Geschiedenis van de Popmuziek HWC

Transcriptie

1 Geschiedenis van de Popmuziek HWC

2 Inhoudsopgave De geschiedenis van de popmuziek wordt behandeld in 4 hoofdstukken: Dit is een uittreksel: het is veel beter deze stof te bestuderen (inclusief geluids- / videoframenten) op: Hoofdstuk 1: Zwarte popmuziek in Amerika ( ) Hoofdstuk 2: Blanke popmuziek in Amerika ( ) Hoofdstuk 3: Popmuziek in Engeland ( ) Hoofdstuk 4: Popmuziek na 1970 Diverse stromingen

3 Geschiedenis van de popmuziek Vóór de jaren 50 bestond er geen popmuziek en de muzikale smaak van de jongeren werd grotendeels door de ouders bepaald. Door de groeiende welvaart kregen de jongeren steeds meer armslag en gingen zij zich onafhankelijker opstellen. Amerika was in de jaren 50 extreem gescheiden (radiostations/ platenlabels) in een blanke en een zwarte markt. Hoewel er gaandeweg steeds meer vermenging tussen deze twee richtingen ontstaat, worden de blanke en de zwarte Amerikaanse popmuziek hier, vanwege de overzichtelijkheid, apart behandeld. Hoofdstuk 1 Zwarte popmuziek in Amerika (jaren 50/60) Rhythm and Blues Toonaangevend in de jaren 40/50 was de Rhythm and Blues (R&B). Deze stroming kenmerkt zich door: - goed om op te dansen - openhartige teksten - klinkt een beetje rauw - Bluesschema - Elektrische gitaar en basgitaar en het drumstel werden toegevoegd 1. Louis Jordan Beware, brother beware (1946) 2. Fats Domino The Fat Man (1949) 3. The Drifters Adorable (1955) Rock and Roll (zwarte) Wanneer de R&B zich vermengt met de Country and Western ontstaat de rock n roll. Deze muzieksoort blijkt zo aan te slaan dat ook zwarte artiesten als Chuck Berry en Little Richard zich als echte R&R artiesten ontpoppen (midden/eind jaren 50) 4. Little Richard Good golly miss molly (1956) 5. Chuck Berry Maybellene (1955) Soul Uit de slaventijd kende men reeds de gospelsongs. Tegenover deze geestelijke vocale muziek syond de wereldlijke vocale muziek: de blues. Ray Charles vermengt de gospel met de blues en zo ontstaat de soul.

4 6. Ray Charles What I d Say (1959) Videofragment: Ray Binnen de soul onderscheiden we 3 stromingen: Memphis Deze dicht bij de blues en gospel staande, spontane soulstijl tref je aan op de platen van Atlantic en het Staxlabel. Aretha Franklin, Wilson Picket en Otis Redding zijn de belangrijkste artiesten. 7. Aretha Franklin Think (1968) 8. Wilson Picket In the Midnight Hour (1965) 9. Otis Redding Try a little tenderness (1967) Motown Deze stijl is afkomstig uit Detroit (Motown stamt af van Motortown, vanwege de Fordfabrieken aldaar). Deze stijl is veel zoeter dan de De hits van Motown waren vaak te herkennen aan de eenvoudige, steeds herhaalde melodieën, voorzien van eenvoudige teksten. 10. The Supremes Baby love (1964) 11. The Four Tops Baby I need your lovin (1964) 12. Stevie Wonder For once in my life (1968) en MSFB 13. The Three Degrees When will I see you again (1973) 14. MFSB TSOP (1974) (de meester van de zwoele soul: Walrus of Love ) kenmerkt zich door een echte phili-sound: 15. Barry White I m gonna love you just a little bit more Baby (1973) 16. Barry White Never gonna give ya up (1974) In de soul is voor het eerst de grote invloed van de producer waarneembaar. De bekendste soulproducer is zonder twijfel Phil Spector die op zijn eigen platenlabel met verschillende meisjesgroepen werkt zoals de Ronettes en de Crystals (later produceerde hij ook platen van de Beatles). Kenmerkend was Spector s Wall of Sound 17. The Ronettes Be my baby (1963) 18. The Crystals - Da Doo Ron Ron (1963)

5 Hoofdstuk 2 Blanke Popmuziek in Amerika (jaren 50/60) Rock n Roll De rock n roll ontstaat wanneer de blanke stadsjeugd via de zwarte radiostations in contact komt met de racemusic. Deze blanke jongeren kennen tot nu toe enkel de amusementsmuziek (Frank Sinatra) en de country & western. 19. Frank Sinatra My Way 20. Hank Williams Move it on over (1947) Deze rauwe R&B is precies datgene waar deze jongeren (die door de toenemende welvaart van hun zakgeld platen gingen kopen) naar op zoek zijn. Het gevolg is dat er zwarte platen in de blanke hitlijsten komen te staan. De blanke maatschappijen moeten iets ondernemen om niet geheel de markt kwijt te raken aan de zwarte platenindustrie. Het gevolg is dat zij covers gaan uitbrengen: Racemusic in een blanke versie: een afgezwakte dansbeat, blanke zanger, gekuiste tekst (men maakt gebruik van bestaande teksten die werden aangepast omdat ze te grof werden bevonden zoals: Well you wear low dresses, the sun comes shining through werd You wear those dresses, your hair done up so nice ) en met weglating van de felle tenorsaxsolo. 21. Big Joe Turner - Shake, Rattle and Roll (1954) 22. Bill Haley - Shake, Rattle and Roll (1954) De rock n roll is dus eigenlijk blanke Rhythm and Blues. Muzikaal was het niet echt vernieuwend. Wel was er nu sprake van een echte eigen jeugdcultuur waarbij idolen als Elvis Presley een belangrijke rol speelden als protestfunctie tegen de volwassenmaatschappij We onderscheiden in de (blanke) rock n roll twee stijlen: Rockabilly Een vermenging van C&W en Blues, waarbij country invloeden duidelijk hoorbaar zijn. De belangrijkste artiesten uit deze stroming worden gelanceerd door Sam Phillips (platenmaatschappij Sun): Elvis Presley, Jerry Lee Lewis en Johnny Cash. 23. Elvis Presley - Jailhouse Rock (1957) 24. Jerry Lee Lewis Whole Lotta Shakin (1957) 25. Johnny Cash Home of the Blues (1957) Videofragment: Great Balls of Fire

6 Walk the Line Northern Style Dit is de stedelijke variant van de Rock n Roll onder andere gespeeld door Bill Haley and his Comets. Meer nadruk op het groepsgeluid en invloeden van de Boogie Woogie. In 1954 maakte Bill Haley het nummer Rock around the clock ; 1954 wordt daardoor ook wel gezien als het beginjaar van de Rock n Roll 26. Bill Haley - Rock around the clock (1954) 27. Everly Brothers Wake up, Little Susie (1957) In de nacht van 3 februari 1959 stortte een vliegtuigje neer in Ohio met daaraan aan boord 3 belangrijke rock n roll artiesten. Deze dag staat in Amerika ook wel bekend als the day the music died. Don McClean schreef een eerbetoon: American Pie (1971); Madonna maakte later een respectloze cover (liet elke verwijzing naar Buddy Holly achterwege) 28. Buddy Holly That ll be the day (1957) 29. Ritchie Valens Donna (1958) 30. The Big Bopper Chantilly Lace (1958) 31. Don Mc Clean American Pie (1971) 32. Madonna American Pie (2000) Videofragment: la Bamba Na het hoogtepunt van de rock n roll met Elvis Presley ontstaat er een periode van verval. Dit is voor de grote blanke platenmaatschappijen reden om op een andere manier greep te krijgen op de jongeren. Zo ontstaat de high school rock : Dit is een beschaafd en flauw aftreksel van de Rock n Roll, gezongen door jongens (en meisjes) die eerder op hun uiterlijk werden geselecteerd dan op hun vocale kwaliteiten. Daarnaast ontstond deze periode de populaire dans twist met als belangrijkste muzikale vertegenwoordiger: Chubby Checker 33. Ricky Nelson It s Late (1959) 34. Dion Teenager in Love (1959) 35. Chubby Checker Let s Twist Again (1961) Gedurende de Beatle invasie die ook Amerika volledig op z n kop zetten waren er slechts twee stijlen die stand hielden in de blanke, Amerikaanse popmuziek. Dat waren de California sound (surfpop) van de Beach Boys en de Folk Rock van Bob Dylan, Simon and Garfunkel en the Byrds.

7 36. The Beach Boys Fun, Fun Fun (1964) 37. Bob Dylan Blowing in the wind (1963) 38. Simon and Garfunkel Sounds of silence (1966) 39. The Byrds Eight Miles High (1966) Dylan leek rechtstreeks invloed te krijgen op de heersende opinies. De Amerikaanse afkeer van de oorlog in Vietnam ( ) niet denkbaar 40. Bob Dylan Masters of War (1963) leestekst 1: Masters of War Underground en Flower Power De underground toont een nieuwe fase in het jongerenprotest. Voor het eerst ontstaat er, mede onder invloed van de oorlog in Vietnam, bij de jongeren een politiek bewustzijn. Make peace, no war is het belangrijkste motto van de Flower Power beweging. De underground organiseert grote popfestivals waarbij muziek slechts één van de ingredienten is. Daarnaast is er sprake van dans, licht, theater en poezie. Ook de invloed van de steeds meer verkrijgbare LSD is zeer groot. Muzikaal uit zich dat in hallucinerende effecten, poetische teksten en een nieuw instrumentengebruik. 41. Grateful Dead The Golden Road (1967) 42. Jefferson Airplane White Rabbit (1967) 43. The Doors The unknown soldier (1968) 44. Jimi Hendrix And the gods made love (1968) 45. Jimi Hendrix Live at Woodstock (1969) (the star spangled banner/purple haze) Videofragment: Woodstock Hoofdstuk 3 Popmuziek in Engeland (jaren 50/60) In Engeland proberen Cliff Richard en the Shadows (jaren de vaste begeleidingsgroep van Cliff Richard) de stijl van Elvis Presley in Europa te realiseren. Zij ontwikkelen de later zo gebruikelijke bezetting: sologitaar, slaggitaar, basgitaar en drums. 46. Cliff Richard Move It (1958) 47. The Shadows FBI (1961) Merseybeat Geschiedenis schrijft Engeland uiteraard met het succes van de Beatles. Liverpool wordt daarmee plotseling het cultureel centrum. Het succes van the Beatles is ondermeer te verklaren vanuit het feit dat in hun muziek vele muzieksoorten samenkomen. In het werk

8 van the fab four hoor je rock n roll, close harmony, blues, chansons, amusementsmuziek en zelfs klassieke invloeden terug. Hun image zorgt daarnaast ook nog voor een groter publiek. 48. The Beatles Love me do (1962) Engelse Rhythm and Blues De tegenpool van the Beatles is de vertegenwoordiger van deze stroming: the Rolling Stones. In hun muziek hoor je weer de protesten op de maatschappij en de veel rauwere Rhythm and Blues (geinspireerd door o.a Chicago blues van bijv. Muddy Waters). Andere groepen in deze stroming zijn: The Kinks, The Animals en The Who 49. The Rolling Stones Stones Satisfaction (1965) 50. The Rolling Stones She s a rainbow (1967) 51. The Kinks Dedicated follower of Fashion (1966) 52. Animals - We ve got to get out of this place (1965) 53. The Who My Generation (1965) Engelse Blues Een opmerkelijk verschijnsel is het aantal toonaangevende muzikanten dat het vak geleerd heeft in de Engelse Blues scholen. Eric Clapton, Jimmy Page, Mick Jagger, Charlie Watts, Keith Richard (laatste 3 later in de Rolling Stones) leerden het vak bij John Mayall en Alexis Korner. 54. John Mayall Key to Love (1966) 55. Alexis Korner Honky Tonk Woman Underground Ook aan Engeland gaat de Love Summer van 1967 niet ongemerkt voorbij: The Beatles leveren hun meesterwerk Sergeant Pepper af en Pink Floyd en Soft Machine worden fameuze underground groepen. 56. The Beatles Lucy in the Sky with Diamonds (1967) 57. Pink Floyd Astronomy Domine (1967) 58. Soft Machine Dada was here (1969) Hoofdstuk 4 Popmuziek (jaren 70 - heden)

9 Vanaf het begin van de jaren 70 is het beeld van de popmuziek heel wat minder overzichtelijk. In dit overzicht worden de belangrijkste stromingen behandeld. Experimentele Popmuziek Belangrijkste figuur binnen de experimentele popmuziek in Amerika is Frank Zappa. Als componist beschikt hij over een enorme theoretische kennis van diverse stromingen (klassiek/pop/jazz). Zijn werk wordt dan ook gekenmerkt door veel verschillende stijlen. Zijn band heet The Mothers of Invention. Belangrijkste kenmerken van het werk van Zappa: Grensverleggen en taboe-doorbrekend scherpe kijk op de samenleving satirisch Veel stijlinvloeden 59. Frank Zappa Plastic People (1967) 60. Frank Zappa What s the ugliest part of your body (1968) Andere belangrijke experimentele groepen/ muzikanten binnen de popmuziek zijn in Amerika: the Velvet Underground (Lou Reed en John Cale). Deze groep werkte samen met de kunstenaar Andy Warhol die beroemd werd vanwege zijn ontworpen platenhoezen. In Engeland David Bowie en Roxymusic (Brian Ferry en Brian Eno). 61. Velvet Underground Waiting for the Man (1967) 62. David Bowie The man who sold the world (1970) 63. Roxy Music Do the strand (1973) Hard Rock/ Heavy Metal Aan de basis van de hard rock staat Jimi Hendrix. Zijn jankende improvisaties op electrische gitaar over de bas en drum zorgen voor een ruwe en stevige klank. Hendrix is de eerste gitarist die vervormingseffecten gebruikt (distortion) 64. Jimy Hendrix The wind cries Mary (1967) Binnen de hardrock blijven de komende decennia diverse groepen actief: 1: (eind jaren 60/begin 70) met groepen als Led Zeppelin, Deep Purple, Iggy Pop 65. Led Zeppelin Stairway to Heaven (1971) 66. Deep Purple Smoke on the Water (1973) 67. Iggy Pop The Passenger (1977)

10 2: (Jaren 80) met groepen als Kiss, Iron Maiden, Van Halen 68. Kiss Shout it out loud (1976) 69. Iron Maiden Number of the Beast (1982) 70. van Halen And the cradle will rock (1980) 3. (Jaren 90) met groepen als Guns N Roses 71. Metallica Enter Sandman (1991) 72. Guns N Roses November Rain (1992) Classic Rock - Veel popgroepen gaan optreden met een klassieke sound (strijkers of zelfs een compleet symfonieorkest). - de (steeds beter klinkende) synthesizer wordt vaker ingezet - Bands raken meer en meer geïnspireerd door klassieke thema s 73. Procol Harum Conquistador (1972) 74. Earth, Wind and Fire Fantasy (1977) 75. ELP Pictures at an exhibition (1971) Countryrock/folkrock Als tegenstelling op de hard rock ontwikkelt zich een stroming waarbij veel gebruik gemaakt wordt van akoestische instrumenten. Bob Dylan is de belangrijkste vertegenwoordiger van deze stroming. Folkachtige melodiëen worden voorzien van een rockgeluid. Dylan en zijn Band zijn niet de enige vertegenwoordigers van deze stroming. Ook the Eagles en Crosby, Stills, Nash and Young behoren tot deze stroming. 76. Eagles Desperado (1973) 77. Crosby, Stills, Nash and Young Helpless (1970) Binnen deze stroming is ook een andere verwante stroming ontstaan. De Singer-songwriter. Artiesten die hun eigen materiaal op de plaat zetten. 78. Melanie Safka Beautiful People (1972) 79. Carole King Will you still love me tomorrow (1971) 80. Randy Newman God s Song (1972) 81. Leonard Cohen Suzanne (1968) 82. Neil Young Southern Man (1970) 83. Lynard Skynard Sweet Home Alabama (1974) 84. Tom Waits Singapore (1985)

11 Funk Uit de soul ontwikkelde zich een ander soort dansmuziek: de funk. Een van de eerste soulartiesten die overgaat op de funk is James Brown. Later volgen Sly and the Family Stone en Earth Wind and Fire. Belangrijkste kenmerken van de Funk: Nadruk nog meer dan in de soul op het ritme De laaste religieuze elementen verdwenen uit de muziek Alles ten dienste van de Groove nieuwe basgitaartechniek: Slappen (slaan op en trekken aan de snaren waardoor scherpe metalige toon ontstaat Zwarte, opzwepende en sexy dansmuziek 85. James Brown Sexmachine (1971) 86. Sly and the Family Stone Thank You (1971) 87. Kool and the Gang Funky stuff (1973) 88. Tower of power Keep your monster (1991) Disco Onder invloed van de commercie ontstaat de disco. Deze muziek is uitsluitend bedoeld voor de discotheken; teksten zijn dus vrolijk en gaat niet over problemen. De jeugd komt immers naar de discotheek om zich te ontspannen. De belangrijkste kenmerken van de disco zijn: Geen maatschappijkritiek Base-drum op elke tel (discobeat); afterbeat (op 2 e en 4 e tel) door snare en handgeklap Synthesizer Het is met name aan de filmindustrie te danken dat de disco uitgroeit tot een levensstijl. de film Satarday Night Fever (Muziek o.a. van BeeGees) en Grease (Olivia Newton Jon/John Travolta) zorgen voor een rage. Punk 89. Gloria Gaynor Never can say goodbye (1975) 90. Donna Summer I feel love (1977) 91. Chic Sometimes you win (1978) 92. Beegees Night Fever (1977) 93. Newton-John/Travolta You re the one that I want (1978) Videofragment: Satarday Night Fever (1977) Grease (1978)

12 In het midden van de jaren 70 ontstond er een nieuwe stroming binnen de jongerencultuur: punk Kenmerk: Fuck the System / Do it Yourself in muziek ligt nadruk op de energie (niet op de schoonheid) zelden meer dan drie akkoorden/ zang is hard nieuwe dans : pogo en stagediven 94. Sex Pistols God Save the Queen (1977) 95. the Clash London Calling (1979) Uit de Punk onstaat de wat meer melodieuze variant: New Wave. Met groepen als Joy Division en Talking Heads 96. Joy Division Love will tear us apart (1979) 97. Talking Heads Once in a Lifetime (1980) De jaren 80 In 1981 start MTV met het uitzenden van (alleen maar) videoclips. De eerste videoclip werd gemaakt door Queen van het nummer Bohemian Rhapsody (1975). De jaren 80 is vooral ook de periode van de supersterren: Michael Jackson, Madonna en Prince 98. Michael Jackson Thriller (1982) 99. Madonna Material Girl (1984) 100. Prince Purple Rain (1984) Grunge Eind van de jaren 80/ begin van de jaren 90 onstaat er een mix tussen de punk en de gitaarsound van de heavy metal. Belangrijkste vertegenwoordigers waren: Soundgarden, Nirvana en Pearl Jam (alle drie afkomstig uit Seattle). Met de dood van Kurt Cobain (zelfmoord) had de grunge zijn beste tijd gehad 101. Soundgarden Hand all over (1989) 102. Nirvana Lithium (1991) 103. Pearl Jam Jeremy (1991) House/dance De electronica is steeds meer in opmars. De disc-jockeyes krijgen een steeds belangrijkere functie door middel van het remixen en scratchen (leestekst 2). De drumbeat wordt nog oorverdovender, tempi nog opzwepender en de harmonie heeft zijn functie verloren. De luisterfunctie van muziek gaat bij deze stroming verloren, het is

13 enkel nog een hallucinerend middel waarop hele nachten worden doorgedanst. Onlosmakelijk verbonden met de housemuziek zijn de houseparty s en LSD van de jaren 90: Ecstacy Marshall Jefferson - Move Your Body (The house Music Anthem) (1985) 105. Frankie Knuckles The Whistle Song (1991) Rap (Hip-Hop) Rappen is ritmisch spreken over een instrumentale begeleiding. Omdat de jongeren in de Amerikaanse stadswijken weinig geld hadden om instrumenten te kopen begonnen zij onder aanvoering van Doug E Fresh de drumcomputer met de stem te imiteren. De belangrijkste dansvorm bij de rap is de Breakdance Doug E Fresh & Slick Rick La Di Da Di (1984) 107. Tupac All eyes on me (1996) 108. Notorious Big Big Poppa (1994) 109. Eminem Cleaning out my closet (2002) Videofragment: de Rap (documentaire) 8 Miles (Eminem) Leestekst: 2 Ontstaan van de Rap Leestekst: 3 Breakdance en scratchen Reggae De R&B is ook op Jamaica aangeland. Daar vermengt het zich met de Calypso en zo ontstaat de Reggae, aanvankelijk als godsdienst van de Rastafari s. Dansmuziek met een boodschap: Eens zullen de negers zich ontdoen van hun overheersers en terugkeren naar Afrika, Ethiopie, waar keizer Haile Selassie als koning en bevrijder zien. In de teksten overheerst het gevoel van vervreemding en ballingschap en de heimwee naar (een onbekend) Afrika. Belangrijkste persoon met betrekking tot de reggae is Bob Marley. De Reggae heeft een grote invloed op veel bands die het typerende ritme in hun muziek verwerken zoals ook de Nederlandse groep Doe Maar 110. The Maytals Do the Reggay (1968) 111. Bob Marley Lively up yourself (1969) 112. Doe Maar Doris Day (1982) Leestekst: 4 Reggae Contemporary R & B In de jaren 90 wordt de zwarte muziek uit de jaren 50 gemoderniseerd. R&B/Soul:

14 Hip-Hop/Soul: 113. Boyz II Men I ll make love to you (1994) 114. Toni Braxton Unbreak my Heart (1996) 115. Alicia Keys If I ain t got you (2004) 116. Missy Elliot One Minute Man (2001) 117. Mary J. Blige Be Without you (2005) Popjazz Veel popmuziek wordt momenteel sterk beïnvloed door de jazz Jamie Cullum Everlasting Love (2004) 119. Norah Jones Come Away with me (2002) 120. Katie Melua Nine Million Bicycles (2005)