Bouw & Architectuur. voor professioneel PC CAD- gebruik. April/Mei 2007 jaargang 18

Transcriptie

1 3 voor professioneel PC CAD- gebruik April/Mei 2007 jaargang 18 Bouw & Architectuur Focus op Bouw en Architectuur ArchiCAD 11 met Virtual Tracing AAArchitecten tekent op niveau Solid Edge Systems Design

2 HP raadt Windows Vista TM Home Premium aan de Een welkome stilte. De R&D afdeling van HP streeft ernaar onze befaamde, krachtige workstations zo stil mogelijk hun werk te laten doen. De HP xw8400 Workstation met Dual-Core Intel Xeon processor en de speciaal ontworpen behuizing zorgen voor een fluisterstille werking en een weldadige rust en stilte. Ga naar hp.nl/xw8400, bel of neem contact op met uw HP Preferred Partner. hp.nl/xw8400 Copyright 2007 Hewlett-Packard Development Company, L.P. Alle rechten voorbehouden. Celeron, Celeron Inside, Centrino, Core Inside, Intel, Intel Core, Intel Inside, Intel SpeedStep, Intel Viiv, Intel Xeon, Itanium, Itanium Inside, Pentium, Pentium Inside, het Centrino logo, het Intel logo, het Intel Inside logo en het Intel Core Duo logo zijn handelsmerken of geregistreerde handelsmerken van Intel Corporation of haar dochterondernemingen in de VS en andere landen. Microsoft en Windows zijn geregistreerde handelsmerken van Microsoft Corporation. Voor bepaalde Windows Vista productkenmerken is extra of geavanceerde hardware vereist. Meer informatie is beschikbaar op: en capable.mspx. De Windows Vista Upgrade Advisor helpt u te bepalen welke functies van Windows Vista op uw computer werken. U kunt deze tool downloaden van: Producten zijn afhankelijk van beschikbaarheid. Prijzen gelden alleen voor de beschreven specificaties, zijn verkoopadviesprijzen, zijn correct op het moment van publicatie, veranderen geregeld en kunnen zonder vooraankondiging worden gewijzigd. Het is mogelijk dat de gefotografeerde producten niet overeen komen met de omschrijving.

3 COLOFON CAD-Magazine is een vaktijdschrift voor (po tentiële) gebruikers van PC CAD, GIS, Mapping en Visua li sa tiesystemen en informeert over de ontwikke lingen en toepassings gebieden, alsmede over software- en hardware-produc ten, leveranciers en gebruikers. CAD-Magazine verschijnt 8x per jaar in Nederland en België. Directie/uitgevers: Dhr. R. Groothuis Dhr. K. van der Lei Redactie: Tel.: (0527) Fax: (0527) Hoofdredacteur: Dhr. ing. L.J.A. Koops Redacteur: Dhr. drs. J.F.O. van Haaften Aan deze uitgave werkten mee: Willem Barendsz Gerard IJzermansRenso Mark Damen Kuster Jaap Dubbelaar Edwin Schalk Jeroen van Geijlswijk Rob Sman Jean-Pierre van Gastel Johan Vreede Danny Joseph Advertentie-exploitatie: Tel.: (0527) Fax: (0527) Dhr. W. Westerhof Abonnementenservice: Tel.: (0527) Fax: (0527) Mw. L. Pels Ontwerp: A.F. van der Kolk / CMedia Productions, Emmeloord Druk: Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel Uitgever: CMedia Productions B.V. Noordzijde 2b, 8302 GL Emmeloord Postbus 231, 8300 AE Emmeloord Abonnementen: Uitgebreide informatie over een abonnement op CAD-Magazine vindt u in de rubriek Lezersservice. Het einde van een tijdperk? Het eens zo machtige Blue Fox zoals we dat allemaal kenden uit oude tijden, bestaat niet meer. Op het hoogtepunt van het bestaan van de ICT-dienstverlener, zoals het bedrijf zich in die tijd profileerde, bestond het arsenaal aan dochterondernemingen uit de mediatak CMedia, detacheringbureau Reset en tegenwoordig CADJobs.nl en Autodesk-distributeur Pollux, trainingscenter TopCAD en last but not least de grote Nederlandse Geo-ICT speler Nedgraphics. Een redelijk samenhangend geheel van bedrijven die zich met producten voor de Nederlandse CAD- en GIS-gebruiker bezighielden. Dat was in In 2003 werden de activa van het failliete Belgische Sophis Systems overgenomen, waarmee Blue Fox zich richtte op ontwerpsoftware voor geweven en digitaal bedrukte stoffen. Bovendien werd het bedrijf Porini binnengehaald, dat zich bezighield met ERP-systemen voor dezelfde branche. Alhoewel je kunt zeggen dat de overeenkomsten met de core business van Blue Fox groot waren, het ging immers om CAD-systemen voor de textiel, was er ook een belangrijk verschil: waar het eerder ging om de Benelux, daar was dit een wereldwijde markt. Met wereldwijde effecten. Daarna is het toch allemaal vrij snel gegaan. Dat wil zeggen, het eerste scheurtje stond nog op zichzelf. In 2003 was er al de management buy-out van CMedia, volgens het persbericht om de liquiditeits- en solvabiliteitspositie van Blue Fox te versterken, maar vooral ook om de onafhankelijkheid van een blad als CAD-Magazine te garanderen. In 2006 volgde de buy-out van CAD- JOBS.nl terwijl in april 2007 bekend werd dat Nedgraphics zou worden overgenomen door de Cadac group, zie ook pagina 19 van dit nummer. Direct daarna volgde de mededeling dat voor de verkoop van softwaredistributeur Pollux een intentieovereenkomst is gesloten. Dit allemaal onder de noemer: de verkoop van niet-kernactiviteiten. Die wel-kernactiviteiten lieten echter het afgelopen jaar een omzetdaling zien van 11,1 procent. De afgelopen tijd zijn er dan ook verschillende kritische analyses gepubliceerd waarin onder andere de vraag is gesteld of het nieuwe, op textiel en mode gerichte Blue Fox al niet technisch failliet is. Blue Fox is dood, lang leve Blue Fox! De vraag is alleen hoe lang dat leven nog duurt. Om Bredero maar weer eens van de stoffige boekenplank te halen: Het kan verkeren. CAD-Magazine op Internet: ISSN Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden overgenomen en vermenig vuldigd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Copyright 2007 CMedia Productions B.V. Lambert-Jan Koops Hoofdredacteur CAD-Magazine CADMagazine April/Mei

4 CADMagazine ArchiCAD 11 met Virtual Tracing In het traditionele 2D-gebaseerde werkproces bestaat het model van het gebouw voornamelijk in het hoofd van de architect. Het consistent houden van 2D-tekeningen is tijdrovend en foutgevoelig. Veel architectenbureaus zijn desalniettemin terughoudend om de overstap naar een modelgebaseerde (BIM-) werkwijze te maken vanuit een angst de controle te verliezen. Met ArchiCAD 11 worden nu de voordelen van beide werkwijzen gecombineerd in één applicatie en kunnen architectenbureaus zich geleidelijk vertrouwd maken met een nieuw werkproces. CAD-Wereld, Pagina 6. Arkey 6 met aandacht voor stijlen Onlangs is Arkey 6 gereed gekomen. Belangrijkste wijziging is het systeem van stijlen. Door twee binnen Arkey bestaande systemenin elkaar te schuiven, namelijk dat van de arceringtabel en dat van de bibliotheken, is een belangrijke stap voorwaarts gemaakt in de scheiding tussen betekenis en presentatie. Deze stijlen zijn ook bij de uitwisseling van tekeningen tussen de verschillende CAD-systemen van belang. CAD-Wereld, Pagina 8. Uitwisseling van DGN-bestanden mogelijk Wederom een nieuwe artikelreeks over een volgende versie van AutoCAD. Ondanks dat Autodesk flink heeft ingezet op de zogenaamde verticale producten, zijn er tal van nieuwe functionaliteiten terug te vinden in de applicatie. Overigens hebben bijna alle producten van Autodesk het getal 2008 in de productnaam. CAD-Wereld, Pagina 12. Bouw & Architectuur Special Er is een gestage overgang van 2D naar 3D in de bouw- en architectuurbranche. Ontwerpers en architecten vertellen over hun keus tussen de verschillende softwarepakketten die er op de markt zijn. Waarom dit pakket? Welke voordelen en nadelen? En wat maken zij ermee? De benodigde opleiding van medewerkers heeft aandacht nodig, een helpdesk bij problemen, meehelpen met doorontwikkelen; allemaal onderwerpen die aan bod komen in de interviews met architecten en ontwerpers. Special, Pagina CADMagazine April/Mei

5 CADMagazine Verder CAD-Wereld Column Hardware Inventor MicroStation Revit SolidWorks Solid Edge Special Bouw & Architectuur Tips & Tricks Visualisatie Zoeklicht op Zoals Altijd Pagina Adobe levert update CAD converter 10 Deelnemers met lef bovenaan in Design Contest 11 Projectbeheer uitgebreid met Grip Op Tekeningen 15 TactonWorks interactieve configurator in SolidWorks 16 HELiOS con voor een productconfigurator 17 ProRail en Rijkswaterstaat zetten in op System Engineering 18 Cadac neemt NedGraphics over 19 Staken 24 Potlood 53 ZPrinter 450 voor op kantoor 28 Sketches in Inventor Bestaande en nieuwe technieken voor een intelligente CAD-tekening 54 De bouw meester 48 SolidWorks Animator 58 Solid Edge Systems Design 60 De aannemers krijgen het moeilijk 29 Het Strijkijzer kijkt uit over Den Haag 30 Koninklijke Bibliotheek wordt groter 32 Details maken is ook mogelijk in 3D-pakket 33 JoRi, prefab-beton in 3D 34 Het digitale avontuur van De Architecten Werkgroep 35 Systems Engineering als nieuwe standaard 36 Een villa in India een cargo center in Hamburg 37 Bolk Constructie maakt staalconstructies voor hallen en boerderijdaken 38 Te Kiefte ontwerpt ook tuin en landschap 39 KOW en vmv brengen het tekenwerk tot grote hoogte! 40 Geef 3D de ruimte 63 Autodesk VIZ Cadix opleidingen is 2008-ready 26 Overname Mathsoft past in ontwikkelingsstrategie PTC 44 Adverteerdersindex 66, Agenda 46, CAD-Wereld 20, Lezersservice 66, Trainingswijzer 22, Volgende keer 66, Voorplaat: Voor in een achterstandswijk in Den Haag kregen we van de gemeente de opdracht voor een multifunctioneel gebouw, zowel een gymzaal als een kerk. Vanwege de woonwijk waar het in ligt, moest het dak zo geconstrueerd worden dat als er een voetbal op wordt geschoten die bal er niet op blijft liggen maar er direct weer af rolt. Zie pagina CADMagazine April/Mei

6 CAD-Wereld Nieuwe versie focust op coördinatie en controle ArchiCAD 11 met Virtual Tracing Door de redactie. In het traditionele 2D-gebaseerde werkproces bestaat het model van het gebouw voornamelijk in het hoofd van de architect. Het consistent houden van 2D-tekeningen is tijdrovend en foutgevoelig. Veel architectenbureaus zijn desalniettemin terug - houdend om de overstap naar een modelgebaseerde (BIM-) werkwijze te maken vanuit een angst de controle te verliezen. Met ArchiCAD 11 worden nu de voordelen van beide werkwijzen gecombineerd in één applicatie en kunnen architectenbureaus zich geleidelijk vertrouwd maken met een nieuw werkproces. niet de tijd nemen om zich werkelijk te verdiepen in de uitdagingen en mogelijkheden van nieuwe technologie, niet in beweging komen. Zij kiezen voor een status-quo met gevolgen op langere termijn. ArchiCAD 11 biedt een soepele overgang naar modelgebaseerd werken: uitgaande van een vertrouwde Trace & Reference palette voor Virtual Trace. werkwijze wordt men als vanzelf verleid het gebouwmodel meer en meer te gebruiken. Live modelviews traditioneel bewerken, Niekee college Roermond, Liag architecten en bouwadviseurs. Bij aan architectenbureaus valt steeds meer op dat zij in de greep zijn van twee tegengestelde angsten. Aan de ene kant de angst om over te stappen op modelgebaseerd werken en aan de andere kant de angst om niet over te stappen op modelgebaseerd werken. Deze laatste angst om achter te blijven wordt gevoed door verschillende aspecten, die de bureaus soms aan den lijve ondervinden. Het eerste aspect is het werkproces: architectenbureaus weten dat hun huidige werkproces niet goed genoeg is en teveel fouten veroorzaakt. Daarnaast zijn er de klanten: er wordt steeds meer om modellen gevraagd omdat klanten zien dat er kosten kunnen worden bespaard. Ook de risico s spelen een rol: het slecht kunnen inspelen op noodzakelijke wijzigingen aan het einde van het ontwerptraject, verhoogt risico s en tast de geloofwaardigheid aan. Tenslotte is er de concurrentie: collega-bureaus die modelgebaseerd werken, ontwikkelen zich snel en trekken de beste medewerkers naar zich toe. Het gevolg is dat architectenbureaus die Coördinatie van 2D Architecten en bouwkundigen die zich vertrouwd voelen bij een 2D-werkwijze, zullen ArchiCAD 11 zeer waarderen vanwege de hulpmiddelen om 2Dtekenwerk consistent te houden. Zelfs zonder 3D-model valt te profiteren van Virtual Trace Paper en Teamwork. Ook in gemixte teams van AutoCAD- (of Arkey-) met ArchiCAD-tekenaars kan de projectleider zijn zaken coördineren en controle houden over de getekende informatie en de projectvoortgang. Met name doordat DWG-bestanden met Xrefs in het ArchiCAD-model zijn op te nemen om de getekende informatie te coördineren. Dit geldt ook voor tekeningen die ontvangen worden van installateurs en constructeurs. VirtualTrace in werking om tekeningen te vergelijken, Niekee college Roermond, Liag architecten en bouwadviseurs. 6 CADMagazine April/Mei

7 CAD-Wereld Ook juiste 2D-representaties voor dubbelgekromde profielwanden. Zelfs voor live views in het gebouwmodel is het mogelijk om op de vertrouwde manier bijvoorbeeld plattegronden en aanzichten of doorsneden bij elkaar te zetten. Hierdoor is direct het effect van bewerkingen zichtbaar. Virtual Trace In ArchiCAD 11 heeft de gebruiker controle over alle views van het model omdat erin kan worden gewerkt op twee niveaus: direct of indirect gekoppeld aan het model. Indirect gekoppeld wil zeggen dat de ontwerper zoals in een 2D-tekenpakket de controle heeft over alle lijnen en arceringen, maar dat toch een relatie blijft bestaan met het model en andere views. Alle tekeningen zijn met Virtual Trace over elkaar te zetten. Dit betekent dat bij tekeningen een transparante view van elke andere tekening is op te roepen. Deze zogenaamde reference is weer te geven in zijn oorspronkelijke kleuren of in elke andere gewenste kleur, waarbij verschillende kleurtonen de originele kleuren weerspiegelen. De verschillen tussen de tekeningen lichten meteen op. Met een slider kan de ene tekening van de andere worden afgerold zodat verschillen meteen te zien zijn. Het is mogelijk om aan beide tekeningen te werken om zo inconsistenties op te lossen. Van 2D naar BIM De betekenis van het 3D-model in het hiervoor beschreven werkproces is de keuze van de gebruiker. Voor bijvoorbeeld lopende projecten in een bureau met 2D-workflow, is er geen 3D-model nodig om tekenwerk op elkaar af te stemmen. Natuurlijk is het mogelijk, en vaak zelfs wenselijk, om in die situatie toch een eenvoudig model op te zetten om probleemsituaties inzichtelijk te maken. Het opzetten van een dergelijk model is in ArchiCAD snel gebeurd. Als er een model in ArchiCAD is gemaakt voor conceptueel ontwerp of voor visualisatie, dan is dat wellicht niet gedetailleerd genoeg om er tekeningen uit af te leiden. De beste manier is deze tekeningen te verfijnen door het model uit te werken, maar dat is niet de enige manier. Dit ontwerpmodel is ook te gebruiken als Virtual Trace (onderlegger) voor het coördineren van een consistente tekeningenset. Een 3D-model kan dus op elk niveau worden ingezet. Of het nu conceptueel is of gedetailleerd, het past in de projectstructuur en workflow van ArchiCAD 11. Gebruikers van traditionele pakketten denken vaak dat ze zich een snelle overstap naar modelgebaseerd werken niet kunnen veroorloven, gezien de problematiek van lopende projecten en deadlines. ArchiCAD 11 haalt die drempel weg en voegt een nieuwe dimensie toe. Het maakt met zijn nieuwe modelbenaderingen middels Virtual Trace een overstap mogelijk. Overige verbeteringen De ontwikkeling van ArchiCAD gaat snel. Elk voorjaar komt er een nieuwe versie uit die voortborduurt op de sterke basis van ArchiCAD s Virtual Buildingtechnologie. Het is ondoenlijk om in dit artikel alle verbeteringen toe te lichten, we volstaan met het noemen van nog twee opvallende verbeteringen. Nieuw is bijvoorbeeld de mogelijkheid om interactieve interieuruitslagen te maken. Een hoekopstelling van een keuken is eenvoudig te presenteren in een uitslag die live verbonden is met het model. Voordelen zijn de toe te passen associatieve maatvoeringen, de afwerking tot tekenwerk binnen het model en het feit dat bewerkingen en verfijningen in de uitslag direct in het gebouwmodel worden verwerkt. De tweede verbetering die we noemen betreft de vrijheid van vormgeving. Het maken van complexe vormen met een correcte bouwkundige representatie op plattegronden en doorsneden is uniek en noodzakelijk voor een goed gebouwmodel. Ook dit aspect is uitgebreid met meer mogelijkheden voor dubbel gekromde profielwanden. CADMagazine April/Mei

8 CAD-Wereld Nieuwe versie wisselt makkelijker uit in DWG Arkey 6 met aandacht voor stijlen Door de redactie. Onlangs is Arkey 6 gereed gekomen. Belangrijkste wijziging is het systeem van stijlen. Door twee binnen ARKEY bestaande systemen in elkaar te schuiven, namelijk dat van de arceringtabel en dat van de bibliotheken, is een belangrijke stap voorwaarts gemaakt in de scheiding tussen betekenis en presentatie. Deze stijlen zijn ook bij de uitwisseling van tekeningen tussen de verschillende CAD-systemen van belang. Dialoog Tekststijl. Dialoog Vlakstijl. In Arkey bestaat al sinds 1982 een mogelijkheid om de weergave van een grafisch element te beïnvloeden. Dat was mogelijk door lijnen, vlakken, maten en teksten van een index te voorzien. Deze index wees op zijn beurt weer naar een bepaalde weergave. In deze weergave werd dan bepaald wat de kleur, lijndikte, lijntype, arcering, tekstfont en/of teksthoogte was. Doordat deze weergave in een apart bestand was vastgelegd, bestond de mogelijkheid om dit weergavenbestand te wisselen. Als voor een bepaalde lijnsoort bijvoorbeeld index 17 werd gebruikt, kon dat bij gebruik van tabel A betekenen dat dit een getrokken zwarte lijn van 0,25 millimeter was en bij tabel B een rode streeplijn van 0,5 millimeter. Naast de arceringtabel was er nog de pentabel omdat de weergave vanuit het verleden gebaseerd was op de logische pen. Dit was nodig omdat er een periode is geweest waarin de penplotters naast de inktjet- en laserprinters werden gebruikt. Bij een penplotter werden de kleur en de lijndikte bepaald door de fysieke pen en deze waren voor het programma onzichtbaar. Componenten en bibliotheken Bouwdelen en de onderdelen daarvan worden in Arkey componenten genoemd. Deze kunnen van verschillende typen zijn. Zo bestaat er een componenttype voor een compleet vormvast bouwdeel, zoals bijvoorbeeld een toiletpot. Vergelijkbaar met het blok in AutoCAD. Verschil is er bij het plaatsen. Een vormvaste component kan in Arkey niet geschaald worden geplaatst. Het is immers in werkelijkheid ook niet mogelijk om een bad van 180x90 op te rekken naar 200x100. Er bestaat wel een schaalbare component, maar deze wordt in de praktijk nauwelijks gebruikt. Arkey kent een systeem om definities van componenten in een bibliotheek op te bergen en te hergebruiken. Een dergelijke bibliotheek bevat al snel duizenden componenten. Dat gebeurt door naar de component in de bibliotheek te verwijzen en niet door de component naar de tekening te kopiëren. Op honderden tekeningen van een project kunnen deuren van hetzelfde deurtype te zien zijn en toch is die deur maar eenmaal aanwezig. Bij wijziging van de weergave van de deurcomponent zal ook de weergave van de honderden tekeningen automatisch zijn aangepast. Om onbedoeld wijzigen van algemene componenten tegen te gaan en om archiveren te vereenvoudigen worden componenten, wanneer ze voor de eerste maal in een project worden toegepast, vanuit de aangesloten (hoofd-) bibliotheek naar de projectbibliotheek gekopieerd. Projectgebonden wijzi gingen zullen uitsluitend in de projectbibliotheek worden doorgevoerd. Feitelijk gebruik Hoewel erg flexibel, is gebleken dat het systeem van de arceringtabel toch volgens een vast patroon wordt gebruikt. Het wisselen wordt vrijwel uitsluitend gebruikt voor de verschillende plotschalen. Daarnaast wordt er soms gewisseld voor het exporteren van tekeningen. De mogelijkheid van een verschillende weergave op het scherm en op de plotter/printer wordt 8 CADMagazine April/Mei

9 CAD-Wereld Voorbeeld van vlakstijlen. eigenlijk alleen gebruikt om op het scherm niet weer te geven verschillen in lijndikten om te zetten in kleuren. Opmerkelijk is dat daarbij weer twee systemen gangbaar zijn. Het ene is om een kleur te kiezen die ten opzichte van de achtergrondkleur meer afsteekt naarmate hij dikker is, terwijl bij het andere de kleur overeenkomt met de kleurcodering van de oude Rotring - pennen. In dat laatste geval is er echter geen relatie meer tussen de dikte en de mate van contrast met de achtergrond. Er is daarom besloten om het systeem van de index te verlaten en stijlcomponenten toe te voegen aan Arkey. Analoog aan de lijnvormige componenten zijn er nu de lijnstijlcomponenten. Hetzelfde geldt voor de vlakvormige en vlakstijlcomponenten. Nieuw en niet analoog aan bestaande typen componenten zijn de tekststijlcomponenten. Daarmee hebben stijlen nu dezelfde mogelijkheden gekregen als de andere componenten. Ze kunnen worden opgeborgen in (methodiek-, bureau- en/of projectspecifieke) bibliotheken. Aan - passingen worden automatisch in het hele project doorgevoerd. Voorbeeld van schaalstijlen. Tekst- en maatcomponenten Teksten en maten waren in Arkey tot nog toe primitieven die waren voorzien van een bepaalde index. Om het componentsysteem af te ronden zijn daarom tekst- en maatcomponenten toegevoegd in versie 6 van het pakket. Daardoor is het nu ook mogelijk om tekst- en maattypen in een bibliotheek op te bergen, te hergebruiken en te wijzigen. Maatcomponenten maken daarbij gebruik van tekst- en lijnstijlen. Schaalstijlen vervangen het schaalafhankelijk wisselen van arceringtabellen. Hiermee is bijvoorbeeld in te stellen dat beton op een kleine schaal zwart en op een grote schaal grijs wordt weergegeven. Bij het kiezen van een andere plotschaal wordt de weergave automatisch aangepast. Nieuw is de mogelijkheid om de verschillen in lijndikte om te zetten in kleuren op het scherm. Naast de al in het indexsysteem aanwezige mogelijkheden is er nu ook de mogelijkheid om de intensiteit van de kleur op het scherm automatisch aan te passen aan de lijndikte. Daarbij worden dunnere lijnen weergegeven met een lichtere variant van de oorspronkelijke kleur. Hierdoor is deze mogelijkheid ook bruikbaar bij kleurenplots. Bij een zwart/witplot worden de verschillende lijndiktes op het scherm weergegeven met grijstinten. Import en export Het im- en exporteren van tekeningen van en naar DWG blijft de aandacht vragen. Bij de import bestond er altijd het probleem dat een expliciete aanduiding van kleur, lijndikte en lijntype in Arkey moest worden omgezet naar een index. Dat probleem is in de nieuwe versie voorbij. Geïmpor teerde elementen krijgen hun eigen stijl, die los staat van de stijlen van de gebruikte werkmethodiek. Bij de export wordt, voor zover mogelijk, iedere Arkey-stijl omgezet in een zo goed mogelijk passende tegenhanger in DWG. Omdat het DWG-formaat geen lijn- en vlakvormige blokdefinities kent, is deze omzetting wel mogelijk voor stijlen, maar niet voor de gewone componenten. Toch zijn er ook op dit punt verbeteringen aangebracht. Deze leiden er vooral toe dat bij de export van plottekeningen veel kleinere DWG-bestanden worden aangemaakt. De prijs die daarvoor betaald moet worden, is dat het model wordt afgesneden op de rand van de plotview. Voor een bewerkbare modeltekening, modelspace in DWG, dient ofwel een aparte export, ofwel de export van een plottekening met een overzicht van het totale model te worden uitgevoerd. Betekenis De in Arkey 6 verder doorgevoerde scheiding tussen betekenis en presentatie is van groot belang in de verdere ontwikkeling van Arkey. Er wordt namelijk ook hard gewerkt aan de uitwisseling van betekenisvolle informatie. Wat is het nut van het vastleggen dat er een betonwand is van een bepaalde dikte, als de uitwisselmogelijkheden beperkt zijn tot het exporteren naar een formaat dat alleen lijnen, teksten, maten en arceringen kent? Als er uitgewisseld moet worden met een rekenprogramma is het niet belangrijk hoe die wand wordt getekend, maar wat de maten en de eigenschappen zijn. Arkey Systems werkt in dit verband samen met een aantal Nederlandse softwaremakers om op IFC gebaseerde uitwisselingen tot stand te kunnen brengen. Een eerste prototype van een dergelijke uitwisseling is getoond op de Bouw - beurs/ Bouw & ICT in februari Hierbij ging het om een berekening van de warmtetransmissie met behulp van programmatuur van BINK en VABI op basis van een uit Arkey afkomstig IFC-bestand. CADMagazine April/Mei

10 CAD-Wereld Converteren 3D CAD-bestanden naar PDF zonder CAD-software Adobe levert update CAD converter Door de redactie. Adobe Systems kondigt de gratis download aan van Adobe Acrobat 3D-software met een geüpdate 3D CAD converter. Acrobat 3D ondersteunt met deze laatste tool een groot deel van de nieuwste versies van grote CAD-formaten. Gebruikers kunnen nu 3D-modellen van deze formaten converteren naar het PDF-formaat, zonder dat hier CAD-software voor nodig is. Het ontwerp is in de PDF onder meer te draaien en transparant weer te geven. Fabrikanten moeten tegenwoordig meer dan ooit effectief samenwerken en 3D-data uitwisselen om succesvol te kunnen blijven concurreren. De markt is klaar voor middelen die samenwerking rond 3D-data mogelijk maken. Het is belangrijk om op een stabiele en eenvoudige manier over diverse versies van CAD-formaten te communiceren met de volledige supply chain, buiten de firewall. Adobe gebruikte voor de nieuwe versie van de 3D CAD converter technologie van het in april 2006 overgenomen Trade & Technologies France (TTF). TTF s technologieën worden gebruikt door veel ontwikkelaars van CAD, computer-aided manufacturing (CAM) en computer-aided engineering (CAE). De nieuwe bestandsformaten in de update zijn onder andere Dassault Systems Catia, PTC Pro/Engineer, SolidWorks, UGS NX en I-deas. 3D-Modellen uit deze formaten kunnen gemakkelijk naar PDF-formaat worden omgezet. Acrobat 3D ondersteunt het communicatieproces in projectgroepen samenwerkende partijen feedback kunnen leveren op 3D-modellen zonder dat ze hiervoor over een CAD-licentie hoeven te beschikken. De beheerder kan hierbij per groep of persoon autorisaties in te stellen waardoor de eindgebruiker al dan niet ontwerpen kan zien, wijzigen, toevoegen of commentaar kan leveren op onderdelen. Deze bevoegdheden zijn in het algemeen of per onderdeel te blokkeren of vrij te geven. Versie 8 De in september aangekondigde Acrobat 3D versie 8 bevat een CAD- converter als onderdeel van de upgrade. Deze nieuwe release biedt geavanceerde mogelijkheden voor de productie van gecomprimeerde PDF-documenten met precieze geometrie van grote, complexe CAD-samenstellingen. Gebrui - kers kunnen tevens productie-informatie exporteren naar PDF-formaat. Deze informatie wordt onder meer gebruikt voor geometrische dimensies, toleranties, annotaties en dimensies in een 3Dmodel. Ook hebben gebruikers de mogelijkheid om precieze data te exporteren van PDF in industriestandaardformaten zoals STEP, IGES en Parasolid voor gebruik in CAM- en CAE-applicaties. De Acrobat 3D update is per direct beschikbaar als down - load voor Acrobat 3D-gebruikers van de onderstaande Adobe website CADMagazine April/Mei

11 CAD-Wereld Fantasievolle, felgekleurde en snelle auto s Deelnemers met lef bovenaan in Design Contest Door de redactie. Design Contest, de wedstrijd om een eigen sportauto te ontwerpen, loopt nog tot 30 juni. Er blijven nieuwe inzendingen komen en sommige ontwerpen worden met regelmaat uitgebreid en verbeterd. Reden genoeg om de website te blijven bezoeken en natuurlijk om ook een stem uit te brengen op het fraaiste ontwerp. het eerst in aanraking met 3D-ontwerpsoftware en tijdens mijn stage ben ik begonnen met het werken met SolidWorks. Toen ik op de Technoshow een flyer kreeg aangeboden bij de Cadmes-stand was ik erg geïnteresseerd. Ik vind ontwerpen erg leuk om te doen en daarnaast ben ik een echte supercar-fan. Deze combinatie was voor mij de reden om mee te doen aan de Design Contest. Ik heb geprobeerd mijn auto zo te ontwerpen, dat niet te zien is dat het met een technisch 3D-ontwerpprogramma gemaakt is. Door veel splines en surface-lofts te gebruiken is dit naar mijn idee aardig gelukt. Daar was overigens wel doorzettingsvermogen voor nodig want elk onderdeel is meerdere keren gemodelleerd. Inmiddels is de vormgeving af en ga ik details aanbrengen. De stoelen zijn ontworpen, de voorkant is bijgewerkt en binnenkort zijn er weer nieuwe updates van mijn auto te verwachten. De uitlaat is nu aan de beurt en wie weet., zo sluit Van den Heuvel af. DC 1. De Design Contest, die gestart is in het voorjaar van 2006, levert nog steeds nieuwe deelnemers en ontwerpen op. Er hebben zich individuele deelnemers aangemeld en 110 opleidingen doen mee met één of meer projectgroepen of hele klassen. De meeste deelnemers hebben nog geen ontwerp op de website gezet, veel wachten er waarschijnlijk tot het laatste moment mee, omdat ze nog niet tevreden zijn over het resultaat. DC 1 Je moet wel lef hebben om je auto DC 1 te noemen in Design Contest. Marijn van den Heuvel ontwierp de DC 1, een brutale auto met koplampen die aan neusgaten doen denken in een eendensnavel. Van den Heuvel studeert HBO werktuigbouwkunde in Eindhoven en heeft daarvoor MBO werktuigbouwkunde gedaan. Hij vertelt: Tijdens mijn MBO-opleiding kwam ik voor Buster. Buster Een opvallend ontwerp komt van Alain Smets. Buster, noemt deze amateur de auto waar hij 220 uur aan heeft gewerkt. Hij zegt zelf over zijn ontwerp: De ideale sportwagen waarmee je gezien zal worden. Strakke en eigentijdse vormgeving met aangepaste velgen. Buitenzijde bijna klaar, aan de binnenzijde wordt ook nog hard gewerkt. Zijn sportwagen heeft een scherp gehoekte voorkant en een ronde achterkant. Buster is de auto met het beste cijfer van de vakjury: een 7,8. In het totaalklassement bezet hij op het moment een vierde plaats net voor de eerste professional, Michiel van der Meulen, die met Laois op vijf staat. Van der Meulen zegt: De nadruk in mijn werk ligt op werktuigbouwkundige constructies en dus minder op het gebruik van complexe gekromde vlakken en surfaces. En die zijn juist bij het ontwerpen van een auto belangrijks. Bovenaan staat nog steeds Vincent Vos die zijn bijdrage in juni 2006 beloond zag met de maandprijs. Hij wordt nog steeds niet overtroefd door nieuwe inzendingen. CADMagazine April/Mei

12 CAD-Wereld AutoCAD 2008 Deel 1 Uitwisseling van DGN-bestanden We zijn weer een jaar verder en wederom kan ik beginnen aan een artikelreeks over een volgende versie van AutoCAD. Ondanks dat Autodesk flink heeft ingezet op de zogenaamde verticale producten, zijn er tal van nieuwe functionaliteiten terug te vinden in de applicatie. Overigens hebben bijna alle producten van Autodesk het geval 2008 in de productnaam. Afbeelding 1. Door: Jean-Pierre van Gastel Na het plaatsen van de DVD, met daarop de software van zowel de 32 bits- als 64 bits-versie, kan de installatie van AutoCAD 2008 beginnen. Wat opvalt is dat het direct mogelijk is om een Netwerk Deployment aan te maken. In de vorige versies was dit ook al mogelijk, maar moest de gebruiker eerst de Autodesk Netwerk Installatie Wizard installeren. De Deployments zijn aan te passen door het automatisch ook geïnstalleerde programma Modify Deployment. De installatie van AutoCAD 2008 spreekt voor zich en is duidelijker door een aanpassing in de diverse dialoogvensters. Tijdens de installatie krijgt de gebruiker wel een foutmelding als er al een nieuwere versie van Flash is geïnstalleerd. Dit levert verder geen problemen op, maar is niet erg netjes. De registratieprocedure is ook aangepast. Het is makkelijker geworden voor bedrijven die meerdere licenties hebben, en erg vervelend voor wie maar één licentie wil registreren. Door gebruik te maken van het register onceprincipe meldt de gebruiker zich één keer aan bij Autodesk op basis van een ID of subscription-nummer. Dan hoeft deze niet meer op elk systeem alle gegevens in het registratieformulier in te vullen. Dashboard Na het opstarten van AutoCAD 2008 valt op dat het Dashboard alle 2Dtekentools bevat, zie afbeelding 1. Hierdoor zijn er verder geen Toolbars meer nodig en kunnen alle mogelijke functies geactiveerd worden in het Dasboard. Er is overigens standaard voorzien in een Dashboard met alle 3D-functionaliteit en het nieuwe 2D-Dash - board. De keuze hierin wordt bepaald door het activeren van een Workspace. Het communication center bevindt zich nu rechtsboven in het scherm. Nieuw hierin is dat er standaard een drietal blogs wordt meegenomen, gebaseerd op het RSS feeds-mechanisme. Uite - raard zijn deze RSS feeds aan te passen aan een Afbeelding 2. eigen favoriete blog op Internet. Met de Quick Help kan de gebruiker AutoCAD een vraag stellen hoe een bepaalde functie moet worden gebruikt. Dit gaat natuurlijk wel in het Engels. AutoCAD zoekt vervolgens in de aanwezige digitale documentatie. Het is mogelijk om een eigen document toe te voegen, waarin bijvoorbeeld regels staan over de standaardisatie binnen het bedrijf. Tool Palettes Tool Palettes worden door steeds meer tekenaars gebruikt. In AutoCAD 2008 zijn er een paar kleine aanpassingen terug te vinden op dit gebied. Het icoontje dat in het Tool Palette staat, standaard een.png-bestand, is te vervangen door een eigen rasterbestand. De resolutie hiervan is niet belangrijk, deze wordt namelijk automatisch aangepast. Met behulp van de rechtermuisknop op een blok in een Tool Palette is dit blok opnieuw te definiëren. Hierbij wordt het icoontje van het blok aangepast aan de weergave van het nieuwe blok. Een blok toevoegen aan een bestaand Tool Palette dat niet actief is, kan nu door het tabblad aan te klikken. Dit wordt actief waarna de gebruiker het blok kan toevoegen aan het tabblad. 12 CADMagazine April/Mei

13 CAD-Wereld mogelijk Met het nieuwe commando TP- Navigate is het mogelijk om via de commandline een tabblad actief te maken. Een volledig samengesteld Tool Palette behoudt nu ook de volgorde van tabbladen bij het uitwisselen met andere gebruikers. Customize User Interface Het aanpassen van de User Interface vindt al jaren plaats met het Customize User Interface-commando. Dit is met enkele handige details aangepast. Het opzoeken van een commando in de lange lijst gaat sneller door het commando in te typen linksonder in het Customize User Interface-dialoogvenster. Hierdoor wordt er een filter actief dat eventueel uit te zetten is met een knopje aan de rechterzijkant, zie afbeelding 2. Een Toolbar aanpassen gaat weer direct, zoals het vroeger ook ging. De gebruiker hoeft dus niet meer de Customize User Interface en Customize Toolbars actief te hebben. Overigens is nu ook gelijk een preview te zien van een complete Toolbar waarin nog mag worden geschoven met de icoontjes. Als de gebruiker een commando aanklikt waar een script of LISP-routine aanhangt, dan wordt dit direct getoond door een preview in de vorm van een tooltip. Menubestanden zijn direct naar de Toolbars-sectie te slepen, zodat er automatisch van een bestaand Pulldownmenu een Toolbar wordt gecreëerd. Zoals verwacht, is het Dasboard volledig aan te passen naar eigen wensen. In het Customize User Interface dialoogvenster bevinden zich de meegeleverde Work spaces met daarin opgenomen de Dashboards. Het Dasboard is opgebouwd uit diverse rijen. De gebruiker Afbeelding 3. kan zelf rijen toevoegen of verwijderen en een rij vullen met commando s uit de lijst met alle commando s. Met het nieuwe Quickcui-commando wordt het Customize User Interface dialoogvenster geopend in een geminimaliseerde weergave. Externe bestanden Eindelijk bied AutoCAD ondersteuning voor het Microstation V8 DGNformaat. Alleen in de eerste bètaversies van AutoCAD 2007 was deze functionaliteit aanwezig. In AutoCAD 2008 zijn de nieuwe DGN-mogelijkheden alsnog opgenomen. Een DGN-bestand kan als onderlegger worden gebruikt volgens hetzelfde principe als een XREF in een AutoCAD-tekening. Het plaatsen van een DGN als onderlegger kan Na het selecteren van een DGN kan, via het rechtermuisknopmenu, een stuk uit het DGN-bestand worden gesneden. Met het DNGFRAME-commando is het kader om het uitgesneden deel zichtbaar te maken. Het is mogelijk om met Object Snaps te werken als een DGN als onderlegger wordt gebruikt. Eventueel is deze mogelijkheid uit te zetten via hetzelfde rechtermuisknop menu, zie afbeelding 3. Een tweede mogelijkheid voor DGN is het simpelweg importeren van een DGNbestand. Tijdens het importeren worden er vragen gesteld of eventuele externe DGN-bestanden ook ingelezen mogen worden en welke Units er worden gebruikt. Dit kunnen Master of Sub Units zijn, die in het DGN-bestand zijn vastgelegd. Een AutoCAD-tekening kan ook worden omgezet naar een DGNbestand door gebruik te maken van het exportcommando. Hier worden dezelfde vragen gesteld als bij het importeren. Moeten gebruikte XREF s worden omgezet naar DGN-bestanden of moeten deze genegeerd of gekoppeld worden in een bestand? Met betrekking tot de Units moet de AutoCAD-gebruiker dit zelf aangeven. Er zitten standaard een viertal zogenaamde Seed files bij die te vergelijken zijn met AutoCAD Templates. In een Seed file staan de Master en Sub Units ingesteld. Bij het wegschrijven van een DGN-bestand kan de AutoCAD-gebruiker kiezen met welk type Units het DGN-bestand mag worden weggeschreven. Overigens worden op dit moment alleen 2D V8 DGN-bestanden ondersteund. Het volgende deel over AutoCAD 2008 zal onder andere ingaan de nieuwe Layer-mogelijkheden in het pakket. CADMagazine April/Mei

14

15 CAD-Wereld Opvolger CAD Connect op basis van SQL Projectbeheer uitgebreid met Grip Op Tekeningen Door: Lambert-Jan Koops Technosoft brengt een nieuw product op de markt: Grip Op Tekeningen. Hiermee is het mogelijk om tekeningen te maken en te beheren in combinatie met Grip by Technosoft. Dit laatste is een modulair programma voor projectmanagement, gebouwd op een SQL-database. Grip op tekeningen Door een specifieke CAD-koppeling, die is aangebracht tussen de relationele database van Grip by Technosoft en AutoCAD, kunnen tekenaars over alle relevante projectgegevens beschikken bij het maken en wijzigen van tekeningen. Omgekeerd worden de gemaakte tekeningen in de database weggeschreven. Dit is inclusief alle toegevoegde tekeninggegevens, zoals omschrijvingen, tekeningschaal en revisies. Deze informatie is hierdoor direct ook voor andere medewerkers beschikbaar. Voor externe medewerkers zijn de tekeningen en gegevens via Microsoft Share - point toegankelijk. De tekenaar krijgt binnen zijn CADsoftware extra functionaliteit beschikbaar. Zo kan hij bestaande tekeningen/ bladen openen of nieuwe tekeningen/ bladen aanmaken binnen een project. Het gebruik van meerdere bladen binnen een tekening is hierbij mogelijk terwijl er ook diverse zoekmogelijkheden beschikbaar zijn. Revisies aanmaken binnen Grip Op Tekeningen. Met Grip by Technosoft richt Tech - no soft, dat het programma zelf ontwikkelt, zich op zowel kleine als grote architecten- en ingenieursbureaus in Nederland, Duitsland en België. Alhoewel de focus op bouwers en architecten ligt, is Grip by Technosoft ook geschikt om in te zetten bij uiteenlopende projecten en divisies, zoals bijvoorbeeld de afdeling P&O binnen een bedrijf. Grip by Technosoft bevat verschillende onderdelen. Zo zijn er modules voor relaties, projecten, documenten en financiën. De relatiemodule beheert de data voor alle in- en externe relaties die van belang zijn. Het hart van Grip by Technosoft is de projectmodule waarmee projecten gedefinieerd worden en beheerd. Zaken zoals het invoeren van weekstaten, maken van documenten, toekennen van budgetten, planning en voortgangscontrole zijn allen op projectniveau mogelijk. Binnen documentbeheer zijn diverse soorten projectdocumenten zoals Word-documenten, Excel-sheets, s en CADtekeningen onder te brengen. Daarbij zijn verschillende koppelingen mogelijk, bijvoorbeeld met Microsoft Outlook en Sharepoint. De financiële module bevat onder andere functies voor diverse soorten overzichten van bestedingen, de uren en overige projectkosten, alsmede controle op de budgetten. Revisie Belangrijk is de functie die er voor zorgt dat de tekening met een juist nummer en met de juiste koppelingen in de juiste projectmap wordt geplaatst. Zo houdt de software ook revisienummers van tekeningen bij, waarbij van de oude versie automatisch een DWF wordt aangemaakt voor controledoeleinden. Het aanmaken van revisies binnen Grip op tekeningen is te zien in de afbeelding. In de eerste kolom staat een icoontje wanneer voor de desbetreffende revisie een DWF aangemaakt is. Deze is via het menu ook te bekijken door de gewenste revisie in de lijst te selecteren en dan de Bekijk DWF - knop drukken. Hiervoor is uiteraard wel een DWF-viewer benodigd. De onderhoek wordt automatisch ingevuld met de informatie uit de database, dus ook revisies. Daarnaast kunnen tekeningen/bladen worden verplaatst of gekopieerd naar andere projecten en fases en eigen stempels, onderhoeken en formaten worden toegevoegd. Binnen Grip by Technosoft is het mogelijk om via het documentbeheer per project tekeninglijsten te genereren en verzendbrieven aan te maken. Hierbij zijn meerdere templates mogelijk, en is de lay-out instelbaar. CADMagazine April/Mei

16 CAD-Wereld Onderzoek naar alternatieve configuraties TactonWorks interactieve configurator in SolidWorks Door de redactie. TactonWorks biedt een geïntegreerde configurator binnen een professioneel 3D CAD-systeem. Het is bedoeld voor fabrikanten die op maat gemaakte producten ontwerpen, die in grotere of kleinere series door klanten worden besteld. De richtlijnen van de klant bepalen hierbij hoe het uiteindelijke ontwerp er uit komt te zien. het SolidWorks 3D-model, voor het op maat maken van een product. Het ontwerp is telkens opnieuw aan te passen met TactonWorks. Ook is het mogelijk om combinaties van onderdelen van ontwerpen in verschillende maten te maken. De in Zweden ontwikkelde applicatie TactonWorks is volledig te integreren met SolidWorks. TactonWorks is een product van de Zweedse ontwikkelaar Tacton, een spin-off van het Swedish Institute of Computer Science. Dankzij de configurator is het mogelijk om in SolidWorks een ontwerp aan te passen aan de wensen van een specifieke klant. Op basis van een 3D-model zijn 2D-tekeningen te genereren. Alle modellen en tekeningen wordt realtime opgebouwd op basis van de actuele configuratiewaardes. Tac ton - Works Engineer is een SolidWorks add-in, die draait binnen de SolidWorks-interface. De gebruiker kan het toepassen op uiteenlopende producten, van kleine tot grote samenstellingen. Hierbij zal de software automatisch complete Solid - Works-montages en -ontwerpen genereren. Zodra er een aanpassing wordt gemaakt, wordt ook de montage bijgewerkt in hetzelfde scherm, waardoor de consequenties direct zichtbaar zijn in 3D. De gebruiker kan ook handmatig wijzigingen aanbrengen in Interactief Dat de Tacton-configurator interactief is, opent voor de gebruiker mogelijk - heden tot onderzoek van alle mogelijke configuratiealternatieven. Zo kan het ontwerp worden gekozen dat het best aansluit bij de opgestelde richtlijnen. Het is mogelijk om in elke sequentie selecties te maken en nieuwe informatie toe te voegen. De gebruiker kan telkens zien welke opties voldoen aan de nieuw ingevoerde eisen. TactonWorks adviseert automatisch een oplossing als zich dilemma s voordoen. De software zal ook naar een oplossing toewerken als de input niet volledig is. De ontwerpregels zijn gedefinieerd met TactonWorks Studio, een grafische point-and-click-omgeving waarbij geen tekst hoeft te worden ingegeven. Een parametrisch productmodel wordt grafisch gedefinieerd en toegewezen aan overeenkomstige Solid Worksparameters. De ontwerpers kunnen de voorwaarden en berekeningen beknopt definiëren met configuratiebeperkingen. Een automatische controle spoort tegenstrijdige regels en beperkingen op CADMagazine April/Mei

17 CAD-Wereld Hergebruik van reeds aanwezige informatie HELiOS con voor een eigen productconfigurator Door de redactie. Tegenwoordig zijn technologieën als knowledge based engineering noodzakelijk. Hierbij wordt de knowhow over een product binnen een onderneming verzameld en in de vorm van een kennisdatabank en productconfigurator in de CAD-constructie geïntegreerd. ISD heeft in samenwerking met de universiteit van Bochum daarom HELiOS con ontwikkeld: een pakket waarmee product configuratoren te genereren zijn. De werkwijze van HELiOS con schematisch weergegeven. Productconfiguratoren zijn tools waarmee alle productgegevens auto - ma tisch zijn te genereren, van aanbieding tot virtueel 3D-model. Des - ondanks worden productconfiguratoren niet veel gebruikt. Dit komt onder meer door de hoge programmeer- en onderhoudskosten en de geringe inte gratie in het CAD-systeem. Daarom heeft ISD HELiOS con ontwikkeld. Door de inzet van HELiOS con kan een ontwerper, gebruikmakend van aanwezige informatie binnen zijn organisatie, een productconfigurator opzetten. Deze productconfigurator genereert alle productgegevens en bijbehorende documenten van offerte tot 3D-model, ook bij complexe, klantspecifieke producten. De geïntegreerde configuratielogica zorgt daarbij automatisch voor het hergebruik van reeds bestaande productcomponenten. Designvariant Als generieke oplossing biedt HELiOS con uiteenlopende gebruiksmogelijkheden. Dit geldt bijvoorbeeld voor de vereiste detailleringsdiepte van onderdelen en producten. Wil de gebruiker alleen een stuklijst, een gedetailleerd 3D-CAD model of is een afbeelding voor een offerte voldoende? Daarnaast geldt dit ook voor onderdelen met vaste voorwaarden zoals vaste objecten. Dit zijn ondr andere normdelen en flexibele onderdelen die met een designvariant opgezet zijn. Tenslotte zijn er ook nog volledig vrij definieerbare onderdelen, waarvan de voorwaarden bekend zijn, maar waarvoor nog geen kant en klare oplossing bestaat Voor het opstellen van de regels kan de gebruiker uit verscheidene mogelijkheden kiezen. Hij kan bijvoorbeeld regels opstellen voor de toepasbaarheid en de verscheidenheid van één onderdeel, maar ook regels voor de structuur tussen onderdelen van een complete constructie. Zo is de output van de productconfigurator aan te sturen. Voor verkoop, klanten of tekenkamer is een andere presentatie van het product te genereren. Overname Het resultaat van een HELiOS con configuratie is een virtueel, parametrisch 3D-productmodel in CAD, PDM en ERP. Het biedt een natuur - getrouwe visualisatie en is beschikbaar voor overname in andere constructies voor simulaties en bewerking. Ook is directe overname van modellen in het engineeringproces mogelijk, bijvoorbeeld voor detailconstructies, productieplanning, veranderingen na klantenwens en latere productverbeteringen. De gebruiker kan in HELiOS con configuratieregels opstellen en onderhouden. De regels worden door middel van een grafisch scherm inzichtelijk gemaakt. In dit scherm zijn de regels en afhankelijkheden van een product met behulp van drag en drop te veranderen. De gebruiker kan hierbij ook de gebruikersinterface aanpassen. HELiOS con is een CAD-onafhankelijk pakket en schaalbaar naar de behoefte van de eindgebruiker. ISD Benelux begeleidt elke implementatie van HELiOS con. Dit begint met een inventarisatie van de klantwensen. Op basis hiervan wordt bepaald of de gewenste productvarianten gemaakt kunnen worden. Daarna begint ISD met de inrichting van HELiOS con en krijgen de gebruikers uitleg over de werking hiervan. Zo kunnen ze toekomstige wijzigingen zelf doorvoeren. CADMagazine April/Mei

18 CAD-Wereld Verschuiving van rollen, taken en verantwoordelijkheden ProRail en Rijkswaterstaat zetten in op Systems Engineering Door: Mark Damen en Jeroen van Geijlswijk In de GWW-sector vindt momenteel een verschuiving plaats van rollen, taken en verantwoordelijkheden. Rijkswaterstaat en ProRail concentreren zich steeds sterker op a) het formuleren van eisen waaraan ontwerp, realisatie en/of onderhoud moeten voldoen en b) het bewaken van deze eisen gedurende het gehele proces. Marktpartijen zijn verantwoordelijk voor ontwerp, realisatie en/of onderhoud. Deze verandering vraagt om één expliciete werkwijze en één taal: Systems Engineering. Verantwoordelijkheden bewaken. Op 10 april 2007 presenteerden Bouwend Nederland, ONRI, ProRail en Rijkswaterstaat de leidraad Systems Engineering in de GWWsector. Driehonderd genodigden bezochten het sympo sium 'Bouwen aan één taal' in de Cruise Terminal Rotterdam, dat onder leiding stond van Volkskrant-columnist Pieter Hilhorst. In een gevarieerd programma van presentaties, interviews en een interactieve quiz stond Systems Engineering (SE) centraal. Hoog te - punt was de officiële uitreiking van de leidraad SE door Bert Keijts, Directeur-Generaal bij Rijks water - staat, en Bert Klerk, voorzitter van de Raad van Bestuur van ProRail. Design & Construct Illustratief voor de veranderingen in de GWW-sector was de presentatie van Jeroen van Veldhuizen van ProRail. Hij deed uit de doeken hoe het project Aquaduct Abcoude wegens een te kostbaar ontwerp werd getransformeerd van een traditionele aanbesteding naar Design & Construct. En met succes, want het aquaduct werd op tijd en ruim binnen het beschikbare budget gerealiseerd, overeenkomstig de gestelde eisen. ProRail en Rijkswaterstaat zetten al geruime tijd geïntegreerde contracten op de markt, zoals onder andere bij de Hanzelijn en de Tweede Coentunnel het geval was. Deze trend zal stevig worden doorgezet de komende jaren. Bert Keijts formuleerde de doelstelling dat binnen vijf jaar Rijkswaterstaat alleen nog geïntegreerde contracten aanbesteed. ProRail is waarschijnlijk al in 2008 zover. SE vormt de kern van deze overeenkomsten. Expliciet Werken SE is een manier van werken die langzaamaan gemeengoed wordt in de GWW-sector. SE staat ook wel bekend onder de Nederlandse begrippen 'Expliciet Werken' en 'Functioneel Specificeren (FS)'. Van oorsprong is deze werkmethode afkomstig uit de wereld van defensie en inmiddels geadopteerd door andere industrieën zoals vliegtuigbouw, ruimtevaart, automotive, software en installatietechniek. Vandaar ook dat uit deze hoek afkomstige software wordt gebruikt voor de ondersteuning van SE, zoals, in het geval van infostrait, Smarteam/FS. Centraal in SE staat de levenscyclusbenadering, en het gebruik van het klassieke V-model. Dit model bestaat uit het scheiden van specificatie en ontwerp/realisatie/onderhoud. In de vraagspecificaties van de opdrachtgevers ProRail en Rijks - water staat staan eisen centraal. Hierbij wordt er een opsplitsing gemaakt in Wat-eisen en Hoe-eisen. De Wat-eisen geven aan waaraan het eind resultaat moet voldoen, en de Hoe-eisen beschrijven de randvoorwaarden van het proces. Een opdrachtnemer werkt deze eisen in detail uit en maakt een ontwerp dat aan de gestelde eisen voldoet. Een terugtredende overheid schakelt de markt eerder en optimaler in, laat ruimte voor innovatie en creëert bovenal een transparant proces. SE is de bijbe horende aanpak die op ieder moment - ook na afloop - valideerbaar en verifieerbaar inzicht geeft in de keuzes die tijdens het proces zijn gemaakt CADMagazine April/Mei

19 CAD-Wereld Combinatie richt zich op West-Europa Cadac neemt NedGraphics over Door de redactie. Automatiseerder Cadac uit Heerlen neemt NedGraphics CAD/GIS uit Vianen over. Hierdoor ontstaat een Europese onderneming die zich richt op tekenkamerautomatisering (CAD) en Geografische Informatie Systemen (GIS). Het nieuwe bedrijf telt meer dan tweehonderd medewerkers en zal dit jaar een omzet draaien van circa 23 miljoen euro. De ondernemingsraad van Ned - Graphics is positief over de samensmelting. Voor het personeel van zowel Cadac als NedGraphics heeft de overname geen negatieve gevolgen. Inte - gen deel. Ik verwacht de komende jaren alleen maar groei in omzet en mensen, zegt algemeen directeur Jan Baggen van de Cadac Group. De activiteiten vullen elkaar perfect aan. Wij kunnen via onze verkoopkanalen de specialismen van NedGraphics aan de man brengen en wij krijgen als geheel een betere toegang tot de grote ingenieursbureaus. Voor beide ondernemingen betekent het dus verbreding van de markt. Tevreden Cadac weekt NedGraphics voor een marktconform bedrag los van het beursgenoteerde Blue Fox, nu nog voor honderd procent eigenaar van NedGraphics. Wij zijn tevreden met de overname, zegt algemeen directeur Richard Goossens van NedGraphics. We krijgen als dochteronderneming van Cadac veel meer ruimte om te investeren in nieuwe softwareproducten. In januari zijn de eerste contacten gelegd door Cadac. We werden het snel eens over de vorm van samenwerking en zijn blij dat er een akkoord is bereikt. Cadac heeft in haar twintigjarige bestaan een brede klantenkring opgebouwd. Vooral in de Benelux, maar ook in de rest van Europa en de Verenigde Staten. Met 135 consultants ontwerpt en levert Cadac software voor bedrijven in de bouw, werktuigbouw en bij industriële afnemers. Ons specialisme is het laten samenwerken van de standaardsoftware op basis van specifieke bedrijfsprocessen, aldus Bag gen. Na de overname van NedGra phics kunnen wij als combinatie vooral de grote ingenieursbureaus beter bedienen. Digitale kaarten NedGraphics, opgericht in 1977 met nu zeventig werknemers, is vooral bekend door het leveren van digitale kaartsystemen voor de lokale overheid. De laatste jaren maakt de overheid een grote slag met de centrale opslag en publicatie van digitale kaarten, legt Goossens uit. Met onze software worden digitale kaarten gemaakt, vervolgens centraal opgeslagen en op Internet gepubliceerd met daarop alles wat er onder en boven de grond aanwezig is. Hierbij kun je denken aan reële geometrie, zoals gebouwen, wegen, groen en rioleringen, maar ook aan virtuele geometrie zoals percelen en WOZ-objecten. Dit inclusief de hieraan gekoppelde administratieve gegevens. Deze kaarten zijn nodig bij planvorming. Maar liefst tachtig procent van de raadsagenda betreft namelijk vastgoedinformatie. Verder zijn gemeenten nog dit jaar verplicht om 65 procent van alle dienstverlening ook via Internet aan te bieden. Wij hebben 250 gemeenten als vaste klant, Rijkswaterstaat, provincies, waterschappen én grote ingenieursannex stedenbouwkundige bureaus. Met Cadac krijgen wij nieuwe afzetkanalen en kunnen we onze productenpallet verrijken met software op het gebied van datamanagement. Het komt erop neer, vat Baggen samen, dat wij denken dat we samen onze klanten beter kunnen bedienen met een breder scala aan producten. En bovendien verschaft het ons een strategisch sterke uitgangspositie in West-Europa. Werkt u al met de NedGraphics Subassemblies voor Autodesk Civil 3D? NedGraphics. Voor complete en modulaire CAD/GIS systemen. GEOCAD, IGOS, NedBrowser, NedCT, NedGeodataManager, NedGeodata- Warehouse, NedInwinning, NedOffice, NedPlan, NedTekeningenbeheer, NedView, TopoCAD, WOCAD NedGraphics CAD/GIS BV T (0347) cadgis.info@nedgraphics.nl CADMagazine April/Mei

20 CAD-Wereld Adobe toont preview van Acrobat 3D versie 8 Adobe Systems introduceert de publieke preview van Adobe Acrobat 3D versie 8-software. Dit is een upgrade van de desktopapplicatie voor samenwerking rond documentgebaseerde 3Dontwerpen en CADdata. Gebruikers kunnen vanaf nu een bètaversie van het product down - loaden via Adobe Labs. Met Acrobat 3D versie 8 zijn 3D CAD-bestanden en andere projectdata te converteren en samen te brengen in één PDF-document met exacte geometrie. Het PDF-bestand is vervolgens te delen met collega s, leveranciers, partners en klanten. Gebruikers van het gratis beschikbare Adobe Reader kunnen gedetailleerde productstructuren inzien en - als dit is ingesteld in Acrobat 3D versie 8 - gebruik maken van commentaar-, meet- en crosssectie-tools, direct op 3D-objecten in PDF-bestanden. Acrobat 3D versie 8 levert verbeterde mogelijkheden voor de creatie van samengestelde PDF-documenten met exacte geometrie uit grote en complexe CAD-samenstellingen. Het product ondersteunt de conversie naar 3D PDF vanuit meer dan veertig formaten, inclusief Autodesk Inventor, Dassault Systemes CATIA, PTC Pro/ENGINEER, SolidWorks en UGS NX en I-deas. Daarnaast biedt Acrobat 3D versie 8 de mogelijkheid om exacte CAD-productiedata te exporteren van PDF naar neutrale bestandsformaten zoals STEP, IGES en Parasolid voor het downstreamen van processen zoals machineprocessen en het ontwerpen van mallen en gereedschappen. De gratis bètaversie 8 is beschikbaar in het Engels, Frans en Duits. De preview is te downloaden op de onderstaande website. labs.adobe.com/technologies/acrobat3d_version8 Samenwerking Océ en Cadac Cadac en Océ-Nederland zijn een samenwerking gestart. Ze bieden hun klanten een integratie tussen Orga - nice, de documentmanagement oplossing gebaseerd op Microsoft SharePoint, en Océ Matrix Logic Professional (OMLP), het product dat set printing op basis van een document distributie matrix automatiseert. In het kort is de werking van het systeem als volgt. Binnen Organice maakt de gebruiker een documentdistributiematrix aan, waarin staat welke ontvanger welke documenten dient te ontvangen. Deze verzendopdrachten zijn zowel op papier als digitaal te versturen naar de verschillende ontvangers. De integratie tussen Organice en Océ Matrix Logic Professional zorgt voor de automatisering van het bijbehorende printwerk voor de papieren. Uiteraard sluiten de Océ print- en scanproducten op de integratie aan, zowel voor technische tekeningen als kantoordocumenten. Organice-OMLP is leverbaar zowel als component van de Organice-suite, als Océ Matrix Logic Profes sio nalsuite. Beschikbaar vanaf het tweede kwartaal CADMagazine April/Mei