Over Zorg 2.0 Van sensor tot robot

Transcriptie

1 Docentenhandleiding verdiepende module havo/vwo Zorg 2.0 Van sensor tot robot Het mooiste wat je kunt geven, is jezelf Over Zorg 2.0 Van sensor tot robot Technologie is niet meer weg te denken uit ons leven. Dat geldt ook voor de zorg, waar innovaties een waardevolle bijdrage leveren. Nieuwe technologische ontwikkelingen zorgen er bijvoorbeeld voor dat mensen langer thuis kunnen wonen of revalideren, drones bezorgen medicijnen in onbereikbare gebieden en robots assisteren chirurgen steeds vaker in de operatiekamer. De vraag naar mensen met affiniteit voor technologie en zorg zal de komende jaren daarom flink toenemen. Deze verdiepende module Zorg 2.0 Van sensor tot robot is ontwikkeld om scholieren kennis te laten maken met de innovaties in de zorg en ze tegelijkertijd aan het denken te zetten: past de combinatie Zorg & Technologie bij mij? Opbouw Deze verdiepingsmodule is opgebouwd uit verschillende onderdelen: Lesdeel 1: plenair of in groepjes te behandelen op lesmateriaal.aanjouhebbenwewat.nl; Lesdeel 2: plenair of in groepjes te behandelen op lesmateriaal.aanjouhebbenwewat.nl; Printbare werkbladen: in groepjes en individueel te maken; Printbare docentenhandleiding: voor de docent/decaan. 1

2 Benodigd materiaal Klassikaal: digibord met goedwerkende audiovoorzieningen; Voor elke scholier: werkblad, pen en eventueel smartphone. Gebruik smartphone Om de interactiviteit en betrokkenheid van de scholieren tijdens de lessen te stimuleren, is het aan te raden ze deel te laten nemen met hun smartphone. Hiervoor is toegang tot internet nodig. Als niet iedereen een smartphone met internettoegang heeft, kunnen scholieren ook in tweetallen of kleine groepjes samenwerken. Voor een uitgebreide handreiking bij het gebruik van smartphones in de les, verwijzen we u naar de docentenhandleiding van de basismodule Kennis maken met Zorg&Welzijn. Lesverloop Lesaftrap: lesdeel 1 Duur: +/- 35 minuten Lesdeel 1 start met een openingsvideo waarin scholieren zien welke rol technologie inneemt in de zorg en welke ontwikkelingen er gaande zijn. Denk aan de rol van sensoren, zorgrobots en 3D-printers. Na het bekijken van de video beantwoorden ze open- en meerkeuzevragen over de technologische ontwikkelingen in de zorg. In de tweede video maken ze kennis met het FabLab van zorginstelling Bartiméus in Doorn. Op deze locatie wonen mensen met een visuele beperking in combinatie met andere lichamelijke of verstandelijke beperkingen. In het FabLab worden aan de hand van zorghulpvragen technologische oplossingen bedacht die het leven van bewoners verrijken of bijdragen aan de zelfstandigheid van de bewoners. Waar nodig ontwikkelt het FabLab zelf innovatieve oplossingen, maar meestal geven de medewerkers een creatieve draai aan bestaande producten, zodat ze ingezet kunnen worden in de gehandicaptenzorg. In de video zien scholieren verschillende voorbeelden: van een apparaatje waarop bewoners hun boodschappenlijstje inspreken tot een sensor die muziek maakt als je 'm beweegt. Na de video denken scholieren zelf ook mee over een creatieve oplossing bij een zorghulpvraag. Tot slot maken ze in een derde video kennis met zorgrobot Lea die ontwikkeld is door oud-studenten van de TU-Delft. In de video vertellen de makers van Lea waarom zij gekozen hebben voor de combinatie zorg & technologie en wat je in je moet hebben om voor deze richting te kiezen. Na het bekijken van de video beantwoorden leerlingen vragen over verschillende technische zorgberoepen. Antwoorden op de vragen vindt u onder het kopje Toelichting en antwoorden lesdeel 1 op pagina 4 van deze docentenhandleiding. Extra: het idee voor Lea is ontstaan na een deelname aan de robotica- en programmeer wedstrijd RoboCup. Speciaal voor scholieren van het primair en voortgezet onderwijs organiseert de TU-Delft elk jaar RoboCup Junior. Meer informatie hierover vindt u op robocupjunior.nl. 2

3 Lesvervolg: lesdeel 2: zorgchallenge Duur: +/- 15 minuten Lesdeel 2 zorgchallenge start met een video waarin de scholieren nog meer slimme antwoorden zien op zorgvragen. Zo is er het lichtgordijn dat bewoners met games uitdaagt om meer te bewegen en is er een sensorgestuurde bootcamp die bewoners stimuleert om ook buiten bewegingsoefeningen te doen. Na het bekijken van de video brainstormen de scholieren kort over de vraag wat zij nog meer kunnen bedenken om mensen met een beperking plezier te laten beleven aan beweging. Aan het eind van deze les blijkt dat er nog drie zorghulpvragen openstaan. Groepsopdracht: zorgchallenge Duur: zelf in te vullen Scholieren gaan in groepjes aan de slag met een van de zorgchallenges uit de digitale les. Ze kunnen kiezen uit: een muziekchallenge bedenk een manier waarop een bewoner zelf muziek kan maken, een outfitchallenge ontwerp een hulpmiddel waarmee iemand met een visuele beperking zichzelf leuk kan aankleden, en een danschallenge ontwikkel een tool waarmee je iemand zonder zicht leert dansen. Deel het werkblad uit. Hierop staat een stappenplan dat ze handvatten geeft om aan de slag te gaan. Ze werken hun plan uit op een manier die bij de groep past. Een technische groep kan bijvoorbeeld een prototype bouwen, een andere groep het idee tekenen en weer een andere groep een video maken waarin de oplossing gepresenteerd wordt. Moedig de scholieren aan om out of the box te denken. Tip: U kunt deze zorgchallenge in de klas starten en vervolgens als huiswerkopdracht meegeven. Afsluiting module: presentatie Duur: +/- 40 minuten Sluit de module af met een les waarin de groepen hun idee aan elkaar presenteren. Na elke presentatie is er ruimte om elkaar feedback te geven. Hierbij geven scholieren aan wat ze goed vinden aan elkaars idee (top) en wat er verbeterd kan worden (tip). Spreek van tevoren af dat elke groep vijf minuten presentatietijd heeft en dat er drie minuten tijd is voor feedback. Na de presentaties stemt de klas voor het beste idee. Dit idee/ontwerp kunt u namens de klas sturen naar: aanjouhebbenwewat@regioplus.nl. Een jury beoordeelt de ingezonden ideeën. Zij nemen contact op met de winnaar over de prijs. Heeft u een vraag over dit lespakket? Neem contact op met Regioplus via aanjouhebbenwewat@regioplus.nl of

4 Toelichting en antwoorden lesdeel 1 In dit lesonderdeel maken scholieren kennis met de breedte van zorg & technologie. Ze bekijken video s, beantwoorden vragen en gaan met elkaar in discussie. Hieronder leest u extra achtergrondinformatie, de antwoorden op de vragen en tips om een discussie op gang te brengen. Opdrachten Scherm 2: Discussievraag In de video hebben de scholieren gezien welke technologische ontwikkelingen een verschil maken in de zorg. Het gaat hierbij om sensoren, apparaten die op afstand bestuurbaar zijn, zorgrobots, cyborgs, reality technology, hologrammen, drones en 3D-prints. Scholieren beantwoorden de vraag: Wat vind jij de beste technologische ontwikkeling in de zorg? Vat eventueel eerst kort samen welke innovaties voorbij zijn gekomen in de video. Stel tijdens de discussie aanvullende vragen als: Met welke uitvinding kun je het meest voor mensen betekenen? Welke uitvinding is het meest toegankelijk (en betaalbaar)? In hoeverre kun je met deze ontwikkeling het leven van mensen verbeteren? Scherm 4: Discussievraag Scholieren maken kennis met een exoskelet. Dit is een computergestuurd uitwendig skelet dat mensen helpt bij het lopen of waarmee mensen meer gewicht kunnen tillen. Bespreek met de scholieren voor welke mensen een exoskelet een handige uitvinding is. Het antwoord mensen die in een rolstoel zitten, ligt voor de hand. Maar denk bijvoorbeeld ook aan mensen met rugklachten, spastische mensen, mensen die revalideren en als je buiten de zorg kijkt mensen die zwaar fysiek werk verrichten. Bouwvakkers die veel zwaar materiaal moeten tillen, kunnen met een exoskelet hun rug ontlasten. Stel tijdens de discussie aanvullende vragen als: Welke ledematen zou een exoskelet kunnen ondersteunen? Is een exoskelet ook interessant voor mensen zonder lichamelijke klachten? Ontlok hiermee extra antwoorden bij de scholieren. Scherm 5: Waar/niet waar Deze vraag laat zien dat wanneer je een beetje technisch en creatief bent je zelf ook innovaties kunt bedenken of ontwikkelen. Zo wilde een Servische ontwerper die gek is op superheldenfilms een Iron Man-pak maken van LEGO. Dat bleek te veel werk, daarom bleef het bij een exo-arm die echt kan bewegen. Bekijk de video. Hij heeft geen zorgfunctie, maar kan anderen wellicht wel inspireren om op deze manier zorginnovaties te ontwikkelen. Het antwoord is dus waar. Zijn er scholieren in de klas die in hun vrije tijd ook dingen creëren of programmeren? 4

5 Scherm 6: Stelling Hoe ver zullen zorginnovaties gaan? Scholieren discussiëren over de stelling: In de toekomst nemen robots de zorg over. Hoeveel scholieren zijn het met deze stelling eens/oneens? Laat ze hun mening onderbouwen en stel aanvullende vragen om ze op andere ideeën te brengen. Kunnen robots alle zorgtaken overnemen? Welke wel/niet? Wat zijn de voordelen van robots boven mensen? En andersom? Scherm 9: Discussievraag In de video over het FabLab hebben scholieren gezien hoe medewerkers vaak met bestaande apparaten en gadgets oplossingen bedenken voor hulpvragen in de zorg. Kunnen de scholieren net zo out of the box denken als de medewerkers van het FabLab? Ze worden uitgedaagd om een oplossing te vinden op de volgende zorghulpvraag: Een visueel beperkte bewoner vindt het vervelend om steeds aan anderen te vragen hoe laat het is. Hoe kan deze bewoner zelf achter de tijd komen? Laat de scholieren met zo veel mogelijk verschillende ideeën komen. Kennen zij bestaande gadgets, apps of apparaten die hier bij kunnen helpen? Of hoe zouden ze zelf iets kunnen ontwikkelen? Scherm 13: Koppelvraag In de video over Lea zijn scholieren meer te weten gekomen over zorgrobots en hebben ze gezien dat er veel verschillende carrièremogelijkheden zijn in de richting zorg & technologie. In deze opdracht maken scholieren kennis met vijf technologische zorgberoepen. Ze koppelen elk beroep aan de juiste omschrijving. Het goede antwoord is: Bewegingswetenschapper: Je ontwikkelt technieken om het bewegen voor bijvoorbeeld topsporters en ouderen makkelijker te maken. Gezondheidszorgtechnoloog: Je bent deskundige op het gebied van zorg en techniek en bent vaak de tussenpersoon tussen technische bedrijven en zorgaanbieders. MBB er (medisch beeldvormings- en bestralingsdeskundige): Je maakt met behulp van technische apparatuur inwendige foto s van het menselijk lichaam, zodat er een diagnose gesteld kan worden. Orthopedisch technoloog: Je maakt onder andere kunstarmen, -benen, en -handen voor mensen die een ledemaat missen of ondersteuning kunnen gebruiken. Technisch geneeskundige: Je bereidt operaties voor door ze te simuleren op de computer of ondersteunt de chirurg met een operatierobot. 5

6 Scherm 14: Discussievraag In de twee video s die de scholieren bekeken hebben, kwamen de nieuwste zorginnovaties voorbij. Deze ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat er nieuwe, technische beroepen zijn ontstaan in de zorg. In de toekomst zullen er nog meer van dit soort beroepen bijkomen. Beroepen waar we nu nog nooit van gehoord hebben. Laat de scholieren met wat ze in de les gezien hebben - en hun verbeeldingskracht - bedenken wat voor technische zorgberoepen er in de toekomst nog meer bij kunnen komen. Scherm 15: Stelling Scholieren geven aan of ze het eens zijn met de stelling: Als je later zeker wil zijn van een baan, dan kies je voor een technisch zorgberoep. Hoeveel scholieren zijn het met deze stelling eens/ oneens? Laat ze hun mening onderbouwen en stel aanvullende vragen om ze op andere ideeën te brengen. Zullen er in de toekomst meer of minder technische zorgberoepen zijn? Kun je met de combinatie zorg & technologie ook nog ergens anders aan de slag als je geen technische zorgbaan kunt vinden? Scherm 16: Meerkeuzevraag Scholieren kunnen eventueel met hun smartphone aangeven welk technisch zorgberoep ze het meest aanspreekt. Als ze echt geïnteresseerd zijn in een van deze beroepen, dan kunnen ze hier meer over opzoeken op YouChooz.nl. 6