Geijkt. Nieuws PRODUCT. All it takes for environmental research

Transcriptie

1 PRODUCT S P E C I A L 29 Eijkelkamp Agrisearch Equipment, september 2007 Geijkt Nieuws In dit nummer o.a. Apparatuur voor bodemonderzoek Penetrologger Bodemfysisch onderzoek in het laboratorium Apparatuur voor waterbodemonderzoek Grondwaterbemonstering e-sense en e+ sensoren Peilbuizen en toebehoren Capacity Building Diver All it takes for environmental research

2 Apparatuur voor bodemonderzoek Handboorapparatuur is zeer geschikt voor bodemonderzoek. Omdat bijna elke grondsoort speciale eisen stelt aan het model van de toe te passen boor, zijn er in de loop der tijd meerdere modellen ontwikkeld. Jarenlange ervaring en vele contacten met bodemkundigen in binnen- en buitenland hebben er toe geleid dat de verschillende typen een optimale vormgeving hebben verkregen. Door verlengstukken met een bajonetof conische schroefdraadverbinding te gebruiken, kunnen diepere boringen worden gemaakt. Met handboorapparatuur is een boordiepte van circa 8-10 meter reëel haalbaar. Handboorapparatuur Gesmede boorlichamen met een hoge treksterkte Perfect gevormde boorlichamen voor optimaal boren Niet-toxisch staal voor alle soorten analyse Snel aan te koppelen verlengstukken Ergonomische boorset Om de fysieke belasting van grondboringen en daarmee de kans op lichamelijke klachten te reduceren heeft Eijkelkamp een ergonomisch grondboorsysteem ontwikkeld. Dit ergonomische grondboorsysteem onderscheidt zich op een aantal aspecten op positieve wijze van de traditionele grondboor. De ergonomische handboorset voor heterogene gronden wordt gebruikt om op ergonomisch verantwoorde wijze handmatige boringen en monsternemingen uit te voeren in zeer uiteenlopende grondsoorten, ten bate van algemeen bodemkundig onderzoek en monsternemingen voor o.a. milieuonderzoek. Er kunnen boringen tot een diepte van 5 meter worden verricht, afhankelijk van de diepte van het grondwater, de opbouw van de bodem en de aard van het te boren materiaal. Voor iedere grondsoort boven of onder de grondwaterspiegel is er een boortype dat voor die specifieke situatie het meest geschikt is. Tijdens een boring kunnen de boortypes zonder problemen verwisseld worden. De voordelen van de ergonomische boorset op een rijtje: 1. Ratelsysteem zorgt ervoor dat de boor met kleine slagjes gedraaid kan worden 2. Aanzienlijk meer boorkracht door langere krachtarm van bovenstuk 3. Betere werkhouding door drievoudige hoogte-instelling 4. Te laag bij de grond werken onmogelijk door arreteerknop 5. Door ratelprincipe, dikke bolknoppen op bovenstuk, grotere krachtarm en instelbare boorhoogte aanzienlijk lagere belasting van hand-, pols-, elleboog- en schoudergewrichten. GEIJKT NIEUWS 29, , Toepassingen: Profielbeschrijving Chemisch bodemonderzoek Archeologisch bodemonderzoek Milieukundig bodemonderzoek Peilbuisinstallatie Boorgat maken Bodemclassificatie Seismisch bodemonderzoek Ergonomisch handvat Werkt altijd op de goede hoogte Geringe belasting van pols, elleboog en schouder Minder kracht nodig door een groter handvat Ratelsysteem voor korte slagen Draait met de klok mee en tegen de klok in Kenmerken: Bemonsteringsdiepte : 5 m Monsterlengte : 10 cm Boordiameter : 7 cm (groter of kleiner is mogelijk) Verder : Geschikt voor alle bodemtypen, geschikt voor boven en onder grondwaterspiegel, prettiger en eenvoudiger 2 PRODUCTSPECIAL

3 Nauwkeurige grondmonstername: Noodzakelijk voor gefundeerd bodemonderzoek De basis van bodemonderzoek is het bestuderen van het bodemprofiel en de fysieke eigenschappen van de bodem. De fysieke eigenschappen van de bodem worden hoofdzakelijk bepaald in het laboratorium. Voor zulk laboratorium onderzoek zijn ongeroerde grondmonsters nodig, bij voorkeur van dezelfde afmetingen. Om daaraan te voldoen, worden grondmonsters genomen in ringen met een bekend volume en een bekende diameter. Voor het nemen van ongeroerde grondmonsters in grondmonsterringen zijn verschillende bemonsteringssets ontwikkeld. Grondmonsterringsteeksets De sets verschillen van elkaar wat betreft de gebruikte ringhouder, de diameter van de ringen, de gekozen verbinding en de bemonsteringsmethode. We kennen twee standaard sets: Monsterringset, model C, voor alle grondsoorten tot een diepte van 2 m Ringsteekset, model E, voor zeer harde grondsoorten tot een diepte van 2 m Grondmonsterringen Verkrijgbaar in drie diameters Kunnen worden gehamerd (alle grondsoorten) Monsterring beschermd door een gesloten ringhouder De bemonsteringssets model C en E kunnen worden gebruikt om monsters te nemen in vrijwel alle grondsoorten. De monsters kunnen aan het oppervalk worden genomen, maar ook in boorgaten of profielkuilen, en zowel boven als onder het grondwaterpeil. De gesloten ringhouder in deze set is voorzien van een conische schroefdraadverbinding. Dit houdt in dat de ringhouder ook met een terugslagvrije hamer in de bodem kan worden gehamerd. De set bevat onder andere: een gesloten ringhouder, een handvat met slagkop, een Edelman- en een Riversideboor, verlengstukken, een hamerkop met een geleidecilinder, een aluminiumkist met grondmonsterringen en verschillende accessoires. De bemonsteringssets model C kunnen worden verkregen voor grondmonsterringen met een diameter van 53, 60 of 84 mm. De meest gebruikte (standaard) diameter is 53 mm (model E is alleen verkrijgbaar in diameter 53 mm). Grondmonsterringen Grondmonsterringen zijn roestvaststalen ringen gemaakt uit naadloze buizen met een gladde binnen- en buitenkant. De bodem van de ring heeft een snijrand. De afmetingen en daarmee het volume van de grondmonsterringen zijn exact bekend, waardoor ze zeer geschikt zijn voor laboratoriumonderzoek. Met grondmonsterringen kunnen ongeroerde grondmonsters worden genomen. Te gebruiken voor: Het bepalen van het vochtgehalte bij verschillende bodemvochtspanningen, waar een pf-curve van kan worden gemaakt De waterpermeabiliteit De luchtpermeabiliteit Het gewicht per volume De dichtheid De grond-water-lucht-verhouding in het veld De poriedistributie De zuurstofdiffusie Grondmonsterringen worden vervoerd in speciale aluminiumkisten, sterk en bestand tegen vocht en hitte. Harde bodems De hamerkop met geleidecilinder wordt gebruikt om grondmonsterringen te vullen in harde grondsoorten, zowel aan het oppervlak als in profielkuilen. 3

4 Grondmonstersteekset voor chemisch onderzoek Grondmonsternemingen ter bepaling van de aanwezigheid van zeer vluchtige stoffen, moeten worden uitgevoerd met monsternemers die voorkomen dat het monster wordt bloot gesteld aan de open lucht. Deze condities moeten ook tijdens het transport naar het laboratorium gehandhaafd blijven. Met de grondmonstersteekset voor chemisch onderzoek kan volatilisatie en oxidatie van de monsters zoveel mogelijk voorkomen worden. Het monster komt in geen enkel geval met een kunststof in contact. De methode voldoet aan de NEN 5743 (monsterneming van grond of sediment met vluchtige verbindingen). Het gestoken monster heeft een volume van 200 ml. De set is ook bruikbaar voor het bepalen van volumepercentages vocht in ongestoord genomen grondmonsters. Ramgutsset Ideaal voor grindrijke bodemsoorten Dé oplossing voor stadscentra/industrieterreinen Prachtige schone monsters Extreem sterke onderdelen Efficiënt, snel en licht werk Combinatie mogelijk met folie of monsterkoker Ramgutsset Met de ramgutsapparatuur kunnen boringen worden verricht in harde gronden. De ramgutsapparatuur is mobiel en hiermee kunnen diverse problemen overwonnen worden die met de handbediende boorapparatuur blijven liggen. Tijdens een ramgutsboring worden de gutsen, voorzien van een geharde snijkop, met een slaghamer de grond ingedreven. Dit dient trapsgewijs te gebeuren om het inbrengen en uittrekken van de gutsen te vergemakkelijken en contaminatie zoveel mogelijk te voorkomen. De ramguts gaat - ook bij handpulsboringen door puin en is hierdoor tevens inzetbaar op vuilstorten en in stedelijke gebieden. De ramgutsen kunnen zowel boven als onder de grondwaterspiegel gebruikt worden. RD32-verbinding Bij de ramgutsset wordt gebruik gemaakt van de RD32-verbinding. RD32 staat voor Ronde Draad verbinding. Hierbij worden de ramgutsen en verlengstangen aan elkaar geschroefd met een koppelbus. Deze kan heel snel vast en los worden gemaakt. Het grote voordeel is dat hierdoor de massieve verlengstangen over de hele lengte dezelfde diameter kunnen houden, waardoor deze zeer sterk zijn. Voor het uittrekken kan een standaard uittreksysteem gebruikt worden. Folie-inbrengset voor steekapparaat Jarenlang bleek het voor veel veldwerkers een moeizaam karwei om het monster uit de monsterbuis te halen middels snijden of zagen. Om deze reden is Eijkelkamp met de folie-inbrengset gekomen. Met de folie-inbrengset kunnen steekapparaten van een ramgutsinstallatie worden voorzien van dunne polyetheen monsterfolie. De doorzichtige kunststoffen monsterbuis wordt hierbij vervangen door een lange kunststoffen folie. De voordelen zijn duidelijk: veel lichter materiaal, een gemakkelijk te verwijderen folie, even goede resultaten en niet te vergeten: veel goedkoper. De folie-inbrengset kan alleen worden gebruikt in combinatie met het steekapparaat van 63 mm, dat is voorzien van linksdraaiend schroefdraad en RD32-koppelingen. GEIJKT NIEUWS 29, , 4 PRODUCTSPECIAL

5 Penetrologger Sterk en betrouwbaar Ingebouwde snelle GPS Bodemvochtigheidsindicator optioneel Slaat één vochtpercentage op per meting Vergelijken van de gegevens mogelijk 500 digitale gegevens opgeslagen Verschillende projecten te definiëren Elk project kan op elk moment worden gekozen Penetrologger De indringingsweerstand van de bodem of ondiepe ondergrond zoals die gemeten wordt met de penetrologger, is een maat voor de compactie of de draagkracht van de grond. Een hoge indringingsweerstand kan in de civiele techniek gunstig zijn, bijvoorbeeld met het oog op de geschiktheid voor funderingen van gebouwen en infrastructurele projecten. Daarnaast is deze informatie relevant voor o.a. bomenzorg en onderhoud van sportvelden. Penetrologger De penetrologger is een apparaat dat speciaal ontwikkeld is om de indringingsweerstand van de bodem te meten en de resultaten automatisch op te slaan voor verdere bewerking op de PC. De penetrologger heeft een ergonomisch ontwerp, is licht van gewicht en is eenvoudig te bedienen. Er kunnen metingen tot een diepte van 80 cm mee verricht worden. De penetrologger geeft per meting de Cone Index (CI) weer. De penetrologger bevat een nauwkeurig intern GPS-systeem ter bepaling van de exacte meetplaats. De in de penetrologger opgeslagen coördinaten kunnen met behulp van software of Internet gekoppeld worden aan een plaats of kaart. Optioneel kan een bodemvochtsensor aangesloten worden voor een éénpuntsmeting van het bodemvochtpercentage van de meetplek. De sensor heeft een meetbereik van 5-55% en een nauwkeurigheid van 5%. De bodemvochtpercentages worden samen met de coördinaten en de gemeten indringingsweerstand opgeslagen. De penetrologger beschikt over geheugen voor het opslaan van maar liefst 1500 metingen. De stevige, waterdichte, kunststof behuizing, met daarin de elektronica, is uitgerust met 4 verschillende conussen die eenvoudig in de grond gestoken kunnen worden. Toepassingen: Algemeen bodemonderzoek Basisadvies voor ondiepe funderingen Controleren kunstmatige verdichting van de bodem Onderzoek naar de groeiomstandigheden van planten in de bodem Controleren op toegankelijkheid voor kranen, vrachtwagens en legeruitrusting Onderzoek op gras- en sportvelden Handsondeerapparaat Voor algemeen bodemkundig onderzoek en het geven van eenvoudige funderingsadviezen is het handsondeerapparaat een goed bruikbaar instrument. Het handsondeerapparaat wordt tevens gebruikt voor controle van kunstmatig gemaakte verdichtingen, het bepalen van de terreinbegaanbaarheid en bij het onderzoek naar de te verwachten groeiomstandigheden van planten in de bodem of het opsporen van verdichte bodemlagen. Penetrograaf Een andere penetrometer is de mechanische zelfschrijvende penetrograaf. Hiermee worden de weerstanden die tijdens de meting worden gemeten, direct grafisch weergegeven. 5

6 Bodemfysisch onderzoek in het laboratorium Een belangrijk onderdeel van de apparatuur die Eijkelkamp levert bestaat uit (laboratorium)apparatuur voor bodemfysisch onderzoek. Hierbij een selectie uit het aanbod. Permeameter Het plannen en uitvoeren van hydrologische en bodemtechnische projecten wordt vrijwel altijd vooraf gegaan door geohydrologisch onderzoek. De permeabiliteit voor water en lucht van de bodem bepaalt in sterke mate hoe efficiënt een irrigatie- of drainagesysteem functioneert. Het bepalen van de verzadigde waterpermeabiliteit (zowel horizontaal als verticaal) kan in het veld of in het laboratorium worden uitgevoerd met een permeameter voor bodemwater. Bij bodemwaterpermeameters voor laboratoria wordt gebruik gemaakt van ongeroerde bodemmonsters, genomen in grondmonsterringen. Toepassingen: De permeameter voor bodemwater wordt gebruikt voor het meten van de verzadigde permeabiliteit van ongeroerde bodemmonsters in monsterringen. De permeabiliteitsfactor (K-factor) geeft nauwkeurige informatie over: de aanwezigheid van storende bodemlagen, de correlatie tussen permeabiliteit en andere bodemkenmerken en de verticale en horizontale permeabiliteit. Uit deze gegevens kan men verdergaande conclusies afleiden betreffende: Irrigatie- en drainagesystemen Putpompen Bodemverzakkingen Voorspellingen met betrekking tot de verspreiding van verontreinigde vloeistoffen als gevolg van rampen Bodemverbeterings- en onderhoudsadvies Zandbak voor pf-bepaling Het bepalen van de vochtkarakteristiek (pf-curve) is noodzakelijk bij de studie naar de beschikbare hoeveelheid water in de grond voor planten en bomen. Afhankelijk van het gewenste meetbereik wordt gebruik gemaakt van onderdruk (zandbakken) of overdruk (membraanpers). Op de zandbak kunnen maximaal 40 grondmonsteringen worden geplaatst. De monsters waarmee wordt gemeten moeten in grondmonsterringen worden gestoken. GEIJKT NIEUWS 29, , Toepassingen: Landbouwkundig onderzoek Irrigatie onderzoek pf-bepaling Kenmerken: Meetbereik : pf Soort monster : Ongeroerd Meetnauwkeurigheid: 0,0001 bar Aantal monsters : Maximaal 40 Gewicht set : 90 kg Pipetapparaat De pipetteermethode is gebaseerd op het verschil in bezinkingssnelheid tussen grote en kleine gronddeeltjes. De bezinking van de deeltjes is het resultaat van twee tegengestelde krachten, te weten de zwaartekracht en de wrijving als gevolg van beweging in een vloeibaar medium. Bij de pipetteermethode wordt van een suspensie van het monster in een maatcilinder op verschillende tijdstippen en diepten in de cilinder een monster gepipetteerd. Tijdstippen en diepten worden bepaald met behulp van de wet van Stokes. De afgepipetteerde suspensie wordt ingedampt en gedroogd en door weging wordt het massapercentage van de afgepipetteerde fractie bepaald. 6 PRODUCTSPECIAL

7 Toepassingen: Aggregaatstabiliteit Landbouwkundig onderzoek Drainage onderzoek Erosie onderzoek Geotechnisch onderzoek Granulaire samenstelling of korrelgrootteverdeling Saneringsonderzoek Kenmerken: Meetbereik : < 38 microns Soort monster : Geroerd Meetnauwkeurigheid : +/- 1 ml Aantal monsters : 7 Gewicht : 70 kg Natte zeefmethode De natte stabiliteitssamenstelling wordt bepaald door middel van het principe dat onstabiele deeltjes, wanneer deze in aanraking met water komen, makkelijker zakken dan stabiele delen. Om de stabiliteit te bepalen worden 8 zeefjes met bepaalde bodemdeeltjes gevuld. Deze zeven worden enige tijd in bakjes met water, die naar boven en beneden bewegen, geplaatst. De onstabiele deeltjes zullen zich scheiden van de stabiele deeltjes, vallen door de zeef en worden opgevangen in het met water gevulde bakje onder de zeef. Natte zeefmethode Bepaalt erosiegevoeligheid Op eenvoudige ongeroerde monsters gebaseerd Zeeft korrelgrootte van 1,00 tot 2,00 mm Korrels van 1,00 tot 2,00 mm worden geschud met water De korrels die uiteenvallen worden gemeten Voorgeprogrammeerde korrelwastijd Universele stekker Toepassingen: Aggregaatstabiliteit Landbouwkundig onderzoek Erosie onderzoek Kenmerken: Meetbereik : < 2,0 mm Soort monster : Geroerd Aantal monsters : 8 Gewicht : 9 kg Calcimeter Het carbonaatgehalte van een grond heeft een grote betekenis voor de bodemvruchtbaarheid. Ter bepaling van het carbonaatgehalte is door Eijkelkamp samen met Nederlandse onderzoeksinstituten een calcimeter ontwikkeld. De calcimeter werkt volgens de methode van Scheibler. Bij deze methode vindt een bepaling van het gehalte aan carbonaten in grond volgens de volumetrische methode, voor vijf monsters tegelijk, plaats. De in een grondmonster aanwezige carbonaten worden omgezet in O 2. Door de druk van het vrijkomende CO 2 stijgt het water in een van de buitenlucht afgesloten niveaubuis. Het gemeten niveauverschil is een maat voor de vrijgekomen hoeveelheid O 2. Deze kan weer omgerekend worden naar carbonaatgehalte. Per reactie is ongeveer één uur tijd nodig. De hoeveelheid benodigd monster wordt vooraf bepaald door een deel van het monster op een horlogeglas te behandelen met zoutzuur. Het carbonaatgehalte wordt geschat aan de hand van de mate en tijdsduur van het bruisen. Aan de hand van deze schattingen wordt de hoeveelheid analysemonster bepaald. Door eerst een meting met puur Calciumcarbonaat te doen, zal het water verzadigd raken met O 2, zodat bij de eigenlijke meting geen O 2 verloren gaat. Het meetresultaat wordt hierdoor een stuk nauwkeuriger. Toepassingen: Aggregaatstabiliteit Landbouwkundig onderzoek Chemisch bodemonderzoek Irrigatie onderzoek Calcimeter Nauwkeurige metingen 5 flacons voor groepsgewijs werk Snelle resultaten Modern gereedschap voor ieder professioneel lab 7

8 Apparatuur voor waterbodemonderzoek Voor laboratoriumonderzoek is het van essentieel belang ongeroerde bodemmonsters beschikbaar te hebben. Eijkelkamp heeft hiervoor diverse instrumenten in haar programma. Sediment steekmonsternemer Beeker Nooit monsterverlies Snijkop m.b.v. luchtdruk sluiten Zuiger zorgt voor een perfecte monsterlengte Voor elk sedimentsoort Voor monsters met een lengte van maximaal 150 cm Van Veen bodemhapper Snelste indicatie van sedimenttype Vier typen, voor elke toepassing Inerte roestvaststalen constructie Multisampler Voor sedimentbemonstering met een klein budget Professioneel gereedschap met doorzichtige buis Open snijkop voor ongeroerde monsters Kogelklep om riolen, bassins e.d. te bemonsteren Zuiger verzekert perfecte monsterlengte Sediment steekmonsternemer, type Beeker De Sediment steekmonsternemer, type Beeker is al jaren de beste oplossing voor het steken van ongeroerde monsters van onderwaterbodems. De monsters worden in een transparante buis gestoken. De oorspronkelijke gelaagdheid van de bodem blijft in het monster behouden. Hierdoor kan een duidelijke profielbeschrijving gemaakt worden. De sediment steekmonsternemer, type Beeker is: Geschikt voor verschillende sedimenten Eenvoudig verwijderen van het monster door indrukken van de zuigerstang of opdeling van het monster met behulp van het hydropneumatische los- en verdeelsysteem Standaard geschikt voor gebruik in maximaal 5 meter diep water Kenmerken: Max. monsterdiepte : 5 meter Max. monsterlengte : 1,0 of 1,5 meter Max. monstervolume : 2,5 of 3,75 l Soort monster : Ongeroerd Gewicht set : max. 100 kg Geschikt voor : sedimentonderzoek in nietof zwak stromend water (max. 5 km/u) Van Veen bodemhappers Indicatief bemonsteren van waterbodems eventueel op grotere diepten gebeurt met de kabelbediende monsternemers. De roestvrijstalen van Veen bodemhappers worden gebruikt voor het nemen van geroerde monsters van o.a. de bodem van meren en rivieren. Er zijn diverse uitvoeringen leverbaar. De twee kleinste uitvoeringen kunnen vanuit de hand bediend worden. De grotere worden vanuit een kraantje aan dek neergelaten en opgehaald. Voor de monstername worden de grijpers geopend en vastgezet met behulp van een pal. De van Veen bodemhapper wordt dan in een traag tempo naar beneden gelaten. In de grijperhelften zitten gaten om tijdens het neerlaten van de monsternemer de lucht te laten ontsnappen. Zodra de grijpers de bodem raken ontspant het koord en wordt de pal gedeblokkeerd. Bij het weer aantrekken van het koord sluiten de grijpers en wordt de Van Veen monsternemer opgehaald. Kenmerken: Max. monsterdiepte: Monstervolume: Soort monster: Gewichten: > 30 meter 0,5-12,0 l Geroerd 2-41 kg Geschikt voor: Medium hard sediment, topprofiel beschrijving. Niet voor stromend water (max. 1 km/u) Multisampler De multisampler is multifunctioneel. Er kunnen monsters van sterk vervuild water mee genomen worden (bijvoorbeeld van de vloeistof in een riool). Wanneer de meegeleverde kogelklep vervangen wordt door een open steekring kunnen er ongestoorde kolommonsters genomen worden van o.a. waterbodems, zandvangers, bezinkbedden en kristallisatiebaden. De monsterbuis is transparant waardoor de monsterneming en het monster meteen van buitenaf visueel te beoordelen is. De geïntegreerde zuiger voorkomt in hoge mate samendrukking van het monster en voorkomt in veel gevallen dat een monster uit de buis valt. De gebruikte materialen staan het gebruik in waterige chemicaliën toe. In vloeistoffen zijn zowel kolom- als puntmonsternemingen mogelijk. De multisampler levert, wanneer deze althans 1 meter weggedrukt kan worden, in waterbodems uitstekende profielbeschrijvingen op van 1 meter lengte. Een genomen monster kan in de monsterbuis vervoerd worden of overgebracht in een monsterpot of emmer. Kenmerken: Max. monsterdiepte: 5 meter Max. monsterlengte : 1,0 meter Max. monstervolume: 1,14 l Soort monster: Ongeroerd (vloeistoffen semi-geroerd) Geschikt voor: Zacht sediment, profiel beschrijving in zacht sediment tot niet verdicht zand, voor stilstaand en traagstromend water (max. 3 km/u) 8 PRODUCTSPECIAL

9 Grondwaterbemonstering De slangenpomp is een zeer betrouwbaar bemonsteringsapparaat voor vloeistoffen en gassen en kan onder diverse veldomstandigheden gebruikt worden. In een slangenpomp komt de opgepompte vloeistof of gas alleen in contact met de binnenkant van een siliconen rubberen slangetje. Kruisbesmetting kan voorkomen worden door de slang te vervangen bij iedere nieuwe monstername. Toepassingen: Anaerobe monstername Biologische monstername (kan gesteriliseerd worden) Waterbronontwikkeling Reinigen peilbuizen Inline filtratie Open water monstername Tank monstername Peilbuismonstername Chemisch onderzoek Monstername vluchtige stoffen Monstername t.b.v. onderzoek zware metalen Doorstroomcel Maakt ph/egv/o 2 /Redox metingen eenvoudig Werkt met praktische alle elektroden Principe maakt 0% O 2 metingen mogelijk Eenvoudig schoon te maken, zand is geen probleem Veldbestendige eenvoudigheid en duurzaamheid Welke slangenpomp kiest u? Eijkelkamp biedt u de keus uit twee typen slangenpomp, waarbij de nieuwe versie een goedkoper alternatief betreft. Naast de vele overeenkomsten en voordelen zijn er een aantal belangrijke verschillen die het prijsverschil tussen het vertrouwde standaardtype en de goedkopere COMPACT-versie mogelijk maken: Slangenpomp STANDAARD Links- en rechtsom draaiend Geheugen voor pomp- en bemonsteringstoerentallen Aansluitmogelijkheid voor 2 12V pompjes Interne en externe accuvoeding Slangenpomp COMPACT Alleen rechtsom draaiend Geen toerentalgeheugens Geen externe pompaansluiting Alleen interne accuvoeding Kiest u voor vertrouwde en bewezen zekerheid en een maximum scala aan toepassingen of kiest u voor een eenvoudige doch functionele pomp. Wilt u de vertrouwde mogelijkheden en zekerheid kies dan de STANDAARD versie. Maar het kan natuurlijk ook zijn dat u minder vaak monsters neemt en genoegen neemt met minder functionaliteiten. Misschien heeft u bijvoorbeeld nooit een externe voeding nodig omdat de 4,5 uur energie die de ingebouwde accu heeft voor u ruim voldoende zijn. Of misschien denkt u geen bemonsteringen met dompelpompjes uit te gaan voeren. Kies dan met een gerust hart de COMPACT versie. Wegwerpfilters voor in-line filtratie Diverse wegwerpfilters voor de filtratie van grondwatermonsters zijn beschikbaar, waarvan één met een normale en één met een zeer grote capaciteit. Het kleinste filter heeft een effectief filtratieoppervlak van 20 cm 2 en is geschikt voor het filtreren van een beperkt volume grondwater met niet te veel fijne deeltjes. Het grootste filter heeft een effectief filtratieoppervlak van 700 cm 2 (35 x de capaciteit van het kleine filter). Door deze grote capaciteit kan het wisselen van verstopte filters achterwege blijven en is een filtratie sneller uitgevoerd. Tevens is een filter van 300 cm 2 verkrijgbaar. Alle filters hebben een poriëngrootte van 0,45 micron, een maximaal toelaatbare druk van 4,4 kg/cm en een maximale momentdruk van 7 kg/cm. Op de inlaat en uitlaat kan een slang met een inwendige diameter van 6-12 mm geschoven worden (groot filter alleen 10 mm inwendig). De hoogste efficiëntie wordt bereikt wanneer een filter aan de drukzijde van een slangenpomp aangesloten wordt, afgesteld op een laag toerental. Doorstroomcel De doorstroomcel is bedoeld om het gemak en precisie van in-line metingen van ph, EGV, T, O 2, etc., te verbeteren. Deze voorkomt zuurstoftoetreding tijdens de meting van O 2 en Redox en voorkomt breuk van elektroden. Veldmeters Eijkelkamp heeft diverse (multi-)meters en toebehoren in het programma. Deze CE-gekeurde instrumenten zijn speciaal ontworpen voor analytische metingen onder veeleisende veldcondities of in een laboratoriumomgeving. 9

10 e-sense en e+ SENSOREN GEIJKT NIEUWS 29, , Het meten met en beheren van apparatuur vindt steeds vaker plaats vanaf een (aanzienlijke) afstand. Instellen, uitlezen en indien nodig het nemen van maatregelen vanaf een locatie naar keuze zijn mogelijkheden die tegenwoordig bij de standaardeisen horen. Gebruikmakend van het e-sense telemetrie meetsysteem, waarbij meetgegevens worden verzameld door intelligente sensoren zoals de e+ -sensoren of de Diver, doet u veel meer dan alleen meten. Intelligente sensoren meten onafhankelijk gegevens in het veld en slaan deze intern op. Via de verbinding met het e-sense veldmodem worden uw meetgegevens of alarmsignalen dan verstuurd naar een database in uw eigen PC (e-sense direct). e-sense direct Open Interface als optie Door gebruik te gaan maken van een modern, gestandaardiseerd SQL database-systeem, krijgt e-sense direct een Open Interface die ervoor zorgt dat het systeem eenvoudig, goedkoop met standaard componenten te koppelen is aan andere softwaresystemen zoals bijvoorbeeld SCADA. e-sense direct e-sense direct is gemakkelijk te installeren (plug & play), te beheren en te onderhouden. Met e-sense direct kunt u het beheer van en de communicatie met uw sensoren vanachter uw PC uitvoeren. U heeft inzicht in de gehele installatie en kunt alle instellingen veranderen. Dat stelt u in staat het systeem optimaal te laten functioneren wat betreft responssnelheid, de kosten van dataverkeer en het verbruik van de batterijen. Ook kunt u de gegevens exporteren naar uw eigen persoonlijke database. Het versturen van gegevens via SMS Er is gekozen voor het gebruik van een gsm/sms netwerk. De reden hiervoor is dat het gsm-netwerk inmiddels een vrijwel wereldomspannend bereik heeft. Datacommunicatie per sms is relatief goedkoop en naar verwachting zullen de prijzen in de nabije toekomst nog verder dalen. Dit onderscheidt dit systeem van vele andere veelgebruikte systemen. e-sense in 7 stappen Een compleet e-sense telemetriesysteem is opgebouwd uit 7 basiselementen: 1. PC Modemset 2. Veldmodem: Standaard of long life, 2 of 8 poorten 3. Behuizing voor veldmodem: ondergrondse of bovengrondse installatie 4. e+ Sensoren: e+ RAIN, e+ WATER L, Diver 5. Kabels om de sensoren aan te sluiten op het veldmodem 6. Uitleeseenheid voor het programmeren van de sensoren 7. Optionele accessoires e+ WATER L Alles in één waterniveaulogger Tot 2 m. lengte verkrijgbaar Geen invloed van luchtdruk Slimme luchtopening, overstroming geen probleem Uit te lezen ter plaatste, in-site of met kantoor PC Ideaal voor kanalen, meren, ondiepe bronnen 10 PRODUCTSPECIAL

11 Veldmodem De veldmodems zijn er in vier verschillende soorten: 1 met 2 poorten en 1 met 8 poorten beide al dan niet gecombineerd met lange levensduur batterijen. Het veldmodem is een sms-modem waar maximaal 2 of 8 sensoren (e+ sensoren of Divers) op aangesloten kunnen worden. Installeren in het veld, plug and play Het e-sense veldmodem is voorzien van een display waarop de status gedurende het installeren wordt weergegeven. Behuizing U heeft de keuze uit een ondergrondse of bovengrondse behuizing. De sensoren Het e-sense-modem is klaar voor gebruik en er kunnen zonder meer de volgende intelligente sensoren op worden aangesloten: A. e+ SOIL MCT-sensoren De e+ SOIL MCT-sensor / logger meet het gehalte bodemvocht, de geleidbaarheid en de temperatuur. e+ SOIL MCT-logger: Geheugencapaciteit: 3 x metingen Meetinterval: seconden; 1-60 minuten; 1-24 uur Datalogmethode: vaste intervaltijden Nauwkeurigheid van de klok: 1 seconde per dag Alarmniveaus (instelbaar): laag en/of hoog alarm in het volledige bereik van alle parameters Indicatie van het batterijniveau: % e+ SOIL MCT-sensor: Meetfrequentie: 20 MHz Meetvolume (verzadiging): 1000 ml (bij 500 ml een nauwkeurigheid van 98 %) Meetbereik bodemvocht: volume-% Nauwkeurigheid bodemvocht: +/- 2,5 % van de gemeten waarde (minerale bodems, 0-50 C) Resolutie bodemvocht: 0,01 % Meetbereik geleidbaarheid: 0-5 ms/cm Nauwkeurigheid geleidbaarheid: +/- 5 % van de gemeten waarde (bij 0-50 C, 0-2 ms/cm) Resolutie geleidbaarheid: 0,01 ms/cm Meetbereik temperatuur: 0-80 C Nauwkeurigheid temperatuur: +/- 0,5 C Resolutie temperatuur: 0,01 C B. e+ RAIN-sensoren De e+ RAIN sensoren meten de intensiteit van de regenval over bepaalde perioden maar leggen ook de totale hoeveelheden vast (integratiefunctie). e+ RAIN logger: Aantal kanalen: 2 Geheugencapaciteit: 2 x metingen Meetinterval: seconden, 1-60 minuten, 1-24 uur Datalogmethode: vaste intervaltijden Nauwkeurigheid klok: 1 seconde per dag Alarmniveaus (instelbaar): laag en/of hoog alarm in het volledige bereik van alle parameters Indicatie van het batterijniveau: % Neerslagintensiteitsbereik: mm per meetinterval Neerslagintegratorbereik: mm per meetinterval e+ RAIN-meter, kunststof: Type: kantelbakje Nauwkeurigheid: 1 % Resolutie: 0,2 mm Meetoppervlak: 507 cm 2 Hoogte: 340 mm Diameter: 254 mm Gewicht: ±1,15 kg e+ RAIN-meter, metaal: Type: kantelbakje. Nauwkeurigheid: 2 %. Resolutie: 0,2 mm. Meetoppervlak: 400 cm 2. Hoogte: 420 mm. Diameter: 284 mm. Gewicht: ± 8,4 kg. e+ SOIL MCT Volgt veranderingen in het bodemvochtgehalte Slaat geleidbaarheid en temperatuur op Groot geheugen, gegevens kunnen per modem worden verstuurd In-situ uploaden in het veld met behulp van infraroodcommunicatie Verschillende lengten verkrijgbaar voor profielonderzoek Perfect voor het analyseren van trends 11

12 C. e+ WATER L-sensoren voor oppervlaktewater De e+water L (level)-sensor is een intelligente en nauwkeurige sensor voor het meten en vastleggen van het niveau en de temperatuur van oppervlaktewater. e+ WATER L-sensor: Meetbereik niveau: afhankelijk van het type 0-50, 0-100, en cm waterkolom Nauwkeurigheid niveau: +/- 0,5 cm Resolutie niveau: 0,1 cm Meetbereik temperatuur: -20 tot +80 C Nauwkeurigheid temperatuur: +/- 0,5 C Resolutie temperatuur: 0,01 C e+ WATER L-logger: Aantal kanalen: 2 Opslagcapaciteit: 2 x metingen Meetinterval: 1-60 seconden, 1-60 minuten, 1-24 uren Nauwkeurigheid klok: 1 seconde per dag Alarmfuncties: laag en hoog alarm in het volledige bereik van alle parameters Indicatie van het batterijniveau: % De e+ WATER L sensoren kunnen verder worden voorzien van een robuust en functioneel roestvast stalen montagesysteem. D. e+ OVERFLOW Normaal gesproken wordt regen en afvalwater via het rioolstelsel afgevoerd naar een zuiveringsinstallatie. Bij hevige regenval of andere calamiteiten kan echter de capaciteit van het riool onvoldoende zijn. Via overstorten stroomt dan een deel van het rioolwater naar het oppervlaktewater. Hierdoor kunnen echter problemen ontstaan. Voor het hebben van een riooloverstort dient de gemeente een Wvo-vergunning te verkrijgen (Lozingsbesluit Wvo huishoudelijke afvalwater). Voor de beheerder is het dus nodig om te weten wanneer dit gebeurt en hoe lang de overstort duurt. De e+ OVERFLOW is een intelligente en nauwkeurige sensor voor het meten en registreren van rioolverstorten (hoe vaak en hoelang treden overstorten op). De niveaumeetwaarden worden automatisch intern gecompenseerd voor luchtdrukvariaties en dichtheidvariatie van water ten gevolge van temperatuur. Het instrument wordt geïnstalleerd bij de overstortmuur in het riool. GEIJKT NIEUWS 29, , e+ OVERFLOW: Diameter instrument : 50 mm en 22 mm Lengte instrument : Type afhankelijk (85,6 t/m 185 cm) Gewicht instrument : Type afhankelijk (1,0 t/m 2,2 kg) Temperatuur werkgebied : C Vochtigheid werkgebied : % Behuizing : rvs 316L e+ OVERFLOW Logger: Aantal kanalen : 1 Opslagcapaciteit : metingen Meetinterval : seconden : 1 60 minuten : 1 24 uur Registratievertraging : Klok nauwkeurigheid : < 1 sec. per dag Batterij status (indicatie) : % e+ OVERFLOW sensor: Meetbereik niveau E. Diver-sensoren voor grondwater Alle leden van de Diver-familie kunnen worden gebruikt in het e-sense-systeem. Zie ook blz. 16 van deze brochure. : Type afhankelijk van 70 t/m 170 cm waterkolom Nauwkeurigheid niveau : +/- 0,5 cm Resolutie niveau : 0, 1 cm Max. waterkolom boven : 5 cm waterslot Voeding: Batterij Levensduur batterij Communicatie Via Software : 3,6 V / 2,3 Ah Lithium (verwisselbaar) : 5 jaar (meetinval 10 min.) : Uitleeskabel (DDC USB) : Logger Data Manager 12 PRODUCTSPECIAL

13 Peilbuizen en toebehoren Bij diverse vormen van bodemonderzoek worden veel peilbuizen geplaatst. Eijkelkamp beschikt over een uitgebreid assortiment aan peilbuizen. Peilbuizen worden onder andere toegepast bij de bepaling van de stijghoogte van grondwater, maar ook voor het nemen van grondwatermonsters bij onderzoek naar bodemverontreiniging. De peilbuizen van Eijkelkamp zijn gemaakt van materialen, zoals HDPE of PVC, die geen besmetting van de te nemen watermonsters veroorzaken. Kwaliteitspeilbuis Het kwaliteitsfilter is reeds voorzien van filterzand en filterkous. Op het filter kunnen gewone blinde buizen of bentonietmanchetten geschroefd worden. Dit zijn 1 meter lange blinde buizen met daaromheen een vastzittende huls van hoogwaardige bentoniet. De kwaliteitspeilbuis betekent dan ook: Nooit meer gedoe met los filterzand en nooit meer bentoniet dat halverwege het boorgat blijft steken of met de boorbuis weer mee naar bovenkomt. Bentoniet Bij het maken van een boorgat, veelal ten behoeve van het plaatsen van een peilbuis, worden regelmatige ondoorlatende lagen doorboord. Wanneer de afdichtende werking van zo n laag niet hersteld wordt, kan zich naderhand makkelijk en langdurig vervuiling verspreiden naar een watervoerend pakket dat voor de boring nog schoon was. Bentoniet is daarmee een goedkope en relatief eenvoudige manier van afdichten. Door het natuurlijke, licht adsorberende karakter heeft het geen noemenswaardige invloed op de watersamenstelling. Multi Channel Well Om verticale grondwaterprofielen of profielen in 3D te maken, zijn op dezelfde locatie meerdere filters op verschillende diepten nodig. Één groot boorgat met daarin een aantal buizen met in elke buis een filtersectie is één mogelijkheid. Door het verkeerd aanbrengen van filterzand en bentoniet of het inklinken van filterzand en bentoniet, kan het gebeuren dat verkeerde lagen worden bemonsterd, zodat de filters verstopt raken en er ongewenste verticale stromingen in het boorgat ontstaan of dat er zelfs vervuilende stoffen worden verspreid. Het toepassen van een meerkanaalsbuis lost bovenstaande problemen op. Het principe De centrale buis van de meerkanaalsbuis krijgt water via het onderste prefabfilter. Maximaal zes poorten zijn met speciale voorzieningen te openen aan de zijkant van elk kanaal op hogere niveaus. Naar buiten geperste BentoBlocks, zand-bentoniet-vangers en gemakkelijk op te schuiven prefabfilters maken het mogelijk in zeer korte tijd een multilevelfilter te maken (1 uur om een complete zevenkanaalsbuis in elkaar te zetten en 20 minuten extra om die in de mantel te laten zakken). Het resultaat is een multilevelfilter waarin filteropeningen op strategische hoogten zitten en door de vangers en de bentoniet van elkaar gescheiden zijn. 13

14 Uw partner in kennis en kunde Het belang van Capacity Building ligt in het feit dat het leveren van goede apparatuur op zich niet voldoende is om een project te laten slagen. Dan komt het belang van goede training met deze apparatuur om de hoek kijken. Dit is iets wat Eijkelkamp met haar aandacht voor Capacity Building duidelijk wil illustreren. Belang van trainingen Weet wat u meet! Trainingen zorgen ervoor, dat mensen goed gemotiveerd raken in het gebruik van de Eijkelkamp producten. Hierdoor worden meetfouten voorkomen, wat extra voordeel oplevert. Het goed hanteren van de apparatuur zal betrouwbare data geven, waardoor men beter in staat is om de juiste conclusies te trekken. Trainingsopbouw De trainingen van Eijkelkamp Training & Consultancy bestaan uit een stuk theorie over het betreffende onderzoeksveld, dat inzicht geeft in de achtergronden, normen en standaarden die worden gebruikt. Na deze theorie volgt een uitleg over de manier waarop het onderzoek in de praktijk wordt aangepakt. Dit onderdeel bestaat uit de voorbereiding, vervoer, standaardisatie en een selectie van de te gebruiken apparatuur. Tot slot wordt de apparatuur in de praktijk toegepast. Aandachtsgebieden voor onze trainingen zijn: 1. Milieukundig onderzoek 2. Bodemkundig onderzoek 3. Hydrologie 4. Landbouw Locatie Eijkelkamp Training & Consultancy beschikt in Giesbeek over een eigen trainingslocatie met een kantine, showroom en een overdekte demonstratieruimte. Jaarlijks worden hier honderden cursisten uit binnen- en buitenland getraind in het omgaan met de apparatuur van Eijkelkamp. Daarnaast verzorgt Eijkelkamp Training & Consultancy in-company trainingen op locatie in Nederland of het buitenland. GEIJKT NIEUWS 29, , 14 PRODUCTSPECIAL

15 Recent project: Long life learning in Tashkent! Jan Frank Mars van Eijkelkamp Training & Consultancy heeft afgelopen zomer, in het kader van het Tempus Team project in Oezbekistan, een training gegeven aan een groep van 15 cursisten. De deelnemers waren allen verantwoordelijk voor de kwaliteit van het milieu in Oezbekistan. Het primaire doel van dit project is mensen om te leren gaan met technieken op het gebied van milieucontroles op grond- en oppervlaktewater, bodemkwaliteit en afvalstormen. Het bijzondere aan deze training was dat de milieuproblematiek zich hoofdzakelijk in de landbouwsfeer afspeelt. Te denken valt hierbij aan het illegaal storten van afval, het gebruik van teveel bestrijdingsmiddelen, verzilting van de bodem en overbemesting van de bodem. Hierbij speelt de grondsoort en de eigenschappen van de betreffende grond die hiermee samen hangen een belangrijke rol, alsmede de processen die zich in de grond afspelen. Inhoud Weten wat je meet, waarom je het meet en hoe je het meet zijn de belangrijkste ingrediënten van de training. Men kreeg inzicht in het plaatsen van peilbuizen, het nemen van grondwatermonsters en de bepaling van de belangrijkste parameters. Daarnaast bestond de training uit bodemclassificatie, waarbij belangrijke eigenschappen van grond zoals het vochthoudende vermogen, adsorptie- en absorptievermogen in kaart werden gebracht. Ook was er tijdens de training uitgebreid aandacht voor het nemen van goede mengmonsters voor laboratoriumanalyse. Aangezien de zuigspanning van de grond een belangrijke rol speelt was ten slotte ook het maken van goede pf-curves onderdeel van de training. Hiervoor is samen met de cursisten de pf-bak (zand en kaolin) en de pf-pan geïnstalleerd. Vervolgens hebben de cursisten samen met de Jan Frank Mars aan de hand van een grondmonster een pf-curve gemaakt. Voor het eerst is er tijdens een training van Eijkelkamp gebruik gemaakt van video-conferencing. Dit betekent, dat Jan Frank gedurende de gehele training is opgenomen met een camera. Hierbij synchroon werd de Powerpoint presentatie van de training vertoond, die direct in het Oezbeeks vertaald werd. Het grote voordeel is dat de mensen die niet aan de training hebben deelgenomen, de training alsnog kunnen volgen! Andere projecten: Eijkelkamp Training & Consultancy is bij vele andere projecten betrokken. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld: Tempus projecten in Rusland en Oezebekistan Unesco-IHE in Ghana Nuffic project Senter project in Roemenië 15

16 Divernieuws Diver voor meting van het grondwaterpeil Zonder water kunnen we niet leven. Het is een afgezaagde uitdrukking, maar daarom nog niet minder waar. Om volledig gebruik te maken van alle mogelijkheden die het water biedt, is waterbeheer nodig. Het is van fundamenteel belang om regelmatig betrouwbare grondwatermetingen te doen. De Diver is daarvoor het ideale instrument! Diver-dataloggers voor grondwater De Diver is het kleinste instrument ter wereld voor automatische meting en registratie van grondwaterniveaus en grondwatertemperaturen; de CTD-Diver meet ook de geleidbaarheid. Met een lengte van slechts 90 mm (183 mm voor de CTD-Diver) en een diameter van 22 mm (18 mm voor de MicroDriver) kan de Diver in vrijwel elke peilbuis worden gebruikt. De druksensor, temperatuursensor en geleidbaarheidssensor zitten samen met de datalogger en de batterij in een hermetisch afgesloten roestvrijstalen of keramische behuizing. Hierdoor is de Diver minder gevoelig voor vocht of elektrische invloeden van buitenaf (kooi van Faraday). De Diver kan vervolgens automatisch het grondwaterpeil en de grondwatertemperatuur meten en die gegevens vastleggen in het interne geheugen. De ingebouwde batterij heeft een levensduur van ongeveer 8-10 jaar. Het programmeren van de Diver, of dit nu in het veld gebeurt of vooraf op kantoor, is slechts een kwestie van seconden. Diver Alles in één slimme waterniveau datalogger Geen mechanische delen, geen slijtage Geen luchtopening, overstroming geen probleem Bereik meter Uitlezen met DDC kabel Te combineren met e-sense telemetrie Software maakt in- en output van data eenvoudig Vele output formaten BaroDiver voor luchtdrukvariaties Ideaal voor peilbuizen, ook geschikt voor open water CTD berekent geleidbaarheid CTD langdurig zeewaterbestendig (keramisch) Uitvoeringen: De Diver is verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen: De MiniDiver : behuizing van rvs en een keramische druksensor, diameter 22 mm, lengte 90 mm, verkrijgbaar met diverse meetbereiken, geheugencapaciteit voor metingen. De MicroDiver : behuizing van rvs en een keramische druksensor, diameter 18 mm, lengte 90 mm, verkrijgbaar met diverse meetbereiken, geheugencapaciteit voor metingen. De CeraDiver : een keramische behuizing, een keramische druksensor, diameter 22 mm, lengte 90 mm, verkrijgbaar voor verschillende meetbereiken, geheugencapaciteit metingen. De CTD-Diver heeft een keramische behuizing, een keramische druksensor en een platina/keramische geleidbaarheidssensor (meetbereik 0-80 ms/cm), een diameter van 22 mm, een lengte van 183 mm, is verkrijgbaar in diverse meetbereiken en heeft een geheugencapaciteit van meetwaarden. Grondwaterkwaliteit Frequent handmatig de grondwaterkwaliteit monitoren is bijzonder arbeidsintensief. Dat geldt ook voor het detecteren van verzilting, zoutwaterintrusie of vervuiling bij bodemsaneringsprojecten en vuilstortplaatsen. De CTD-Diver in een keramische behuizing is de nieuwe standaard voor robuustheid en betrouwbaarheid. De keramische behuizing en het ongeëvenaarde meetbereik voor de geleidbaarheid (0-80 ms/cm) maken deze CTD-Diver inzetbaar op elke meetlocatie. GEIJKT NIEUWS 29, , Keramisch Zelfs de meest agressieve stoffen, die in het watermilieu aangetroffen worden, zullen de keramische CTD- Diver niet aantasten. Waar zelfs corrosiebestendige metaalsoorten het laten afweten, houdt de keramische behuizing van deze CTD-Diver stand. De keramische CTD-Diver is een zeer betrouwbare, compacte datalogger voor het gelijktijdig meten van de grondwaterstand, de grondwatertemperatuur en de geleidbaarheid van het grondwater. Deze parameters worden gemeten met een vooraf in te stellen frequentie, waarna de meetwaarden intern worden opgeslagen in het geheugen. De meetgegevens kunnen op ieder gewenst moment worden uitgelezen. De Baro-Diver dient voor het registreren van de barometerstand. Met de software van de Logger Data Manager (LDM) kan vervolgens snel en gemakkelijk voor de variaties daarin worden gecompenseerd. Telemetrie Alle Divers zijn te koppelen aan het e-sense telemetriesysteem. 16 C OLOFON Geijkt Nieuws is een uitgave van Eijkelkamp Agrisearch Equipment. Nijverheidsstraat 30, 6987 EM Giesbeek T F E info@eijkelkamp.com Redactieadres: Eijkelkamp Agrisearch Equipment Postbus 4, 6987 ZG Giesbeek Redactie: Laura van der Lecq Vormgeving: Giesbers Concept en Creatie Drukwerk: LK Mediasupport