Gynaecologie. Vulvakanker
|
|
- Elke Boender
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gynaecologie Vulvakanker Deze brochure wordt u aangeboden door de afdeling Gynaecologie/Verloskunde. Wij vinden het belangrijk dat patiënten goede voorlichting krijgen. De belangrijkste voorlichting vindt plaats in de spreekkamer. Maar daarnaast is het plezierig wanneer u thuis een en ander nog eens rustig kunt nalezen. Deze brochure is dan ook in eerste instantie bedoeld als aanvulling op het gesprek met de hulpverlener. Daarbij maken wij gebruik van het voorlichtingsmateriaal van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie. Dit materiaal geeft een globaal beeld van aandoeningen, onderzoeken en behandelingen. Het kan zijn dat de hulpverlener in uw situatie andere informatie of adviezen geeft. Meer informatie Voor informatie over het ziekenhuis kunt u terecht op onze website: Ook kunt u bellen naar het algemene informatienummer (0182) Wilt u meer informatie op het gebied van gynaecologie en verloskunde, dan vindt u dit op de site van de Nederlandse Vereniging voor Gynaecologie en Obstetrie: en Hebt u vragen naar aanleiding van de informatie in deze brochure, dan kunt u bellen naar de polikliniek verpleegkundige Gynaecologie/Verloskunde, telefoon (0182) op werkdagen tussen uur en uur. Colofon uitgave : Groene Hart Ziekenhuis, Gouda productie : Marketing & Communicatie januari
2
3 Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE VULVAKANKER Versie 1.0 Datum Goedkeuring Verantwoording NVOG
4 Inhoudsopgave Algemeen...1 Wat is kanker van de vulva?...1 Bij wie komt kanker van de vulva voor?...1 Hoe ontstaat kanker van de vulva?...2 VIN...2 LS...2 Uitzaaiingen...3 Wat zijn de klachten bij kanker van de vulva?...4 Onderzoek...5 Behandeling...6 Operatie...6 Schildwachtklier-methode...6 Behandeling bij uitzaaiingen...7 Bestraling...7 Kans op genezing...8 Mogelijke bijwerkingen en complicaties van de behandelingen...9 Bij de operatie van de vulva en de lymfklieren...9 Bij bestraling van vulvakanker met of zonder chemotherapie...9 Tot slot...10 Om verder te lezen...10 Adressen...10 Colofon...11 i
5 Algemeen Kanker van de vulva is een zeldzame kwaadaardige aandoening van de huid rond de schede. De eerste klachten kunnen bestaan uit langdurige jeuk en irritatie, en soms bloedverlies. De behandeling is meestal een operatie: daarbij worden de kanker en zo nodig de lymfklieren in een of beide liezen verwijderd. Soms, als er uitzaaiingen in de lymfklieren zijn, moet nog aanvullend bestraling plaatsvinden. De prognose is meestal goed, afhankelijk van de grootte van de kanker en van eventuele uitzaaiingen. Wat is kanker van de vulva? De vulva is de huid rond de schede en bestaat uit de kleine en grote schaamlippen en de clitoris (zie figuur) (zie Aandoeningen van de vulva en Het eerste bezoek aan de gynaecoloog). Er bestaan verschillende vormen van kanker van de vulva: vulvacarcinoom ontstaat uit de huid van de schaamlippen en is de meest voorkomende kanker van de vulva, vulvamelanoom ontstaat uit de pigmentcellen van de huid van de schaamlippen en komt minder vaak voor. De vulva Bij wie komt kanker van de vulva voor? Kanker van de vulva is zeldzaam en komt in Nederland bij ongeveer 200 vrouwen per jaar voor. Het is een ziekte die vooral bij oudere vrouwen ontstaat: de helft van de vrouwen met kanker van de vulva is 74 jaar of ouder. NVOG - Vulvakanker (1.0)
6 Hoe ontstaat kanker van de vulva? Kanker van de vulva ontstaat zeer langzaam uit afwijkende cellen in de huid van de vulva. De laatste jaren is duidelijk geworden dat er twee vormen van vulvakanker voorkomen, die uit verschillende huidafwijkingen kunnen ontstaan (zie Aandoeningen van de vulva): VIN (vulvaire intra-epitheliale neoplasie) en LS (lichen sclerosus). Deze huidafwijkingen blijven bijna altijd goedaardig, maar kunnen in minder dan 10 procent uitgroeien tot kanker. VIN VIN (vulvaire intra-epitheliale neoplasie) is een huidafwijking die wordt veroorzaakt door het humaan papillomavirus (het wrattenvirus). VIN kan een voorstadium zijn van vulvakanker. Bij ongeveer 5 tot 10 procent van de vrouwen met VIN ontstaat kanker. LS LS (lichen sclerosus) komt het vaakst voor. Lichen betekent wit en sclerosus betekent hard, dus de huid van de vulva wordt hierbij harder en witter (zie Aandoeningen van de vulva). LS is een goedaardige huidafwijking waarvan de oorzaak onbekend is en die doorgaans al jaren bestaat. Bij ongeveer 5% van de vrouwen met LS kan kanker van de vulva ontstaan. NVOG - Vulvakanker (1.0)
7 Uitzaaiingen Kanker van de vulva kan zich op drie manieren uitbreiden: direct, door uitzaaiingen via het bloed, door uitzaaiingen via de lymfbanen. Omliggende organen - de urinebuis, de vagina, de anus of de clitoris - kunnen door groei van de kanker direct bij de kanker betrokken raken. Ook kunnen kwaadaardige cellen via de lymfbanen worden uitgezaaid in de lymfklieren van de liezen, of via de bloedbaan naar bijvoorbeeld de longen. Dit laatste gebeurt echter zelden bij vulvakanker. NVOG - Vulvakanker (1.0)
8 Wat zijn de klachten bij kanker van de vulva? De belangrijkste klacht van vrouwen met kanker van de vulva is jeuk, branderigheid of irritatie en pijn van de schaamlippen, vooral tijdens en na het plassen. Soms is een zwelling voelbaar en treedt er bloedverlies op. Vaak bestaan de jeuk en irritatie (achteraf gezien) al jaren. NVOG - Vulvakanker (1.0)
9 Onderzoek Bij het vermoeden op kanker van de vulva zal een biopt (een klein stukje weefsel) van de afwijking worden genomen. Dit gebeurt in de polikliniek of in de behandelkamer, en het doet bijna geen pijn. Vaak wordt eerst een foto van de afwijking gemaakt. Daarna doet de gynaecoloog inwendig onderzoek (zie Het eerste bezoek aan de gynaecoloog) en voelt vaak in beide liezen om eventuele uitzaaiingen in de liesklieren op het spoor te komen. De patholoog beoordeelt in het laboratorium het biopt onder de microscoop. De uitslag zal daarom niet meteen bekend zijn. Om eventuele uitzaaiingen op te sporen wordt soms een buikscan of echo-onderzoek (zie Echoscopie in de gynaecologie) verricht en een longfoto gemaakt. NVOG - Vulvakanker (1.0)
10 Behandeling Dit hoofdstuk is onderverdeeld in subhoofdstukken en/of paragrafen. Om de inhoud te kunnen bekijken klikt u in de linkerkolom op de subhoofdstuk- en/of paragraaftitel. Operatie Wanneer uit het biopt blijkt dat het gaat om vulvakanker, overlegt de gynaecoloog doorgaans met een ziekenhuis waar veel ervaring bestaat met de behandeling van deze aandoening. Deze behandeling bestaat uit een operatie waarbij het afwijkende gedeelte wordt weggehaald. De afwijking wordt verwijderd met een stukje 'normale' huid eromheen. Het is maar zelden nodig dat hierbij ook de clitoris, een stukje van de urinebuis, de vagina of van de kringspier van de anus wordt verwijderd. Meestal haalt de gynaecoloog ook de lymfklieren in één of beide liezen weg. Schildwachtklier-methode Voor de lymfklieren in de liezen bestaat er de laatste jaren in een aantal ziekenhuizen een alternatieve behandeling. Dit gebeurt vooralsnog in het kader van wetenschappelijk onderzoek. Bij deze methode kan voorkomen worden dat lymfklieren voor niets worden verwijderd. Bij deze schildwachtklier-methode spuit de gynaecoloog vóór de operatie een radioactieve speurstof rond de afwijking op de vulva. Deze speurstof wordt door de lymfbanen opgenomen en naar een of meerdere lymfklieren in de lies vervoerd. Lymfklieren die de speurstof opnemen worden zichtbaar op een röntgenfoto en kunnen door middel van een veel kleinere liesoperatie worden weggenomen. NVOG - Vulvakanker (1.0)
11 Behandeling bij uitzaaiingen Dit hoofdstuk is onderverdeeld in subhoofdstukken en/of paragrafen. Om de inhoud te kunnen bekijken klikt u in de linkerkolom op de subhoofdstuk- en/of paragraaftitel. Bestraling Zijn er uitzaaiingen in de lymfklieren, dan is vaak uitwendige bestraling nodig in het gebied van de liezen en soms op het bekken. De bestraling start ongeveer vier tot zes weken na de operatie en duurt veelal vier weken. Bij een grote kanker van de vulva adviseert de gynaecoloog soms als eerste behandeling bestraling in combinatie met chemotherapie. Dan zal er geen operatie plaatsvinden. Bestraling is soms ook de eerste keuze van behandeling als uw conditie een operatie niet toelaat. Medicijnen voor vulvakanker bestaan er op dit moment nog niet. NVOG - Vulvakanker (1.0)
12 Kans op genezing Vulvakanker is een goed behandelbare ziekte als het in een vroeg stadium wordt ontdekt. Met 'vroeg' bedoelen we het stadium waarin een kleine afwijking bestaat zonder uitzaaiingen in de lymfklieren van de lies. Hierbij is genezing mogelijk bij 80 tot 90 procent van de vrouwen met vulvakanker. Zelfs als er - weinig - uitzaaiingen zijn, bijvoorbeeld in een klein gedeelte van één of twee lymfklieren, is genezing nog steeds bij 60 tot 70 procent van de vrouwen mogelijk. Bij ongeveer 20 procent van de vrouwen met deze ziekte kan op dezelfde plaats kanker terugkomen of zelfs na lange tijd weer opnieuw ontstaan. Als dit op tijd wordt ontdekt is opnieuw genezing door een operatie mogelijk. NVOG - Vulvakanker (1.0)
13 Mogelijke bijwerkingen en complicaties van de behandelingen Dit hoofdstuk is onderverdeeld in subhoofdstukken en/of paragrafen. Om de inhoud te kunnen bekijken klikt u in de linkerkolom op de subhoofdstuk- en/of paragraaftitel. Bij de operatie van de vulva en de lymfklieren Vroege gevolgen De belangrijkste bijwerkingen direct na de operatie kunnen zijn: een infectie, een stoornis in de wondgenezing of het ontstaan van lymfcysten (vochtophopingen) in de liezen. Bij al deze bijwerkingen moet u contact opnemen met de gynaecoloog. Late gevolgen De meeste late gevolgen treden alleen op als ook de lymfklieren zijn verwijderd. De belangrijkste late bijwerking is lymfoedeem (vochtophoping) aan de benen. Dit is lastig en vaak ook pijnlijk. U kunt uw gynaecoloog vragen of de fysiotherapeut hier iets aan kan doen. Na de operatie kan de huid rond de littekens en een deel van het bovenbeen gevoelloos zijn. Dit is niet te verhelpen. Soms zijn er plasklachten na de operatie. Meestal betreft dit een veranderde straal van de plas (sproeien). Er is, na de operatie, een verhoogd risico op wondroos van het onderlichaam (erysipelas). Bij huidafwijkingen of klachten van de huid moet u daarom contact opnemen met uw huisarts. Vulvakanker en de behandeling daarvan kunnen invloed hebben op de seksualiteit. Niet alleen kunnen hierbij psychische factoren een rol spelen, maar soms is de vaginaopening te nauw en is het vrijen pijnlijk of zelfs onmogelijk. Is ook de clitoris weggenomen, dan kan het moeilijker zijn om klaar te komen. Bespreek dit met uw gynaecoloog. Bij bestraling van vulvakanker met of zonder chemotherapie Vroege gevolgen Bij bestraling ontstaat vaak huidverbranding, in lichte mate en van voorbijgaande aard. Een enkele keer kan de huidafwijkingen zeer pijnlijk zijn en gepaard gaan met blaarvorming. Afhankelijk van de uitgebreidheid van de bestraling kan diarree optreden. Late gevolgen Na bestraling kunnen blijvend pigmentveranderingen en stugger worden van de huid bestaan. Darmklachten zoals diarree en verlies van bloed of slijm kunnen ook nog later na de bestraling voorkomen, maar zijn zeldzaam. NVOG - Vulvakanker (1.0)
14 Tot slot Vulvakanker is een goed behandelbare ziekte. Bij klachten van blijvende jeuk of een huidafwijking van de vulva moet u contact opnemen met een arts. Na een behandeling voor vulvakanker is het belangrijk dat u zelf de vulva blijft controleren en onder controle blijft bij een gynaecoloog (zie Aandoeningen van de vulva). Wanneer bij u vulvakanker wordt ontdekt en behandeld, kunt u het emotioneel moeilijk hebben. Praat erover met uw partner, familie, vrienden, arts of lotgenoten, ook bij eventuele seksuologische problemen. Om verder te lezen Er zijn geen Nederlandstalige boeken of cd-rom's beschikbaar die kanker van de vulva apart behandelen. Adressen Stichting Olijf, Postbus 1478, 1000 BL Amsterdam Tel. (033) olijf@olijf.nl Een stichting die beoogt het contact tussen lotgenoten (vrouwen met gynaecologische kanker) te bevorderen. Landelijke richtlijnen voor de kankerbehandeling De richtlijnen gynaecologie: Nederlandstalige site met veel informatie en on-line lotgenotencontact Goede Amerikaanse site met informatie voor patiënten NVOG - Vulvakanker (1.0)
15 Colofon 2005 NVOG Het copyright en de verantwoordelijkheid voor deze folder berusten bij de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) in Utrecht. Leden van de NVOG mogen deze folder, mits integraal, onverkort en met bronvermelding, zonder toestemming vermenigvuldigen. Folders en brochures van de NVOG behandelen verschillende verloskundige en gynaecologische klachten, aandoeningen, onderzoeken en behandelingen. Zo krijgt u een beeld van wat u normaliter aan zorg en voorlichting kunt verwachten. Wij hopen dat u met deze informatie weloverwogen beslissingen kunt nemen. Soms geeft de gynaecoloog u andere informatie of adviezen, bijvoorbeeld omdat uw situatie anders is of omdat men in het ziekenhuis andere procedures volgt. Schriftelijke voorlichting is altijd een aanvulling op het gesprek met de gynaecoloog. Daarom is de NVOG niet juridisch aansprakelijk voor eventuele tekortkomingen van deze folder. Wel heeft de Commissie Patiëntenvoorlichting van de NVOG zeer veel aandacht besteed aan de inhoud. Dit betekent dat er geen belangrijke fouten in deze folder staan, en dat de meerderheid van de Nederlandse gynaecologen het eens is met de inhoud. Andere folders en brochures op het gebied van de verloskunde, gynaecologie en voortplantingsgeneeskunde kunt u vinden op de website van de NVOG: rubriek patiëntenvoorlichting. Auteurs: C. van der Velden Redacteurs: E.A. Bakkum Bureauredacteur: Jet Quadekker Illustraties: S. Blankenvoort NVOG - Vulvakanker (1.0)
Patiënteninformatie. Kanker van de vulva. Informatie over de behandeling van kanker van de huid rondom de schede
Patiënteninformatie Kanker van de vulva Informatie over de behandeling van kanker van de huid rondom de schede Inhoudsopgave Pagina Wat is kanker van de vulva? 4 Bij wie komt kanker van de vulva voor?
Nadere informatiePatiënteninformatie. Vulvakanker
Vulvakanker Patiënteninformatie Vulvakanker Inhoudsopgave 1 Inleiding 1.1 Wat is kanker van de vulva 1.2 Bij wie komt kanker van de vulva voor 2 Hoe ontstaat kanker van de vulva 3 Uitzaaiingen 4 Wat zijn
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE VULVAKANKER. Versie 1.0. Datum Goedkeuring Verantwoording
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE VULVAKANKER Versie 1.0 Datum Goedkeuring 01-01-2005 Verantwoording NVOG Inhoudsopgave Algemeen...1 Wat is kanker van de vulva?...1 Bij
Nadere informatieDe behandeling van vulvakanker
Gynaecologie/Dermatologie Patiënteninformatie De behandeling van vulvakanker U ontvangt deze informatie, omdat u (mogelijk) vulvakanker heeft. Kanker van de vulva is een zeldzame, kwaadaardige aandoening
Nadere informatie1 Algemeen Wat is kanker van de vulva Bij wie komt kanker van de vulva voor 3. 2 Hoe ontstaat kanker van de vulva 3.
vulvakanker Inhoud 1 Algemeen 3 1.1 Wat is kanker van de vulva 3 1.2 Bij wie komt kanker van de vulva voor 3 2 Hoe ontstaat kanker van de vulva 3 3 Uitzaaiingen 4 4 Wat zijn de klachten bij kanker van
Nadere informatie1 Algemeen Wat is kanker van de vulva Bij wie komt kanker van de vulva voor 4. 2 Hoe ontstaat kanker van de vulva 4.
vulvakanker 2 Inhoud 1 Algemeen 4 1.1 Wat is kanker van de vulva 4 1.2 Bij wie komt kanker van de vulva voor 4 2 Hoe ontstaat kanker van de vulva 4 3 Uitzaaiingen 5 4 Wat zijn de klachten bij kanker van
Nadere informatieDeel 2. Kanker van de vulva
. Kanker van de vulva Inhoud Wat is kanker van de vulva? 1 Aantallen 2 Het ontstaan van kanker van de vulva 3 Uitzaaiingen 3 Onderzoek 4 Behandeling 4 Mogelijke bijwerkingen en complicaties van de behandelingen
Nadere informatieGynaecologie. Pessarium bij verzakking en incontinentie
Gynaecologie Pessarium bij verzakking en incontinentie Deze brochure wordt u aangeboden door de afdeling Gynaecologie/Verloskunde. Wij vinden het belangrijk dat patiënten goede voorlichting krijgen. De
Nadere informatieWat zijn de klachten bij eierstokkanker? 3 4. 5 operatie: Stadiëring 6. Het bepalen van het stadium tijdens en na de. Kans op genezing 8 9
Kanker van de eierstokken gaat uit van het weefsel van de eierstok. De behandeling bestaat uit operatie en zonodig chemotherapie. De levensverwachting bij eierstokkanker is afhankelijk van het stadium
Nadere informatieGynaecologie. Eierstokkanker
Gynaecologie Eierstokkanker Deze brochure wordt u aangeboden door de afdeling Gynaecologie/Verloskunde. Wij vinden het belangrijk dat patiënten goede voorlichting krijgen. De belangrijkste voorlichting
Nadere informatieVerloskunde Serotiniteit Colofon Meer informatie Adresgegevens
Verloskunde Serotiniteit Deze brochure wordt u aangeboden door de afdeling GezinSuite. Wij vinden het belangrijk dat patiënten goede voorlichting krijgen. De belangrijkste voorlichting vindt plaats in
Nadere informatieEierstokkanker Inleiding Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor? Hoe ontstaat eierstokkanker?
Eierstokkanker Inleiding Kanker van de eierstokken gaat uit van het weefsel van de eierstok. De behandeling bestaat uit een operatie en zo nodig chemotherapie. De levensverwachting bij eierstokkanker is
Nadere informatieGynaecologie/Bekkenbodemcentrum
Gynaecologie/Bekkenbodemcentrum Bekkenbodemfysiotherapie Deze brochure wordt u aangeboden door de afdeling Gynaecologie/Verloskunde. Wij vinden het belangrijk dat patiënten goede voorlichting krijgen.
Nadere informatieGynaecologie. of SIS.
Gynaecologie Watercontrastechoscopie, waterecho of SIS www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is watercontrastechoscopie?... 3 Hoe gebeurt het onderzoek?... 3 Problemen bij het onderzoek... 4 Complicaties...
Nadere informatieGynaecologie. Eierstokkanker. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Gynaecologie Algemeen 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor 3 Hoe ontstaat eierstokkanker 3 Uitzaaiingen bij eierstokkanker 3 Wat zijn de klachten bij eierstokkanker 4 Onderzoek
Nadere informatieUrodynamisch onderzoek
Afdeling: Onderwerp: Gynaecologie 1 1. Wat is een urodynamisch onderzoek? 2. Hoe verloopt het onderzoek? 3. Wat merkt u van het onderzoek? 4. Complicaties 5. De uitslag 1. Wat is een urodynamisch onderzoek?
Nadere informatieGel contrastecho (GIS)
Patiënteninformatie Gel contrastecho (GIS) Informatie over het zichtbaar maken van afwijkingen in de baarmoeder 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 Waarom? 4 Redenen voor het onderzoek
Nadere informatieInformatie over de behandeling van eierstokkanker
Patiënteninformatie Eierstokkanker Informatie over de behandeling van eierstokkanker 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor? 4 Hoe ontstaat eierstokkanker?
Nadere informatieFysiotherapie bij bekkenbodemproblemen
Gynaecologie Fysiotherapie bij bekkenbodemproblemen www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat zijn de bekkenbodemoefeningen of wat is bekkenbodemtherapie?... 3 Hoe verloopt bekkenbodemtherapie?... 3 Algemene
Nadere informatieGynaecologie / Verloskunde. Patiënteninformatie. Serotiniteit. Slingeland Ziekenhuis
Gynaecologie / Verloskunde Serotiniteit i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Inleiding Deze folder geeft informatie over serotiniteit. Dit is de medische term voor overdragenheid. De gevolgen van
Nadere informatieEierstokkanker. Gynaecologie. mca.nl
Eierstokkanker Gynaecologie mca.nl Inhoudsopgave Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor? 3 Hoe ontstaat eierstokkanker? 3 Uitzaaiingen bij eierstokkanker 4 Wat zijn de klachten bij eierstokkanker?
Nadere informatieVerloskunde. Bevallen na een keizersnede. Adresgegevens
Verloskunde Bevallen na een keizersnede Deze brochure wordt u aangeboden door de afdeling GezinSuite. Wij vinden het belangrijk dat patiënten goede voorlichting krijgen. De belangrijkste voorlichting vindt
Nadere informatieWatercontrastechoscopie, waterecho of SIS
Watercontrastechoscopie, waterecho of SIS Met watercontrastechoscopie is het mogelijk afwijkingen in de baarmoederholte zichtbaar te maken. Een gemakkelijkere naam voor watercontrastechoscopie is waterecho
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE ECHOSCOPIE. Versie 2.4. Datum Goedkeuring Verantwoording
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE ECHOSCOPIE Versie 2.4 Datum Goedkeuring 17-03-2007 Verantwoording NVOG Inhoudsopgave In het kort...1 Wat is echoscopie?...2 Waarom een
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie PATIËNTENVOORLICHTING
NVOG Nederlandse Vereniging voor PATIËNTENVOORLICHTING Aandoeningen van de Vulva 2002 NVOG Het copyright en de verantwoordelijkheid voor deze folder berusten bij de Nederlandse Vereniging voor (NVOG) in
Nadere informatieUitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie
Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Algemeen Bij een uitstrijkje neemt de arts met een borstel of spatel cellen van de baarmoedermond af. Aan het uitstrijkje is te zien of er aanwijzingen
Nadere informatieKanker van de schaamlippen
Kanker van de schaamlippen Vulvacarcinoom Deze informatiebrochure is bestemd voor vrouwen met kanker van de schaamlippen en voor de mensen in hun omgeving. We geven u een antwoord op volgende vragen: Wat
Nadere informatieVulvakanker. Gynaecologie
Vulvakanker Gynaecologie Inleiding Uw gynaecoloog heeft bij u de diagnose kanker van de uitwendige geslachtsorganen (vulvakanker) gesteld. Ziek zijn, maar zeker ook de diagnose kanker zorgt voor veel angst
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie ALGEMENE INFORMATIE NORMALE CYCLUS. Versie 1.3. Datum Goedkeuring 07-01-2007 Verantwoording
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie ALGEMENE INFORMATIE NORMALE CYCLUS Versie 1.3 Datum Goedkeuring 07-01-2007 Verantwoording NVOG In het kort Bij vrouwen in de vruchtbare levensfase
Nadere informatieSerotiniteit (overdragenheid)
Gynaecologie Serotiniteit (overdragenheid) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De uitgerekende datum en de normale periode van bevallen... 3 Wat is serotiniteit?... 3 De gevolgen van serotiniteit... 3 Verwijzing
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure PESSARIUM BIJ VERZAKKING EN INCONTINENTIE
NVOG Voorlichtingsbrochure PESSARIUM BIJ VERZAKKING EN INCONTINENTIE PESSARIUM BIJ VERZAKKING EN INCONTINENTIE 1. Wat is een pessarium? 2. Wanneer kiest u voor een pessarium? 3. Hoe wordt een pessarium
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie VERLOSKUNDE PRENATALE SCREENING. Versie 1.5. Verantwoording
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie VERLOSKUNDE PRENATALE SCREENING Versie 1.5 Datum Goedkeuring Verantwoording 01 03 2006 NVOG Inhoudsopgave Algemeen...1 Wat is prenatale screening?...1
Nadere informatieUITSTRIJKJE, COLPOSCOPIE, LISEXCISIE EN CONISATIE
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE UITSTRIJKJE, COLPOSCOPIE, LISEXCISIE EN CONISATIE Versie 2.4 Datum Goedkeuring 07-07-2006 Verantwoording NVOG Algemeen Bij een uitstrijkje
Nadere informatieGYNAECOLOGIE. Aandoeningen van de Vulva
GYNAECOLOGIE Aandoeningen van de Vulva Aandoeningen van de Vulva Klachten van de vulva komen op alle leeftijden voor, zowel bij jonge meisjes als bij oudere vrouwen. In deze folder vindt u informatie over
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE BAARMOEDERKANKER. Versie 1.0. Verantwoording
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE BAARMOEDERKANKER Versie 1.0 Datum Goedkeuring Verantwoording 04 07 2006 NVOG Inhoudsopgave Algemeen...1 Wat is baarmoederkanker?...1 Bij
Nadere informatieSchaamlipkanker (vulvakanker)
Schaamlipkanker (vulvakanker) Schaamlipkanker is kanker van de schaamlippen. Een gezwel (kanker) kan zowel in de binnenste als in buitenste schaamlippen ontstaan. Schaamlipkanker heet ook wel vulvakanker,
Nadere informatieGroep B streptokokken en zwangerschap
Patiënteninformatie Groep B streptokokken en zwangerschap Informatie over een infectie met groep B streptokokken bij zwangerschap Inhoudsopgave Pagina Wat zijn groep B streptokokken (GBS)? 4 Hoe vaak
Nadere informatieRing of pessarium bij bekkenbodemproblemen
Patiënteninformatie Ring of pessarium bij bekkenbodemproblemen Informatie over de mogelijkheden van een pessarium 2 Ring of pessarium bij bekkenbodemproblemen Informatie over de mogelijkheden van een pessarium.
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP
NVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP 1. Inleiding 2. Wat zijn groep B streptokokken (GBS)? 3. Hoe vaak komen GBS voor bij zwangeren? 4.
Nadere informatieEierstokkanker. Patiënteninformatie Eierstokkanker
Eierstokkanker Patiënteninformatie Eierstokkanker Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor 3 Hoe ontstaat eierstokkanker 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker 5 Wat zijn de
Nadere informatie1 Algemeen 4. 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor 4. 3 Hoe ontstaat eierstokkanker 4. 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker 4
eierstokkanker Inhoud 1 Algemeen 4 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor 4 3 Hoe ontstaat eierstokkanker 4 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker 4 5 Wat zijn de klachten bij eierstokkanker 5 6 Onderzoek
Nadere informatieHoe ziet de vulva er uit? 2 3
De vulva is de huid rond de schede en bestaat uit de grote, buitenste en de kleine, binnenste schaamlippen en de clitoris. Klachten van de vulva komen op alle leeftijden voor, zowel bij jonge meisjes als
Nadere informatieEchoscopie. in Gynaecologie en verloskunde. Gynaecologie
Echoscopie in Gynaecologie en verloskunde Gynaecologie Inhoudsopgave In het kort... 4 Wat is echoscopie?... 5 Waarom een echo?... 5 Echoscopie in de gynaecologie... 6 Echoscopie bij onderzoek naar vruchtbaarheid...
Nadere informatieInleiding 2 Wat is prenatale screening? 2 2. Welke testen zijn er mogelijk bij prenatale screening? Bij welke zwangerschapsduur vindt prenatale
Inleiding De meeste kinderen worden gezond geboren, maar een klein percentage (ongeveer 3 tot 4%) van alle kinderen heeft bij de geboorte een aangeboren aandoening, zoals het Down-syndroom ('mongooltje')
Nadere informatiebaarmoederhalskanker-pid-h2-baarmoederhalskanker-enonderzoeken/
https://www.isala.nl/patientenfolders/7210- baarmoederhalskanker-pid-h2-baarmoederhalskanker-enonderzoeken/ Baarmoederhalskanker (PID): H2 Baarmoederhalskanker en onderzoeken Kanker is een verzamelnaam
Nadere informatieKANKER VAN DE SCHAAMLIPPEN (VULVACARCINOOM)
KANKER VAN DE SCHAAMLIPPEN (VULVACARCINOOM) KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_pelv_011 INHOUDSTAFEL 01 Inleiding 3 02 Wat is kanker? 4 03 Wat zijn de mogelijke klachten bij vulvakanker? 4 04 Hoe ontstaat kanker
Nadere informatieEchoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen
Gynaecologie Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is echoscopie?... 3 Hoe wordt een echo gemaakt?... 3 Waarom wordt echoscopie verricht?...
Nadere informatieEchoscopie tijdens de zwangerschap
Gynaecologie Echoscopie tijdens de zwangerschap www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is echoscopie?... 3 Hoe maakt men een echo?... 3 Hoe vaak wordt een echo verricht?... 4 Wie maakt de echo? Hoe krijgt
Nadere informatieEchoscopie tijdens de zwangerschap
Echoscopie tijdens de zwangerschap Informatie voor patiënten F0106-3415 april 2011 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatieSterilisatie volgens de Essure methode
Patiënteninformatie Sterilisatie volgens de Essure methode rkz.nl Je hebt gekozen voor een hysteroscopische sterilisatie. In deze folder krijg je informatie over: voorbereiding op de sterilisatie opname
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE DE OPERATIE. Versie 1.4. Verantwoording
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE DE OPERATIE Versie 1.4 Datum Goedkeuring Verantwoording 11 11 2006 NVOG Inhoudsopgave In het kort...1 Verschillende vormen van operaties...2
Nadere informatieGroep-B streptokokken en zwangerschap
Groep-B streptokokken en zwangerschap De groep B streptokok is een bacterie. Zwangere vrouwen hebben deze bacterie soms in de vagina (schede). Dat kan meestal geen kwaad, maar een klein aantal baby s wordt
Nadere informatieAandoeningen van de vulva. Aandoeningen en mogelijke behandelingen
Aandoeningen van de vulva Aandoeningen en mogelijke behandelingen 2 Inhoud Inleiding 4 Hoe ziet de vulva eruit 5 Onderzoek van de vulva door de gynaecoloog 6 Aandoeningen van de vulva en mogelijke behandelingen
Nadere informatieUitstrijkjesspreekuur Bernhoven: afwijkend uitstrijkje, colposcopie en lisexcisie
Uitstrijkjesspreekuur Bernhoven: afwijkend uitstrijkje, colposcopie en lisexcisie U heeft een verwijzing gekregen naar het uitstrijkjespreekuur omdat u een afwijkende uitslag heeft van het uitstrijkje
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie PATIËNTENVOORLICHTING
NVOG Nederlandse Vereniging voor PATIËNTENVOORLICHTING Schildklierafwijkingen en Zwangerschap No 16 2004 NVOG Het copyright en de verantwoordelijkheid voor deze folder berusten bij de Nederlandse Vereniging
Nadere informatie1 Algemeen... 3. 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor?... 3. 3 Hoe ontstaat eierstokkanker?... 3. 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker...
eierstokkanker Inhoud 1 Algemeen... 3 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor?... 3 3 Hoe ontstaat eierstokkanker?... 3 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker... 3 5 Wat zijn de klachten bij eierstokkanker?...
Nadere informatieHysteroscopische sterilisatie (Essure-sterilisatie)
Patiënteninformatie Hysteroscopische sterilisatie (Essure-sterilisatie) 1234567890-terTER_ Hysteroscopische sterilisatie (Essure-sterilisatie) U heeft een afspraak in Tergooi voor een hysteroscopische
Nadere informatieVerloskunde. Mola-zwangerschap. Adresgegevens Groene Hart Ziekenhuis afdeling poli Gynaecologie 1e etage (route 32) Bleulandweg 10 2803 HH Gouda
Verloskunde Mola-zwangerschap Deze brochure wordt u aangeboden door de afdeling Gynaecologie/Verloskunde. Wij vinden het belangrijk dat patiënten goede voorlichting krijgen. De belangrijkste voorlichting
Nadere informatieHYSTEROSCOPIE, DIAGNOSTISCHE
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE HYSTEROSCOPIE, DIAGNOSTISCHE Versie 1.0 Datum Goedkeuring Verantwoording 01 01 2005 NVOG Inhoudsopgave Algemeen...1 Wat is een diagnostische
Nadere informatieObstetrie. Echoscopie zwangerschap
Obstetrie Echoscopie zwangerschap Inhoudsopgave Inleiding...4 Wat is echoscopie?...4 Hoe maakt men een echo?...4 Hoe vaak wordt een echo verricht?...6 Wie maakt de echo? Hoe krijgt u die?...6 Waarom wordt
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED
NVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1 GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1. Achtergrond 2.
Nadere informatieAandoeningen van de vulva. Aandoeningen en mogelijke behandelingen
Aandoeningen van de vulva Aandoeningen en mogelijke behandelingen 2 Inhoud Inleiding 4 Hoe ziet de vulva eruit 5 Onderzoek van de vulva door de gynaecoloog 6 Aandoeningen van de vulva en mogelijke behandelingen
Nadere informatieDe ontwikkeling van de schildklier bij de baby 3 Schildklierziekten 3 4. Schildklier en zwangerschap 6 8. Tot slot 9
De schildklier is een klein orgaan dat voor de luchtpijp ligt, boven het kuiltje in de hals (figuur 1). Normaal is de schildklier niet te zien of te voelen. De schildklier wordt gestimuleerd door het hormoon
Nadere informatieAandoeningen van de vulva
Gynaecologie Aandoeningen van de vulva Algemene informatie Aandoeningen van de Vulva Inhoudsopgave Paginanummer Inleiding Hoe ziet de vulva eruit? Onderzoek van de vulva door de gynaecoloog Aandoeningen
Nadere informatieSchildklierafwijkingen en zwangerschap
Gynaecologie / Verloskunde Schildklierafwijkingen en zwangerschap i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Inhoudsopgave In het kort Wat is de schildklier en hoe werkt hij? De ontwikkeling van de schildklier
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE BAARMOEDERHALSKANKER. Versie 1.0. Verantwoording
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE BAARMOEDERHALSKANKER Versie 1.0 Datum Goedkeuring Verantwoording 01 01 2005 NVOG Inhoudsopgave Algemeen...1 Wat is baarmoederhalskanker...1
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie PATIËNTENVOORLICHTING
NVOG Nederlandse Vereniging voor PATIËNTENVOORLICHTING Kanker van de baarmoeder - het slijmvlies No 16 mei 2006 NVOG Het copyright en de verantwoordelijkheid voor deze folder berusten bij de Nederlandse
Nadere informatieGynaecologie. Bekkenbodem- en incontinentie-operaties
Gynaecologie Bekkenbodem- en incontinentie-operaties Deze brochure wordt u aangeboden door de afdeling Gynaecologie/Verloskunde. Wij vinden het belangrijk dat patiënten goede voorlichting krijgen. De belangrijkste
Nadere informatieObstetrie & Gynaecologie Voortplantingsgeneeskunde. Vruchtbaarheidsbevorderende operaties
Obstetrie & Gynaecologie Voortplantingsgeneeskunde Vruchtbaarheidsbevorderende operaties Colofon 2004 NVOG Het copyright en de verantwoordelijkheid voor deze folder berusten bij de Nederlandse Vereniging
Nadere informatieGynaecologie Eierstokkanker
Gynaecologie Eierstokkanker Algemeen Kanker van de eierstokken gaat uit van het weefsel van de eierstok. De behandeling bestaat uit operatie en zo nodig chemotherapie. De levensverwachting bij eierstokkanker
Nadere informatieGynaecologie. Bekkenbodemproblemen fysiotherapie. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Gynaecologie 1 1. Wat is bekkenfysiotherapie? 2. Wat is het verschil met gewone fysiotherapie? 3. Wanneer is bekkenfysiotherapie zinvol? 4. Hoe werkt de bekkenfysiotherapeut? 5. Speciale
Nadere informatiePatiënteninformatie. Uitstrijkje, colposcopie, lis-excisie en conisatie. Informatie over het uitstrijkje en de mogelijke werkwijzen na de uitslag.
Patiënteninformatie Uitstrijkje, colposcopie, lis-excisie en conisatie Informatie over het uitstrijkje en de mogelijke werkwijzen na de uitslag. Inhoudsopgave Pagina Uitstrijkje 4 Wat is een uitstrijkje?
Nadere informatieAandoeningen van de vulva
Afdeling: Onderwerp: Gynaecologie Aandoeningen van de vulva Inhoudsopgave Inleiding 2 Hoe ziet de vulva eruit? 2 Onderzoek van de vulva door de gynaecoloog 3 Aandoeningen van de vulva en mogelijke behandelingen
Nadere informatieAandoeningen van de Vulva
Aandoeningen van de Vulva Inhoudsopgave Inleiding Hoe ziet de vulva eruit? Onderzoek van de vulva door de gynaecoloog Aandoeningen van de vulva en mogelijke behandelingen Allergie Infecties Schimmelinfectie
Nadere informatieWat zijn de verschijnselen
Lichen sclerosus Wat is lichen sclerosus Lichen sclerosus is een (goedaardige) huidaandoening, waarbij de huid langzaam zijn elasticiteit verliest. Hierdoor voelt deze vast en strak aan en wordt wit van
Nadere informatieVruchtbaarheid bevorderende operaties
Gynaecologie Vruchtbaarheid bevorderende operaties www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat zijn vruchtbaarheidbevorderende operaties?... 3 Voor wie zijn vruchtbaarheidbevorderende operaties?... 4 Onderzoek
Nadere informatieMola-zwangerschap Wat is een mola-zwangerschap? Waardoor wordt een mola-zwangerschap veroorzaakt?
Mola-zwangerschap In deze folder wordt uitgelegd wat een mola-zwangerschap is, welk onderzoek en welke behandeling plaatsvindt, en wat de gevolgen kunnen zijn. Ook emotionele aspecten komen aan bod. Wat
Nadere informatieObstetrie. Groep B streptokokken en zwangerschap
Obstetrie Groep B streptokokken en zwangerschap Inhoudsopgave 1. Inleiding...4 2. Wat zijn groep B streptokokken (GBS)?...4 3. Hoe vaak komen GBS voor bij zwangeren?...4 4. Hoeveel kans heeft een pasgeboren
Nadere informatieVaccinatie baarmoederhalskanker. Gynaecologie
Vaccinatie baarmoederhalskanker Gynaecologie Inleiding Als u nog nooit van het Humaan Papillomavirus (hierna te noemen: HPV) en baarmoederhalskanker heeft gehoord, dan bent u niet de enige. Ondanks het
Nadere informatieAandoeningen van de vulva
Aandoeningen van de vulva Gynaecologie Beter voor elkaar 2 Inhoudsopgave Inleiding 4 Hoe ziet de vulva eruit? 4 Onderzoek van de vulva door de gynaecoloog 5 Aandoeningen van de vulva en mogelijke behandelingen
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure BEKKENBODEM- EN INCONTINENTIEOPERATIES
NVOG Voorlichtingsbrochure BEKKENBODEM- EN INCONTINENTIEOPERATIES BEKKENBODEM- EN INCONTINENTIEOPERATIES 1. Inleiding 2. De voorbereiding op een operatie 3. Risico s 4. Operatie bij stressincontinentie
Nadere informatieAandoeningen van de vulva
Aandoeningen van de vulva De vulva is de huid rond de schede en bestaat uit de grote, buitenste en de kleine, binnenste schaamlippen en de clitoris. Klachten van de vulva komen op alle leeftijden voor,
Nadere informatieVULVA, AANDOENINGEN VAN DE
VULVA, AANDOENINGEN VAN DE Versie 1.5 Datum Goedkeuring 01-01-2002 Verantwoording NVOG Inleiding De vulva is de huid rond de schede en bestaat uit de grote, buitenste en de kleine, binnenste schaamlippen
Nadere informatieDe behandeling van baarmoederkanker
Gynaecologie Patiënteninformatie De behandeling van baarmoederkanker U ontvangt deze informatie, omdat bij u (mogelijk) baarmoederkanker is geconstateerd. In deze informatie kunt u meer lezen over deze
Nadere informatieAandoeningen van de vulva
Patiënteninformatie Aandoeningen van de vulva Informatie over klachten van de vulva en mogelijke behandelingen 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Hoe ziet de vulva er uit? 4 Onderzoek van de vulva
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Myomen
Myomen MYOMEN INLEIDING Myomen (vleesbomen) zijn goedaardige knobbels in de spierlaag van de baarmoeder. Myomen geven meestal geen klachten, maar als u hevige of pijnlijke menstruaties hebt, als de myomen
Nadere informatieMyomen. Wat zijn myomen? Bij wie komen myomen voor? Klachten
Myomen Myomen (vleesbomen) zijn goedaardige knobbels in de spierlaag van de baarmoeder. Myomen geven meestal geen klachten, maar soms is behandeling nodig. Dit kan het geval zijn als u hevige of pijnlijke
Nadere informatieAandoeningen van de vulva
Patiënteninformatie Aandoeningen van de vulva Informatie over klachten van de vulva en mogelijke behandelingen 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Hoe ziet de vulva er uit? 4 Onderzoek van de vulva
Nadere informatieKanker van de baarmoeder
Kanker van de baarmoeder Inleiding Baarmoederkanker is een kwaadaardige aandoening van het slijmvlies van de baarmoederholte. Baarmoederkanker kan leiden tot onregelmatig bloedverlies of bloedverlies na
Nadere informatieAls u zwanger wilt worden 6 De zwangerschap 6 7. Diabetes type 1 en 2 7 8. Tot slot 9 Colofon 10
Bij diabetes (suikerziekte) is er te veel suiker (glucose) in uw bloed: de bloedsuikerspiegel is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent, diabetes type 1 of 2. Krijgt u tijdens uw zwangerschap
Nadere informatieMola-zwangerschap. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl
Mola-zwangerschap Informatie voor patiënten F0178-3415 juli 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44
Nadere informatiePatiënteninformatie. Seksualiteit en gynaecologische kanker
Patiënteninformatie Seksualiteit en gynaecologische kanker Inleiding Deze brochure gaat over intimiteit en seksualiteit en is bedoeld voor vrouwen met kanker en hun partners. Kanker en seksualiteit is
Nadere informatieAandoeningen aan de vulva
Aandoeningen aan de vulva De vulva is de huid rond de schede. Deze bestaat uit de clitoris, de grote, buitenste en de kleine, binnenste schaamlippen. Klachten van de vulva komen op alle leeftijden voor,
Nadere informatieOntslagadviezen na een gynaecologische operatie herstel van een verzakking verwijdering van de baarmoeder
Ontslagadviezen na een gynaecologische operatie herstel van een verzakking verwijdering van de baarmoeder Afdeling gynaecologie en verloskunde Ontslagadviezen In overleg met uw gynaecoloog heeft u een
Nadere informatieZwangerschap langer dan 42 weken
Zwangerschap langer dan 42 weken 2 Inleiding Deze folder geeft informatie over serotiniteit. Dit is de medische term voor overdragenheid. De gevolgen van serotiniteit worden beschreven. Ook komt aan bod
Nadere informatieAANDOENINGEN VAN DE VULVA
AANDOENINGEN VAN DE VULVA In deze folder geeft het Spijkenisse Medisch Centrum u algemene informatie over het uitstrijkje. Wij adviseren u deze informatie zorgvuldig te lezen. Indien voor u van toepassing
Nadere informatieBekkenbodemcentrum. Bekkenfysiotherapie
Bekkenbodemcentrum Bekkenfysiotherapie 2009 NVOG Het copyright en de verantwoordelijkheid voor deze folder berusten bij de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) in Utrecht. Leden
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Auteur: dr. J.J. Duvekot namens de werkgroep SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed. 2012 NVOG Het
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Bron: Nederlandse vereniging van Obstetrie en Gynaecologie Inhoud 1. Achtergrond 2. Als u zwanger wilt worden 3. Als u zwanger
Nadere informatie