Woord vooraf. Ik hoop u met dit verslag een boeiende inkijk in onze dagelijkse werking te bieden. Joris Van Olmen Voorzitter

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2017

2 Woord vooraf In dit jaarverslag lees je hoe Steunpunt Groene Zorg in 2017 werk maakte van zijn ambitie om Groene Zorg als zorgvorm te ondersteunen. De omslag naar de persoonsvolgende financiering voor meerderjarige personen met een handicap en de herschikking die dat heeft teweeg gebracht in de organisatie en financiering van de zorg voor deze doelgroep, heeft ook Steunpunt Groene Zorg vzw in 2017 niet onberoerd gelaten. Het was tijdens onze werkzaamheden van het afgelopen jaar dan ook een bijzonder aandachtspunt. In die mate zelfs dat het steunpunt, bovenop de financiering van de provinciebesturen en de Vlaamse overheid, extra eigen middelen heeft ingezet. Ze werden aangewend om voor zorgboerderijen die willen uitgroeien tot stevige partners in de zorg, een aangepaste dienstverlening te ontwikkelen. Al bij al mogen we daarbij niet uit het oog verliezen dat de doelgroep waarop de persoonsvolgende financiering van toepassing is, hooguit 25% van het doelpubliek van de Vlaamse zorgboerderij omvat. De zorgboerderij blijft voor nog vele andere kwetsbare doelgroepen een uitgelezen plek voor zinvolle dagactiviteiten en beleving. Het voorliggende jaarverslag toont hoe Steunpunt Groene Zorg evolueert naar een verbreding van zijn aanbod inzake vorming en informatie. Daarmee speelt het in op de toenemende diversiteit binnen de groep van zorgboerderijen. Toch blijft de meeste aandacht gaan naar een zorgvuldige dienstverlening aan welzijns- /zorgvoorzieningen en zorgboerderijen, dit door de vraag en het aanbod van zorgboerderijen samen te brengen. Ons steunpunt biedt hiermee een unieke meerwaarde binnen het veld van welzijn en zorg. De resultaten van dat werk zijn niet uitsluitend van kwalitatieve aard. De kwantiteit van het verhaal dat we bijna 15 jaar geleden hebben opgestart, mag er ook zijn. Samen realiseerden de Vlaamse zorgboerderijen in 2017 immers meer dan zorgdagen! Ik hoop u met dit verslag een boeiende inkijk in onze dagelijkse werking te bieden. Joris Van Olmen Voorzitter 2

3 1. Historiek Op 20 januari 2004 werd Steunpunt Groene Zorg (SGZ) officieel gelanceerd. De initiatiefnemers waren Boerenbond, KVLV en Cera. In de aanloop naar de opstart hadden de oprichters in 2003 een voorbereidende studie uitgevoerd over de haalbaarheid en opportuniteit van Groene Zorg en een ondersteunend servicepunt. Zowel qua vragen vanuit de welzijnssector als qua land- en tuinbouwbedrijven die bereid waren om personen op te vangen, bleek Groene Zorg van bij de start een schot in de roos. De invoering van een Vlaamse subsidie (2005) voor land- en tuinbouwbedrijven die zorgactiviteiten opnemen, betekende een belangrijke nieuwe hefboom voor Groene Zorg. Het aantal zorgboerderijen bleef toenemen en ook de vraag vanuit welzijnvoorzieningen groeide voortdurend. Dankzij middelen die de provinciebesturen daarvoor vrijmaakten, werd vanaf 2006 sterker ingezet op de uitbouw van een dienstverlening op provinciaal niveau. Deze dienstverlening is gericht op het samenbrengen van vraag en aanbod en was al sinds 2002 in een Oost-Vlaams PDPO-project uitgetest. Tot 2010 was er de trend van een toenemend aantal vragen. Sindsdien schommelt het aantal aanmeldingen rond per jaar. De groei in het aanbod aan zorgboerderijen werd onverminderd doorgezet. Opmerkelijk daarbij is het groeiende aandeel van zorgboerderijen die geen aanspraak kunnen maken op de subsidie van het Departement Landbouw en Visserij. Van bij de start werkte Steunpunt Groene Zorg aan betere randvoorwaarden voor de samenwerking tussen groen en zorg. De Kwaliteitsgids Groene Zorg (2007) bundelde de ervaringen van de eerste werkingsjaren in een handleiding voor starters. Sinds die uitgave is de aandacht voor een kwaliteitsgerichte samenwerking op de zorgboerderij een voortdurend werkingspunt van Steunpunt Groene Zorg gebleven. Het STRO-project ( ), waaraan Steunpunt Groene Zorg participeerde in het kader van Interreg IVa Vlaanderen-Nederland, gaf daartoe een extra impuls. De matchingmethodiek die het steunpunt toepast, kreeg een wetenschappelijke onderbouwing en werd met een nieuwe vragenlijst verfijnd. In 2014 werd de volledige dossierbehandeling geautomatiseerd. De oorspronkelijke Kwaliteitsgids werd intussen een Kwaliteitsbox met 5 thematische brochures. Met de toename van het aantal zorgboerderijen groeide ook de variatie. Deze evolutie liet zich in 2014 gelden bij de herformulering van de missie en de beleidsdoelstellingen van het steunpunt. De Algemene Vergadering van juni 2015 gaf haar goedkeuring aan een meer gedifferentieerde strategie. Die legde meer nadruk op een aangepaste ondersteuning van zorgboerderijen die meer willen inzetten op zorg. De Vlaamse studiedag Groene Kansen voor Zorg op Maat, die het steunpunt in samenwerking met Cera in 2016 opzette, zette die focus in de aandacht. De vraag om een erkende plek voor de zorgboerderij in het zorglandschap, werd daar een logische component van. De inspanningen naar zorgboerderijen die zich willen toeleggen op een collectief zorgaanbod werden in 2017 versterkt met de vrijstelling van een consulent persoonsvolgende financiering. Via persoonlijke begeleiding en vormingsinitiatieven speelde het steunpunt in op een nieuwe regelgeving die voor groene zorginitiatieven de kans opende op rechtstreekse samenwerking met budgethouders. 3

4 2. Missie en Visie Missie Steunpunt Groene Zorg vzw Het Steunpunt Groene Zorg vzw wil Groene Zorg als zorgvorm ondersteunen en hierbij de zorgboerderijen op de kaart zetten als een volwaardige versterking en verruiming van de zorgsector die op zoek is naar zorg op maat en dit door de cliënt te plaatsen in een natuurlijke setting midden in de samenleving. Het Steunpunt Groene Zorg vzw wil als autonome organisatie, maar in overleg met alle betrokken stakeholders, komen tot een kwaliteitsvolle invulling van Groene Zorg in Vlaanderen. Hierbij zal het Steunpunt haar werking focussen op volgende vier pijlers: Dienstverlening aan zorgboerderijen en zorginstellingen/begeleiders, met aandacht voor een goede en kwaliteitsvolle koppeling tussen de zorgvraag en het aanbod van de zorgboerderijen Belangenbehartiging van de samenwerking landbouw- zorg en van het concept zorgboerderij Kennis en onderzoek Vorming en informatie Visie Steunpunt Groene Zorg vzw Iedereen in onze maatschappij, vooral de zwakkeren en hulpbehoevenden, heeft recht op maximale ondersteuning en zorg. Groene Zorg is hierbij een weliswaar kleine, maar zeker niet onbelangrijke schakel in het geheel van de zorgondersteuning. Groene Zorg zijn alle mogelijke activiteiten voor een brede waaier van kwetsbare groepen waarbij, in een vrijwillig kader en onder begeleiding, een groene werkomgeving wordt benut met het oog op beleving, dagbesteding, time-out of begeleiding tot een arbeidstraject, waarbij: een holistische visie op hulp- en zorgverlening de zorgvorm schraagt en de praktische uitwerking onderbouwt, de waarden harmonie, verbondenheid en empowerment centraal staan, de meerwaarde ligt in het vermaatschappelijken van de zorg. Het Steunpunt Groene Zorg vzw definieert het kader van haar werking als volgt: Zorgboerderij : dit is een bedrijf, vereniging of particulier initiatief waar activiteiten van land- of tuinbouwproductie of andere activiteiten die betrekking hebben op de omgang met planten of dieren, benut worden bij het aanbod van Groene Zorg. Zorgboer(in) : dit is de bedrijfsleid(st)er, verantwoordelijke van de vereniging of particulier initiatief die Groene Zorg op een zorgboerderij aanbiedt. Hulpboer/zorggast/zorgvrager : dit is de persoon uit een kwetsbare groep die deelneemt aan de Groene Zorg. Begeleider: de persoon die, al dan niet in het georganiseerd verband van een voorziening maar steeds binnen het kader van een hulpverleningstraject en vanuit een handelingsplan, als professioneel instaat voor de ondersteuning van hulpboer(in) en zorgboer(in) bij de zorgboerderijactiviteiten. 4

5 3. Organisatiestructuur Algemene Vergadering De Algemene Vergadering is samengesteld uit ten minste 9 leden die elk afgevaardigd zijn vanuit een van de 3 stichtende organisaties: Boerenbond, Ons en Cera. De Raad van Bestuur van 9 mei 2017 nam kennis van het ontslag van Frans De Wachter als lid van de Algemene Vergadering. De Raad van Bestuur van 8 juni 2017 nam Bert Meulemans aan als nieuw lid van de Algemene Vergadering, ter vervanging van Frans De Wachter. Leden (eind 2017): Franky Depickere, Stéphanie De Smet, Lieven Vandeputte, Matthieu Vanhove namens Cera Joris Van Olmen, Bert Meulemans, Peter Bruggen en Christian Stivigny namens Boerenbond Nik Van Gool, Els Van Weert, Monique Swinnen en Chris Van Hoof namens Ons De leden van de Algemene Vergadering komen minstens eenmaal per jaar samen. Op 8 juni 2017 werd de Algemene Vergadering bijeengeroepen voor de goedkeuring van het Jaarverslag en de Rekening 2016 en de goedkeuring van de Begroting Raad van Bestuur: De leden van de Raad van Bestuur worden benoemd door de Algemene Vergadering. De Algemene Vergadering van 8 juni 2017 aanvaardde het verzoek van Frans De Wachter om ontslagen te worden als bestuurder en benoemde Bert Meulemans tot nieuw bestuurslid. Eind 2017 zag de samenstelling van en de functieverdeling binnen de Raad van Bestuur er als volgt uit: Voorzitter: Joris Van Olmen Secretaris: Els Van Weert Lid: Nik Van Gool Lid: Bert Meulemans De Raad van Bestuur vergaderde op volgende data: 9 februari mei juni oktober december 2017 Medewerkers en hun taakverdeling: Op 1/06/2017 vervoegde Klaartje Debrael de medewerkersploeg. Zij nam de werking in de provincie Vlaams-Brabant over van Annelies Geeraerts. Annelies Geeraerts nam vanaf dat moment de werking in de provincie Limburg over van Katlijn Vander Meeren Katlijn Vander Meeren bleef verantwoordelijk voor de uitvoering van het PlattelandPlusproject Trajectbegeleiding voor Limburgse zorgboerderijen. Daarnaast nam zij de opdracht aan om de werking van zorgboerderijen te begeleiden in de omschakeling naar de 5

6 persoonsvolgende financiering. Als projectmedewerker volgt zij tevens enkele kleinschalige projecten op. De provinciale consulentenploeg was eind 2017 als volgt samengesteld (2,7 VTE) Nele Nackaerts: Antwerpen Annelies Geeraerts: Limburg Mieke Braet: Oost-Vlaanderen Klaartje Debrael: Vlaams-Brabant Els Roelof: West-Vlaanderen Deze provinciale medewerkers coördineren de koppeling van vraag en aanbod. Zij verzorgen tevens de vormings- en informatieactiviteiten (0,5 0,6 VTE/provincie). De consulenten voor de centrale werking (1,8 VTE) Katlijn Vander Meeren: projectwerking Zij volgt het project PlattelandPlus Limburg, het interne project voor de begeleiding van zorgboerderijen bij de persoonsvolgende financiering en ondersteunt enkele kleinere initiatieven zoals het project Groene Zorg in de Vlaamse Rand en het groene zorgaanbod voor personen met burn-out. Willem Rombaut: coördinator Hij volgt de algemene dossiers op en staat in voor de communicatie, de organisatie van activiteiten op Vlaams niveau en de begeleiding van de interne structuren. Hij initieert vernieuwing via de projectwerking. De administratieve ondersteuning Maria Coenen. De consulenten komen maandelijks samen in een werkoverleg waarop zowel de provinciale als de algemene werking besproken en voorbereid wordt. Maatschappelijke zetel: Diestsevest Leuven tel (016) fax (016) Werksecretariaat: Remylaan 4b 3018 Wijgmaal tel (016) fax (016) Website: 6

7 4. Uitbouw Steunpunt Groene Zorg in 2017 Vlaamse Overheid In 2013 ontving Steunpunt Groene Zorg vzw voor het eerst een subsidie op naam vanuit het Beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. In 2017 kreeg het steunpunt een bedrag van euro toegekend. Het steunpunt beschouwt dit als een eerste stap naar een duurzamer samenwerkingsverband met de Vlaamse overheid. Het steunpunt biedt immers kansen bij de realisatie van beleidsdoelstellingen zoals het faciliteren van inclusie, zorg op maat, empowerment van mensen uit kwetsbare groepen, continuïteit in de zorg, Het is echter niet eenvoudig aan een organisatie als Steunpunt Groene Zorg een juiste plaats te geven binnen de regelgeving van het verkokerde welzijnslandschap. Het vinden van een passende positionering van het steunpunt binnen het welzijnsaanbod blijft daarom een belangrijke uitdaging. De uitvoering van het decreet werk- en zorgtrajecten was een uitgelezen kans om de rol van het steunpunt in te passen in de reguliere regelgeving. Meer bepaald in de ontsluiting van werkposten voor arbeidsmatige activiteiten biedt het steunpunt een dienstverlening met een hoge graad van efficiëntie en doelgerichtheid in functie van een meer inclusieve samenleving. Vooralsnog slaagt het steunpunt er niet in de overheid te overtuigen van het belang van een duurzame omgang met werk- en zorgposten. Die duurzame omgang dient zich te vertalen in een actief werkpostenbeleid. SGZ probeert aan dat werkpostenbeleid invulling te geven en blijft zoeken naar wegen om de overheid te laten meestappen in die ambitie. Provinciale overheden Antwerpen In 2017 kreeg Steunpunt Groene Zorg een bedrag van euro op naam toegewezen vanuit de Dienst Landbouw en Platteland van het Antwerps provinciebestuur. Limburg Steunpunt Groene Zorg ontving een werkingssubsidie op naam (begroot vanuit landbouw) voor een bedrag van euro. Op 8/03/2017 kwam de provinciale stuurgroep bijeen. Oost-Vlaanderen Voor 2017 voorzag het provinciebestuur in een toelage van euro, toebedeeld vanuit het budget van landbouw. Voor het penhouderschap in het project Zorg in de Groene Zorg ontving SGZ euro. Vlaams-Brabant SGZ kon voor 2017 opnieuw rekenen op een provinciale werkingssubsidie van euro vanuit het budget landbouw. Op 27/03 en 16/10/2017 was er provinciale stuurgroep. West-Vlaanderen Het provinciebestuur heeft zich bij overeenkomst tot en met 2019 geëngageerd tot een jaarlijkse financiering van de werking in West-Vlaanderen. In 2017 bedroeg de subsidie euro. Op 26/04 en 25/10/2017 was er telkens stuurgroepvergadering. 7

8 Provinciaal beleid voor plattelandsontwikkeling Met de middelen van PlattelandPlus provincie Limburg, kwam het project Trajectbegeleiding voor Limburgse zorgboerderijen tot een goed einde. Dit project liep van 01/07/2015 tot 31/12/2017. Het Innovatiesteunpunt was copromotor. Het steunpunt vroeg voor de werking in 2017 een cofinanciering van euro. In Vlaams-Brabant liep het project Groene Zorg in de Vlaamse Rand, dat kadert in het plattelandsprogramma Omgevingskwaliteit door Samenwerking. Dit project loopt van 1/11/2016 tot 30/06/2018. Het steunpunt vroeg voor de werking in 2017 een cofinanciering van euro. De provincie Antwerpen verleende goedkeuring voor het project Vrijwilligersnetwerk binnen Groene Zorg, eveneens binnen het plattelandsprogramma Omgevingskwaliteit door Samenwerking. Dit project loopt van 1/09/2017 tot en met 31/03/2020. In het najaar 2017 werden de voorbereidingen getroffen. Daarvoor werd een cofinanciering van euro aangevraagd. Naar een verbrede dienstverlening De rol die SGZ opneemt als bemiddelaar bij het samen brengen van vraag en aanbod zal in de toekomst belangrijk blijven. Toch is het onze verwachting dat de groeiende verscheidenheid in de typologie van zorgboerderijen het steunpunt zal uitdagen om zijn dienstverlening te verruimen. Zo blijkt dat zorgboerderijen die meer willen inzetten op het zorgaspect, een andere aanpak en ondersteuning verwachten. Deze verwachtingen kunnen zich situeren op de domeinen van dienstverlening, informatieverstrekking, belangenbehartiging, onderzoek en methodiekontwikkeling. De uitrol van de persoonsvolgende financiering en de plaats die zorgboerderijen als geregistreerde aanbieder daarin kunnen nemen, heeft deze noodzaak in 2017 in een stroomversnelling gebracht. SGZ zette in op een verbreden van zijn dienstverlening. Zorgboerderijen die meer zorg willen aanbieden werden in 2017 zowel individueel als in groepsverband intensief begeleid. SGZ leverde extra inspanningen om de regelgeving in verband met persoonsvolgende financiering onder de knie te krijgen zodat we zorgboerderijen konden bijstaan met onze adviesverlening. 8

9 5. Werking Dienstverlening In elke provincie is er een deeltijdse consulent werkzaam om de dienstverlening in Groene Zorg te behartigen. De procedure die SGZ voorziet voor aanmelding, behandeling en opvolging van een zorgboerderijaanvraag verloopt deels via een digitaal loket. Het systeem werd in 2014 opgezet. Sindsdien wordt het jaarlijks geoptimaliseerd in functie van de noden. In het najaar 2017 werd een volgende actualisering voorbereid. Er waren overlegmomenten met de ontwikkelaar emuse op 29/09 en 15/12/ Begeleiding van opstartende zorgboerderijen Wie interesse toont om te starten als zorgboerderij wordt bezocht door een consulent van Steunpunt Groene Zorg voor een zogenaamde screening. Tijdens dat bezoek worden de motivatie en de zorgmogelijkheden van de kandidaat-zorgboerderij onderzocht. Voor de inschatting van de competenties van de zorgboer(in) doet de consulent beroep op het competentieprofiel dat in samenwerking met de docentengroep arbeidspsychologie van de Thomas More-hogeschool werd opgemaakt. Bij het kennismakingsbezoek ontvangt de kandidaat-zorgboerderij een Kwaliteitsbox en een map met nuttige informatie. In 2017 werden 98 kandidaten bezocht. 1 daarvan haakte na het gesprek af. Het aandeel van professionele land- en tuinbouwbedrijven binnen deze groep van nieuwe kandidaten daalt jaar op jaar en is herleid tot de helft. Na de provincies Oost- Vlaanderen en Vlaams-Brabant zijn nu ook in Limburg de bedrijven van buiten de professionele land- en tuinbouw de grootste groep onder de nieuwe kandidaten. Na het screeningsbezoek krijgen de nieuwe zorgboerderijen ondersteuning bij de opstart van hun eerste overeenkomst. Van de 97 zorgboerderijen die na de screening kandidaat bleven, waren er eind 2017 al 54 actief d.w.z. dat ze reeds één of meer zorggasten ontvangen hebben. In de groep van nog niet gestarte zorgboerderijen vinden we een overgroot aandeel (65%) van kandidaten buiten de professionele land- en tuinbouw. We vermoeden dat het ontbreken van financiële stimuli hiervoor een verklarende factor is. Tabel 1 Aantal gescreende zorgboerderijen in 2017 Antw. Limb. O.-Vl. Vl.-Br. W.-Vl. TOTAAL gescreend land- en tuinbouw gescreend andere afgehaakt na screening (L&TB) 1 1 afgehaakt na screening (andere) NIEUWE ZORGBOERDERIJEN

10 Op 8/12/2017 organiseerden we voor het eerst een vormingssessie Dromen van een eigen zorgboerderij. Mensen die interesse hebben om een zorgboerderij op te starten maar nog geen uitgeklaard plan van aanpak hebben, worden naar deze vorming toegeleid. Ze krijgen er handvatten en wegwijzers aangereikt voor de opmaak van een businessplan Inventarisering van het zorgaanbod Eind 2017 telde Steunpunt Groene Zorg 940 actieve zorgboerderijen in Vlaanderen. Over het ganse jaar groeide het aanbod aan actieve zorgboerderijen met 39. Een meerderheid van actieve zorgboer(inn)en biedt de zorgactiviteiten aan op een professioneel land- of tuinbouwbedrijven in hoofd- of nevenberoep (66%). Enkel zij kunnen een subsidie ter compensatie van hun zorgactiviteiten ontvangen vanwege het Departement Landbouw en Visserij (DLV). De hoofdactiviteit op de andere actieve zorgboerderijen past niet in de omschrijving van een professioneel land- of tuinbouwbedrijf. Het gaat dan om paardenmaneges, hobbyboeren, tuinaannemers,. Het aandeel van dit type zorgboerderij in het totale aanbod gaat al sinds 2009 onophoudelijk in stijgende lijn. Sinds 2009 is hun aantal meer dan vervijfvoudigd, van 60 in 2009 naar 317 in In 2017 groeide deze groep aan met 37 actieve zorgboerderijen. Grafiek 1 Bovenop het aantal van 940 actieve zorgboerderijen telde Steunpunt Groene Zorg op 31 december 2017 nog eens 69 kandidaat zorgboerderijen die wel al gescreend werden maar in 2017 nog niet actief zijn geweest. 7 op 10 van deze nieuwe kandidaten zijn zorgboerderijen met een hoofdactiviteit buiten de professionele land- en tuinbouw. 10

11 Grafiek Matching van vraag en aanbod Via bedrijfsbezoeken en tijdens opvolgingscontacten wordt het aanbod van zorgboerderijen in kaart gebracht. Steunpunt Groene Zorg biedt welzijns- en zorgvoorzieningen de gelegenheid om hun vraag voor activering van een cliënt op de zorgboerderij aan te melden. De provinciale consulent van het steunpunt onderzoekt deze aanmeldingen en probeert ze te matchen aan een passende zorgboerderij. Op die wijze worden de aanvragers in contact gebracht met de meest gepaste zorgboerderij Aanvragen voor een zorgboerderij Sinds 2014 werkt het steunpunt hiervoor met een digitaal aanmeldingsformulier. Hulpverleners die hun cliënt willen aanmelden voor activering op een zorgboerderij kunnen daarvoor terecht op Ze doorlopen een onlineformulier met 9 tabbladen. Daarin geven ze informatie over de aanmelder(s), de kandidaat hulpboer en diens wensen en voorkeuren. Ze klikken ook aan welke doelstellingen via de samenwerking met een zorgboerderij beoogd worden. Tot slot krijgen ze een vragenlijst van 25 tot 44 vragen voorgeschoteld. Die vragenlijst peilt naar de ondersteuningsnood van de kandidaat hulpboer op het gebied van aanleren en uitvoeren van taken, omgang met feedback en persoonlijke aandacht. 11

12 Grafiek 3 Evolutie aanmeldingen In 2017 ontving Steunpunt Groene Zorg 995 aanvragen om een samenwerking met een zorgboerderij op te starten (grafiek 3). Het aantal aanmeldingen schommelt sinds 2010 tussen 900 en per jaar. Grafiek 4 geeft een beeld van het aantal aanmeldingen over de jaren heen en per sector. De grafiek toont hoe het aantal aanmeldingen vanuit de sector onderwijs in 2017 een nieuw hoogtepunt heeft bereikt, met 494 aanmeldingen. Daarmee is deze sector goed voor de helft van alle aanmeldingen (grafiek 5). Grafiek 4 12

13 De toename van het aantal onderwijsaanmeldingen situeert zich voornamelijk in de leeftijdscategorie van jonger dan 14 jaar. Bij 21% van alle onderwijsaanmeldingen gaat het om die jongste leeftijdsgroep. Het opstartpercentage van jongeren die aangemeld worden op een leeftijd van jonger dan 14 jaar ligt beduidend beneden het gemiddelde. Hoe hoger de leeftijd waarop wordt aangemeld, hoe groter de kans op een effectieve opstart. We konden in 2017 geen toename van aanmeldingen van +18-jarigen vaststellen. Wel zien we sinds 2 jaar meer aanmeldingen vanuit het ASO. Het aandeel ASO-aanmeldingen is verdubbeld (van 4% naar 8%). Het aandeel BuSOaanmeldingen was in 2016 gevoelig gedaald en bleef ook in 2017 op 53%. Grafiek 5 Deze cijfers geven geen informatie over de problematiek of diagnose die bij de aangemelde zorggast is vastgesteld. Steunpunt Groene Zorg vraagt bij de aanmelding geen gegevens op over de indicatie omdat deze niet rechtstreeks relevant zijn voor de opdracht van matching. Wel weten we dat veel zorggasten die worden aangemeld vanuit een bepaalde sector, tevens begeleiding krijgen van een voorziening uit een andere sector Opstart van een zorgboerderijovereenkomst Bijlagen 1 en 2 geven een overzicht van het aantal samenwerkingsverbanden dat tussen zorgboerderijen en voorzieningen werd opgestart. Op 994 aanmeldingen werden er 666 zorgboerderijovereenkomsten afgesloten. Dat is 67%. Voor 328 aanmeldingen werd geen zorgboerderijovereenkomst opgestart. Daarvoor zijn meerdere verklaringen: a) 197 aanmeldingen (20%) werden ingetrokken nog voordat een overeenkomst kon worden opgestart. In 39 gevallen beslisten de indieners tot intrekking van hun aanvraag nadat ze eerst op kennismaking waren geweest naar de zorgboerderij. 13

14 b) In een heel beperkt aantal gevallen (17) besliste SGZ zelf om de aanmelding niet te behandelen. Dat gebeurt wanneer de consulent oordeelt, in principe in overleg met de aanmelder, dat de aanvraag niet past binnen de doelstellingen van een zorgboerderij. c) Voor 78 aanmeldingen (8%) werd geen passende zorgboerderij gevonden. De meeste aanmeldingen kwamen in 2017 uit de provincie Oost-Vlaanderen. In West-Vlaanderen was er nauwelijks aanbodtekort. In Limburg lag het aanbodtekort het hoogst (17%). De Dienst Ontwikkeling van het Departement Landbouw en Visserij registreerde in 2016 (het departement kan nog geen definitieve cijfers voor 2017 ter beschikking stellen) 1103 lopende overeenkomsten. Let wel, dit cijfer heeft uitsluitend betrekking op de overeenkomsten met gesubsidieerde land- en tuinbouwbedrijven. Van deze lopende overeenkomsten in 2016 waren er 526 nieuwe overeenkomsten, die pas in de loop van dat jaar gestart werden. 14 overeenkomsten werden al bij de start van de subsidiemaatregel, in 2005, opgestart. 166 zorgboerderij-overeenkomsten (15%) liepen al 5 jaar of meer. Het is een constante dat 85 tot 88% van de overeenkomsten niet langer dan 2 jaar loopt. In grafiek 6 krijgen we een beeld van het aantal gesubsidieerde zorgboerderijovereenkomsten per jaar sinds 2005, het jaar waarin de subsidiemaatregel van kracht werd. De bovenste lijn geeft het aantal overeenkomsten dat lopende was tijdens het aangegeven jaar. De onderste lijn geeft weer hoeveel nieuwe overeenkomsten in het betreffende jaar werden opgestart. Grafiek Evolutie aantal gesubsidieerde ZBO's nieuwe ZBO's lopende ZBO's Bron: Afdeling Ontwikkeling van het Departement Landbouw en Visserij Het aantal nieuwe overeenkomsten dat jaarlijks wordt afgesloten toont sinds 2010 een licht dalende trend. Dat heeft te maken met een verminderde aangroei van professionele land- en tuinbouwbedrijven die zorg aanbieden. De lijn van het aantal nieuwe zorgboerderijovereenkomsten weerspiegelt de evolutie van het aantal nieuwe land- en tuinbouwbedrijven dat zorgboerderijactiviteiten opstart. Vanaf 2010 vertraagt de groei van het aantal 14

15 bijkomende bedrijven en dat heeft effect op het aantal nieuwe overeenkomsten. Toch kwamen er van 2012 tot 2016 nog 76 land- en tuinbouwbedrijven (5%) bij. Die groei vertaalt zich de laatste jaren niet meer in een vanzelfsprekende toename van het aantal overeenkomsten. Grafiek 7 geeft de cijfers weer van de zorgboerderijen die in aanmerking komen voor de subsidie (= beschikbaar ). Tegenover de groep van subsidiabele land- en tuinbouwbedrijven die beschikbaar is voor zorgactiviteiten, plaatst de grafiek het aantal zorgboerderijen dat daadwerkelijk actief is geweest en een subsidie heeft ontvangen. De blauwe lijn geeft de evolutie van het aantal gesubsidieerde zorgboerderijovereenkomsten weer. Deze cijfers leren ons dat het potentieel aan zorgboerderijen onderbenut blijft. De toename van het aantal beschikbare landbouwbedrijven dat zorg wil aanbieden (in 2016 gat het om 41 bijkomende bedrijven), heeft zich toen niet vertaald in een groter aantal actieve zorgboerderijen. Grafiek Evolutie aantal actieve tov beschikbare zorglandbouwers Beschikbaar ZBO's (x2) Actief Bron: Afdeling Ontwikkeling van het Departement Landbouw en Visserij Begeleidingscontacten Eens een aangemelde kandidaat hulpboer werd gematcht met een passende zorgboerderij blijft Steunpunt Groene Zorg de opstart en samenwerking opvolgen. In het bijzonder wanneer, hetzij de zorgboerderij, hetzij de hulpverlener, voor het eerst een zorgboerderijovereenkomst afsluit, verleent het steunpunt ondersteuning bij de opstart. Maar ook indien zowel zorgboerderij als hulpverlener ervaring heeft met Groene Zorg, blijft de consulent van het steunpunt beschikbaar voor begeleiding. Met het oog op een goede begeleiding van de zorgboerderijen gaan de medewerkers van Steunpunt Groene Zorg geregeld ter plaatse op bezoek. De consulenten van SGZ kwamen 194 keer ter plaatse op de zorgboerderij. De plaatsbezoeken beperken zich, nu meer dan vroeger, tot het hoogst noodzakelijke. 15

16 Dat heeft te maken met de toenemende werkdruk (het aantal zorgboerderijen neemt jaar over jaar toe) en de verbreding van het takenpakket in de richting van meer vorming, informatie en begeleiding van initiatieven die intensievere zorg willen aanbieden. De verminderde aanwezigheid van de consulent Groene Zorg bij opstartgesprekken en bij probleembesprekingen is een aandachtspunt. Precies die gesprekken zijn immers belangrijk om de kwaliteit van de ondersteuning bij zorgactiviteiten op te volgen. Tabel 2 Aantal plaatsbezoeken in 2017 (zonder kennismakingsbezoeken bij kandidaat zorgboerderijen) Antw. Limb. O.-Vl. Vl.-Br. W.-Vl. TOTAAL opstart ZBO, nieuwe ZB én HV opstart ZBO, nieuwe ZB opstart ZBO, nieuwe HV opstart ZBO administratieve vraag probleembespreking Begeleiding 'meer zorg' andere TOTAAL Grafiek 8 Evolutie plaatsbezoeken ZB ZBO, nieuwe ZB ZBO, nieuwe HV ZBO Andere Plaatsbezoeken zonder dat er een opstart van een nieuwe overeenkomst is, nemen voor het tweede jaar op rij een stijgend aandeel (grafiek 8). De aard van die bezoeken verschuift wel. Waar het vroeger ging om kennismakingsgesprekken van een nieuwe consulent of evaluatiemomenten van lopende overeenkomsten (in de meeste gevallen met een vrijwilliger), ging dit het voorbije jaren vooral om begeleidingsmomenten bij zorgboerderijen die meer willen inzetten op zorg. Voor het eerst registreerden we deze plaatsbezoeken bij zorgboerderijen die hun zorgactiviteiten willen intensifiëren in een aparte categorie. Er werden 38 bezoeken afgelegd. Bij de meeste werd ondersteuning geboden in de opmaak van hun businessplan of bij de uitwerking van een kostprijsberekening. 16

17 Zorgprestaties Het Departement Landbouw en Visserij beschikt over informatie over het aantal gepresteerde zorgdagen. We baseren ons op de definitieve cijfers van de zorgprestaties in 2016, aangezien deze van 2017 nog niet volledig beschikbaar zijn. Voor 446 zorgboerderijen werden toen zorguren geregistreerd. Dit komt overeen met zorgdagen (1 zorgdag = 6 uur). De gesubsidieerde zorgboerderijen presteerden samen zorgdagen extra tegenover Nochtans waren er iets minder land- en tuinbouwers actief in de zorg. We mogen hieruit besluiten dat wie actief was, meer zorgprestaties heeft geleverd. Gemiddeld presteerde een actieve zorgboerderij 97 zorgdagen in Deze cijfers hebben enkel betrekking op de overeenkomsten met zorgboerderijen op professionele land- en tuinbouwbedrijven. Om een beeld te krijgen van het totaal aantal zorgprestaties op alle zorgboerderijen, doen we een extrapolatie. We passen het gemiddelde van 97 zorgdagen per zorgboerderij toe de enquêtegegevens van Steunpunt Groene Zorg over Daarbij telden we ten minste 622 zorgboerderijen die één of meer zorggasten hebben ontvangen. De berekening brengt ons tot een raming van meer dan zorgdagen die alle zorgboerderijen samen in 2016 hebben gepresteerd. Ook in tabel 3 baseren we ons op de registratiegegevens 2016 van het Departement Landbouw en Visserij. Ze bevat per provincie het aantal lopende overeenkomsten (op de gesubsidieerde bedrijven) en het aantal zorgdagen. Tabel 3: verdeling van lopende overeenkomsten en geregistreerde zorgdagen per provincie in 2016 Provincie Actieve ZBO s 2016 Geregistreerde zorgdagen 2016 Zorgdagen/ZBO Antwerpen ,5 41 Vlaams-Brabant ,5 44 West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen ,5 34 Limburg Totaal ,5 39 Bron: Afdeling Ontwikkeling van het Departement Landbouw en Visserij Uit de laatste kolom van tabel 3 blijkt dat het aantal zorgdagen dat een overeenkomst duurt verschilt naargelang de regio. In de provincie Limburg hebben de zorgboerderijovereenkomsten de langste duurtijd of zijn ze het meest intensief. Dat is wellicht deels te verklaren vanuit de vaststelling dat in die provincie verhoudingsgewijs minder overeenkomsten voor minderjarigen worden afgesloten. Overeenkomsten voor minderjarigen zijn meestal van kortere duur. In de provincies met meer kortlopende overeenkomsten (Oost- en West-Vlaanderen) zijn er dan wel meer overeenkomsten geteld. Uitzondering op de regel is de provincie Vlaams-Brabant. Hoewel in die provincie het aandeel aanmeldingen van minderjarigen het hoogst ligt, is de gemiddelde duurtijd van een overeenkomst 44 dagen/jaar. Het hoogst aantal zorgdagen werd geregistreerd in de provincie Oost- Vlaanderen. 17

18 5.2. Belangenbehartiging Om de kansen van samenwerking tussen aanbieders van groene zorg en welzijns- of zorgvoorzieningen te optimaliseren moet er ook aan structuren gesleuteld worden. Het wegwerken van knelpunten voor en het toegankelijker maken van de organisatie van Groene Zorgactiviteiten is daarom een belangrijke opdracht van Steunpunt Groene Zorg. In 2017 werden daartoe diverse dossiers opgevolgd Subsidiemaatregel voor land- en tuinbouwers met zorgboerderijactiviteiten Steunpunt Groene Zorg vzw volgt de uitwerking van de subsidiemaatregel sinds de inwerkingtreding op 1 december 2005 en signaleert, indien nodig, aandachtpunten aan de bevoegde administratie van de Vlaamse overheid. Op 16/03/2017 kwamen we op initiatief van het Departement L&V samen met vertegenwoordigers van de administraties en de kabinetten Welzijn, Onderwijs en Landbouw. De cijfergegevens 2016 van zowel DLV als SGZ werden voorgesteld en besproken. DLV drukte zijn bezorgdheid uit over een blijvend voldoende hoog budget om de uitbetalingen te kunnen uitvoeren. Op de agenda stond tevens een toelichting door het VAPH over de persoonsvolgende financiering en de toepassing ervan op de zorgboerderij. Op 18/05/2017 was er een samenkomst met een delegatie van DLV om enkele technische vragen en knelpunten in de toepassing van het e-loket te bespreken. Op vraag van Paardenpunt organiseerde SGZ op 23/02/2017 een overleg met DLV. Paardenpunt wilde de mogelijkheden van groene zorg voor paardenhouders meer in de kijker plaatsen. Er was echter onduidelijkheid over de toepassing van de subsidiemaatregel voor paardenhouders. In opvolging van dit overleg maakten we een verduidelijkend redactioneel artikel dat gepubliceerd werd op de website van Paardenpunt Samenwerking met sociale dienst OCMW Land- en tuinbouwbedrijven die een overeenkomst voor zorgactiviteiten afsluiten met de sociale dienst van een OCMW kunnen daarvoor geen subsidie bekomen. Nochtans zou dergelijke samenwerking, zeker in plattelandsgemeenten, heel wat kansen hebben. Op voorstel van VVSG hadden we hierover overleg met het kabinet Welzijn (16/11/2017) Ronde tafel Groen en Gezondheid Dit initiatief gaat uit van Limburg.net (afvalintercommunale) en Terra Therapeutica vzw (organisatie die het therapeutisch tuinieren wil promoten). Ze willen de verschillende initiatieven i.v.m. inzet van een groene omgeving voor kwetsbare personen samen zetten in een platform. 18

19 Aan de tafel zitten vertegenwoordigers van Landelijke Gilden (Warme Tuin), Natuurpunt, Velt, Limburg.net, Terra Therapeutica, Hogeschool Limburg PXL en Steunpunt Groene Zorg. Er werd werk gemaakt van een gemeenschappelijke platformtekst. SGZ kon zich evenwel niet vinden in de voorgestelde tekst en heeft deze niet ondertekend. Het steunpunt pleit voor een duidelijke afbakening van de ronde tafel tot initiatieven die kwetsbare maatschappelijke groepen willen versterken. Dit is immers de gemeenschappelijke deler van de partners rond de tafel. Stellingen die te maken hebben met de inrichting van de leefomgeving horen hier niet in thuis omdat ze verband houden met een ander beleidsdomein en ook heel andere beleidsinstrumenten veronderstellen. SGZ had hierover overleg met de initiatiefnemers op 10/02/2017. Op 20/09/2017 kreeg een vertegenwoordiger van de Ronde Tafel een forum tijdens een hoorzitting in het Vlaams Parlement (gemengde commissie welzijn en milieu). Nadien werden we door enkele politieke fracties uitgenodigd om onze vraag nader toe te lichten. We kijken uit naar een initiatief van het Vlaams Parlement om invulling te geven aan de gestelde verzuchtingen. Om het aanbod aan groen voor kwetsbare groepen te versterken pleit SGZ voor - bundelen en ontsluiten van (wetenschappelijke) kennis en van bestaande initiatieven op het gebied van therapie, zorg en activering in tuinen en met dieren. - versterken van de praktijkgerichte kennis op het gebied van therapie, zorg en activering in tuinen en met dieren d.m.v. pilootprojecten De Ronde tafel kwam samen op 11/05 (voorbereiding hoorzitting) en 18/10/2017 (voorstelling van een onderzoeksproject inzake tuintherapie voor werknemers met risico op burn-out) Zorgboerderij binnen de nieuwe regelgeving van persoonsvolgende financiering Vanuit Perspectief 2020, het plan dat de Vlaamse overheid heeft vooropgesteld om het ondersteuningsaanbod voor personen met een handicap vraaggestuurd te maken, heeft Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen, werk gemaakt van de invoering van de persoonsvolgende financiering. Steunpunt Groene Zorg nam deze evolutie als een aangrijpingspunt om de zorgboerderij te betrekken als een sterkere partner in het welzijnsaanbod. Hierover waren voorgaande jaren al contacten met opeenvolgende kabinetsmedewerkers. Vanaf 2017 werd het systeem van de persoonsvolgende financiering voor de grote groep van volwassen personen met een handicap operationeel. In het Besluit van de Vlaamse Regering met betrekking tot het vergunde aanbod werd het principe van de geregistreerde groene zorginitiatieven opgenomen. Dit diende nog verder uitgewerkt in een Ministerieel Besluit. Het VAPH en het kabinet Welzijn consulteerden SGZ bij de opmaak van het MB. SGZ pleitte daarbij voor een brede invulling van het begrip groene zorginitiatief. In het nieuwe MB werd de definitie van zorgboerderij die SGZ al vele jaren hanteert nagenoeg letterlijk overgenomen. Zowel de bevoegde administratie (VAPH) als het kabinet Welzijn hadden voorafgaandelijk bij SGZ aangedrongen (voorjaar 2016) om een voorstel van afbakening te doen dat toeliet om op een administratief eenvoudige, maar juridisch 19

20 zekere manier vast te stellen welke initiatieven wel of geen groene zorg konden leveren. Er is veel overleg nodig geweest, waarbij SGZ het initiatief nam, om tot een goede regeling te komen. Zo werden, naast degenen die in het bezit zijn van een landbouwnummer, ook de dierenasielen en pensions opgenomen als registreerbaar voor collectief aanbod. Het volledige voorstel van SGZ werd aanvaard en door het VAPH in een voorstel van Ministerieel Besluit verwerkt. De ontwerptekst kreeg instemming van alle bevoegde adviesorganen. Het was dan ook een complete verrassing toen SGZ in februari 2017 te horen kreeg dat er buiten de definitie van zorgboerderij die SGZ hanteert, geen enkele voorwaarde werd opgelegd om als groene zorginitiatief geregistreerd te worden. Als dusdanig vinden we die laagdrempelige omschrijving niet slecht. Maar er was wel veel verloren kost en moeite gedaan om tegemoet te komen aan de oorspronkelijke vraag vanwege de overheid, om een objectiveerbare en juridische afbakening. SGZ volgde in 2017 de toepassing van de PVF op de zorgboerderij van nabij op. Het had hierover op 31/05/2017 overleg met een groep van Vlaamse parlementsleden. Er waren ook contacten met de bijstandsorganisaties Onafhankelijk Leven en Absoluut. Zij zijn vertegenwoordigd in de adviesorganen van het VAPH en vormen zo, als pleitbezorgers van een flexibel zorgaanbod, voor SGZ een onrechtstreekse link naar het beleid Schoolexterne interventies op de zorgboerderij De Vlaamse overheid werkte aan de voorbereiding van een hervorming van de omkadering van schoolexterne interventies op het provinciale niveau. Het Meldpunt Schoolexterne Interventies Vlaams-Brabant staat op dit gebied behoorlijk ver en geldt voor de Vlaamse overheid als referentie. Daarom is het voor ons belangrijk om een stem te hebben in de voorstellen vanuit deze provincie naar de Vlaamse overheid. Een werkgroep binnen het meldpunt kwam hiervoor samen. Ze deden een voorstel om de zgn. landschapstekening te actualiseren. Vanuit SGZ deden we begin juli enkele suggesties om de besluiten van de werkgroep bij te sturen. De plaats van SGZ en van de zorgboerderijen werd beter omschreven. Op 13/10/2017 werd de geactualiseerde versie van de landschapstekening door de beleidsgroep SI Vlaams-Brabant bevestigd Arbeidsmatige activiteiten op de zorgboerderij De Vlaamse overheid maakte werk van de uitvoeringsbesluiten van het decreet werk- en zorgtrajecten (W²). Voor SGZ is het gedeelte arbeidsmatige activiteiten (AMA) belangrijk. Zowat alle meerderjarigen die naar de zorgboerderij gaan vallen hieronder. De uitvoeringsbesluiten regelen de omkadering van deze activiteiten, m.a.w. wie ontvangt subsidies om deze activiteiten te begeleiden. Het standpunt van SGZ luidt: ook de ontsluiting en ondersteuning van de werkposten (o.a. zorgboerderijen) moet omkaderd/gesubsidieerd worden. Wat heeft het voor zin om trajecten te subsidiëren als er geen plaatsen zijn om die trajecten te realiseren? De Vlaamse Regering meent voldoende te hebben met in het uitvoeringsbesluit te stellen dat de verschillende welzijnsvoorzieningen elk afzonderlijk als taak hebben om externe werkposten te zoeken. SGZ is van oordeel dat het eigen werkmodel ter 20

21 ondersteuning van externe werkposten voor degelijkheid en efficiëntie staat. Dat model van SGZ werd overigens in het advies van de SERV naar voor geschoven als voorbeeld. Andere werkgeversorganisaties willen nochtans niet zo ver gaan om dit als norm aan te nemen. De Vlaamse overheid beschouwt het werkpostenbeleid niet als haar opdracht en schuift dit, geheel vrijblijvend, in de schoenen van de provinciebesturen. Dit wijst erop dat het belang van een werkpostenbeleid onderschat wordt en dat de Vlaamse overheid dit niet beschouwt als een wezenlijke voorwaarde van een succesvol inclusieverhaal. We hebben ons standpunt toegelicht tijdens een onderhoud met het kabinet Welzijn. SGZ kon in het najaar 2017 als nieuw lid aansluiten bij de Ronde Tafel Arbeidszorg. Via dit platform kan SGZ de ontwikkelingen m.b.t. de werk- en zorgtrajecten op de voet volgen. Het platform bood ook de kans om het eigen standpunt af te toetsen. SGZ nam deel aan de Ronde Tafel Arbeidszorg op 29/09 en 8/11/2017. Het onderschreef het standpunt dat de RTA innam in een brief op 5/10/2017 aan de drie bevoegde ministers Omkadering zorgboerderij bij samenwerking met voorzieningen Jongerenwelzijn Er is gemis aan een gemeenschappelijke visie over de rol van de zorgboerderij binnen de integrale jeugdhulp. Gevolg: er is geen (beleid in functie van) omkadering van de zorgboerderij. SGZ constateert bij zorgboerderijen een dalende interesse voor de doelgroep minderjarigen in de bijzondere jeugdzorg. Oorspronkelijk zagen veel land- en tuinbouwers die doelgroep nochtans als een uitdaging. Vanuit het Vlaams Actieplan Jeugdhulp zijn er heel wat linken te leggen naar het beschikbare aanbod van zorgboerderijen. SGZ wil met het Agentschap Jongerenwelzijn en de voorzieningen BJZ tot eensgezindheid komen over de plaats van de zorgboerderij binnen hun hulpverleningsaanbod. SGZ wil hierover in overleg gaan met de vertegenwoordigers van de voorzieningen en vraagt dat het Agentschap hierin het voortouw neemt. Daarover had het op 18/05/2017 een overleg met vertegenwoordigers van het Agentschap. Het Agentschap heeft het idee afgetoetst op het eerstvolgende overleg met de voorzieningen. De meningen zijn verdeeld: sommigen vinden het interessant en nuttig om onze vraag te bespreken. Anderen zijn eerder twijfelend. Op 16/11/2017 was er een vervolgoverleg. Het Agentschap engageerde zich daar om SGZ te betrekken bij een werkgroep dagbesteding die vanaf 2018 zou geïnstalleerd worden. 21

22 5.3. Kennis en onderzoek Zorgboerderij en persoonsvolgende financiering De uitbreiding van het zorgboerderijaanbod kan een antwoord bieden op de vraag van de gebruikers naar een breder aanbod van dagbesteding op maat. Voor sommige zorgboerderijen geeft de persoonsvolgende financiering zicht op een verbreding of verdieping van hun aanbod. Deze nieuwe regelgeving geeft hen immers het perspectief om de tijdsinvestering in de begeleiding financieel vergoed te krijgen. Vanaf 2017 ging het systeem van persoonsvolgende financiering van start voor meerderjarige personen met een handicap. Steunpunt Groene Zorg volgde deze belangrijke transitie nauwgezet op. Vanaf juli 2017 werd een van de medewerkers deeltijds ingezet om zich te verdiepen in de mogelijke samenwerkingsvormen tussen budgethouders en zorgboerderijen. SGZ trof de voorbereidingen voor een specifiek dienstverleningsaanbod voor zorgboerderijen die zich meer willen toeleggen op zorg. Na de goedkeuring van het Ministerieel Besluit dat de VAPH-registratie van groene zorginitiatieven regelde, startte SGZ met de infosessies Persoonsvolgende financiering op de zorgboerderij. De meeste zorgboerderijen volgden dit vanuit loutere interesse. Sommige zorgboerderijen gaven aan dat ze een collectief aanbod wilden uitwerken. Zij werden uitgenodigd voor een intakegesprek. Daarin werd gepeild naar hun plannen en naar de verwachtingen t.a.v. SGZ. We hadden intakegesprekken met 32 zorgboerderijen. Vervolgens werkte SGZ een aangepast begeleidingstraject uit. Dat werd in het najaar aangeboden. Concreet ging het om een reeks van 3 sessies met als thema s marketing, kostprijsberekening en dossiervorming. SGZ vatte de voorbereidingen aan voor de ontwikkeling van een website waarop zorgboerderijen zich aan het brede publiek kunnen voorstellen. De uitwerking hiervan staat gepland voor Er werd werk gemaakt van aangepaste modelovereenkomsten. Zo werd een model uitgewerkt voor wie zorggasten ontvangt in de setting van een collectief aanbod. Zorgboerderijen die niet kiezen voor een collectief aanbod maar toch een individuele ondersteuning willen bieden aan een budgethouder, konden eveneens op persoonlijke begeleiding rekenen. In het najaar werden zo 2 concrete situaties begeleid. SGZ engageerde zich ook tot bemiddelingsgesprekken tussen zorgboerderijen en zorgvoorzieningen, om zo te komen tot een samenwerkingsakkoord tussen beide. SGZ legde contacten met de bijstandsorganisaties en met Diensten Ondersteuningsplan. Zo was er een overleg met DOPA op 12/06/2017 en met Onafhankelijk Leven op 7/04, 19/06 en 4/09/ Trajectbegeleiding voor Limburgse zorgboerderijen Dit PlattelandPlus project kreeg in het najaar 2015 goedkeuring. Binnen dit project wilden we 8-10 zorgboerderijen die meer willen inzetten op zorg, begeleiden in hun vernieuwingstraject. Het ging in principe om individuele begeleidingen. Daar 22

23 waar mogelijk brachten we de bedrijfsleiders samen in groepssessies bv. om methodische of inhoudelijke aspecten aan te brengen. In 2016 ontwikkelden we in partnerschap met het Innovatiesteunpunt een Business Model Canvas op maat van de zorgboerderij. In aansluiting daarop maakten we in 2017 werk van een handleiding voor kostprijsberekening, op maat van zorgboerderijen. Ook hiervoor werkten we samen met het Innovatiesteunpunt. We hadden overlegmomenten op 9/01, 3/04, 2/05 en 23/10/2017. Op 4/05 en 6/06/2017 organiseerden we 2 bijeenkomsten met een klankbordgroep van zorgboerderijen. Daarop werd onderzocht op welke manier de personeelskost kan verrekend worden in de dagprijs van een zorgboerderij. Deze kostenpost speelt immers een doorslaggevende rol bij de prijsbepaling. Omdat bij een aantal zorgboerderijen belangstelling was gegroeid om een aanbod te ontwikkelen naar mensen met een burn-out, nam SGZ het initiatief om dit terrein nader te onderzoeken. We namen daarvoor contact met psychologe Nathalie Cardinaels. Op 11/09 hadden we met haar een verkennend gesprek. Op 27/09/2017 organiseerde SGZ voor geïnteresseerde zorgboerderijen een infoavond over burnout, waarop zij gastspreker was. In overleg met haar werkten we een organisatiekader uit waarbinnen zorgboerderijen op een kwaliteitsvolle en wettelijke manier kunnen samenwerken met personen met burn-out. We begeleidden 7 zorgboerderijen bij de invulling van hun Business Model Canvas. We speelden een ondersteunende rol bij de onderhandeling van 2 zorgboerderijen met een welzijnsvoorziening. We hadden met 2 zorgboerderijen een evaluatiegesprek over de begeleiding tijdens het project Groene Zorg in de Vlaamse Rand Dit project loopt van 1/11/2016 tem 30/06/2018 in het kader van OKW-S. De doelstelling is om het aantal zorgboerderijen in de Vlaamse Rand te verdubbelen. De concentratie van zorgboerderijen in deze randstedelijke regio ligt immers beduidend lager dan elders in Vlaanderen. Tegelijk wordt geëxperimenteerd met de toeleidingstrategie met als doel het screeningsgesprek bij kandidaat zorgboeren op te waarderen. Via diverse contactpersonen die een binding hebben met (een deel van) de regio, probeerden we tot een inventaris te komen van aan te spreken personen/bedrijven die mogelijks geïnteresseerd zijn om zich te engageren als zorgboerderij. Met diverse gemeentebesturen hadden we overleg om te bekijken hoe zij kunnen bijdragen aan het vinden van kandidaat-zorgboerderijen. Er waren daartoe volgende contacten: 30/01/2017 regioconsulenten Boerenbond 02/02/2017 consulent van Steunpunt Hoeveproducten 21/03/2017 consulent Landelijke Gilden 27/03/2017 schepen van landbouw Merchtem 28/04/2017 consulenten Groene Kring 28/04/2017 consulent KVLV Agra 05/05/2017 burgemeester Meise 02/06/2017 burgemeester Asse 06/06/2017 schepen van landbouw Sint-Pieters-Leeuw 23

24 02/10/2017 schepenen Hoeilaart 05/10/2017 schepen Merchtem 11/12/2017 schepen Tervuren In samenwerking met lokale verenigingen en gemeentebesturen organiseerde SGZ een aantal infosessies met getuigenissen van actieve zorgboer(inn)en. 08/06/2017 landbouwraad Grimbergen 26/10/2017 infosessie Asse 28/11/2017 infosessie Meise Een sessie die voorzien was in Merchtem werd geannuleerd omwille van onvoldoende inschrijvingen. Voor de aankondiging van de infosessies in het najaar organiseerden we op 12/10/2017 een persbijeenkomst op een recent opgestarte zorgboerderij in de Vlaamse Rand. Volgend op deze infosessies waren er 5 individuele screeningsgesprekken met mogelijke kandidaten zorgboerderijen. In het project wordt geëxperimenteerd met een andere toeleidingstraject voor kandidaat zorgboerderijen. Een deel van onze inspiratie daarvoor gingen we halen bij de werking van pleegzorgdiensten. Op 4/10/2017 maakten we kennis met de werking van Pleegzorg Vlaams-Brabant. De rekrutering van pleeggezinnen kan gelden als voorbeeld om ook de instap van nieuwe zorgboerderijen beter te faseren Pilootprojecten Ondersteuning van individuele projecten Bosgroepen Antwerpen De 4 bosgroepen uit de provincie Antwerpen dienden samen een project OKW-S onder de titel Zorgbossen in. Daarbij willen ze groene zorg bij de eigenaars en beheerders van bossen in de provincie promoten en ondersteunen. Voor de realisatie van dit project zochten ze samenwerking met SGZ. Het projectvoorstel werd bij ons afgetoetst tijdens een bespreking op 5/04/2017. SGZ engageerde zich voor de toeleiding van zorggasten naar de zorgbossen. Ook adviesvragen vanwege de indieners kunnen beantwoord worden. De projectaanvraag werd in het najaar goedgekeurd. Er waren inmiddels volgende contacten: 23/10/2017 startoverleg met alle projectpartners, Ranst 23/11/2017 consultinggesprek met promotor Penitentiair schoolcentrum Hoogstraten Het penitentiair centrum had in het verleden een hoeve. Die werd afgebouwd en sinds het voorjaar 2017 zijn alle landbouwactiviteiten volledig stopgezet. De verantwoordelijke voor de dagbesteding van de gevangen vroeg om een adviesgesprek. 12/09/2017 Kennismaking en bespreking 24