Het tuchtrecht voor registeraccountants. 1. Inleiding

Transcriptie

1 Het tuchtrecht voor registeraccountants 1. Inleiding Voor de gemiddelde Nederlander is de wereld van het recht erg ingewikkeld en ondoorzichtig. Vermoedelijk zal hij nog wel het onderscheid kennen tussen het civiele recht (rechten en plichten van burgers ten opzichte van elkaar) en het strafrecht (schending van voor alle burgers geldende rechtsnormen), maar veel verder zal zijn kennis over het algemeen niet reiken. De rechtswereld is echter veel gevarieerder. Het recht speelt overal een rol waar relaties tussen mensen in de samenleving bestaan. Het aantal relaties in de samenleving is echter oneindig groot en er zijn heel veel verschillende vormen van. Dat levert even zo vele soorten regels op waaraan men zich, al dan niet uit vrije keus, onderwerpt. Wie lid is van bijvoorbeeld een sportvereniging, heeft naast de civielrechtelijke regels over de vereniging als instituut, ook rechtstreeks te maken met de regels die zo n vereniging zichzelf gesteld heeft. Door zijn lidmaatschap onderwerpt hij zich vrijwillig aan deze laatste. Doet hij dat niet, dan kan hij zijn lidmaatschap verliezen. Wie in een bedrijf werkt komt, naast de wettelijk vastgelegde regels, ook onherroepelijk in aanraking met de alleen voor dat bedrijf of die bedrijfstak geldende regels door middel van een c.a.o., een bedrijfsreglement en dergelijke. Beroepsgroepen met een bijzondere deskundigheid die een maatschappelijke functie vervullen, zijn in onze samenleving bij de wet geregeld. Gedacht moet worden aan advocaten, medici, notarissen en ook registeraccountants. Voor deze beroepsgroepen geldt er naast het voor iedereen geldende civiele recht en strafrecht, ook nog een speciaal beroepstuchtrecht. Zij vallen dus onder drie groepen rechtsregels, die elk voor bepaalde specifieke rechtsproblemen gelden. 2. De registeraccountant en het NIVRA De registeraccountant (RA) biedt aan de samenleving een pakket van diensten dat geënt is op hoog gespecialiseerde vakkennis. Zijn opleiding moet daarom voldoen aan door de wet vastgestelde eisen die een hoge kwaliteit van dienstverlening mogelijk maken. De titel RA krijgt hij echter niet meteen bij het diploma. Die verkrijgt hij pas bij inschrijving in het accountantsregister dat wordt bijgehouden door het Koninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants (NIVRA). Dit is de bij wet ingestelde beroepsorganisatie, die onder meer zorgt voor een goede beroepsuitoefening door registeraccountants en de reputatie van de registeraccountant in het algemeen bewaakt. Door de inschrijving in het register wordt de RA automatisch lid van het Instituut en daarmee verplicht tot naleving van een groot aantal beroepsregels en -opvattingen. Deze hebben tot doel de gebruiker van zijn diensten te beschermen en de kwaliteit van de dienstverlening te garanderen. Bij schending van deze regels kan de registeraccountant, na een aanklacht door het NIVRA zelf of door een benadeelde, ter verantwoording worden geroepen. Dit gebeurt binnen de tuchtrechtspraak voor registeraccountants. 3. Het waarom van het tuchtrecht voor registeraccountants Omdat de wetgever de controle van de jaarrekeningen van ondernemingen en instellingen en andere organisaties door accountants in steeds meer gevallen verplicht stelt, zal de samenleving in toenemende mate van hun diensten gebruikmaken. Maar ook daar waar die controle niet wettelijk verplicht is, is de registeraccountant, die werkzaam kan zijn in verschillende functies in de samenleving, vaak betrokken bij de betrouwbaarheid van financiële informatie. De onderneming zelf, maar ook derden, zoals de bank of aandeelhouders moeten erop kunnen vertrouwen dat deze informatie betrouwbaar is. Dit is des te belangrijker omdat het voor derden vaak niet mogelijk is deze informatie te controleren. Wie een registeraccountant voor een financiële of andere dienst inschakelt, moet er van op aan kunnen dat de dienstverlening volgens de regels der kunst en op het vereiste niveau plaats vindt. Maar het gaat niet alleen om deskundigheid en de hoge kwaliteit van de dienstverlening van de registeraccountant. Het is minstens zo belangrijk dat zijn beroepswerk aan hoge ethische normen voldoet en dat hij integer, onafhankelijk en objectief is. Ook als de registeraccountant op deze gebieden tekortschiet, moet de mogelijkheid bestaan tegen hem op te treden. Om de samenleving tegen fouten en uitwassen van registeraccountants te beschermen, zijn daarom alle registeraccountants onderworpen aan het tuchtrecht. 4. Welk soort recht is van toepassing 1

2 Men kan zich afvragen waarom in plaats van het tuchtrecht het gewone strafrecht niet toegepast kan worden. Er zijn echter nogal wat verschillen tussen beide soorten recht. In het strafrecht gaat het om inbreuken op de rechtsorde van de maatschappij in het algemeen, die niet door de beugel kunnen. De maatschappij als geheel wordt hierdoor geschaad. Daarom zal in eerste instantie de politie hier actie ondernemen. Deze inbreuken zijn nauwkeurig omschreven in het Wetboek van Strafrecht. Echter, niet ieder onmaatschappelijk of onbehoorlijk gedrag valt hieronder. Alleen datgene wat maatschappelijk niet tolerabel is en waarbij bovendien sprake moet zijn van schuld of opzet. In het tuchtrecht gaat het niet om bescherming van de hele maatschappelijke orde, maar van een bepaalde groep: de gebruikers van de diensten die registeraccountants leveren. De belangen van deze gebruikers zijn gediend met een voldoende hoog peil van beroepsuitoefening van deze laatsten. Daarom worden in het tuchtrecht de gedragingen van de individuele beroepsbeoefenaar afgewogen tegen de normen die in de kring van registeraccountants gelden. Hierbij hoeft geen schuld of opzet bewezen te worden, zoals in het strafrecht. Een exacte omschrijving van gedragingen die strijden met deze normen is vaak niet te geven. Bovendien wijzigen zij nogal eens in de loop der tijd onder invloed van maatschappelijke veranderingen. Dit alles maakt dat de wijze van beoordeling heel anders is dan bij de strafrechter. Een ander verschil is gelegen in het feit dat de strafmaatregelen die de tuchtrechter en de strafrechter tot hun beschikking hebben heel verschillend zijn. De tuchtrechter kan een officiële waarschuwing of een berisping geven, of veroordelen tot schorsing of doorhaling van de inschrijving in het register. Deze maatregelen hebben grote gevolgen voor de beroepsuitoefening. Maar hij kan geen boete of gevangenisstraf opleggen. Toch kunnen er ook handelingen zijn die tegelijk een strafbaar feit en een beroepsmatig afkeurenswaardige gedraging opleveren. Deze handelingen kunnen voor dubbele berechting in aanmerking komen. Dat is het geval als er zowel sprake is van een inbreuk op de algemene rechtsorde, die aanleiding geeft tot strafrechtelijk ingrijpen, als van een handelen dat strijdig is met de beroepsnormen. Ter verduidelijking het volgende voorbeeld: Een registeraccountant die zich aan belastingfraude of valsheid in geschrifte schuldig maakt, overtreedt daarmee de rechtsorde en pleegt een strafbaar feit. Hij handelt echter ook vanuit beroepsstandpunt verwerpelijk. Ongeacht een strafrechtelijke veroordeling, kan de tuchtrechter tot het oordeel komen dat voor een registeraccountant die blijkbaar op deze wijze in de fout gaat, geen plaats meer is in de kring van het beroep. Hij kan dan tot bijvoorbeeld schorsing of doorhaling veroordelen. Het is ook nog mogelijk dat een zaak zowel door de tuchtrechter als door de civiele rechter beoordeeld wordt. Want zelfs als de tuchtrechter tot de conclusie komt dat de accountant niet in overeenstemming met de normen van zijn beroep heeft gehandeld, heeft hij niet de mogelijkheid om deze te veroordelen tot vergoeding van de schade die anderen hierdoor kunnen hebben geleden. De benadeelden kunnen in dat geval alsnog proberen de schadevergoeding via de civiele rechter te verkrijgen, alhoewel bij hem de zaak aan andere voorwaarden moet voldoen om te kunnen slagen dan bij de tuchtrechter. Hij legt andere criteria aan bij zijn beoordeling maar kan wel gebruikmaken van datgene wat bij de tuchtrechter al bewezen is. Hoewel ze dus naast elkaar of na elkaar kunnen optreden, mag elk rechtscollege toch slechts die uitspraken doen die op zijn eigen terrein liggen. Het mag zich dus nooit op het terrein van de andere twee rechtsgebieden begeven. Een tuchtrechter mag geen boete of gevangenisstraf opleggen omdat de rechtsorde in het algemeen geschaad is, want dat is aan de strafrechter voorbehouden. De civiele rechter mag niet tot doorhaling in het register veroordelen of een berisping geven wegens schending van de beroepsregels, omdat slechts de tuchtrechter dat mag doen. De strafrechter noch de tuchtrechter kan tot schadevergoeding veroordelen als er door onrechtmatig handelen schade is opgetreden, omdat dit het terrein van de civiele rechter is. 5. Tuchtrecht is klachtrecht Tuchtrecht is een vorm van klachtrecht. Dat wil zeggen dat de tuchtrechter er niet zelf op uitgaat om een registeraccountant die de normen heeft overtreden op te sporen, al kan hem natuurlijk wel op andere wijze iets bekend worden waarvan hij vindt dat het onderzocht moet worden. Dan zal de tuchtrechter uit eigen beweging een zaak in behandeling nemen. Ook het bestuur van het NIVRA kan een klacht indienen, indien het van mening is dat het handelen van een registeraccountant onderzocht dient te worden. In het algemeen echter moet iemand die een klacht heeft zelf een procedure bij de tuchtrechter aanspannen. Het tuchtrecht is een middel dat het publiek in handen is gegeven om stap- 2

3 pen te ondernemen tegen een registeraccountant die niet goed heeft gefunctioneerd. Het is een waarborg dat niemand de dupe behoeft te worden van het doen en laten van registeraccountants. Hoe een klager te werk moet gaan, is vastgelegd in de Wet op de Registeraccountants. Hierop wordt in paragraaf 9 van deze brochure nader ingegaan. Niet minder dan 21 artikelen (te vinden in Titel II art. 33 t/m 54i) van de Wet gaan over de tuchtrechtspraak, d.w.z. bijna 23% van alle artikelen. Dit is wel een bewijs hoe belangrijk de tuchtrechtspraak door de wetgever gevonden wordt. Tezamen staan deze artikelen garant voor een deugdelijke berechting van de registeraccountant en voor een voldoende rechtsbescherming van de betrokken klager en derden. Deze wettelijke voorschriften zijn opgenomen als bijlage 1 (blz. 16). 6. Klachten over declaraties Het tuchtrecht is ingesteld om misslagen van registeraccountants in hun beroepsuitoefening te berechten. Zoals aangegeven in paragraaf 2 dient de registeraccountant zich te houden aan een groot aantal beroepsregels en -opvattingen. De tuchtrechter doet uitspraak over de vraag of een registeraccountant in een bepaald geval deze regels heeft overtreden. Klachten over de hoogte van declaraties lenen zich echter in het algemeen niet voor een beoordeling door de tuchtrechter. Deze worden dan ook niet in behandeling genomen. Slechts in het uitzonderlijke geval dat een declaratie zo exorbitant hoog is in verhouding tot de geleverde diensten dat de registeraccountant door indiening daarvan de eer van de stand der registeraccountants schaadt, kan de tuchtrechter de registeraccountant daarvoor op de vingers tikken. Geschillen over declaraties dienen te worden voorgelegd aan de burgerlijke rechter. In sommige gevallen kan een bindend advies worden gevraagd aan de Raad voor Geschillen van het Koninklijk NIVRA. Informatie over deze procedure is verkrijgbaar bij het bureau van het NI- VRA. 7. Fundamentele rechten bij de procedure Het klachtrecht kent geen beperkingen. In de voorschriften zijn wel enkele basisrechten opgenomen, die gelden voor zowel de klager als voor de betrokken registeraccountant. Zo zijn daar onder meer: - het recht van wraking, d.w.z. om een bepaald lid van het tuchtcollege ongeschikt of onbevoegd te laten verklaren om over de zaak te oordelen omdat een bepaalde relatie van dit lid met iemand of met de zaak bestaat, waardoor zijn onpartijdigheid in gevaar zou kunnen komen; - het recht op een openbare zitting; - het recht om mondeling gehoord te worden; - het recht op toezending van de gemotiveerde beslissing; - het recht van beroep. De klager, evenals de betrokken accountant, kan zich laten bijstaan door een raadsman of, indien hij niet zelf op de zitting moet verschijnen, zich laten vertegenwoordigen door een gemachtigde. Dit is een belangrijk recht, omdat de meeste klagers doorgaans niet beschikken over de benodigde juridische of accountancy-kennis. De inschakeling van een deskundige op dit gebied kan een grote bijdrage leveren aan het correct over het voetlicht brengen van de feiten en gebeurtenissen die aan de klacht ten grondslag liggen. Hiermee wordt een goede berechting bevorderd. Tenslotte is het belangrijk om te weten dat de tuchtrechtprocedure, afgezien van de kosten voor de eigen bijstand, voor de klager kostenloos is. Er worden geen griffierechten of andere rechten geheven. Dit is gedaan om de drempel zo laag mogelijk te maken. 8. Welke tuchtrechtorganen zijn er en hoe zijn ze samengesteld? De tuchtrechtspraak is geen interne zaak maar gebeurt door instanties buiten de beroepsorganisatie. Zij is in handen van onafhankelijke colleges, die door de wet in het leven zijn geroepen: de Raad van Tucht en vervolgens het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. Een klacht deponeert men allereerst bij de Raad van Tucht. In ons land bestaan twee Raden van Tucht, een is gevestigd in Den Haag, de ander in Amsterdam. Bepalend voor het antwoord op de vraag waar een klacht ingediend moet worden, is de plaats waar de registeraccountant zijn kantoor heeft of waar het bedrijf of de instelling waar hij werkt, gevestigd is. Is dit in het rechtsgebied dat wordt bestreken door de gerechtshoven van Amsterdam, Arnhem of Leeuwarden, dan zal de klager bij de Raad van Tucht in Amsterdam moeten zijn. Ligt het kantoor of bedrijf echter in het gebied dat valt onder de gerechtshoven van Den Bosch of Den Haag, dan is de Raad van Tucht in Den Haag de aangewezen instantie. Deze Raad behandelt ook klachten tegen buiten Nederland gevestigde regis- 3

4 teraccountants. Mocht er twijfel bestaan bij de klager welke Raad bevoegd is, dan kan hij bij een van de beide Raden van Tucht nadere informatie krijgen. Zie ook bijlage 3 (blz. 27). Voor elke klacht stelt de voorzitter van de betreffende Raad een aparte Kamer samen. In deze Kamer zitten de voorzitter zelf, of de plaatsvervangend voorzitter, en twee of vier andere leden, al naar gelang de ingewikkeldheid van de zaak. Deze overige leden kan de voorzitter naar behoeven kiezen uit de diverse categorieën leden van de Raad: registeraccountants, Accountants- Administratieconsulenten en andere personen, die weliswaar geen accountant zijn maar wel deskundig op verwante terreinen van werkzaamheden. De bepalingen over de samenstelling van de Raad van Tucht voor beide groeperingen zijn terug te vinden in Titel IV paragraaf 2 van de Wet op de Accountants-Administratieconsulenten. Deze zijn opgenomen als bijlage 2 van deze brochure (blz. 25). Is men het niet eens met een uitspraak van de Raad van Tucht, dan is beroep mogelijk bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. Het College behandelt de zaak opnieuw zonder zich gebonden te achten aan de uitspraak van de Raad van Tucht. Het resultaat kan dus zowel strafverzwaring als strafvermindering zijn. De Kamer van het College van Beroep die over het beroep oordeelt, bestaat uit drie professionele rechters, of voor eenvoudige zaken uit één rechter. In dit laatste geval kan deze alleenzittende rechter zoals dat heet, de zaak te allen tijde alsnog naar de meervoudige kamer van drie rechters verwijzen indien zij bij nader inzien toch gecompliceerd blijkt te zijn. 9. De rechtsgang A. Bij de Raad van Tucht - Een klacht dient schriftelijk te worden ingediend. Alhoewel niet vereist, is het aan te raden dit bij aangetekend schrijven te doen, zo mogelijk in zevenvoud. - Een klacht moet duidelijk gemotiveerd zijn en een met name genoemde registeraccountant betreffen. Klachten tegen een kantoor als zodanig worden niet in behandeling genomen. - De registeraccountant wordt door de Raad van Tucht per brief onmiddellijk van de klacht op de hoogte gebracht en krijgt gelegenheid zich daartegen te verweren. - Vervolgens worden zowel de registeraccountant als de klager bij aangetekende brief opgeroepen voor de zitting. - Tenzij de accountant opgeroepen is om in persoon te verschijnen, kan deze zich laten vertegenwoordigen door een gemachtigde. Ook kunnen in principe zowel hij als de klager zich laten bijstaan door een raadsman. Dit hoeft niet noodzakelijkerwijs een advocaat te zijn. - De registeraccountant en zijn raadsman krijgen tijdig voor de zitting de mogelijkheid de processtukken in te zien. - De Raad kan getuigen en deskundigen oproepen. Deze zijn verplicht te verschijnen maar kunnen een schadeloosstelling krijgen. Zij worden onder ede gehoord. - De uitspraak moet gemotiveerd zijn, anders is ze niet geldig. - Ze wordt vervolgens direct aangetekend aan alle partijen en aan het bestuur van het NIVRA gestuurd. In principe zijn de zittingen van de Raad van Tucht openbaar. Als er echter gewichtige redenen zijn, zoals het ter tafel komen van vertrouwelijke informatie waarvan de openbaarheid schadelijk zou kunnen zijn voor een bedrijf, kan de tuchtrechter besluiten voor het geheel van de procedure of voor een deel daarvan de deuren te sluiten. De uitspraak is echter altijd openbaar. B. Bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven - Tegen een beslissing van de Raad van Tucht kan binnen twee maanden na de verzending van deze beslissing bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven in beroep worden gegaan. - Zowel de klager als de betrokken registeraccountant als het NIVRA kan beroep aantekenen: De klager als zijn klacht geheel of gedeeltelijk is afgewezen; De accountant als de klacht geheel of gedeeltelijk is toegewezen; Het NIVRA als het dit in het beroepsbelang nuttig vindt. - Het beroepschrift, waarin de redenen van het beroep moeten staan, wordt aangetekend gestuurd aan de griffier van het College, in drievoud als de klager in beroep gaat, anders in tweevoud. 4

5 - De griffier brengt direct de Raad van Tucht op de hoogte. Als de registeraccountant het beroep instelt, brengt de Raad ook het NIVRA en de klager op de hoogte. Heeft de klager of het NIVRA het beroep ingesteld, dan wordt de registeraccountant hiervan op de hoogte gebracht. - Binnen eenentwintig dagen na deze inkennisstelling stuurt de Raad van Tucht alle stukken die de eerste procedure betreffen aan het College. - Als degene die in beroep gaat de voorschriften niet in acht heeft genomen, of niet iemand was die het recht had in beroep te gaan, of als de motivering van het beroep duidelijk ongegrond is, laat de griffier weten dat het beroep niet in behandeling zal worden genomen en om welke reden dit niet gebeurt. - Degene die het beroep heeft ingesteld, kan het hiermee natuurlijk oneens zijn. In dat geval kan hij zich binnen veertien dagen na verzending van deze brief tegen deze beslissing verzetten. - Als het College bij zijn gelijk blijft, mag het toch niet beslissen zonder degene die beroep heeft ingesteld te hebben gehoord. Nader onderzoek is verder niet nodig, maar de beslissing moet wel gemotiveerd worden. - De betrokken registeraccountant, de klager en de Raad van Tucht worden van de afloop op de hoogte gesteld. - Als de behandeling van de zaak wel doorgaat, worden de registeraccountant, de klager en het NIVRA bij aangetekende brief van de zittingsdatum op de hoogte gebracht. - De processtukken liggen ten minste tien dagen op een bepaalde plaats ter inzage voor de betrokken partijen. Waar en op welke tijd ze ter inzage zijn laat de griffier tijdig aan deze partijen weten. Als de betrokkenen het ermee eens zijn, kan de termijn van tien dagen bekort worden. - Als deze termijn zonder instemming van de betrokkenen niet in acht genomen wordt, kan een nieuwe zittingsdatum vastgesteld worden ofwel, op de zitting zelf, uitstel verkregen worden. In dat geval wordt dit niet meer schriftelijk medegedeeld. De vaststelling op de zitting moet dan voldoende zijn. - Verder gelden de regels van de procedure bij de Raad van Tucht voor wat betreft de wijze van oproeping voor de zitting, de vertegenwoordiging of bijstand, de al of niet openbaarheid en de getuigen en deskundigen. - De betrokken registeraccountant, de klager of het NIVRA krijgt de kans de zaak mondeling toe te lichten. - Op zijn beurt kan het College van Beroep de Raad van Tucht vragen inlichtingen te geven. - De voorzitter van het College stelt de dag van de uitspraak vast. Het College kan ook de zitting verdagen als nog meer inlichtingen nodig zijn. - Als het College het beroep toewijst, kan het ofwel zelf een nieuwe uitspraak doen die in de plaats komt van die van de Raad van Tucht, ofwel de zaak terugsturen naar een van de Raden van Tucht, met het verzoek een nieuw oordeel te vellen en daarbij rekening te houden met de opmerkingen van het College. - Een uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven moet altijd beredeneerd zijn en aangeven op welke voorschriften de beslissing gebaseerd is. - Na een mondelinge uitspraak door de voorzitter van het College wordt direct een afschrift gestuurd aan de betrokken registeraccountant, aan de klager, aan het NIVRA en aan de Raad van Tucht die de zaak eerder behandeld heeft. Het afschrift aan de klager hoeft niet altijd de hele uitspraak te bevatten. Het College kan beslissen dat dit afschrift uitsluitend maar die elementen bevat, die voor de klager zelf van belang zijn. 10. De tuchtmaatregelen Als eenmaal is vastgesteld dat de registeraccountant onzorgvuldig heeft gehandeld, kunnen hem bepaalde tuchtmaatregelen worden opgelegd. Dit zijn disciplinaire maatregelen in een oplopende mate van zwaarte. Het zijn achtereenvolgens: - een schriftelijke waarschuwing; - een schriftelijke berisping; - schorsing in het accountantsregister voor maximaal zes maanden; - doorhaling in het register. Een waarschuwing betekent een zakelijke terechtwijzing, die in het belang van een goede beroepsuitoefening de onjuistheid van een bepaalde handelwijze belicht. Als een registeraccountant een berisping krijgt, is dit een duidelijk verwijt waarin een veroordeling van zijn onzorgvuldig handelen ligt besloten. Een schorsing is een nog zwaardere straf met zeer ingrijpende gevolgen voor de registeraccountant omdat hem zijn titel en zijn bevoegdheid als accountant tijdelijk ontnomen worden. Doorhaling ten- 5

6 slotte betekent een totale breuk tussen de registeraccountant en het accountantsberoep. Hij is dan geen registeraccountant meer en dit kan verstrekkende maatschappelijke en financiële gevolgen hebben. Als extra maatregel kan de rechter ook nog openbaarmaking van de waarschuwing, berisping, schorsing of doorhaling gelasten, maar dit gebeurt zeer weinig. Het nagelt de registeraccountant publiekelijk aan de schandpaal. Daartegenover kan de rechter echter ook tot de uitspraak komen dat de klacht wel gegrond is, maar dat de omstandigheden van de zaak dusdanig zijn dat geen tuchtmaatregel behoeft te worden opgelegd. Uit het bovenstaande blijkt wel dat de samenleving het onzorgvuldig handelen van de registeraccountant, in welke mate dan ook, ernstig neemt. De registeraccountant zelf ervaart het in aanraking komen met de tuchtrechter als een ernstige aantasting van zijn reputatie, zelfs als er geen veroordeling volgt. Het is voor de maatschappij van wezenlijk belang dat elke reële klacht zorgvuldig wordt onderzocht en beoordeeld, ook wanneer de zaak van minder ernstige aard lijkt. De tuchtrechtspraak, die er is ter bescherming van het publiek, kan zich niet veroorloven misdragingen of misslagen van registeraccountants, hoe licht van aard ook, met de mantel der liefde te bedekken. 11. Jurisprudentie De meeste beslissingen die de tuchtrechter neemt, worden in verkorte vorm gepubliceerd in het maandblad van het NIVRA, de Accountant. De volledige uitspraken zijn terug te vinden in de bundel Jurisprudentie Tuchtrechtspraak, die het NIVRA uitgeeft. De gepubliceerde uitspraken vormen samen de Jurisprudentie, die voor iedereen te lezen is. De bedoeling hiervan is dat op ruime schaal bekendheid wordt gegeven aan de opvattingen van de tuchtrechter over beroepsvraagstukken. Namen komen in de jurisprudentie niet voor. Het gaat immers om het probleem, om de zaak en niet om de persoon. Aan het publiek wordt hiermee inzicht gegeven in de normen van wetenschap en ethiek die aan de beroepsuitoefening van de accountant gesteld worden. Door deze openheid kan als het ware naar buiten toe een stukje verantwoording worden afgelegd over die gevallen, waarvan de buitenstaander zich afvroeg of er nu al of niet sprake was van incorrect optreden of handelen van een registeraccountant. 12. Besluit Het tuchtrecht heeft niet alleen ten doel de tekortgeschoten registeraccountant te corrigeren, maar het is ook een middel om beroepsfouten en -gebreken te voorkomen. In officiële taal: het tuchtrecht heeft preventieve werking. De praktijk wijst uit dat dit juist is. De tuchtrechter behandelt gemiddeld zo n 60 tot 70 zaken per jaar tegen registeraccountants, waarvan bijna 60% tot een veroordeling leidt. Dit op een totaal van circa ingeschreven RA s, waarvan de helft in de openbare praktijk werkt. Dat geeft toch wel aan dat het met de beroepsuitoefening zo slecht nog niet gesteld is. ledere registeraccountant realiseert zich dat een tuchtklacht een zichtbaar teken is van een breuk tussen zijn cliënt en hem. Het NIVRA doet er alles aan om er voor te zorgen dat de registeraccountant kwaliteitswerk aflevert. Voor deze beroepsuitoefening is het vertrouwen van het publiek heel belangrijk. Het tuchtrecht vormt daarvoor één van de pijlers. Het NIVRA heeft een zinspreuk waarvan de beginletters zijn initialen vormen: Nos Interest Veritas Rerum Aequitasque, ofwel Het gaat ons om de getrouwheid in zaken en om onpartijdigheid. Deze norm vormt, tezamen met de eis van deskundigheid de toetssteen voor het werk van de registeraccountant. 6

7 Bijlage 1 - Wet op de Registeraccountants Titel II, Tuchtrechtspraak 1. Algemene bepalingen Artikel De tuchtrechtspraak heeft ten doel het wenen en beteugelen van misslagen van registeraccountants in de uitoefening van hun beroep en van inbreuken op verordeningen van de Orde en op de eer van de stand der registeraccountants. 2. De tuchtrechtspraak wordt in eerste aanleg uitgeoefend door een of meer raden van tucht voor registeraccountants en Accountants-Administratieconsulenten als bedoeld in Artikel 51, tweede lid, van de Wet op de Accountants-Administratieconsulenten en in beroep, tevens in hoogste ressort, door het College van Beroep voor het bedrijfsleven. 3. In geval van doorhaling van een inschrijving in het accountantsregister blijft de betrokkene ten zake van handelingen en gedragingen, die gedurende de tijd, dat hij ingeschreven stond, hebben plaatsgehad, aan de tuchtrechtspraak onderworpen. 4. Indien de betrokkene wederom wordt ingeschreven, is hij bovendien aan deze rechtspraak onderworpen ter zake van handelingen en gedragingen, die gedurende de tijd, dat zijn inschrijving doorgehaald was, hebben plaatsgehad en tot weigering van de inschrijving op grond van artikel 59, eerste lid, onder e, aanleiding zouden hebben gegeven, zo zij reeds bij de behandeling van de aanvrage bekend waren geweest. 2. Tuchtrechtelijke maatregelen Artikel Het berechtende college zal, indien het oordeelt, dat het tegen de betrokken registeraccountant gerezen bezwaar gegrond is, een der volgende maatregelen kunnen opleggen: a. schriftelijke waarschuwing; b. schriftelijke berisping; c. schorsing als registeraccountant, voor ten hoogste zes maanden; d. doorhaling van de inschrijving in het in artikel 55 bedoelde accountantsregister. 2. De maatregel van schorsing als registeraccountant brengt mede verlies, voor de tijd dat de maatregel van kracht is, van het recht de titel registeraccountant of de benaming accountant te voeren. Voorts brengt deze maatregel mee verlies van de betrekkingen, waarbij de hoedanigheid van lid van de Orde ingevolge het bij of krachtens deze wet bepaalde vereiste voor benoembaarheid of verkiesbaarheid is. 3. Het college kan bij zijn beslissing bepalen, dat deze, al dan niet met de gronden waarop zij berust, geheel of gedeeltelijk zal worden openbaar gemaakt. Het bepaalt daarbij tevens de wijze, waarop de openbaarmaking zal geschieden. Artikel De maatregel van schorsing als registeraccountant gaat in bij het onherroepelijk worden van de beslissing of op zodanig tijdstip nadien als in de beslissing is bepaald. 2. Het bestuur van de Orde draagt zorg voor de tenuitvoerlegging van de maatregelen van schriftelijke waarschuwing, van schriftelijke berisping en van doorhaling van de inschrijving in het accountantsregister en voor de in artikel 34, derde lid, bedoelde openbaarmaking. De tenuitvoerlegging en de openbaarmaking geschieden niet voordat de beslissing onherroepelijk is gewonden. Artikelen Vervallen. 4. Procedure voor de raden van tucht Artikel 39 7

8 Aan de behandeling en de beslissing van tuchtzaken in de zin van deze wet wordt op straffe van nietigheid van de beslissing deelgenomen door die of vijf leden van de raad van tucht, onder wie de voorzitter of een plaatsvervangend voorzitter. Artikel De raad van tucht neemt een tegen een registeraccountant gerezen bezwaar in behandeling hetzij op een bij de raad ingediende klacht, hetzij op verzoek van het bestuur, hetzij ambtshalve. De raad van tucht geeft van het in behandeling nemen van een bezwaar onverwijld kennis aan de betrokken registeraccountant onder vermelding van het bezwaar. 2. In het geval, bedoeld in artikel 33, vierde lid, neemt de raad het bezwaar niet in behandeling dan op verzoek van het bestuur. Artikel Een lid van een raad van tucht kan zich verschonen en kan worden gewraakt, indien en te zijnen aanzien feiten of omstandigheden bestaan, waardoor in het algemeen de rechterlijke onpartijdigheid schade zou kunnen lijden. 2. Over de verschoning of wraking wordt door de overige leden van de raad zo spoedig mogelijk beslist. In geval van staking van stemmen is het verzoek tot wraking of verschoning toegestaan. Artikel De raad van tucht beslist aangaande een tegen een registeraccountant gerezen bezwaar niet dan na verhoor, althans oproeping bij aangetekende brief, van de betrokken registeraccountant, benevens, indien de behandeling op klacht, dan wel op verzoek van het bestuur geschiedt, van de klager, onderscheidenlijk van het bestuur. 2. De betrokken registeraccountant kan - tenzij de raad beveelt, dat hij in persoon zal verschijnen - zich ten terechtzitting doen vertegenwoordigen door een daartoe gemachtigde. Hij kan zich door een raadsman doen bijstaan. 3. De raad kan weigeren bepaalde personen, die niet advocaat zijn, als gemachtigde of als raadsman toe te laten. Bij zodanige weigering houdt de raad de zaak tot een volgende zitting aan. 4. De registeraccountant en zijn raadsman worden in de gelegenheid gesteld tijdig van de processtukken kennis te nemen. 5. De raad van tucht behandelt het bezwaar in een openbare zitting. De raad kan om gewichtige redenen beslissen dat de behandeling geheel of gedeeltelijk met gesloten deuren zal plaatsvinden. Artikel De raad van tucht kan getuigen en deskundigen oproepen en horen. 2. Op verzoek van de raad doet de officier van justitie bij de arrondissementsrechtbank, binnen welker rechtsgebied de raad zitting houdt, hen dagvaarden. Zij zijn verplicht na dagvaarding te verschijnen. 3. Verschijnt een getuige of deskundige op de dagvaarding niet, dan doet de officier van justitie op verzoek van de raad hem andermaal dagvaarden, desverzocht met bevel tot medebrenging. 4. Artikel 566 van het Wetboek van Strafvordering is van overeenkomstige toepassing. 5. Ten aanzien van de beëdiging van de getuigen is artikel 203 van het Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering van toepassing. De deskundigen zijn verplicht hun taak onpartijdig en naar beste weten te verrichten. 6. Ten aanzien van de getuigen en deskundigen zijn de artikelen van het Wetboek van Strafvordering van overeenkomstige toepassing. 7. De getuigen en deskundigen ontvangen desverkiezende op vertoon van hun oproeping of dagvaarding schadeloosstelling, door de voorzitter van de raad te begroten overeenkomstig het bij of krachtens het Tarief van justitiekosten en salarissen in burgerlijke zaken bepaalde. Artikel De beslissing van de raad van tucht aangaande een tegen een registeraccountant gerezen bezwaar is op straffe van nietigheid met redenen omkleed en wordt in het openbaar uitgesproken. 8

9 2. De raad zendt van zijn beslissing onverwijld bij aangetekende brief afschrift aan de betrokken registeraccountant, en, indien naar aanleiding van een klacht is beslist, aan de klager, alsmede aan het bestuur. Artikel Bij algemene maatregel van bestuur kunnen nadere voorschriften worden gegeven omtrent de rechtsgang, bedoeld in de artikelen 40, 41, 42, 43 en Een voordracht tot vaststelling, wijziging of intrekking van een algemene maatregel van bestuur als in het eerste lid bedoeld wordt gedaan door Onze Ministers van Economische Zaken en van Justitie gezamenlijk. Artikelen Vervallen 6. Procedure voor het College van Beroep voor het bedrijfsleven Artikel Tegen een beslissing van de raad van tucht aangaande een tegen een registeraccountant gerezen bezwaar kan binnen twee maanden na de dag van verzending van de in artikel 44, tweede lid, bedoelde aangetekende brief beroep worden ingesteld bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven: a. door de betrokken registeraccountant, indien het bezwaar geheel of gedeeltelijk gegrond is verklaard; b. door de klager, indien zijn bezwaar geheel of gedeeltelijk ongegrond is verklaard; c. door het bestuur. 2. Het beroep wordt ingesteld bij met redenen omkleed beroepschrift, bij de griffier van het College in tweevoud of, indien het beroep door een klager is ingesteld, in drievoud in te dienen tezamen met een authentiek afschrift van de beslissing, waartegen het beroep is gericht. De griffier geeft van de instelling van het beroep onverwijld kennis aan de betrokken raad van tucht, alsmede, indien het beroep door de klager of door het bestuur is ingesteld, aan de betrokken registeraccountant. Indien het beroep door de betrokken registeraccountant is ingesteld in een procedure die bij klacht of op verzoek van het bestuur bij de raad van tucht aanhangig is gemaakt, geeft de griffier voorts van de instelling van het beroep onverwijld kennis aan de klager, respectievelijk aan het bestuur. Artikel 53 De raad van tucht doet binnen een en twintig dagen na de ontvangst van de mededeling, bedoeld in artikel 52, tweede lid, de stukken toekomen aan de griffier van het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Artikel Is het beroep kennelijk niet-ontvankelijk of ongegrond, dan kan, zonder dat een nader onderzoek door het College van Beroep voor het bedrijfsleven vereist is, de voorzitter bij met redenen omklede beschikking het beroep niet-ontvankelijk of ongegrond verklaren. De griffier zendt afschrift van de beschikking aan de raad van tucht, alsmede bij aangetekende brief aan de betrokken accountant en, indien de procedure bij de raad van tucht bij klacht aanhangig is gemaakt, aan de klager. 2. Tegen de beschikking, in het eerste lid bedoeld, kan degene, die het beroep heeft ingesteld, binnen veertien dagen na de verzending van de onderhavige brief verzet doen bij het College. Het verzet wordt gedaan door een schriftelijke verklaring aan de griffier van het College. 3. Het College verklaart het verzet niet-ontvankelijk, gegrond of ongegrond. Indien het verzet gegrond wordt verklaard, vervalt de beschikking. 4. Is het College van oordeel, dat het beroep kennelijk niet-ontvankelijk of ongegrond is, dan kan het zonder nader onderzoek het verzet niet-ontvankelijk of ongegrond verklaren, echter niet dan na de betrokkene in de gelegenheid te hebben gesteld te worden gehoord. 5. De beschikking van het College terzake het gedane verzet is met redenen omkleed. 6. De griffier brengt de beschikking van het College ter kennis van de betrokken accountant en de klager, alsmede van de raad van tucht. 9

10 Artikel 54a 1. Indien artikel 54 geen toepassing vindt of het verzet gegrond is verklaard, bepaalt de voorzitter de dag voor de behandeling der zaak. De griffier brengt bij aangetekend schrijven de rechtsdag ter kennis van de betrokken accountant en de klager, respectievelijk het bestuur. 2. Voor de behandeling ter terechtzitting worden de processtukken in origineel of in door de griffier gewaarmerkte afschriften gedurende ten minste tien dagen ter griffie, ter griffie van een kantongerecht of elders ter kosteloze inzage voor de betrokken accountant en de klager respectievelijk het bestuur of hun gemachtigden nedergelegd. Het tijdstip, waarop de gelegenheid tot inzage een aanvang zal nemen, wordt door de griffier tijdig tevoren ter kennis van bedoelde personen gebracht. 3. De in het tweede lid bedoelde termijn kan met toestemming van de accountant en de klager respectievelijk het bestuur worden verkort. 4. Is de termijn niet in acht genomen, dan bepaalt het College van Beroep voor het bedrijfsleven een nieuwe rechtsdag, tenzij de betrokken accountant en de klager respectievelijk het bestuur in persoon of bij gemachtigde zijn verschenen. In dit laatste geval kan op verzoek van elk hunner uitstel worden verleend. 5. In de gevallen, waarin op de terechtzitting de behandeling van de zaak voor een bepaalde tijd wordt uitgesteld of geschorst, wordt geen nieuwe kennisgeving gedaan. Artikel 54b Op het rechtsgeding voor het College van Beroep voor het bedrijfsleven zijn de artikelen 41, 42, tweede, derde, vierde en vijfde lid, en 43 van overeenkomstige toepassing. Artikel 54c Aan de betrokken accountant en de klager respectievelijk het bestuur of hun gemachtigden en aan de raadslieden wordt de gelegenheid gegeven het woord te voeren en de middelen van beroep toe te lichten. Artikel 54d Het College van Beroep voor het bedrijfsleven kan de raad van tucht, die de beslissing in eerste aanleg heeft genomen, uitnodigen inlichtingen te geven. Artikel 54e Na de behandeling van de zaak ter terechtzitting bepaalt de voorzitter de dag van de uitspraak. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven kan ook terstond uitspraak doen. Artikel 54f 1. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven verklaart het beroep niet-ontvankelijk, verwerpt het of verklaart het gegrond. 2. Indien het College niet voldoende is ingelicht, kan het bevelen, dat de behandeling der zaak op een nader te bepalen datum zal worden hervat. Artikel 54g Indien het College van Beroep voor het bedrijfsleven het beroep gegrond verklaart, vernietigt het de beslissing van de raad van tucht; het doet alsdan de zaak zelf af of verwijst haar naar een der raden van tucht om haar af te doen met inachtneming van de beslissing van het College. Artikel 54h 1. De uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven houdt de gronden in en wijst de voorschriften aan, waarop zij rust. 10

11 2. De uitspraak wordt door de voorzitten van de kamer, die de uitspraak heeft gedaan, en de griffier ondertekend. Indien de voorzitter zich in de onmogelijkheid bevindt de uitspraak te ondertekenen, geschiedt zulks door het oudst benoemde gewone of plaatsvervangende lid, dat de uitspraak mede gewezen heeft. Indien de griffier zich in de onmogelijkheid bevindt, wordt daarvan instede van de ondertekening melding gemaakt. Artikel 54i 1. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven zendt van zijn beslissing onverwijld afschrift: a. aan de betrokken accountant; b. aan de klager, indien de beslissing betreft een bezwaar, dat op klacht in behandeling is genomen; c. aan het bestuur; d. aan de raad van tucht, die de zaak in eerste instantie heeft behandeld; e. aan de raad van tucht, naar welke de zaak krachtens artikel 54g is verwezen. 2. Het College kan in afwijking van het eerste lid, onder b, bij zijn beslissing bepalen, dat de klager kennis wordt gegeven uitsluitend van dat deel der beslissing, dat voor hem van belang is. 11

12 Bijlage 2 - Wet op de Accountants-Administratieconsulenten 3. De raden van tucht Artikel De raden van tucht bestaan ieder uit de volgende leden: a. een voorzitter en een of meer plaatsvervangende voorzitters die voldoen aan de vereisten voor benoembaarheid tot rechter in een arrondissementsrechtbank en die met enige bij de wet ingestelde rechtspraak belast zijn of belast zijn geweest, doch het beroep van registeraccountant of het beroep van Accountant-Administratieconsulent niet uitoefenen noch hebben uitgeoefend; b. zes registeraccountants; c. zes Accountants-Administratieconsulenten, ten aanzien van wie bij de inschrijving in het in artikel 36, eerste lid, bedoelde register een aantekening als bedoeld in artikel 36, derde lid, is geplaatst; d. zes personen die geen deel uitmaken van de categorieën bedoeld onder a tot en met c en die deskundig zijn ter zake van werkzaamheden verwant aan die van accountants. 2. De leden worden benoemd door Onze Minister. 3. Onze Minister van Economische Zaken stelt een beschikking tot benoeming van een lid als in het eerste lid, onder a, bedoeld niet vast dan in overeenstemming met Onze Minister van Justitie. 4. Onze Minister benoemt voor iedere raad van tucht een secretaris. Artikel De leden van een raad van tucht worden voor vier jaren benoemd. Zij treden tegelijk af en zijn terstond herbenoembaar. 2. Hij, die benoemd is ter venvulling van een tussentijds opengevallen plaats, treedt af op het tijdstip, waarop degene, in wiens plaats hij is benoemd, had moeten aftreden. Artikel Tussen de leden en de secretaris van een raad van tucht mag niet bestaan de verhouding van echtgenoten, bloed- of aanverwantschap tot de derde graad ingesloten, of de verhouding van werkgever tot werknemer. Zij mogen niet met elkaar in de uitoefening van een beroep voor gemene rekening of onder gemeenschappelijke naam optreden. 2. De leden van de raden van tucht kunnen niet tevens deel uitmaken van het bestuur van de in artikel 1 van de Wet op de Registeraccountants bedoelde Orde of van het bestuur van de NOvAA. Artikel 57 De leden van de raden van tucht ontvangen vergoeding van reis- en verblijfkosten en vergoeding voor tijdverzuim volgens door Onze Minister te stellen regelen. Artikel 58 Het is aan de leden en de secretarissen van de raden van tucht verboden: a. hetgeen zij als zodanig te weten zijn gekomen bekend te maken; b. de gevoelens te openbaren, welke in raadkamer over aanhangige gedingen zijn geuit; c. over een voor hen aanhangig geding of een geding, dat naar zij weten of vermoeden voor hen aanhangig zal worden, zich in te laten in enig onderhoud of gesprek met belanghebbenden of van dezen enige bijzondere inlichting of schriftelijk stuk aan te nemen. Artikel 59 Het in de artikelen 11, met uitzondering van onderdeel d, en 12, eerste lid, met uitzondering van de onderdelen d en e, 13, leden 1 tot en met 4, 13a, 13b, eerste lid, en 14a tot en met 14e van de Wet op de rechterlijke organisatie bepaalde is van overeenkomstige toepassing ten aanzien van de leden van een raad van tucht, met dien verstande dat de Hoge Raad de voorzitter van de raad van tucht in de gelegenheid stelt mondeling of schriftelijk inlichtingen te verstrekken en van zijn gevoelen omtrent een 12

13 aanhangige klacht als bedoeld in artikel 14a van de genoemde wet te doen blijken, indien de klacht is gericht tegen een dergenen die naast hem deel uitmaken van die raad van tucht. Artikel 60 Onze Minister regelt de samenstelling en de werkwijze van het secretariaat van ieder van de raden van tucht. Onze Minister kan nadere regelen vaststellen met betrekking tot indienstneming c.q. aanstelling, arbeidsvoorwaarden en geheimhoudingsplicht van het personeel. 13

14 Bijlage 3 - Besluit van 6 augustus 1993 Besluit tot vaststelling van het aantal raden van tucht voor registeraccountants en Accountants-Administratieconsulenten, van hun zetel en rechtsgebied, alsmede van hun relatieve bevoegdheid. Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Op de voordracht van Onze Minister van Economische Zaken en de Staatssecretaris van Justitie van 17 februari 1993, nr WJA/W; Gelet op artikel 51, vijfde lid, en artikel 67, eerste lid, van de Wet op de Accountants-Administratieconsulenten en artikel 45, eerste lid, van de Wet op de Registeraccountants; De Raad van State gehoord (advies van 6 april 1993, nr. W ); Gezien het nader rapport van Onze Minister van Economische Zaken en de Staatssecretaris van Justitie van 22 juli 1993, nr WJA/W; Hebben goedgevonden en verstaan: Artikel 1 1. Er zijn twee raden van tucht voor registeraccountants en Accountants-Administratieconsulenten, waanvan de zetels zijn te Amsterdam en te s-gravenhage. 2. Het rechtsgebied van de raad van tucht te Amsterdam strekt zich uit over de rechtsgebieden van de gerechtshoven te Amsterdam, Leeuwarden en Arnhem, bedoeld in artikel 60, tweede lid, van de Wet op de rechterlijke organisatie. 3. Het rechtsgebied van de raad van tucht te s-gravenhage strekt zich uit over de rechtsgebieden van de gerechtshoven te s-gravenhage en s-hertogenbosch, bedoeld in artikel 60, tweede lid, van de Wet op de rechterlijke organisatie. Artikel 2 1. Van de bezwaren tegen een registeraccountant of Accountant-Administratieconsulent neemt kennis de raad van tucht binnen wiens rechtsgebied het kantoor gevestigd is waar deze registeraccountant of Accountant-Administratieconsulent werkzaam is. Indien de registeraccountant of Accountant-Administratieconsulent niet of niet meer op een kantoor werkzaam is, is bevoegd de raad van tucht binnen wiens rechtsgebied deze accountant woonplaats heeft. 2. Wijst het eerste lid geen bevoegde raad van tucht aan, dan is bevoegd de raad van tucht te s- Gravenhage. Artikel 3 Dit besluit treedt in werking met ingang van de dag waarop de wet tot wijziging van de Wet op de Registeraccountants en de Wet op de Accountants-Administratieconsulenten (wijziging in verband met de invoering van de Achtste Richtlijn van de Raad van de Europese Gemeenschappen inzake het vennootschapsrecht) (Stb. 1993, 465) in werking treedt. Lasten en bevelen dat dit besluit met de daarbij behorende nota van toelichting in het Staatsblad zal worden geplaatst. Nota van toelichting In de wet van 6 augustus 1993 (Stb. 465) tot wijziging van de Wet op de Registeraccountants en de Wet op de Accountants-Administratieconsulenten (wijziging in verband met de invoering van de Achtste Richtlijn van de Raad van de Europese Gemeenschappen inzake het vennootschapsrecht) is voorzien in een gezamenlijke tuchtrechtspraak voor zowel registeraccountants (RA s) als Accountants- Administratieconsulenten (AA s). Dit leidt ertoe dat de raad van tucht van de beide beroepsgroepen zowel de zaken betreffende RA s als die betreffende AA s zal gaan behandelen. Voorheen functioneerden er twee afzonderlijke raden van tucht, één voor RA s op grond van de Wet op de Registeraccountants zoals die voor de totstandkoming van de wet van 6 augustus 1993 luidde en één voor AA s op grond van de oude Wet op de Accountants-Administratieconsulenten. Het aantal klachten dat met betrekking tot RA s en AA s is ingediend is het afgelopen decennium sterk toegenomen. Bij de raad van tucht voor RA s wenden in klachten ingediend en in

15 klachten. Eenzelfde ontwikkeling heeft zich voorgedaan bij de raad van tucht voor AA s waar in klachten werden ingediend en in In het algemeen zijn de zaken ook complexer geworden waardoor de behandeling van een zaak bij een raad van tucht meer tijd vergt. De verwachting is dat deze tendensen zich de komende jaren zullen voortzetten. Het is overigens niet aannemelijk dat de stroom van tuchtzaken als gevolg van de inwerkingtreding van de bovengenoemde wet, extra zal toenemen. Bij de uitvoering van artikel 51, vijfde lid van de Wet op de Accountants-Administratieconsulenten op grond waarvan het aantal raden van tucht moet worden bepaald, alsmede het rechtsgebied en de zetel van elk van deze raden, wordt en gezien het bovenstaande van uit gegaan dat de instelling van twee raden van tucht gerechtvaardigd is en voorshands voldoende. Hoewel de samenstelling van de raden van tucht en de aard van de zaken veranderen achten wij het om redenen van continuïteit gewenst de raden te vestigen in de plaatsen waar voorheen de raden van tucht gevestigd waren, te weten Amsterdam en s-gravenhage. Dit biedt tevens de mogelijkheid de secretariaten van die raden als secretariaten van de nieuwe raden van tucht te handhaven. De verdeling van het rechtsgebied van de raden sluit aan bij de hofressorten. Voor de relatieve bevoegdheid van de beide raden van tucht is aangesloten bij de plaats van vestiging van het kantoor waar de RA of AA werkzaam is. Aangezien het gaat om bezwaren die verband houden met de beroepsuitoefening ligt het voor de hand uit te gaan van de plaats waar het beroep wordt uitgeoefend. Basis daarvoor is het kantoor waar de accountant werkzaam is. Dit kan een zelfstandig accountantskantoor zijn maar ook het kantoor van het bedrijf of de organisatie waar de accountant bijvoorbeeld als financieel deskundige of intern accountant in loondienst is. Indien de betrokkene inmiddels het beroep niet meer actief uitoefent (hij heeft bijvoorbeeld de pensioengerechtigde leeftijd bereikt) dan wel niet op enig kantoor werkzaam is, dan is zijn woonplaats beslissend voor de relatieve bevoegdheid. Ingevolge het tweede lid van artikel 2 is de raad van tucht te s-gravenhage bevoegd ten aanzien van gevallen waarin op grond van het eerste lid geen bevoegde raad van tucht is aan te wijzen. Het kan hierbij gaan om zaken met betrekking tot een RA of een AA die werkzaam is op een in het buitenland gevestigd kantoor of met betrekking tot een RA of AA die buiten Nederland woont en die het beroep niet meer uitoefent. Wij gaan ervan uit dat verwijzing plaatsvindt indien een zaak verkeerd aanhangig is gemaakt en dat eventuele problemen met verknochte zaken die bij toeval in de rechtsgebieden van de onderscheiden raden van tucht vallen, en waarin om gezamenlijke behandeling is verzocht, praktisch worden opgelost. Hetzelfde geldt voor die gevallen waarin een RA of een AA op meerdere kantonen werkzaam is die niet in het rechtsgebied van één raad van tucht vallen. Voor de hand ligt dat alsdan de raad van tucht bevoegd is binnen wiens rechtsgebied het kantoor gevestigd is waar de werkzaamheden die aanleiding zijn voor de tuchtzaak zijn verricht. De regeling van de relatieve bevoegdheid is gebaseerd op artikel 45, eerste lid, van de Wet op de Registeraccountants en artikel 67, eerste lid, van de Wet op de Accountants-Administratieconsulenten. 15

16 Bijlage 4 - Adressen De adressen van de Raden van Tucht zijn de volgende: Raad van Tucht voor registeraccountants en Accountants-Administratieconsulenten p/a de heer mr. J.A. Stal Postbus JC Amsterdam Raad van Tucht voor registeraccountants en Accountants-Administratieconsulenten p/a de heer mr. J.P. van Ginkel Postbus CR s-gravenhage 16