Eer van de stand. Een zakboekje voor accountants. Margreeth Kloppenburg

Transcriptie

1 Eer van de stand Een zakboekje voor accountants Margreeth Kloppenburg

2 Een gedragscode moet naar letter én geest worden nageleefd. Daarbij past niet de uitleg dat wat niet verboden is, dus mag. Essay Marcel Pheijffer You can t handle the truth

3 EER VAN DE STAND 3 Inhoud ARTIKEL 5 5 BEROEPSEED 7 GEDRAGS- EN BEROEPSREGELS 9 Professionaliteit 9 Integriteit 9 Objectiviteit 11 Vakbekwaamheid en zorgvuldigheid 11 Vertrouwelijkheid 13 Naleving 15 Beroepseer is het in je professionele handelen actief rekening willen houden met wat relevante anderen daarvan op zijn best zouden kunnen verwachten. Essay Thijs Jansen De beroepseer van de accountant in het krachtenveld

4 Bewaar je integriteit. Je moet heel belangrijke keuzes durven maken: wie je vrienden zijn; dingen die niet goed voelen, daar meteen duidelijk in zijn; soms echt principieel zijn. interview met Henk Scheffers

5 EER VAN DE STAND 5 Artikel 5 De registeraccountant onthoudt zich van al hetgeen schadelijk is voor de eer van de stand der registeraccountants : dat was ooit de tekst van artikel 5 van de Gedrags- en beroepsregels registeraccountants. Gedragsregels die later werden vervangen door een nieuwe gedragscode. Toen verviel dat mooie zinnetje over de eer van de stand. Maar bij menig accountant zit het nog rotsvast tussen de oren. Inmiddels heeft het accountantsberoep, dat vol in de schijnwerpers staat van het maatschappelijk verkeer, zich gewapend met alweer nieuwe gedrags- en beroepsregels. En met een nieuwe beroepseed. Die eed en die gedragscode, de huidige spelregels voor accountants, staan in dit kleine boekje. Aangevuld met enkele wijs heden. Een kompas, om u op spannende momenten misschien even te helpen. Onder aan de streep gaat het immers toch om het maken van de juiste keuzes. Dit zakboekje verschijnt ter gelegenheid van de publicatie Artikel 5, De beroepseer van de accountant, uitgegeven door de Stichting Beroepseer en geschreven door Thijs Jansen en Accountant-columniste Margreeth Kloppenburg. Een aantal citaten in dit zakboekje is afkomstig uit dat boek.

6 Het is de roeping van den accountant, het zoeklicht te werpen op administraties van de meest uiteenlopende ondernemingen; het goede op te merken en het kwade aan te toonen, het kromme recht te maken en het duistere op te helderen. Hij is de kampioen der goede trouw en de vijand van het bedrog. De accountant als controleur, 1906

7 EER VAN DE STAND 7 Beroepseed Sinds mei 2016 geldt voor alle actieve accountants dat zij gehouden zijn aan een beroepseed. Het niet afleggen van de beroepseed kan leiden tot tuchtrechtelijke maatregelen. TEKST VAN DE BEROEPSEED: Ik ben mij ervan bewust dat ik als accountant dien te handelen in het algemeen belang. Ik houd mij aan de wetten en regelgeving die op mijn beroep van toepassing zijn. Ik oefen mijn beroep uit met een professioneel-kritische instelling. In de uitoefening van mijn beroep als accountant laat ik mij leiden door fundamentele beginselen van integriteit, objectiviteit, vakbekwaamheid en zorg vuldigheid en vertrouwelijkheid. Mijn professionaliteit brengt met zich mee dat ik geen handelingen verricht waarvan ik weet of behoor te weten dat die het accountantsberoep in diskrediet kunnen brengen. Zo waarlijk helpe mij God almachtig/dat beloof/dat verklaar ik. De tekst van deze beroepseed is zowel in het Nederlands, Engels als in het Fries beschikbaar.

8 Het gaat er in de kern natuurlijk om de beroepseer weer terug te krijgen. Dat accountants ook weer beseffen waarom ze eigenlijk worden ingeschakeld. Die waarom-vraag zit in het vertrouwen dat de stakeholders, samenleving, beleggers, overheden, burgers, in brede zin moeten kunnen hebben in de cijfers die de accountant van zijn stempel voorziet. Als dat vertrouwen fundamenteel wordt aangetast, dan is ook de meerwaarde van de accountant weg. Dus er is grote urgentie om dit aan te pakken. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem, Accountantsdag 2014

9 EER VAN DE STAND 9 Gedrags- en beroepsregels Sinds 1 januari 2014 geldt voor accountants de Verordening gedragsen beroepsregels accountants (VGBA), opvolger van de eerdere VGC en daarvoor de GBR. Centraal in de VGBA staan vijf fundamentele beginselen: PROFESSIONALITEIT De accountant onthoudt zich van elk handelen of nalaten waarvan hij* weet of hoort te weten dat dit het accountantsberoep in diskrediet brengt of kan brengen. De accountant treft passende maatregelen als hij vermoedt dat de organisatie waar hij werkt of waaraan hij is verbonden, wet- en regelgeving niet naleeft. INTEGRITEIT De accountant treedt eerlijk en oprecht op. Als de accountant in verband wordt gebracht met niet-integer handelen van anderen, neemt hij maatregelen gericht op het beëindigen van dat handelen, of distantieert zich ervan. Dat geldt ook als de accountant vermoedt dat de organisatie waar hij werkt of waaraan hij is verbonden niet integer handelt. Als de accountant in verband wordt gebracht met informatie die materieel onjuist, onvolledig of misleidend is, neemt hij maatregelen om die onjuistheid, onvolledigheid of misleiding weg te nemen. Anders voegt de accountant aan de informatie een mededeling toe waarin hij

10 Ik heb risico s genomen en mijn reputatie op het spel gezet in situaties waar regels tekortschoten en mijn keuzes niet binnen die kaders pasten. Ik heb daar nooit spijt van gehad. Interview met Thijs Smit, eerder chief internal audit bij Ahold, SNS Reaal, nu SHV.

11 EER VAN DE STAND 11 deze onjuistheid, onvolledigheid of misleiding kenbaar maakt. Als dat niet mogelijk is, distantieert de accountant zich van deze informatie. Als de betrokkenheid van de accountant bij bepaalde informatie door een ander onjuist wordt voorgesteld, treft de accountant maatregelen om zijn werkelijke betrokkenheid aan gebruikers van die informatie kenbaar te maken. OBJECTIVITEIT De accountant laat zich bij zijn afwegingen niet ongepast beïnvloeden door een vooroordeel, belangenverstrengeling, of op andere wijze. VAKBEKWAAMHEID EN ZORGVULDIGHEID De accountant houdt zijn vak bekwaamheid op het niveau dat nodig is om zijn werk op adequate wijze te kunnen doen en past de voor zijn werk relevante wet- en regelgeving toe. De accountant voert zijn werk nauwgezet, grondig en tijdig uit. Hij zorgt ervoor dat ook zijn medewerkers adequaat zijn toegerust voor hun werk en dat er voldoende begeleiding, toezicht en beoordeling van hun werkzaamheden plaatsvindt. De accountant maakt, als daar aanleiding voor is, gebruikers van zijn professionele diensten Always do what you are afraid to do. (Richard Whelan, Self-Reliance, The wisdom of Ralph Waldo Emerson, 1991)

12 De focus lijkt te liggen op de hardere dingen die je meteen kunt toetsen, maar primair gaat het om wat voor iemand er staat, hoe hij onzekerheden inschat en of hij die complexiteit aanvaardt. Ik ben er best trots op dat onze beroepsgroep niet wegloopt voor ingewikkelde kwesties, maar ze aanpakt. Interview met Arnold Schilder, voorzitter IAASB

13 EER VAN DE STAND 13 U bent nooit te oud (of te jong) om te rebelleren: laat de rebel in u naar boven komen! Essay Marlies de Vries Ode aan de rebelse geest attent op de beperkingen die inherent aan zijn werk zijn verbonden. VERTROUWELIJKHEID De accountant die de beschikking krijgt over gegevens of inlichtingen waarvan hij het vertrouwelijke karakter kent of vermoedt, is verplicht tot geheimhouding van die gegevens. Dit geldt niet als hij: wettelijk verplicht of bevoegd is tot het verstrekken van de gegevens of inlichtingen; betrokken is bij een gerechtelijke procedure of klachtprocedure die is aangespannen tegen hem of tegen de organisatie waar hij werkt of heeft gewerkt, als de gegevens in die procedure van belang zijn; van zijn opdrachtgever, in het kader van een specifiek doel, schriftelijke toestemming krijgt om gegevens of inlichtingen te verstrekken; het nodig vindt om desgevraagd bij zijn opdrachtgever een andere accountant in staat te stellen een opdracht op verantwoorde wijze te aanvaarden en uit te voeren. De accountant kijkt bij zijn besluit om wel of niet vertrouwelijke gegevens of inlichtingen te verstrekken ook naar de belangen van betrokken partijen en derden (waaronder het algemeen belang). Ook weegt hij de betrouwbaarheid, volledigheid en onderbouwing van die gegevens en de manier waarop ze zijn

14 Grijp terug naar de fundamentele beginselen. Zorgvuldigheid kost tijd en vergt vaak een leeg hoofd. Benoem dat. Soms is het beter om s avonds op tijd de laptop uit te zetten en op tijd naar bed te gaan of even te gaan sporten. De volgende ochtend kun je dan weer fris van start. Vaak is dat veel effectiever én efficiënter. Essay Young Profs, Arthur van Bemmel en Lars Zwagerman

15 EER VAN DE STAND 15 verstrekt. De accountant legt deze overwegingen ook vast. De accountant gebruikt vertrouwelijke gegevens of inlichtingen niet voor eigen gewin of het gewin van een derde. De accountant zorgt ervoor dat medewerkers die onder zijn verantwoordelijkheid werkzaamheden uitvoeren, of degene aan wie hij advies of ondersteuning vraagt, ook de vertrouwelijkheidsregels naleven die voor accountants gelden. NALEVING De accountant vertrouwt op zijn professioneel oordeel bij het naleven van deze gedragsregels. Daarbij baseert hij zich op de omstandigheden en op wat door derden aanvaardbaar en toereikend wordt geacht. Waar nodig neemt de accountant maatregelen om te zorgen dat hij zich aan de gedragsregels kan houden. Als dat niet mogelijk is weigert hij, of beëindigt zo nodig de relatie met de opdrachtgever. Hij legt zijn overwegingen vast. Als de accountant constateert dat hij toch in strijd handelt met de gedragsregels, treft hij zo spoedig mogelijk maatregelen om die strijdigheid en de gevolgen daarvan weg te nemen. * m/v, uiteraard. Learn the rules like a pro, so you can break them like an artist. Pablo Picasso

16 We moeten meer lef tonen. De sleutel lijkt mij dat we elkaar meer opzoeken, niet bang zijn om derden te laten zien wat onze afwegingen zijn. Daar kan de buitenwereld heus wel mee omgaan. Laten zien welke dialoog je hebt gevoerd en welke keuze je uiteindelijk hebt gemaakt. Interview met Roel Blomsma, cfo Scarabee Aviation

17 Zowel het beroep zelf enerzijds als de wetgever, de maat schappij en de voor haar werkende toezichthouder anderzijds zullen moeten onderkennen dat het accountants beroep een ererol is, een beroep dat vóór alles dient te handelen vanuit een werkelijk gevoelde beroepseer, de eer van de stand. Essay Arnout van Kempen De eer van de stand

18 Mensch, durf te leven Het leven is heerlijk, het leven is mooi Maar vlieg uit de lucht, en kruip niet in een kooi! Mensch, durf te leven Het leven is heerlijk, het leven is mooi Maar vlieg uit de lucht, en kruip niet in een kooi! Mensch, durf te leven! Je kop in de hoogte, je neus in de wind En lap aan je laars hoe een ander het vindt! Hou een hart vol warmte en van liefde in je borst. Maar wees op je vierkante meter een Vorst Wat je zoekt kan geen ander je geven Mensch, durf te leven! 4e couplet, Dirk Witte, 1919

19 EER VAN DE STAND 19 COLOFON Eer van de stand is een uitgave van Accountant.nl, de nieuws- en debatsite van de NBA. Dit zakboekje verschijnt ter gelegenheid van de publicatie Artikel 5, De beroepseer van de accountant, uitgegeven door de Stichting Beroepseer. Een aantal wijsheden en citaten in dit zakboekje is afkomstig uit dat boek. NBA Antonio Vivaldistraat 2-8 Postbus 7984, 1008 AD Amsterdam Telefoon: Internet: Redactie Redactie Accountant/ Accountant.nl Telefoon: Internet: Tekst Margreeth Kloppenburg Beeld Shutterstock Vormgeving VRHL Content en Creatie, Alphen aan den Rijn, Drukkerij Senefelder Misset Doetinchem 2017 NBA Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd door boekdruk, foto-offset, fotokopie, microfilm of welke andere methode dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeen komsten van NBA zijn van toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. Eer van de stand bevat informatie en wenken, die met de meeste zorgvuldigheid zijn samengesteld. NBA en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie en wenken.

20