Marktanalyse van de Private veiligheidszorg in België

Transcriptie

1 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR Marktanalyse van de Private veiligheidszorg in België Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de bedrijfseconomie De Koker Jens onder leiding van Prof. Dr. P. Gemmel Prof. Dr. M. Cools

2 II

3 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR Marktanalyse van de Private veiligheidszorg in België Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de bedrijfseconomie De Koker Jens onder leiding van Prof. P. Gemmel Prof. M. Cools III

4 PERMISSION Ondergetekende verklaart dat de inhoud van deze masterproef mag geraadpleegd en/of gereproduceerd worden, mits bronvermelding. De Koker Jens IV

5 Dankwoord Bij aanvang van mijn Masterproef wens ik de mensen te bedanken die mij met raad en daad hebben bijgestaan tijdens het realiseren van mijn scriptie. Een eindverhandeling schrijven is geen gemakkelijke opdracht, en zonder hen was dit dan ook niet gelukt. In de eerste plaats gaat mijn dank uit naar mijn promotor Prof. Dr. P. Gemmel, en mijn co-promotor Prof. Dr. M. Cools. Met hun expertise hebben zij mij de ideale bijstand gegeven. Ik wens ook mijn moeder, familie en vrienden te bedanken voor de steun dat zij mij gegeven hebben doorheen mijn studieloopbaan. Meer en meer besef ik dat ook zij inspanningen geleverd hebben. Jens De Koker V

6 Inhoudstafel Inleiding... 1 Maatschappelijke relevantie... 1 Doelstelling... 2 Andere Onderzoeken... 3 Hoofdstuk 1: Regulering Vanaf 1830 tot WO I Interbellum Na WO II en de Commissie Wijninckx Wet van 10 april De proactieve overheidscontrole De controle op het gebruik van middelen en methodes van bewaking De reactieve overheidscontrole Internationaal Services Directive Besluit Hoofdstuk 2: Evolutie Inleiding Bewakingsondernemingen Aantal erkende bewakingsondernemingen Omzetcijfer Bewakingsondernemingen Personeel Bewakingsondernemingen Beveiligingsondernemingen Aantal erkende beveiligingsondernemingen Omzet Beveiligingsondernemingen Personeel Beveiligingsondernemingen Besluit Hoofdstuk 3: De Private Veiligheidssector Vandaag Hoofdrolspelers bewaking en hun geschiedenis Securitas Group 4 Securicor Seris Security Cobelguard Marktstructuur Beveiligingsondernemingen Besluit VI

7 Lijst met figuren Figuur 1: Aantal erkende bewakingsondernemingen Figuur 2: Omzet bewakingsondernemingen Figuur 3: Gemiddelde omzet bewaking Figuur 4: Personeel bewaking Figuur 5: Aantal erkende beveiligingsondernemingen Figuur 6: Omzet beveiligingsondernemingen Figuur 7: Personeel beveiliging Figuur 8: Personeel beveiliging Figuur 9: Evolutie Securitas Figuur 10: Evolutie Group4-Securicor Figuur 11: Evolutie Seris Security Figuur 12: Marktaandeel Bewaking VII

8 Inleiding Maatschappelijke relevantie Private veiligheidszorg kan maar degelijk worden verduidelijkt als het wordt vergeleken met de reguliere veiligheidszorg. De reguliere veiligheidszorg, gebracht door politie en justitie, heeft het bieden van bescherming en welzijn aan de inwoners van een Staat als kerntaak. Preventie, ordehandhaving, opsporing, informatie-inwinning en adviesverlening staan hierbij centraal. Doorheen de jaren is ook in de private sfeer plaats gekomen voor de invulling van deze begrippen. Deze activiteiten worden vaak aangeduid met de begrippen private policing, private security, private investigation, private justice, security management en security consultancy. 1 De private veiligheidszorg bestaat dus als markt en deze is in staat om binnen de rechtsstaat hetzij complementair, hetzij als alternatief, te functioneren. Een markt als de plaats waar vraag en aanbod elkaar ontmoeten en beslissingen worden genomen die aanleiding geven tot productie, consumptie en prijsvorming van goederen en diensten, heeft zich ontwikkeld in de sfeer van de veiligheidszorg. 2 De private veiligheidszorg kan gedefinieerd worden als volgt: een geheel van activiteiten bestaande uit preventie, ordehandhaving, opsporing, informatie-inwinning en adviesverlening inzake criminaliteit, overlast en onveiligheidsgevoelens en die op een vrije markt complementair en concurrentieel door private (rechts-)personen tegen betaling worden aangeboden aan private en publieke (rechts-)personen. 3 De geprivatiseerde bewaking en beveiliging is geen nieuw verschijnsel. Reeds in 1830 bestond de burgerwacht, welke een groepering van mensen was dat als kerntaak het handhaven van de orde en de bescherming van het grondgebied had. Hoofdzakelijk verleende de burgerwacht haar diensten aan de burgerij en de opkomende politieke elites. In het 1 Cools M, De onderstromen in de private veiligheidszorg, Panopticon, 2002, Kluwer, Mechelen, Blz Cools M, Criminologie. De wetenschap, de mens, in Vanderborgt J, Vanacker J en Maes E (eds), Criminologie, De Wetenschap, De Mens, Brussel, Politeia, 2000 Blz Cools M, Criminologie. De wetenschap, de mens, Vanderborgt J, Vanacker J en Maes E (eds), Criminologie, De Wetenschap, De Mens, Brussel, Politeia, 2000 blz 205 1

9 interbellum stierven de burgerwachten een stille dood en kwamen de private milities op. 4 Vanaf de jaren 70 heeft de private veiligheidszorg niet enkel een kwalitatieve, maar ook kwantitatieve sprong gemaakt. Het aantal werknemers in de sector, maar ook het aantal ondernemingen en het aantal multinationals steeg. 5 Vooral de laatste decennia is de beveiligingsindustrie explosief gegroeid. Hoogenboom en Morre duiden op het feit dat de private veiligheidszorg een kenmerk van onze hedendaagse maatschappij aan het worden is. 6 Met deze explosieve ontwikkeling van de beveiligingssector, zijn een aantal ontwikkelingen gepaard gegaan welke een beleidsmatig probleem vormden. Hiervoor verwijs ik bijvoorbeeld naar de problemen met politieke private milities in de jaren 80. Om aan deze problemen te voorkomen heeft de Belgische overheid een aantal studies 7 laten uitvoeren, waarop zij dan de reglementering van de markt van de particuliere beveiliging, bewaking en opsporing baseerde. 8 Doelstelling Vanuit mijn voorlopleiding Criminologische Wetenschappen is mijn interesse in de private veiligheidszorg gegroeid. Ik heb begin dit schooljaar voor de Master Bedrijfseconomie gekozen om mijn kansen om tewerkgesteld te worden in deze sector te vergroten. Met deze masterproef wens ik mijn beide opleidingen te combineren. Ik wil een economische analyse maken, van een toch wel criminologisch getinte sector. De private veiligheidszorg bevindt zich op een moeilijke plaats in onze maatschappij. Is er naast de openbare veiligheidszorg plaats voor een private veiligheidszorg? De openbare veiligheid zorgt volgens de Europese ethische politiecode voor het behoud van de openbare rust en de naleving van de wet, zij beschermt en respecteert de fundamentele vrijheden en rechten van het individu, zij zal criminaliteit trachten te voorkomen en te bestrijden en zal de 4 Van Beek B, De evolutie van de private bewaking en opsporing in België vanaf 1830, (Diss. Lic. Crim. Wet.), , Blz Van Laethem W, Decorte T, Bas R, Private politiezorg en grondrechten, Universitaire Pers, Leuven, 1995, V 6 Hoogenboom AB, Morre L, Honderden kleine theaters van bestraffing: de verspreiding van de politiefunctie, Delikt en Delinkwent, 1988, Nr 18, 5, Blz Alan A, Vande Lanotte J (eds), Bewakingsmaatschappijen en privé-milities, rechtvergelijkende studie, 4 delen, Gent, 1987 ; Ghislain P E, Analyse comparée de la réglementation et des pratiques administratives et policières de plusieurs pays européens relatives à la sécuritée privée, 4 delen, Namur, 1987 ; Capelle J, Detectives onder de loep, Brugge, Vanden Broele, 1990, 196 blz ; Boon K, De gespecialiseerde private opsporing, Brussel, Politeia, 1993, 132 blz 8 Van Outrive L, Bas R, Decorte T, Private opsporing en bewaking : onderzoek naar methoden van provate opsporing in bewakings en de grondrechten van de mens, Brussel, Federale Diensten voor wetenschappelijke, technische en culturele aangelegenheden, 132 blz 2

10 bevolking bijstand en service verlenen. 9 Het binnendringen van de winstlogica in deze activiteiten, welke traditioneel worden gezien als een gemeenschappelijk goed, lijkt vatbaar voor kritiek. De bedreiging van rechten en vrijheden en de mogelijkheid om praktijken uit te voeren die een betwijfelbare legaliteit hebben zijn maar voorbeelden van kritieken die worden gegeven. Bovendien kan het overdreven gebruik van de huidige technologische middelen leiden tot een panoptische maatschappij met alomtegenwoordige controle. 10 Deze kritieken duiden op de noodzaak om de sector voldoende af te bakenen. Een wettelijk kader waarin de private veiligheidssector wordt gereglementeerd is nodig om enerzijds de openbare veiligheidszorg de overhand te laten houden en anderzijds de rechten en vrijheden van de burgers te beschermen. Het wettelijk kader werd in België voornamelijk weergegeven door de Wet Tobback 11. Hierin werd onder andere voorzien in een vergunningstelsel. Om een overzicht te behouden over de sector werden de vergunde ondernemingen verplicht jaarlijks een activiteitenverslag op te stellen. Het doel van mijn masterproef is in een eerste deel een samenvatting te geven van het controle- en sanctieapparaat ten aanzien van de private bewaking en beveiliging. In dit systeem zal het vergunningenstelsel een centrale plaats innemen als zijnde een vorm van proactieve controle. In de bespreking volgt ook een overzicht van de reactieve controlemechanismen. In een tweede en derde deel wil ik nagaan hoe de sector geëvolueerd is sinds deze belangrijke regulering. Zowel de evolutie als de markt vandaag zal dus besproken worden. De centrale vraagstelling in deze verhandeling wordt dus: Hoe ziet de regulering eruit, en hoe is de sector geëvolueerd sinds deze regulering?. Andere Onderzoeken Ik vermeld hier kort een aantal onderzoeken verwant aan mijn onderwerp, dat in de laatste jaren uitgevoerd werden. In 1999 werd door adviesbureau Frost & Sullivan een onderzoek verricht naar de stand van zaken in de Europese markt van veiligheidssystemen. De sector werd onderzocht naar de 9 Biot F, Is er naast de openbare veiligheid plaats voor een particuliere veiligheid?, Top Security, jan/feb 2005, Biot F, Is er naast de openbare veiligheid plaats voor een particuliere veiligheid?, Top Security, jan/feb 2005, De Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 3

11 omzet en de evolutie. Ook werd een overzicht gegeven van de te verwachten ontwikkelingen. 12 In 2006 werd een onderzoek verricht naar de stand van zaken omtrent de publiek-private samenwerking. Zoals de naam zelf zegt, gaat het hier om een onderzoek naar de samenwerking tussen de private en publieke actoren. Een aantal projecten worden beschreven, alsook het wettelijk kader van deze publiek-private samenwerking. In het laatste deel van dit onderzoek werden de initiatieven geëvalueerd. 13 In 1995 werd al eens de communicatie tussen de private en de publieke diensten (de zogenaamde grijze politie ) van naderbij bekeken X, De Europese markt van veiligheidssystemen in de handel en de industrie, Top Security, mei/juni 1999, Blz Van Fraeghem T, Stand van zaken publiek-private samenwerking in de veiligheidszorg; Casestudy bij een bewakings- en beveiligingsonderneming, Private Veiligheid, Nov 2006, Blz Van Laethem W, Decorte T, Bas R, Private politiezorg en grondrechten, Universitaire Pers, Leuven, 1995, 357 blz 4

12 Hoofdstuk 1: Regulering Om een idee te geven van hoe de regulering van vandaag tot stand gekomen is, begint dit hoofdstuk bij 1830, bij de oprichting van de burgerwachten. De burgerwachten, welke ontstonden in 1830, de wetgeving die tot stand kwam tijdens het interbellum, de Commissie Wijninckx en uiteindelijk ook het belangrijkste wetgevend document, de Wet Tobback oftewel de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid, zullen allen besproken worden in dit hoofdstuk. Er wordt in dit hoofdstuk ook kort iets gezegd over de situatie op internationaal niveau, meerbepaald wordt de Services Directive behandeld. 1. Vanaf 1830 tot WO I Een eerste initiatief dat leek op de opkomst van de private veiligheidszorg, zijn de burgerwachten van Op 26 oktober 1830 werd bij decreet besloten tot de oprichting van deze organisatie. Het was een groepering van burgers zonder enige beroepservaring betreffende het krijgsleven. Deze groeperingen verleende diensten aan de burgerij en de opkomende politieke elites, onder andere door het beschermen van bezittingen en mogelijke volksopstanden te bedwingen. De voornaamste taak bestond erin de orde te handhaven en het grondgebied te beschermen. Door haar sterke verbondenheid met de politieke elites werd de burgerwacht beïnvloed door de politieke en de sociale gedachten van de klassen waartoe zij behoorden. De wapens waarover zij beschikte, werden dan ook niet enkel gebruikt voor de eigenlijke doelstellingen, maar ook voor de doelstellingen van de oversten dat zij dienden. 15 Vanaf 1886 stond de burgerwacht haar taken af aan het leger, om tegen WO I een stille dood te sterven Van Beek B, De evolutie van de private bewaking en opsporing in België vanaf 1830, (Diss. Lic. Crim. Wet.), , Blz Van Outrive L, Cartuyvels Y, Ponsaers P, Sire, ik ben ongerust : geschiedenis van de Belgische Politie , Leuven, Kritak, Blz 112 5

13 2. Interbellum In het kader van de maatschappelijke ontwikkelingen werd in alle democratische landen gestreefd naar het voorkomen van de vorming van gewapende groepen, uitgerust met uniformen, die tot gevechtsformaties konden uitgroeien dat in staat zouden zijn de macht te veroveren of het normale raderwerk van een democratische rechtsstaat te kunnen verstoren. 17 Vanaf 1933 namen de problemen in verband met de private milities echter toe. Deze particuliere gepolitiseerde groeperingen, welke hun leden een militaire opleiding gaven, en welke meestal voorzien werden van een uniform, werden stilaan een gevaar voor de openbare orde. Voor 1933 hadden zich al incidenten voorgedaan met de Union Civique Belge en het Legion Nationale. De schermutselingen tussen de fascistische en de socialistische milities namen echter na 1933 zienderogen toe, en leidde tot de wetten van 29 juli 1934 en 4 mei 1936 betreffende de private milities. 18 De wet verbood vanaf dat moment elke organisatie van privé personen, waarvan het oogmerk is geweld te gebruiken of het leger of de politie te vervangen, zich met deze actie in te laten of in hun plaats op te treden. Uitzonderingen waren mogelijk voor niet-politieke organisaties en commerciële privé-organisaties. Deze afwijkingen moesten echter eerst worden goedgekeurd door de Ministerraad. 19 Het dragen van gevaarlijke voorwerpen bij een betoging of bij een vergadering werd eveneens verboden. 20 Het was oorspronkelijk de bedoeling om ook een uniformverbod op te leggen, maar dit kwam er pas met de aanpassing in Ondanks de geleverde inspanningen bereikte de wet echter nooit wat zij voor ogen had. Het verbod tot oprichting van een privé-militie verhinderde de oprichting of deelname niet en het bevel tot ontbinding belette niet dat de organisatie bleef bestaan. 22 De wet van 29 juli 1934 kon dan wel haar effect gemist hebben, er moet echter opgemerkt worden dat hier reeds de basis gelegd werd voor het huidige vergunningstelsel. Reeds in 1934 werden afwijkingen toegestaan op de wet op de private milities, na onderzoek door de gerechtelijke overheden en na goedkeuring door de Ministerraad. 17 Capelle J, Het labyrint: private milities en politiewezen doorgelicht met het officiële rapport van de Commissie Wijninckx, Brussel, SEVI, blz Van Beek B, o.c., Blz Capelle J, o.c., blz Van Beek B, o.c., Blz Capelle J, o.c., blz Capelle J, o.c., Blz 27 6

14 3. Na WO II en de Commissie Wijninckx In de jaren 60 lijkt het startschot te zijn gegeven voor de groei van de beveiligingsbranche. Een toename van het aantal ondernemingen en het aantal werknemers in de sector lijkt deze periode te typeren. De jaren 70 werden dan weer gekenmerkt door een stabiliseringsperiode welke ongeveer een 10-tal jaar duurde. Samen met deze evolutie in de sector, kwam ook de criminaliteit meer op de voorgrond, en het ontstaan van de mass private property. Deze 2 zaken kunnen als oorzaken gezien worden voor de enorme groei in de veiligheidssector dat de jaren 60 tot 80 kenmerkte. De jaren 80 worden echter ook gekenmerkt door een aantal incidenten tussen extreem rechts enerzijds en de private politie anderzijds. Bij deze incidenten waren de organisaties NSV, VMO en Front de la Jeunesse (om er maar enkele te noemen) nooit ver weg. Ook de politieke-syndicale informatieverzameling door de reguliere politie- en inlichtingendiensten was een gevoelig onderwerp van die tijd. Deze 2 zaken deden de Commissie Wijninckx, oftewel de parlementaire onderzoekscommissie betreffende de problemen in verband met de ordehandhaving en private milities, ontstaan. 23 In de jaren voor 1980 werd volgens velen onvoldoende opgetreden tegen communautaire rellen, tegen verschillende acties en aanslagen van extreem-rechtse groepen of tegen andere gewelddaden. Bovendien riep men van politionele zijde dat de bestaande wetten van 34 en 36 onvoldoende waren om efficiënt op te treden. De commissie moest vragen beantwoorden zoals: Hoe zit de vork nu precies in de steel? en Waarom wordt er niet vervolgd?. De commissie moest vooral nagaan of het niet vervolgen een gevolg was van een ontbrekend of niet aangepast wetgevend instrumentarium of dat het probleem eerder ergens anders te situeren was. In de literatuur wordt beschreven dat deze Commissie het kantelmoment was voor de private veiligheidszorg. Het is de verdienste van de Commissie Wijninckx om de private veiligheidszorg aan een parlementair onderzoek te onderwerpen waardoor de sector het professionalisme van vandaag heeft kunnen verwerven Cools M, De Commissie Wijninckx revisited, Politie en veiligheid,???, Blz Cools M, o.c., blz 129 7

15 4. Wet van 10 april 1990 De rode draad doorheen de geschiedenis van de private veiligheidssector is deze van de argwanende positie van de overheid ten opzichte van deze sector. Het afwijken van het geweldsmonopolie voor de staat zou immers kunnen leiden tot private justitie, klassenjustitie en schendingen van de grondrechten van de burger (zijnde de fundamentele rechten en vrijheden). In deze context werd in 1990 afstand genomen van de oorspronkelijke wet van 1934 betreffende de private milities. Men ging over tot de ontwikkeling van het wettelijk kader dat tot op vandaag nog steeds bestaat. De volledige naam luidt: de wet op de bewakingsondernemingen, de beveiligingsondernemingen en de interne bewakingsdiensten. Deze naam duidt al meteen op het feit dat de wet een onderscheid maakt naar verschillende soorten ondernemingen. De bewakingsonderneming, welke een rechts- of natuurlijk persoon is, die een activiteit uitoefent bestaande in de blijvende of tijdelijke levering aan derden van diensten van: toezicht op en bescherming van roerende of onroerende goederen, bescherming van personen, toezicht op en bescherming bij het vervoer van waarden, beheer van alarmcentrales, toezicht op en controle van personen met het oog op het verzekeren van de veiligheid op al dan niet publiek toegankelijke plaatsen, verrichten van de vaststellingen die uitsluitend betrekking hebben op de onmiddellijk waarneembare toestand van goederen die zich bevinden op het openbaar domein, in opdracht van de bevoegde overheid of van de houder van een overheidsconcessie en de begeleiding van groepen van personen met het oog op de verkeersveiligheid. 25 De wet van 10 juli 1990 beschrijft een interne bewakingsdienst als elke dienst die door een natuurlijke persoon of een rechtspersoon ten eigen behoeve wordt georganiseerd in de vorm van de hierboven vermelde 5 e activiteit of, voor zover ze plaatsvindt op voor publiek toegankelijke plaatsen, in de vorm van de 1 e tot 4 e, 6 e of 7 e activiteit. 26 Een beveiligingsonderneming is elke natuurlijke of rechtspersoon die een activiteit uitoefent 25 Art 1 van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 26 idem 8

16 bestaande in de blijvende of tijdelijke levering aan derden van diensten van conceptie, installatie, onderhoud of herstelling aan alarmsystemen en alarmcentrales. 27 Omwille van de snelle evoluties in de sector was men genoodzaakt om het controle- en sanctiesysteem door middel van uitvoeringsbesluiten en wetswijzigingen te wijzigen. 28 Artikels werden toegevoegd, geschrapt of vervangen. Zoals reeds uit de voetnoot bleek, zijn de verandering doorgevoerd in 1997, 1999, 2001 en Deze veranderingen maken dat in de wet zoals ze er vandaag uitziet, niet enkel meer het onderscheid wordt gemaakt tussen bovenvermelde soorten ondernemingen. Vandaag de dag worden ook de ondernemingen voor veiligheidsadvies (security consulting) en de opleidingsinstellingen gedefinieerd. De naam van de wet luidt dan ook wet tot regeling van de private en bijzondere veiligheid. 29 Terloops vermeld ik ook dat samen met de wet op de bewakingsondernemingen, de beveiligingsondernemingen en de interne bewakingsdiensten, de wet tot de regeling van het beroep de privé detective 30 is tot stand gekomen. Een bespreking van deze wet zou mij echter te ver leiden. In wat volgt zal een overzicht gegeven worden van de middelen waarover de overheid beschikt om onregelmatigheden in de sector vast te stellen en om erop te reageren. Om een degelijk overzicht te behouden wordt een onderscheid gemaakt naar de proactieve overheidscontrole, de controle ten aanzien van middelen en methodes die worden aangewend tijdens de uitvoering van bewakingsactiviteiten en de reactieve overheidscontrole. 31 In het kader van deze scriptie is vooral de proactieve en de reactieve overheidscontrole van belang. De controle ten aanzien van middelen en methodes worden ter volledigheid vluchtig besproken. 27 idem 28 Hutsebaut F, Peperstraete T, De controle op de private bewakingsondernemingen: een stand van zaken, Panopticon, 2005, 3, blz Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 30 Wet van 19 juli 1991 betreffende de regeling van het beroep de privé detective 31 aan de hand van deze indeling wordt de stand van zaken zeer duidelijk uitgelegd in het werk: Hutsebaut F, Peperstraete T, De controle op de private bewakingsondernemingen: een stand van zaken, Panopticon, 2005, 3, blz De wet gebruikt deze indeling niet. 9

17 4.1 De proactieve overheidscontrole Eén van de belangrijkste doelstellingen van de wet van 1990 was de kwaliteit van de aangeboden diensten te verbeteren. Dit wou men ondermeer realiseren door een overheidsorgaan op te richten dat zich bezig hield met de controle van de instroom van individuen en ondernemingen op de bewakingsmarkt. Concreet gebeurde dit door de bewakingsondernemingen te onderwerpen aan een vergunningstelsel, en de individuele bewakingsagenten te verplichten een identificatiekaart te dragen. Zowel de vergunning als de identificatiekaart worden afgeleverd door de Minister van Binnenlandse Zaken, indien voldaan wordt aan de toelatingsvoorwaarden (cfr. supra). 32 In de praktijk worden de controles uitgevoerd door de Directie Private Veiligheid, welke ressorteert onder de Algemene Directie Veiligheids- en Preventiebeleid van de federale overheidsdienst Binnenlandse Zaken. 33 De proactieve controle ten aanzien van de bewakingsondernemingen Niemand mag de diensten van een bewakingsonderneming aanbieden [ ] of zich als dusdanig bekend maken, indien hij daartoe vooraf geen vergunning heeft gekregen van de Minister van Binnenlandse Zaken, na advies van de Veiligheid van de Staat en van de procureur des Konings van de vestigingsplaats van de onderneming en, bij ontstentenis ervan, van de Minister van Justitie. 34 Dit staat te lezen in het 2 e artikel van de wet van Het advies dat aan de Minister van Binnenlandse Zaken gegeven wordt, is echter niet bindend. Waarom is dit advies dan noodzakelijk, als het toch geen bindende kracht heeft? De literatuur stelt dat dit advies als functie het vaststellen van het gerechtelijk verleden van de vragende partij heeft. 35 In principe wil men hiermee dus voorkomen dat ondernemingen welke zich ervoor al niet conform de wet gedroegen, opnieuw een vergunning krijgen. Wil een onderneming een vergunning verkrijgen, zal deze moeten voldoen aan een aantal wettelijk bepaalde voorwaarden inzake personele, organisatorische, technische en 32 Hutsebaut F, Peperstraete T, De controle op de private bewakingsondernemingen: een stand van zaken, Panopticon, 2005, 3, blz Hutsebaut F, Peperstraete T, o.c., blz Art 2 van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 35 Schoolmeesters P, Bewaking en beveiliging: Praktische gids bij de nieuwe wetgeving, Brugge, Die Keure, 1991, 21 en Hutsebaut F, Peperstraete T, o.c., 47 10

18 infrastructurele middelen. 36 Vergunningen worden verleend voor een termijn van 5 jaar, en kan voor gelijke termijnen worden verlengd. 37 De onderneming mag bovendien geen andere activiteiten uitvoeren dan deze waarvoor zij een vergunning heeft gekregen. Dit principe komt voor uit Art 2, 2 van de wet van De wetgever tracht hiermee te voorkomen dat nieuwe, onervaren ondernemingen zich meteen zouden toeleggen op risicovolle activiteiten. Er dient ook worden aangestipt dat het volgens de wet verboden is voor derden om gebruik te maken van de diensten van een bewakingsonderneming welke niet vergund is. 38 Aan de vergunningsverplichting van de ondernemingen worden ook vereisten van de bewakingsagenten gekoppeld. Deze zullen later besproken worden. Er worden in de wet naast de algemene verplichtingen ook een aantal specifieke bepalingen besproken. Zo moet de bewakingsonderneming verbonden zijn aan een erkende verzekeringsonderneming betreffende haar burgerrechtelijke aansprakelijkheid. Verder worden een aantal technische minimumvereisten vastgelegd zoals bijvoorbeeld het feit dat de exploitatiezetel voldoende communicatiemogelijkheden moet hebben met de politiediensten of dat de onderneming moet beschikken over een afzonderlijk beveiligd lokaal waarin alle klantendossiers worden bijgehouden. Het model van de werkkledij van de bewakingsagenten moet ook vooraf goedgekeurd zijn door de Minister van Binnenlandse Zaken. Dit uniform mag geen aanleiding geven tot enige verwarring met de kledij van de agenten van de openbare macht, wat ook het geval is voor de voertuigen dat deze gebruiken. 39 De proactieve controle ten aanzien van het bewakingspersoneel De controle op de bewakingsondernemingen blijft niet enkel bij het afleveren van een vergunning voor de onderneming. De individuele medewerkers van deze sector worden ook 36 Art 4bis, 1 van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 37 Idem 38 Art 4, 1er van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 39 Art 8, 1 en 4 Art 4, 1er van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 11

19 aan een grondige screening onderworpen. De wet maakt hierbij een onderscheid tussen het leidinggevend en het uitvoerend personeel. De verschillen tussen de vereisten van beide groepen zijn echter miniem te noemen. Wat volgt zal dus voor beide groepen gelden, tenzij het uitdrukkelijk wordt vermeld. Een eerste voorwaarde betreft het gerechtelijk verleden van de medewerkers. Het 5 e artikel van de wet van 1990 geeft aan dat de personen dat de werkelijke leiding hebben over de onderneming in het verleden niet mogen veroordeeld zijn, ook niet met uitstel, tot enige correctionele of criminele straf, bestaande uit een geldboete, een werkstraf of een gevangenisstraf. 40 Ten aanzien van het uitvoerend personeel geldt dat deze niet mogen veroordeeld zijn tot een gevangenisstraf van ten minste 6 maanden, wegens enig misdrijf. Daarboven komt nog eens dat de personen dat in het verleden veroordeeld werden tot een gevangenisstraf van ten minste 3 maanden wegens slagen en verwondingen, ook geweerd worden. Het uitvoerend personeel mag tenslotte ook niet veroordeeld zijn geweest voor feiten zoals oplichting, aanranding van de eerbaarheid of de vorming van een criminele organisatie. 41 Waar het leidinggevend personeel helemaal niet mag veroordeeld zijn, blijft men bij het uitvoerend personeel toch iets soepeler, doch nog steeds zeer streng. Doorheen de jaren werden de vereisten in verband met het strafrechtelijk verleden van de medewerkers meermaals aangescherpt, wat erop wijst dat de wetgever doorheen de jaren toch een stijgend belang hechtte aan de betrouwbaarheid van de personen dat professioneel actief zijn in deze sector. 42 Zowel het leidinggevend als het uitvoerend personeel moet voldoen aan een aantal vereisten in verband met de beroepsdeontologie. De wet zegt dat er voldaan moet worden aan een aantal moraliteitsvoorwaarden vooraleer men aan de slag kan in de sector. In de praktijk krijgt dit de vorm van een veiligheidsonderzoek, wat uiteindelijk een doorgedreven screening is van de persoon. 43 Daarnaast worden in de wet een aantal voorwaarden gegeven inzake opleiding, vorming en ervaring van het bewakingspersoneel. Het leidinggevend personeel moet beschikken over een 40 Art 5 van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) en Hutsebaut F, Peperstraete T, o.c., blz Art 5, 1 en Art 6, 1 van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 42 Hutsebaut F, Peperstraete T, o.c., blz Hutsebaut F, Peperstraete T, o.c., blz 49 12

20 specifiek bekwaamheidsattest dat kan worden behaald bij een officieel erkende opleidingsinstelling. De erkenning van deze opleidingsinstellingen wordt eveneens verleend door de Minister van Binnenlandse Zaken en geldt voor een hernieuwbare termijn van 5 jaar. Voor het uitvoerend personeel zijn de voorwaarden iets complexer. Zij moeten ten eerste een algemeen bekwaamheidsattest behalen, plus eventueel een bijkomende specialisatiemodule afhankelijk van de opdracht dat men zal uitvoeren. Bovendien moet het uitvoerend personeel slagen in een eenmalig psychotechnisch en medisch onderzoek. 44 Een belangrijke voorwaarde voor beide soorten medewerkers is dat er een onverenigbaarheid van beroepen bestaat. Het leidinggevend en uitvoerend personeel mag niet tegelijkertijd het beroep van privé detective uitvoeren, noch fabrikant of handelaar zijn van wapens of munitie. Bovendien is er een sperperiode na het bekleden van bepaalde openbare ambten. Om een functie binnen een bewakingsonderneming te bekleden mag men sinds 5 jaar geen lid geweest zijn van een politiedienst, inlichtingendienst of enige andere instantie van openbare of militaire ambten (over deze laatste bestaat een nader door de Koning bepaalde lijst). 45 Het doel van deze overgangsmaatregel bestaat erin een te sterke verwevenheid tussen de publieke en private veiligheidsactoren tegen te gaan, en zo het ontstaan van de grijze politie (of een te sterke communicatie tussen beide) te vermijden. 46 Indien het uitvoerend of leidinggevend personeelslid voldoet aan de vereiste voorwaarden, verkrijgt deze van de federale overheidsdienst Binnenlandse Zaken een identificatiekaart. Deze moet ten allen tijde gedragen worden tijdens het uitvoeren van de activiteit, en moet kunnen voorgelegd worden indien de bevoegde personen daarom vragen. 47 Besluit Proactieve overheidscontrole De overheid wenst door middel van het vergunningstelsel en via toelatingsvoorwaarden de kwaliteit van de sector op peil te houden. De bewakingsondernemingen worden voor een periode van 5 jaar door het Ministerie van Binnenlandse Zaken vergund, voor een beperkt 44 Art 5, 5 en Art 6, 5 van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 45 Art 5, 4, 6 en Art 6, 4 en 6 van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 46 Hutsebaut F, Peperstraete T, o.c., blz Hutsebaut F, Peperstraete T, o.c., blz 50 13

21 aantal activiteiten. Met de bepaling dat geen derde mag gebruik maken van een niet vergunde onderneming wordt niet enkel de niet vergunde onderneming, maar ook de persoon die ervan gebruik maakt, geïncrimineerd. Bovendien blijft het niet enkel bij de vergunning voor de onderneming, maar ook voor de medewerkers gelden specifieke toelatingsvoorwaarden. Met dit systeem tracht de overheid de groei van een sector welke dicht aanleunt tegen 1 van haar eigen activiteiten, in de hand te houden en de kwaliteit ervan te verzekeren. 4.2 De controle op het gebruik van middelen en methodes van bewaking De controle op het gebruik van middelen en methodes vormt een tweede vorm van overheidsinterventie ten aanzien van de private veiligheidssector. Omwille van het feit dat een aantal van deze ingezette middelen en gebruikte methodes een gevaar kunnen vormen voor de openbare orde, creëerde de wetgever bij de totstandkoming van de wet van 1990 de mogelijkheid om deze middelen en methodes aan bepaalde eisen te onderwerpen. 48 Het dragen van wapens Uit de wapenwet komt voort dat het ook voor bewakingsagenten verboden is wapens te dragen. Op deze regel kunnen uitzonderingen gemaakt worden als de bewakingsagent over een speciaal bekwaamheidsattest wapendracht beschikt en indien hij over een ervaring van ten minste 6 maanden beschikt. Bovendien moet de onderneming een bijzondere toestemming verkrijgen van de Minister van Binnenlandse Zaken, en moet er een aparte wapenkamer ingericht zijn waarbij een verantwoordelijke permanent het gebruik van de wapens registreert. 49 Vervoer van waarden In 1995 werd het land opgeschrikt door een aantal gewelddadige overvallen op geldtransporten. Vanaf dan werd ook deze tak van de bewakingssector aan een strenger overheidstoezicht onderworpen. Vandaag moeten de bewakingsagenten dat voor het vervoer van waarden instaan beschikken over een bekwaamheidsattest waardentransport, wat 48 Hutsebaut F, Peperstraete T, o.c., blz Idem 14

22 verkregen wordt na een specifieke opleiding. De wet van 1990 stelt ook dat bij elk transport de federale en lokale politie op de hoogte moet worden gebracht. Ook de procedure voor het laden en lossen van waarden wordt via de wet geregeld. 50 Activiteiten van sociale controle In 1999, na een aantal ophefwekkende gebeurtenissen in de portierswereld, werd nog een activiteit toegevoegd aan het overheidstoezicht. Het betrof hier het toezicht op en controle van personen met het oog op het verzekeren van de veiligheid op het voor publiek toegankelijke plaatsen. 51 Vanaf dan werden alle personen dat activiteiten van sociale controle uitoefenden, gezien als bewakingsagenten. Deze aanvulling op de wet van 1990 werd dan ook de portierswet genoemd. Er werd duidelijkheid geschept over wat toegangscontrole precies inhield, en deze controle werd aan allerhande bepalingen onderworpen. Zo mag enkel gezocht worden naar wapens en andere gevaarlijke voorwerpen die het goede verloop van het evenement zouden kunnen verstoren. Deze opsporing mag niet systematisch gebeuren, mits toelating en slechts oppervlakkig. 52 Dit zijn slechts voorbeelden van de bepalingen dat in de portierswet weergegeven worden. De geïnteresseerde lezer kan de wet van 1990 raadplegen, artikel 8, 6bis. Specifiek toezicht op andere activiteiten van bewaking In 2003 werden nog 3 andere methodes van bewaking gereguleerd. Concreet werden de mobiele bewaking, winkelinspectie en het gebruik van honden aan bijkomende vereisten onderworpen Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 51 Art 1 van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 52 Art 8, 6bis, van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 53 Hutsebaut F, Peperstraete T, o.c., blz 53 15

23 4.3 De reactieve overheidscontrole Hoewel de hierboven beschreven maatregelen tot doel hebben de bewakingsmarkt te vrijwaren tegen minder betrouwbare ondernemingen en de toepassing van ongeoorloofde bewakingsmethoden uit te sluiten, lijkt het noodzakelijk dit te ondersteunen met een reactief controle- en sanctieapparaat. In de wet werden dan ook diverse maatregelen genomen om inbreuken vast te stellen. De eerste mogelijkheid ter controle zijn de activiteitenverslagen welke de bewakingsondernemingen elk jaar aan de Minister van Binnenlandse Zaken moeten toesturen. Artikel 14 bepaalt dat de ondernemingen elk jaar een verslag moeten indienen bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken, waarvan de Minister zelf de inhoud bepaalt. De Minister zal op zijn beurt hierover verslag uitbrengen bij de Kamer van Volksvertegenwoordigers. 54 Later in deze verhandeling zal aan de hand van deze verslagen een beeld geschetst worden van de sector. De ondernemingen worden ook doorgelicht door middel van het vergunningstelsel en bij de aanvraag voor een nieuwe vergunning. Er kunnen ook controles worden uitgevoerd op aangeven van de reguliere politiedienst of na klacht van een burger. Indien bij een controle inbreuken worden vastgesteld, voorziet de wet in een aantal sancties. De vergunning van de onderneming kan ingetrokken worden of voor een periode van 6 geschorst. Ten aanzien van de individuele bewakingsagent kan men eveneens tijdelijke of definitieve sancties opleggen. De identificatiekaart van de agent kan ingetrokken worden of de agent kan eveneens voor een periode van 6 maanden geschorst worden. De onderneming kan ook een administratieve geldboete opgelegd worden, indien deze een aantal exact bepaalde voorwaarden niet naleeft. Bijvoorbeeld indien de onderneming geen volledige medewerking verleent aan een rechterlijke instantie. 55 Boetes kunnen gaan van 2,5 tot euro Art 14 van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 55 Art 10 van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 56 Art 18 van de Wet van 10 april 1990 tot regeling van de private veiligheid (B.S. 25 mei 1990), gewijzigd bij de wetten van 18 juli 1997 (B.S. 28 augustus 1997), 9 juni 1999 (B.S. 29 juli 1999), 10 juni 2001 (B.S. 19 juli 2001) en 19 december 2003 (B.S. 3 juni 2004) 16

24 In de literatuur is de vraag gerezen of deze controle niet gereduceerd wordt tot een papieren controle. Het is niet ondenkbaar dat een bewakingsonderneming zich laat verleiden tot het uitvoeren van een activiteit waarvoor zij niet is vergund. Een eenzijdige administratieve controle (onder de vorm van een activiteitenverslag) lijkt dan niet de meest aangewezen manier om dergelijke inbreuk vast te stellen. Een voldoende aantal controles in het veld moet er dan ook voor zorgen dat dergelijke inbreuken op tijd vastgesteld worden. Deze inspanningen worden vooral geleverd door de medewerkers van de Dienst Private Veiligheid Internationaal Tot hier werd een overzicht gegeven van de Belgische wetgeving met betrekking tot de private veiligheid. Aangezien de Services Directive een belangrijke invloed heeft, of zou gehad hebben, op deze sector, wordt deze ook kort besproken. 5.1 Services Directive Bedrijven dat gevestigd zijn in de EU hebben de vrijheid om zich te gaan vestigen in een ander land van de EU, of diensten aan te bieden in een ander land dat lid is van de EU. De vrijheid van vestiging en de vrije verrichting van grensoverschrijdende diensten zijn 2 fundamentele vrijheden dat de Europese markt kenmerken. Hoewel deze 2 punten toepasbaar moeten zijn voor de hele Europese markt, blijken de voordelen zich vooral te bevinden in de goederenmarkten. Onderzoek naar de staat van de Europese interne dienstenmarkt heeft aangetoond dat er hier nog wettelijke, administratieve en praktische obstakels te vinden zijn. Als reactie op dit rapport werd in januari 2004 de Services Directive opgesteld en aangenomen door het Europese Parlement in december Tegen eind 2009 zou de Services Directive moeten aangenomen worden in al de EU lidstaten. 58 Het doel van de Services Directive, ook wel de Bolkestein-richtlijn genoemd, is het wegnemen van hinderpalen die de ontwikkeling van de dienstenactiviteiten en de voltooiing van de interne markt in de weg staan. Men wil zowel de dienstverrichters als de afnemers de 57 Hutsebaut F, Peperstraete T, o.c., blz X, (z.d.), A single Market for services, [WWW] European Commission Internal Market, [09/03/2008] 17

25 mogelijkheid geven om makkelijker gebruik te maken van de fundamentele vrijheden van vrijheid van vestiging en de vrije verrichting van grensoverschrijdende diensten. Hen deze mogelijkheid geven zou een positieve invloed moeten hebben op de kwaliteit van de diensten, alsook op de prijzen ervan. 59 Concreet zegt de Services Directive dat er geen nationaliteitscriteria meer mogen gehanteerd worden voor wie een dienst wil aanbieden, en ze vereenvoudigt de toelatings-, erkennings- en vergunningsprocedures voor buitenlandse bedrijven. De bepaling met betrekking tot de nationaliteitscriteria vormt het beginsel van het oorsprongsland. Het houdt in dat dienstverrichters enkel en alleen aan de nationale bepalingen van het land van oorsprong onderworpen zijn en niet aan de wetten van het land waar de diensten geleverd worden. Anderzijds wil de richtlijn ook de hinderpalen waarvoor geen dwingende reden van algemeen belang bestaat, en die een rem vormen op de vestiging van een onderneming op het grondgebeid van een lidstaat, verbieden. 60 Bijkomend voorzag de richtlijn dat enkel de autoriteiten van het land van oorsprong ook in het land van bestemming de activiteiten van de betrokken onderneming mochten controleren en sanctioneren. 61 Oorspronkelijk viel de private veiligheidssector ook onder de richtlijn. Hierop kwam echter onmiddellijk kritiek. Zeker met betrekking tot het principe van het oorsprongsland werden een aantal niet onbelangrijke bedenkingen gemaakt. In de meeste Europese landen beschouwen nationale overheden de dienstverlening met betrekking tot private veiligheid als een activiteit met raakpunten aan de openbare orde en publieke veiligheid. Een eerste punt van kritiek was dat de richtlijn hieraan geen aandacht schonk. Er is ook veel verschil in wetgeving omtrent wat een private speler mag en niet mag. Zo mogen bijvoorbeeld in sommige landen bewakingsagenten wapens dragen, maar in andere dan weer niet. Het verschil in reglementering is dus een tweede punt van kritiek. In bijvoorbeeld Cyprus of Tsjechië is de private veiligheidsector nauwelijks gereglementeerd. Een onderneming zou zich dus in 1 van deze landen kunnen gaan vestigen, in heel Europa vrij diensten aanbieden, en alzo aan toezicht en controle te ontsnappen X, (z.d.), Handboek voor de implementatie van de dienstenrichtlijn, [WWW] [09/03/2008] 60 X, (z.d.), Basisprincipes van de richtlijn Bolkestein, [WWW] ACV, PageId=43640 [09/03/2008] 61 De Clerck H, Diensten van private veiligheid: uit de greep van Bolkestein?, Private Veiligheid/Securité privée, april 2006, 28, blz Idem 18

26 Toen de Services Directive opgesteld werd, had deze voor ogen de kwaliteit van diensten te verbeteren. Het ook laten toepassen op de private veiligheidssector zou een behoorlijk verlies aan kwaliteit kunnen inhouden. De betrokken ondernemingen vreesden niet enkel een kwaliteitsverlies, maar ook een niet te houden concurrentie, welke weer een invloed zou hebben op de prijzen. De CoESS (Europese Confederatie van Veiligheidsdiensten) en de ESTA (Europese vereniging van waardetransporteurs) hebben dan ook hevig weerwerk geboden tegen de richtlijn. In de uiteindelijke Services Directive worden de diensten voor bewaking van eigendommen en panden, beveiliging van personen, surveillances of toezicht op gebouwen en het in bewaring geven en houden, vervoeren en distribueren van geld en kostbaarheden uitgesloten van het toepassingsgebied. De verkoop, levering, installatie en onderhoud van technische beveiligingsvoorzieningen vallen er wel nog onder Besluit Door middel van het vergunningstelsel en de proactieve controle, oefent de overheid een behoorlijk sterke controle uit over de private veiligheidssector. Enerzijds wil zij hiermee de avonturiers en amateurs weghouden uit een sector dat zich toelegt op de veiligheid van de burger, anderzijds wil zij de burger beschermen tegen machtsmisbruik of het gebruik van methoden en middelen welke de fundamentele rechten van de burger kunnen schenden. De overheid heeft een arsenaal van sanctiemogelijkheden uitgewerkt voor deze ondernemingen die zich niet houden aan de vooropgestelde voorwaarden. Het ziet ernaar uit dat de wetgever doorheen de jaren steeds verder afdrijft van haar tegenhoudend standpunt ten opzichte van de privatisering van de politiefunctie. De bijsturingen die plaats gevonden hebben sinds 1990 lijken het private initiatief te stimuleren. Een voorbeeld hiervan is de creatie van een juridische basis die het uitvoeren van politietaken door bewakingsondernemingen moet reguleren. In een artikel in Private Veiligheid van 2006 verklaarde toenmalig Minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael dat het activiteitenpakket van de private bewakingsmarkt doorheen de jaren inderdaad is uitgebreid. Het uitgangspunt daarbij was echter altijd dat er geen afbreuk mocht gedaan worden aan de 63 X, (z.d.), Handboek voor de implementatie van de dienstenrichtlijn, [WWW] [09/03/2008] 19

27 kerntaken van de politie. Veiligheid is een recht en een taak dat de overheid op zich moet nemen. De privé bewaking kan echter wel als ondersteunend en aanvullend gezien worden. 64 Met deze veranderende trend wordt aan de private veiligheidssector de mogelijkheid gegeven om een publiek-private samenwerking op te zetten. De beveiligingsmarkt van de KMO s en bedrijven lijken min of meer volledig gedekt te zijn. Het lijkt mij de dag van vandaag ondenkbaar dat er nog veel bedrijven zijn zonder alarminstallatie, of die niet aangesloten zijn bij een bewakings- of beveiligingsfirma. Net daarom ligt de toekomst van de veiligheidssector mijn inziens in de publiek-private samenwerking. De steeds toenemende veiligheidseis zal optimaal kunnen beantwoord worden, indien beide partijen uitvoeren waarin zij uitblinken en waarvoor zij zijn opgeleid. Op internationaal vlak vallen de beveiligingsdiensten onder de Services Directive, de bewakingsactiviteiten niet. Dit is enigszins logisch te noemen, omdat de overheid ernaar streeft de sector te reglementeren, terwijl deze richtlijn het mogelijk zou maken om aan die regulering te ontsnappen. 64 X, Interview met Minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael, Private veiligheid, april 2006 (28), Blz 13 20