SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

Transcriptie

1 SECUNDAIR ONDERWIJS Onderwijsvorm: TSO Graad: Derde graad Jaar: eerste en tweede leerjaar Studiegebied: Bouw FUNDAMENTEEL GEDEELTE Optie(s): Bouwtechnieken Vak(ken): TV Bouw 12 lt/w Vakkencode: IT-b Leerplannummer: 2002/239 (nieuw) Nummer Inspectie: 2002/315//1/Q/SG/1/III/ /D/

2 TSO 3de graad Bouwtechnieken 1 INHOUD Visie...2 Beginsituatie...2 Algemene doelstellingen...2 Leerplandoelstellingen / leerinhouden...3 Weg- en waterbouw...3 Technisch tekenen...7 Constructieleer...9 Materialenleer Bouwplaatsorganisatie Betonbouw Staalbouw Gereedschappen en machines Topografie en terreinoefeningen Bouwwetgeving Meetstaten Pedagogisch-didactische wenken Minimale materiële vereisten Evaluatie Toelichting bij gebruik van het leerplan Jaarplan Bibliografie... 36

3 TSO 3de graad Bouwtechnieken 2 VISIE In het technisch vak bouw wordt de nodige kennis bijgebracht die de leerlingen in staat moet stellen om een plan en een dossier kritisch te kunnen beoordelen, na te gaan of de voorgeschreven procedures uitvoerbaar zijn, na te gaan of de werken verlopen volgens de voorgeschreven procedures de conformiteit van materialen te controleren, het geschikte gereedschap te kunnen kiezen in te staan voor de organisatie van een bouwplaats meetapparatuur te kunnen gebruiken enig inzicht te hebben in verband met de toepasbare wetgeving en verantwoordelijkheden. BEGINSITUATIE De leerlingen komen uit verschillende studierichtingen, waardoor de voorkennis nogal wat kan verschillen. Door middel van enkele goed gekozen oefeningen zal de lerares/leraar bij het begin van het schooljaar meteen het niveau van de leerlingen nagaan. Mocht blijken dat er voor sommigen een bijwerking nodig is, dan zal dit hoofdzakelijk moeten gebeuren door zelfstudie of door inhaallessen buiten het lessenrooster. De lerares/leraar zal echter steeds zorgen voor een degelijke begeleiding van de leerlingen. Vermits een eventueel tekort vaak in verschillende vakken merkbaar zal zijn, is enige coördinatie tussen de verschillende leraressen/leraars absoluut noodzakelijk! ALGEMENE DOELSTELLINGEN Bij alle leerinhouden indien toepasselijk zal de nodige aandacht besteed worden aan het correct gebruik van eenheden en symbolen; welzijn (veiligheid, hygiëne en gezondheid); milieu. Naast het verwerven van de vakgerichte kennis en vaardigheden, zal de lerares/leraar ook oog hebben voor het verwerven van de voor het vak vereiste persoonlijkheidskenmerken. De leerling leert aandacht te hebben voor de principes van de kwaliteitszorg; zijn plaats in de toekomstige arbeidssituatie; het sociale karakter van arbeid; arbeid als een persoonlijkheidsontwikkelende activiteit;

4 TSO 3de graad Bouwtechnieken 3 / WEG- EN WATERBOUW 1ste leerjaar: 1 lestijd/week 2de leerjaar: 1 lestijd/week 1 toelichting geven omtrent de complexiteit van het wegennet. 1 Classificatie van wegen Verschillende netten Algemene gegevens 2 uitleg geven omtrent het ontwerp. 2 Ontwerpen van de weg De rooilijn Het ontwerp - nieuwe weg - verbeteren oude weg De bocht - cirkelsegment - uitzetten van bocht - bochtverbreding Het lengteprofiel - bepaling van... - wat omvat het... - hellingen in het... Het dwarsprofiel - bepalen van... - profielvormen - beperking dwarshelling 3 de grondsoorten herkennen en hun eigenschappen opnoemen. 3 Grondsoorten en onderzoek

5 TSO 3de graad Bouwtechnieken 4 een sonderingsverslag kunnen interpreteren. Soorten Eigenschappen van grond Grondboringen Grondsonderingen 4 besluiten kunnen trekken uit een analyse van het wegontwerp. het grondverzet kunnen berekenen. 4 Grondwerken Soorten grondwerk Berekenen grondverzet - analytisch - planimeter Verwerken gegevens - volumetabel - volumekromme 5 toelichting geven omtrent de opbouw en de onderdelen van de ondergrond. de onderdelen van het weglichaam herkennen en opnoemen. het doel van de verschillende delen toelichten. de voor- en nadelen van de materialen opzoeken. 5 Het weglichaam De ondergrond Gebruiksmaterialen De onderfundering - doel - soorten De fundering - doel - soorten De plaatproef Bitumineuze verhardingen - types - bereiding - plaatsen

6 TSO 3de graad Bouwtechnieken 5 - recyclage Cement-/betonverhardingen - lasten op de weg - ongewapend beton - dimensionering - voegen - gewapend beton - plaatsen van... Andere verhardingen 6 de gegevens van een plan aflezen. 6 Rioleringen Af te voeren water - afvalwater - huishoudelijk - industrie - lekwater - regenwater Onderdelen - buizen 7 de types en de gebruikte materialen herkennen. (U) 7 Duikers - schroeven - straatkolken - overstarten Berekenen - diameterbuis - debiet van de buis

7 TSO 3de graad Bouwtechnieken 6 8 de brugvormen en de voor- en nadelen opnoemen. (U) de onderdelen van een brug herkennen en kunen werken met een plan. (U) Soorten duikers Materialen Duiken in G.B. Prefab-duikers Speciale voorzieningen 8 Bruggen Soorten Opbouw van een brug Bouwmethodes 9 de verschillende soorten met hun eigenschappen opnoemen. (U) 9 Oeververdeling Open type Gesloten type

8 TSO 3de graad Bouwtechnieken 7 TECHNISCH TEKENEN 1ste leerjaar: 4 lestijden/week 2de leerjaar: 4 lestijden/week 1 omgaan met de voorstellingsprincipes en wijze van maatvoering bij het tekenen van een bouwplan van een woning. omgaan met een meetstaat. (U) de uit te voeren hoeveelheden bepalen. (U) 1 Woning met verdieping(en) en plat dak Algemeen bouwplan : funderings- en rioleringsplan, gelijkvloersplan, verdiepingsplan(-nen), dakplan, langse en dwarse doorsnede Constructiedetails Meetstaat :. ruwbouw onder dak. afwerking 2 de link leggen tussen de verschillende doorsneden. 2 Toepassingen op bouwkundige doorsneden 3 aantonen dat zij inzicht hebben in verband met funderingen, grote overspanningen, opbouw wanden en dak,... van dit soort gebouwen. 4 van een gegeven wegontwerp de verschillende algemene plannen en gegevens toelichten en met elkaar in verband brengen. van een weggedeelte de algemene plannen uittekenen. detailuitvoeringen om de realisatie van het ontwerp mogelijk te maken, uitwerken. Horizontale en verticale doorsneden, met of zonder verspringingen, op bouwkundige constructies met een zekere ingewikkeldheid 3 Industriegebouw Algemeen bouwplan Constructietekeningen Constructiedetails 4 Wegontwerp 5 de tekeningen van een klein kunstwerk maken. (U) 5 Klein kunstwerk Grondplan Bochtgegevens Modeldwarsproject Lengteprofiel Dwarsprofielen Parabolische overgangen in het lengteprofiel Riolering Algemene plannen

9 TSO 3de graad Bouwtechnieken 8 6 omgaan met de voorstellingsprincipes en wijze van maatvoering bij het tekenen van een woning met verdieping in het dak en deze kunnen toepassen. een deeltekening van trap maken. (U) een meetstaat interpreteren. (U) 7 een eenvoudig betonplan tekenen en interpreteren. een beton- en wapeningsstaat opmaken. (U) Constructiedetails 6 Woning met verdieping in het dak Algemeen bouwplan, inbegrepen inplantings- en situatieplan Kapplan : planzicht, doorsneden en details Legplannen vloerelementen Constructiedetails Deeltekening trap Meetstaat 7 Gewapend beton Principes en conventies in verband met het gewapend betontekenen Toepassing op het tekenen van betonelementen in een woning : funderingsstoffen, kolommen, balken, platen, eventueel trap Meetstaat betonhoeveelheden Intekenen van de wapening Tekenen van speciale gewapend-betonconstructie b.v. ringbalken voor paalfundering

10 TSO 3de graad Bouwtechnieken 9 CONSTRUCTIELEER 1ste leerjaar: 2 lestijden/week 2de leerjaar: 1 lestijd/week 1 de kenmerken van de voornaamste grondsoorten beschrijven en begrippen zetting en spanning in de grond ontleden. een beschrijving geven van grondwater. schematiseren van de uitvoeringssystemen. inzicht verwerven betreffende goede en slechte bouwgronden. (U) begrijpend lezen van sondeer- en boorgrafieken. (U) 2 omschrijven en schetsen van de verschillende typen funderingen op staal en diepe funderingen. specifiek toepassen van deze typen volgens grondonderzoek en latere belastingen. (U) opmaken van een palenplan. (U) 3 schetsen en beschrijven van de verschillende types kelders. de waterdichtingssystemen omschrijven. ontleden van prefabsystemen. 1 Gronden en grondonderzoek Grondsoorten Draagvermogen van bouwgrond Grondwater Grondonderzoek op geringe diepte grondsonderingen grondboringen Bemaling 2 Funderingen Funderingen op staal Steenslagbeton Strokenfundering Plaat in gewapend beton Diepe funderingen Puttenfundering Palenfunderingen Slibwanden 3 Kelders Boven het grondwater In grondwater Kruipkelder 4 schematiseren van de overgangen en verbindingen. 4 Gevelconstructies

11 TSO 3de graad Bouwtechnieken 10 juiste plaatsing van de waterdichte lagen aanduiden. schematische voorstelling van sponningen met of zonder rolluik. de plaats van vocht en thermische isolatie positioneren. (U) begrip koude brug verklaren. (U) 5 schetsen en beschrijven van de verschillende constructies. bespreking van de onderdelen. bepalen van handelsafmetingen, verbinding, plaatsing en dakafwerking van spanten. (U) de invloed van dakvensters en dakvlakramen op de afwerking verklaren. (U) 6 beschrijving van de systemen, hun toepassingen en eisen. trek in een schoorsteen nagaan en eventuele problemen leren oplossen. (U) 7 omschrijven en schetsen van de verschillende systemen. opstellen van een legplan + keuze van de welfsels en afmetingen. (U) 8 buitenschrijnwerk omschrijven en schetsen. de afmetingen bepalen, alsook de aanduiding op het bouwplan. (U) 9 schetsen en beschrijven van de soorten grote overspanningen. bepalen van de draagkracht en afmetingen. Verband funderingsmuur, opgaand metselwerk en vloerafwerking muuropeningen 5 Dakconstructie in hout Dakvormen A spanten Niet bewoonde zolderruimten Bewoonde zolderruimten Kroonlijsten - Topgevels 6 Schoorstenen en ventilatiekanalen In metselwerk Geprefabriceerd Gemeenschappelijk 7 Vloerconstructies De balkenlaag De gewapende betonplaat Geprefabriceerde vloeren 8 Buitenschrijnwerk Ramen Deuren 9 Grote overspanningen Vakwerkspanten inhout Volwandige houten spanten Prefab-systemen in voorgespannen beton

12 TSO 3de graad Bouwtechnieken de verschillende prefab-elementen omschrijven en schetsen, hun eigenschappen bepalen. 11 kennis van de isolatiematerialen. temperatuur- en dampdrukverloop in een wand bepalen. koude bruggen en vocht in muren lokaliseren. de plaats van dampscherm en isolatie aangeven. akoestische isolatie fysisch bepalen. een zwevende vloer beschrijven en schetsen. oefeningen op temperatuur- en dampdrukverloop in wanden. (U) 12 omschrijven en schetsen van de soorten platte daken en hun dakbedekking. afwegen van de voor- en nadelen van de typen, hun bedekking, alsook hun gebruik. (U) 13 de soorten rioleringen en hun afvoerleidingen omschrijven. de afmetingen, plaatsing, gebruik en handelsvormen bepalen. 10 Prefab-elementen voor binnen- en buitenwanden Licht en zwaar beton Vezelcement Metaal Andere materialen 11 Isolatie Thermische isolatie Fysische begrippen Plaatsing Dampschermen Akoestische isolatie Fysische begrippen Zwevende vloeren 12 Platte daken Daktypen Warmdak Kouddak Omgekeerd dak Dakbedekkingen Bitumineuze dakbedekking Kunststofdakfolie Metaal Dakrandconstructies 13 Rioleringen van gebouwen Rioleringssystemen

13 TSO 3de graad Bouwtechnieken 12 een rioleringsplan lezen en opstellen. (U) Standleidingen Horizontale leidingen Rioleringsputten Voorbeeld rioleringsplan

14 TSO 3de graad Bouwtechnieken 13 MATERIALENLEER 1ste jaar: 1 lestijd/week 2de jaar: 1 lestijd/week 1 de courante niet gebakken bouwelementen, hun samenstelling, eigenschappen, voor- en nadelen, handelsvormen en toepassingen opnoemen. weten hoe deze bouwmaterialen geplaatst worden, hun draagkracht inschatten en isolatiewaarde bepalen. (U) rekening houden met het esthetisch aspect. (U) 2 de leerlingen dienen een grondige kennis te hebben van vloer- en muurbekledingen, hun eigenschappen en toepassingen. de leerlingen leren het plaatsen van vloer- en muurbekledingen kennen. (U) de keuze van een bekleding naar rato van kwaliteit, prijs, esthetisch aspect en duurzaamheid moeten aangeleerd worden. (U) 1 Niet gebakken kunststeen Elementen in getrild zwaar beton Elementen in licht beton Met minerale granulaten Met houtachtige granulaten Cellenbeton Vezelcementproducten Platen Leien Buizen Allerlei Gipsmuurelementen Blokken Platen Kalkzandsteen 2 Vloer- en muurbekledingen Vloerbekledingen Natuursteen Keramische producten Industrievloeren Houten vloerbekledingen Kunststof Keramische muurbekledingen

15 TSO 3de graad Bouwtechnieken 14 3 de samenstelling en bereiding van glas verwoorden. de soorten, hun eigenschappen, handelsvormen en gebruik verwoorden. warmte- en geluidsisolatie, alsook nieuwe glassoorten in deze snel evoluerende markt bespreken. (U) 4 de gebruikte metalen in de bouwsector kennen. de samenstelling, fabricage, eigenschappen, handelsvormen en toepassingen verwoorden. de keuze en plaatsing van de meest gebruikte metalen in een woning opnoemen. (U) duurzaamheid, esthetisch aspect en speciale kenmerken analyseren. (U) 5 de meest courante isolatiematerialen, hun eigenschappen, handelsvormen en toepassingen. de juiste keuze van een isolatiemateriaal bepalen, zowel wat kwaliteit, duurzaamheid, plaatsing en prijsklasse aangaat. (U) 6 een algemene kennis van de voegdichtingsmiddelen. een juiste keuze maken tussen de soorten bij plaatsing 7 de samenstellende delen en verhoudingen van beton verwoorden. vers en verhard beton en de speciale betonsoorten kennen. proeven op de samenstellende bestanddelen van het beton en op het beton zelf bespreken en eventueel uitvoeren. (U) 3 Glas Samenstelling Fabricage Soorten Isolerende beglazing (thermisch en akoestisch) Warmtewerend glas Veiligheidsglas Speciale soorten 4 Metalen Ruwijzer Gietijzer Staal Non-ferrometalen (zink, lood, aluminium, koper) Legeringen (messing, brons) 5 Isolatiematerialen Glas- en steenwol Houtwolcementplaten Schuimglas Kunststof Kurkplaten 6 Voegdichtingsmiddelen 7 Beton Het cement De granulaten Water, hulpstoffen en toeslagstoffen

16 TSO 3de graad Bouwtechnieken 15 8 de voornaamste bitumineuze producten kennen. samenstelling, eigenschappen, soorten, handelsvormen en gebruik bespreken. bitumineuze producten juist gebruiken en plaatsen. (U) 9 de voornaamste kunststoffen bespreken. samenstelling, eigenschappen, handelsvormen en toepassingen kennen. plaatsing, kwaliteit en duurzaamheid analyseren. (U) Betonsamenstelling Vervaardiging Vervoeren en storten Het verwerken Bescherming Controle van vers beton Controle van verhard beton Speciale betonsoorten Duurzaamheid van beton Betonstaal 8 Bitumineuze producten Grondstoffen Eigenschappen Soorten Handelsvormen en gebruik 9 Kunststoffen Thermoplastische en thermohardende kunststoffen Kunststoffen in de bouwsector Thermoplasten Polyvinylchloride Polyethyleen Polystyreen Polymethylmetaacrylaat Nylon Thermoharders Fenolformaldehyde Ureumformaldehyde

17 TSO 3de graad Bouwtechnieken de grote indeling van de verfsoorten bespreken. de samenstelling en de toepassingen kennen. praktische wenken bij het verven en verfsysteem zijn noodzakelijk. (U) Polyester Epoxyhars Polyuretaan Elastomeren Neopreen 10 Verven Samenstelling Waterverf, olieverf, lakverf, vernis, latexverf, synthetische verf Stopverf, plamuur Toepassingen van verven, hout staal aluminium metselwerk en beton

18 TSO 3de graad Bouwtechnieken 17 BOUWPLAATSORGANISATIE 1ste jaar: 0 lestijden/week 2de jaar: 1 lestijd/week 1 de elementen toelichten die een bouwovereenkomst voorafgaan, gezien vanuit het standpunt van de aannemer. een analyse maken van de kosten in verband met het uitvoeren van een bouwkundige constructie. aan de hand van de nodige gegevens kostprijsberekeningen maken. 2 de wijze toelichten waarop tijdens de voorbereiding van de uitvoering, werkmethode, personeelsbezetting, materieel en te verwerken materialen worden bepaald. 3 de verschillende planningsmethoden toepassen en afhankelijk van de situatie een keuze maken. 4 de inrichting van een bouwplaats, rekening houdend met alle factoren die hiermee in verband staan, bepalen. de voorschriften in verband met veiligheid en hygiëne bij de bouwplaatsinrichting toepassen. (U) 1 Elementen die de bouwopdracht voorafgaan Bestuderen van de ter beschikking gestelde gegevens : inschrijvingsvoorwaarden, lastenboek, plannen, meetstaat Kostenraming : soorten kosten, tijdnormen, analyse van de kosten Offerte - aanbesteding - bouwovereenkomst 2 Voorbereiding van de uitvoering Bestuderen van de ter beschikking gestelde gegevens voor de uitvoering, de kostenraming en de bouwovereenkomst Bepalen van de werkmethoden, de personeelsbezetting, het materieel en de te verwerken materialen 3 Planningsmethoden Balkendiagram of Santt-kaart C.P.M.-PERT-planning Spoorplanning 4 Bouwplaatsinrichting Studie van de aard der werken, de ter beschikking staande ruimte, de mogelijke aanwezige hindernissen, de nutsvoorzieningen, de voorschriften van de gemeente en politie,... Inrichting - inrichtingsplan Te voorzien : * toegangswegen * plaats bouwlift of bouwkraan * werkruimtes voor de verschillende te verrichten activiteiten * opslagruimte materialen * bouwkeet, kantoorruimte, sanitair

19 TSO 3de graad Bouwtechnieken 18 5 aantonen dat zij inzicht hebben in de concrete bouwplaatsorganisatie bij uitvoering van een bouwwerk. het onderscheid maken tussen : de functie van werfleider en ploegbaas het uitvoerend personeel met betrekking tot de aard van het gepresteerde werk en de kwalificatie. 6 het onderscheid maken tussen de functie van het technischadministratief personeel en de werfleider in verband met de admini- stratie bij de uitvoering. een overeenkomsten voor de levering van materialen en de uitvoering van onderaannemingswerken interpreteren. een nacalculatie maken aan de hand van de nodige gegevens. (U) een werfverslag kunnen opmaken en het dagboek der werken invullen. een vorderingsstatus opmaken, met inbegrip van de toepassing van de prijsherziening. (U) het doel van de voorlopige en de definitieve aanvaarding der werken omschrijven. Veiligheid en hygiëne bij de bouwplaatsinrichting 5 Organisatie van de uitvoering Organisatie personeelsbezetting, materiaalaanvoer en inschakeling onderaannemers i.f.v. de uitvoeringstermijn Functie van werfleider en ploegbaas Onderscheid in het uitvoerend personeel in verband met : * de aard van het gepresteerde werk * de kwalificatie 6 Administratie bij de uitvoering De functie van het technisch-administratief personeel en de werfleider bij het afhandelen van administratieve taken Het maken van overeenkomsten voor de levering van materialen en het uitvoeren van onderaannemingswerken Kostenbewerking Werfvergaderingen, werfverslagen, dagboek der werken, wijzigingen, verrekeningen Vorderingsstaten, prijsherneming, afrekenen van werken in regie Opleveren van de werken : * voorlopige oplevering * definitieve oplevering

20 TSO 3de graad Bouwtechnieken 19 BETONBOUW 1ste jaar: 0 lestijden/week 2de jaar: 2 lestijden/week 1 aantonen dat zij inzicht hebben in relatie architect-ingenieur, onderaannemers. omgaan met bekistingsplan en kunnen de stutten erop aanduiden. het onderscheid maken tussen de verschillende bewapeningen. omgaan met de begrippen hoeveelheden en eindafrekening kennen. 2 uitleggen wat het begrip schuifspanning betekent. de formules toepassen in combinatie met staalbouw. 3 de begrippen "veldmoment", "steunpuntmoment", "toevallige inklemming" en "wringwapening" toepassen. de kenmerken en de eigenschappen van geprefabriceerde vloerplaten opnoemen. 1 Betonbouw Voorstudie en definitief ontwerp Bekistingsplan Wapeningsplan Meetstaten Raming beton- en staalverbruik Nacalculatie Belastingen op bouwwerken 2 Grondslagen van de berekeningen Algemene buigingsformules. Enkelvoudige gewapende balken - bepalen werkzame hoogte 3 Platen - wapening bepalen - nazicht schuifspanningen - eventueel hellende staven - beugelspoed - controle werkspanningen - controle oplegvlakken - schorsen wapenstaven - verankeren en overlappen - Dubbel gewapende balken en oefeningen Platen die als balken worden berekend Splitsen der belasting voor rechthoekige platen

21 TSO 3de graad Bouwtechnieken 20 4 het begrip omschrijven. de plaats van de langswapening op een plan aantonen. het knooppunt tussen kolom / vloerplaat / bovenliggende kolom beschrijven aan de hand van een plan. het belastingsverschijnsel bij excentrisch belaste kolommen en trekkolommen verwoorden. (U) 5 het begrip grondspanning verwoorden. de muurfunderingszool en kolomfunderingszool op een plan aantonen. centrisch en excentrisch belaste funderingsstelstels aantonen. (U) 6 de functie van een wand omschrijven. (U) de plaats van de wapening aanduiden. (U) 7 de berekeningswijze omschrijven. (U) de wapeningen op een plan lezen. (U) Plaat aan vier zijden opgelegd Plaat aan 1 zijde opgelegd en drie zijden ingeklemd Doorlopende platen Ribbenvloeren Geprefabriceerde vloerplaten (pre-dallen) 4 Kolommen Kolombelasting en toelaatbare drukspanning Centrisch belaste kolommen Excentrisch belaste kolommen Trekkolommen 5 Funderingen Muurfunderingszool Kolomfunderingszool Centrisch belast Excentrisch belast 6 Wanden Wand als grondkerend Wanden in appartementsgebouw 7 Trappen Rechte steektrap Traptrede ingeklemd in een wand Trap met centrale boom 8 de basisbegrippen omschrijven. 8 Principe van de berekening volgens de grenstoestanden 9 de basisbegrippen omschrijven. de voor- en nadelen omschrijven. de spansystemen omschrijven (freyssinet, blaton, dywidag, polensky 9 Basisbegrippen spanbeton Inleidende begrippen Begrip voorspanning

22 TSO 3de graad Bouwtechnieken 21 enz...) krachtverliezen in de voorspankabels bepalen. het kabelverloop voorstellen. Aard van de voorspanning Kruip, relaxatie en vermoeiingsbreuk Voorspanstaal-opbuiging - voorgespannen elementen in prefabricage - voorgespannen beton met nagerekt staal - voorgespannen beton met voorgerekt staal - preflexbalken

23 TSO 3de graad Bouwtechnieken 22 STAALBOUW 1ste jaar: 1 lestijd/week 2de jaar: 1 lestijd/week 1 de verbindingsmethodes omschrijven. de afmetingen van de verbinding berekenen. 2 de verschillende lasmethoden en vormen opnoemen. een eenvoudige lasverbinding berekenen. 3 de doorsneden bepalen en de gebruikte vormen toelichten bij een enkelvoudige ligger. de doorsnede bepalen en de gebruikte vormen toelichten bij een samengestelde ligger. (U) 4 de kolomsoorten onderscheiden en berekenen. uitleggen hoe kolommen geplaatst worden. 1 Klink-, nagel- en boutverbindingen Wijze van aanbrengen Enkelsnedige verbinding Dubbelsnedige verbinding Meerdere nagels (bouten) 2 Lasverbindingen Lasmethodes Lasvormen Koplas Laterale las Samengestelde lassen 3 De ligger Enkelvoudige ligger Samengestelde ligger 4 De kolom Berekening Kolomvoet 5 een vakwerk tekenen en berekenen. 5 Vakwerken

24 TSO 3de graad Bouwtechnieken 23 GEREEDSCHAPPEN EN MACHINES 1ste jaar: 1 lestijd/week 2de jaar: 0 lestijden/week 1 de eigenschappen en de toepassingen van de machines omschrijven. het meest geschikte toestel kiezen voor de verschillende werken. de voor- en nadelen van de verschillende transportmogelijkheden opnoemen. de verschillende toestellen met de voordelen en de gebruiksbeperkingen opnoemen. 2 de werking van de toestellen elementair uitleggen. de voor- en nadelen van de verschillende soorten opnoemen. de meest geschikte toestellen kiezen in functie van het uit te voeren werk. 1 Materieel voor droog grondverzet Continu grondwerk - bulldozer-tractor - scraper - graver - laadschop - kabelkraan - hydraulische kraan - verdichters Vervoeren van materiaal - bandlader - speciale voertuigen - werfdumpers - het spoor Wijzen van materiaal - mobiele kranen - torenkranen - bouwliften 2 Materieel voor hydraulisch grondverzet Pompen - algemene werking - verschillende types Zandzuigers - cutterzuiger - sleephopperzuiger - andere machines 3 uitleggen waarvoor de verschillende machines gebruikt worden. (U) 3 Machines voor het leggen van Cementbetonwegen Asfaltwegen

25 TSO 3de graad Bouwtechnieken 24 TOPOGRAFIE EN TERREINOEFENINGEN 1ste jaar: 1 lestijd/week 2de jaar: 0 lestijden/week 1 uitleggen waarvoor de verschillende toestellen gebruikt worden. 1 Topografische toestellen Prismakruisen Meetgereedschappen en hun gebruik Uitzetten van lijnrichtingen Eenvoudige terreinmeting 2 uitleggen waarvoor de verschillende toestellen gebruikt worden. 2 Toestellen voor hoogtmeting Afleesbaken Prismaniveau Reversiebuisniveau Niveau met automatisch niveau Theodoliet Opstellingseisen 3 hoekmeters gebruiken. 3 Hoekmeters 4 het geschikte toestel kiezen en gebruiken. een hoogtebepaling uitvoeren. 4 Waterpassen Geometrisch waterpassen Fouten op een waterpassing Waterpassen vanuit het midden Doorgaande waterpassing Waterpassing met zijslagen Waterpasstaten De vereffening Vlaktewaterpassing Hoogtelijnen Opmeten van lengte- en dwarsprofiel 5 coördinaten van lijnstukken en punten bepalen. 5 Coördinatenleer Coördinatenstelsels Argumenten en berekeningen

26 TSO 3de graad Bouwtechnieken 25 BOUWWETGEVING 1ste jaar: 1 lestijd/week 2de jaar: 0 lestijden/week 1 uitleggen waarom er in verband met bouwen, wetten bestaan. 1 Inleiding bouwwetgeving 2 elementair toelichting geven in verband met de structuur waarbinnen het belgische rechtssysteem functioneert. (U) de voornaamste belgische bestuursniveaus met hun overeenstemmende uitvoerende en wetgevende machten, schematisch weergeven. (U) 3 de verschillende rechtsprekende colleges onderscheiden en hun functie bespreken. (U) de voornaamste gerechtelijke functies in verband met het privaatrechterlijk procesrecht elementair omschrijven. (U) 2 begrippen van het rechtssysteem Recht - begrip - indeling De Belgische rechtsstaat - bestuursniveaus - uitvoerende machten - wetgevende machten - rechterlijke machten Wetten - soorten - hiërarchie - publicatie - wetboeken 3 begrippen met betrekking tot de rechtspraak Rechtsprekende colleges: - rechterlijke rechtscolleges - administratieve rechtscolleges - tuchtrechterlijke rechtscolleges - scheidsgerechten Privaatrechterlijk procesrecht - gerechtelijke functies : rechters, griffier, gerechtsdeurwaarder, gerechtsdeskundige, advocaat - algemene procedure : eerste aanleg, rechtsmiddelen,

27 TSO 3de graad Bouwtechnieken 26 uitvoering van een vonnis bijzondere procedures : - kort geding - verzoening - het deskundig onderzoek 4 de vermelde begrippen kunnen toelichten. 4 Begrippen van burgerlijk recht Algemene begrippen - inleiding o.a. indeling van het burgerlijk wetboek - goederen : roerende en onroerende - zakelijke rechten en persoonlijke rechten/genots- en zekerheidsrechten - verjaring Zakelijke rechten : - eigendomsrecht :. bepaling en beperkingen. natrekking en verkrijgende verjaring. plaatsbeschrijving. mede-eigendom. de gemene muur : algemeenheden, totstandkoming, overname van scheidingsmuren, de afpaling en de gewone erfscheiding Erfdienstbaarheden - algemeenheden en kenmerken - soorten. natuurlijke. wettelijke tot openbaar nut

28 TSO 3de graad Bouwtechnieken 27 5 begrippen met betrekking tot ruimtelijke ordening en stedebouw toelichten. omschrijven hoe in belgië de ruimtelijke ordening en stedebouw wordt gerealiseerd. de verschillende soorten plannen en voorschriften in verband met ruimtelijke ordening en stedebouw elementair toelichten. de procedure toelichten en een dossier samenstellen voor het aanvragen van een vergunning tot het verkavelen van een terrein. de functie van zowel het stedebouwkundig attest 1 als 2 verduidelijken. de procedure toelichten en een dossier samenstellen voor het aanvragen van een vergunning tot het bouwen van een constructie.. wettelijke tot privaat nut. conventionele Vruchtgebruik Recht van opstal en erfpacht Zekerheden: hypotheek 5 Ruimtelijke ordening en stedebouw Algemeenheden en de wet op de ruimtelijke ordening en stedebouw Plannen en bouwondernemingen : gewestplannen, gemeentelijke plannen van aanleg (A.P.A.'s en B.P.A.'s), verkavelingsplannen, bouwplannen, technische uitvoeringsplannen, stedebouwkundige voorschriften, gemeentelijke bouwverordeningen Verkavelingsvergunning : - verkavelen - aanvraag vergunning - verlenen of weigeren van de vergunning: - beroep tegen de beslissing - formulieren Stedebouwkundige attesten 1 en 2 Bouwvergunning : - bouwen vergunning - aanvraag vergunning - verlenen of weigeren van de vergunning; - beroep tegen de beslissing - formulieren 6 de taken van het kadaster omschrijven. 6 Het kadaster

29 TSO 3de graad Bouwtechnieken 28 de structuur elementair omschrijven. kadastrale plannen, aanduidingen en leggers interpreteren. het doel van het vaststellen van het k.i. van een onroerend goed verduidelijken. (U) 7 de soorten bouwcontracten elementair bespreken de plichten van bouwheer en aannemer met voorbeelden illustreren. het doel van de voorlopige en de definitieve aanvaarding van bouwwerken omschrijven aan de hand van voorbeelden. met voorbeelden verduidelijken voor welke gebreken een aannemer tien jaar aansprakelijk is. 8 de taak van een architect omschrijven. het ereloon van een architect bepalen aan de hand van de verschillende gegevens (U). de plichten van bouwheer en architect met voorbeelden illustreren. verduidelijken voor welke fouten een architect tien jaar aansprakelijk is. Algemeenheden: onstaan, opdracht, structuur Technische opdracht en bijhorende bescheiden Fiscale opdracht - bepaling van het kadastraal inkomen (K.I.) en behandeling van bezwaarschriften - algemene perekwatie van het kadastraal inkomen Het kadastraal inkomen van de ontroerende voorheffing Het kadastraal inkomen van de verlaagde registratierechten 7 Het bouwcontract Algemeenheden Soorten Plichten van de bouwheer en aannemer Voorlopige en definitieve aanvaarding van de werken; einde van de overeenkomst Tienjarige aansprakelijkheid van de aannemer 8 Titel en beroep van architect Wet ter bescherming van de titel en het beroep : - titel - wie moet een beroep doen op een architect, - wanneer en waarom - taak van de architect - onverenigbaarheden met andere beroepen Wet tot instelling van de Orde van Architecten : - taak, structuur en bevoegdheden - wie mag het beroep uitoefenen Beroepsvoorschriften - Taak van de architect

30 TSO 3de graad Bouwtechnieken 29 - Ereloonschaal voor architecten Het architectencontract - Bestanddelen en vormen - Plichten van de architect en bouwheer - Tienjarige aansprakelijkheid van de architect

31 TSO 3de graad Bouwtechnieken 30 MEETSTATEN 1ste jaar: 0 lestijd/week 2de jaar: 1 lestijd/week 1 gegevens voor het opmaken van een meetstaat uit het plan en het bijzonder bestek halen. uitleggen wat een meetstaat is en waarvoor het gebruikt wordt. 2 een opmetingsblad opmaken met behulp van een spreadsheet. toelichten hoe de materialen gemeten worden (volume, lengte ) volgens de standaardmeetmethode en die gegevens kunnen integreren in de spreadsheet. een bondige omschrijving maken. gegevens ingeven in de spreadsheet, vertrekkend van een plan of bestek. borderellen met eenheidsprijzen gebruiken en ingeven in de spreadsheet. 1 Kennis van het dossier Plannen Bijzonder bestek meetstaat 2 Meetstaat opmaken Opmetingsbladen Afmetingen Volume Oppervlakte Liniair Per stuk Beschrijving van het werk Multiplicator De aftrekking prijsbepaling 3 meetstaten opmaken vertrekkend van praktische voorbeelden. 3 Toepassingen

32 TSO 3de graad Bouwtechnieken 31 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De verschillende leerinhouden zullen zoveel als mogelijk aangebracht worden door middel van demonstraties en/of praktijkvoorbeelden. Het frontaal lesgeven (doceren) zal zoveel mogelijk vermeden worden. Het is aangewezen om telkens dit mogelijk is de leerlingen zelf de leerinhouden te laten opzoeken en/of ontdekken (bijvoorbeeld gebruik van het internet). Pedagogisch is het niet verantwoord om de leerlingen tijdens de les de leerstof (of tekeningen) te laten noteren. Om tijdverlies te vermijden wordt het gebruik van een goed handboek of van een door de lerares/leraar zelf gemaakte cursus aanbevolen. Het is wenselijk dat het technisch vak mechanica/bouw zo nauw mogelijk aansluit bij het technisch vak bouw. Het is wenselijk om de verschillende jaarplannen in overleg op te stellen (vakgroep) en deze in functie van de vorderingen in elk vak regelmatig bij te sturen. Dit bijsturen gebeurt uiteraard ook in onderling overleg (vakgroep). Technisch tekenen wordt hier bekeken als een vorm van technische communicatie. Het is niet de bedoeling om de leerlingen op te leiden tot bouwkundig tekenaars maar om hen te leren omgaan met een tekening. Heel wat aandacht zal besteed worden aan het schetsen en aan het maken van kleine aanpassingen in bestaande tekeningen (CAD).

33 TSO 3de graad Bouwtechnieken 32 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN 1 ALGEMEEN multimedia pc met internet aansluiting of regelmatig gebruik van het multimedialokaal TV en video of regelmatig gebruik van het multimedialokaal WEG- EN WATERBOUW grondmonsters sondeerapparatuur en grondboor planimeter zeeftoestel stalen van een firma: rioolbuizen en putten (rioleringen) TECHNISCH TEKENEN per leerling: PC + geïnstalleerde software per klas: 1 printer (A3-formaat minimaal) en/of 1 plotter (A3-formaat minimaal) fototoestel tekentafels CONTSTRUCTIELEER grondmonsters sondeer- en boorapparatuur documentatie MATERIALENLEER documentatie en stalen BOUWPLAATSORGANISATIE documentatie betreffende lastenboek, plannen, meetstaten type documenten: overeenkomsten, dagboeken, werfverslagen, voorschriften, opleveringen, BETONBOUW monsters betonsamenstelling en staalsoorten documentatie voorspansystemen 1 De uitrusting en de inrichting van de lokalen, inzonderheid de werkplaatsen, de vaklokalen en de laboratoria, dienen te voldoen aan de technische voorschriften inzake arbeidsveiligheid. Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: Codex, ARAB AREI, Vlarem. Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden met betrekking tot de uitrusting en inrichting van de lokalen en de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat: duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.

34 TSO 3de graad Bouwtechnieken 33 STAALBOUW proefstukken klinknagel- en lasverbindingen GEREEDSCHAPPEN EN MACHINES catalogi TOPOGRAFIE jalons baakstok lintmeter hoekprisma waterpas (hoogtemeting) niveau theodoliet BOUWWETGEVING documentatie ruimtelijke ordening documentatie Bouwkroniek betreffende bouwcontract en beroep architect MEETSTATEN plannen bestekken meetstaten typelastenboeken

35 TSO 3de graad Bouwtechnieken 34 EVALUATIE Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling. Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt welke de verschillende stappen zijn; welke fouten op elk moment ontoelaatbaar zijn; welke fouten kunnen gemaakt worden. Afhankelijk van het resultaat van feedbackmomenten (kleine toetsen, gesprekken, volgsystemen, ) wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer. Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een opdrachtenreeks, een project, een trimester..). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de basisdoelstellingen bereikt heeft. Iedere evaluatie gebeurt in 3 stappen Registreren (veelvuldig afnemen van proeven, oefeningen, opdrachten, kleine toetsen, ). Interpreteren (de gegevens toetsten aan de criteria of normen die de vakwerkgroepen vooraf duidelijk heeft bepaald). Rapporteren (de leerling en de ouders krijgen op een duidelijke wijze een beeld van de vorderingen van de leerling door geregelde momenten van feedback voor de leerling en door een schriftelijke rapportering door middel van agenda, rapport...). TOELICHTING BIJ GEBRUIK VAN HET LEERPLAN In het leerplan zijn een aantal uitbreidingsdoelstellingen opgenomen. Uitbreidingsdoelstellingen worden aangeduid door een (U) na de doelstelling. Uitbreidingsdoelstellingen moeten enkel bereikt worden als het niveau van de leerlingen dit toelaat. Zij kunnen ook gebruikt worden indien een of meerdere lestijden complementaire activiteiten besteed worden aan het praktisch vak praktijk/stages elektriciteit/autotechniek. JAARPLAN Van elke lerares/leraar wordt verwacht dat zij/hij in het begin van het schooljaar een jaarplanning maakt. Die planning kan gemaakt worden volgens het bijgevoegd model. Eenvormigheid is een noodzaak voor de verschillende collega s. De verschillende jaarplannen zullen zodanig gemaakt worden dat er waar mogelijk per week een coördinatie is tussen de verschillende vakken. Een overleg tussen de verschillende leraars zal absoluut noodzakelijk zijn! Tijdens het schooljaar zullen de vorderingen door de verschillende collega's samen regelmatig geëvalueerd worden met het doel de verschillende jaarplannen eventueel bij te sturen. De timing is gemaakt voor 25 weken per schooljaar. De resterende tijd kan door de lerares/leraar vrij gebruikt worden voor uitdiepingen en/of uitbreidingen. Ook nieuwe ontwikkelingen kunnen hier eventueel aan bod komen. De timing en de volgorde van de leerstofonderdelen zijn niet bindend. Indien afgeweken wordt, zal dit in overleg tussen de verschillende collega's gebeuren en zullen indien nodig de andere jaarplannen eveneens aangepast worden. Steeds zal erover gewaakt worden dat de noodzakelijke voorkennis aanwezig is

36 TSO 3de graad Bouwtechnieken 35 Jaarplan Optie:... Leerkracht:... Vorderingsplan Onderwijsvorm:... Graad:... Jaar:... Schooljaar: /.. Vak:... Leerplannummer:... Handboek/cursus:... Lestijden/week:... JAARPLAN VORDERINGSPLAN Week nummer Nr in leerplan Leerinhouden Gegeven op (datum) Opmerkingen

37 TSO 3de graad Bouwtechnieken 36 BIBLIOGRAFIE FEDERATIE VAN DE BETONINDUSTRIE - Permanente catalogus van de Betonindustrie. Brussel, Febe. FONDS VOOR VAKOPLEIDING IN DE BOUWNIJVERHEID (F.V.B.) - Ruwbouwtechnologie. 1. Bouwmaterialen. Brussel : F.V.B. 2. Bouwmethodes Daken. Brussel : F.V.B. FONDS VOOR VAKOPLEIDING IN DE BOUWNIJVERHEID (F.V.B.) - Moderne bekistingen - Technologische begrippen. Brussel : F.V.B. FONDS VOOR VAKOPLEIDING IN DE BOUWNIJVERHEID, BELGISCHE BETONGROEPERING - Cursus betontechnologie. Brussel : F.V.B. HEEGSTRA (H. TR.) - Praktisch bouwen : leerboek voor technische scholen en zelfstudie. Deel 1 : Stenen schuur. Deel 2 : Vrijstaande eengezinswoning. Deel 3 : Bungalow. Deel 4 : Beton. Delft : Waltman. JACOBS (M.), e.a. - Algemene bouwkunde. Delft : Waltman, (Collectie : Leerboek voor het bouwvak). JELLEMA (R.), MEISCHKE (J.), MULLER (J.) - Bouwkunde voor het hoger technisch onderwijs. 0. Inleiding tot de bouwkunde. 1. Algemene bouwkunde/perspectief. 2. Grondwerk/funderingen/kelders/opgaand werk. 3. Vloeren/plafonds/daken. 4. Kozijnen/ramen/deuren. 5. Trappen/liften/gevels. 6. Riolering/leidingen. BELGISCH CELLENBETON (B.C.B.) - Cursus cellenbeton. Brussel : B.C.B., illustraties. BOER (C.), BAKKER (J.H.) - Opbouw en afwerking van gebouwen. Tome I en II. Amsterdam-Brussel : Agon Elsevier. BOSMAN (P.J.J.), NIEUWENHUIS (O.G.), VAN NOORDEN (E.), PIJL (A.), SCHOLTEN (E.) - Bouwkunde. Deel 1. Grondwerken, funderingen, rioleringen. Door : KWANTES (J.), KLAVER (J.), WIN- TERS (P.), VAN ZANTEN (J.), SCHOTSMAN (J.). Deel 2. Steunconstructies, kozijnen, ramen en deuren. Door : PIJL (A.), JANSEN (K.A.), DE WEERT (C.). Leiden : Spruyt, Van Mantgem en De Does. DIETENS (M.) - Constructie van gebouwen. Deel 1 : Bouwterrein, funderingen, metselwerk, draagvloeren. Deel 2 : Trappen, rioleringen, sanitair, daken, vloerbekledingen. Gent : Story. KNEPPENS - Bouwen in baksteen. Uitgave Kemperman. NATIONALE GROEPERING DER KLEI-NIJVERHEID - Bouwen met baksteen Brussel : Nationale Groepering der Klei-Nijverheid. JACOBS (M.) e.a. - Vakkennis metselen. Delft : Waltman, 165 p. (Collectie : Leerboek voor het bouwvak). KWANTENS (J.), KLAVER (J.), WINTERS (P.), VAN ZANTEN (J.), SCHOTSMAN (J.) - Bouwkunde. Deel 1 : Grondwerk, funderingen, kelders Deel 2 : Steenconstructies, ramen, deuren Deel 3 : Vloeren, plafonds, trappen Deel 4 : Kappen, daken, scheidingswanden, systeembouw Leiden : Spruyt, Van Mantgem en De Does N.V.

38 TSO 3de graad Bouwtechnieken 37 WETENSCHAPPELIJK EN TECHNISCH CENTRUM VOOR HET BOUWBEDRIJF (W.T.C.B.) - Bekistingen : overzicht van de bestaande materialen en systemen. Brussel : W.T.C.B. Tijdschrift "Bouwen met Bakstenen". Leerboek der Mechanica Sterkteleer Ir. Ludolph, Ir. Potma, Ir. Legger. Sterkteleer S. Binnendijk Educaboek. Moderne Funderingstechnieken, Ir. Van Weele Waltman. Algemene bouwkunde, Engelsman, Ir. Van Tol, Uffen Waltman. Boekdelen Technologie Houtbewerking door J. Clarysse. Praktisch landmeten Ir. Jonkers Waltman. Type bestekken Ministerie van Openbare Werken (104, 150, 200, ) Basisboek van G. Baert, Bouwwetgeving Bouwmethodes Ruwbouw FVB (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid) Richtlijnen Normen technisch tekenen Hout-Bouw CRITTO Schaal voor attitudemeting (SAM) Verbond van Kristelijke Werkgevers en Kaderleden Beroepsprofielen in de bouwnijverheid FVB Beroepsopleidingsprofiel metselaar VLOR Nuttige adressen KVIV (Koninklijke Vlaamse Ingenieurs Vereniging) Desguinlei Antwerpen tel: FVB (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid) Koningsstraat 45 bus Brussel tel:

39 TSO 3de graad Bouwtechnieken 38 NAVB (Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in de bouwnijverheid) Poincarélaan Brussel tel: NACEBO (Nationale Confederatie van het Bouwbedrijf) Lompbaerdstraat Brussel tel: VCB (Vlaamse Confederatie Bouw) Lombardstraat Brussel tel: