Voorstelling van literaire genres Opdrachtenfiche legende

Transcriptie

1 SPREKEN LEGENDE Schooljaar Literaire genres: theorie en voorstelling Voorstelling van literaire genres Opdrachtenfiche legende Voorbereiding Volg nauwkeurig de instructies op de volgende bladzijden op, probeer alle vragen op te lossen en gebruik de vermelde bronnen. Dien per groep één bundel werkblaadjes in. Je bundel begint op de bladzijde met de namen van de groepsleden. Niet je bundel vast in de linkerbovenhoek. Dien per persoon één evaluatieblad in. Op dat evaluatieblad geef je feedback over je eigen functioneren en het functioneren van de andere groepsleden. Jouw puntentotaal wordt mee bepaald door de feedback van de andere groepsleden. 1

2 SPREKEN LEGENDE Schooljaar Literaire genres: theorie en voorstelling Voorstelling van literaire genres Evaluatieformulier Jouw naam.. Bekijk het schema hieronder. Op basis hiervan kan je jezelf en de andere groepsleden beoordelen De leerling doet altijd meer dan afgesproken of nodig is. Het resultaat is altijd erg goed en het werk is klaar om in te dienen. De leerling doet soms meer dan afgesproken. Het resultaat is altijd goed en het werk is klaar om in te dienen. De leerling voert zijn taak uit. Het resultaat is voldoende en kan ingediend worden. De leerling voert zijn taak uit. Het werk moet echter nagekeken worden en verbeterd door de andere groepsleden. De leerling voert zijn taak niet of onvolledig uit. Het werk moet verbeterd worden door de andere groepsleden. Stel dat jullie samen 100 punten mogen verdelen voor je werk. Wie verdient dan welk deel? Schrijf de namen van de groepsleden op en ken hen een score toe. naam score TOTAAL: 100 2

3 SPREKEN LEGENDE Schooljaar Literaire genres: theorie en voorstelling Voorstelling van literaire genres Opdrachtenfiche legende Groepsleden Vooraf Lees de voorbeeldteksten voor jullie genre: A. Legende van de Heilige Godelieve (bijlage) B. Legende van Sint-Nicolaas (bijlage) C. Beatrijslegende (bijlage) 3

4 Bijlage 1 - legende van de Heilige Godelieve Godelieve van Gistel is wellicht één van de meest vereerde Vlaamse heiligen geweest. Ze werd omstreeks 1052 geboren en stamde af uit een adellijke familie op het slot Londesvoorde (Londefort) nabij Bonen in het graafschap Boulogne. Godelieve stond bekend voor haar liefdadigheid en mildheid tegenover de armen. Heel jong nog werd ze uitgehuwelijkt aan Bertolf van Gistel, zoon van de kasteelheer van Gistel. Een verstandshuwelijk, geregeld door de ouders, waarbij niet gevraagd werd naar de mening van de aanstaanden. Een groter contrast dan tussen het verfijnde, beschaafde meisje en het ruwe volk uit de kuststreek was nauwelijks denkbaar. Al van bij het begin liep alles verkeerd. Deze Bertolf moest niets van haar hebben en hij bleef afwezig op het drie dagen durende huwelijksfeest. Haar schoonmoeder vatte voor haar een niets ontziende haat op. Eenzaamheid en vernedering werden haar dagelijks lot. Van een normaal huwelijksleven was geen sprake. Bertolf keek naar zijn vrouw niet om. Het kwam zelfs zo ver dat hij Godelieve liet verbannen naar zijn moeder, terwijl hij in de ouderlijke burcht bleef wonen. Daar werd ze ondergebracht in de hoeve bij het dienstvolk en werd ze slechter behandeld dan de minste dienstmeid, maar zij doorstond haar beproevingen op heldhaftige wijze. Het lukte Godelieve om te vluchten naar haar ouderlijke huis, waarop haar ouders een klacht indienden bij de bisschop van Doornik en de graaf van Vlaanderen. Daarop moest Bertolf haar terugnemen en goed behandelen. Dat deed Bertolf, maar achter een sluier van schijn bedacht Bertolf evenwel een list om toch van haar af te komen. Op aanstoken van zijn jaloerse moeder werd een ongeluk in scène gezet terwijl hij zogezegd een korte reis naar Brugge ondernam. Godelieve werd in zijn opdracht op 6 juli 1070 door zijn knechten gewurgd. Haar levenloze lichaam werd in een nabijgelegen poel gedompeld. Bertolf liet haar begraven in de kapel en een korte tijd later hertrouwde hij en kreeg bij zijn tweede vrouw een blindgeboren dochter, Edith. Toen de moeder van het kind na dertien jaar ook overleed en eveneens werd begraven in de kapel naast Godelieve, sloop het kind op zekere dag de kapel binnen. Zij knielde op één van de twee graven en smeekte de hemel om haar zicht terug te krijgen. Zij werd van haar blindheid genezen door de ogen te wassen met water uit de poel waarin het lijk van de gewurgde Godelieve was geworpen. Nadat het wonder geschiedde, constateerde ze dat ze niet op haar moeders graf maar op de grafsteen van Godelieve had geknield. Onder invloed van dit wonder trok Bertolf het boetekleed aan, kwam tot inkeer en ondernam vele pelgrimstochten om uiteindelijk zijn laatste dagen in een klooster te slijten. Drogo, een monnik van de voormalige abdij van Sint-Winoksbergen, schreef tien jaar na haar dood met grote nauwkeurigheid haar leven in de Vita Godeliph. Hij verklaarde dat zij heilig mocht worden verklaard, omdat zij als verstoten echtgenote haar onverdiende lijden had doorstaan naar het voorbeeld van Christus. Op 30 juli 1084 werd Godelieves gebeente door de bisschop van Doornik uit haar graf gelicht en op het altaar in de kerk van Gistel geplaatst, de toen gebruikelijke procedure van heiligverklaring. Nog steeds wordt de verering van Godelieve in stand gehouden en aan het putwater van Gistel wordt geneeskracht toegeschreven. Bijlage 2 - legende van Sint-Nicolaas Er is vrijwel niets bekend over het leven van Nicolaas. Hij was in de vierde eeuw bisschop van Myra in Klein-Azië (nu Zuidwest-Turkije). Al in de zesde eeuw werd hij als heilige vereerd in het Byzantijnse Rijk en in de tiende eeuw ook in het westen. Nadat zijn relieken in de elfde eeuw naar Bari (Italië) waren overgebracht, verbreidde zijn verering zich over heel West- Europa. De vele wonderverhalen die na zijn dood rond zijn leven ontstonden, maakten 4

5 Nicolaas tot beschermheilige van alle mogelijke groepen in de samenleving (zeelieden, kooplieden, ongehuwde vrouwen, kinderen, enz.). Door het verhaal bijvoorbeeld dat hij drie kinderen, die door een slager waren geslacht en in een pekelvat waren gestopt, weer tot leven wekte, werd hij de beschermheilige van kinderen; de legende dat hij drie meisjes redde van de prostitutie door tot drie keer toe 's nachts heimelijk een zak met goud door het raam te werpen (als bruidsschat) bezorgde hem het patronaat van ongehuwde meisjes en hoeren. Het traditionele aan kinderen vertelde verhaal over de nachtelijke bezoeken van sinterklaas waarin hij geschenken komt brengen, gaat waarschijnlijk terug op deze legende. Patroon van zeevaarders werd Nicolaas door de vele wonderverhalen over zijn bijstand aan schippers in nood. Zo werd Sint-Nicolaas een populaire heilige aan wie talrijke kerken werden gewijd en die in veel plaatsen in Europa werd vereerd. Bijlage 3 - Beatrijslegende Een kloosterzuster, nl. de kosteres, is zo overweldigd door de wereldlijke liefde, dat zij de jongeling ontbiedt die ze van haar twaalfde jaar heeft bemind en tegen wiens liefde ze zich vruchteloos heeft proberen te verweren. Ze ontbiedt de jongeman naar het klooster en samen bespreken ze het plan om te vluchten. De nacht van de afspraak is aangebroken... De jongeling heeft in de stad allerlei dure kleren gekocht. Het is bijna middernacht en de kosteres luidt de metten. Als allen opnieuw naar de slaapzaal zijn, blijft ze alleen achter in het koor en bidt voor het altaar om begrip en vergiffenis. Ze legt haar pij op het altaar van O.-L.-Vrouw en hangt de sleutels van de sacristie voor het beeld; ze weet dat iedereen die daarlangs gaat, zijn blik erop richt en een Ave uitspreekt; daar zal men ze dus gemakkelijk vinden. In haar onderkleed gaat ze naar buiten in de boomgaard, waar de jongeman onder een eglantier staat te wachten. Ze schaamt zich, maar hij reikt haar de nieuwe kledingstukken toe, die ze aantrekt. Ze rijden weg en hoewel ze geplaagd wordt door een angstig voorgevoel, weet de jongeling haar te troosten door de uitdrukkelijke bevestiging van zijn trouw. 's Morgens komt het tweetal aan een woud; de jongeling stelt voor om af te stijgen en zich aan de liefde over te geven, wat Beatrijs echter verontwaardigd als een boers voorstel van de hand wijst. Ze komen in een stad, verblijven daar zeven jaar in geluk en krijgen twee kinderen. Als het geld op is, brengt de armoede een verwijdering tussen hen teweeg en de man breekt het gegeven woord: hij laat haar met de kinderen aan haar lot over. Om in haar onderhoud en dat van de kinderen te voorzien, levert ze zich over aan prostitutie. Nog eens zeven jaar houdt ze 5

6 Ze gaat naar het klooster en vindt de deuren open, vindt haar pij en de sleutels en hervat haar dienst. Te middernacht luidt ze de metten. Allen komen van de slaapzaal en blijkbaar weet niemand iets van het gebeurde. Zo was de zondares bekeerd, tot eer van Maria, die steeds haar vrienden trouw bijstaat als zij in nood zijn. 1. De legende Lees de definitie op Wikipedia en op onderstaande URL. Vul dan het schema aan. personages? tijd? ruimte? onderwerp? overdracht? Pas deze kenmerken toe op de voorbeeldverhalen die je al hebt gelezen. personages? Godelieve Sint-Nicolaas Beatrijs tijd? ruimte? onderwerp? overdracht? Wat is het verschil tussen een hagiografie en een legende? 6

7 Waar komt het begrip legenda vandaan? Waar en in welke tijd werd deze verhaalsoort gebruikt? Zoek op het internet afbeeldingen van figuren uit legenden. Waar kan je dit soort afbeeldingen voornamelijk terugvinden. Waarom zijn er zoveel afbeeldingen te vinden? Wat was het belang van dit soort verhalen voor het christelijke geloof? De legende wordt niet vergeten. Zoek op hoe de legende van Sint-Godelieve vandaag nog betekenis heeft. 2. Het woord legende Welke twee andere betekenissen kan je nog vinden voor het woord legende? Geef telkens een voorbeeld. 7

8 3. De Heilige Graal SPREKEN: LEGENDE Niet alleen heilige personen, maar ook objecten kunnen het voorwerp uitmaken van een legende. Zoek de betekenis op van dit object voor de christelijke cultuur. Zoek ook de voorchristelijke (heidense) betekenis op van de Heilige Graal. De Heilige Graal is zo bekend, dat er meermaals naar verwezen wordt in literatuur en films. Zoek twee films die over de zoektocht naar de Heilige Graal gaan. De Arthurlegende is nauw verbonden met de verhalen over de Heilige Graal. Waarover gaan die verhalen? Wanneer begonnen deze verhalen te circuleren? 4. De legende vandaag Bekijk dit fragment. Naar welke legende wordt er verwezen? 8

9 Zoek op het internet naar het ontstaan van de Kerstman (Santa Claus) en het verband met Coca Cola? 9