<y Augustus /f «Juni 1938, No. 2677* Afdeeling H.O, Regeling van het economisch Hooger Onderwies*

Transcriptie

1 16700» <y Augustus /f «Juni 1938, No. 2677* Afdeeling H.O, Regeling van het economisch Hooger Onderwies* De Eerste Af doeling van den Onderwijsraad heeft de eer Uwe Excellentie hierbij wederom aan te hi eden: l.de voorstellen a. tot wijziging en aanvulling van het Academisch Statuut, ter regeling van de examens in de Faculteit der economische Wetenschappen alsmede van de aan het doctoraal examen verbonden onderwi jsbevo egdheden, b«tot wijziging en aanvulling van de wet van 22 Api?il 1937» Stastblad no.321 (inmiddels M Koninklijke Boodschap van 30 Juni zitting 1937/1938» No.511- aangeboden aan de ïteeede Kamer der Staten-Generaal), c. tot wijziging van de Middelbaar-onderwijswet, van de wet van 22 April 1937, Staatsblad no. 320, en van het Koninklijk Besluit van 27 Mei 1937» Staatsblad no.353* ontworpen door overleg van de Faculteit der economische wetenschappen van de Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, den Senaat der Hederlanésche Handelshoogeschool te Rotterdam en àea Senaat der Boomsch -Katholieke Handelshoogeschool te Tilburg, met de afdeeling Hooger Onderwijs van Uwer Excellenties Departement. 2. De adviezen van: Curatoren (,à»ûm27 Mei 1938, no. 1051) n den Senaat (d.d#17 Mei 1938» no.437) der Rijksuniversiteit te Leiden; Curatoren (d.d.4 Juni 1938, no ) en den Senaat (d.d. 3 Juni 1938, no.118) der Rijksuniversiteit te Utrecht; Curatoren (d.d.30 Mei 1938, no.1323) en den Senaat (d.d.24 Mei 2ijne Excellentie den Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen» 's-gravenhage

2 1938) der Rijksuniversiteit te Groningen; V Burgemeester en Wethouders van Imsterdam (d.d.4 Juni 1938,no. 1792^ en den Senaat (d.d.21 Mei 1938, no.417) der Gemeentelijke Universiteit Iran Amsterdams Curatoren en den Senaat der Yrije Universiteit te Amsterdam (d.d. 8 Juni 1938); Curatoren (d.d.9 Juni 1938, no.02082) en den Senaat (d.d.30 Mei 1938) van de R.K.Universiteit te Nijmegen. Aangezien het Uwe Excellentie, blijkens Haar schrijven van 9 Juni 1938«aangenaam was, het oordeel van de Eerste Af de eling van den Onderwijsraad over deze voorstellen te vernemen binnen. zoo danigen termijn, dat het mogelijk zou zijn het nieuwe Koninklijk Besluit met ingang van den cursus 1938/1939 in werking te doen treden, heeft de Afdeeling, hoewel haar dat in deze maanden niet gemakkelijk valt, aanstonds deze voorstellen in behandeling genomen* Na kennis genomen te hebben van de door de Curatoren*-colleges en de Senaten der Universiteiten uitgebrachte adviezen, kwam het aan de Afdeeling niet ongewenseht voor nader overleg te plegen met de Economische Faculteit te Amsterdam en de Senaten der beide Handelshoogescholen; de afdeeling heeft zébh echter om des tijds wille daarvan onthouden; zij moet daarom hare opmerkingen over de haar voorgelegde voorstellen met zekere reserve maken. Of het intusschen mogelijk zal zijn deze voorstellen met ingang van den cursus 1938/1939 in werking te doen treden, waagt de Afdeeling te betwijfelen, aangezien toen'bij Koninklijke boodschap van 30 Juni 1938 ingediende voorstellen tot wijziging en aanvulling der Hooger-onderwij swet, wel eerst het Staatsblad zullen moeten hebben bereikt. De voorstellen tot aanvulling en wij zigiag van de wet van 22 Apri^l Staatsblad no 321 (tot wijziging en aanvulling der Hoogeronderwi j swet) geven de Afdeeling in de eerste plaats aanleiding tot de opmerking, dat men wat de_technische uitwerking betreft, te weinig schijnt gelet te hebben op de consequenties vooryie parallel met het bijzonder hooger onderwijs; eene regeling als de Hooger-onderwij swet bevat in artikel 186, w^ar gesproken wordt van M het afleggen van ten mi äste gelijke, in het openbaar te houden, faculteits-examens en het voldoen aan ten minste gelijke voorwaarden, als vastgesteld bij den algemeenen maatregel van bestuur, bedoeld bij artikel 131"* zoomede ebi s een regeling in den zin van artikel 186 dier wet, schijnt haar beter, dab ^etgeen thans wordt voorgesteld. De Afdeeling acht het ook minder juist, zooals in het tweede lid van artikel 2(xM s derde «^wordt lid) wordt gezegd, dat w alle bepalingen betreffende de faculteit der economische wetenschappen, voorkomend in

3 Cns besluit, bedoeld bij artikel 131, van toepassing zijn op de krachtens het eerste lid aangewezen economische hoogescholen" ; de gemeentelijke Universiteit te Amsterdam staat krachtens artikel 71 der hooger-onderwi j swet, ten aanzien van de door haar af te nemen examens en te verleenen doctorale graden, met de Rijksuniversiteiten op één lijn; alle bepalingen^ die van kracht zijn voor de faculteit der economische wetenschappen aan de gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, gelden echter niet voor het bijzonder hooger onderwijs( bljv.nietï artikel 35 van het Academisch Statuut over het ambtskostuum)- Beter ware het dan ook de bepaling van artikel 200^^-, lid 3» zoodanig te redigieren, dat\de Haadelshoogescholen het recht wordt verleend, om als faculteit op te treden. Een zelfde bezwaar geldt de bepaling van artikel , waarin wordt voorgesteld, dat "hetgeen *... ten aanzien van de faculteit der economische wetenschappen wordt bepaald, mede van toepassing is op de bijzondere economische hoogescholen **..***5 ook niet zou men niet verder mogen gaan dan te spreken van de rechten der bijzondere hoogescholen. Be Afdeeling mist in de wetsvoorstellen een bepaling» die als basis zou kunnen dienen voor hetgeen wordt voorgesteld in de 97 en 98 van het Academisch Statuut. Indien men inderdaad, zooals in desa paragrafen wordt voorgesteld, zou willen overgaan tot het instellen van een bestuursexamen en een accountantsexamen. dan zal daarvoor een wettelijke grondslag noodig zijn, evenals zulks het geval is met de examens ter verkrijging van de hoedanigheid v.aa meeste«, in de rechten, van arts^\ apotheker en van veearts (artikel 131, lid 3, derhooger-onderwijswet); intusschen meent de Afdeeling, zooals zij bij de 97 n 98 zal aangeven, dat deze materie alsdan in breeder verband moet worden bezien. De voorgestelde artikelen geven de Afdeeling, in vervaad met het voorgaande, aanleiding tot de navolgende opmerkingen ; De redactie van het voorgestelde nieuwe tweede lid van artikel 200^sacht de Afdeeling op het punt van den effectua civilis niet juist: het gaat naat over het recht om examens af te nemen, maar om de rechten, aan die examens verbonden. De Afdeeling heeft zich afgevraagd of eene redactie als dezei De krachtens het eerste lid aangewezen economische hoogescholen hebben dezelfde rechten als ia Ons besluit, bedoeld in artikel 131» aan de faculteit der economische wetenschappen zijn of worden toegekend. ois niet beter aangeeft» wat met de voorgestelde aanvulling in artikel 200 wordt beoogd. Het derde lid van artikel 200^^ (oud tweede lid) is, zooals tooven wordt opgemerkt, te ruim; de Afdeeling geeft daarom in overweging dit - Üd -

4 lid te wijzigen in den zin van artikel 186e der hooger-onderwi j swet. Het voorgestelde nieuwe tweede lid van artikel 200 cti? s ware, over eenkomstig hetgeen hierboven werd opgemerkt, te wijzigen bijv. in dezen zin: De bijzondere economische hoogescholen, vermeld in eenen aanwijzing als bedoeld in artikel 200^, hebben het recht tot towpassing van hetgeen in of krachtens de artikelen 132, 132^&f 133 derde, vierde en vijfde lid en 134 ten aanzien van de faculteit der economische wetenschappen wordt bepaald. Het voorgestelde nieuwe.tweede lid van artikel 200 cti ffi- noopt er voorts toe ook aandacht te vragen voor het bepaalde in artikel 186e M, (de parallel van artikel, lijder hooger-onderwtj swet : deze bepaling ware uit te breiden tot de examens van de aangewezen hoogescholen. De AfdeeJ^ng heeft gemeend zich te mogen onthouden van opmerkingen over de /Wijzigingen der middelbaar-onderwi J swet, der wet van 22 April 1937«Staatsblad no.320, en van het Koninklijk besluit van 27 Mei 1937«Staatsblad no «365* Wijziging en aanvulling van het Academisch Statuut. I. De Afdeeling heeft zich de vraag gesteld, of de voorgestelde invoeging van een nieuw artikel 1=3Ä ^ I noodig is; het»cheen de Afdeeling toe, dat het tweede (nieuw derde) lid van artikel 20c =& der wet van 22 April 1937» S 321, een bepaling als in artikel 1^^ Ac.Statuu voorgesteld, overbodig maakt. % zich zelf acht de Afdeeling de gekozen redactie van het eerste lid van artikel pslt ook niet gelukkig? indien een bepaling als de voorgestelde, naast artikel 20CF^> lid 3, der wet, noodig wordt geoordeeld, dan zou men» naar het gevoelen der Afdeeling, kunnen volstaan met een bepaling in dezen zin: Het recht om als faculteit op te treden wordt toegekend aan de bijzondere economische hoogescholen, vermeld in een aanwijzing,als bedoeld in artikel der hooger-onderwijswet* II. De Afdeeling geeft in overweging in de 53, 35 en 79 ia plaats van **een der vijf faculteiten** niet te lezen: een der zevea faculteiten, maar: een der zevea faculteiten of in vereeni^de faculteiten* JB&j het tot stand komen van het Ac. Statuut ia 1921 is er ge enerlei twijfel geweesta dat met de woorden van de 53, 55 en 79 bedoeld werden alle faculteiten, ook voor zoover ze in vereeniging optraden. In den jongsten tijd is bij sommigen daaromtrent twijfel gerezen. Nu de betreffende bepalingen worden herzien schijnt het wenschelijk, dat zóó te doen, dat omtrent die bedoeling alle twijfel wordt buitengesloten» -De-

5 - 5 - De Afdeeling heeft overwogen, of, nu in 53 e û 54- een wijziging wordt aangebracht, aan het slot van 53 niet zouden moeten worde; toegevoegd de woorden: "behoudens het bepaalde in artikel 7, lid 3»** en ook 54- verder zou moeten worden gewijzigd, omdat er een duidelijk aanwijsbare tegenstrijdigheid bessaat tusschen de bepalingen van artikel 4, 53 en ^^èn artikel 7, lid 3$ volgens dit laatste artikel toch, vooral na de daarin aangebrachte wijziging bij de Statuutsherziening van 16 Juni 19JJ8» S 211, (artjöcvti), kan men, na het afleggen van een candidaatsexamen in vereenigde faculteiten, alleen toegelaten worden tot het doctoraal examen van artikel 4, 5&* wanneer men in het bezit is van het einddiploma-a-gymnasium of het analoge staatsexamen, zulks in duidelijken strijd met de bepaling ia. den slotzin van artikel 4, 54-, zelf. Waar dit punt echter een algemeene quaestie raakt en niet in diree#t verband staat met de regeling van het economisch hooger onderwijs, heeft de Afdeeling gemeend thans op deze zaak niet verder te moeten ingaan. III.Rubriek IX. Examens ter verkrijging van het doctoraat in de economische wetenschappen. 90. De nota vaii_.de Economische. Faculteit "te Amsterdam heeft de Afdeeling niet kunnen overtuigen van de noodzakelijkheid om het woord ^taathtü.snbjtdkunde 1 * los te laten: op verscheidene^ plaatsen zou, bij loslating van dit woord, net Academisch Statuut moeten worden gewijzigd} ook de middelbaar-onderwijswet zou wijziging behoeven. De Afdeeling heeft zich afgevraagd of "3»privaatrecht" niet een te ruime formuleering is, voor wat bij het candidaatsexamen mag worden geeischtf ook in 93 (doctoraal examen) komt dezelfde aanduiding voor "g.privaatrecht", de Afdeeling zou het beter vinden wanneer in 90 werd gelezen : 3.Nederlandsen privaatrecht. De Afdeeling geeft in overweging om de woorden: "bijv. sociologie, wijsbegeerte, technologie** te schrappen. Een dergelijke toevoeging, ala voorbeeld, is in het Statuut ongebruikelijk ; zij sluit bovendien i] zich een, zij het wellicht niet bedoelde^ drang om het candidaatsexamen te verzwaren. De Af deeling vraagt voorts de bijzondere aandacht voor de bezwaren in het advies van Amsterdam tegen het toelaten van keuzevakken in het algemeen bij dit candidaatsexamen; aan de Afdeeling komen deze bezwaren gegrond voor; zij geeft daarom in overweging den geheelen slotzin van 90 te schrappen. 93. g.de Afdeeling acht het beter, ook met het oog op de regel! ter van de onderwijsbevoegdheid in het nieuwe artikel 22 t waar gesproke wordt van "het handelsrecht", dat inplaats van "privaatrecht" wordt -gelezen

6 - 6 - gelezen: burgerlijk recht en handelsrecht. j. de begingen van het koloniaal recht. De Afdeeling onderschrijft de opmerking van den Leidschen Senaat, dat het niet duidelijk is, wat bedoeld wordt met: koloniaal recht. De Afdeeling acht een nadere omschrijving noodig. De Afdeeling is van oordeel, dat de slotzin:"de faculteit is bevoegd andere vakken aan het doctoraal examen toe te voegen"» een bepaling bevat, die te ver gaat en indruischt tegen het systeem van het Academisch Statuut. Ter vergelijking moge gewezen worden op de bepalingen voor de litt.faculteit. 94. Het is de Afdeeling niet duidelijk wat verstaan moet worden onder "een bewijs van bekwaamheid... in koloniale politiek". 97«De Afdeeling moet bezwaar maken tegen de wijze, waarop in deze de mogelijkheid wordt geopend "een bestuursexamen in te stel-r len, waaraan zich kunnen onderwerpen zij, die met goed gevolg een der doctorale examens, n 5 of is 93 omschreven.s hebben afgelegd." Bij de bespreking van de wettelijke voorstellen, merkte de Afdeeling reeds, op, dat indien men een dergelijk bestuursexamen zou willen instellen, daaraan een wettelijke grondslag zou moeten worden gegeven in artikel 131, lid 3, der hooger-onderwi j swet. Maar,indien dit al zou geschieden, dan nog behoort eéh dergelijk bestuursexamen niet thuis in Rubriek IX (Economischee wetenschappen), maar in Rubriek II jfrechts*>e&&tói ^. De bepaling zou, zooals zij thans is geredigeerd^ practisch alleen uitvoerbaar zijn voor de Economische Faculteit te Amsterdam ("De faculteit, zoo noodig vereenigd met een der faculteiten der rechtsgeleerdheid") en niet ^oor de Economische Hoogescholen, maar afgezien hiervan, ook al zou men de zaak zelf wel willen, dan nog hoort zij op deze wijze en in deze rubriesfsst te worden geregeld. De Afdeeling dringt er daarom op aan de woorden "zoo noodig vereenigd met een der faculteiten der rechtsgeleerdheid" en "of een bestuursexamen in te stellen, waaraan zich kunnen onderwerpen zij, die met goed gevolg een der doctorale examens, in 5 n in 93 omschreven, hebben afgelegd" te schrappen. Dit voorstel zal dan later op breedere basis moeten worden bezien in het kader van artikel 131, lid 3» der hooger-onderwijswet. 98 t/m 100. Op dezelfde gronden moet de Afdeeling bezwaar maken tegen de instelling van een accountantsexamen. Al moge de mate-r rie èp zich zelf misschien wel goed zijn, evensals de instelling vaa -een-

7 - 7 - een bestuursexamen, dan rijst ook hier de vraag s waarop berust dit accountantsexamen? Wil men een accountantsexamen invoeren, dan zal een dergelijk examen, evenals een examen voor bestuursambtenaar, moeten berusten op artikel 131, lid 3, der hooger-onderwijswet% tevens zal men dan aandacht kunnen schenken aan het notariaat. V.De Afdeeling geeft in overweging, mede in verband met hetgeen wordt opgemerkt in het slot van het advies van den Leidschen Senaat, ter «i der eersten volzin van het nieuw voorgestelde artikel 22- aldus te lezen: Het getuigschrift van met goed gevolg afgelegd doctoraal examen in de faculteit der economische wetenschappen, geeft de bevoegdheid tot het geven van onderwijs in de staathuishoudkunde, de bedrij f shuishoudkunde en de organisatie en techniek van den handel, het handelsrecht, de economische geschiedenis, de economische aardrijkskunde, en de Staatsinrichting van Nederlandy voor zoover deze vakken in het doctoraal examen zijn begrepen. VI. In het nieuw voorgestelde artikel 23,lid 1, het woord "de voor"vereenigde faculteiten" te doen vervallen. Namens de Afdeeling voornoemd,»voorzitter.»secretaris. «