Content Management Systeem 3.0 ABZHW

Transcriptie

1 Handleiding met opdrachten Content Management Systeem 3.0 ABZHW 2008 CMS 3.0 1

2 Vooraf Dit cursusboek wordt gebruikt tijdens de introductiecursus Content Management Systeem ABZHW afgekort CMS. Na de introductie is dit boekje goed te gebruiken als naslagwerk of kan het gebruikt worden om de leerkrachten binnen uw school de vaardigheden te leren die zij nodig hebben als deelredacteur van het CMS. Bijvoorbeeld om de eigen groepssite te beheren of voor degene die de nieuwsbrief op het CMS zet. In de verschillende hoofdstukjes en paragrafen is regelmatig een opdracht te vinden om te oefenen. Opdrachten zijn herkenbaar aan onderstaand kader: Opdracht Log nu in door eerst op het slotje te klikken onder aan de pagina. Vul vervolgens gebruikersnaam en wachtwoord in. Naast deze Introductiecursus is er ook een cursus CMS leerkracht en een workshop CMS verdieping te volgen bij ABZHW. Kijk voor meer informatie op of neem contact op met de cursusadministratie. ABZHW wenst u veel gebruiksgemak en plezier met uw CMS CMS 3.0 2

3 1 INLEIDING HET CONTENT MANAGEMENT SYSTEEM (CMS) IN HET KORT HOE MAAKT HET CMS EEN PAGINA OP? HET CMS SCHEMATISCH AANMELDEN EN AFMELDEN WAT BETEKENEN AL DIE ICOONTJES? NIEUWE ITEM AAN DE PAGINALIJST ACTUEEL TOEVOEGEN VERVOLGPAGINA TEKST OPMAKEN INSTELLINGEN VAN EEN PAGINA SJABLOON ERVEN SJABLOON PAGINATYPE DATATYPE ERVEN DATATYPE TONEN AAN ACHTERGRONDFIGUUR VOLGNUMMER EIGENAAR STIJLBLAD HET PLAATSEN VAN AFBEELDINGEN WELKE AFBEELDINGEN KUNNEN WORDEN GEBRUIKT NAAMGEVING PLAATJES EN FOTO S DE FOTO S KLEINER MAKEN PLAATJES/ FOTO S IN DE ALGEMENE MAP FIGUREN PLAATSEN WELKE PLAATJES STAAN IN DE ALGEMENE MAP FIGUREN? PLAATJES OP DE SITE PLAATSEN HET UPLOADEN VAN AFBEELDINGEN NAAR EEN ZELFGEMAAKTE MAP PASFOTOLIJST FOTOLIJST EEN LOSSE FOTO UIT EEN MAP TONEN HET PLAATSEN VAN VIDEOBESTANDEN VIDEOPLAYER IN CMS NIEUWE PAGINA'S EN HYPERLINKS HYPERLINK MET EEN PLAATJE DOCUMENTEN UPLOADEN MAP (DIRECTORY) BEPALEN UPLOADEN TONEN VAN DE LIJST MET DOCUMENTEN VOORBEELDNOTATIE VAN BESTANDENLIJST CMS 3.0 3

4 10 ONDERHOUD VAN GEBRUIKERS DIVERSE GEBRUIKERSINSTELLINGEN ONDERHOUDEN OPTIES OPBOUW EN ONDERHOUD VAN DE SITE HET PLAATSEN VAN FOTO S/ VIDEO EN DE OUDERS/ VERZORGERS INTRANET GEBRUIKERS INLOGGEN TOEPASSINGEN VEILIGHEID INTRANET EN ZOEKMACHINES EXTRA MOGELIJKHEDEN EN TIPS CMS 3.0 4

5 1 INLEIDING 1.1 Het Content Management Systeem (CMS) in het kort Als u een internetsite wilt maken, moet u normaal gesproken HTML pagina's maken die u dan publiceert op het internet. Met het Content Management Systeem ABZHW (CMS ABZHW), maakt u zelf geen HTML pagina's, maar bouw t u een database op met content. Het CMS bouwt hiermee de HTML pagina's die u dan op uw scherm ziet. Dit gebeurt "on the fly"; dat betekent dat de pagina steeds opnieuw wordt opgebouwd bij een verzoek om die pagina. Het belangrijkste van het CMS is dan ook de database waar alle content in staat. 1.2 Hoe maakt het CMS een pagina op? De content bestaat vooral uit tekst. Het CMS weet niet waar de tekst op een HTML pagina moet staan. Daarvoor worden sjablonen gebruikt. Een sjabloon is een HTML pagina waarop staat aangegeven op welke positie een stukje van de tekst moet. Het CMS kent een aantal sjablonen. Als u in de sjablonen de achtergrond aanpast en de lay-out van de tekst etc., dan kan u dus gemakkelijk de presentatiestijl van de site aanpassen. 1.3 Het CMS schematisch Server in Amsterdam On the fly vanaf iedere internetplek beheren content centraal techniek/ software onafhankelijk 2008 CMS 3.0 5

6 2 AANMELDEN EN AFMELDEN Het grootste deel van de site kan beheerd worden vanaf iedere werkplek met een internettoegang. Om de site te kunnen beheren, moet u als beheerder geregistreerd staan. Dit kunt u laten doen bij de systeembeheerder. Afhankelijk van uw rechten kunt u pagina s bewerken en onderhouden. Als geregistreerd beheerder of gebruiker kunt u inloggen door op het hangslot te klikken dat u onderaan de pagina ziet staan. U krijgt dan het volgende venster: Als u gebruikersnaam en wachtwoord heeft ingevuld, klikt u op OK. Bovenaan iedere pagina ziet u nu een aantal icoontjes waarmee u de site kunt beheren. Opdracht Tijdens de cursus werken we met de gebruikersnaam supervisor. Het wachtwoord is ook supervisor. Of uw eigen gebruikersnaam en wachtwoord Log in door eerst op het slotje te klikken onder aan de pagina. Vul vervolgens gebruikersnaam en wachtwoord in. Na drie keer foutief inloggen wordt de site geblokkeerd, wacht 24 uur of neem contact op met ABZHW CMS 3.0 6

7 2.1 Wat betekenen al die icoontjes? Als u hebt ingelogd ziet u een aantal icoontjes. Afhankelijk van uw rechten, ziet u er meer of minder. Een nieuwe pagina aanmaken Pagina/tekst bewerken Gebruikers invoeren en rechten geven. Plaatjes opsturen Overzicht van de beschikbare plaatjes Instellingen van de pagina wijzigen Cache legen Documentenmap onderhouden Onderhoud opties Pagina verwijderen Helptekst, verwijst online naar de handleidingen 2008 CMS 3.0 7

8 3 NIEUWE ITEM AAN DE PAGINALIJST ACTUEEL TOEVOEGEN Op de startpagina vindt u het icoontje. Hiermee kunt u een nieuw item aan de paginalijst actueel toevoegen. Standaard wordt deze bovenaan geplaatst en Titel genoemd. Met het potloodje naast het icoontje kunt u de paginalijst bewerken en eventueel de volgorde aanpassen. Het potloodje bovenaan de startpagina niet gebruiken om wijzigingen aan te brengen. Hier staan namelijk de opdrachtregels voor de startpagina zelf! U ziet de titel van de pagina's waaruit de paginalijst is samengesteld. Onder iedere titel ziet u een aantal knoppen: Bewerk de pagina. Plaats de pagina een positie lager in de lijst. Plaatst de pagina een positie hoger in de lijst. Wijzigt het datatype van de pagina in "Archief". Deze pagina verdwijnt dus uit deze paginalijst, maar kan later weer worden teruggevonden in de paginalijst van het datatype "Archief". Wijzigen van de instellingen van de pagina. Verwijder deze pagina. Het verwijderen van pagina's in een CMS komt echter niet zo vaak voor. Meestal worden de pagina's naar het archief verplaatst CMS 3.0 8

9 De startpagina van uw site is op deze wijze een heel dynamische introductiepagina die gemakkelijk door bijv. administratief personeel kan worden onderhouden. Door op de Titel of de Tekst te dubbelklikken verschijnt een vervolgscherm. In dit scherm kan de tekst gewijzigd worden. M.b.v. de diverse icoontjes kan de tekst verder opgemaakt worden. Het zijn dezelfde icoontjes als die in Word gebruikt worden. Met de prullenbak is de pagina te verwijderen. (zie verder 4. Tekst opmaken) 3.1 Vervolgpagina Onder ieder item op de voorpagina staat. Door op te klikken kom je op de vervolgpagina. Indien meer dungedrukt is.géén vervolgnieuws. Dikgedrukt betekent wél vervolgnieuws. Met het potloodje op de vervolgpagina is de tekst te wijzigen. (Dit werkt zo op iedere pagina). Het volgende formulier verschijnt: 2008 CMS 3.0 9

10 Tekst die op de startpagina komt. Tevens dik gedrukt op de vervolgpagina Tekst die alleen op de vervolgpagina wordt getoond. In het vak Tekst kan de vervolgtekst ingevuld worden. Alleen de samenvatting verschijnt op de startpagina. De tekst (het gedeelte) verschijnt samen met de samenvatting op de volgpagina. Indien u een gewone pagina bewerkt met het dan hebben samenvatting en tekst, of de kolommen (zie 5.1 Sjabloon) betrekking op de pagina die u bewerkt. Opdracht Maak op de startpagina een nieuwe (titel)pagina aan met het icoontje. Open de pagina m.b.v. het potloodje en wijzig de titel. Voeg tekst toe aan Samenvatting en Tekst en klik 2008 CMS

11 4 TEKST OPMAKEN 1 e Manier Door te dubbelkikken op de tekst kunt u de tekst opmaken. De tekst die in het sjabloon verschijnt heeft betrekking op het tekstvak waarop u dubbelklikt. Dubbelklikt u bijv. op de titel, dan kunt u de titel wijzigen. Dubbelklikt u bijv. op de tekst in kolom 1, dan verschijnt die tekst in het sjabloon. Er kan gebruik gemaakt worden van de diverse iconen. (vet, schuin, onderstreept, links uitvullen, centreren, rechts uitvullen, opsommen, nummeren, inspringen rechts, inspringen links) Gebruik deze manier om snelle en korte wijzigingen aan te brengen. Dit dubbelklikken werkt uiteraard alleen indien u bent aangemeld als eigenaar van de betreffende pagina, of op alle pagina s indien u de beheerder bent van uw CMS-systeem. Het omlijnde gedeelte is van toepassing op de gehele tekst in het sjabloon. Om de tekst in het sjabloon te bewerken dient deze eerst geselecteerd te worden. Na verschijnt de tekst op de hoofdpagina. Meestal dient u de pagina te vernieuwen in de browser om uw resultaat te bekijken. 2 e manier Met het potloodje is de tekst op een pagina op een overzichtelijke manier te wijzigen en aan te passen. Bestaat uw pagina uit bijv. Samenvatting en tekst of uit 2 kolommen (zie 5.1 Sjabloon), dan zijn deze tekstvelden alle te zien bij het bewerken met het potloodje. Tekst kunt u markeren en van het ene naar het andere tekstvak slepen. Tekst gekopieerd of geknipt uit een tekstverwerkingsprogramma (bijv. Word) of een internetpagina kan worden geplakt in de verschillende tekstvelden. U kunt de tekst opmaken met zogenaamd pseudo-html. Als u bijvoorbeeld een stukje tekst schuin wilt hebben, dan doet u dit als volgt: [S]Dit staat schuin[s] Het resultaat is dan: Dit staat schuin (let op de vierkante haken) 2008 CMS

12 U kunt de volgende teksteffecten gebruiken. [V]Vet[v] [O]Onderstrepen[o] [S]Schuin[s] [Centreren]..[centreren] [Inspr]Inspringen[inspr] [F1] De directie is weer compleet [f1] [F2] De directie is weer compleet!! [f2] [F3] De directie is weer compleet!! [f3] [F4] De directie is weer compleet!! [f4] [F5] De directie is weer compleet!! [f5] [H1] Juf Carla 25 jaar in het onderwijs [h1] [H2]Kop 2[h2] [H3]Kop 3[h3] [H4]Kop 4[h4] [H5]Kop 5[h5] Een beginopdracht begint steeds met een hoofdletter en de eindopdracht met een kleine letter en staat tussen vierkante haakjes: [ ]tekst[ ] Combinaties van meerdere effecten zijn mogelijk: [F3][V]Goed gedaan[v][f3] Opdracht Klik op de startpagina in de linkerkolom op cursus. U komt nu op de oefenpagina s. Kies voor de juiste cursist. Voeg teksten toe aan uw pagina door met beide manieren van opmaak te oefenen. 1. Open de pagina m.b.v. het potloodje voeg tekst toe en klik: 2. Dubbelklik op de tekstvakken voeg tekst toe of verander deze en klik: Klik op de knop vernieuwen in uw browser als de wijzigingen niet direct duidelijk zijn. De pagina wordt dan opnieuw opgebouwd. Lees en bekijk eventueel Hoofdstuk 4 hierboven voor de mogelijkheden CMS

13 5 INSTELLINGEN VAN EEN PAGINA Met het icoontje kunnen de instellingen van de pagina gewijzigd worden. U kijkt als het ware onder de motorkap van de auto. Wees dus voorzichtig met het maken van wijzigingen. Het ziet het volgende scherm: 5.1 Sjabloon Hiermee kiest u het sjabloon waarmee het CMS de pagina opmaakt. Het grote verschil tussen de sjablonen is de wijze waarop de verschillende tekstblokken op de pagina zijn verdeeld. Afhankelijk van de opbouw van de site, zijn diverse sjablonen mogelijk CMS

14 5.2 Erven sjabloon Als het CMS een nieuwe pagina aanmaakt, dan erft de vervolgpagina automatisch het sjabloon en het datatype van de pagina waarop de nieuwe pagina wordt gemaakt. Door hier voor een ander sjabloon te kiezen, kunt u hiervan afwijken en aangeven dat de nieuwe pagina een ander sjabloon moet gebruiken. 5.3 Paginatype Een algemene pagina is niet speciaal beveiligd tegen verwijderen. Een systeem pagina kan niet verwijderd worden. U ziet op een pagina die op systeem staat dus geen prullenbakje. Om zo n pagina wel te verwijderen, moet het paginatype omgezet worden naar algemeen. Het prullenbakje verschijnt. Belangrijke pagina s zoals de startpagina dienen op systeem te staan. 5.4 Datatype Iedere tekst valt in een bepaalde categorie; het zogenaamde datatype. Hiermee kunnen de pagina s gegroepeerd worden. Andere datatypen kunnen toegevoegd worden met (systeeminstellingen). 5.5 Erven datatype Als het CMS een nieuwe pagina aanmaakt, dan erft de vervolgpagina automatisch het sjabloon en het datatype van de pagina waarop de nieuwe pagina wordt gemaakt. Met deze instelling kunt u hiervan afwijken en aangeven dat de nieuwe pagina van een ander datatype moet zijn. 5.6 Tonen aan U kunt aangeven wie de pagina mag zien. Als u wilt dat iedereen (ouders, leerlingen etc.) de pagina mag zien, dan kiest u Iedereen. Anders kiest u een willekeurige gebruiker. De pagina wordt dan afgeschermd voor gebruikers die niet alle pagina s mogen zien en voor bezoekers van buitenaf. Feitelijk kun je zeggen. Iedereen > Pagina toegankelijk Andere gebruiker > Afgeschermd (bijv. Intranet) Het invoeren van gebruikers komt terug in hoofdstuk Achtergrondfiguur Hiermee plaatst u een achtergrondfiguur achter de tekst. Deze optie staat standaard uit en kan alleen door AB-ZHW worden geactiveerd CMS

15 5.8 Volgnummer Bij het maken van een zogenaamde paginalijst, zet het CMS de pagina s in de volgorde van dit volgnummer. Het CMS vult dit volgnummer steeds zelf in. Hier hoeft u niets te wijzigen. 5.9 Eigenaar Hier geef u aan wie de eigenaar is van de pagina. Dit wordt van belang als u andere gebruikers het recht geeft om pagina's te wijzigen. De eigenaar wordt onderaan de pagina getoond en licht blauw op, indien er bij de betreffende gebruiker een adres is ingevuld Stijlblad Met een stijlblad kan de presentatie van een pagina gewijzigd worden. In een stijlblad worden lettertype, kleur etc. gedefinieerd. De mogelijkheden zijn afhankelijk van de site. Op gewone pagina s staat het stijlblad op standaard.css De startpagina bijv. staat op lijst.css. In principe wijzigt u hier niets aan. Op pagina s die ingesteld staan op stijlblad standaard.css kan men dubbelklikken op de tekst om deze te bewerken. Staat een gewone pagina op lijst.css dan werkt het dubbelklikken niet CMS

16 6 HET PLAATSEN VAN AFBEELDINGEN Binnen het CMS ABZHW is het mogelijk om plaatjes, foto s en tekeningen te plaatsen. Deze plaatjes moeten dan eerst opgeslagen worden op de eigen computer als een GIF of JPG bestand. BMP-bestanden liever niet, daar deze te veel ruimte in beslag nemen en het veel tijd kost om de plaatjes te laden via het internet. (Een BMP bestand van 3MB wordt als JPG bestand ongeveer 200KB ) Afbeeldingen gaan of naar de algemene map of naar een zelfgemaakte map. 6.1 Welke afbeeldingen kunnen worden gebruikt Van het internet De meeste plaatjes op internet kunt u daarvoor gebruiken. Ga op een plaatje staan. Klik op uw RECHTER muisknop en kies voor afbeelding opslaan als. Sla dat plaatje op een handige manier op, bijv. op uw bureaublad of in een aparte directory zoals Mijn afbeeldingen. Voor een ruime keus: kies Afbeeldingen Digitale camera Foto s van een digitale camera kunt u op de site plaatsen. U moet de foto s eerst hernoemen naar een herkenbare/ unieke naam. Hiervoor klikt u met de rechtermuisknop op het bestand. Kies dan Naam wijzigen. Via scannen Tekeningen van kinderen kunnen gescand en opgeslagen worden als (JPG)bestand. 6.2 Naamgeving plaatjes en foto s Voordat een plaatje of foto wordt verstuurd, dient u de naam te wijzigen. Digitale camera s slaan de plaatjes meestal onder een standaard naam op bijv. MVC- 001.jpg. Het beheer van foto s wordt vele malen makkelijker indien de volgende gegevens voorkomen in de naam: Maand en jaar Onderwerp Groep Volgnummer Een fotonaam ziet er dan als volgt uit: [1204kerstmisgroep8-01.jpg] [1204kerstmisgroep8-02.jpg] Etc. Uiteraard kan iedere school zijn eigen systeem bedenken CMS

17 6.3 De foto s kleiner maken Het CMS verkleint automatisch alle foto s naar 640x480 pixels die geüpload worden naar zelfgemaakte mappen (paragraaf 6.7). Foto s die met de diskette worden geüpload naar de algemene map behouden wel de oorspronkelijke grootte (paragraaf 6.4). Foto s die naar de algemene map worden verzonden zijn vaak te groot. Vooral als de digitale camera ingesteld staat op de maximumgrootte. U heeft dan al snel foto s van 4MB of groter. Indien u de camera instelt op 640x480 pixels is dit ruim voldoende voor uw website. Zijn de foto s toch groter, dan dient u deze eerst kleiner te maken, alvorens ze te uploaden. Ze nemen anders teveel ruimte in op de pagina. Daarnaast duurt het erg lang voordat de pagina met foto s te zien is. Bezoekers downloaden de foto s eerst voordat ze in beeld komen. Ga naar Start Programma s Bureauaccessoires en kies het programma PAINT. Kies in het programma PAINT voor bestand openen. Kijk of bestandstypen op alle bestanden staat. Zoek nu uw foto op. Kies in het menu Afbeelding voor de optie Uitrekken/Hellen. In het scherm kunt u nu een kleiner percentage invullen. Nu hoeft u alleen nog uw bestand op te slaan. Ga naar Bestand Opslaan Als en sla de foto op als GIF of JPG bestand. (Denk aan de naamgeving) Een andere optie is het downloaden van één van de vele resize-programma s. Hiermee kunt u foto s gemakkelijk verkleinen. Kijk bijvoorbeeld eens op: (klik in de groene balk op Nederlands) 2008 CMS

18 6.4 Plaatjes/ foto s in de algemene map figuren plaatsen Het standaardprincipe van het uploaden: Vanaf uw camera kunt u de foto s met behulp van een USB-kabel op de computer opslaan. De meeste camera s hebben een memorystick. Sommige camera s hebben een 3,5 inch diskette (Sony Mavica). Voordat u de foto s verstuurt dient u deze een herkenbare naam te geven. Klik voor het uploaden op de diskette. Er verschijnt nu een uploadformulier, waarmee u plaatjes of foto s kunt versturen naar de server in Amsterdam. Klik op Bladeren om naar de juiste map te navigeren op uw computer. Klik het juiste bestand aan en kies Openen. Nu kunt u het bestand Deze plaatjes komen altijd in de directory "Figuren". Dit is een algemene map. Zoals eerder genoemd, behouden de foto s de oorspronkelijke grootte. Het advies is deze map te reserveren voor afbeeldingen en foto s voor algemene pagina s. Zo blijft deze map overzichtelijk. Foto s van allerlei activiteiten kunnen het best naar zelfgemaakte mappen. Zie hiervoor paragraaf 6.7 e.v CMS

19 Het versturen van een afbeelding schematisch Plaatje Internet opslaan opslaan Uploaden/ verzenden 6.5 Welke plaatjes staan in de algemene map figuren? Om te kunnen zien welke plaatjes in de algemene map zijn geplaatst gebruiken we de knop: Nu kunt u zien welke plaatjes op de server staan en welke naam ze hebben. Indien u verwijderrechten heeft, kunt u de betreffende plaatjes of foto s aanvinken en onderaan de pagina voor verwijderen kiezen CMS

20 6.6 Plaatjes op de site plaatsen Als u een plaatje wilt plaatsen op de site (u heeft deze eerste geüpload), dan kiest u voor het potloodje op de betreffende pagina. De naam van het plaatje geeft u aan tussen vierkante haakjes. [voorbeeld.jpg] U kunt het plaatje ook verkleind weergeven. (geen spaties plaatsen) [voorbeeld.jpg,80%] U kunt het plaatje links of rechts van de tekst plaatsen door de parameter "links" of "rechts" toe te voegen. (geen spaties plaatsen) [voorbeeld.jpg,rechts] of [voorbeeld.jpg,links] Opdracht 1. Pas het sjabloon van uw pagina aan. Zie 5.1 Sjabloon op blz Plaats diverse figuren en foto s op uw pagina en gebruik daarbij de diverse mogelijkheden die beschreven zijn in paragraaf 6.1 t/m Het uploaden van afbeeldingen naar een zelfgemaakte map In paragraaf 6.4 t/m 6.6 is het standaardprincipe besproken hoe afbeeldingen op de site worden geplaatst. Dit is met name handig voor afbeeldingen op de voorsite of andere algemene pagina s. Deze afbeeldingen komen in de algemene map Figuren. De ervaring leert dat deze map kan vollopen met honderden foto s. Voor met name groepspagina s is het vanuit beheersstandpunt beter zelf mappen te maken waarin de foto s worden geplaatst. Deze mappen dienen net als bij foto s en afbeeldingen een unieke naam te krijgen. De opdracht [map=.] creëert automatisch de map indien deze nog niet bestaat. Foto s die naar zelfgemaakte mappen worden geüpload worden automatisch verkleind naar 640 x 480 pixels Voorbeeld: [map=groep4a] [upload] [bestandenlijst] of [pasfotolijst] of [fotolijst] (zie 6.8, 6.9 en 9..3) 2008 CMS

21 6.8 Pasfotolijst Hiermee maakt u een overzicht met zogenaamde "thumbnails" van plaatjes. Als u op één van de plaatjes klikt, dan wordt dit plaatje op normale grootte in een apart venster weergegeven. Deze opdracht gebruikt u samen met de opdracht "map". Met de opdracht "map" geeft u eerst een map aan. Als de map niet bestaat, dan wordt deze aangemaakt. Vervolgens geeft u de opdracht "pasfotolijst". Deze opdracht maakt dan een lijst van de map die u heeft aangegeven in "map". De map is altijd een submap van de map "documenten". Met de volgende notatie verkrijgt u een pasfotolijst: [map=0705schoolreisgroep6a] (creëert of toont een bestaande map) [upload] (creëert een uploadvenster om de foto s te versturen) (toont de pasfoto s als miniatuurweergave of thumbnails) [pasfotolijst] Wilt u een enkele pasfoto verwijderen, dan wisselt u tijdelijk [pasfotolijst] in voor [bestandenlijst]. Het CMS toont dan de foto s als bestanden i.p.v. als pasfoto. U verkrijgt op deze manier een prullenbakje achter het bestand. Dit prullenbakje wordt alleen dan zichtbaar als u rechten heeft om te verwijderen. 6.9 Fotolijst Met deze opdracht maakt u een lijst van foto's. De foto's worden onder elkaar in de oorspronkelijke grootte weergegeven. Deze opdracht gebruikt u samen met de opdracht "map". Met de opdracht "map" geeft u eerst een map aan. Als de map niet bestaat, dan wordt deze aangemaakt. Vervolgens geeft u de opdracht "fotolijst". Deze opdracht maakt dan een lijst van de map die u heeft aangegeven in "map". De map is altijd een submap van de map "documenten". Met de volgende notatie verkrijgt u een fotolijst: 2008 CMS

22 [map=1205kerstgroep7b] [upload] [fotolijst] Opdracht Voeg een pasfotolijst of een fotolijst toe aan uw pagina. Gebruik daarvoor plaatjes van het internet, de cursistenmap of uw eigen materiaal Een losse foto uit een map tonen Indien u uit een zelfgemaakte map een afbeelding of foto wilt tonen, geeft u dit aan door tussen blokhaken de naam van de map en de naam van de foto te zetten. Uiteraard kunnen de parameters rechts, links, 50% e.d. worden toegevoegd. Voorbeeld: [0205carnavalgroep3a\prinscarnaval.jpg] [naam van de map \ naam van de foto] Uiteraard dient u de betreffende foto s eerst te uploaden, alvorens u ze kunt tonen op de website CMS

23 7 HET PLAATSEN VAN VIDEOBESTANDEN De digitale videocamera wordt steeds meer gebruikt op scholen. Dit biedt scholen de mogelijkheid opnamen beschikbaar te maken voor bijvoorbeeld ouders op het internet. Denk aan een verslag van een sportdag, interview met een leerkracht of kind, Kijkje tijdens de kampweek etc.. Videobestanden zijn echter zeer groot. Daarnaast is het publiceren hiervan een aandachtspunt. Het is belangrijk onderstaande punten in ogenschouw te nemen: Als school dient u zich ervan te verzekeren, dat ouders/ verzorgers geen bezwaar maken tegen het publiceren van bewegende beelden van hun kind op het internet. (zo ook met foto s) Maak altijd een montage van een video-opname alvorens deze te gebruiken. (advies: Windows Movie Maker) Bekijk het filmpje liefst met enkele mensen voordat u het plaatst op het internet. Zorg ervoor dat het videobestand niet groter is dan 1 à 2MB. Dit is mogelijk met behulp van de Windows Movie Maker. Na het maken van de montage kunt u het bestand comprimeren en opslaan. (Dit is ook handig als u de film per wil verzenden.) Vanaf Windows XP wordt dit montageprogramma gratis meegeleverd. ABZHW verzorgt workshops en cursussen Windows Movie Maker en Video- en fotobewerking. Voor meer info Het plaatsten van een videobestand werkt op dezelfde wijze als het plaatsen van foto s via de opdrachten: [map=0705videowerkweek] Maakt een map aan voor de bestanden [bestandenlijst] Toont de verstuurde bestanden [upload] Toont een uploadvenster Voor het plaatsen van video kunt u m.b.t. naamgeving van bestanden dezelfde regels hanteren als bij foto s. Zie paragraaf CMS

24 2008 CMS

25 7.1 Videoplayer in CMS Eerst voert u de basishandelingen in: Voorbeeld: [map=2006videowerkwerk] [upload] [bestandenlijst] Klik met de rechtermuis op de bestandsnaam en kopieer de snelkoppeling. Plak deze tussen de aanhalingstekens in onderstaande opdracht. <embed src=" t%20abzhw%20id%20klas.wmv" autostart="true"></embed> True of false Bij bovenstaande opdracht betekent de opdracht true dat het videobestand direct begint te spelen. Indien je deze vervangt door false dien je zelf op de playknop te (dubbel)klikken CMS

26 8 NIEUWE PAGINA'S EN HYPERLINKS Als u een hyperlink naar een bestaande of nieuwe pagina in de site wilt maken, zet u de naam van de pagina tussen vierkante haakjes. Het CMS zal hiervan dan een hyperlink naar die pagina maken. Bijvoorbeeld: [uitleg nieuwe pagina]. Als het CMS de pagina niet kent, dan zal het CMS automatisch een nieuwe pagina maken die vervolgens gevuld kan worden. De nieuwe pagina krijgt de naam die u tussen de vierkante haakjes gebruikte. Bestaat de naam al dan zal het CMS naar die bestaande pagina verwijzen. Het is dus niet handig als alle leerkrachten op hun groepssite een nieuwe pagina aanmaken met [schoolreis], daar deze dan alle verwijzen naar de pagina die het eerst is aangemaakt. Maak dus afspraken over de naamgeving. Bijv.: [0705schoolreisgroep3a] Als u de tekst die getoond wordt en de naam van de pagina verschillend wilt hebben, gebruikt u de volgende opdracht. [vakanties=schoolvakantie schooljaar ] Op het scherm staat VAKANTIES, maar bij het aanklikken verschijnt de pagina SCHOOLVAKANTIE SCHOOLJAAR Een speciale toepassing van de verwijzing naar een pagina is opgenomen in de index (inhoud links op de pagina). Dit is ook een pagina. Met het potloodje boven de index is deze pagina te wijzigen. Deze pagina mag nooit verwijderd worden. Op deze pagina staat de inhoudsopgave van de website. U kunt ook een hyperlink naar een internetadres buiten deze site maken. Voorbeeld: Neem een kijkje bij [ U kunt ook hier weer de tekst van de hyperlink aanpassen. Voorbeeld: Neem een kijkje bij [ABZHW= Als u de hyperlink in een nieuw venster wilt tonen, moet u de parameter "nieuw" toevoegen. Voorbeeld: Neem een kijkje bij [ABZHW,nieuw= Begin een hyperlink naar een website altijd met CMS

27 Enkele voorbeelden: [Jeugdjournaal,nieuw= [Museon,nieuw= etc. [Kijk op ABZHW= Opdracht 1. Maak op uw pagina diverse links naar nieuwe pagina s en voorzie deze van een korte tekst. 2. Maak daarnaast diverse links naar internetpagina s Gebruik daarbij allerlei manieren van opmaak (hoofdstuk 4) 8.1 Hyperlink met een plaatje Een plaatje kan dienen als hyperlink. Wordt er op het plaatje geklikt dan verschijnt de pagina die tussen blokhaken wordt genoemd. [voorbeeld.jpg=naam pagina] Deze hyperlink kan ook een andere internetpagina zijn. [voorbeeld.jpg= De internetpagina wordt binnen de schoolsite geplaatst. [voorbeeld.jpg,nieuw= Nu wordt de site van ABZHW in een nieuw venster getoond. Natuurlijk kan dit ook allemaal samen gebruikt worden [voorbeeld.jpg,50%,links,nieuw= Begin een hyperlink naar een website altijd met CMS

28 9 DOCUMENTEN UPLOADEN U kunt zelf bestanden uploaden naar de site en dan een overzicht van deze bestanden op een pagina presenteren. Dit is handig als u bijvoorbeeld de nieuwsbrief op deze manier voor andere beschikbaar wilt maken. De ouders kunnen dan de nieuwsbrief opslaan of openen en binnen Word lezen/afdrukken. Tevens kan het ook gebruikt worden voor grote documenten zoals de schoolgids. Op deze manier hoeft u niet de tekst te knippen en te plakken. Denk aan: Worddocumenten, PowerPointdocumenten, Videobestanden etc. Het gebruik van deze mogelijkheid gaat in drie stappen: Map bepalen Bestanden versturen (uploaden) Bestandenlijst tonen 9.1 Map (directory) bepalen Er zal eerst een map op de site gemaakt moeten worden met een passende naam. In deze map kunnen dan de bestanden geplaatst worden. Met de opdracht [map=naam van de map] wordt door het CMS gekeken of die map al bestaat op de server. Bestaat die map niet dan wordt deze map aangemaakt. (De map wordt altijd een submap van de map documenten). U kunt hierbij denken aan mappen als algemeen, nieuwsbrief, ouderraad en intranet. Het is belangrijk om goed na te denken over de naamgeving van mappen en dit te noteren. (bijv. op het intranet). Dit voorkomt het aanmaken van mappen die al bestaan en onlogische mapnamen. 9.2 Uploaden Met de opdracht [upload] maakt u een uploadvenster om de betreffende documenten te versturen. Bestanden uploaden is alleen mogelijk indien je daar rechten voor hebt. 9.3 Tonen van de lijst met documenten Om een overzicht van de documenten uit die map te krijgen, wordt de opdracht [bestandenlijst] gebruikt. 9.4 Voorbeeldnotatie van bestandenlijst Onderstaand voorbeeld zal alle bestanden tonen in de map intranet. [map=intranet] [upload] [bestandenlijst] (map wordt gemaakt of de bestaande map wordt gebruikt) (toont een uploadvenster om de foto s te versturen) (creëert de bestanden in een lijst) Opdracht Oefen op een van uw pagina s met het uploaden van documenten, gebruik hiervoor materiaal van uzelf of uit de cursistenmap CMS

29 10 ONDERHOUD VAN GEBRUIKERS Niet iedereen kan de pagina's op de site aanpassen. Dat is afhankelijk van de rechten van de gebruiker. De gebruiker logt in met zijn gebruikersnaam en wachtwoord. Het systeem checkt de gebruiker en kent de rechten toe die eerder zijn aangevinkt bij het aanmaken van de gebruiker. Afhankelijk van de rechten ziet de gebruiker bepaalde knoppen bovenaan de pagina's. De beheerder kan gebruikers aanmaken of bewerken met de knop. U krijgt dan een overzicht van alle gebruikers. De gegevens worden ook gebruikt om onderaan iedere pagina aan te geven wie de eigenaar is van de pagina. Hiervoor dient wel het adres van de gebruiker te worden ingevuld. Gebruikers van uw website kunnen deze eigenaar een sturen door simpelweg op de eigenaar te klikken. Het programma opent met de geadresseerde en als onderwerp het volgnummer van de betreffende pagina. Met het potloodje kunt u gebruikers bewerken en met de prullenbak verwijderen. Boven de gebruikersnaam ziet u Nieuw staan. Hiermee kunt u nieuwe gebruikers aanmaken Diverse gebruikersinstellingen Per gebruiker dient u te bekijken welke rechten worden gegeven. Ruwweg zijn er vier groepen te onderscheiden: 1. Beheerder/ administrator/ directie 2. Leerkracht 3. Leerling 4. Ouderraad/ MR Per school wordt afgewogen hoeveel rechten iemand krijgt om veranderingen op de site aan te brengen CMS

30 Groep 1 (Beheerder/ administrator/ directie) Alle vinkjes, behalve achter: Alleen eigen pagina bewerken Groep 2 (leerkracht) Mag alle pagina s zien, dus ook het intranet: Alleen eigen pagina s bewerken waar je eigenaar van bent, dus geen andere pagina s 2008 CMS

31 Groep 3 en 4 (Leerling en Ouderraad/ MR) o.a. Mag alle pagina s zien niet. Zo is er géén toegang tot het intranet en andere afgeschermde pagina s. Alleen eigen pagina bewerken Tonen aan en Eigenaar Bij de eigenschappen van een pagina betekent tonen aan iedereen, dat alle personen die de website openen betreffende pagina s mogen zien. Door hier een andere gebruiker te kiezen, bijv. de gebruiker team, wordt de betreffende pagina afgeschermd. Dit kunt u doen met iedere gewone pagina, maar in het bijzonder met intranet. Dit staat al ingesteld voor u. Bent u een gebruiker uit groep 3 of 4, dan heeft u geen toegang tot afgeschermde pagina s CMS

32 Samengevat de belangrijkste vinkjes: Groep Wie? Mag alle pagina s zien Administrator Groep 1 Directie Beheerder Alleen eigen pagina bewerken Groep 2 Leerkracht Groep 3/4 Leerling OR/MR Uiteraard kunt u zelf andere keuzes maken, bovenstaande overzichten vormen slechts een advies. Bij het aanmaken van gebruikers kunt u in principe alle medewerkers van de school invoeren en onderverdelen in een van de vier genoemde groepen. Bij het onderhouden van de groepssite doet zich het verschijnsel voor, dat indien er parttimers voor de groep staan er maar 1 van de parttimers verbonden kan worden als eigenaar van de pagina. Wellicht willen ze beiden de pagina onderhouden. Dit kan worden opgelost door een gebruiker aan te maken die groep heet. Deze gebruiker krijgt een wachtwoord en wordt eigenaar van alle groepspagina s. Op deze wijze kan een leerkracht die met groep inlogt in feite iedere groepspagina onderhouden. Een ander voordeel is, dat bij het begijn van het nieuwe schooljaar niet alle eigenaren aangepast moeten worden. Opdracht Maak een aantal fictieve gebruikers aan en geef deze verschillende rechten. 1. Log steeds in als een van deze gebruikers en ervaar wat de mogelijkheden/ beperkingen van deze gebruiker zijn. 2. Log in als supervisor en verwijder alle oefengebruikers CMS

33 11 ONDERHOUDEN OPTIES Met het icoontje is het mogelijk om de diverse standaard opties aan te vullen en/of te wijzigen. U kunt bijvoorbeeld extra agenda s opnemen. De volgende standaarden zijn opgenomen: datatypen sjablonen agenda Het is mogelijk om omschrijvingen te veranderen en/of toe te voegen en/of te verwijderen. Het effect van het wijzigen van opties kan soms groot zijn. Het is dus belangrijk om vooraf goed te bedenken wat de gevolgen kunnen zijn. Overleg voor het maken van wijzigen met AB-ZHW. In principe hoeft u hier niets te wijzigen. Tijdens de Workshop CMS verdieping wordt verder op dit onderdeel ingegaan CMS

34 12 OPBOUW EN ONDERHOUD VAN DE SITE De mogelijke opties van het CMS zijn nu aan de orde geweest. Bij het opbouwen van de schoolsite zal vooraf goed nagedacht moeten worden over mogelijke inhoud en indeling. Houd bij welke mappen worden aangemaakt en laat groepsleerkrachten herkenbare mappen aanmaken. Bijv. [map=0605schoolreisgr3a] Houd bijv. op het intranet een mappenlijst bij. Tevens moet bepaald worden wie welke informatie gaat onderhouden en welke gebruikers in het systeem opgenomen worden. Het is handig om vooraf een lijst op te stellen met mogelijke onderwerpen die op de site geplaatst kunnen gaan worden. Per onderwerp wordt vastgesteld voor wie de informatie bestemd is en door wie de informatie geleverd/geplaatst kan worden. Vervolgens wordt bepaald hoe de eerste informatie beschikbaar komt en wie deze informatie op de site gaat plaatsen. Hierbij moet bepaald worden welke informatie essentieel is bij het online gaan van de site. Tevens moet per onderdeel ingeschat worden met welke frequentie de informatie gewijzigd dient te worden en hoeveel tijd dit zal vragen. Vanuit deze analyse ontstaat een lijst van redacteuren met hun verantwoordelijkheden en benodigde tijdsinvestering. Vanuit de redacteurenlijst kunnen de gebruikers bepaald worden. Per gebruiker wordt bepaald met welke rechten ze binnen het CMS mogen gaan werken. Het is aan te bevelen om niet te snel veel rechten aan veel mensen toe te kennen. Als een bezoeker op de site komt, dient de linkerindex als steun om te navigeren. Een website wordt gebruiksvriendelijk als je zonder te veel klikken en zoeken die informatie vindt die je zocht. Houd de startpagina netjes en overzichtelijk. Ververs regelmatig de paginalijst actueel. Dit zorgt ervoor dat de gebruikers blijven komen. Werk van kinderen, foto- en videomateriaal en dergelijke zaken doen het altijd goed op een website. U kunt bijv. in de nieuwsbrief zetten, dat er foto s staan van een bepaalde activiteit. Tijdens de werkweek foto s op de site zetten vanaf het kamphuis ouders vinden het prachtig 2008 CMS

35 13 HET PLAATSEN VAN FOTO S/ VIDEO EN DE OUDERS/ VERZORGERS Voordat u als school foto s en/ of videomateriaal gaat plaatsen op het internet is het belangrijk dat de ouders/ verzorgers daarover worden ingelicht. Het blijkt in de praktijk goed te werken om ouders d.m.v. een ouderbrief expliciet te vragen eventuele bezwaren kenbaar te maken. Dit bezwaar zal dan gerespecteerd moeten worden. Sommige scholen wijden aan dit onderwerp ook een passage in de schoolgids om zo duidelijk mogelijk te zijn. Op het intranet zou een overzicht per groep kunnen worden bijgehouden CMS

36 Artikel in de Volkskrant deverdieping opvoeding & onderwijs Scholen zetten privégegevens mét foto's op hun website door Harriët Salm Scholen gaan op hun internetsites onzorgvuldig om met privé-informatie over leerlingen, vreest het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP). Het CBP krijgt regelmatig vragen en klachten van bezorgde ouders over de manier waarop scholen de gegevens van hun kinderen op hun websites publiceren. Dit jaar gaat het college uitzoeken hoe het zit met privacykwesties op scholen. De stichting Mijn kind online, opgericht om ouders te ondersteunen bij internetgebruik van hun kinderen, herkent het probleem. In hun enthousiasme om een aantrekkelijke website voor de school te maken, worden bijvoorbeeld foto s van leerlingen geplaatst: van schoolfeesten, de Romereis, de projecten in het biologielokaal. Soms met namen, leeftijden, adressen. De wet schrijft voor dat ouders toestemming moeten geven over publicatie van die foto s en andere persoonsgegevens, maar dat gebeurt lang niet overal, zegt woordvoerder Remco Pijpers van Mijn kind online. Ook basisscholen hebben foto s van kinderen op de site. Ze denken dat gegevens alleen beschikbaar worden voor de eigen directe omgeving, ze realiseren zich niet dat de hele wereld op internet kan. Hij wijst op gevaren. Een vader met losse handjes die een contactverbod heeft met een kind, kan zo gemakkelijk achterhalen waar zijn kind te vinden is. Justine Pardoen van opvoedsite Ouders online, is het met hem eens. Scholen publiceren soms van alles: roosters, cijfers, klassenlijsten met namen. Dat mag helemaal niet zonder toestemming van de ouders. Scholen zijn zich daarvan niet bewust. Met een zoekmachine is volgens haar door een handige computeraar zelfs informatie binnen te halen die vertrouwelijk is. Bijvoorbeeld verslagen van rapportvergaderingen. Of lijsten met 06-nummers van de leerlingen. Sommige scholen geven ouders en leerlingen de mogelijkheid met een eigen wachtwoord recente cijfers en absentiegegevens te bekijken. Pardoen vindt dit wel een goede oplossing, ouders hebben het recht deze gegevens in te zien. Maar ze moeten wel zorgen dat dit systeem goed beveiligd is. Scholen en leerlingen zien minder problemen. Rector J. Oosterling van het Keizer Karel College uit Amstelveen vertelt nogal eens belaagd te worden door ouders die horen dat op andere middelbare scholen cijfers door ouders en leerlingen via een wachtwoord zijn in te zien op internet. Ik leg dan uit dat wij hebben besloten dat niet via de site te doen. Wij gaan uit van de vertrouwensband tussen ouder en kind en vinden dat ouders hun kinderen naar de cijfers moeten vragen. Bij twijfel kan een ouder altijd de mentor van de klas bellen. Wel staat op de site van zijn school bijvoorbeeld het proefwerkschema. Ook publiceert de school foto s van leerlingen zonder dat daarvoor toestemming gevraagd is. Daar heb ik nog nooit een opmerking over gehad. Mark Brakel (16), scholier uit Delft en voorzitter van het Landelijk Aktie Komitee Scholieren, denkt dat leerlingen het juist leuk vinden als foto s met namen op de schoolsite staan. Ik vind het niet nodig om daar toestemming voor te vragen. Misschien kan er iets over in de schoolregels worden opgenomen. Echt vertrouwelijke informatie moet wel goed bewaakt worden, vindt hij. Maar het publiceren van roosters en cijfers kan weer wel. Dat is functioneel. Dat lijkt me belangrijker dan de vraag of het precies aan de regels over privacy voldoet CMS

37 14 INTRANET 14.1 Gebruikers Door gebruik te maken van speciale pagina s en deze af te schermen kan een deel van de site voor een beperkt aantal mensen beschikbaar komen. Hiervoor neemt u de volgende stappen: Aanmaken gebruikersgroep Als eerste wordt een gebruiker ingevoerd. Bijvoorbeeld team. Deze gebruiker hoeft geen enkel recht te krijgen. Status tonen aan bijstellen Vervolgens wordt op de betreffende pagina bij instellingen het item tonen aan gewijzigd van iedereen in team. Voor het intranet staat dit al goed ingesteld Inloggen Gebruikers die inloggen en niet alle pagina s mogen zien, zullen het intranet niet kunnen bekijken. Dit geldt ook voor bezoekers van buitenaf. Gebruikers die wel alle pagina s mogen zien zullen (na inloggen) wel het intranet kunnen benaderen. Ben je nog niet ingelogd en je gaat rechtstreeks naar het intranet, dan zul je je daar moeten inloggen. (er wordt dan door het CMS gecheckt of je alle pagina s mag zien) (Zie ook hoofdstuk 10) Voorbeeld van een Intranet 2008 CMS

38 14.3 Toepassingen Het Intranet is het afgeschermde gedeelte van de school op het Internet. Iedereen die daartoe bevoegd is, (lees rechten heeft) kan het intranet benaderen. Ook vanaf thuis. Het doel van de school kan zijn om op termijn zoveel mogelijkheid documenten op het intranet beschikbaar te stellen. Het grote voordeel hiervan is dat op het intranet altijd de laatste versie is te vinden. Wijzigingen worden immers daar gemaakt of geplaatst. Denk hierbij aan: Het procedureboek of het handboek (afspraken, besluiten e.d. van A t/m Z) Adressenlijst leerkrachten Melklijsten Draaiboeken Notulen Jaarkalender Etc. Voordelen van een intranet op een rijtje: Gegevens, bestanden centraal bewaard Vanaf iedere internetplek te benaderen Gegevens en bestanden zijn (indien goed beheerd) up to date Postbakjes zijn leger Papierbesparing Etc. Gedeelte uit een intranet Opdracht Open het intranet en meldt u eventueel aan 1. Bekijk de huidige indeling en voeg een link naar een nieuwe pagina toe. 2. Open het procedureboek en voeg een item toe. 3. Bedenk een goede indeling voor de vervolgpagina over notulen. Een school werkt namelijk met meerdere soorten notulen. Gebruik het potloodje bewerken. om de verschillende pagina s te maken en te 2008 CMS

39 14.4 Veiligheid Intranet en zoekmachines Alle pagina s van het internet (het openbare gedeelte) van het CMS zijn via de diverse zoekmachines te vinden. Dit is normaal en geldt voor iedere willekeurige website en zo ook voor het CMS. De pagina s van het intranet (het afgeschermde gedeelte) zijn NIET via zoekmachines te benaderen en/of te vinden. U dient er echter wel voor te zorgen dat bij eigenschappen van alle intranet pagina s de keuze Tonen aan NIET staat op <Iedereen>, maar op de gebruikers die toegang hebben tot de intranetpagina s!! Goed Niet goed 2008 CMS

40 15 EXTRA MOGELIJKHEDEN EN TIPS Om een horizontale lijn te verkrijgen, bijv. om stukken tekst af te bakenen kunt u gebruik maken van de opdrachtregel: [lijn] Het is niet mogelijk om een tabel te kopiëren uit Word en te plakken in het CMS. Het resultaat zal niet bevredigend zijn. Het gebruik van de Tabelfunctie zit in de workshop CMS verdieping. Voor het maken van opsommingtekens kunt u dubbelklikken op de tekst en het knopje gebruiken voor een opsommingteken. Een andere mogelijkheid is de opdracht: [meer.gif] Er verschijnt een knopje zoals hiernaast is afgebeeld: Het plaatje meer.gif is in principe een standaard plaatje in de map Figuren. Het verwijderen van dit plaatje heeft rode kruisjes tot gevolg op iedere plek waar de opdracht [meer.gif] staat. Onderstaand voorbeeld geeft aan dat ook zelf gevonden opsommingtekens (bijv. op internet) kunnen worden ingevoegd (als plaatje). De tekst tussen vierkantje haakjes wordt door het CMS geïnterpreteerd als opdracht. Een niet herkenbare opdracht levert een foutmelding op. De schuine tekens / en \ geven in een opdracht vak een pad op naar een directory of worden in een internetadres gebruikt. Ook het gebruik van punten in een naam kan problemen geven. Hieronder voorbeelden van verkeerd gebruik en een alternatief. o [groep 1/2] alternatief [groep 1-2] of [groep 1/2=groep1-2] o [Dhr.P.Jansen] alternatief [Dhr.P.Jansen=DhrPJansen] Op pagina s die ingesteld staan met stijlblad standaard.css kan men dubbelklikken op de tekst om deze te bewerken. Staat een gewone pagina op lijst.css dan werkt het dubbelklikken niet. Start een hyperlink naar een internetadres altijd met [ ] 2008 CMS