Waarom de culturele sector geld moet lenen

Transcriptie

1 Waarom de culturele sector geld moet lenen WHITEPAPER CULTUURLENINGEN Revolverende fondsen in cultuur Voor: Creatieve ondernemers & instellingen, regionale fondsen en regionale overheid. Door: Lisan Beune, Cultureel Adviseur, Lysias Advies Juli 2018

2 Inhoud Korte samenvatting Korte samenvatting Wat is een cultuurlening? Waarom een cultuurlening? Wat levert een cultuurlening op? Voor wie een cultuurlening? Hoe vraag ik een cultuurlening aan als creatieve ondernemer of instelling? Hoe richt ik een cultuurlening in als provincie, gemeente of fonds? Over mij WAT? Cultuurleningen zijn revolverende fondsen in cultuur en worden steeds populairder. In 3 provincies en 2 gemeenten in Nederland kan de culturele sector al een beroep doen op regionale cultuurleningen. In 4 andere provincies zijn nieuwe regionale cultuurleningen momenteel in ontwikkeling: deze gaan dit jaar nog van start. Daarnaast kan iedere creatieve ondernemer of instelling een beroep doen op de Landelijke Talentlening van OCW, voor een aanvraag die gericht is op (je eigen) talentontwikkeling. WIE? Cultuurleningen zijn geschikt voor creatieve ondernemers en instellingen met een verdienmodel. De financiële toets is leidend. Bij de aanvraag van een cultuurlening vindt dus geen inhoudelijke bemoeienis plaats. De aanvrager koopt als het ware zijn artistieke vrijheid. Lenen kan vanaf tot voor regionale cultuurleningen, of tot voor de Landelijke Talentlening.

3 De gevraagde rente is 3%. De afbetalingstermijn is afhankelijk van het te lenen bedrag en de draagkracht van de aanvrager. Lenen is niet voor iedereen, maar subsidies ook niet! Cultuurleningen worden vaak gebruikt om projecten en middelen te financieren die niet in aanmerking komen voor subsidies en fondsen (zoals de aanschaf van apparatuur en instrumenten, het bekostigen van atelierruimte, investeringen in marketing of het oplossen van cashflow problemen. WAAROM? Voordelen voor de aanvrager: een (aanvullend) financieringsmiddel, stimulering in je ondernemerschap, vertrouwen winnen bij andere potentiële stakeholders en artistieke vrijheid. Voordelen voor de overheid: een (aanvullend) financieringsmiddel voor de culturele sector, nieuwe doelgroepen bereiken, cultureel ondernemerschap stimuleren en werken aan een rijker cultureel klimaat. HOE? Interesse in het aanvragen van een regionale cultuurlening? Neem contact op met het lokale loket bij jou in de buurt! Voor informatie over alle instrumenten op die van de provincie Gelderland na kan je terecht bij Cultuur+Ondernemen. Interesse in het inrichten van een nieuwe cultuurlening als provincie, gemeente of fonds? Lees deze whitepaper voor een kort stappenplan of neem direct contact met mij op voor een vrijblijvend gesprek om de mogelijkheden en het bijbehorende traject te verkennen. Lisan Beune Cultureel Adviseur 3

4 Wat is een cultuurlening Er komen steeds meer revolverende fondsen bij. In een revolverend fonds komt het uitgeleende geld met rente weer terug, zodat het opnieuw beschikbaar is voor investeringen in een bepaalde sector. In de culturele sector noemen we dit cultuurleningen. Op het Fonds Gelderse Cultuurleningen na worden alle regionale cultuurleningen beheerd door het Fonds Cultuur+Financiering een initiatief van Cultuur+Ondernemen. Momenteel bestaan in Nederland al vijf cultuurleningen om de culturele sector te voorzien van een passend instrument op het gebied van lenen. Deze cultuurleningen zijn initiatieven van regionale overheden (provincies of gemeenten) of fondsen en worden daarom ook wel regionale cultuurleningen genoemd. Er komen ook alweer nieuwe regionale cultuurleningen bij! Figuur 1: huidige regionale cultuurleningen: Utrechtse Cultuurlening Provincie + Gemeente Utrecht Brabantse Cultuurlening Provincie Noord-Brabant Fonds Gelderse Cultuurleningen Provincie Gelderland Amsterdamse Cultuurlening Gemeente Amsterdam Cultuurlening Almere Gemeente Almere Cultuurleningen in ontwikkeling: Noordelijke Cultuurlening Provincies Friesland, Groningen, Drenthe + 4 grootste gemeenten (Leeuwarden, Groningen, Emmen, Assen) Overijsselse Cultuurlening Provincie Overijssel 4

5 Blijkbaar gaat het goed met cultuurleningen in Nederland maar wat is het eigenlijk precies? Creatieve instellingen of ondernemers met een verdienmodel kunnen een beroep doen op de regionale cultuurlening. Want een lening, hoe laagdrempelig ook, moet natuurlijk terugbetaald worden. De rente is laag: 3%. De afbetalingstermijn is afhankelijk van het te lenen bedrag en de draagkracht van de aanvrager. Lenen kan vanaf tot een bedrag van Alles komt in aanmerking, mits het verdienmodel klopt. Dit wordt beoordeeld door experts. Voor de nodige begeleiding kan de aanvrager gebruik maken van een Lenen- en Trainenprogramma waarin men een beroep kan doen op het trainingsaanbod van Cultuur+Ondernemen. Kortom: alles is erop gericht om van een creatief ondernemersplan een succes te maken! 5

6 Waarom een cultuurlening Creatieve ondernemers en instellingen zijn steeds vaker op zoek naar nieuwe financieringsmogelijkheden om te kunnen investeren in een toekomst voor cultuur. Naast subsidies en fondsen worden bijvoorbeeld crowdfundingscampagnes opgezet of sponsoren geworven. Daarnaast ontstaan in het land verschillende initiatieven om creatieve ondernemers en instellingen een cultuurlening aan te bieden. Lenen bij een bank is voor veel creatieve ondernemers of instellingen helaas niet mogelijk vanwege een te groot risico en te weinig onderpand Normaliter worden leningen verstrekt via bijvoorbeeld banken of zogenaamde participatiebedrijven. In tegenstelling tot veel andere sectoren, is deze mogelijkheid voor ondernemers en instellingen uit de culturele sector minder vanzelfsprekend. Vanwege een te groot risico zijn banken meestal niet bereid te investeren in deze doelgroep. Daar waar de markt faalt, springt de overheid in. De huidige cultuurleningen laten zien dat lenen in de culturele sector wel werkt! Je kunt een cultuurlening zien als een financieringsmiddel dat tussen subsidies en leningen van banken in zit. Het geleende bedrag moet anders dan bij subsidies terugbetaald worden aan de overheid. Om die reden is het verdienmodel leidend bij de aanvraag; er vindt geen inhoudelijke toets plaats. Een inhoudelijke verantwoording is achteraf dus niet nodig. De aanvrager koopt als het ware zijn of haar artistieke vrijheid. In het maken van een verdienmodel krijgt de aanvrager begeleiding. De overheid heeft namelijk een zorgplicht en wil creatieve ondernemers en instellingen niet onnodig in de schulden helpen. De begeleiding en het feit dat er met de aanvrager wordt meegedacht, maakt het instrument laagdrempelig. Het sluit aan bij de wensen en behoefte van de culturele sector. Het doel is om een revolverend fonds voor cultuur te realiseren dat langzaam groeit, waardoor er steeds meer kapitaal geïnvesteerd kan worden in cultuur. 6

7 Wat levert een cultuurlening op? Voor de creatieve ondernemer/instelling: Een (aanvullend) financieringsmiddel Op basis van zakelijke afspraken Jij bepaalt zelf de inhoud van jouw project Stimulering in je ondernemerschap In het voortraject bouwen aan een verdienmodel Na het krijgen van de lening werken aan je professionele groei door gebruik te maken van het Lenen- en Trainenprogramma Vertrouwen winnen bij andere potentiële stakeholders De lening toont aan dat investeren in jouw ondernemersplan loont De lening toont aan dat de overheid in jouw plannen gelooft Artistieke vrijheid De inhoud wordt overgelaten aan de experts uit het veld Geen verantwoording na afronden van het project De cultuurlening biedt de aanvrager financiële ondersteuning waardoor zij met vertrouwen de toekomst tegemoet kunnen; dat geeft ruimte om te focussen op inhoud en duurzame resultaten 7

8 Wat levert een cultuurlening op? Voor de overheid: Een (aanvullend) financieringsmiddel voor de culturele sector Een andere manier van investeren, naast subsidies en kennisvouchers Inzetten op groeikapitaal Nieuwe doelgroepen bereiken Vanuit de gedachte: lenen is niet voor iedereen, maar subsidies ook niet! Ondernemers en instellingen bereiken die normaliter de stap richting overheid niet zetten, maar wel een belangrijke bijdrage leveren aan het cultureel klimaat Cultureel ondernemerschap stimuleren Inzetten op een financieringsmiddel dat bewezen bijdraagt aan de professionalisering van de aanvrager Aanvragers aansporen na te denken over verdienmodellen Een rijker cultureel klimaat Momenteel zijn vaak niet voldoende financieringsmiddelen te vinden voor de realisatie van heel veel creatieve plannen met een verdienmodel Banken en bedrijven zijn vaak (nog) niet bereid zijn te investeren in cultuur (= marktfaal) Met inzet van de cultuurlening weet je als overheid zeker dat je werkt aan professionalisering van de culturele sector, met succesvolle partijen die gaan voor duurzame resultaten in de samenleving 8

9 Voor wie een cultuurlening Het is hier al eerder genoemd, maar een cultuurlening is voor iedere creatieve ondernemer of instelling met een verdienmodel. Los van de financiële toets en je professioneel kunstenaarschap, worden er geen (inhoudelijke) eisen gesteld. De inhoud bepaal jij! Met een cultuurlening kunnen projecten en middelen gefinancierd worden die niet in aanmerking komen voor andere vormen van financiering, zoals de aanschaf van apparatuur of instrumenten, het bekostigen van een atelierruimte, een omslag in het financieringsmodel of investeringen in marketing en communicatie. Investeringen die bijdragen aan het ondernemerschap of de professionalisering van de aanvrager, maar die niet voor subsidiering geschikt zijn. De aanvragen zitten vaak heel erg op het randje van creatief en commercieel De kracht van de cultuurlening zit in het feit dat het leeninstrument voor een brede doelgroep geschikt is (alle disciplines binnen de culturele sector komen in aanmerking) en investeringen gefinancierd kunnen worden die (vaak) niet of nauwelijks in aanmerking komen voor subsidies, fondsen, crowdfunding of sponsoring. 9

10 Hoe vraag ik een cultuurlening aan als creatieve ondernemer of instelling? Ben je een creatieve ondernemer of werkzaam bij een creatieve instelling? En heb je na het lezen van deze whitepaper interesse in de mogelijkheden van een cultuurlening? Neem dan contact op met Cultuur+Ondernemen of een lokaal loket bij jou in de buurt om samen met hen te bekijken welke regeling voor jou geschikt is. Ben je een creatieve ondernemer of als creatieve instelling gevestigd in de provincies Utrecht, Brabant of Gelderland of in de gemeenten Amsterdam en Almere? Dan kan je nu al een beroep doen op de regionale cultuurleningen bij de lokale loketten. In Utrecht kan je terecht bij het K.F.Hein Fonds, in Brabant bij BKKC, in Gelderland bij Oost NL, in Amsterdam bij het AFK en in Almere bij het Cultuurfonds Almere. Woon je in de provincies Overijssel, Drenthe, Groningen of Friesland? Heb nog even geduld! In de loop van dit jaar -naar verwachting na de zomer- gaan de regionale cultuurleningen daar van start! De afgelopen tijd heb ik samen met de provincies hard gewerkt aan de opzet en inrichting van de leeninstrumenten. Samen met Cultuur+Ondernemen worden nu de laatste afspraken gemaakt. Wil je op de hoogte gehouden worden van de ontwikkelingen? Stuur me dan een bericht (contactgegevens onderaan deze whitepaper), dan zorg ik dat jij de eerste bent die het hoort zodra deze regionale cultuurleningen live gaan! Woon je in andere delen van het land, raakt jouw project aan (je eigen) talentontwikkeling of heb je een financieringsbehoefte die groter is dan ? Dan is de Landelijke Talentlening wellicht iets voor jou. Dit landelijk leeninstrument is een initiatief van het Ministerie van OCW en wordt tevens beheerd door Cultuur+Ondernemen. Je kan lenen tot een bedrag van maximaal en is toegankelijk voor iedere creatieve ondernemer of instelling met een verdienmodel en een project dat raakt aan (je eigen) talentontwikkeling. Neem gerust contact op met Cultuur+Ondernemen om vrijblijvend te polsen of jouw project in aanmerking komt voor een Landelijke Talentlening! 10

11 Hoe richt ik een cultuurlening in als provincie, gemeente of fonds? Ik wil een bijdrage leveren aan jouw beleving van deze wereld, waarin kunst en cultuur je uitdagen, inspireren en doen verwonderen. De afgelopen jaren heb ik bestaande regionale cultuurleningen mogen evalueren en optimaliseren, heb ik meegewerkt aan een evaluatie voor OCW waarin de Landelijke Talentlening werd geëvalueerd en heb ik nieuwe cultuurleningen mogen helpen opzetten (in de provincies Overijssel, Drenthe, Groningen en Friesland). Uitdagingen De cultuurleningen winnen snel aan populariteit, maar in de uitvoering komen de leeninstrumenten vaak dezelfde uitdagingen tegen. De uitdagingen zitten met name in: de transitiefase van de sector, waarin nog hard gewerkt wordt aan het succesvol toepassen van een financieringsmix en de mogelijkheden op het gebied van cultureel ondernemerschap (te denken aan het spanningsveld tussen artistieke motivatie en financiële zekerheid), het bereiken van de juiste doelgroepen en kunnen inschatten in welke fase van hun beroepspraktijk lenen het meest succesvol is, de zichtbaarheid en bekendheid van het leeninstrument, en het verbinden van het leeninstrument aan andere financieringsmogelijkheden, zoals subsidies en crowdfunding, die al bewezen succesvol zijn in de sector. 11

12 Daarom starten met een verkenning... Om deze uitdagingen in de voorfase al aan te pakken, start elk traject met een haalbaarheidsonderzoek. Het onderzoek gaat in een aantal stappen na: op welke manier een cultuurlening in de betreffende regio een aanvulling is op het huidige financieringsklimaat, voor welke doelgroepen een cultuurlening interessant is en hoe die doelgroepen het beste bereikt kunnen worden, op welke manier zichtbaarheid gegeven kan worden aan een cultuurlening in de regio en welke lokale loketten daarvoor in aanmerking komen, welke potentie de cultuurlening in de regio heeft en over welke omvang van aanvragen we praten hoe we de cultuurlening kunnen inbedden in de huidige regionale structuren van overheidsfinanciering voor de culturele sector. Wil je na het lezen van deze whitepaper verkennen wat de mogelijkheden van een cultuurlening zijn voor de provincie, gemeente of het fonds waar jij werkzaam bent? Ik vind het leuk om hier samen over na te denken! 12

13 Over mij Mijn naam is Lisan Beune en ik heb Filmen Televisiewetenschap (MA) gestudeerd aan de Universiteit van Utrecht. Na mijn studie ben ik als Projectleider Cultuur & Onderwijs bij een onderzoeksbureau gaan werken. Daar heb ik verschillende culturele instellingen en onderwijsinstellingen geadviseerd op het gebied van cultureel ondernemerschap, organisatiebeleid, educatie, marketing en communicatie. Met deze kennis en ervaringen ben ik begin 2014 gestart met mijn eigen cultureel adviesbureau. Vanuit Culture2Business zet ik mij in voor cultureel ondernemerschap en professionalisering van de sector. Ik ondersteun culturele instellingen met het ontwikkelen van een meer zelfvoorzienend beleid, inspelend op de huidige politieke en economische veranderingen. Daarnaast voer ik onderzoek- en adviesklussen uit in opdracht van overheid en het bedrijfsleven. Eind 2016 ben ik aangesloten als geassocieerd adviseur bij Lysias Advies. Lysias Advies ondersteunt de publieke sector met het verzilveren van kansen in deze transitietijd. Dat doet zij binnen verschillende beleidsterreinen, waar cultuur onderdeel van uitmaakt. Onze samenwerking richt zich op overheden, waar we regelmatig evaluatieonderzoeken uitvoeren, advies geven of vernieuwende instrumenten implementeren. Eén van die vernieuwende instrumenten is een revolverend fonds, of voor de culturele sector: de cultuurlening! Lisan Beune Cultureel Adviseur