpsbelangen vraagt om aandacht voor de verkeersveiligheid aan de Molenstraat. Reactie In de tekst van de Identiteitsvisie is aangegeven dat de verkeersveiligheid een hoge prioriteit heeft. Visie Raadhuisstraat Dorpsbelangen vraagt de gemeente om bij herinrichting van de Raadhuisstraat rekening te houden met voldoende parkeergelegenheid Reactie Bij de herinrichting van de Raadhuisstraat streven wij naar een beeld waarbij de ruimtelijke samenhang en uitstraling in de omgeving wordt verbeterd. Daarbij moet aandacht besteed worden aan een goed evenwicht tussen de bebouwing en het profiel van de Raadhuisstraat. De functie van deze straat voor het openbaar vervoer moet daarbij gehandhaafd worden. Tot slot moet worden uitgezocht hoe kan worden voorzien in voldoende parkeermogelijkheden en het waarborgen van de verkeersveiligheid. Visie binnengebied Dorpsbelangen vraagt om duidelijkheid ten aanzien van de planvorming voor het binnengebied en vraagt om een termijn waarbinnen de plannen worden ontwikkeld. Reactie De visie voor dit binnengebied is opgesteld om een visie achter de hand te hebben op het moment dat een dergelijke locatie zijn huidige functie verliest. Wanneer dat gebeurt, is nu nog niet te zeggen. Een termijn kunnen wij dan ook niet geven. Wij vinden het echter belangrijk om nu al na te denken over een toekomstige herinvulling van deze locatie. Nieuwe haven westelijke dorpsrand/ locatie Aagtsweg (zienswijze 28 juni 2007) Dorpsbelangen vraagt aandacht voor de landschappelijke inpassing van de uitbreiding aan de Aagtsweg. Verder vraagt zij aandacht voor de huisvesting van de bewoners in het herstructureringsgebied, de aanwezigheid van de rundveehouderij en de geplande jeugdsoos. Reactie De uitbreiding aan deze kant van Eenrum vraagt om een zorgvuldige inpassing in het landschap. Bij een toekomstige herstructurering van het gebied rondom de Ds. Uilkensstraat en de Tuinbouwstraat moeten afspraken worden gemaakt met Woningstichting Wierden en Borgen over herhuisvesting voor alle doelgroepen. Bij herstructurering gaan wij uit van het principe: bouwen voor de sloop aan. De uitbreiding is echter ook afhankelijk van de beschikbaarheid van contingenten. De bestaande melkveehouderij en de jeugdsoos liggen op voldoende afstand om deze uitbreiding te kunnen realiseren. De mogelijkheid voor huisvesting van bijzondere doelgroepen op deze locatie zal moeten blijken uit de behoefte. Bovendien is dit afhankelijk van de afspraken die wij moeten maken met de Woningstichting en de Hoven. Visie Aagtsheem (zienswijze 28 juni 2007) Dorpsbelangen steunt de visie voor Aagtsheem maar spreekt haar voorkeur uit voor huisvesting van senioren in de nabijheid van de Raadhuisstraat, dichterbij de voorzieningen. Reactie In de visie van de gemeente is de beschikbaarheid van voorzieningen als winkels, een huisartsenpost en openbaar vervoer belangrijk voor ouderen. De huidige locatie Aagtsheem ligt op een relatief grote afstand van deze voorzieningen. Om deze reden hebben wij nog een andere locatie benoemd voor seniorenhuisvesting, namelijk de Raadhuisstraat. De kaart waar een uitwerking voor Aagtsheem is aangegeven is een mogelijke ontwikkeling. Deze locatie sluit goed aan op de omgeving. De uitwerking van de ideeën voor Aagtsheem zijn afhankelijk van de toekomstplannen van De Hoven. Wij zijn hierover in gesprek met De Hoven. Visie Eenrummer Huis (zienswijze 28 juni 2007) Dorpsbelangen kan zich vinden in een clustering van maatschappelijke voorzieningen, gekoppeld aan de gedachte van een Brede School en bepleit dit op korte termijn (2008) nader te onderzoeken. 62

63 Reactie Met het Eenrummer Huis streven wij er naar om zoveel mogelijk maatschappelijke voorzieningen onder één dak te brengen (clustering). De locatie aan de J.J. Willingestraat leent zich goed voor deze clustering. Het spreekt voor zich dat dit eerst nader uitgewerkt en onderbouwd moet worden. Welke voorzieningen zich lenen voor clustering zal dan moeten blijken. Pas daarna kan een besluit worden genomen om alle voorzieningen onder één dak te brengen. Een Brede School is echter niet aan de orde. Visie zuidelijke dorpsrand (zienswijze van 28 juni 2007) Dorpsbelangen vindt de analyse op de zuidelijke dorpsrand beperkt in de zin dat de afweging om aan de zuidoostzijde te bouwen ontbreekt. Dorpsbelangen vraagt naar de studie op basis waarvan de locatie niet is opgenomen. Reactie De locatie in de driehoek Mensingeweersterweg, het Eenrummer Bos en het Kanaal Baflo Mensingeweer (de zogenaamde driehoek ) is geschrapt uit landschappelijke overwegingen. De studie, waar de Vereniging Dorpsbelangen Eenrum naar verwijst, is geen rapport of onderzoek. De studie is het resultaat van onze overwegingen die wij hebben gemaakt om hier niet te bouwen. Deze overwegingen zijn: 1. Aantasting van de open ruimte: het Eenrummerbos vormt samen met het bebouwingslint aan de Mensingeweersterweg min of meer een logische landschappelijke grens tussen de bebouwing en het open landschap. Deze scherpe grens tussen de beslotenheid van het dorp en het open landschap ervaart men vooral vanaf de N 361 en vanaf de Matthenesserweg maar ook lokaal vanuit het Eenrummerbos en vanaf de Mensingeweersterweg. Het bebouwen van de driehoek gaat teveel een concurrentie aan met het open landschap en de beslotenheid van het lint aan de Mensingeweersterweg en het Eenrummerbos. 2. Inbreiden en aanhelen: in de Identiteitsvisie hebben wij een keuze gemaakt voor een strategie van inbreiden en aanhelen. Hierbij wordt beperkt nieuwbouw gepleegd in en direct aan het dorp. In het eerste geval is er sprake van inbreiding, bijvoorbeeld als een bedrijfslocatie vrijkomt. In het tweede geval is er sprake van aanhelen, bijvoorbeeld het verbeteren van een dorpsrand. Wij kiezen voor deze strategie zodat de ruimtelijke kwaliteit van Eenrum wordt verbeterd op een wijze die past bij het dorp. Een relatief grote nieuwbouwvlek aan de zuidoostkant van het dorp doet afbreuk aan de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving. Wijzigingen woningvoorraad (28 juni 2007) De Vereniging Dorpsbelangen Eenrum stelt verder dat op bovengenoemde locatie woningen gebouwd zouden kunnen worden ter versterking van het Hogeland. Hierbij verwijst de Vereniging naar de extra woningbouwopgave voor het Hogeland zoals vermeld in het Provinciaal Omgevingsplan. Reactie Bij de versterking van het Hogeland gaat het in principe om contingent dat beschikbaar is gesteld voor het bouwen van woningen op specifieke locaties zoals open gaten in de kern en linten en gebouwen die hun functie hebben verloren zoals scholen of kerken. Uitbreidingen bij dorpen vallen niet onder deze bouwopgave. Het contingent van 30 woningen dat de provincie voor deze bouwopgave beschikbaar heeft gesteld, is weggezet op diverse bouwlocaties in de gemeente. 63

64 Prioriteiten en speerpunten Dorpsbelangen wil zich niet binden aan de Identiteitsvisie als werkkader voor het uitvoeren van het ruimtelijke beleid van de gemeente. Dorpsbelangen is het fundamenteel oneens met de beleidsuitgangspunten voor nieuwbouw en herstructurering. Reactie De Identiteitsvisie is zoals Dorpsbelangen terecht stelt, het werkkader wanneer het gaat om het inpassen van en inspelen op nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen in Eenrum. Het duurzaam waarborgen van de waardevolle ruimtelijke karakteristiek van Eenrum is in de optiek van de gemeente de essentie van de Identiteitsvisie. Het schaalniveau van de Identiteitsvisie is zodanig gekozen dat bij de uitwerking voldoende ruimte is voor nuanceringen en nieuwe inzichten. Voor wat betreft nieuwbouw en herstructurering wordt verwezen naar onze eerdere reacties over deze onderwerpen. 64

65 Colofon Opdrachtgever: Gemeente De Marne De heer P. Teerhuis Projectleiding: De heer P.J.R. Bügel BügelHajema Adviseurs Samenstelling: De heer A.L. Wiersma BügelHajema Adviseurs Projectnummer: BügelHajema Adviseurs bv Bureau voor Ruimtelijke Ordening en Milieu bnsp Vaart nz Postbus AG Assen Telefoon (0592) Telefax (0592) Vestigingen te Assen, Leeuwarden en Amersfoort 65