Amsterdam wordt De Gezondste Stad voor Kinderen!

Transcriptie

1 Amsterdam wordt De Gezondste Stad voor Kinderen! Terugblik Deel 2 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht Meerjarenprogramma

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 Samenvatting/inleiding 5 2 Terugblik op resultaten (output) 7 3 Terugblik op effecten (outcome) Voortgang en behalen ER-doelen Voortgang en behalen subdoelen 11 4 Terugblik op ontwikkeling overgewicht/obesitas naar sociaaleconomische status BMI-SES ontwikkeling voor 5- en 10-jarigen BMI-SES ontwikkeling specifieke doelgroepen 15 5 Terugblik op gedragsveranderingen 17 6 Terugblik op kwalitatieve doelen 19 7 Bijlage Factsheet AAGG april Bijlage Factsheets per AAGG-stadsdeel 23 Leeswijzer In het tweede deel van het meerjarenprogramma wordt teruggeblikt op de voorgaande jaren. De terugblik is zowel kwantitatief als kwalitatief van aard. Wat is er allemaal gedaan: de resultaten/output die behaald is (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt gekeken of de gestelde doelen gehaald zijn. In hoofdstuk 4 wordt dieper ingegaan op bmi-ontwikkeling van kinderen naar sociaaleconomische status. En in het vijfde hoofdstuk worden gedragsveranderingen in de programmaperiode in beeld gebracht. Tot slot volgt een terugblik en waardering op de kwalitatieve doelen die behaald moesten worden. Ter achtergrondinformatie zijn twee bijlagen toegevoegd: eerder in 2017 gepubliceerde factsheets. De uitvoeringsmonitor AAGG is de bron voor hoofdstuk 1. De meest recente outcome monitor AAGG (2017) is de belangrijkste gegevensbron voor de hoofdstukken 2 en 3. Deel 2: Terugblik

4 4 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

5 1 SAMENVATTING/ INLEIDING Het programma Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht bestaat zo n vijf jaar. Met andere woorden: de eerste vijf kilometer van deze marathon zitten erop. Wat is in deze eerste fase gedaan en bereikt? Daarover gaat deze terugblik. Veel van het werk bestond de afgelopen vijf jaar uit het bouwen aan de basis. Helemaal in het begin werd de urgentie van het probleem nog niet overal gevoeld. Een gedeelde probleemdefinitie en oplossingsrichting (gezond gedrag in een gezonde omgeving) was dus de eerste uitdaging. De eerste concrete actie was de scholenaanpak: een wezenlijk onderdeel van een gezonde omgeving voor kinderen. Inmiddels doen 120 van de 220 basisscholen in Amsterdam mee. Het einde van de extra inzet op dit onderdeel van het programma komt in zicht. Gezondheid op school is zo langzamerhand de norm. Netwerk van samenwerkingspartners Veel tijd ging zitten in het bouwen aan netwerken: in contact komen met alle andere spelers in de verschillende domeinen van het leven van een kind. Om vervolgens duurzame samenwerkingsverbanden tot stand te brengen en partners te voorzien van kennis en instrumenten om hun rol te kunnen vervullen. Het startpunt en tempo verschilt per domein en per buurt. Zo is in november 2017 het laatste Pact getekend, in Slotervaart. In alle elf focusbuurten zijn nu afspraken tussen de betrokken professionals in zorg en welzijn en relevante vrijwilligers- en buurtorganisaties, over een ketenaanpak voor gezinnen met kinderen met overgewicht en obesitas. Zodat zij in beeld en in zorg komen en blijven voor zolang dat nodig is. Zo n vijfhonderd professionals en vrijwilligers volgden bovendien een leerexpeditie gezond gewicht. Tegelijk kreeg de buurtenaanpak vorm: elk van de vijf betrokken stadsdelen heeft nu een eigen buurtmanager die afhankelijk van de context, mogelijkheden en kansen in de buurt de aanpak uitvoert samen met lokale partners, lokale collega s uit het stadsdeel en de uitvoering vanuit overkoepelende AAGG-onderdelen verbindt met de uitvoering in de buurt. Het bouwen aan een netwerk van gezonde ondernemers begon later en is dus nog volop in ontwikkeling. Enkele tientallen pioniers, van Albert Heijn tot een lokale snackbar, hebben zich al aangesloten bij het netwerk Ondernemers voor een Gezond Amsterdam. Ook de Eerste Duizend Dagen aanpak, voor de allerkleinsten, is nog relatief jong. Het vormen van een netwerk van samenwerking met verloskundigen, kraamzorg, jeugdgezondheidszorg en OKT is nog in volle gang. De speciale jongerenaanpak is pas in 2017 gestart en bevindt zich nog in de voorbereidende fase. Trends Welke trends zijn er op het gebied van gezond gewicht en gezonde leefstijl onder kinderen in Amsterdam? In het voorjaar van 2017 konden we berichten dat overgewicht en obesitas met 12% is gedaald (van 21 naar 18,5% van alle kinderen). We zien dat kinderen van alle leeftijden behalve de 14- en 16-jarigen vaker in de categorie gezond gewicht vallen dan in. Van de elf zwaarste buurten zijn er negen lichter geworden. Bemoedigend is dat de dalende trend met name zichtbaar is onder kinderen uit gezinnen met een lage of zeer lage sociaaleconomische status: de moeilijkst bereikbare groepen als het om gedragsverandering gaat. Deel 2: Terugblik

6 Eigenlijk nog belangrijker dan de ontwikkelingen op het gebied van overgewicht en obesitas, is dat we daadwerkelijke veranderingen in gedrag zien. Meer baby s krijgen langer borstvoeding, kinderen drinken minder vaak zoete dranken en ze bewegen meer. Doelen gehaald? Veel van de doelen voor de eerste vijf jaar van de Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht zijn gehaald. De aanpak richt zich op zowel preventie als zorg voor kinderen die al te zwaar zijn. Er is specifiek beleid voor verschillende buurten en verschillende doelgroepen. Die worden vooral bereikt via de relevante partners, die we ondersteunen in hun rol. Tegelijk is nog veel te doen. De aanpak is al normerend, maar kan toch nog een stuk minder vrijblijvend. Er kan nog veel meer gebeuren op het gebied van preventie. Het eigen beleid van de gemeente kan nog op allerlei punten aangepast worden, om zo bij te dragen aan de gezondheidsdoelen van de stad. Succesvolle onderdelen van de aanpak moeten nog een plek vinden om duurzaam geborgd te worden, binnen de gemeentelijke organisatie of bij een van de partners. Al deze ambities (en meer) komen terug in het programmaplan , deel 1. Wat we wel zien is een verschuiving van ouders en kinderen zijn verantwoordelijk naar we zijn met z n allen verantwoordelijk voor een gezonde sociale en fysieke omgeving voor kinderen. Die verschuiving draagt bij aan de paradigmaverandering in de samenleving die de gemeente Amsterdam nastreeft met AAGG: ongezonde omgeving en ongezond gedrag wordt steeds vaker ter discussie gesteld en is niet normaal; gezonde omgeving en gezond gedrag worden meer en meer de norm. 6 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

7 2 TERUGBLIK OP RESULTATEN (OUTPUT) 160 curatieve interventies met meer dan deelnemers eetspreekuren voor kinderen met overgewicht en hun ouders Per jaar worden er gemiddeld 60 voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd over gezonde voeding en leefstijl 300 gezondheidsambassadeurs 500 professionals in de stad volgden leerexpedities Er is 1 Amsterdamse Zorgstandaard, die stadsbreed wordt gehanteerd ernstig obese kinderen zijn in beeld en in zorg 11 buurten hebben een gezamenlijk gedragen lokaal pact GG 80 trajecten LEFF met ruim 800 deelnemers 120 Jump-in scholen 60 kinderen namen deel aan een vakantiekamp speciaal voor kinderen met obesitas 130 jeugdverpleegkundigen volgden een cursus ikv de 1000 dagen aanpak, gericht op 0-2 jarigen en ouders ruim 1.200ouders op voorscholen brengen Gezonde Leefstijl onder de aandacht in de focusbuurten zijn betrokken bij AAGG activiteiten 4 SBO scholen doen mee met de aanpak kinderen op het SO 2 Buurtreceptenboeken 1 Gezond en goedkoop Receptenboek Bereik van meer dan buurtbewoners meer dan kinderen zijn Jump-in kind Gemiddeld 8 gezondheidsmarkten per jaar ondernemers bereikt met social media campagnes 25 jongeren werkten in co-creatie samen om een pakkende kernboodschap te ontwerpen 2/3 van 14- en 16-jarigen loopt of fietst naar school 18 cursussen gezond kopen gezond koken met 150 deelnemers 5 watertappunten kregen een 3D schildering 1babymarkt voor doelgroepmoeders 50bewonersinitiatieven per jaar volgers op Facebook; op twitter 14 gezonde sportkantines posts, reposts & tweets unieke bezoekers per maand op de website 67 gezond ingerichte schoolpleinen 50 extra watertappunten in de stad 1havermoutrevolutie Tientallen filmpjes, 2 animatiefilmpjes, wereldwijde persaandacht De oogst van 5 jaar AAGG -en de lijst is nog lang niet compleet- Deel 2: Terugblik

8 8 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

9 3 TERUGBLIK OP EFFECTEN (OUTCOME) In dit hoofdstuk wordt teruggeblikt op de doelen die de gemeente zichzelf aan de start en bij het tweede meerjarenprogramma () van AAGG opgelegd heeft. Hebben we die doelen gehaald en zo ja, in welke mate? Het gaat hier om kwantitatieve gegevens (cijfers) maar ook om doelen die kwalitatief van aard zijn, zoals structurele samenwerkingsafspraken. In zijn algemeenheid kunnen we stellen dat de meeste doelen voor deze eerste periode gehaald zijn. Op onderdelen en inzoomend op doelgroepen, zien we dat er nog grote uitdagingen liggen, die mede richting geven aan de focus voor de komende periode. 3.1 Voortgang en behalen ER-doelen 1 Missie voor 2018 (de vijfduizendmetermissie ) was om de Amsterdamse jeugd van 0 tot 5 jaar op gezond gewicht te hebben. Die missie is vertaald in de volgende ER-doelen: Meer kinderen op gezond gewicht - Subdoel: de Amsterdamse kinderen van 0 tot 5 jaar zijn op gezonder gewicht dan in 2013 Minder kinderen met overgewicht en obesitas - Subdoel: voor de leeftijdsklasse 0 tot 5 jaar geldt dat deze niet meer dan 5%-punten in negatieve zin afwijken van het landelijk gemiddelde ER-d0el Meer kinderen op Gezond Gewicht: Gezond Gewicht -/6 naar leeftijd Uit de meest recente outcome monitor AAGG 2017 blijkt dat uitgezonderd de 14- en 16-jarigen voor alle leeftijden de categorie gezond gewicht is toegenomen. Een nadere blik op de 0- tot 5-jarigen leert ons dat in Amsterdam: De 5- jarigen op gezonder gewicht zijn dan in 2013 Er een significante daling is van het percentage overgewicht en obesitas van 5-jarigen: - overgewicht van 11,2% naar 9,9% - obesitas van 4,3% naar 3,1% Ook de 3-jarigen een daling op overgewicht en obesitas laten zien Máár dat de 2-jarigen een stijging laten zien. Omdat dat 2-jarigen van 2014 de 3-jarigen van zijn levert dat een diffuus beeld op waar we (nog) geen verklaring voor hebben % % jaar 10 jaar 14 jaar 16 jaar 1 Met de term ER-doel wordt het maatschappelijk effect dat men wil bereiken aangeduid. ER staat voor meer, minder, beter, hoger, lager, sterker, etc. 2 Bron: outcome monitor AAGG 2017; cijfers van 2- en 3 jarigen uit, cijfers 5 jaar en ouder betreffen schooljaar -16 Deel 2: Terugblik

10 jarigen 3-jarigen ernstig ondergewicht matig ondergewicht gezond gewicht overgewicht obesitas 2-jarigen 3-jarigen ernstig ondergewicht 3 2,5 2,3 3,4 3,0 matig ondergewicht 11,5 11,3 12,6 12,1 gezond gewicht 77,5 77,6 74,7 76,9 overgewicht 7,3 7,5 7,8 6,9 obesitas 1,1 1,3 1,5 1,1 3 In welke gewichtsklasse een kind valt, wordt bepaald met behulp van de BMI. Voor kinderen gelden per leeftijd en geslacht internationale afkapwaarden die corresponderen met BMI-afkapwaarden op volwassen leeftijd. Ondergewicht is op te delen in matig ondergewicht (BMI 17-18,5 kg/m2) en ernstig ondergewicht (BMI < 17 kg/m2). De kinderen met matig ondergewicht zijn aan de lichte kant, maar ze worden door de jeugdgezondheidszorg beschouwd als kinderen met een gezond gewicht, zolang er geen onderliggend klinisch probleem aanwezig is. 10 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

11 3.2 Voortgang en behalen subdoelen In de meerjarenprogramma s en zijn de volgende subdoelen vastgesteld. Hieronder een overzicht in hoeverre ze gehaald zijn: Subdoel Amsterdam is een aantoonbaar gezonder ingerichte stad 2018: De zwaarste buurten zijn lichter geworden 2018: Significante afname van overgewicht en obesitas van kinderen in de buurten waar de aanpak begonnen is (Waterlandpleinbuurt, Indische Buurt, Slotermeer, Kolenkit, Bijlmer Centrum) Uitbreiden van de buurtaanpak naar vijf andere te zware buurten Minder basisscholen waar 25% van de leerlingen overgewicht en obesitas heeft Alle kinderen met (ernstige) obesitas krijgen passende zorg Vraaggericht aanbod met ruimte voor eigen verantwoordelijkheid en eigen kracht Geen uitval in de keten: juiste vorm van zorg op het juiste moment Gehaald? Dit doel is gerealiseerd Dit doel is gerealiseerd Dit doel is gerealiseerd Dit doel is overtroffen want er zijn 7 i.p.v. 5 buurten waar de buurtaanpak AAGG wordt uitgevoerd Dit doel blijkt zeer ingewikkeld te monitoren. Scholen fuseren, worden opgeheven en in de praktijk is de fluctuatie boven of vlak onder de grens groot. Daarom is hier gekozen om het rapporteren over de aantallen scholen die hebben deelgenomen e/o uitstromen Dit doel is slechts voor een deel gerealiseerd Grotendeels gerealiseerd Nog niet bekend of dit doel gehaald is Toelichting O.a. veel meer watertappunten, schoolpleinen die bewegen uitlokken, en in kader van de Bewegende Stad is automatisch bewegen een uitgangspunt voor nieuwe wijken als de Sluisbuurt. 9 buurten zijn lichter geworden, 2 zwaarder (deze zijn in onderzoek) In 4 van de 5 buurten is overgewicht en obesitas afgenomen; in 1 buurt is het gelijk gebleven. Van 5 naar 11 buurten plus sinds vrijwillige buurt in Zuid 120 scholen zijn in Jump-in school Meer dan 1200 kinderen zijn in 2017 in beeld en in zorg; dat zijn nog niet alle ernstig obese kinderen. De verwachting is dat de verstevigde inzet op kinderen in het speciaal onderwijs vanaf 2017 en op jongeren (en daarmee ook VO) ertoe leidt dat vrijwel alle (ernstig) obese kinderen in beeld zijn en vervolgens passende zorg gaan ontvangen. Pas dan weten we of de educated guess van ruim 2000 kinderen klopt, vooralsnog gaan we daar wel vanuit Het meeste aanbod is vraaggericht, in vele interventies is eigen verantwoordelijkheid en eigen kracht ontwikkelen is onderdeel van de methode. Heel eind op weg, maar kunnen dit niet met zekerheid zeggen. Evaluatie en rapportage in Deel 2: Terugblik

12 De zwaarste buurten zijn lichter geworden De vijf buurten waar AAGG begonnen is, zijn geel gemarkeerd. Uit onderstaande tabel 4 blijkt dat vier van de vijf lichter zijn geworden, en één op hetzelfde niveau is gebleven. Uit de tabel blijkt bovendien dat de meeste buurten een positieve ontwikkeling laten zien, maar dat de buurten Transvaal-Dapperbuurt, Noord West en Bijlmer Oost een onverwachte negatieve ontwikkeling laten zien. Voor de nieuwe programmaperiode betekent dat in ieder geval dat in deze buurten nader onderzocht gaat worden wat hier de verklaring voor kan zijn. AAGG Buurt Overgewicht incl overgewicht incl Verschil op buurtniveau obesitas in obesitas in 2016 procentpunten tussen Kolenkit (1) 26% 24,3% -1,7 Bos en Lommer (1) 23% 20,6% -2,4 Slotermeer (2) 25,5% 24,4% -1,1 Geuzenveld (2) 26% 21,4% -4,6 Osdorp (3) 22% 18,7% -3,3 Slotervaart (4) 21% 18,2% -2,8 Dapperbuurt (5) 15,5% 20,6% +5,1 Transvaalbuurt (5) 16% 17% +1 Indische Buurt (6) 23,5% 18,7% -4,8 Noord Oost (7) 23% 21,3% -1,7 Waterlandpleinbuurt (7) 25,5% 24,8% -0,7 Oud Noord (8) 21% 18,3% -2,7 Noord West (9) 16% 17% +1 Bijlmer Centrum (10) 19,7% 19,7% 0 Bijlmer Oost (11) 21% 21,3% +0,3 4 Er zijn 11 AAGG buurten, in onderstaande tabel lijken het er meer, maar dat komt omdat een aantal buurtjes apart vermeld wordt omdat het op buurtniveau geïntensiveerd en/of anders is dan in de rest van het gebied. Zo is de Waterlandpleinbuurt in Noord apart genomen van Noord-Oost (nb: de cijfers van de Waterlandpleinbuurt zitten niet in die van Noord-Oost); zijn Slotermeer en Geuzenveld sinds samen 1 AAGG-buurt waar tot alleen Slotermeer dat was; vindt in Dapper- en Transvaalbuurt 1 gezamenlijke aanpak plaats; en behoort de Kolenkit tot Bos en Lommer (nb: ook hier zijn de cijfers van de Kolenkit uit die van Bos en Lommer genomen). 12 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

13 4 TERUGBLIK OP ONTWIKKELING OVERGEWICHT/OBESITAS NAAR SOCIAALECONOMISCHE STATUS Een van de lastigste uitdagingen bij het aanpakken van wicked problems in het sociaal domein, is het beïnvloeden van de moeilijkst bereikbare groepen. Tegelijk is de problematiek vaak het grootst bij de minst zelfredzame groepen. Dat geldt ook voor overgewicht en obesitas bij kinderen. Vandaar dat de Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht vanaf het begin extra heeft ingezet op deze groepen. Welke ontwikkeling zien we sindsdien? In alle SES categorieën loopt het aandeel overgewicht en obesitas bij kinderen terug. In nationaal en internationaal opzicht is het zeer bijzonder dat de afname zich óók voordoet in de lage en zeer lage SES groepen. Amsterdam Totaal: overgewicht en obesitas van Amsterdamse kinderen naar sociaaleconomische status 25% 2 15% 1 5% zeer laag laag gemiddeld hoog zeer hoog BMI-SES ontwikkeling per stadsdeel In de volgende grafieken wordt per stadsdeel de ontwikkeling van overgewicht en obesitas per sociaaleconomische status groep weergegeven. De Amsterdamse trend wordt weerspiegeld in de ontwikkeling van het BMI naar SES op stadsdeelniveau. Voor de volledigheid laten we ook de stadsdelen Centrum en Zuid zien, ook al zijn dat geen AAGG-stadsdelen. In meerdere stadsdelen komen sommige categorieën SES niet terug. Dat heeft te maken met het lage aantal kinderen dat in het betreffende stadsdeel tot de SES-categorie behoort. Zo ontbreekt in stadsdeel Noord de SES-categorie hoog, in West laag en zeer hoog, in Zuidoost zeer hoog, in Zuid en Centrum laag en zeer laag. Het betreft prevalenties van alle leeftijden samen. Datwilzeggen 2-, 3-, 5- en 10 jarigen plus VO 2e klas en 4e klas (excl. speciaal (basis)onderwijs). NB: De percentage-verdeling op de verticale assen kan verschillen per stadsdeel. Zo is die van b.v. Noord van 0 tot 3 en in Centrum van 0 tot 12%. Stadsdeel Noord: overgewicht en obesitas van Amsterdamse kinderen naar sociaaleconomische status 3 25% 2 15% 1 5% zeer lage SES lage SES gemiddelde SES zeerhoge SES Deel 2: Terugblik

14 Stadsdeel West: overgewicht en obesitas van Amsterdamse kinderen naar sociaaleconomische status 3 Stadsdeel Zuidoost: overgewicht en obesitas van Amsterdamse kinderen naar sociaaleconomische status 25% 25% % 15% % 5% zeer laag gemiddeld hoog zeer laag laag gemiddeld hoog Stadsdeel Oost: overgewicht en obesitas van Amsterdamse kinderen naar sociaaleconomische status 25% Stadsdeel Centrum: overgewicht en obesitas van Amsterdamse kinderen naar sociaaleconomische status 12% % 8% 6% 1 4% 5% 2% zeer laag laag gemiddeld hoog zeer hoog gemiddelde SES hoge SES zeer hoge SES Stadsdeel Nieuw-West: overgewicht en obesitas van Amsterdamse kinderen naar sociaaleconomische status 3 25% 2 Stadsdeel Zuid: overgewicht en obesitas van Amsterdamse kinderen naar sociaaleconomische status 18% 16% 14% 12% 15% 1 1 8% 6% 5% 4% 2% zeer laag laag gemiddeld hoog zeer hoog gemiddeld hoog zeer hoog 14 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

15 4.1 BMI-SES ontwikkeling voor 5- en 10-jarigen Als gekeken wordt naar de BMI-SES ontwikkeling voor 5- en 10-jarigen zien we voor de zeer lage, lage en gemiddelde SES een afname van overgewicht en obesitas. De afname voor zeer lage en gemiddelde SES is zelfs significant. Trend in de prevalentie van obesitas naar SES voor 5-en 10-jarigen (periode -) 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 7,9% 7,1% 6,2%* 5,5% 5,1%* 4,2%* 2,5% 2% 1,7% 2, 1,5% 1% zeer lage SES lage SES gemiddelde SES hoge SES zeer hoog SES 4.2 BMI-SES ontwikkeling specifieke doelgroepen Overgewicht en obesitas komen vaker voor bij kinderen met een migratieachtergrond. In Amsterdam zien we over de periode van tot een daling van overgewicht bij kinderen met een Nederlandse en bij kinderen met een Marokkaanse herkomst. We zien bovendien een daling van obesitas bij de kinderen met een Nederlandse, Marokkaanse, Surinaamse of Turkse herkomst. Overgewicht 2-18 jarigen naar herkomstgroep 3 25% 2 15% 1 5% 24,3% 23,2% 18,5% 17,2% 14,9% 10,5% 8,8% 24,4%* 19,7%* 16,4% 15,9% 10,5% 10,3% 7,3%* Nederlands Surinaams Antilliaans/Arubaans Turks Marokkaans overig westers overig niet-westers Obesitas 2-18 jarigen naar herkomstgroep 14% 12% 1 8% 6% 4% 2% 13,3% 8, 7,1% 6,1% 2,1% ,9%* 6,1%* 5,6% 4,3%* 2,2% 1,5%* Nederlands Surinaams Turks Marokkaans overig westers overig niet-wester Deel 2: Terugblik

16 16 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

17 5 TERUGBLIK OP GEDRAGSVERANDERINGEN Gezonde voeding, gezond bewegen en voldoende slaap dragen bij aan een gezond gewicht. Dat begint al vanaf de start van een kinderleven. Verandering van gedrag is wellicht nog meer dan verandering van BMI een indicator of het wel of niet de goede kant op gaat met de leefstijlen van kinderen. Immers: gewichtsverlies kan het gevolg zijn van lijnen, incidentele forse inspanningen, maar is alleen duurzaam als het gepaard gaat met structurele gedragsverandering. Voor altijd het ongezonde, ingesleten gedrag afleren is heel erg moeilijk. Daarom is het zo belangrijk dat kinderen van jongs af aan een gezonde leefstijl, gezond gedrag dus, aangeleerd krijgen en dat ongezonde leefstijl, ongezond gedrag zo veel mogelijk vermeden wordt. Het gaat in de terugblik op gedragsverandering eigenlijk niet eens over de hoogte of laagte van de individuele cijfers in de hokjes. Het gaat vooral of er een verandering te zien is in de trend, en dan natuurlijk het liefst ten gezonde. En die verandering ten goede/gezonde is inderdaad waar te nemen, op meerdere punten is de trend zelfs significant. Dat is een sterke aanwijzing dat we in Amsterdam op de goede weg zijn. Een asterix* achter een getal geeft aan dat de verandering significant is. Alle getallen in de tabellen zijn percentages Resultaten op gedrag: Zuigelingenvoeding Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat overgewicht minder voorkomt bij kinderen die borstvoeding hebben gehad. Wat zien we aan ontwikkelingen in Amsterdam? 2 weken: minder vaak kunstvoeding en vaker een combinatie van borst- en kunstvoeding 3 maanden: vaker borstvoeding, minder vaak kunstvoeding 6 maanden: vaker borstvoeding en minder vaak kunstvoeding of een combinatie van borst- en kunstvoeding 2 weken 3 maanden 6 maanden % % % % % % borstvoeding * 20 25* kunstvoeding 13 11* 40 36* 61 58* combinatie van borst- en kunstvoeding 18 20* * Deel 2: Terugblik

18 Resultaten op gedrag: Voeding basisschool Meest opvallende verbetering: meer kinderen drinken maximaal twee glazen zoete dranken per dag. 5-jarigen 10-jarigen / / 15 / / 15 % % % % elke dag ontbijten 96 97* 93 95* elke dag groente eten * elke dag fruit eten 94 95* 84 89* maximaal 3 tussendoortjes per dag 98 99* 97 97* maximaal 2 glazen gezoete drank per dag * Resultaten op gedrag: Beweging basisschool Meest opvallende verbetering: onder zowel 5- als 10-jarigen zijn meer kinderen minstens 1 uur per dag gaan bewegen. 5-jarigen 10-jarigen / / 15 / / 15 % % % % gemiddeld 1 uur of meer per dag bewegen 41 47* 49 53* lid van een sportvereniging 53 56* 69 71* gemiddeld 2 uur of minder per dag voor de TV of achter de computer doorbrengen (buiten school) 94 95* Resultaten op gedrag: Meisjes bewegen nog steeds minder dan jongen Op precies dezelfde onderwerpen wijken de meisjes in af van de jongens als in -2016, namelijk: 5-jarigen: minder meisjes voldoen aan de norm om gemiddeld 1 uur of meer per dag te bewegen. 10-jarigen: meisjes scoren slechter qua 1 uur of meer bewegen en lidmaatschap van een sportvereniging. Qua beeldschermtijd doen de meisjes het in beide jaren beter dan de jongens. 5-jarigen 10-jarigen jongen meisje jongen meisje jongen meisje jongen meisje gemiddeld 1 uur of meer per dag bewegen 44 37* 49 44* 55 42* 60 46* lid van een sportvereniging * 77 63* gemiddeld 2 uur of minder per dag voor de TV of achter de computer doorbrengen (buiten school) * 87 90* 18 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

19 6 TERUGBLIK OP KWALITATIEVE DOELEN Behalve kwantitatieve doelen zijn voor de AAGG ook kwalitatieve doelen vastgesteld in en in. Wat is over deze doelen te zeggen? Paradigmaverandering We zien duidelijk een maatschappelijke en ideologische verandering ten aanzien van gezond gedrag als de norm. Deze is niet direct te herleiden tot één oorzaak, laat staan tot onze aanpak. Maar er is een beweging gaande waar de AAGG onmiskenbaar in past en deel van is. Denk aan: water drinken thuis en op school wordt steeds gewoner, genoeg bewegen is voor steeds meer gezinnen normaal en ook slaap krijgt langzamerhand meer aandacht. Bovendien zien we de maatschappelijke opinie schuiven rondom het thema verantwoordelijkheid: steeds meer mensen zijn het met ons eens dat de omgeving van kinderen gezond dient te zijn. Genoeg reden om door te gaan op de ingeslagen weg. Normerende aanpak & vrijblijvendheid voorbij Onder leiding van de wethouder die zich daarin unaniem gesteund weet door college en gemeenteraad stelt Amsterdam de gezonde norm en communiceert deze breed. Denk bijvoorbeeld aan de aansluiting van Amsterdam bij de Alliantie Stop Kindermarketing en de daarbij behorende wijzigingen in het eigen beleid rond sportevenementen. We spreken ons óók uit over domeinen waarover wij formeel niets te zeggen hebben, zoals de keuzes die in het bedrijfsleven gemaakt worden en landelijke regelgeving. Maar het normeren kan nog sterker: zie deel 1 van het nieuwe Meerjarenprogramma ( ). Voorkomen en keren De aanpak is gericht op preventie voor de hele populatie met extra aandacht voor de doelgroepen die dat nodig hebben en voor zorg, hulp en ondersteuning voor gezinnen met kinderen die al te zwaar zijn. Doelgroepen prioriteren AAGG zet in alle onderdelen van de aanpak in op de geprioriteerde doelgroepen. Zo ligt de focus in de scholenaanpak op de zwaarste scholen en die in de buurtenaanpak op de zwaarste buurten. Ook in de keuze van domeinen en thema s kinderen in het speciaal onderwijs, armoede zit een prioritering van doelgroepen gebaseerd op: bij wie is de nood (of het risico) het hoogst? Doelgroepen bereiken via professionals Kinderen en hun ouders worden voornamelijk bereikt via professionals in de zorg, het welzijn en het onderwijs. Daarnaast bereiken we ook steeds meer doelgroepen via onze vrijwillige partners, die op hun manier een net zo waardevolle bijdrage leveren aan de doelen van de aanpak. Borgen van de aanpak waar mogelijk en verstandig De opdracht is om te borgen, maar de opdracht is ook om alleen verantwoordelijkheid over te dragen wanneer er zekerheid is dat het over te dragen onderdeel van AAGG bij de nieuwe eigenaar in goede handen is en blijft. Feitelijk is deze opdracht gewijzigd naar: alert blijven en alleen overdragen (borgen) bij zeer sterke randvoorwaarden. Twee onderdelen zijn al geborgd: het doel en de inspanningen van Gezonder ingerichte omgeving zijn geborgd met het programma Bewegende Stad en door de rve Ruimte en Duurzaamheid. Het onderdeel Digitale Aanpak is geborgd in de rve GGD bij Zorginnovatie. Het onderdeel Scholenaanpak is hard op weg naar borging in het Amsterdamse basisonderwijs. Deel 2: Terugblik

20 Aansluiten bij bestaand beleid De AAGG probeert zo veel mogelijk aan te sluiten bij en te verbinden met bestaand beleid, binnen en buiten de gemeentelijke organisatie. Tot nu toe was dit vooral via samenwerking en met zachte hand. Zeker binnen de gemeentelijke organisatie kan dit kordater en effectiever: zie deel 1 van het nieuwe Meerjarenprogramma ( ). Samenwerken met ketenpartners Met het lokaal implementeren van het Pact Gezond Gewicht in de AAGG-buurten plus in de Ouder- en Kindteams is dit doel gerealiseerd. In de komende programmaperiode gaan we samen met het OKT kijken hoe het gaat en of er eventueel verbetering wenselijk is. Gebruik maken van digitale voorzieningen Waar dat kan, liften we mee met wat er al gebeurt bij de GGD, bijvoorbeeld via het succesvolle Jouw- GGD (chatten voor jongeren). We ontwikkelen ook eigen, specifieke voorzieningen, zoals de e-tool Gesprekstechnieken voor excellente professionals. Verantwoordelijk en transparant Door programmatisch te werken, zijn er vaste verantwoordingsmomenten. Met de jaarlijkse uitvoeringsplannen (gebaseerd op het Meerjarenprogramma), jaarverslagen, een jaarlijkse outcome monitor plus een driemaandelijkse output monitor voldoen we aan hoge eisen wat betreft verantwoording afleggen en transparantie. 20 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

21 7 BIJLAGE FACTSHEET AAGG APRIL 2017 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht April 2017 Amsterdamse kinderen steeds gezonder Totaal aantal kinderen met overgewicht en obesitas met 12% gedaald Dalende trend Percentage kinderen (2-18 jaar) met overgewicht tussen en gedaald van 21% naar 18,5%. Absolute afname overgewicht bij kinderen: 21% -12% 18,5% Van ruim naar ruim * Aantal te zware kinderen is met 12% gedaald. * Ondanks dat er kinderen bij zijn gekomen in Amsterdam sinds. Sociaaleconomische status (SES) 25% Zeer lage SES Lage SES Gemiddelde SES Hoge SES Zeer hoge SES Percentage overgewicht en obesitas gedaald bij kinderen met (zeer) lage SES. w w 2 15% 1 5% 21,8 19,9 21,6 19,2 16,0 15,6 10,8 10,1 9,6 8,7 Deel 2: Terugblik

22 Leeftijd Percentage kinderen met overgewicht of obesitas bij 2-, 3-, 5-, 10- en 14-jarigen licht gedaald. 25% 2 15% 1 5% 2 jaar 3 jaar 5 jaar 10 jaar 14 jaar 16 jaar totaal Herkomst Overgewicht en obesitas komen relatief het meeste voor bij Turks-Amsterdamse kinderen. Nederlandse kinderen vormen in Amsterdam de grootste groep, daardoor zijn er in aantal toch veel Nederlandse kinderen met overgewicht en obesitas. Leefstijl Nederlands 8,7% Baby s krijgen vaker borstvoeding Surinaams 18,4% Turks 29,9% Marokkaans 22,9% Basisschoolleerlingen drinken minder vaak gezoete drankjes Overig westers 10,1% Overig niet-westers 18,1% Geslacht 1x ±400 kinderen Waarvan overgewicht en obesitas Basisschoolleerlingen bewegen meer Onder meisjes komt overgewicht iets vaker voor dan onder jongens. Het percentage overgewicht en obesitas is gedaald onder zowel jongens als meisjes. 17,5% Meisjes 16,1% 14,6% Jongens 13,8% 28,3% van de middelbare scholieren heeft slaap problemen 22 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

23 8 BIJLAGE FACTSHEETS PER AAGG-STADSDEEL Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht juni 2017 Gewicht en leefstijl van kinderen in Noord Overgewicht licht gedaald Het percentage kinderen* met overgewicht (inclusief obesitas) in Noord is tussen en (niet significant) gedaald. * Kinderen van 2, 3, 5, 10, 14 en 16 jaar samengenomen Herkomst 19, In Noord zijn de meeste kinderen van Marokkaanse, Nederlandse en overig niet-westerse herkomst*. Het percentage overgewicht (inclusief obesitas) verschilt tussen deze drie grootste herkomstgroepen en is het hoogst onder kinderen van Marokkaanse herkomst. Marokkaans 24,1% 18,4% Nederlands 12,3% Overig niet-westers 22,5% * Als minimaal één van beide ouders in het buitenland geboren is dan is het kind van niet-nederlandse herkomst. Leefstijl Wat gaat goed in Noord? 16-jarigen hebben relatief weinig slaapproblemen in vergelijking met de rest van Amsterdam Noord west scoort het best bij de 16-jarigen. Wat kan beter in Noord? Baby s krijgen minder vaak borstvoeding dan in de rest van Amsterdam Waterlandpleinbuurt scoort op alle leeftijden het laagst op borstvoeding. Kinderen op het basisonderwijs drinken veel minder gezoete dranken dan in Noord oost en Waterlandpleinbuurt scoren het best. Kinderen op de het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs eten minder vaak fruit dan in de rest van Amsterdam Oud-Noord (focusgebied) en Noord west scoren het laagst. Verschillen per leeftijdsgroep De verandering van het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) in Noord verschilt per leeftijdsgroep. Voorschoolse leeftijd 2- en 3-jarigen Basisonderwijs* 5- en 10-jarigen Voortgezet onderwijs 14- en 16-jarigen 10,1% 23,2% 24,5% 8,8% 20,8% 24,9% *Significante daling Deel 2: Terugblik

24 Per gebied en geslacht Per gebied in Noord verschilt het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas). Ook het percentage overgewicht (inclusief obesitas) bij jongens en meisjes verschilt per gebied. Over het algemeen zijn meisjes vaker te zwaar (20,1%) dan jongens (16,8%). Focusbuurt Aanpak Gezond Gewicht sinds: 2013: Waterlandpleinbuurt 2016: Noord oost en Oud-Noord (focusgebied) 2017: Noord west Geen focusbuurt: Oud-Noord (rest van het gebied) Noord west 16,6% Oud-Noord* 16,9% 18,3% Oud-Noord (focusgebied) Waterlandpleinbuurt 24,8% 21,3% Noord oost* Waterlandpleinbuurt Noord oost Oud-Noord (focusgebied) 19,3% 23,6% 22, 27,8% 16,1% 20,7% Noord west 15,7% 18,2% Oud-Noord (gehele gebied) 15, 18,4% * Dit is het percentage van het gehele gebied. Leeftijdsgroep per gebied 35% Het percentage kinderen met overgewicht en obesitas per leeftijdsgroep verschilt per gebied in Noord. De Waterlandpleinbuurt heeft het hoogste percentage kinderen met overgewicht en obesitas in alle leeftijdsgroepen. Overgewicht Obesitas 3 25% 2 15% 1 Voorschool 5% Basisschool Voortgezet onderwijs Noord Waterlandpleinbuurt Noord oost Oud-Noord focusgebied Noord west Oud-Noord gehele gebied Per stadsdeel Er zijn grote verschillen in het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) per stadsdeel. Noord staat op de 3 e plaats: bijna 1 op de 5 kinderen in dit stadsdeel is te zwaar % Nieuw- West 18,7% West 14,9% Zuid 9,2% Centrum 8,1% Noord 18,4% Oost 12, Voor meer informatie, ga naar en Zuidoost 19,4% 24 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

25 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht juni 2017 Gewicht en leefstijl van kinderen in West Minder overgewicht Het percentage kinderen* met overgewicht (inclusief obesitas) in West is tussen en (niet significant) gedaald. Ondanks dat het totaal aantal kinderen is toegenomen van naar 7.162, is het aantal kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) toch licht afgenomen. * Kinderen van 2, 3, 5, 10, 14 en 16 jaar samengenomen Herkomst In West zijn de meeste kinderen van Marokkaanse, Nederlandse en overig westerse herkomst*. Het percentage overgewicht (inclusief obesitas) verschilt tussen deze drie grootste herkomstgroepen en is het hoogst onder kinderen van Marokkaanse herkomst. 16,2% Marokkaans 24,1% Nederlands 14,9% Meer baby s van 2 weken en van 3 maanden krijgen in West borstvoeding in vergelijking met de rest van Amsterdam Overig westers 8,3% 8,9% * Als minimaal één van beide ouders in het buitenland geboren is dan is het kind van niet-nederlandse herkomst. Leefstijl Wat gaat goed in West? Oud-West/de Baarsjes scoort het best op borstvoeding. Wat kan beter in West? 14-jarigen sporten in West minder vaak 1 uur per dag dan in de rest van Amsterdam Bos en Lommer scoort het laagst. Leerlingen op het basisonderwijs eten vaker dagelijks fruit dan de rest van Amsterdam Vooral in de Kolenkit eten meer kinderen van 5 en 10 jaar fruit. 16-jarigen brengen vaker buiten schooltijd 2 uur of meer voor TV/computer door in vergelijking met de rest van Amsterdam De Kolenkit scoort het laagst. Verschillen per leeftijdsgroep De verandering van het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) in West verschilt per leeftijdsgroep. Voorschoolse leeftijd 2- en 3-jarigen Basisonderwijs* 5- en 10-jarigen Voortgezet onderwijs 14- en 16-jarigen 8,8% 21,3% 22,7% 8,4% 17,3% 21,7% *Significante daling Deel 2: Terugblik

26 Per gebied en geslacht Per gebied in West verschilt het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas). Ook het percentage overgewicht (inclusief obesitas) bij jongens en meisjes verschilt per gebied. Over het algemeen zijn meisjes vaker te zwaar (16,6%) dan jongens (13,4%). Bos en Lommer* 20,6% 11,6% Focusbuurt Aanpak Gezond Gewicht sinds: 2013: Kolenkit : Bos en Lommer Geen focusbuurt: Oud-West/de Baarsjes en Westerpark 24,3% Kolenkit 13,5% Westerpark Kolenkit 21,6% 26,9% Bos en Lommer 21, 20,2% Oud-West/ De Baarsjes 10,8% 16,3% Oud-West/ de Baarsjes Westerpark 10,2% 13,1% * Dit is het percentage van het gehele gebied. Leeftijdsgroep per gebied Het percentage kinderen met overgewicht en obesitas per leeftijdsgroep verschilt per gebied in West. De Kolenkit heeft het hoogste percentage kinderen met overgewicht en obesitas in alle leeftijdsgroepen. Voorschool Basisschool Voortgezet onderwijs Overgewicht Obesitas 35% 3 25% 2 15% 1 5% West Kolenkit Bos en Lommer Oud-West/ Westerpark De Baarsjes Per stadsdeel Er zijn grote verschillen in het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) per stadsdeel. West staat op de 4 e plaats: bijna 1 op de 7 kinderen in dit stadsdeel is te zwaar % Nieuw- West 18,7% West 14,9% Zuid 9,2% Centrum 8,1% Noord 18,4% Oost 12, Voor meer informatie, ga naar en Zuidoost 19,4% 26 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

27 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht juni 2017 Gewicht en leefstijl van kinderen in Nieuw-West Minder overgewicht Het percentage kinderen * met overgewicht (inclusief obesitas) in Nieuw-West is tussen en significant gedaald. Ondanks dat het totaal aantal kinderen is toegenomen van naar , is het aantal kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) toch licht afgenomen. * Kinderen van 2, 3, 5, 10, 14 en 16 jaar samengenomen 21,2% Leefstijl Wat gaat goed in Nieuw-West? 6 maanden 18,7% Baby s krijgen langer borstvoeding dan in de rest van Amsterdam Slotermeer scoort het best op borstvoeding. Minste jongeren met slaapproblemen binnen Amsterdam Vooral Geuzenveld en Slotermeer scoren goed. Herkomst In Nieuw-West zijn de meeste kinderen van Marokkaanse, Nederlandse en Turkse herkomst *. Het percentage overgewicht (inclusief obesitas) verschilt tussen deze drie grootste herkomstgroepen en is het hoogst onder kinderen van Turkse herkomst. Marokkaans 21,4% Nederlands 11,9% Turks 29,8% * Als minimaal één van beide ouders in het buitenland geboren is dan is het kind van niet-nederlandse herkomst. Wat kan beter in Nieuw-West? Kinderen zijn weinig lichamelijk actief en minder vaak lid van een sportvereniging dan in de rest van Amsterdam Vooral Geuzenveld en de Aker/ Sloten scoren laag. Kinderen en jongeren eten minder vaak groente dan in de rest van Amsterdam Vooral Geuzenveld en Osdorp scoren laag. Verschillen per leeftijdsgroep De verandering van het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) in Nieuw-West verschilt per leeftijdsgroep. Voorschoolse leeftijd 2- en 3-jarigen Basisonderwijs* 5- en 10-jarigen Voortgezet onderwijs 14- en 16-jarigen 12,4% 25, 26,7% 11,2% 20,9% 26,3% *Significante daling Deel 2: Terugblik

28 Per gebied en geslacht Per gebied in Nieuw-West verschilt het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas). Ook het percentage overgewicht (inclusief obesitas) bij jongens en meisjes verschilt per gebied. Over het algemeen zijn meisjes vaker te zwaar (19,6%) dan jongens (17,8%). Focusbuurt Aanpak Gezond Gewicht sinds: 2013: Slotermeer 2016: Geuzenveld en Osdorp 2017: Slotervaart Geen focusbuurt: De Aker/Sloten Geuzenveld Osdorp Slotermeer 21,4% 24,4% Slotervaart 18,7% 18,2% 12,3% Slotermeer 22,6% 23,5% Geuzenveld 19, 23,7% Osdorp 16,9% 20,6% Slotervaart 17,2% 19,3% De Aker/Sloten 12,9% 11,7% De Aker/Sloten Leeftijdsgroep per gebied Het percentage kinderen met overgewicht en obesitas per leeftijdsgroep verschilt per gebied in Nieuw-West. Slotermeer heeft het hoogste percentage kinderen met overgewicht en obesitas in alle leeftijdsgroepen. Voorschool Basisschool Voortgezet onderwijs Overgewicht Obesitas 35% 3 25% 2 15% 1 5% Nieuw-West Slotermeer Geuzenveld Osdorp Slotervaart De Aker/ Sloten Per stadsdeel Er zijn grote verschillen in het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) per stadsdeel. Nieuw-West staat op de 2 e plaats: bijna 1 op de 5 kinderen in dit stadsdeel is te zwaar % Nieuw- West 18,7% West 14,9% Zuid 9,2% Centrum 8,1% Noord 18,4% Oost 12, Voor meer informatie, ga naar en Zuidoost 19,4% 28 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

29 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht juni 2017 Gewicht en leefstijl van kinderen in Oost Minder overgewicht Het percentage kinderen* met overgewicht (inclusief obesitas) in Oost is tussen en significant gedaald. * Kinderen van 2, 3, 5, 10, 14 en 16 jaar samengenomen 13,2% 12, Herkomst In Oost zijn de meeste kinderen van Nederlandse, Marokkaanse en overig westerse herkomst*. Het percentage overgewicht (inclusief obesitas) verschilt tussen deze drie Nederlands grootste herkomstgroepen en is het hoogst onder kinderen van Marokkaanse herkomst. 6,2% Marokkaans 23,6% * Als minimaal één van beide ouders in het buitenland geboren is dan is het kind van niet-nederlandse herkomst. Overig westers 8, Leefstijl Wat gaat goed in Oost? Wat kan beter in Oost? Baby s krijgen langer borstvoeding dan in de rest van Amsterdam Indische buurt scoort het best op borstvoeding. 10-jarigen bewegen relatief vaak 1 uur per dag of meer in vergelijking met de rest van Amsterdam Vooral op Zeeburgereiland/IJburg zijn kinderen lichamelijk actief. Leerlingen op het basisonderwijs drinken vaak gezoete dranken. Relatief doen de leerlingen het wel beter dan in de rest van Amsterdam Vooral op Zeeburgereiland/IJburg is ruimte voor verbetering. Leerlingen op het voortgezet onderwijs zitten vaak langer dan 2 uur per dag achter een beeldscherm Jongeren in de Indische buurt zitten het vaakst lang achter een beeldscherm. Verschillen per leeftijdsgroep De verandering van het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) in Oost verschilt per leeftijdsgroep. Voorschoolse leeftijd 2- en 3-jarigen Basisonderwijs* 5- en 10-jarigen Voortgezet onderwijs* 14- en 16-jarigen 7,8% 15,3% 20, 7,9% 11,9% 17,6% *Significante daling *Significante daling Deel 2: Terugblik

30 Per gebied en geslacht Oostelijk havengebied Per gebied in Oost verschilt het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas). Ook het percentage overgewicht (inclusief obesitas) bij jongens en meisjes verschilt per gebied. Over het algemeen zijn meisjes vaker te zwaar (13,3%) dan jongens (10,8%). Oud-Oost* Dapperbuurt 20,1% 8,5% 18,7% Zeeburgereiland/ IJburg Focusbuurt Aanpak Gezond Gewicht sinds: 16, 10,6% 2013: Indische buurt 2014: Oud-Oost, met name Dapperbuurt en Transvaalbuurt Geen focusbuurt: Oostelijk havengebied, Watergraafsmeer, Zeeburgereiland/IJburg 16,8% Transvaalbuurt 7,8% Indische Buurt Indische buurt Oud-Oost 17,1% 20,4% 14,9% 17,1% Dapperbuurt 18,1% 21,8% Watergraafsmeer Transvaalbuurt Oostelijk havengebied 14,7% 19, 7,5% 9,5% Watergraafsmeer 6,1% 9,7% * Dit is het percentage van het gehele gebied. Zeeburgereiland/ IJburg 9,7% 11,5% Leeftijdsgroep per gebied 4 Het percentage kinderen met overgewicht en obesitas per leeftijdsgroep verschilt per gebied in Oost. De Dapperbuurt heeft het hoogste percentage kinderen met overgewicht en obesitas in alle leeftijdsgroepen. 35% 3 25% 2 Overgewicht Obesitas 15% 1 Voorschool Basisschool Voortgezet onderwijs 5% Oost Indische buurt Oud-Oost Transvaalbuurt Oostelijk havengebied Dapperbuurt Watergraafsmeer Zeeburgereiland/ IJburg Per stadsdeel Er zijn grote verschillen in het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) per stadsdeel. Oost staat op de 5 e plaats: 1 op de 8 kinderen in dit stadsdeel is te zwaar % Nieuw- West 18,7% West 14,9% Zuid 9,2% Centrum 8,1% Noord 18,4% Oost 12, Voor meer informatie, ga naar en Zuidoost 19,4% 30 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

31 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht juni 2017 Gewicht en leefstijl van kinderen in Zuidoost Overgewicht is vrijwel gelijk gebleven Het percentage kinderen* met overgewicht (inclusief obesitas) in Zuidoost is tussen en vrijwel gelijk gebleven. * Kinderen van 2, 3, 5, 10, 14 en 16 jaar samengenomen 19,6% 19,4% Herkomst Surinaams Overig niet-westers In Zuidoost zijn de meeste kinderen van Surinaamse, Nederlandse en overig nietwesterse en herkomst*. Het Nederlands 19,3% percentage overgewicht (inclusief obesitas) verschilt tussen deze drie 12,6% grootste herkomstgroepen en is het hoogst onder kinderen van overig niet-westerse herkomst. * Als minimaal één van beide ouders in het buitenland geboren is dan is het kind van niet-nederlandse herkomst. 23,4% Leefstijl Wat gaat goed in Zuidoost? Wat kan beter in Zuidoost? 6 maanden Steeds meer baby s in Zuidoost krijgen met zes maanden nog borstvoeding. In vergelijking met de rest van Amsterdam valt er echter nog veel winst te halen. Gaasperdam/Driemond scoort het best. 10-jarigen in Zuidoost eten steeds vaker elke dag fruit. In vergelijking met andere stadsdelen scoort Zuidoost wel het laagst. Bijlmer centrum scoort het best. Zuidoost scoort slecht op het drinken van zoete dranken. Zowel kinderen op het basisonderwijs als op het voortgezet onderwijs drinken relatief veel gezoete dranken in vergelijking met de rest van Amsterdam. Gaasperdam/Driemond scoort het slechtst. In Zuidoost wordt het ontbijt relatief vaak overgeslagen door kinderen op het basis- en voortgezet onderwijs in vergelijking met de rest van Amsterdam. Bijlmer centrum scoort het laagst. Verschillen per leeftijdsgroep De verandering van het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) in Zuidoost verschilt per leeftijdsgroep. Voorschoolse leeftijd 2- en 3-jarigen Basisonderwijs* 5- en 10-jarigen Voortgezet onderwijs 14- en 16-jarigen 8,8% 25,7% 26,0 % 8,5% 22,9% 27,3% *Significante daling Deel 2: Terugblik

32 Per gebied en geslacht Per gebied in Zuidoost verschilt het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas). Ook het percentage overgewicht (inclusief obesitas) bij jongens en meisjes verschilt per gebied. Over het algemeen zijn meisjes vaker te zwaar (22%) dan jongens (16,8%). 19,7% 21,3% Bijlmer Oost Focusbuurt Aanpak Gezond Gewicht sinds: : Bijlmer centrum 2016: Bijlmer oost Geen focusbuurt: Gaasperdam/Driemond Bijlmer Centrum 17,5% Gaasperdam/ Driemond Bijlmer Centrum 17,3% 22,2% Bijlmer Oost 17,8% 25,2% Gaasperdam/ Driemond 15,6% 19,3% Leeftijdsgroep per gebied Het percentage kinderen met overgewicht en obesitas per leeftijdsgroep verschilt per gebied in Zuidoost. Bijlmer oost heeft het hoogste percentage kinderen met overgewicht en obesitas in de voorschoolse leeftijd en op het voortgezet onderwijs. Bijlmer centrum heeft het hoogste percentage kinderen met overgewicht en obesitas op het basisonderwijs. 35% 3 25% 2 Overgewicht Obesitas 15% 1 Voorschool Basisschool Voortgezet onderwijs 5% Zuidoost Bijlmer Centrum Bijlmer Oost Gaasperdam/ Driemond Per stadsdeel Er zijn grote verschillen in het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) per stadsdeel. Zuidoost staat op de 1 e plaats: bijna 1 op de 5 kinderen in dit stadsdeel is te zwaar % Nieuw- West 18,7% West 14,9% Zuid 9,2% Centrum 8,1% Noord 18,4% Oost 12, Zuidoost 19,4% Voor meer informatie, ga naar en 32 Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht

33

34 Colofon amsterdam.nl/zoblijvenwijgezond December 2017 Gemeente Amsterdam, Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht