Afval is leuk, leerzaam & nuttig! Afvalboekje voor basisscholen

Transcriptie

1 Afval is leuk, leerzaam & nuttig! Afvalboekje voor basisscholen

2 Als je dit boekje uit hebt ben je een echte afvalexpert. Je weet dan alles over afvalscheiding en: Batterijen Elektrische apparaten Glas Groente-, fruit- & tuinafval Kringloopspullen Oud papier en karton Restafval Textiel Blikjes Gewestelijke Afvalstoffen Dienst Gooi en Vechtstreek Postadres: Postbus 514, 1200 AM Hilversum Bezoekadres: Hooftlaan EE Bussum Telefoon: Fax: Internet: ER ZIT MEER IN AFVAL 2

3 Met dit boekje kom je veel te weten over het afval dat je thuis tegenkomt. Je zult ontdekken dat afval leuk, leerzaam en vooral ook heel nuttig kan zijn. 3

4 Inhoudsopgave Onderwerp Bladzijde 1. Er zit meer in afval 5 2. Kringloopspullen 7 3. (Oud) papier en karton 8 4. Glas Batterijen Textiel Elektrische apparaten Groente- Fruit- en Tuinafval Blik Zwerfafval Plastic verpakkingsafval Afval op internet 30 Vraagbaak 32 Antwoorden 33 inhoudsopgave 4

5 1. Er zit meer in afval Allemaal hebben we te maken met afval. Het meeste afval ontstaat bij de mensen in en rondom het huis. Kijk thuis maar eens in de prullenbak of in een vuilniszak of afvalcontainer. Vaak denken we dat afval alleen maar vies is. Dat is niet waar! Veel afval is juist heel nuttig. Denk maar eens aan een lege fles van glas of aan oude kranten. Van oud glas en oud papier kan je weer nieuwe flessen en kranten maken. Zo kan je van bijna al het afval weer nieuwe dingen maken. Hoe dat allemaal gaat lees je in dit boekje. Je zult ontdekken dat afval ook heel interessant en leuk kan zijn. MEER SCHEIDEN MINDER AFVAL Wist je dat: Er van groente-, fruit- en tuinafval compost wordt gemaakt voor onder andere gebruik in tuinen, plantsoenen en sportvelden? Takken worden versnipperd en gebruikt als verharding van bijvoorbeeld een bospad? Oud papier en karton bijna volledig opnieuw te gebruiken zijn? Dat je van een oude krant 6 keer een nieuwe kan maken? Bijna al het oude glas wordt omgesmolten en gebruikt voor het maken van nieuw glas? Een deel van het ingeleverde textiel als tweedehands kleding een nieuw leven krijgt en dat van restanten textiel bijvoorbeeld poetsdoeken en knuffels worden gemaakt? Oude houten planken worden versnipperd en geperst tot onder andere spaanplaat? De houtachtige delen van GFT-afval, zoals stronken en takken omgezet kunnen worden tot biomassa en dat biomassa gebruikt wordt voor duurzame energie? 5

6 Meer scheiden, minder afval Veel afval wordt niet apart gehouden maar bij elkaar gegooid. Dit is wel lekker makkelijk, maar ook heel erg zonde! Als je afval bij elkaar doet, kan je het niet opnieuw gebruiken. Het kan dan alleen nog maar worden verbrand. Dat is niet zo goed voor het milieu. Verbranden kost ook veel geld. Je begrijpt het al: hoe meer afval we apart houden, hoe beter dat is voor het milieu en de portemonnee! Blikjes vormen een uitzondering. Blikjes hoeven niet apart te worden gehouden maar mogen gewoon in de prullenbak. In het hoofdstuk over blik zal je lezen waarom. Van afval kun je prachtige kunstwerken maken! Het allerbeste is het om te voorkomen dat afval ontstaat. Je kan bijvoorbeeld zelf een tas meenemen als je boodschappen gaat doen. Dan heb je geen plastic tasje nodig! Ook kan je proberen zoveel mogelijk spullen te kopen die niet verpakt zijn in plastic. Bijvoorbeeld onverpakte groenten en fruit op de markt. Je kunt ook nog iets leuks of nuttigs doen met oude spullen. Je kan er een kunstwerk van maken. Je kan het ook weggeven aan een vriendje of vriendinnetje dat het nog wel leuk vindt. Dit boekje staat boordevol met leuke afvalweetjes, vragen en opdrachten. Als je het boekje uit hebt weet je waarom het scheiden van afval zo belangrijk is. Ook weet je wat je allemaal met afval kunt doen. 6

7 2. Kringloopspullen Wat zijn Kringloopspullen? Soms gooien T mensen spullen weg die ps misschien wel oud zijn, maar nog niet kapot. Het gaat dan vaak om spullen die je niet meer wilt hebben, maar die een ander misschien nog heel goed kan gebruiken. Zonde als deze spullen bij het afval komen. Denk maar eens aan een spannend oud boek of een te kleine fiets. Misschien is er nog wel iemand die daar heel blij mee is. Spullen die voor de tweede keer door iemand gebruikt worden noemen we kringloopspullen of tweedehands spullen. Andere spullen die vaak een tweede leven krijgen zijn bijvoorbeeld meubels, kleding en televisies. Nog bruikbare spullen kun je naar een kringloopwinkel brengen of laten ophalen. In de kringloopwinkel worden spullen opgeknapt en verkocht. Alles wat nog bruikbaar is kan zo via een kringloopwinkel een tweede leven krijgen. Afval krijgt door de kringloop een tweede leven, zo ontstaat er minder afval en dat is beter voor het milieu! T ps Je kunt natuurlijk oude spulletjes cadeau doen aan een vriendje of vriendinnetje! Vraag/opdracht Weet je wat kringloop is? Misschien kun je met de klas een rommelmarkt organiseren, bijvoorbeeld voor een goed doel. Met het ingezamelde geld kun je ook met de klas wat leuks doen of kopen. ER ZIT MEER IN AFVAL 7

8 Elke dag gaan er ongemerkt stapels papier en karton door onze handen. De krant, de Donald Duck, het clubblad, printjes, kleurplaten, de Tina. We lezen van papier en we leren eruit, zoals dit boekje. We schrijven onze boodschappen op een papiertje en nemen ze vaak in een kartonnen doos mee naar huis. Heel veel boodschappen zitten ook in kartonnen verpakkingen, en zelfs op de wc kunnen we niet zonder! De hele dag door kunnen we papier en karton dus uitstekend gebruiken. En wat nu zo bijzonder is, daarna óók nog. Wat zamelen we in? In ons land houden we per persoon per jaar 167 kilo papier apart. Dit zijn bedrijven en huishoudens gezamenlijk. Als je alleen kijkt naar de huishoudens wordt per persoon 75 kilo papier apart gehouden. Daar zitten misschien jouw oude tijdschriften, dozen en printjes uit de computer wel bij. Maar om het weer goed te kunnen gebruiken moet papier wel gescheiden worden ingezameld. Als we het bij het restafval zouden doen, wordt het vies en nat. Dan is het niet meer geschikt om er schoon, nieuw papier of karton van te maken. 8

9 Waarom oud papier en karton apart? Omdat je van oud papier en karton weer nieuw papier en karton kunt maken! Dit kan maar liefst zes keer. Papier wordt gemaakt van hout van bomen en van oud papier. Als we geen oud papier zouden gebruiken, zouden we heel veel bomen nodig hebben. In Nederland gebruiken we gelukkig veel oud papier voor het maken van nieuwe kranten, dozen en boekjes. Daarom hebben we maar weinig bomen nodig! In Nederland gebruiken we voor het maken van nieuw papier 75% oud papier en maar 25% hout van bomen. Door het hergebruik besparen we dus waardevolle bomen en voorkomen we een enorme berg afval. Oud papier apart houden is daarom goed voor het milieu. 9

10 Hoe zamelen we (oud) papier in? De inzameling gaat meestal op twee manieren. Huis-aan-huis door verenigingen, scholen en kerken. Dan hoef je het oude papier alleen nog, in een speciale papiercontainer, aan de weg te zetten. Met de opbrengst van het inzamelen kan men extra dingen doen. Je kunt (oud) papier meestal ook zelf brengen naar school, de sportclub of een speciale plek in jouw gemeente. (Oud) papier kun je ook naar één van de scheidingsstations in Gooi en Vechtstreek brengen. Let Op! Kranten die in de kattenbak dienst hebben gedaan of als bescherming bij schilderwerk zijn niet geschikt voor hergebruik. Dit geldt ook voor wc-papier, tissues en keukenpapier. 10

11 T Recycling: Opdrachten ps Noem 4 producten van papier en wat levert het karton (2 verpakkingen en 2 andere producten). op? Met z n allen zijn we dus best fanatieke oud papier inzamelaars. We helpen papier inzamelt, waar dat allemaal Onderzoek of jouw school oud daarmee het milieu. Hoe gaat het vandaan komt, waar het naartoe kringlooprondje verder? Oud papier gaat en wat de school met de wordt na inzameling eerst gesorteerd opbrengst doet. en in grote balen geperst. Daarna gaat het naar de papierfabriek, waar er nieuw papier van wordt gemaakt. Als we dat na gebruik weer bij het oud papier doen, is de kringloop rond. In totaal recyclen we in Nederland 80% van het (oud) papier. Dat is al veel, maar kan nog meer worden. 100% recycling kan niet, want ongeveer 15% van het papier en karton gebruiken we om wcpapier, papieren zakdoekjes, behang en geld van te maken. Dit kan dus niet opnieuw gebruikt worden. Noem 4 dingen die bij het oud papier mogen en noem 2 dingen die niet bij het oud papier mogen. En weet je ook waarom dat wel en niet mag? 11

12 4. Glas Wat is glas? Veel producten zijn verpakt in glazen potten of flessen. Het handige van glas is dat je er doorheen kunt kijken en kunt zien wat er in de pot of fles zit. Je zal maar chocopasta willen kopen en je komt thuis met erwten! Waarom glas apart inzamelen? Het glas waarvan flessen en potten zijn gemaakt, kun je steeds weer opnieuw gebruiken maar dan moet je glas wel apart inleveren! Dat kan door statiegeldflessen in te leveren bij de supermarkt en door lege glazen potten en oude flessen in de glasbak te gooien. Dat scheelt in de winning van grondstoffen, het bespaart energie en voorkomt jaarlijks een enorme berg afval: zo n ton. De glasbak Natuurlijk ken je de glasbak! Naast de bekende groene bol staan er in onze regio ook steeds meer ondergrondse glasbakken. Er staan in Nederland meer glasbakken dan brievenbussen. En heb je al eens een glazen potje of lege fles in de glasbak gegooid? Doe maar eens, want scherven brengen geluk! En het is leuk, want je hoort het glas kapot vallen op andere glazen potjes en flessen. Er zijn dus veel andere mensen die ook glas in de glasbak gooien, en dat is maar goed ook! 12

13 Waarom wit bij wit, bruin bij bruin en groen bij groen Er zijn drie soorten glasbakken, één is speciaal voor wit (doorzichtig) glas, één voor groen glas, en één voor bruin glas en alle andere kleuren. Soms is er één glasbak met drie verschillende openingen. Zo scheiden we het glas per kleur. Dat doen we om het goed te kunnen hergebruiken: van witte scherven maken de glasfabrieken wit glas, van bruine scherven bruin glas en van groene scherven groen glas. Als iemand een bruine fles bij het witte glas gooit, dan kan het glas in die bak niet meer goed worden hergebruikt. Wat mag er niet in de glasbak? Niet al het glas mag in de glasbak. Alleen glazen verpakkingen, zoals potten en flessen. Wat niet in de glasbak mag zijn bijvoorbeeld ruiten en spiegels, omdat die van een ander soort glas worden gemaakt. Maar ook geen bloemenvazen, vissenkommen en glas dat heel heet mag worden, zoals een koffiekan en ovenschalen. Glas voor koffiekannen en ovenschalen smelt namelijk niet in de oven van een glasfabriek. In de glasbak mogen natuurlijk ook geen dingen die helemaal niet van glas zijn gemaakt, zoals doppen, porselein, aardewerk en kurken. Nieuw glas gemaakt van oud glas Er wonen ongeveer 16,5 miljoen mensen in Nederland. Al deze mensen gebruiken elk meer dan 30 kilo glas per jaar. Opgeteld is dit een heleboel: ongeveer kilo. Glas wordt gemaakt van zand, soda en kalk. Dit wordt in een hete oven gestopt, met een temperatuur van wel 1500 graden Celsius. Maar we maken glas ook van oud glas: dat is het glas dat wij in de glasbak hebben gegooid! 81% van al het eenmalige verpakkingsglas, flessen en potten waarop geen statiegeld zit, komt in de glasbak terecht. Dat is een goede zaak, want van dat glas kunnen weer nieuwe potten en flessen worden gemaakt. 13

14 Wat gebeurt er T Opdrachten ps met oud glas? Noem 4 producten die je in glas verpakt kunt kopen Met een speciale auto gaat al het (2 eten en 2 drinken). glas naar een glasrecyclingfabriek. Daar wordt het schoongemaakt. Afval, zoals metalen sommige mensen er wel in gooien (2 van glas, en 2 niet van Noem 4 producten, die niet in de glasbak mogen maar die en plastic doppen, wordt eruit glas). En weet je ook waarom dat niet mag? gehaald. De schone scherven Met glas kun je ook allerlei leuke dingen knutselen, bijvoorbeeld een worden omgesmolten tot bijvoorbeeld nieuwe lampje. Beplak een glazen pot flessen en potten. aan de buitenkant met Dit recyclingrondje van glas kan eindeloos gekleurd vloeipapier. worden herhaald. Als glasscherf kun je Zet er een waxinelichtje dus heel wat meemaken! in, en je hebt gezellig licht in huis. Wel eerst de gordijnen dicht doen, dat maakt het nog sfeervoller!. Wat kun je zelf doen? Al het glas, ook de kleine flesjes en potjes, in de glasbak gooien. Let wel op de juiste kleur. Hierdoor help je een handje mee aan een beter en schoner milieu. Doe dus mee, en vertel iedereen hoe belangrijk het is. Je weet nu hoe het zit! 14

15 5. Batterijen Waarom worden batterijen apart ingezameld? In batterijen kunnen stoffen zitten die slecht zijn voor het milieu. Daarom is het belangrijk dat je een lege batterij nooit bij het gewone huisvuil doet, maar apart inlevert bij een van de inleverpunten. Van alle lege batterijen in Nederland is in % ingeleverd en 11% is jammer genoeg in de vuilnisbak beland. Batterijen kun je inleveren bij: supermarkten winkels die batterijen of producten met batterijen verkopen campings en bungalowparken heel veel basisscholen scheidingsstations/kca-depots gemeenten 15

16 Meer batterijen dan je denkt Ook bij jullie in huis liggen veel batterijen. Meer dan je denkt! Niet alleen die leeg zijn en in allerlei laatjes liggen, maar ook die in (oude of kapotte) apparaten zitten. Van sommige apparaten weet je soms niet eens dat er een batterij inzit. Wist je dat er batterijen zitten in rookmelders, fotocamera s, afstandsbedieningen, kruimeldieven, elektrische tandenborstels, digitale weegschalen, gameboys, elektrisch speelgoed, draadloze telefoons, snoerloze boormachines en zelfs in de centrale deurvergrendeling van de auto? Wat gebeurt er met lege batterijen? Eerst halen vrachtauto s de ingeleverde lege batterijen op bij scholen en winkels en brengen deze naar een sorteerfabriek. Daar sorteren mensen aan een lopende band de batterijen op soort en chemische samenstelling. Dat zien ze aan de vorm van de batterij of aan de tekst die erop staat. Zo komt elke soort batterij in een aparte bak te liggen. Na het sorteren gaan de batterijen naar verschillende recyclingbedrijven. Daar worden via een chemisch proces de metalen, zoals staal, nikkel, zink, mangaan en zilver teruggewonnen. Zestig tot tachtig procent van het gewicht van de metalen in batterijen wordt zo opnieuw gebruikt voor het maken van nieuwe producten zoals dakgoten, vangrails, sieraden en auto s. Maar ook weer voor nieuwe batterijen. T Opdracht ps Waar gebruiken jullie in huis batterijen? Vul voor elke kamer in hoeveel batterijen jullie gebruiken of hebben liggen. Denk aan lege en volle batterijen. 16

17 6. Textiel Wat verstaan we onder textiel? Bij textiel denk je vaak alleen aan de broek en trui die je aan hebt. Maar er zijn veel meer dingen van textiel. Bijvoorbeeld handdoeken, theedoeken, lakens, dekens en schoenen. Waarom textiel apart inzamelen Textiel kun je uitstekend hergebruiken. Heel veel oude kleding kan nog best worden gedragen. Ook kan kleding worden verkocht in tweedehands winkels. Lakens of kapotte en versleten kleding zijn ook nog nuttig als vulmiddel of voor andere doeleinden. Zo leveren ze geld op voor het goede doel en krijgt textiel een tweede leven. Help het goede doel! Vaak wordt textiel ingezameld voor het goede doel. De opbrengst van de verkoop is bestemd voor bijvoorbeeld mensen in arme landen, of noodhulpprojecten bij rampen. Gooi daarom textiel niet zomaar weg! Huis aan huis inzameling en textielcontainers In alle gemeenten staan textielcontainers. Het textiel moet je wel even verpakken in een plastic zak voordat je het in de container stopt. Zo blijft het textiel beter bruikbaar en is het makkelijker te sorteren. Soms kun je ook textiel bij jou thuis op de stoep zetten. Je krijgt dan een speciale textielzak in de brievenbus. 17

18 Wat mag niet bij textiel? Bijna al het textiel wat je niet meer gebruikt kan in de textielzak of in de textielcontainer. Het textiel moet wel droog zijn. Nat textiel gaat schimmelen en dan kun je het textiel niet meer hergebruiken. Ook textiel dat niet gemakkelijk is schoon te maken, bijvoorbeeld een poetsdoek die is gebruikt bij het verven, is niet recyclebaar. Dit textiel mag in de grijze container. Schoenen en sloffen moeten per paar in de textielcontainer. 18

19 Wat gebeurt er met textiel: 65% van het textiel wordt hergebruikt. Dit is voornamelijk textiel van goede tot uitstekende kwaliteit. Dit deel gaat naar het goede doel. 5% is oud schoeisel dat na een opknapbeurt nog goed is om opnieuw te dragen. 13% van het textiel wordt gebruikt voor het maken van poetsdoeken. 8% van het textiel wordt gebruikt als opvulmateriaal. Misschien heb jij thuis wel een knuffelbeer met hierin verwerkt tweedehands textiel! 9% van wat er in de textielzak of container tercht komt, bestaat uit plastic zakken en rommelṫ ps Vragen Wat is er wel van textiel maar mag niet in de textielcontainer worden gegooid? Weet je een organisatie die textiel inzamelt voor het goede doel? 19

20 7. Elektrische apparaten Wat zijn elektrische apparaten? Als je thuis goed om je heen kijkt, zie je allerlei apparaten van klein tot groot. Van een koelkast, wasmachine, stofzuiger, een magnetron en een staafmixer tot een scheerapparaat, een boormachine, een elektrische tandenborstel en een koffiezetapparaat. Maar ook je discman, een speelgoedtrein en wekkerradio, bijvoorbeeld. Als die stuk zijn gooi je ze weg. Dat is zonde want aan al die apparaten die je in huis gebruikt zitten materialen die weer opnieuw gebruikt kunnen worden. Waarom apparaten apart inleveren? Apparaten apart inleveren is van belang omdat er aan bijna elk apparaat nog bruikbare materialen zitten. Bij het maken van nieuwe apparaten kun je deze heel goed gebruiken. Dat scheelt een hoop grondstoffen en energie. Dit is goed voor het milieu. Waar kun je apparaten inleveren? Als je bijvoorbeeld een nieuwe radio koopt, kun je in deze winkel je oude apparaat gratis achterlaten. Grote apparaten, zoals wasmachines, drogers, fornuizen, en koel- en vriesapparaten worden op afspraak aan huis opgehaald. Gooi elektrische apparaten dus niet in de grijze container, maar lever ze in bij de winkelier of bij een van de scheidingsstations van de GAD. Als apparaten nog goed werken, kun je ze natuurlijk beter naar de kringloopwinkel brengen (behalve koel- en vriesapparaten) of aan een vriendje geven. 20

21 Wat gebeurt er met de apparaten? De apparaten gaan naar een recyclebedrijf, waar ze uit elkaar worden gehaald. Vervolgens worden de materialen via een installatie van elkaar gescheiden. Zo komen er een heleboel nuttige grondstoffen te voorschijn, die weer gebruikt worden bij het maken van een nieuw product. Grote apparaten zoals een wasmachine, een droger en een koelkast worden tot kleine stukjes vermalen. Een koelkast T ps bevat veel gevaarlijke stoffen en dus is het belangrijk dat deze extra zorgvuldig uit elkaar wordt gehaald. Zo wordt het milieu zo min mogelijk beschadigd. Opdracht Kijk thuis eens welke elektrische apparaten jullie allemaal hebben. Dat zijn er vast heel veel. 21

22 8. Groente- Fruit- en Tuinafval Vroeger werd GFT-afval ingezameld door de Schillenboer. Sjaak de Schillenboer vertelt: 22 Mijn hele leven lang ben ik schillenboer geweest. Vroeger, toen ik nog een klein jochie was, reed ik mee op de kar van Ome Dirk. Zo heb ik het vak geleerd. In die tijd had nog nooit iemand van GFT-afval gehoord. Maar eigenlijk waren de schillenboeren toen al bezig met afvalscheiding. Wat wij deden, was goed voor het milieu (hoewel daar toen nog niemand bij stilstond) én het leverde geld op. Ik heb het altijd leuk werk gevonden en we leefden er thuis goed van. Want dat zou je misschien niet denken, maar een berg aardappelschillen, klokhuizen of ander groen afval is aardig wat waard. Ik verkocht bijvoorbeeld veel als veevoer aan boeren. Neem maar van mij aan dat het gescheiden inzamelen van groente- en fruitafval loont. Ook vandaag de dag nog. Elke schil scheelt! En niet alleen voor het milieu. GFT-afval is namelijk een waardevol product waar prachtige compost van wordt gemaakt! Meestal zeggen we GFT-afval als we het over groente-, fruit- en tuinafval hebben. De meeste mensen hebben een speciale afvalcontainer voor GFT-afval. In de bak voor GFT-afval mogen ook etensrestjes en ander afval dat snel kan verteren. Ook eierschalen, koffiefilters en koffiedik, theezakjes, snijbloemen en kamerplanten mogen in de GFT-bak.

23 GFT-afval is uitstekende compost Groente- Fruit- en Tuinafval (GFT-afval) is afval van groentes, fruitsoorten, eierschalen en het afval uit uw tuin. Van GFT-afval kan uitstekende compost gemaakt worden. Dit wordt als grondverbeteraar gebruikt in land- en tuinbouw, in openbare groenvoorzieningen en natuurlijk in de eigen tuin. GFT-afval kan thuis in de groene container worden gedaan. Naast het kleine GFT-afval bestaat er ook groter tuinafval. Dat afval past niet in de groene container. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om takken en snoeiafval. Het grote tuinafval kan gebracht worden naar één van de scheidingsstations in Gooi en Vechtstreek. Tuinafval en takken worden versnipperd. Je kunt daar van alles mee doen, zoals composteren en gebruiken voor een bospad. Het Groente- en Fruitafval wordt ook gecomposteerd en kan tegenwoordig worden gebruikt om groen gas van te maken (biogas). Het meeste groente- en fruitafval ontstaat in de keuken. Denk maar eens aan klokhuizen, aardappelschillen, koffiedik en andere etensresten. Dit lijkt misschien niet zoveel, maar bij elkaar opgeteld vormen die kleine beetjes al snel een gigantische berg. Met het GFT-afval dat in de verkeerde bak terecht komt, kunnen we niets anders doen dan het verbranden. Maar met GFT-afval dat gescheiden wordt ingezameld kunnen we de grond verbeteren. Van GFT-afval wordt compost gemaakt. Reden genoeg om groente- en fruitafval apart te houden en in de GFT-bak te doen! Wat gebeurt er met GFT-afval? Van het afval uit de GFT-bak wordt compost gemaakt. Compost is een soort plantaardige mest die goed is voor planten. Compost is daarom goed te gebruiken in de tuin, op sportvelden, in plantsoenen en voor de landbouw. Wat kun je zelf doen? Thuis een composthoop maken in de tuin. Vragen Hoe werd vroeger GFT-afval ingezameld? Weet je wat compost is? 23

24 9.Blik Wat gebeurt er met blikjes? Glas moet in de glasbak, oud papier naar school of vereniging, en hoe zit het met lege blikjes? Voor blikjes is het niet nodig om ze gescheiden in te zamelen. Blikjes mogen gewoon in de prullenbak. Het is voor de recycling niet nodig om ze gescheiden in te zamelen. De meeste blikjes (90%) zijn van staal gemaakt, en staal is magnetisch. Met een hele grote magneet hengel je het blik dus heel gemakkelijk uit het afval. Dat gebeurt in de afvalinstallatie. De overige blikjes zijn van aluminium (10%). Aluminium is niet magnetisch, maar ook de aluminium blikjes worden nog bij de afvalinstallaties uit het afval gehaald. De oude blikjes worden gebruikt als grondstof om nieuwe metalen producten te maken. Het kan dus zijn dat het lege groenteblikje van gisteren over een tijdje is verwerkt tot een fiets, schaatsen, een trein of weer een nieuw frisdrankblikje. Het grote voordeel van blik is dat het eindeloos recyclebaar is. Je kunt het eindeloos weer smelten en opnieuw gebruiken waardoor er geen grote afvalberg met blikjes ontstaat en dat is goed voor het milieu! 24

25 Over blikjes Maar liefst 800 verschillende producten worden in blik verpakt. Denk maar aan groente en fruit, katten- en hondenvoer, verf en frisdrank. De supermarkt staat er vol mee, in allerlei vormen en maten. Zelfs tennisballen kun je in blik kopen. Blikjes zijn handig in gebruik en veilig, en de inhoud kan je goed bewaren. Van alle blikjes die je in de prullenbak gooit worden bijvoorbeeld weer nieuwe blikjes gemaakt. T ps T ps Je kunt van blikjes prachtige kunstwerken maken. Kijk maar naar dit paard van blikjes! Opdracht Wat dacht je van een wedstrijdje blikgooien? Verzamel blikjes en maak hiervan een stapeltje. Probeer de blikjes met een met textiel gevulde sok omver te gooien. 25

26 10. Zwerfafval Opgeruimd Kijk, staat netjes Nederland Afval dat op straat rondslingert noemen we zwerfafval. Bijna Afval op straat gooien mag niet. Zeg nou zelf, overal kom je zwerfafval tegen. In de bosjes, op het strand, al die troep op straat is toch geen gezicht! Als maar ook op het schoolplein. Misschien gooi je zelf ook wel eens iedereen alles op straat zou gooien zouden de per ongeluk iets op straat. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. wordt wegen bijna onbegaanbaar steeds worden. Gelukkig staan bijna overal prullenbakken. Als je zwerfafval ziet, Bovendien, al dat afval is slecht zijn dat meestal blikjes, flesjes, chipszakjes en patatbakjes. Ook schoner. voor het milieu. sigarettenpeuken, kauwgom en kranten slingeren vaak op straat. Langs de snelweg vind je heel veel zwerfafval en zelfs in natuurparken. Weet je hoelang het duurt voordat zwerfafval vanzelf verdwijnt? sigarettenpeuk bananenschil metalen blikje plastic frisdrankfles plastic zak kauwgum 1 tot 5 jaar 3 jaar 1,5 tot 50 jaar 5 tot 10 jaar tot 20 jaar tot 25 jaar aluminium blikje 80 jaar tot 1 miljoen jaar plastic sixpack-houder 100 jaar glazen fles 1 miljoen jaar patatbakje (polystyreen) 'eeuwig' 26

27 T ps Opdracht Ga met de klas rondom school op zoek naar zwerfafval en verzamel dit in vuilniszakken. Je zult verbaasd zijn wat je allemaal vindt! Kijk vooral goed in struiken en bosjes. Misschien hebben jullie op school prikstokken? Let wel op het verkeer. 27

28 Plastic verpakkingsafval Vanaf 2010 wordt ook plastic verpakkingsafval apart ingezameld. Van oude plastic verpakkingen worden vele nieuwe producten gemaakt. Plastic verpakkingsafval kan opnieuw worden gebruikt. Door plastic verpakkingsafval opnieuw te gebruiken hebben we minder grondstoffen (olie) nodig. Bovendien wordt plastic verpakkingsafval dat apart wordt ingezameld niet verbrand. Apart houden is daarom beter voor het milieu. Het beste is natuurlijk om zoveel mogelijk ervoor te zorgen dat er geen verpakkingsafval ontstaat. Wat Kijk, is plastic verpakkingsafval? Nederland wordt boterkuipjes, sausflesjes, steeds etc. Bovendien, al dat afval is slecht voor schoner. Bij plastic verpakkingsafval moet je denken aan plastic tasjes, snoepzakken, shampooflessen, het milieu. T ps Er zijn ook flessen waarvoor je geld terug kan krijgen als je ze weer inlevert bij de winkel. Dit noemt men statiegeldflessen. 11. Plastic verpakkingsafval 28

29 Wat gebeurt er met het ingezamelde plastic verpakkingsafval? Het ingezamelde plastic verpakkingsafval wordt tot korrels vermalen. Hiervan worden bijvoorbeeld weer nieuwe plastic verpakkingen gemaakt. De korrels kunnen ook gebruikt worden om er bijvoorbeeld fleecekleding, behuizingen van mobiele telefoons en laptops, autodashboards, speelgoed en tennisballen mee te maken. 29

30 12. Afval op het internet Door dit boekje ben je al meer te weten gekomen over afval. Op het Internet is nog veel meer informatie te vinden over allemaal verschillende soorten afval. Neem eens een kijkje op de volgende Internetsites: 1. De Internetsite van de Gewestelijke Afvalstoffen Dienst. Deze dienst haalt wel bij huishoudens het afval op in het gewest Gooi en Vechtstreek. Kom eens langs voor informatie en een kwartet over afval! 2. De Internetsite van Papier Recycling Nederland. Deze stichting houdt toezicht op het recyclen van papier in Nederland en zorgt ervoor dat veel bedrijven keurig het oude papier en karton op een juiste manier verwerken Dit is de Internetsite van het samenwerkingsverband kledinginzamelende instellingen. Veel bedrijven en gemeenten houden zich bezig met het inzamelen van gebruikt textiel. Op deze site kun je nalezen hoe het SKVI is ontstaan en wat ze doen Een Internetsite boordevol met informatie over de recycling van apparaten. Stap voor stap kun je nalezen hoe een ingeleverd apparaat wordt verwerkt tot een nieuw apparaat De Internetsite van HKS Scrap Metals B.V. Altijd al willen weten wat er met jouw oude fiets gebeurt? Die wordt uit elkaar gehaald en al het ijzer en metaal wordt omgesmolten zodat er nieuw ijzer en metaal van kan worden gemaakt Wat voor afvalstoffen zijn er en hoe worden deze verwerkt? Een antwoord vind je op deze site Een site met veel informatie. De geschiedenis van glas en glasrecycling, alles over de glasbak, noem maar op. Er worden ook veel vragen beantwoord over afval. Spelletjes ontbreken niet. Stuur ook een e-card naar je vriendjes en vriendinnetjes. 30

31 8. Een informatieve site over het maken en hergebruiken van glas. Speel het glasbakspel om uit te vinden of je al veel hebt geleerd over het scheiden van glas. Kleurplaten over glas, muziek maken met glas, misschien word jij wel de nieuwe picasso door de ontwerpwedstrijd voor een glasbak. Print, knip, plak, teken en win! Je kunt het zo gek niet bedenken, je kunt het allemaal doen op deze site! 9. Een site met alle informatie over de inzameling en recycling van batterijen. Klik op tabblad Scholen en je vindt handige tips en weetjes voor spreekbeurten of als je een werkstuk over batterijen gaat maken. Maar ook doe-hetzelf experimenten, informatieve lessen voor op school, het spaarsysteem voor leuke artikelen. Klik op Fun & Games als je spannende games wilt spelen Alles over het hergebruiken van afval is te vinden op deze site. Zo zie je dat er heel veel bedrijven zijn die zich bezighouden met het hergebruiken van afval Een schat aan informatie over papier en karton wordt gratis aangeboden via de website van het informatiecentrum papier en karton (IPK). Niet alleen informatie over productie, maar ook over hergebruik, lespakketten etc Hier vind je informatie over zwerfafval en allerlei video- en geluidsmateriaal. Ook kan je hier lesmateriaal voor school bestellen Op deze website is veel informatie te vinden over de inzameling, recycling en productie van metalen verpakkingen Deze website bevat informatie over zwerfafval in de regio en de zwerfafvalcampagne. Wat is zwerfafval? Welke actie worden er in onze regio gehouden? Wat kunnen we eraan doen? Antwoord op deze vragen en voor meer informatie kunt u deze website raadplegen Plastic Heroes laat u zien hoe u zelf een bijdrage kunt leveren aan de recycling van plastic verpakkingsafval Deze website bevat informatie over zwerfafval in de regio en de zwerfafvalcampagne. Wat is zwerfafval? Welke acties worden er in onze regio gehouden? Wat kunnen we eraan doen? Antwoord op deze vragen en voor meer informatie kunt u de website raadplegen. 31

32 Als je het boekje goed hebt gelezen moet het niet moeilijk zijn om de volgende vragen te beantwoorden. Algemeen 1. Wat kun je het beste met afval doen? 2. Hoe wordt niet gescheiden afval uiteindelijk verwerkt? 3. Wat is afval? 4. Afval scheiden is goed voor...? Glas 1. Welke drie kleuren staan aangegeven op glasbollen? 2. Wat mag niet in de glasbol? 3. In welk vak moet blauw glas? 4. Staan er in Nederland meer of minder glasbakken dan brievenbussen? Oud papier en karton 1. Hoeveel keer kan een oude krant worden hergebruikt? 2. Nieuw papier wordt gemaakt van? 3. Noem verschillende soorten oud papier 4. Wat hoort niet bij het oud papier? Blik 1. Noem 4 producten die in blik zijn verpakt 2. Waar kun je een leeg blikje in veranderen? GFT-afval 1. Mogen aardappelschillen bij het gft-afval? 2. Mogen resten van snijbloemen bij het gft-afval? 3. Zijn resten jus, oud frituurvet of slaolie gft-afval? 4. Mag de kattenbakvulling bij het gft-afval? 5. Mogen gebruikte wegwerpluiers bij gft? 6. Wat wordt er van groente-, fruit- en tuinafval gemaakt? Textiel 1. Wat mag niet in de textielcontainer of de textielzak? 2. Wat behoort allemaal tot textiel? 3. Wat wordt van kapotte kleren en oude gordijnstof gemaakt? 4. Waar gaat gebruikte kleding naar toe? Batterijen 1. Waarom moeten batterijen apart worden ingeleverd? 2. Wat zijn de voordelen van oplaadbare batterijen? Elektrische Apparaten 1. Wat zijn elektrische apparaten? 2. Waar kan je elektrische apparaten inleveren? 3. Welk kostbaar materiaal zit in computers? 4. Welke grondstof zit in de snoeren van elektrische apparaten? 5. Tweedehands apparaten kun je kopen bij? Zwerfafval 1. Wat is zwerfafval? 2. Mag je afval op straat gooien? Vraagbaak Plastic verpakkingen 1. Wat wordt van oude plastic verpakkingen gemaakt? 2. Wat hebben we minder nodig doordat plastic verpakkingsafval opnieuw wordt gebruikt? 3. Waarom is apart houden van plastic verpakkingen goed voor het milieu? 4. Hoe heten de flessen waarvoor je geld krijgt als je ze terug brengt naar de winkel? 32

33 Antwoorden Antwoorden algemeen 1. Al het afval scheiden. 2. Het wordt verbrand of gestort. 3. Alle afgedankte voorwerpen en dingen. 4. Goed voor het milieu en de portemonnee. Antwoorden glas 1. Wit, groen en bruin. 2. Kurken, kruiken, deksels en hittebestendig glas. 3. Groene glasbol. 4. Meer glasbakken dan brievenbussen. Antwoorden oud papier en karton 1. Papier en karton kan 6 keer worden hergebruikt. 2. Bomen en oud papier. 3. Tijdschriften, eierdozen, briefpapier, enveloppen. 4. Zakdoekjes, keukenpapier en wc papier. Antwoorden blik 1. Soep, groenten, worstjes, frisdrank. 2. Een fiets, schaatsen, een auto of weer een nieuw groenteblikje. Antwoorden GFT-afval 1. Jawel, omdat de schillen goed verteren. 2. Ja. De lichte verontreiniging door gebruik van spuitmiddelen is gezien het relatief beperkte aandeel toelaatbaar. 3. Ja, maar met mate. Grote concentraties vetten en Oliën verstoren het composteerproces. 4. Nee, omdat over de aanwezigheid van zware metalen in alle soorten kattebakvullling nog onduidelijkheid bestaat, moet het bij het restafval. 5. Nee, want in wegwerpluiers zit materiaal om vocht op te nemen; dit is schadelijk voor het verwerkingsproces. 6.Compost. Antwoorden Textiel 1. Natte en met verf of olie besmeurde kleren en lappen. 2. Schoenen, deken, spijkerbroek, kleding. 3. Poetslappen en kussenvulling. 4. De spullen gaan naar goede doelen of naar gebieden getroffen door aardbevingen of overstromingen. Antwoorden batterijen 1. In batterijen kunnen stoffen zitten die schadelijk zijn voor het milieu. Ook kunnen we de metalen die er in zitten eruit halen en weer gebruiken. 2. Gaan langer mee en het is beter voor het milieu. Antwoorden Elektrische Apparaten 1. Strijkbout, discman en haardroger. 2. Winkel en gemeente. 3. Goud. 4. Koper. 5. De Kringloopwinkel. Antwoorden zwerfafval 1. Afval dat op straat slingert. 2. Nee, want afval op straat gooien is strafbaar en slecht voor het milieu. Plastic verpakkingen 1. Nieuwe producten, zoals fleecekleding, autodashboards, speelgoed, etc. 2. Minder grondstoffen (olie). 3. Omdat het niet verbrand hoeft te worden en omdat we minder grondstoffen nodig hebben. 4. Statiegeldflessen. 33

34 34

35 Dit lesboekje voor basisscholen is een productie van de Gewestelijke Afvalstoffen Dienst Gooi en Vechtstreek in samenwerking met: STIBAT Stichting Nedvang Nederlandse vereniging Verwijdering Metalektro Producten Stichting Kringloop Blik Stichting Batterijen Stichting Promotie Glasbak Stichting Papier Recycling Nederland Colofon Coördinatie & tekst: GAD Vormgeving/drukwerk: Drukkerij Imprimo B.V. Derde druk, november 2009 Alle rechten voorbehouden aan: De Gewestelijke Afvalstoffen Dienst Gooi en Vechtstreek ISO

36