Gynaecologische kanker. Poli Gynaecologie

Transcriptie

1 Gynaecologische kanker Poli Gynaecologie

2 1

3 Inleiding Als u geconfronteerd wordt met de diagnose gynaecologische kanker is dat een hele schok. U krijgt veel informatie en het is niet altijd gemakkelijk die informatie te begrijpen en te onthouden. Deze folder geeft algemene informatie over kanker en specifiek over gynaecologische kanker. Wat is kanker? Kanker is de ongecontroleerde deling van lichaamscellen. De cellen kunnen niet meer stoppen met delen en groeien in omliggende weefsels. Soms kunnen ze uitzaaien naar andere delen van het lichaam. Kanker kan bijna overal in het lichaam ontstaan. Er zijn meer dan 100 verschillende soorten kanker. De snelheid waarop ongecontroleerde celdeling plaatsvindt, is voor iedere kankersoort weer anders. Sommige kankersoorten geven daardoor ook sneller klachten dan andere. Hoe ontstaat kanker? Het lichaam maakt telkens nieuwe cellen aan door oude cellen te kopiëren. Soms gaat er echter iets mis. Dan blijven nieuwe cellen zich opsplitsen terwijl dat niet nodig is. Met als gevolg dat een ophoping van cellen ontstaat. Deze ophoping noemen we een tumor of gezwel. Dit noemen we kanker. Deze foutjes in de celdeling gebeuren vaak en komen bij alle mensen voor. Maar meestal zijn cellen waarin een fout wordt gemaakt niet levensvatbaar, waardoor de fout vanzelf wordt hersteld. Van veel soorten kanker is bekend wat de oorzaken of risicofactoren zijn. Maar vrijwel altijd zijn er meerdere oorzaken en gelukkig krijgt niet iedereen die te maken heeft met een mogelijke oorzaak van kanker ook daadwerkelijk kanker. Bekende risicofactoren zijn: leeftijd, erfelijkheid, ongezond leven (roken, alcohol, overgewicht, enz.), virussen of bacteriën. 2

4 Gynaecologische kanker Gynaecologische kanker is kanker van de vrouwelijke geslachtsorganen. Er zijn verschillende soorten gynaecologische kanker: baarmoederkanker (endometriumcarcinoom); baarmoederhalskanker (cervixcarcinoom); eierstokkanker (ovariumcarcinoom); vulvakanker (vulvacarcinoom). Baarmoederkanker Baarmoederkanker is een kanker van de baarmoeder. Er zijn verschillende vormen. Bij 90 tot 95% gaat het om kanker van het baarmoederslijmvlies. Dit is een endometriumcarcinoom. De andere 5 tot 10% tumoren in de baarmoeder zijn baarmoedersarcomen. De meeste vrouwen die baarmoederkanker (endometriumcarcinoom) krijgen, zijn tussen de 55 en 80 jaar. De tumor komt zelden voor bij vrouwen jonger dan 45 jaar. Jaarlijks krijgen ongeveer vrouwen in Nederland baarmoederkanker. De baarmoeder ligt in de buikholte en is ongeveer zo groot als een peer. De baarmoeder bestaat uit verschillende lagen. De binnenste laag is het slijmvlies en wordt normaal tijdens de menstruatie afgestoten. Kanker in de baarmoeder ontstaat bijna altijd in die binnenste laag van het slijmvlies van de baarmoeder (endometriumcarcinoom). 3

5 Baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker (cervixcarcinoom), wordt in Nederland per jaar bij ongeveer 850 vrouwen vastgesteld. Baarmoederhalskanker komt voor bij vrouwen van alle leeftijden, maar het meest bij vrouwen van 30 tot 55 jaar. Het Humane Papilloma Virus (HPV) veroorzaakt baarmoederhalskanker. Dit virus kan tijdens geslachtsgemeenschap overgedragen worden. Maar niet elke vrouw die met dit virus besmet is, krijgt baarmoederhalskanker. Roken blijkt bij het krijgen van baarmoederhalskanker van invloed te zijn. Eierstokkanker Eierstokkanker (ovariumcarcinoom) wordt per jaar bij ongeveer vrouwen vastgesteld. Eierstokkanker ontstaat meestal bij vrouwen ouder dan 50 jaar, maar kan op alle leeftijden voorkomen. Een bepaalde vorm van eierstokkanker, de kiemceltumor, komt juist vooral bij jonge meisjes voor en veel minder bij volwassen vrouwen. De 2 eierstokken liggen links en rechts naast de baarmoeder in de buikholte. De eierstokken zorgen voor hormoonproductie en opslag van de eicellen. Over de oorzaken van het ontstaan van eierstokkanker is weinig bekend. Wel speelt erfelijkheid bij 5 tot 15% van de vrouwen een rol. Vrouwen die een fout in het BRCA1 of het BRCA2-gen hebben, hebben naast een verhoogde kans op borstkanker, ook een verhoogd risico op eierstokkanker. Vulvakanker De vulva is de huid rondom de schede en bestaat uit de grote en de kleine schaamlippen en de clitoris. Vulvakanker (vulvacarcinoom) komt vrij weinig voor. In Nederland wordt vulvakanker bij ongeveer 400 vrouwen vastgesteld. De meeste vrouwen zijn ouder dan 70 jaar. Maar vulvakanker kan ook op veel jongere leeftijd voorkomen. Vulvakanker ontstaat zeer langzaam uit verschillende huidafwijkingen. Meestal zijn deze huidafwijkingen goedaardig maar in 10% van de gevallen kunnen ze kwaadaardig worden. 4

6 Wie kan u ondersteunen? In de periode dat u geconfronteerd wordt met kanker zijn er professionals die u kunnen ondersteunen. De casemanagers gynaecologie kunnen u begeleiden in de tijd dat u onder behandeling bent. Voor meer informatie kunt u altijd contact opnemen met onderstaande telefoonnummers. Heeft u nog vragen? Heeft u vragen of opmerkingen, neem dan contact op met: Poli Gynaecologie: Telefoon: (Tijdens kantooruren) Vrouw-Moeder-Kind centrum: Telefoon: (Buiten kantooruren) Casemanagers gynaecologie: De casemanager gynaecologie is een gespecialiseerde verpleegkundige die nauw betrokken is bij de onderzoeken die u krijgt en/of de behandelingen die daarop volgen. Ellen Cuijpers Telefoon: , vraag naar sein casemanagersgyn@sjgweert.nl Yanett Macedo Sotelo Telefoon: , vraag naar sein casemanagersgyn@sjgweert.nl 5

7 Meer informatie Betrouwbare informatie over gynaecologische kanker vindt u op onderstaande sites: Netwerk vrouwen met gynaecologische kanker Nederlandse vereniging voor obstetrie en gynaecologie Oncologische Netwerk Zuidoost-Nederland Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten organisaties 6

8 R