Maak het in. uw buurt! Dinsdag 23 september Thema: De gezondheidskloof aanpakken

Transcriptie

1 Maak het in uw buurt! Dinsdag 23 september 2014 Thema: De gezondheidskloof aanpakken

2 Programma 09u30 09u45 Onthaal en verwelkoming Inhoudelijk programma: de gezondheidskloof aanpakken Situering van het platform warme buurten Stefaan Verhamme, coördinator RESOCC- SERR Zuid- West- Vlaanderen De gezondheidskloof, wat te doen? Sara Willems, professor Universiteit Gent Huizen van het Kind Toelichting concept Huizen van het kind en de aanpak in de regio Zuid- West- Vlaanderen Sammy Decoene, stafmedewerker LOGO Leieland Praktijkvoorbeeld Kurt De Loor, OCMW-voorzitter Zottegem Hoe intekenen? Nele Vandenbrande, Coördinator provinciale dienst preventieve gezinsondersteuning Vraagstelling en discussie 12u15 Netwerkmoment met broodjeslunch

3 Situering platform warme buurten Stefaan Verhamme, coördinator RESOCC- SERR Zuid- West- Vlaanderen

4 Situering platform warme buurten

5 De gezondheidskloof wat te doen? Sammy Decoene, stafmedewerker Logo Leieland

6 Een samenhangend verhaal Strategie Sociale ongelijkheid basisprincipes structurele afspraken middellange termijn verminderen Regelgeving & erkenning Praktijkvoorbeeld Stappenplan Nieuwe structuur => Huizen van het Kind

7 De gezondheidskloof wat te doen? Sara Willems, professor Universiteit Gent

8 De gezondheidskloof: wat te doen? Verschillende strategieën voor een lokaal en regionaal gezondheidsbeleid Prof. dr. Sara Willems Onderzoeksgroep Equity in Health Care

9 Iedereen gelijk geboren? Aantal preterme geboorten (%) <37 weken < 33 weken ,1 8,6 7,1 5,9 2,2 2 1,2 1 Lager ow Lager sow Hoger sow Hoger ow Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie,

10 Lang leve de vooruitgang? Levensverwachting voor mannen van 25 jaar volgens opleidingsniveau Aantal nog te leven jaren op de leeftijd van 25 jaar Higher education Higher secondary education Lower secondary education Primary school degree No degree Opleidingsniveau 10

11 Hoe de sociale kloof in gzh aanpakken? 11

12

13 Hoe de sociale kloof in gzh aanpakken? 13

14 Hoe de sociale kloof in gzh aanpakken? 14

15 Werkgroep Ongelijkheid KBS Aanbevelingen om sociale ongelijkheid in België aan te pakken: een strategie 15

16 3 voorwaarden voor een strategie: 1. Alle neuzen staan 7 x in dezelfde richting 2. Aansturing 3. Tijd versus actie 16

17 opwarmen 3 voorwaarden 7 neuzen aansturen tijd vs actie 15 actiesporen besluit 17

18 opwarmen 3 voorwaarden 7 neuzen aansturen tijd vs actie 15 actiesporen besluit 18

19 opwarmen 3 voorwaarden 7 neuzen aansturen tijd vs actie 15 actiesporen besluit 19

20 1 ste voorwaarde voor een strategie: alle neuzen staan 7 x in dezelfde richting 1. politieke wil 2. integraal en holistisch beleid 3. op gang brengen van een groeiproces 4. multilevel governance 5. 1 ste prioriteit: ontwikkeling lokale beleidscapaciteit 6. betrekken professionals en middenveld bij de strategie 7. evidence and practice based werken 20

21 1. politieke wil 21

22 22

23 2. integraal en holistisch beleid curatieve zorg preventie gezondheidsopvoeding levensomstandigheden sociale context scholing 23

24 24

25 3. op gang brengen van een groeiproces 25

26 4. multilevel governance beleidsdomeinen, beleidsniveaus 26

27 4. multilevel governance 5. mét professionals en het middenveld! beleidsdomeinen, beleidsniveaus 27

28 4. multilevel governance 5. mét professionals en het middenveld beleidsdomeinen, beleidsniveaus Wie stuurt aan? Wie beslist? 28

29 4. multilevel governance 5. mét professionals en het middenveld beleidsdomeinen, beleidsniveaus Centrale begrippen: engagement van alle niveau s betrekken en afstemmen van alle niveau s bottom-up maar binnen een algemeen kader (richting, taken, ) afstemmen gecoördineerde expertiseopbouw 29

30 6. 1 ste prioriteit: ontwikkeling lokale beleidscapaciteit een essentiële rol voor het lokale beleid dus: ontwikkelen lokale beleidscapaciteit 30

31 7. Evidence and practice based beleid waarvan bewezen is dat het werkt 31

32 7. Evidence and practice based Beleid waarvan bewezen is dat het werkt Belang van meten monitoren proces- en effectevaluatie sociale ongelijkheid als uitkomstmaat! 32

33 33

34 opwarmen 3 voorwaarden 7 neuzen aansturen tijd vs actie 15 actiesporen besluit 34

35 3 voorwaarden voor een strategie: 1. Alle neuzen staan 7 x in dezelfde richting 2. Aansturing 3. Tijd versus actie 35

36 Een strategie vereist een proces dat proces moet worden aangestuurd daarvoor zijn structurele afspraken en structuren nodig 36

37 Een strategie vereist een proces dat proces moet worden aangestuurd daarvoor zijn structurele afspraken en structuren nodig 37

38 Een strategie vereist een proces dat proces moet worden aangestuurd daarvoor zijn structurele afspraken en structuren nodig expertisecentrum? 38

39 Een strategie vereist een proces dat proces moet worden aangestuurd daarvoor zijn structurele afspraken en structuren nodig in tussentijd: 7 voorlopige acties 39

40 Proeftuinaanpak: exploreren van nieuwe manieren om aan beleid te doen vb. ouderenzorg, Huizen van het Kind Een expertiseplek voor lokale overheden: vragen over evidence, mogelijkheden, ervaringen uit het buitenland, KBS? Andere instantie? In de regio: wachten of doen? 40

41 opwarmen 3 voorwaarden 7 neuzen aansturen tijd vs actie 15 actiesporen besluit 41

42 3 voorwaarden voor een strategie: 1. Alle neuzen staan 7 x in dezelfde richting 2. Aansturing 3. Tijd versus actie 42

43 3 de voorwaarde voor een strategie: tijd versus actie Middellange termijn nodig Maar niet bij de pakken blijven zitten: pragmatisch maar beredeneerd handelen op korte termijn 43

44 3 de voorwaarde voor een strategie: tijd versus actie Middellange termijn nodig Maar niet bij de pakken blijven zitten: pragmatisch maar beredeneerd handelen op korte termijn 44

45 opwarmen 3 voorwaarden 7 neuzen aansturen tijd vs actie 15 actiesporen besluit 45

46 Aanpak sociale determinanten van gezondheidsongelijkheid Kloof in inkomens + ongelijkheid in het onderwijs aanpakken Integrale programma s om kwetsbare buurten aan te pakken milieu en collectieve diensten verbeteren, economisch initiatief steunen, uitbouw diensten, sociale economie stimuleren, Ziek maakt arm vermijden re-integratie chronisch zieken, De regeling derde betaler ondersteunen samenwerking met huisartsen, 46

47 Aanpak sociale determinanten van gezondheidsongelijkheid Kloof in inkomens + ongelijkheid in het onderwijs aanpakken Integrale programma s om kwetsbare buurten aan te pakken milieu en collectieve diensten verbeteren, economisch initiatief steunen, uitbouw diensten, sociale economie stimuleren, Ziek maakt arm vermijden re-integratie chronisch zieken, De regeling derde betaler ondersteunen samenwerking met huisartsen, 47

48 Aanpak omgevingsfactoren en sociaal kapitaal Eerstelijnsgezondheidszorg beter uitbouwen! Toegankelijke zorg voor elke inwoner WGC s of spinnenwebmodel, samenwerking, Impulseo voor andere zorgverstrekkers? Zorg voor en door inwoners van de buurt De buurt als gezonde omgeving speelmogelijkheden, volkstuintjes, groene buurt, De schoolomgeving als gezonde omgeving veiligheid, groen, Het effect van lokale milieufactoren ism Steunpunt Gezondheid en Milieu Vlaanderen 48

49 Aanpak levensstijl Proportioneel universalisme een universele aanpak voor iedereen met bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen (doelgroepbenadering) Vermijden van: stigmatisering ongewild vergroten van gezondheidskloof! Waar meest gezondheidswinst? 49

50 Aanpak levensstijl Rokers rookstopbegeleiding, determinanten van roken, coping behaviour, Diabetici zorgpad diabetes als leerpad Empowerment en mobilisatie van chronisch zieken, allochtonen, mensen in armoede, Kinderen: doelgroep en hefboom! 50

51 Kinderen: doelgroep en hefboom Evolutie aantal kinderen geboren in een KA gezin 25,00 % 20,00 % 15,00 % 10,00 % 5,00 % Antwerpen Vlaams-Brabant West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limburg Vlaams-Gewest Brussel Hoofdstedlijk Gewest 0,00 %

52 Kinderen: doelgroep en hefboom Kinderen en jongeren als doelgroep maar ook als hefboom voor gezinnen en buurten Belang van netwerking om na te denken hoe dit kan verwezenlijkt worden! Cfr. Huizen van het kind Scholen als plaats voor gezondheidsbevordering en aanpak van ongelijkheid 52

53 opwarmen 3 voorwaarden 7 neuzen aansturen tijd vs actie 15 actiesporen besluit 53

54 3 voorwaarden voor een strategie: 1. Alle neuzen staan 7 x in dezelfde richting 2. Aansturing 3. Tijd versus actie 54

55 Kinderen als doelgroep en hefboom Denken op middellange termijn, doen op korte Samen projecten maken Evidentie Innovatie en out-of-the box denken proeftuinen Regionaal expertisepunt Belangrijke rol voor lokale besturen Intersectorale actie Lokale beleidscapaciteit uitbouwen Mét professionals en middenveld 55

56 Kinderen als doelgroep en hefboom Denken op middellange termijn, doen op korte Samen projecten maken Evidentie Innovatie en out-of-the box denken proeftuinen Regionaal expertisepunt Belangrijke rol voor lokale besturen Intersectorale actie Lokale beleidscapaciteit uitbouwen Mét professionals en middenveld 56

57 Contact Prof. Dr. Sara Willems Onderzoeksgroep Equity in Health Care Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Universiteit Gent De Pintelaan Gent

58 Huizen van het Kind Sammy Decoene, stafmedewerker LOGO Leieland Kurt De Loor, OCMW-voorzitter Zottegem Nele Vandenbrande, Coördinator provinciale dienst preventieve gezinsondersteuning

59 Huizen van het Kind Een lokaal samenwerkingsverband tussen verschillende actoren Voor gezinnen: (aanstaande) ouders, opvoedingsverantwoordelijken, kinderen en jongeren Dat een geïntegreerde en efficïent aanbod van preventieve gezinsondersteuning opzet Dat op intragemeentelijk, gemeentelijk of intergemeentelijk niveau vorm krijgt Afgestemd op de noden en behoeften van de lokale gebruikers en actoren En met het oog op de principes en doelstellingen die bereikt moeten worden Zodat zowel op inhoudelijk als organisatorisch vlak het maximale uit de preventieve gezinsondersteuning gehaald wordt.

60 Huizen van het Kind Doelstellingen: Aanstaande ouders, gezinnen, hun kinderen en jongeren gepast te ondersteunen op het vlak van gezondheid, de ontwikkeling en de opvoeding van hun opgroeiende kinderen; De sociale, informele netwerken rondom gezinnen en hun kinderen en jongeren te bevorderen en te ondersteunen. Risico s, problemen inzake gezondheid, ontwikkeling, opvoeding en onderwijs bij kinderen vroegtijdig op te sporen, op te volgen en/of te verwijzen. Infectieziekten bij kinderen voorkomen, onder meer door toediening van vaccinaties. Te werken aan de versterking van kwetsbare aanstaande ouders en gezinnen met kinderen en jongeren in het kader van de bestrijding van kinderarmoede. Door middel van sensibilisering en het promoten van ondersteunende maatregelen te aanzien van aastaande ouders en gezinnen met kinderen en jongeren bij te dragen aan het creëeren van een gezinsvriendelijk klimaat in de gehele samenleving.

61 Huizen van het Kind Concept en aanpak Preventieve gezondheidszorg Opvoedingsondersteuning 3. Sociale cohesie/ontmoeting

62 Preventieve gezondheidszorg Huizen van het Kind Concept en aanpak 1. Primaire preventie Het voorkomen van ziekten, zorgen dat ze geen kans krijgen. Gezonde voeding voorkomt obesitas. Preventieve gezondheidszorg omvat dus onder meer gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Ook profylactische maatregelen, hygiëne bij voedselbereiding, naleven van veiligheidsvoorschriften helpen bij het voorkomen van ziekten. Secundaire preventie Dit is het vroegtijdig opsporen van afwijkingen, of ziekten in een vroeg stadium ontdekken. Een hielprik bij een pasgeborenen brengt mogelijke afwijkingen aan het licht die meteen behandeld kunnen worden. Zonder dit onderzoek zou het gebrek pas later blijken, zodat een afdoende behandeling moeilijker en minder effectief wordt. Veralgemeende medische screening bij kleuters en lagereschoolleerlingen, zoals onder meer door een consultatiebureau, door Kind en Gezin of het Centrum voor Leerlingenbegeleiding kaderen dus in de secundaire preventie. Tertiaire preventie Hier tracht men na een ziekte de nodige maatregelen te nemen zodat ze niet opnieuw de kop kan opsteken. Bijvoorbeeld levensstijl en/of eetgewoonten aanpassen.

63 Huizen van het Kind Concept en aanpak Preventieve gezondheidszorg Opvoedingsondersteuning 3. Sociale cohesie/ontmoeting

64 Opvoedingsondersteuning Huizen van het Kind Concept en aanpak 2. Model Lieve Vandemeulebroecke, 2002

65 Opvoedingsondersteuning Huizen van het Kind Concept en aanpak 2. Een continuüm van functies Aanspreken en verrijken van het opvoedingsmilieu Het bewaren en opnieuw in evenwicht brengen van de balans tussen risico- en protectieve factoren. Onthaal, doorverwijzing en oriëntering naar intensieve gespecialiseerde begeleiding (gericht op herstel)

66 Huizen van het Kind Concept en aanpak Preventieve gezondheidszorg Opvoedingsondersteuning 3. Sociale cohesie/ontmoeting

67 Sociale cohesie / ontmoeting Huizen van het Kind Concept en aanpak 3. Model Paes, 2008

68 Sociale cohesie / ontmoeting Huizen van het Kind Concept en aanpak 3. Sociale netwerken = 3 functies (Baertman, 2010) Praktische ondersteuning Psychologische of emotionele steun Normatieve functie

69 Fase Huizen van het Kind Concept en aanpak 1. In kaart brengen Aanbod Preventieve gezondheidszorg Opvoedingsondersteuning Sociale cohesie

70 Fase Huizen van het Kind Concept en aanpak 1. In kaart brengen Hoe? A.d.h.v. 7 functies van opvoedingsondersteuning Informatie en voorlichting Praktische pedagogische of instrumentele steun Emotionele steun Sociale steun, sociale samenhang en zelfhulp bevorderen Signalering, vroegtijdige onderkenning en verwijzing Pedagogische advisering en licht ambulante ondersteuning Meer intensieve, laagdrempelige hulp

71 Fase Huizen van het Kind Concept en aanpak 1. In kaart brengen Hoe? Afbakenen leeftijdscategorieën _ ( Leeftijdscategorie: 0 tot 3 jaar Leeftijdscategorie: 3 tot 6 jaar Leeftijdscategorie: 6 tot 12 jaar Leeftijdscategorie: 12 tot 18+

72 Fase Huizen van het Kind Concept en aanpak 1. In kaart brengen Hoe? Afbakenen thematiek_ ( Opvoeden en opgroeien Gezin en relaties Werk, school en opvang Gezond en wel Vrije tijd

73 Fase Huizen van het Kind Concept en aanpak 2. Drempels en noden in kaart brengen (Parmentier, Roose & De Bie in Roose, 2005) Beschikbaarheid Bereikbaarheid Bruikbaarheid Betaalbaarheid Begrijpbaarheid

74 Fase Huizen van het Kind Concept en aanpak 2. Drempels en noden in kaart brengen Bekendheids- participatie- en tevredenheidsgraad meten Behoefte aan opvoedingsondersteuning bij ouders nagaan. Verschillen in kwetsbaarheid van ouders = sterk afhankelijk van het beschikken over een sterk informeel opvoedingsnetwerk.

75 Fase Huizen van het Kind Concept en aanpak 3. Doelstellingen en strategieën Realistische doelstellingen bepalen Cfr. Beleidsplannen Cfr. Prioriteiten organisaties Cfr. Noden van de doelgroepen Effectieve strategieën, interventies en materialen kiezen Aandachtspunten: Wie, welke interventies kan uitvoeren en welke middelen hiervoor dienen worden te voorzien. Welke communicatiekanalen dienen we te gebruiken naar de inwoners en naar specifiek kwetsbare groepen. Welke registratiemiddelen worden voorizen om de uitvoering op te volgen.

76 Fase Huizen van het Kind Concept en aanpak 4. Uitvoering & evaluatie In welke mate zijn de doelen bereikt en is de investering verantwoord? Welke verbeteringen dienen er aangebracht te worden bij het verder zetten van Huis van het Kind door de ervaren knelpunten te benoemen en de succesfactoren te behouden?

77 Huizen van het Kind Sammy Decoene, stafmedewerker LOGO Leieland Kurt De Loor, OCMW-voorzitter Zottegem Nele Vandenbrande, Coördinator provinciale dienst preventieve gezinsondersteuning

78 OCMW Zottegem

79 OCMW Zottegem Ontstaan in de schoot van het Zottegems Kinderrechtenplan ter bestrijding van kinderarmoede

80 OCMW Zottegem Recht op een veilige (thuis)- omgeving Recht op gezondheid Kinderarmoede Recht op onderwijs Recht op participatie

81 OCMW Zottegem Partners Kinderrechtenplan De sleutelpartners : OCMW Zottegem CAW regio Aalst (nu CAW Oost-Vlaanderen ) CKG Zonneheuvel (vzw Den Boomgaard) Kind en Gezin Kind en Preventie vzw De netwerkpartners: Scholen, CLB s, Dienst begeleid wonen t WEB, Centrum Geestelijke Gezondheidszorg, PISAD, Kinderopvangsector, Regionaal welzijnsoverleg, Jongerenwelzijn Oost-Vlaanderen, Lokaal netwerk vrije tijdsparticipatie Stuurgroep

82 OCMW Zottegem Van netwerken en samenwerken naar samenhuizen

83 OCMW Zottegem Aanbod diensten fysieke HvhK + DOP vzw (dienst ondersteuningsplan) : sinds juni 2014

84 OCMW Zottegem Voordelen van het samenhuizen werkt drempelverlagend maakt diensten toegankelijker betere afstemming aanbod diensten afstemming openingsuren creëren van naadloze overgangen tussen diensten warme doorverwijzingen Duidelijk voor ouders: 1 locatie voor het gamma aan diensten gericht naar ouders en kinderen

85 OCMW Zottegem Samenwerkingsverband HvhK > fysieke HvhK Netwerken en samenwerken loont steeds groeiend netwerk Oorspronkelijk samenwerkingsverband OCMW Zottegem CAW regio Aalst (nu CAW Oost- Vlaanderen ) CKG Zonneheuvel (vzw Den Boomgaard) Kind en Gezin Kind en Preventie vzw Scholen CLB s Dienst begeleid wonen t WEB Centrum Geestelijke Gezondheidszorg PISAD Kinderopvangsector (DOO en ZIBO) Jongerenwelzijn team Oost-Vlaanderen Lokaal netwerk vrije tijdsparticipatie Huidig samenwerkingsverband + Gezinsbondsafdelingen Zottegem + Huis van de Mens Zottegem + JAC Zottegem/ jeugddienst Zottegem + DOP vzw + CM midden vlaanderen (Gezondheidspromotie) + Vormingplus + VCOK + gemeentebestuur Zwalm + gemeentebestuur Lierde + OCMW bestuur Sint-Lievens-Houtem + OCMW bestuur Brakel + vb verkennende gesprekken met Leerpunt Zuid-Oost-Vlaanderen

86 OCMW Zottegem Uitdaging HvhK REGIO Zottegem

87 OCMW Zottegem Kijken naar de toekomst Gezamenlijk vrijwilligersbeleid Blijvend verruimen samenwerkingsverband Verruimen aanbod voor ouders van tieners

88 OCMW Zottegem Contactgegevens OCMW Zottegem Voorzitter Kurt De Loor Deinsbekestraat Zottegem Telefoon: Huis van het Kind Katrien De Canck Kloosterstraat 40a 9620 Zottegem Telefoon:

89 Huizen van het Kind Gezinnen ondersteunen in hun kracht Regelgeving - Erkenning en subsidiëring

90 Huizen van het Kind Sammy Decoene, stafmedewerker LOGO Leieland Kurt De Loor, OCMW-voorzitter Zottegem Nele Vandenbrande, Coördinator provinciale dienst preventieve gezinsondersteuning

91 Decreet houdende de organisatie van de preventieve gezinsondersteuning Decreet goedgekeurd 20/11/2013 Uitvoeringsbesluit goedgekeurd 28/03/2014 Ingang op 1/04/2014 : REGELGEVING

92 Erkenning Huis van het Kind Voorwaarden erkenning Geen vormvereisten voor het lokaal samenwerkingsverband Samenwerking met het lokaal bestuur Aansluiting bij het lokaal sociaal beleid Minimum verplicht aanwezig aanbod opvoedingsondersteuning, preventieve gezondheidszorg, sociale cohesie Consultatiebureau + 2 andere aanbodsvormen Verplichte aansluiting van aanbod K&G Doorverwijzing Openstellen van het samenwerkingsverband naar alle PGO-actoren Concrete acties ondernemen om Tot geïntegreerd en efficiënt aanbod te komen, afgestemd op de noden van de gebruikers Toegankelijkheid te vergroten Progressief universalisme vorm te geven Zorgafstemming te faciliteren Aanbod ook ontsluiten naar professionals Het aanbod bekendmaken te maken op het intersectoraal overleg integrale jeugdhulp en lokaal overleg kinderopvang : REGELGEVING

93 Aanvragen van de erkenning Via formulier website (formulier + handleiding) kan elk moment ingediend worden (los van oproep) Ontvankelijkheidscriteria: Aangetekend indienen Volledig (alle verplichte velden invullen) Alle noodzakelijke handtekeningen Indien VZW: bijlage met samenstelling vzw Beslissing erkenning Huis van het Kind na inhoudelijke behandeling aanvraag K&G (3 maanden na postdatum)

94 Subsidiëring Huis van het kind Over erkenning en subsidiëring Zelfde als bij erkenning + Feitelijke vereniging of vzw Actief betrekken van PGO-actoren Acties ondernemen naar gezinnen die nog niet bereikt worden Overlap en hiaten wegwerken Gebruikersparticipatie structureel vorm geven Zorgafstemming organiseren Voorzien in coördinatie en kwaliteitsbevordering : REGELGEVING

95 Subsidiëring aanvragen? Na oproep waarin ontvankelijkheidscriteria bepaald worden (oproep voorjaar 2014, uiterlijk indieningstermijn 31 juli 2014) Budget: aantal minderjarigen in het werkingsgebied en het aandeel minderjarigen in kansarm gezin (zie oproep op de website) Toekenning / Beslissing (oproep 2014): aanvragen worden beoordeeld en gerangordend + rekening houden met provinciale spreiding en verhouding centrumsteden/andere gemeenten: beslissing in de loop van november 2014 Geen subsidiëring, maar wel voldoen aan voorwaarden subsidiëring: erkenning als Huis van het Kind

96 Vraagstelling en discussie