VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE DIEREN LEERLINGENMATERIAAL. Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE DIEREN LEERLINGENMATERIAAL. Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie"

Transcriptie

1 VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE DIEREN Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL

2 Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De hot issues van de Europese Unie Presentatievormen in zijn algemeenheid In de afzonderlijke thematische modules vind je per thema: Toelichting op het thema uit de reeks hot issues van de Europese Unie Voorbeelduitwerkingen van hoofdvragen Voorbeelduitwerkingen van deelvragen Suggesties voor literatuur, illustratiemateriaal, websites, adressen, de koppeling met gastlessen Presentatievormen toegespitst op het thema Voor een goed opgezet sectorwerkstuk moet je beide onderdelen bestuderen. De volgorde die je het beste kunt aanhouden is: Basismodule: Basismodule: Thematische module: Thematische module: Thematische module: Thematische module: Thematische module: OF: Basismodule: Vooraf: Stappenplan De hot issues van de Europese Unie Toelichting op het thema uit de hot issues Voorbeelduitwerkingen van hoofdvragen Voorbeelduitwerkingen van deelvragen Suggesties voor adressen, literatuur, websites, illustratiemateriaal, de koppeling met gastlessen Presentatievormen toegespitst op het thema Presentatievormen in zijn algemeenheid Verder raden we je een bezoek aan de website aan. Je vindt daar alle onderdelen van de modules, met links naar alle in de tekst genoemde websites. Verder vind je daar over de verschillende thema s veel achtergrondinformatie die je kunt gebruiken voor de inhoud van je sectorwerkstuk. En als je geen zin meer hebt in het werken aan je sectorwerkstuk, kun je daar ook terecht voor een online spelletje, quiz of kruiswoordpuzzel. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 2

3 Inhoudsopgave Leerlingenmateriaal Toelichting op het thema Europa en de dieren pag. 4 Voorbeelduitwerkingen van mogelijke hoofdvragen pag. 8 Voorbeelduitwerkingen van mogelijke deelvragen pag. 10 Suggesties voor adressen, literatuur, websites, illustratiemateriaal, de koppeling met gastlessen pag. 11 Presentatievormen pag. 19 VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 3

4 Toelichting op het thema Europa en de dieren Je kunt de dieren in Europa in drie groepen onderscheiden: de vrije dieren in de natuur, dieren die door de mensen wordt gefokt om op te eten (de productiedieren) en de dieren die worden gehouden voor het vermaak van de mens. Onder deze laatste groep vallen bijvoorbeeld de hobbydieren, circusdieren en dieren die in de sport worden gebruikt. In een verdrag van de EU staat dat er rekening moet worden gehouden met het welzijn van dieren als wezens met gevoel. En als de lidstaten nieuwe regels opstellen, moeten die voldoen aan de eisen van dierenwelzijn. Dat klinkt goed, vindt ook de Nederlandse regering en de Nederlandse Organisatie voor Dierenbescherming. Het is namelijk voor het eerst dat er regels voor dierenwelzijn in Europese wetten zijn opgenomen. Maar er zijn ook partijen die minder te spreken zijn. Organisaties als Wakker Dier, Proefdiervrij en politieke partijen als de SP, Groen Links en de Partij voor de Dieren vinden dat de Europese regels onvoldoende bescherming aan de dieren bieden. Zo stelt het verdrag dat de culturele en religieuze gebruiken van de lidstaten moeten worden geëerbiedigd. Daarmee is de weg vrij voor stierenvechten, berendansen, de plezierjacht en bijvoorbeeld de productie van de omstreden ganzenleverpastei. Een hevig hot issue is het bestaan van de productiedieren in de bioindustrie. Daar moet dus ook rekening worden gehouden met het welzijn van de dieren. Maar wat is dat welzijn? En hoe zwaar moet dat welzijn wegen, als het gaat om de economische belangen (= geld verdienen) van de Europese bio-industrie? VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 4

5 De gemoederen lopen in de discussie hoog op. Verschillende dierenbeschermingsorganisaties springen in de bres voor het productiedier met campagnes en protestacties. Milieudefensie is er één van. Die organiseren de actie Stop Fout Vlees. Dat is vlees van dieren die in de bio-industrie worden gehouden. Doel van de acties is om de consument bewust te maken van het dierenleed van de dieren in de bio-industrie. Actie van de Milieu Defensie tijdens hun campagne Stop Fout Vlees, Twintig actievoerders werden op de Dam in Amsterdam acht uur lang in kleine kooien opgesloten. Deze 'varkensflat' symboliseerde hoe varkens en de kippen in bio-industrie op elkaar gepropt zitten. Stemmen voor dieren Actievoeren is een van de manieren om op te komen voor de dieren. Een andere manier is om de politiek in te gaan. Wist je dat Nederland als enige EU-land een speciale partij voor de dieren heeft? Deze Partij voor de Dieren (PvdD) haalde bij de verkiezingen van het Nederlandse parlement in 2006 twee zetels. Ze bestookt de regering met kamervragen over de bio-industrie, jachtpraktijken, handhaving van de dierenwelzijnswet enzovoort. Ze houden ook een vinger aan de pols of de Nederlandse regering de regels van de EU wel naleeft. De PvdD heeft ook meegedaan aan de verkiezingen voor het Europarlement in juni VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 5

6 Pleitbezorgers in het Europese Parlement In 1983 richtte een aantal Europarlementariërs een groep op die de belangen van dieren wil verwoorden. Deze Eurogroep voor Dieren komt elke maand bij elkaar. Hun doel is om in de periode te zorgen dat er aandacht is voor dierenwelzijn bij het maken van regels, bijvoorbeeld bij de ontwikkelingen in de landbouw. Hun website is in het Engels, daarom geven we hier voorbeelden waar ze voor pleiten. De EU moet stoppen met het geven van subsidies voor de intensieve veeteelt (bio-industrie). De EU-landen moeten bij hun plannen voor de ontwikkeling landbouw in hun regio s dierenwelzijnregels inbouwen. Boeren die dierenwelzijn op hun bedrijf een belangrijke plaats willen geven, moeten daarvoor subsidies krijgen. Mensen die als slachter in een slachthuis werken, moeten eerst een examen doen om hun vaardigheid aan te tonen. Elk slachthuis moet een expert in dierenwelzijn in dienst nemen die toeziet op het slachten. De EU moet zo snel mogelijk een actieplan opzetten om het gebruik van apen voor dierproeven te stoppen. Er moet meer geld door de EU beschikbaar worden gesteld om alternatieven voor dierproeven te vinden. Onderzoekslaboratoria moeten verplicht worden de resultaten van dierproeven met elkaar te delen om zo het aantal benodigde proefdieren te verminderen. Betere controle op gang van zaken bij slachtveevervoer door middel van satelliettechnologie. Stel een verbod in op de verkoop van in het wild gevangen dieren als huisdier (exotische dieren). Sluit dierentuinen die niet voldoen aan de EU-regelgeving voor dieren in dierentuinen. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 6

7 Europa goed voor dieren? Als je die oproepen op de vorige pagina leest, zou je denken dat er nog heel wat mis is tussen Europa en de dieren. Maar er gebeuren ook goede dingen. In 2009 komt er een Europees invoerverbod voor bont van zeehonden. Daarmee doen we in ieder geval niet meer mee aan het doodknuppelen van jonge zeehondjes voor hun bont. En er komt ook een verbod op het gebruik van mensapen (met name chimpansees) voor dierproeven. Daar moet wel bij worden vermeld dat er een uitzondering wordt gemaakt voor onderzoek naar ziektes die levensbedreigend zijn voor de mens. De lijst met aandachtspunten van de Eurogroep voor Dieren op pagina 6 geeft je een indruk waarover we in Europa discussiëren als het gaat om onze omgang met dieren. We moeten daarbij bedenken dat het in andere delen van de wereld- de landen waar we handel mee drijven en waarvan we producten invoeren- vaak heel anders gedacht wordt over dierenwelzijn. Ook de EU-landen onderling zijn het niet altijd met elkaar eens. Denk maar eens aan de stierengevechten in Spanje. Of de Fransen die zweren bij ganzenleverpastei. Het is aan jou om onze houding ten aanzien van dieren in Europa aan een kritisch onderzoek te onderwerpen. Er zijn verschillende vragen die je jezelf kunt stellen, bijvoorbeeld: 1. Wat is de houding van de EU ten aanzien van dieren? 2. Doet de EU voldoende om het dierenwelzijn te bevorderen? 3. Hoe moeten we omgaan met culturele tradities (zoals stierenvechten) die dieren blootstellen aan geweld? 4. Moeten dierproeven verboden worden? 5. Moet de visvangst verboden worden om te voorkomen dat vissoorten uitsterven? Deze vragen zouden een goed startpunt kunnen zijn voor je sectorwerkstuk. Antwoorden op die vragen kun je onder andere vinden op de website van het project: Daar vind je teksten die uitgebreider ingaan op de rechten van dieren, op tradities die nadelig voor dieren zijn (zoals het rapen van kievitseieren), op diertransporten, op dierproeven en andere zaken die voor dieren van belang zijn. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 7

8 Voorbeelduitwerkingen van mogelijke hoofdvragen bij het thema Europa en de dieren Je kunt altijd enkele hoofdvragen uit het gekozen onderwerp afleiden; soms lijken ze op elkaar, maar zijn ze anders geformuleerd, dat heeft te maken met het soort hoofdvragen dat je jezelf wilt stellen: Er zijn verschillende soorten hoofdvragen en onderzoeken: Beschrijvend: Je probeert een situatie te beschrijven. Vergelijkend: Je probeert overeenkomsten en verschillen te ontdekken. Verklarend: Je gaat antwoord geven op de vraag Hoe komt het dat? Waardebepalend: Je wilt een persoonlijk oordeel geven over het onderwerp. Voorspellend: Je gaat uitzoeken hoe het verder zal gaan met Probleemoplossend: Je wilt voorstellen doen om een probleem aan te pakken. Beschrijvend Wat wordt onder dierenwelzijn verstaan? Wat houdt het Natura 2000 in? Wat is de Eurogroep voor Dieren en wat doet die groep? Vergelijkend Hoe is het met de dierenrechten in Europa gesteld in vergelijking met bijvoorbeeld Afrika? Hoe is het leven van een scharrelkip in vergelijking met het leven van een legbatterijkip? Verklarend Waarom heeft de Europese Unie het LIFE fonds opgericht? Waarom heeft de EU de invoer en handel van zeehondenbont verboden? VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 8

9 Waardebepalend Vind je dat de dieren in de Europese Unie evenveel rechten en respect moeten krijgen als de burgers van de EU? Vind je dat de Europese Unie stierenvechten moet verbieden? Moeten we naar een andere meer diervriendelijker- manier van veehouderij toe? Voorspellend Zal het de Europese Unie lukken om de overbevissing in de Noordzee een halt toe te roepen? Anders gezegd: Het zal de EU wel/niet lukken om de overbevissing in de Noordzee een halt toe te roepen. Probleemoplossend Hoe bereiken we er een einde komt aan de wantoestanden tijdens de dierentransporten door Europa? Hoe kunnen we het welzijn van de dieren in de bio-industrie verbeteren? Hoe kunnen we de EU aansporen alternatieven te zoeken voor dierproeven? Je kunt ook heel andere hoofdvragen bedenken over Europa en de dieren aan de hand van de volgende vraagwoorden: Wat? Wie? Waar? Waarom? Welke? Wanneer? Hoe? Hoelang? Hoeveel? De hoofdvraag die je kiest is de vraag die de inhoud van je onderzoek bepaalt. De hoofdvraag moet in het kort samenvatten wat je wilt onderzoeken. Het antwoord is als het ware al de titel van je werkstuk. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 9

10 Voorbeelduitwerkingen van mogelijke deelvragen bij het thema Europa en de dieren Kun je het antwoord op je hoofdvraag beschouwen als de titel van je onderzoek, dan vormen de deel- of subvragen de hoofdstukken van je werkstuk. Ook voor de deelvragen kun je uitgaan van het rijtje vraagwoorden dat we op de vorige pagina al gegeven hebben: Wat? Wie? Waar? Waarom? Welke? Wanneer? Hoe? Hoelang? Hoeveel? We gaan niet alles voorkauwen, maar geven hieronder slechts enkele voorbeelden rond het vraagwoord waarom. De deelvragen rond andere vraagwoorden kun je zelf wel bedenken. Waarom? Waarom verbiedt de EU stierenvechten niet gewoon? Waarom staat de EU nog steeds dierproeven toe? Waarom is Natura 2000 belangrijk voor het behoud van de soortenrijkdom (= biodiversiteit) van Europa? Waarom betalen klanten niet wat meer voor hun vlees zodat de dieren in de bio-industrie het wat beter krijgen? VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 10

11 Suggesties voor adressen, literatuur, websites, illustratiemateriaal, de koppeling met gastlessen Er is heel veel materiaal beschikbaar over Europa en de dieren, maar het is niet altijd makkelijk te vinden. We geven hieronder enkele suggesties en verwijzen verder naar de website van het project ( waar je over dierenrechten nog veel meer kunt vinden. Adressen Er zijn diverse organisaties die zich met de dierenproblematiek bezighouden: Stichting Wakker Dier Postbus AA Amsterdam Telefoon: formulier: Vereniging Proefdiervrij Vereniging Proefdiervrij Groot Hertoginnelaan ES Den Haag Telefoon: VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 11

12 Varkens in Nood Postbus LB Amsterdam Telefoon: formulier: Comité Anti Stierenvechten Postbus BH Utrecht Telefoon: Greenpeace Postbus AS Amsterdam Telefoon: VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 12

13 Wereld Natuur Fonds Postbus AA Zeist Telefoon: formulier: contactformulier.cfm Partij Voor De Dieren Postbus RD Amsterdam Telefoon: formulier: Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit Postbus EK Den Haag Telefoon: formulier: 122, &_dad=portal&_schema=PORTAL VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 13

14 Voedingscentrum Postbus CK Den Haag Telefoon: formulier: Contact/Contactformulier.htm Gaia Ravensteingalerij Brussel Telefoon: Je kunt ook bellen of schrijven naar het ministerie van Buitenlandse Zaken dat veel projecten en informatie over Europese projecten heeft: Ministerie van Buitenlandse Zaken Postbus EB Den Haag Telefoon: VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 14

15 Literatuur Er zijn veel artikelen en boeken over Europa en de dieren te vinden. Bijvoorbeeld in de plaatselijke bibliotheek. We raden je aan om daar zeker eens te gaan kijken. Verder kunnen we je aanraden: Informatiepakketten voor een werkstuk of spreekbeurt Centrum voor Mondiaal Onderwijs Postbus HK Nijmegen Telefoon: VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 15

16 Internet Ook op internet is de nodige informatie over Europa en de dieren te vinden. We hebben een selectie gemaakt: Onder andere: Vijf regels voor dierenwelzijn +van+dieren.htm Transport van dieren: om hoeveel dieren gaat het? Miljoenen dieren gaan in overvolle vrachtwagens de grens over Meningen over visserij, bio-industrie, dierproeven, houden van huisdieren Over gebruik van proefdieren in cosmetica fotosvoorjewerkstuk/html/image011.htm Hier een diaserie over toestanden in de bio-industrie Aandacht besteden aan de dieren in de bio-industrie? Kijk hier. Obstakels voor vissen in rivieren Vissenleed is dierenleed _id%5d=13&chash=ea7b681d6b Ieder jaar stelt de Europese Unie vast hoeveel vis er in de Europese wateren mag worden gevangen VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 16

17 schema=portal Nederland heeft 162 unieke Natura 2000-natuurgebieden. schema=portal&p_document_id=110237&p_node_id= &p_mode =BROWSE De Ecologische Hoofd Structuur is een netwerk van gebieden waar de natuur voorrang heeft redenen om tegen een varkensflat (bio-industrie) te zijn TIP: Als je op internet zoekt op Europa + dieren vind je meer dan twee miljoen miljoen hits! Als je zoekt op Europese Unie + dieren vind je meer dan vierhonderdduizend hits. Beter kun je zoeken op een combinatie van deze termen en een bepaald land of in combinatie met een speciale zoekterm als dierrechten of dierproeven. Bij deze werkbladen hoort ook een educatieve website waar je nog meer informatie over Europa en de dieren voor je sectorwerkstuk kunt vinden. Kijk daarvoor op de website VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 17

18 Illustratiemateriaal De makkelijkste manier om aan illustratiemateriaal te komen is uiteraard het internet. Je kunt op vele manieren naar plaatjes zoeken. Met Google gaat dat vaak het beste. Ga naar en klik op de knop afbeeldingen (in de adresbalk bovenin komt dan het volgende te staan: N.B.: je mag niet zonder toestemming zomaar afbeeldingen gebruiken. Houd daar rekening mee. De Europese Unie biedt ook veel foto s aan. Bijvoorbeeld op photo/index_en.cfm. Dit is een algemene plaatjesbank over allerlei onderwerpen. Je moet wel eerst inloggen voordat je foto s kunt downloaden, maar je kunt gratis een inlognaam met wachtwoord krijgen. Veel afbeeldingen in dit pakket komen van deze site. Koppeling met gastlessen Je kunt ook regelen dat er iemand die veel van dierenrechten afweet je school bezoekt. Dat kan iemand zijn van een dierenrechtenorganisatie, Varkens in Nood, Comité Anti Stierenvechten, of een lokale organisatie. De adressen vind je op pagina Regel wel van tevoren met je leerkracht wanneer er iemand langs zou kunnen komen en bereid het bezoek goed voor. Bedenk van tevoren welke vragen je zou willen stellen. Misschien kun je die vragen van tevoren opsturen, zodat de gastdocent zich goed kan voorbereiden, maar verwacht niet dat die persoon antwoord op al je vragen zal hebben. Je zult toch echt ook zelf naar antwoorden moeten zoeken. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 18

19 Presentatievormen Het woord sectorwerkstuk kan je op het verkeerde been zetten. Werkstuk lijkt immers te verwijzen naar een schriftelijk verslag. Maar vergis je niet. De vorm waarin je de resultaten van je onderzoek kunt presenteren is geheel vrij. We geven hieronder een overzicht van mogelijke presentatievormen, zoveel mogelijk toegespitst op het thema Europa en de dieren. De lijst is niet uitputtend, maar we komen wel een heel eind. Sommige vormen zijn makkelijker te realiseren dan andere. Een combinatie is natuurlijk ook mogelijk. Als je nog een briljant ander idee voor een presentatievorm hebt, mag je die natuurlijk ook gebruiken. Aan jou de keus. Collage + mondelinge toelichting Een goede collage is niet makkelijk te maken. Want je moet maar net de teksten en foto s vinden die precies aansluiten bij wat je wilt overbrengen. Als het om Europa en de dieren gaat zul je op zoek moeten naar krantenartikelen en webteksten die als ondersteuning van je mondelinge toelichting dienen. Bedenk van tevoren wat de boodschap is die je kwijt wilt en ga dan zoeken. Wat je niet kunt vinden voor je collage kun je verwerken in je mondelinge toelichting. Essay of artikel Een essay is een persoonlijk gekleurd verhaal. In een essay geef je je eigen mening over het onderwerp weer. Vind je bijvoorbeeld dat de wetten in Europa die dieren moeten beschermen streng genoeg zijn of moeten we er nog veel harder aan trekken? Een artikel is meer beschouwend, een neutraal verhaal dat je best mag toelichten met wat je er zelf van vindt, maar waarin je eigen mening niet het belangrijkste onderdeel is. Een artikel over dieren in Europa, bijvoorbeeld voor de schoolkrant, gaat vooral op de feiten in en heeft een logische opbouw (bijvoorbeeld over visserij in de Noordzee: wie mag er van de EU vissen, op welke vissoorten wordt gevist, wat is de invloed van grootschalige visserij op de visstand, welke vissoorten dreigen te verdwijnen, welke oplossingen zijn mogelijk en waarom is er zoveel verzet onder de vissers tegen de EU?). VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 19

20 Geschreven verslag of werkstuk Een van de makkelijkste en meest voor de handliggende, maar daarom ook minst originele manier om de resultaten van je onderzoek te presenteren is een geschreven verslag of werkstuk. Maak van je hoofdvraag ( Hoe bereiken we dat dieren in Europa beter beschermd worden? ) het centrale thema van je werkstuk en van de deelvragen ( Waarom verbiedt de EU stierenvechten of kievitseieren rapen niet? ) de afzonderlijke hoofdstukken. Je vindt op de website van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs bij een rijtje tips voor een goed werkstuk. Fotocollage, fotopresentatie of fotoverslag Een foto zegt vaak meer dan duizend woorden. Als het gaat om een presentatie waarom foto s centraal staan, dan brengt het onderwerp milieu beperkingen met zich mee. Je kunt niet alle dierenonderwerpen zelf fotograferen, zeker niet als het om situaties in het buitenland gaat (zoals het stierenvechten in Spanje en Portugal). Je bent dus afhankelijk van foto s van anderen. Op de pagina hiervoor hebben we je al gewezen op plekken op internet waar je gratis foto s vandaan kunt halen. Misstanden waar dieren bij betrokken zijn in Nederland kun je natuurlijk wel zelf fotograferen. Hoorspel, rollenspel of toneelstuk Animal Farm In een hoorspel of toneelstuk kun je van alles over de Europa en de dieren kwijt. Je kunt naspelen hoe een gans met dwang gevoerd wordt om als ganzenleverpastei te eindigen, je kunt Animal Farm van George Orwell naspelen waarin dieren de macht hebben overgenomen, je kunt het zelfs absurdistisch maken door dieren naar een mensentuin te laten komen om te kijken naar mensen in kooien, enz. enz. Schrijf wel alle rollen uit en oefen enkele keren van tevoren, voordat je het resultaat op de planken brengt. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 20

21 Maquette Een maquette ligt voor 'dierenrechten' in eerste instantie minder voor de hand, maar is wel degelijk mogelijk. Zo zou je een maquette van een diervriendelijke stal kunnen maken (hoe die volgens jou eruit zou moeten zien) of de levensweg van een dier dat voor de slacht bestemd is. Mondelinge voordracht of spreekbeurt Een makkelijk lijkende presentatievorm is de mondelinge voordracht of spreekbeurt. Maar pas ook: het is moeilijker dan je denkt. Je moet niet alles van papier voorlezen, maar tegelijkertijd er wel voor zorgen dat je niets vergeet. Het voordeel van een spreekbeurt is natuurlijk dat je bijvoorbeeld vol vuur kunt vertellen over de noodzaak van dierenrechten voor het welzijn van de dieren. Daarbij kun je ook ingaan op de mogelijkheden van de Europese Unie om dat voor elkaar te krijgen. Je vindt op de website een paar tips voor een goede spreekbeurt. Posterpresentatie of tentoonstelling Het verschil tussen een posterpresentatie of tentoonstelling en een fotopresentatie zit in de grootte van de foto s. Een tentoonstelling hang je op ooghoogte op zodat er meer mensen tegelijk naar kunnen kijken. Teksten zijn alleen bedoeld als ondersteuning van de foto s of posters. Voor de rest geldt hier hetzelfde als voor de fotoverslagen: je kunt niet even naar het buitenland om foto s te gaan maken. Je bent dus afhankelijk van foto s van anderen. Eerder hebben we je al gewezen op plekken op internet waar je gratis foto s vandaan kunt halen. Bijvoorbeeld als je een vergelijking wilt maken tussen het leven van legbatterijkippen en scharrelkippen. Legbatterijkippen (boven) en scharrelkippen (onder) VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 21

22 Diapresentatie, videopresentatie of Powerpoint-presentatie Een presentatie met audiovisuele middelen is altijd een prettige vorm. Als het gaat om de Europa en de dieren heb je met dezelfde beperkingen te maken als bij fotopresentaties (zie hierboven). Het makkelijkst is dan nog een Powerpoint-presentatie. De fout die veel mensen hiermee maken is dat de vorm belangrijker wordt dan de inhoud. Je kunt een hele mooie gelikte presentatie maken waarvan je echter niets opsteekt. Zorg ervoor dat de inhoud het belangrijkst blijft. Reeks stellingen Je kunt je standpunt of je bevindingen over de vluchtelingenproblematiek ook toelichten aan de hand van een reeks stellingen. Het is echter niet makkelijk om goede stellingen te bedenken waarin je alles wat je kwijt wilt kunt stoppen. Stellingen zorgen er wel voor dat je een levendige discussie kunt bewerkstelligen. Voorbeeld van een stelling: De Europese Unie moet strengere maatregelen nemen om dieren te beschermen. Gastles Je kunt de reeks stellingen ook verwerken in een gastles die jij aan je medeleerlingen geeft. Maak een lesopzet voor 50 minuten en zet je klasgenoten aan het werk. Geef hen informatie (teksten, foto s) en laat hen antwoord geven op jouw vragen, opdrachten en bediscussieer met hen eventueel de stellingen die je bedacht hebt. Website Op Kennisnet vind je een handig hulpmiddel om een website te maken: de Websitemaker. Hiermee kun je al snel een simpele website in elkaar zetten. Je vindt het hulpmiddel op Wellicht kun je het maken van een website als afronding van je sectorwerkstuk tevens gebruiken als inzending voor de Thinkquest-wedstrijd (kijk daarvoor op de site: Een website over Europa en de dieren zal zeker tot de originele inzendingen behoren en je kunt er leuke prijzen mee winnen. Denk van tevoren goed na over wat je kwijt wilt op je website en hoe je je gegevens gaat presenteren. Houd er rekening mee dat internet een grafisch medium is; stel geen ellenlange teksten samen en zorg voor voldoende plaatsjes. Breng ook voldoende hyperlinks aan, bijvoorbeeld tussen je hoofdvraag en deelvragen. Als je externe links aanbrengt, controleer dan van tijd tot tijd of de links nog kloppen. Je kunt allerlei toeters en bellen in je website inbouwen (bijvoorbeeld met Flash), maar zorg ervoor dat de inhoud centraal blijft staan. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 22

23 Deze thematische module Europa en de dieren maakt deel uit van een reeks modules over de hot issues van de Europese Unie. De hele reeks bestaat uit: Basismodule rondom de hot issues van de Europese Unie Thematische module Wat merk ik van de Europese Unie? Thematische module Europa en de mensenrechten Thematische module Europa en de vluchtelingen Thematische module Europese Ontwikkelingssamenwerking Thematische module Europa en het milieu Thematische module Europa en de dieren Zie voor meer informatie: VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en de dieren pag. 23

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE WAT MERK IK VAN DE EUROPESE UNIE?

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE WAT MERK IK VAN DE EUROPESE UNIE? VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE WAT MERK IK VAN DE EUROPESE UNIE? Europese Unie/Audiovisual Service Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE RECHT OP ONDERWIJS LEERLINGENMATERIAAL. (Foto: Novib)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE RECHT OP ONDERWIJS LEERLINGENMATERIAAL. (Foto: Novib) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE RECHT OP ONDERWIJS (Foto: Novib) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE MENSENRECHTEN

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE MENSENRECHTEN VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE MENSENRECHTEN Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je:

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE GELIJKE BEHANDELING VAN MAN EN VROUW LEERLINGENMATERIAAL

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE GELIJKE BEHANDELING VAN MAN EN VROUW LEERLINGENMATERIAAL VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE GELIJKE BEHANDELING VAN MAN EN VROUW (Een twee-eiige tweeling (jongen (links) en meisje (rechts)) foto: Photoshare) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE RECHT OP GEZONDHEIDSZORG

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE RECHT OP GEZONDHEIDSZORG VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE RECHT OP GEZONDHEIDSZORG (Foto: Rode Kruis Nederland) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ARMOEDE LEERLINGENMATERIAAL. (foto: WHO/P. Virot)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ARMOEDE LEERLINGENMATERIAAL. (foto: WHO/P. Virot) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ARMOEDE (foto: WHO/P. Virot) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN HET MILIEU LEERLINGENMATERIAAL. Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN HET MILIEU LEERLINGENMATERIAAL. Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN HET MILIEU Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf:

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE MOEDERSTERFTE EN MOEDERZORG LEERLINGENMATERIAAL ( UNFPA)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE MOEDERSTERFTE EN MOEDERZORG LEERLINGENMATERIAAL ( UNFPA) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE MOEDERSTERFTE EN MOEDERZORG ( UNFPA) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Foto: BTC/CTB LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE VLUCHTELINGEN

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE VLUCHTELINGEN VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE VLUCHTELINGEN Europese Unie/DG ECHO/François Goemans Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE EERLIJKE HANDEL LEERLINGENMATERIAAL. Foto: Photoshare/JHUCCP

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE EERLIJKE HANDEL LEERLINGENMATERIAAL. Foto: Photoshare/JHUCCP VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE EERLIJKE HANDEL Foto: Photoshare/JHUCCP LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE LEVEN IN EEN KROTTENWIJK LEERLINGENMATERIAAL

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE LEVEN IN EEN KROTTENWIJK LEERLINGENMATERIAAL VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE LEVEN IN EEN KROTTENWIJK Foto: Photoshare LEERLINGENMATERIAAL VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Leven in een krottenwijk pag. 1 Toelichting op de opzet In de

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE NATUURLIJKE HULPBRONNEN

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE NATUURLIJKE HULPBRONNEN VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE NATUURLIJKE HULPBRONNEN LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in zijn

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE HONGER LEERLINGENMATERIAAL. (Foto: Panos)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE HONGER LEERLINGENMATERIAAL. (Foto: Panos) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE HONGER (Foto: Panos) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in zijn

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE WATER LEERLINGENMATERIAAL. Foto: Connect International

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE WATER LEERLINGENMATERIAAL. Foto: Connect International VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE WATER Foto: Connect International LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE KINDERSTERFTE LEERLINGENMATERIAAL. ( Photoshare)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE KINDERSTERFTE LEERLINGENMATERIAAL. ( Photoshare) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE KINDERSTERFTE ( Photoshare) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in

Nadere informatie

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal.

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal. & OHHUOLQJHQKDQGOHLGLQJ LQOHLGLQJ Het sectorwerkstuk staat voor de deur. Misschien heb je er al slapeloze nachten van, misschien lijkt het je de leukste opdracht van je hele opleiding. Eindelijk iets leren

Nadere informatie

Lesbrief Dierenrechten en activisten

Lesbrief Dierenrechten en activisten Lesbrief Dierenrechten en activisten Hoe komt het toch dat er tegenwoordig zoveel publiciteit is rond dieren en hun welzijn? In de tweede kamer is met de komst van de Partij voor de Dieren nog nooit zoveel

Nadere informatie

Werkwijzer Verslagkring:

Werkwijzer Verslagkring: Werkwijzer Verslagkring: 1. Je maakt een tweetal. 2. Met zijn tweeën kies je een onderwerp, waarin jullie je willen verdiepen en waarover jullie meer willen weten. 3. Samen ga je op zoek naar informatie

Nadere informatie

Spreekbeurt, en werkstuk

Spreekbeurt, en werkstuk Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid

Nadere informatie

Werkstukken maken op PCBO-Het Mozaiek Groep 6

Werkstukken maken op PCBO-Het Mozaiek Groep 6 We gaan een werkstuk maken en je mag het helemaal zelf doen. Het is helemaal jouw eigen werkstuk. Maar om je even goed op weg te helpen hebben we hieronder alle stapjes even op een rij gezet. Wat moet

Nadere informatie

Werkschrift : Hoe werk ik op WikiKids?

Werkschrift : Hoe werk ik op WikiKids? Werkschrift : Hoe werk ik op WikiKids? WERKBOEK WIKIKIDS Welkom bij het werkboek van WikiKids. In dit werkboek staan opdrachten waarmee je stap voor stap leert werken met WikiKids. Er staan 15 opdrachten

Nadere informatie

SECTORPROJECT 4 VMBO - T

SECTORPROJECT 4 VMBO - T SECTORPROJECT 4 VMBO - T 2016-2017 handleiding leerlingen inhoud: inleiding stappenplan logboek beoordelingsformulier tijdpad 1 INLEIDING SECTORPROJECT VOOR 4 VMBO-T Alle leerlingen van het vmbo theoretische

Nadere informatie

Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag

Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag De probleemstelling is eigenlijk het centrum waar het werkstuk om draait. Het is een precieze formulering van het onderwerp dat je onderzoekt. Omdat de probleemstelling

Nadere informatie

Hoe bereid ik een spreekbeurt voor?

Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Het maken van een spreekbeurt is eigenlijk niets anders dan het schrijven van een informatieve tekst (weettekst). Het is daarom handig om net zo te werk te gaan als

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK 2013-2014

SECTORWERKSTUK 2013-2014 SECTORWERKSTUK 2013-2014 1 HET SECTORWERKSTUK Het sectorwerkstuk is een verplicht onderdeel voor alle leerlingen uit het Mavo. Het maken van een sectorwerkstuk is een manier waarop je, als eindexamenkandidaat,

Nadere informatie

Handleiding sectorwerkstuk leerlingen 4 TL PCB

Handleiding sectorwerkstuk leerlingen 4 TL PCB Handleiding sectorwerkstuk leerlingen 4 TL PCB 1 Inleiding Een van de onderdelen van het schoolexamen van de gemengde en theoretische leerweg is het sectorwerkstuk. Hiermee kun je laten zien dat je in

Nadere informatie

Handleiding voor de leerling

Handleiding voor de leerling Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek

Nadere informatie

8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën

8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën 8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën Ga je een sectorwerkstuk maken? Dan is orgaan- en weefseldonatie een goed onderwerp! Hier vind je allerlei tips, bronnen en ideeën om een sectorwerkstuk

Nadere informatie

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn.

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn. Werkstukwijzer Deze werkstukwijzer helpt je om een werkstuk in elkaar te zetten. Je vult eerst een formulier in. Op dit formulier komt te staan waar je werkstuk over gaat en hoe je het aanpakt. Met behulp

Nadere informatie

Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Situatiebeschrijving 3 VMBO-TL: Situatiebeschrijving 4 VMBO-TL:

Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Situatiebeschrijving 3 VMBO-TL: Situatiebeschrijving 4 VMBO-TL: Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Alle leerlingen van het vmbo theoretische leerweg zijn verplicht een sectorproject te doen als onderdeel van het schoolexamen. Met een sectorproject

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

Wat wil de Partij voor de Dieren?

Wat wil de Partij voor de Dieren? Waarom stemmen? Binnenkort, op 22 mei 2014, zijn er verkiezingen voor de Europese Unie. Iedere volwassene in Europa kan dan kiezen wie er in het Europese Parlement komen. Ook jij, als je 18 jaar of ouder

Nadere informatie

Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt.

Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt. Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt. Om het overzichtelijk te maken, hebben we onder elk onderdeel een afvinklijstje

Nadere informatie

Wat is een sectorwerkstuk?

Wat is een sectorwerkstuk? Het sectorwerkstuk Wat is een sectorwerkstuk? Bij het sectorwerkstuk gaat het om een vakoverstijgende thematiek die past binnen de sector. Het onderwerp moet gaan over een maatschappelijk relevant thema

Nadere informatie

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.

Nadere informatie

Sectorwerkstuk. Logboek. Leerlingen ... Begeleider:

Sectorwerkstuk. Logboek. Leerlingen ... Begeleider: 2016-2017 mavo 4 Leerlingen Namen:... Begeleider:... Sectorwerkstuk Logboek Inhoud 1. Spelregels 3 2. Afspraken 4 3. Tijdpad 5 4. Afsprakenlijst 6 5. Planning 7, 8, 9 6. Activiteitenweek 9 7. Het verslag

Nadere informatie

Hoe maak ik... Naam: Groep:

Hoe maak ik... Naam: Groep: Hoe maak ik... Naam: Groep: Inleiding Een spreekbeurt houden is niet niets! Je moet daar heel wat voor kunnen. Wat dacht je van: Goed kunnen lezen Goed kunnen begrijpen wat je leest Goed dingen kunnen

Nadere informatie

Presenteren. Oriëntatie

Presenteren. Oriëntatie Oriëntatie Dit ga je doen Je gaat een stand (marktkraam) inrichten om te laten zien wat je gedaan hebt tijdens dit project en wat je eindresultaat is. Je probeert jullie stand zo te maken dat het aantrekkelijk

Nadere informatie

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Antoniusschool Groep 5/6 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding: 1. Je kiest

Nadere informatie

Succesvol campagne voeren

Succesvol campagne voeren Succesvol campagne voeren Spread the word, spread the feeling! Campagne voeren: íedereen kan het! In deze toolkit vind je tips voor het campagne voeren. Dit is gegarandeerd het leukste onderdeel van jouw

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 MAVO

Beroepenwerkstuk 3 MAVO Beroepenwerkstuk 3 MAVO 2015 2016 1 INLEIDING Het beroepenwerkstuk: Een van de onderdelen van het programma beroepenoriëntatie in 3 mavo is het maken van een beroepenwerkstuk en het presenteren hiervan

Nadere informatie

RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164

RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164 R.K. Basisschool De Vlinder RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164 GOEDE STUDIEGEWOONTEN Bij goed studeren (leren) of huiswerk maken

Nadere informatie

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Pagina 1 Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Je gaat een profielwerkstuk maken. Dan is euthanasie een goed onderwerp. Het is misschien niet iets waar je dagelijks over praat of aan denkt, maar

Nadere informatie

Sectoren. Inhoud. 1. Het sectorwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Sectorwerkstuk

Sectoren. Inhoud. 1. Het sectorwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Sectorwerkstuk Ben je op zoek naar een onderwerp voor je sectorwerkstuk? Dan is het misschien interessant voor je. Sectoren Volg je de sector Techniek, dan zit je goed! Want in dit stappenplan kijken we vooral naar de

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 4 HV Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

Hoe maak ik een Spreekbeurt?

Hoe maak ik een Spreekbeurt? Hoe maak ik een Spreekbeurt? Stap 1: Kies een onderwerp. Voordat je kunt beginnen met het maken van een spreekbeurt, moet je natuurlijk een onderwerp kiezen. Het hoeft niet perse een hobby van je te zijn,

Nadere informatie

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Proefdieren, overbodig of hoognodig?

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Proefdieren, overbodig of hoognodig? Afsluitende les Leerlingenhandleiding Proefdieren, overbodig of hoognodig? Inleiding Hoewel bijna iedereen wel een beeld heeft van proefdieren en wat er in het verleden wellicht mee gedaan is, weet bijna

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 4hv Naam: Klas: Geschiedenis Chronologie In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis

Nadere informatie

Mijn profielwerkstuk

Mijn profielwerkstuk HANDLEIDING voor begeleiders & leerlingen bij Mijn profielwerkstuk 10 stappen bij het maken van het profielwerkstuk 1 September 2018 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Profielwerkstuk 4 3 Het stappen plan voor

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen Antoniusschool Groep 7/8 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding:

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK 4VMBO - T 2014-2015

SECTORWERKSTUK 4VMBO - T 2014-2015 SECTORWERKSTUK 4VMBO - T 2014-2015 handleiding leerlingen inhoud: inleiding stappenplan logboek beoordelingsformulier tijdpad 1 INLEIDING SECTORWERKSTUK VOOR 4 VMBO Alle leerlingen van het vmbo theoretische

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE MILLENNIUMDOELSTELLINGEN

VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE MILLENNIUMDOELSTELLINGEN VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE MILLENNIUMDOELSTELLINGEN Colofon Auteur: Harry de Ridder Voor de uitvoering is het Centrum voor Mondiaal Onderwijs verantwoordelijk onder begeleiding van Will

Nadere informatie

Beoordeling power-point groep 5

Beoordeling power-point groep 5 Beoordeling power-point groep 5 Leerkracht: Leerling: Onderdeel 2 4 6 8 10 Opmerkingen Titeldia: Duidelijke titel met onderwerp/naam/groep Inhoudsopgave: Puntsgewijs wat ga je behandelen. Plaatjes: Functioneel

Nadere informatie

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen

Nadere informatie

Kunnen we het maken? Denken over dieren. R.K. Scholengemeenschap ST. Canisius Vakgroep: Biologie

Kunnen we het maken? Denken over dieren. R.K. Scholengemeenschap ST. Canisius Vakgroep: Biologie Kunnen we het maken? Denken over dieren R.K. Scholengemeenschap ST. Canisius Vakgroep: Biologie Inhoud Inleiding... 3 1 Jouw kijk op dieren... 4 1.1 Dierenwelzijn... 5 1.2 Cavalierhonden: Leuk of ongezond?...

Nadere informatie

Instructie. Werkstuk. Bovenbouw 10 e Montessori de Meidoorn Schooljaar 2013-2014

Instructie. Werkstuk. Bovenbouw 10 e Montessori de Meidoorn Schooljaar 2013-2014 Instructie Werkstuk Bovenbouw 10 e Montessori de Meidoorn Schooljaar 2013-2014 Instructie werkstuk Vanaf schooljaar 2013-14 is de invulling van het werkstuk en je spreekbeurt veranderd. Iedereen maakt

Nadere informatie

Opdracht 1b. Welk soort afval is het meest schadelijk voor de natuur?

Opdracht 1b. Welk soort afval is het meest schadelijk voor de natuur? Opdracht 1a. In de tabel hieronder staan een aantal materialen. Bedenk per type materiaal 3 soorten afval die je tegenkomt onderweg naar school of op het schoolplein. Zoek per categorie van 1 soort afval

Nadere informatie

MODULE V. Ben jij nou Europees?

MODULE V. Ben jij nou Europees? MODULE V Ben jij nou Europees? V.I Wat is Europees? Wat vind jij typisch Europees? En wie vind jij typisch Europees? Dat zijn moeilijke vragen, waarop de meeste mensen niet gelijk een antwoord hebben.

Nadere informatie

Hoe maak je een werkstuk?

Hoe maak je een werkstuk? Hoe maak je een werkstuk? Je gaat een werkstuk maken. Maar hoe zit een werkstuk nou eigenlijk in elkaar? Hoe moet je beginnen? En hoe kies je nou een onderwerp? Op deze vragen en nog vele anderen krijg

Nadere informatie

Spreken - Presenteren HV 1. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52520

Spreken - Presenteren HV 1. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52520 Spreken - Presenteren HV 1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 July 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52520 Dit lesmateriaal is gemaakt

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen 1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij

Nadere informatie

Oefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties

Oefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties Presenteren vmbo-4 Presenteren is aan de ene kant een kunst de één is er beter in dan de ander maar aan de andere kant valt of staat elke presentatie met een goede voorbereiding en veel oefening. Bij presenteren

Nadere informatie

Je gedachten gestructureerd op papier

Je gedachten gestructureerd op papier Online training: Je gedachten gestructureerd op papier Start: 14 september 2015 Een online programma, mét coaching, voor ondernemers en werknemers Voor als je logisch opgebouwde teksten wil leren schrijven,

Nadere informatie

Beet! 1. Aanzetten. 1a. Beet! Jij gaat aan de slag met het dossier Beet!. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent.

Beet! 1. Aanzetten. 1a. Beet! Jij gaat aan de slag met het dossier Beet!. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. 1. Aanzetten Beet! 1a. Beet! Jij gaat aan de slag met het dossier Beet!. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN 2 UITNODIGING 15 minuten 3 UITZOEKEN 30 minuten

Nadere informatie

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend

Nadere informatie

BOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:...

BOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:... BOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:..................... INLEIDING Dit werkboek hoort bij de website Boer in de buurt (www.boerindebuurt.nl). Op deze website vind je filmpjes, illustraties en opdrachten

Nadere informatie

Het houden van een spreekbeurt

Het houden van een spreekbeurt Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat

Nadere informatie

Informatieboekje. Spreekbeurt, leeskring en nieuwskring. 2015 / 2016 groep 8

Informatieboekje. Spreekbeurt, leeskring en nieuwskring. 2015 / 2016 groep 8 Informatieboekje Spreekbeurt, leeskring en nieuwskring 2015 / 2016 groep 8 Informatie In dit informatieboekje vind je informatie voor je spreekbeurt, je leeskring en je nieuwskring. De voorbereiding is

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Verre veetransporten in de Europese Unie

Verre veetransporten in de Europese Unie Verre veetransporten in de Europese Unie Presentatie voor Studium Generale Hogeschool van Hall Larenstein Geert Laugs, CIWF Nederland 14 maart 2012 Verdrag van Lissabon: Peter Roberts (+2006) richtte in

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekreclame

Uitleg boekverslag en boekreclame Uitleg boekverslag en boekreclame groep 7 schooljaar 2015-2016 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave Stap 4: Inhoud boekverslag

Nadere informatie

Opdrachten bij de tentoonstelling Foodtopia

Opdrachten bij de tentoonstelling Foodtopia Opdrachten bij de tentoonstelling Foodtopia HET ETEN VAN DE TOEKOMST Welkom in Foodtopia! De tentoonstelling Foodtopia richt zich op voedselinnovaties die vaak gedaan werden en worden om wereldvoedselproblemen

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

Kinderzwerfboek laat alle kinderen lezen

Kinderzwerfboek laat alle kinderen lezen Kinderzwerfboek laat alle kinderen lezen Lezen is heel erg belangrijk voor je ontwikkeling. Kinderen die lezen, gaan gemiddeld drie jaar langer naar school. Hierdoor hebben ze later meer kans op een goede

Nadere informatie

Een spreekbeurt houden

Een spreekbeurt houden Een spreekbeurt houden Kies je onderwerp Je kiest natuurlijk een onderwerp waar je veel belangstelling voor hebt. Misschien weet je er al veel van, of je wilt dat nu juist gaan onderzoeken! Ga vervolgens

Nadere informatie

Hoe schrijf ik een artikel?

Hoe schrijf ik een artikel? Hoe schrijf ik een artikel? Gebruiksaanwijzing in 7 stappen Vondelschool, januari 2013 Hoe schrijf ik een artikel? Bij het schrijven van een artikel werk je aan een informatieve tekst (weettekst). Dit

Nadere informatie

1. (DIA 2) Wie weet welke politieke partijen meedoen?

1. (DIA 2) Wie weet welke politieke partijen meedoen? HOE KIES JE OP WIE JE STEMT? (DIA 1) De deelnemers ontdekken waarom de Europese Parlementsverkiezingen voor hen belangrijk zijn. Aan de hand van actuele thema s die spelen in de EU geven deelnemers hun

Nadere informatie

Stap 4: Indeling maken

Stap 4: Indeling maken Stap 1: Het kiezen van een onderwerp Kies een onderwerp dat je aanspreekt of waar je veel van af weet of waar je graag meer over te weten wilt komen. Klaar? Kleur vakje 1 van het stappenblad. Stap 2: Materiaal

Nadere informatie

1 Lezen. 1.1 Lezen wat er staat. Lees eerst de tekst goed door en probeer dan de vragen hieronder te beantwoorden.

1 Lezen. 1.1 Lezen wat er staat. Lees eerst de tekst goed door en probeer dan de vragen hieronder te beantwoorden. 1 Lezen 1.1 Lezen wat er staat Lees eerst de tekst goed door en probeer dan de vragen hieronder te beantwoorden. Leren kun je op allerlei manieren doen. Je kunt een opleiding of cursus volgen, maar je

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2010-2011

Sectorwerkstuk 2010-2011 Sectorwerkstuk 2010-2011 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

leer-actief werkboek Naam: www.leer-actief.nl 1

leer-actief werkboek Naam: www.leer-actief.nl 1 leer-actief werkboek Naam: www.leer-actief.nl 1 actief leren WWW.leer-actief.nl Dit is Wybo. Wybo was vroeger een heel gewoon jongetje, maar hij was wel erg lui. En dat...werd zijn redding. Hij had nooit

Nadere informatie

Van huidige situatie ------------ naar --------------------------------- gewenste situatie

Van huidige situatie ------------ naar --------------------------------- gewenste situatie Doelen stellen NLP is een doelgerichte, praktische en mensvriendelijke techniek. NLP = ervaren, ervaren in denken, voelen en doen. Middels een praktisch toepasbaar model leren we om de eigen hulpmiddelen,

Nadere informatie

Logboek Mijn profielwerkstuk

Logboek Mijn profielwerkstuk Logboek Mijn profielwerkstuk naam: profiel: O Techniek O Zorg & welzijn O Economie O Landbouw Begeleider(s): belangrijke dag - Waar/uur Woensdag 12 december 2018 Presentatieavond 4T Albert Verweylaan 19.00-21.00

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2012-2013

Sectorwerkstuk 2012-2013 Sectorwerkstuk 2012-2013 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

Nederlands CSE GL en TL

Nederlands CSE GL en TL Examen VMBO-GL en TL 2009 tijdvak 1 dinsdag 19 mei 9.00-11.00 uur Nederlands CSE GL en TL Bij dit examen horen een bijlage en een uitwerkbijlage. Beantwoord alle vragen en maak alle opdrachten in de uitwerkbijlage.

Nadere informatie

Hoe maak je een werkstuk?

Hoe maak je een werkstuk? Hoe maak je een werkstuk? Je gaat een werkstuk maken. Maar hoe zit een werkstuk nou eigenlijk in elkaar? Hoe moet je beginnen? En hoe kies je nou een onderwerp? Op deze vragen en nog vele anderen krijg

Nadere informatie

Werkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd

Werkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd Werkstuk En natuurlijk ook spreekbeurt Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd (Op het voorblad komt de titel van je werkstuk, een foto of een plaatje van je onderwerp, je naam en je klas.) Inhoudsopgave

Nadere informatie

Hoe moet je een prachtige presentatie maken?

Hoe moet je een prachtige presentatie maken? Hoe moet je een prachtige presentatie maken? www.meestermichael.nl Geef de presentatie een titel. Klik dit vak aan om jouw presentatie een ondertitel te geven. Hier kun je je presentatie een titel geven

Nadere informatie

Spreekbeurt - KGT 2. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/61717

Spreekbeurt - KGT 2. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/61717 Spreekbeurt - KGT 2 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 02 July 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61717 Dit lesmateriaal is gemaakt met

Nadere informatie

Help, ik moet een werkstuk maken!

Help, ik moet een werkstuk maken! Help, ik moet een werkstuk maken! Je gaat de komende tijd bezig met het maken van een werkstuk. Maar hoe zit een werkstuk nou eigenlijk in elkaar? Hoe moet je beginnen? En hoe kies je nou een onderwerp?

Nadere informatie

Het maken van een werkstuk

Het maken van een werkstuk Het maken van een werkstuk Deze papieren geven informatie over: A. De verzorging : Hoe hoort een werkstuk er uit te zien? B. De indeling : Hoe wordt een werkstuk ingedeeld? C. Het onderwerp : Waarover

Nadere informatie

RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK

RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Beste leerling, RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Voor je ligt het Logboek dat je gaat gebruiken bij het maken van je profielwerkstuk. Aan het eind van de komende 2 weken lever

Nadere informatie

Spreekbeurt Huisdieren (goed) houden

Spreekbeurt Huisdieren (goed) houden Spreekbeurt Huisdieren (goed) houden Hoi, ik ben Ikki. Wat leuk dat je je spreekbeurt doet over het houden van huisdieren! Daar kan ik je een heleboel over vertellen Bijvoorbeeld dat er veel komt kijken

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016

Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016 Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Opdracht 4 Stappenplan 4 Logboek 8 Overzicht van taken 9 Langetermijnplanning 10 Overzicht informatiebronnen profielkeuze 13 2 INLEIDING

Nadere informatie