mineralogische kring antwerpen vzw

Transcriptie

1 v N C O r

2 mineralogische kring antwerpen vzw Oprichtingsdatum : 11 mei 1963 Statuten : nr B.S Zetel Ommeganckstraat 26. Antwerpen BTW-nummer : Wettelijk depot : Kon. Bib. België BD Verschijningsdata : maandelijks. behalve in juli en augustus. Redakteur en verantwoordelijke uitgever : H. DILLEN, Doornstraat 15. B-9170 Sint-Gillis-Waas. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk. fotokopie. mikrofilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Betalinge n Belgie : kontributie : HBK-rekening andere betalingen : HEK-rekening ofpostrekening Nederland alle betalingen : girorekening (NL) (betalingen in gulden). Al deze rekeningen staan op naam van M.K.A. v.z.w.. Marialei 43. B-2900 Schoten. NUTTIGE ADRESSE N * BENDER H.. Pieter Van den Bemdenlaan 107. B-2650 Edegem Tel. 03 :' Bestuurder. sekretaris. * BENDER P.. Pieter Van den Bemdenlaan 107. B-2650 Edegem Tel. 03/ Mineraal van de maand. technische realisatie Geonieuws. * CORNELIS G.. Schijfstraat 81. B-2020 Antwerpen. Tel. 03/ Jeugdwerking. * DILLEN H.. Doornstraat 15. B-9170 Sint-Gillis-Waas Tel. 03.' Redakteur Geonieuws. * JENSEN J.. Petrus Delenstraat 3, B-2390 Westmalle. Tel 03/ Vindplaatsen kartoteek. * LOYENS R.. Noorderveld Sint-Job-in-'t-Goor,. Brecht. Tel. 03;' Uitleendienst. werkgroep fluorescentie. * MAERTENS J_. Koeisteerthofdreef 60. B-2640 Mortsel Tel. 03/ Ekskursies, werkgroep informatika. * OP DE BEECK E., Curielaan 22, bus 6, B-2900 Schoten. Tel 03/ Vergaderingen RVB. * PAUWELS M.. Boskouter 70. B-2070 Burcht. Tel. 03/ Samenaankoop. * ROGIEST G.. Prins Kavellei 86, B-2130 Brasschaat. Tel. 03 : , Public relations. * SCHUYBROECK E.. Karel de Vle straat 11. B-2030 Antwerpen Tel. 03/ Bestuurder. bibliotekaris. * TAMBUYSER J.. Jan Samijnlaan 37. B-2100 Deurne. Tel. 03/ Identifikatiedienst. * TAMBUYSER P_. Surmerhuizerweg 23. NL-1744 JB Eenigenburg. Tel. 00/31/ Bestuurder. ondervoorzitter. werkgroep edelsteenkunde. * VAN GOETHEM L_. Boterlaarbaan 225. B-2100 Deurne. Tel Werkgroep, opvang nieuwe leden. kulturele raden, public relations. * VAN HEE P.. Marialei 43. B-2900 Schoten. Tel. 03/ Bestuurder. voorzitter, koi rdinator beurzen en tentoonstellingen. * VAN HEE-SCHOENMAECKERS A.. Marialei 43. B-2900 Schoten, Tel Pennmgmeesteres. * VAN TICHELEN W., Robert Molsstraat 19. B-2018 Antwerpen. Tel Mede-bibliotekaris. dokumentatiedienst. * VERCAMMEN A.. Palmanshoevestraat 21. B-2610 Wilrijk. Tel. 03/ Bestuurder. exposantenadministratie Minerant. * VERCAMMEN K.. Langemarkstraat 42. B-2600 Berchem. Tel 03/ Ledenadministratie.

3 mka - kalende r Zaterdag 2 maart Vergadering van de WERKGROEP FLUORESCENTIE, om 14 h ten huize van de heer Axe l EMMERMAN, Lobbesplein 12, B-2510 MORTSEL. ONDERWERP : "Teorie van de fluorescentie " Voor meer informatie omtrent deze werkgroep kan U ook terecht bij de heer Richard LOYENS, Noorderveld 15 te B-2960 SINT-JOB-IN-'T-GOOR/BRECHT. Tel. 03/ Vrijdag 8 maart Maandelijkse vergadering in het lokaal van de H.B.K., Lange Lozanastraat te Antwerpen h : gelegenheid tot transakties, raadplegen van de biblioteek, identifikaties, tombola, aanbod van het mineraal van de maand (spangoliet-xx). afspraken voor privéekskursies h : voordracht met dia's Zeolieten van Lanzarote, Kanarische eilande n door de heer P. VAN DE VELD E De heer Van de Velde bezocht de Kanarische Eilanden reeds verscheidene maal, het laatst nog in december Het verhaal is dus zeker aktueel. Zowel mineralogische, geologische als toeristische aspekten worden belicht. Titelpagina : Calcietkristal (prisma en vlakke romboëder) van Gourdinne. België. Kristal van 4 cm lang. Foto L. Van Goethem. geonieuws 16(3). maart

4 Zaterdag 9 en zondag 10 maart Groepsekskursie naar PARIJS. Zoals bekend is deze reis reeds lang volledig volgeboekt. De ingeschreven deelnemers krijge n individueel de nodige praktische informatie. De volgende musea zullen worden bezocht : Musée national d Histoire Naturelle, het museum van de Sorbonne en het museum van de Ecol e Nationale Supérieure des Mines. Heeft U achter het net gevist? Een goeie raad : wees er de volgende keer nog vroeger bij... Zaterdag 9 maart Vergadering van de werkgroep edelsteenkunde in het lokaal Ommeganckstraat 26 t e Antwerpen, van 9.30 tot 12 h. Onderwerp : chalcedoon. In aansluiting op de vorige vergadering waar de diverse kwartsvariëteiten werden besproken, komen deze maand de kryptokristallijne kwartsen aan bod, beter bekend onder de gezamenlijk e noemer chalcedoon. We denken in dit verband aan karneool, agaat, onyx, heliotroop, jaspis enz. Omdat chalcedoon qua eigenschappen nogal verschilt van de overige kwartsvariëteiten wordt di t mineraal in de gemmologie afzonderlijk behandeld. Heeft U ook exemplaren van deze edelstee n in Uw verzameling, breng ze dan mee als vergelijkmateriaal. vraag en aanbo d Johan MAERTENS, Koeisteerthof Mortsel zoekt informatie en/of mineraal-specimen s van Shinkolobwe. Shaba, Zaire. Wie hem kan helpen neemt rechtstreeks kontakt op met de hee r Maertens. ** * J. LHOEST is op zoek naar mineralen van Kipushi, Shaba, Zaire voor fotografie in het kader va n een artikel voor "The Mineralogical Record". Indien U over zulke mineralen beschikt wordt U vriendelijk verzocht kontakt op te nemen met de heer J. L'Hoest, B.P. 141, 4000 Liège. ** * Alweer een aanbod voor mineralogische ekskursies in het voormalige Oostblok (Polen). Ee n reisagentschap is bereid een trip door het land te organiseren zowat op maat gesneden van d e aanvrager. zowel op het gebied van toerisme, mineralogie tot zelfs kajakvaren. Oo k mineralenbeurzen kunnen in het programma worden opgenomen. De slogan is :"Jast state wha t you wish - and we will ensure what you need". Geïnteresseerden nemen kontakt op met Agencja Uslugowo-Handlowa "Mercator". spolka zo. o.. BIURO PODROZY, KATOWICE, ul. Liebknechta 3/9 Tel. PL/ , telex PL/ Wie aan zo iets zou deelnemen is natuurlij k zedelijk verplicht na afloop van de reis zijn relaas te doen in Geonieuws. geonieuws 16(3), maart

5 prospektie- en verzamelekskursies : zomaar op stap? j. maerten s Voor de eerstvolgende vrije dag met mooi weer zetten we zoals gebruikelijk bij onze hobby ee n geologische of mineralogische exkursie op ons programma, gewoon gezegd : we gaan stene n zoeken. We zoeken echter niet zomaar! Veel tijd wordt verspild en mogelijkheden gaan verloren door gebrek aan planning en kennis va n prospektie- en verzamelexkursies. Eéndagsuitstappen naar nabij gelegen steengroeven of veldvindplaatsen kunnen suksesvol zij n met een minimum aan planning Meerdaagse exkursies kunnen slecht aflopen door het vergete n van essentieel materieel of door het ontbreken van exakte gegevens over de vindplaats(en). Planning omva t planning van de reis naar het gebied ; situering van de exakte plaats van groeven en/of mijnen op kaarten of lijsten ; kontroleren van kampeer- of graafmateriaal : zeker zijn dat we niets vergeten zij n en alle andere zaken die nodig zijn om sukses te verzekeren. Het vinden van mineralen e n kristallen berust al voor een deel op geluk. en het heeft geen zin de zaken moeilijker te make n door gebrek aan planning. HOE BEGINT U ERAAN? Er zijn verscheidene soorten exkursies. De meest eenvoudige exkursie is het dagje uit naar ee n gemakkelijk bereikbare plaats Zo'n uitstap vereist de minste voorbereidingen, alhoewel beter e resultaten bereikt zouden worden na een zorgvuldige planning. Een tweede soort is de verkenningsuitstap met als doei in een bepaald gebied plaatsen op t e sporen die later meer aandacht verdienen. De derde soort uitstap omvat de feitelijke prospekti e en het verzamelen, waarbij het enige doel is mineralen en gesteenten te verzamelen van de voorheen gelokaliseerde vindplaats. Het is soms mogelijk om verkenning en prospektie in éé n enkele uitstap te kombineren, afhankelijk van de plaatselijke toestan d Alvorens eender welke uitstap gedaan wordt, is de allereerste voorbereiding zo veel mogelijk te leren over de plaats of afzetting - waar te zoeken - wat te zoeken, en misschien het meest belangrijk e - welke moeilijkheden of hindernissen moeten overwonnen worde n Bijvoorbeeld kan een vindplaats in een gesloten mijn of onder water liggen. Een ander belangrijk informatiepunt waarover kennis dient verworven te worden is d e mineralogische geschiedenis van elke vindplaats waarnaar een uitstap gaat. geonieuws 16(3), maart

6 WAAR VINDT U INFORMATIE? Bij de meest waardevolle informatiebronnen over gegevens in verband met verzamelplaatsen zijn de populaire mineraiogietijdschriften die maandelijks of tweemaandelijks verschijnen. Zi j bevatten regelmatig in hun uitgaven, beschrijvingen van recente verzamelervaringen, tesamen nie t gedetailleerde aanwijzingen in verband met het bereiken van de vindplaatsen. Zulke artikels geven soms de enige bruikbare en beschikbare informatie over plaatsen zonder kommerciee l belang maar wel nog boeiend genoeg voor de amateur. Deze goede tijdschriften bevatten oo k advertenties over veldgidsen die algemeen of gedetailleerd zijn. Tevens wordt rekiame gemaakt voor allerlei uitrustingen, mineraal- en gesteentespecimens, boeken over mineralogie en geologie en vele andere interessante onderwerpen voor de verzamelaar. Sommige bibliotheken hebben één of meer van deze tijdschriften in hun rekken, zowel oude al s nieuwe uitgaven. Ontleningen zijn maandelijks mogelijk in de MKA-bibliotheek. Deze gespecialiseerde bibliotheek biedt een gevarieerd en ruim aanbod. Personen die ernstig gei-xxeresseerd zijn in verzamelen en prospektie dienen zich naast Geonieuws nog op te n minste één ander tijdschrift te abonneren. Een andere dienst die MKA u biedt is de vinddlaatsenkartotheek. De bedoeling is u te helpen bi j het bekomen van gegevens over Europese vindplaatsen, die u wenst te bezoeken tijdens uw uitstappen. Om zelf vertrouwd te raken met het voorkomen van gesteenten en mineralen die men hoopt t e vinden in het verzamelgebied, moet men musea, school- en privéverzamelingen bezoeken. Prachtige openbare tentoonstellingen zijn toegankelijk op meerdere plaatsen, voornamelijk i n grote steden. Zij laten echter meestal enkel pronkstukken zien, in plaats van de minde r opvallende gebruikelijke specimens. Alhoewel het noodzakelijk kan zijn om speciale afspraken te maken met de museumtoezichters om de plaatselijke stukken - die soms in schuiven "ter studie" werden weggeborgen - te zien, ka n de beloning de moeite ruimschoots overschrijden. Wanneer iemand bijzondere interesse vertoon t voor een bepaalde plaats of gebied, geeft de toezichter soms waardevol advies over de lokalisati e van de plaatsen. hoe ze te bereiken en waar op te letten. Begeesterde lokale privéverzamelaars willen soms beginners helpen en bij ontmoeting met verzamelaars bieden ze soms aan om uitstappen te leiden naar plaatsen die anders zeer moeilij k te vinden zouden zijn. Een bezoek aan het gemeentehuis, winkels en zeker niet te vergete n plaatselijke café's kan veel informatie opleveren Denk er aan bij uitstappen naar het buitenland, mineraalspecimens van uw eigen streek als ruil- of geschenkmateriaal mee te nemen. Het is tevens belangrijk dat gesteenten bestudeerd, en zelfs verzameld worden. Veel te vee l verzamelaars zijn ervaren in de studie van mineralen maar niet in de studie van gesteenten. Zi j hebben zich onnodig gehandikapt bij de prospektie door hun onvermogen om rotsformaties t e lezen en zich zo naar vindplaatsen te laten leiden. WELKE GEOLOGISCHE PUBLIKATIES ZIJN VOORHANDEN? Van veel gebieden bestaat uitstekende professionele informatie over geologie, mineralogie, mijnbouw en prospektie. Het grootste gedeelte is bedoeld als wetenschappelijke en technisch e informatie, en minder als populaire informatie. Alhoewel professionele geologische literatuur. zelden volledig wordt begrepen door de gemiddelde verzamelaar of prospekteur, bevatten zi j geonieuws 76(3), maart

7 talrijke rapporten en beschrijvingen, vaak de enige officiële informatie over bepaalde gebiede n en afzettingen, en daarom zijn ze de moeite en de tijd waard om door te nemen en trachten t e begrijpen..sf/ ' BIa ón eiif$ [ Figuur 1. Detail van een topografische kaar t 1 : met de fosfatenvindplaats t e Blaton waar het kanaal Nimy-Slaton d e Mont-des-Groseilliers doorsnijdt. lr Oagip % 1- ***r1 r v v y y ' `. ti n Y * ias 1,, * té ry.r e s v VINDT U KAARTEN OVERBODIG? Alhoewel de meerderheid van verzamelaars er niet aan denkt te vertrekken voor een lange uitsta p met de wagen zonder de nodige wegenkaarten, die elke centimeter van de weg bestrijken, zulle n velen gezwind langs velden en wegen trekken op zoek naar vindplaatsen op basis van een vag e beschrijving en veel optimisme. Als optimisme voldoende was, dan zouden we veel beter e verzamelingen hebben. Optimisme kan echter niet het gebrek aan aanwijzingen vervangen. De beste aanduidingen staan op nauwkeurige kaarten. Vele exkursiegidsen voor de verzamelaar en goede artikels in mineralogietijdschriften bevatte n dikwijls uitstekende kaartschetsen, te samen met afstanden en opvalllende oriëntatiepunten. De meeste van deze kaarten vereisen aandachtig gebruik omdat ze geen volledig overzicht van he t terrein geven. De beste velduitstappen worden uitgezet op topografische kaarten die de terreineigenschappen van de gehele omgeving tonen. Met zo'n kaart is het mogelijk vooruit te zien en enkele opvallende oriëntatiepunten te herkenne n lang voordat we ze bereiken, zonder afhankelijk te zijn van zorgvuldig genoteerde afstanden o m ons naar de gewenste plaats te leiden (zoals "500 meter na het laatste huis rechtsaf" e n dergelijke). Topografische kaarten (meestal met schaal 1 :25000) zijn vooral bijzonder belangrijk voor de laatste kilometers die ontoegankelijk kunnen zijn voor wagens en waarvoor we zullen moete n wandelen. In zo'n gevallen zijn afstanden alleen. ongeschikt en hangen we af van de oriëntatiepunten die we voorafgaandelijk met de kaart hebben geselekteerd. Tevens kunnen w e vindplaatsen nauwkeurig aanduiden op de kaart. geonieuws 1e(3), maart

8 VRIJE TOEGANG of VERBODEN DOORGANG? Het is onjuist te veronderstellen dat men op braakliggend of wild begroeid terrein vrij ka n verzamelen en prospekteren omdat er geen huizen, straten of andere tekenen van bewoning zijn. Navraag bij, en bezoek aan de lokale openbare autoriteiten is noodzakelijk om na te gaan welk e stukken grond vrij toegankelijk zijn. Deze informatie kan best op kaarten getekend staan zoda t men geen privédomein schendt. Wanneer het toch de moeite lijkt privaat terrein te prospekteren of een vindplaats te bezoeken, is het noodzakelijk om op vooraf toelating aan de eigenaar(s) te vragen. De laatste tien jaar werden veel vindplaatsen op privéterrein afgesloten voor het publiek vanwege misbruik van toelatingen. Algemene klachten variëren van het niet sluiten van poorten tot he t achterlaten van afval en rommel, een verwerpelijke gewoonte van ongemanierde verzamelaars. Specifieke klachten omvatten onder andere afbreken van omheiningen, verbreken of verniele n van sloten, beschadiging of diefstal van machines en werktuigen, gebroken ruiten en vele ander e feiten die op vandalisme wijzen. Kom nooit aan springstoffen en raak in het algemeen nooit materieel aan eigen aan de ontginningsplaats. De meeste mijnen en groeven laten om verzekeringsredenen geen vreemde n toe op hun domein, uit vrees dat zij verantwoordelijk gesteld zouden worden voor ernstig e verwondingen of dodelijke ongevallen. De meeste verzekeringsmaatschappijen eisen aan de eigenaars dat aktieve maatregelen worden genomen tegen verboden betreding. Gelukkig, staa n sommige eigenaars nog sympathiek tegenover de wensen van serieuze verzamelaars en word t onder voorbehoud toegang verleend met of zonder begeleiding door een werknemer van d e onderneming of een andere verantwoordelijke persoon. Het toenemend aantal amateurgeologen en dito mineralogen van de laatste jaren heeft vel e grondeigenaars, of eigenaars van mineraalrechten, er toe gebracht tegen betaling toelating t e verlene n Dit geeft een soort kompensatie voor de overlast of beschadiging aan het domein, en geef t tegelijkertijd een duidelijk beeld over de verzamelrechten. In veel gevallen, adverteren dergelijk e personen in mineralogische tijdschriften, en nazicht van oudere nummers kan nuttig zijn bij d e planning van suksesvolle uitstappen. DENKT U AAN UW VEILIGHEID EN DIE VAN ANDEREN? Het grootste gevaar op alle prospektie- en verzameluitstappen zijn de persoonlijke verwondingen. Klimmen over rotspuin, afdalen in groeven en mijnen en het gebruiken van niet vertrouwd e handwerktuigen zijn niet van de veiligste bezigheden. De meeste mensen lopen zelden ernstig e verwondingen op wanneer ze voorzichtig en met gezond verstand te werk gaan. Overal is er gevaar aanwezig, en wat thuis niet zo erg is kan ten velde levensgevaarlijk zijn, ver weg van enige hulp. Om deze reden alleen al, mag men nooit alleen op uitstap gaan. Zelfs voor een kleine uitstap naar een nabije groeve dient u iemand te verwittigen i waar u naar toe gaat, wanneer u vertrekt en wanneer u terugkomt. Ga in de regel nooit alleen, met twee hebt u extr a veiligheid, omdat het minder waarschijnlijk is dat u tegelijkertijd aan hetzelfde gevaar blootstaat. Er zijn nog andere redenen om iemand mee te nemen, vooral om samen te werken aan iets da t u alleen niet zou kunnen. Tevens is het aangenamer om niet alleen te zijn, en met twee vindt me n meer dan alleen. geonieuws 16(3), maart

9 U hebt best steeds een EHBO- tas in uw rugzak bij. Let vooral op uw houding bij het bewerken en verplaatsen van zware steenbrokken (rechte rug! ). Werk nooit boven elkaar op een puinhelling en werk nooit te dicht bij elkaar. Er is steeds ee n kans om getroffen te worden door weggeslingerde steenbrokken of werktuigen. heffen e n drage n van last VERZAMELT U GEKLEED IN ZWEMBROER? Uitgezonderd in woestijngebieden, kunnen we onmogelijk rekenen op langdurig droog weer. Het is dan ook aanbevolen om reservekledij bij te hebben voor het geval dat u nat wordt door rege n of door te werken in vochtige mijnen of groeven. Uw gezondheid heeft nog altijd voorrang op een mooie verzameling. Draag daartoe kledij die voldoende ondoordringbaar is en weerstand biedt tegen water. Teven s dient ze zoveel mogelijk bescherming te bieden tegen de koude. Kleding en schoeisel moete n praktisch zijn en tegen een stootje kunnen - de mode komt pas op de tweede plaats. Stevige, hoge bergwandelschoenen zijn onmisbaar, omdat de weg van de verzamelaar vaak over stenig e paden, puinhellingen en gruisbergen voert. In klei- en steengroeven staat vaak grondwate r laarzen meenemen! In steengroeven, mijnen en bij steile rotswanden dragen we een helm, die zo mogelijk ook d e slapen tegen zijwaarts van de wand vliegende stenen beschermt. Bedenk, dat zelfs kleine brokjes, die van grote hoogte vallen, dodelijk letsel kunnen veroorzaken Het gevaar van steenslag i s vooral groot na het dynamiteren van wanden in steen- en kalkgroeven. Ook in het voorjaar, al s de vorst bij ingesijpeld water stenen van de bovenste lagen heeft losgewerkt, kan het zee r gevaarlijk zijn Een lichte aanraking, bijvoorbeeld door een vogel of een konijn, kan een war e steenlawine veroorzaken. geonieuws 16(3), maart

10 Draag tijdens hakwerk steeds een beschermingsbril die uw kostbare ogen vrijwaart van kwetsure n ten gevolge van wegvliegende steensplinters. Goede handschoenen zijn ook onontbeerlijk. D e handen en de polsen zijn de meest kwetsbare lichaamsdelen. Alhoewel sneetjes en kneuzinge n (blauwe plekken) op handen en vingers klein kunnen zijn, zijn zij het meest irriterend en w e kunnen enkel met bescherming verder onze handen gebruiken. De kans op diepe sneden zijn he t grootst bij het tasten in donkere geodes of holten gevuld met klei of vuil. In zulke openingen ka n vaak kwarts aanwezig zijn als dunne messcherpe splinters. Personen die niet vaak handenarbei d doen kunnen zonder handschoenen blaren krijgen, reeds kort na enig werk, vooral bij graven, hakken en dergelijke. HEBT U EEN OLIFANTENGEHEUGEN? Systematische prospektie vereist het nemen van nota's, al was het maar om later terug te kunne n keren naar interessante plaatsen. Het is spreekwoordelijk hoe slecht ons geheugen is en oude oriëntatiepunten veranderen na verloop van enkele jaren. Een wandelpaadje werd omgeploegd, een verlaten groeve groeit vol met bomen,... Een klein notaboekje met een potlood aan ee n touwtje is bijzonder handig om mee te nemen. Aanwijzingen van hoe vindpaatsen te bereike n dienen zorgvuldig opgeschreven te worden. Deze kunnen uitgedrukt worden relatief of i n afstanden ten opzichte van opvallende oriëntatiepunten, zoals bergtoppen en afstanden van mee r nabij punten cm het zoekgebied kleiner te maken tijdens een latere uitstap. Wanneer ee n topografische kaart meegenomen wordt is het beter de plaats ook op de kaart te markeren. Wanneer onbekend terrein verkend wordt, dienen we gesteente- en mineraalspecimens mee t e nemen voor latere identifikatie, wanneer hun identiteit niet te velde bepaald kan worden. Gesteentesoorten zijn van groot nut bij het bepalen van te verwachten mineralen. Om verwarring tussen de vele verzamelde specimens te vermijden, is het belangrijk ten velde t e noteren waar elk stuk verzameld werd en het tevens te nummeren. U kan bijvoorbeel d zelfklevende etiketten gebruiken en er de gegevens op schrijven en dit op de bakjes, waarin u de vondsten per vindplaats opbergt, kleven, en tegelijkertijd de juiste gegevens noteren in het notaboekje. Het kan blijken dat bepaalde plaatsen die geprospekteerd werden de moeite zijn voo r een volgend, meer gedetailleerd bezoek. Het is dan ook noodzakelijk dat we deze plaatsen exakt terug dienen te vinden. Het is aangewezen om steeds zoveel mogelijk verschillende soorten mineralen te verzamelen om e r zeker van te zijn dat geen belangrijk mineraal vergeten werd. Soms zijn de meest waardevoll e mineralen het minst indrukwekkend, terwijl waardeloze specimens glitterend en kleurrijk kunne n zijn. WELKE UITRUSTING HEBT U NODIG? Het verwijderen van gesteente en grond bij het speuren naar mineraalspecimens gebeurt met vel e soorten werktuigen, gaande van zware voorhamers tot fijne spiesjes voor het losmaken van zeer delikate kristallen. De techniek hangt af van de gebruikte werktuigen en de voorzichtigheid nodi g voor het bekomen van onbeschadigde specimens. Het waardeverlies van specimens met gebroken of gebarsten kristallen of werktuigtekens is verbazingwekkend voor een nieuwe verzamelaar, die te dikwijls enkel waardeert volgens de grootte. geonieuws 16(3). maart

11 Ons belangrijkste gereedschap is een geologenhamer, met een vierkant uitlopende kop aan d e ene zijde en de andere kant beitelvormig of spits. Verder behoren tot de werktuiguitrusting va n de verzamelaar onder ander e een stevige schop (smal, puntig blad). een houweel (niet te groot, met scherpe punt) ; een kleine moker (2 à 3 kg, vierkante kop, kunststof stee!) ; een grote moker (= voorhamer) ; puntbeitels (groot & klein, met handbeschermer) ; platte beitels (groot & klein, met handbeschermer) ; platte- en punt-wigge n een koevoet ; een strahler-stok : zeven (vierkant en konisch) e n pannen. Voor het transporteren van de vondsten en gereedschappen is een rugzak of een draagtas onmisbaar, als er enige afstand dient gewandeld te worden. In de auto hebben we daarvoor kistjes (van karton. hout of plastiek) en verder voldoende verpakkingsmateriaal : kranten, doosjes. toiletpapier, papieren handdoeken... Papieren zakdoeken en glazen buisjes voor tere vondsten zijn heel goed. Met crêpe-plakband kunnen we de vondsten voorlopig merken. Verder zijn onder andere een meetlint, een veldloep (6 à 8 maal vergroting), een zakmes of een spijker uit gehard staal en een zaklantaarn bruikbaar. Enkele types hamers en beitels geonieuws 16(3), maart

12 Tot zover een kleine handleiding voor prospektie- en verzamelexkursies, meer informatie bekom t u onder andere doo r het lezen van tijdschriften en boeken ; gesprekken met andere verzamelaars ; eigen ervaring en inspiratie (en transpiratie!). Veel sukses bij uw volgende uitstappen! LITERATUURLIJS T 1 J.-B. Chaussier, Manuel du prospecteur miniex, Bureau de recherches géologiques e t minières (BGRM), Manueis et methodes nr , Orleans (F ) MKA-bib : G.018 ISBN : H. Pape, De stenenverzamelaar, Thieme, Zutphen (NL ) MKA-bib : K.187 ISBN : J. Sinkankas, Prospecting tor Gemstones and Minerals, Van Nostrand Reinhold Company. London (GB) MKA-bib : K.172 ISBN : X, Geologie als hobby - Informatiebrochure bij de tentoonstelling van 23 en 24 novembe r 1985, Geologische Kring Erps Kwerp s S": cjot E 5% m z permanente expositi e D*i mineralen juwelen vlinder s 47 k4 I JOUSI-doosjes - steuntje s r F loepes - geigerteller s r's Euromex mikroskope n *Crj*LL*j vcs ** kit - hamers,* boeken - enz. cd m -D hen h zondag h 's zomers dagelijk s h en h U vindt ons ook op min er alenbeurze n Mits voorlegging van U w MKA-lidkaart krijgt U (in de winkel) 10 % korting op juwelen en mineralen. geonieuws 16(3), maart

13 streekkleur versus streekkleu r een bloemlezing in nederlandstalig e mineralogische literatuur r. van tasse l Ieder mineraloog, amateur of vakman, weet hoe belangrijk de kleur van een mineraalpoeder i s voor de identificatie. Die kleur wordt gemakkelijk bekomen door het verpulveren van het mineraa l door het te wrijven op een ongeglazuurd porseleinen plaatje. Dient men nu, in het Nederlands, te spreken over streep(-kleur) of streek(-kleur)? Men kan deze vraag best even zuiver taalkundig, gebruikstaalkundig en historisch benaderen. Het is een feit dat men de kleur van een mineraal in poedervorm best aangaf op basis van he t achtergelaten kleurspoor op een ruw oppervlak, bij voorkeur op een ruw porseleinen plaatje. In het Frans spreekt men dan van trait of trace. In het Engels van streak en in het Duits van Strich. In het klassieke "Textbook of Mineraiogy" van E.S. Dana, wordt "streak" als volgt (i n vertaling) omschreven :... de kleur van het poeder, of de "streak" zoals dit genoemd is, is dikwijls een zeer belangrijke eigenschap voor het herkennen van mineralen. De "streak" word t bekomen door het krassen van het oppervlak van een mineraal met een mes of vijl, of nog beter. indien niet te hard, door het te wrijven op een ongeglazuurd porseleinen oppervlak " Woordenboeken vertalen nu die vreemde woorden als volg t * Trait in Van Dale (1983) o.m. : lijn, streep, stree k * Trace in Van Dale (1983) o.m. spoor, indru k * Streak in Van Dale (1984) : stree p * Strich in Van Dale (1983) : streep. lijn, stree k Taalkundig kan eens nagegaan worden wat men zoal door de streek, en streep verstaat. In die zin werden verklarende woordenboeken geraadpleegd, nl. de Kleine Larousse in kleur (1977), Verschuerens Modern Woordenboek (8e uitgave, 1979) en de "dikke" Van Dale (1984). In "Va n Date" vindt men voor streep drie bepalingen. n i. een afgebakend gebied meer lang dan breed. een smal stuk, een afgetekende lijn of smalle strook. Alle drie bepalingen zijn in feite toepasselij k op wat met het spoor op het porseleinen plaatje wordt bedoeld. Voor streek nu wordt het hie r wat van het goede te veel. Niet minder dan veertien bepalingen zijn opgegeven, waarvan één, nl. "door strijken veranderde of getekende plek" met als voorbeeld "met metaal een streek op een toetssteen", toch wei sterk benadert wat de mineraloog beoogt. Verschueren (1979) houdt he t voor streep bij een lijn. een smalle strook of bij de dikte van een streep enz. en voor streek bi j "het strijken, door strijken aangebrachte streep, lijn". De kleine Larousse (1977) geeft voor streep o.m. "een trek met de pen, lijn, strook" en voor streek o.m. "strijkende beweging (bv. een penseelstreek) " Noch Van Date (1984), noch Verschueren (1979), noch de kleine Larousse (1977), noch de Grote Nederlandse Larousse Encyclopedie (1976), noch de grote Oosthoek Encyclopedie (7e uitgave, band 123, 1979) vermelden de woorden streedkieur of streekkleur. Hoe dan ook blijkt da t taalkundig, in het Nederlands, beide woorden streep en streek voldoen aan de hoge r aangehaalde beschrijving in Dana's Textbook. Wat nu het taalgebruik betreft werd eve n gegrasduind in de Nederlandstalige vakliteratuur en encyclopedische documentatie. geonieuws 1«3), maart

14 Streep (-kleur, -plaatje, -tabletje) wordt vermeld door en i n Anonie m 1978, Thieme Mineralen en Gesteenten. Vertaling naar W. Schumann. Na Thieme mineralen en gesteenten in kleur. Vertaling naar R. Hochleitner, Bemelmans J.H.L Elseviers Stenengids. Vertaling naar A.C. Bishop, A.R. Woodley en W.R. Hamilton Elseviers gids voor edel- en sie''xxtenen. Vertaling naar W. Schumann Elseviers gids voor stenen en mineralen. Vertaling naar W. Schumann Trion gids voor stenen en mineralen. Vertaling naar W. Schumann. Boelen H Mineralen en gesteenten in kleur. Vertaling naar H. Calissen en H. Gry, Bormans P Gesteenten en mineralen verzamelen. Prismaboek nr Praktische gids. Stenen verzamelen. Vertaling naar W. Schumann, Burke E.A.J Mineralen van Europa. Bewerking naar 0. Medenbach Mineralogie en mineralen, eigenschappen van mineralen 1, GEA. band 17. Encyclopediee n 1977 Grote Spectrumencyclopedie. Band 12. blz Grote Winkler Prins Encyclopedie (8e uitgave). trefwoord mineralogie, band 15. blz. 400 stree p mèt illustratie! Grote Winkler Prins Encyclopedie (8e uitgave), trefwoord streepkleur, band 21, blz Felius R.O Geological Nomenclature (Editor : W.A. Visser). Heckman H.W Het stenenboek. Vertaling naar M. O'Donoghue Thieme stenen en mineralen. Vertaling naar W. Schumann ; Krijger B Edelstenen in kleur. Vertaling naar 0. Dragsted. Krul H. z.d Mooie stenen. Vertaling naar W. Lieber. Na Welke steen is dat? Vertaling naar R. Bárner Welk mineraal is dat? Mineralen, gesteenten en edelstenen Vertaling naar J. Bauer en F. Tvrz. Na Thieme's mineralenboek. Vertaling naar H. Bilgel Mineralen, gesteenten, edelstenen (3e oplage). Vertaling naar J, Bauer en F. Tvrz Edelstenen. Vertaling naar J. Bauer, V. Bouska en F. Tvrz. Mulder S.A. en Oreel G.J Mineralen en gesteenten. Vertaling naar J. Kourimsky. Nieland-Wertz N De grote encyclopedie der mineralen. Vertaling naar R. Duda en L. Reji, Priem H.N.A Natuurgids voor gesteenten en mineralen. Vertaling naar H.S. Zim en P.R. Schaffe n Rowaan en Heckman H.W Thieme's gids voor mineralen en gesteenten. Vertaling naar A. Mottana. R. Crespi en G. Liborio. Scherphuis D.C. z.d. Welk mineraal is dat? Stokman A.H.W Mineralen? Natuurbiblioteek Atrium. Vertaling naar A. Clark. Vermeulen J-J Thieme mineralen- en kristallengids in kleur. Vertaling naar R. Hochleitne r Streek (-kleur, -plaatje) wordt vermeld door en i n Bender P Mineraal van de maand. Geonieuws. Decleer L Mineralen in een oogopslag. Bewerking naar C. Brocardo. Quakermaat J Edele stenen. Vertaling naar R. Metz. Tambuyser P. en Dillen H Kursus mineralogie. deel I. M.K.A. Tambuyser P Zelf mineralen determineren. M.K.A. geonieuws 16(3), maart

15 Navraag in enkele hogeronderwijs-instellingen gaf de volgende resultaten : in Nederland i s algemeen streep in gebruik en dit is eveneens hetgeval voor het Nederlands taalgebied i n België - RU.G., R U C.A., met uitzondering evenwel van K.U.L. waar streek in voege is, dit wellich t omwille van een fonetisch verband met het Engelse streak Hoe dan ook kan resumerend gezegd worden dat het gebruik van streep sterk overheerst. Beid e termen kunnen evenwel ieder voor zich rechten doen gelden, terwijl het eveneens dient gezeg d dat streek nog kan bogen op een soort recht van eerstgeborene! Inderdaad, P. Tambuyse r verwijst met recht naar de "Natuurlijke historie of uitvoerige beschrijving der dieren. planten e n mineraalen, volgens het samenstel van den Heer Linnaeus" van de hand van M Houttuyn e n uitgegeven in vijf delen in Amsterdam, tussen 1761 en In het "derde deel, vijfde stuk " (1785). gewijd aan "De mynstoffen" wordt bij "Het Yzer en de Yzer-ertsen", onder nummer 14 (blz. 99) gehandeld over "Yzer, dat aantrekbaar is. roodstreekig" en er wordt verder ook no g aangestipt "By 't schraapen geeft zy een roode streek..."! Het hele geval is ten slotte een vals probleem, waarover men zich in feite niet erg druk dient t e maken. Praktisch gezien kan evenwel, op bazis van veelvuldig gebruik, voor streep, geplei t worden. Het is inderdaad aangewezen de zaken uniform te houden. Met streep wordt toch goed weergegeven wat bedoeld wordt. Bovendien dient met streep niet een soort hersenkronke l uitgevoerd, wat wel nodig kan zijn met streek om daarbij niet te denken aan een gewest, een lis t of een gril! Dit pleidooi ten gunste van streep(-kleur) moet nochtans de anders menende mineraloog niet va n streek brengen, evenmin moet hij het als een streep door zijn rekening gaan zien! En om he t verder dan nog niet eenvoudiger te maken, komt uiteindelijk ook nog een strijkkleur opdage n (H.W Heckman, 1989). Ten overstaan van de woordkeuze is het wellicht interessanter na te gaan wanneer het porseleinen plaatje toepassing gevonden heeft en wie in feite de "uitvinder" is geweest van dit zo eenvoudig maar zo nuttig procédé. S. Koritnig heeft in 1988 een bijdrage bewijd aan "Der Strich" in "Die Seiten fi r den Anf nger". Der Aufschluss 39, In zijn geschiedkundig overzicht vermeldt hij dat G. Agricola. in reeds, gewag maakte van het feit dat hematiet, gewreven op een natte slijpsteen een bloedkleuri g spoor achterliet. Verder wordt aangehaald dat de kleur van het mineraalpoeder meestal verkregen werd door krassen met een vijl of een mes, terwijl H.W. Haidinger in zijn "Handbuch de r bestimmenden Mineralogi e " (1865) voorschreef het mineraal te wrijven "liber einero rauhen, harte n Karper, am besten eine Porzellan-Biscuit-Platte, hinweg". Het gebruik van porselein dient evenwe l veel vroeger gesitueerd. ln zijn "Traité de Minéralogie". eerste band, 2e uitgave, handelt l'abbé J. Haiiy ove r "Couleurs des particules détachées de la masse". Hij bespreekt achtereenvolgens "Couleurs d e la rápure" als "couleur de ia poussière que l'on détache d'un corps soit en le limant, soit en l e broyant" en "Couleurs de la tachure" betreffende "des substances qui tachent les corps su r lesquels on les passe avec frottement " En hier wordt (blz. 156) bij "molybdène sulfuré" (molybdeniet) nader over porselein gesproke n met de aanhaling : "si Von substitue la porcelaine au papier, la trace de molybdène est verdatre". In zijn "Traité de Minéralogie" van I'an X (1801) heeft Hauy reeds de eigenschappen van d e mineralen schematisch voorgesteld in het vijfde deel. Bij de "Système de caractères relatifs au x minéraux" onder "Physique particuliere, Lumière. Par réflection. Couleur de la tachure" staa t vermeld : "Le molybdène sulfuré tache la porcelaine en vert". Het gebruik van porselein bij het bepalen van de kleur van het mineraatpoeder loopt dus alleszin s reeds bijna 200 jaar terug en het is wellicht de vermaarde R.J. Hauy die als vader van he t porseleinen plaatje kan betiteld warden. geonieuws 16(3), maart

16 beurzen en tentoonstellinge n D OSNABRUCK. Stadthalle. Schlosswall h. Beurs (E-JUW-MIN-FOS) A MODLING. Brauhof. Bahnhofsplatz la F BOURGOIN-JALLIEU. Salie polyvalente F TOURCOING. Complexe sportif Léo Lagrange (stadscentrum). Beurs (MIN-FOS) F FLOIRAC. Maison des Arts et Loisirs, av. P. Curie D Ml NCHEN. Deutsches Museum h D OBERLAHR. Hotelpark "Westerwald-Treff" h. Beurs (MIN-FOS) A WELS. Stadthalle h. Beurs D KEMPEN. Kolpinghaus h. Beurs (MIN-FOS) NL HENGELO. Luttikhuis, Hengelosestr. (E8) h. Beurs (MIN-FOS), B HANNUT. Ahtenée royale. route de Tirlemont h. Beurs. Info : Mevr. N. Spiraers. rue du Moulin Hannut. Tel. 019/ H MISKOLC. Universiteit Miskolc h. Beurs (MIN-FOS). Tentoonstellin g Mineralen uit de Oeral (USSR) D SCHWEINFURT. Stadthalle /10-17 h. Beurs (MIN) F WITTELSHEIM. Salle Grasegert. Beurs F PARIS. Hotel Hilton, 18 av. de Suffren (15ème). Beurs D BAD EMS. Kurhaus Bad Ems h. Beurs (MIN-FOS) : tentoonstelling ("Zilver") D KOLN. Gurzenich. Martinstrasse h. Beurs (E-JUW-MIN-FOS) B CHARLEROI. Palais des Expositions h. Beurs (MIN-FOS). Info : Groupe Spéléo de Charleroi, rue F. Jacquet Chátelet. Tel. 071/ F VILLEMOMBLE. Théátre George Brassens, 9 av. Detouche. Beurs (MIN-FOS) : tentoonstelling m.b.t. steenkoolterrils van 9 tot 17 maart) NL BREDA_ De Heerbaan. Beurs (MIN-FOS-JUW-EDELST) D ERKELENZ. Stadthalle Erkelenz h. Beurs (MIN) D WESEL. Niederrehinhalle h. Beurs (MIN) D KORBACH. Stadthalle h. Beurs (MIN-FOS) D WALDKRAIBURG. Zappe-Saal. Aussigerstr h. Beurs (MIN-FOS) D SIEGEN-EISERFELD. Kulturhalle Richerfeld h. Beurs (MIN-FOS) A WIEN. Schwendermarkt / / h. Beurs (MIN). Vrijda g voorbehouden voor groothandelaars NL ZWIJNDRECHT. Develstein College, DEvelweg 5. Beurs (MIN) D GELSENKIRCHEN. Revierpark Nienhausen. Feldmarkstr h. Beurs F AVIGNON. Salie du Sacré-Coeur. Beurs (MIN-FOS) F AUXERRE - SAINT-GEORGES. Salie Polyvalente. Beurs (MIN-FOS) F RIXHEIM. Complexe sportif-culturel, chemin de Brunstatt. Beurs (MIN-FOS) F SAINT-RIQUIER. Centre Culturel de I Abbaye de Saint-Riquier. Beurs (M-F) F CAVAILLON_ M.J.C av. du Gén. De Gaulle. RUIL-beurs (M-F) D WIESBADEN. Rhein-Main-Halle h. Beurs B GENT. Beurs van de vereniging Nautilus (MIN-FOS). Tentoonstelling : kleur in de mineralogie. Rijksnormaalschool, Ledeganckstraat h. Info : J. Gryson, Sint-Lukasstraat 16, 8310 BRUGG E Tel. : 050/ geonieuws 16(3), maart

17 F CAPENDU. Foyer culturel F PAU. Faire-exposition. hall ADOUR. Beurs (MIN-FOS). deel van hobbybeurs A ST.-POLTEN. OGB-Haus (bij station) h. Beur s D KREFELD. Seidenweberhaus h. Beurs (MIN-FOS) ESSEN. Saalbau - Huyssenallee h. Beurs D AUGSBURG. Aula Reischleschen Wirtschaftsschule. Alter Postweg 86a / CH BRUNNEN. Seehotel Waldstátterhof /10-17 h. Beurs. Tentoonstelling "Di e Eisen rose" BOLOGNA. Palazzo della Cultura e dei Congressi. Padiglione Polivalente, Piazza dell a Costituzione 5;'c. Beurs (MIN-FOS) F RENNES. Salie "Rennes-Congres". 27 bd. Solférino (bij station). Beurs (M-F) F BELFORT. Salie des Fêtes, place de la Répubiique. Beurs (M-F) NL DEN HAAG. Nederlands Congresgebouw. Chruchillplein h. Beurs D WIESBADEN. Tatter-Saal. Lehrstr. Beurs D TUBINGEN-LUSTNAU- Turn- und Festhalle h. Beurs D ROSENHEIM. Stadthalle h D BRAUNSCHWEIG. Freizeit- und Bildungszentrum Burgerpark h. Beurs D KAMP-LINTFORT. "Alte Scheune Kamp'. Abteiplatz h. Beurs (MIN - FOS) F HAYANGE. Salie polyvalente "Le Molitor'. Beurs (M-F) F BOURG-D'OISANS. Foyer municipal. Beurs (M-F-Ey D WUPPERTAL. Zoo-Festsále. Hubertusallee h. Beurs NL GRONINGEN. Groningenhal. Sontweg h. Beurs (MIN-FOS) D STUTTGART. Killesberg h. Beurs F ROSENAU. Mehrzweckhalle h. Beurs (MIN) F LIMOGES. Salie Blanqui (stadhuis). Beurs (M-F-E F DOMERAT-MONTLUCON. Centre A. Pancet. Beurs (M-F-E) F LA RICHE. (bij Tours). Stadhuis. RUIL-beurs F ROSENAU. Salie polyvalente. Beurs (M-F) BREMEN. Niederdeutsches Theater h A WIEN. Albert-Sever-Saal. Schumeierpletz h. Beurs (MIN-FOS). Tentoonstelling : "Geotrail in den karnischen Alpen" CH NEUCHATEL. Salie du Curling, Patinoires du Littoral. Quai R. Comptesse h. Beurs (MIN-FOS) B DISON. Salie des Fêtes Luc HOMMEL h. Beurs (M-F-koralen) D COBURG. Kangresshaus Rosengarten h. Beurs (MIN-FOS ) D KEMPTEN. Haus Hochland (Soldatenheim) h. Beurs (MIN) F COURPIERE- Salie municipale. place de la Victoire. Beurs (M-F) D BERLIN. Messegelande, Halle 11.2 (bij radiotoren) h. Beurs D AUGSBURG. Kongresshalle h NL GELEEN - t Plenkhoes, Bachstr h. RUIL-beurs voor MM. HBK-SPAARBAN K Lange Lozanastraat Antwerpe n Tel r r' : 1:tE-J..Uil-1_I21 :11 geonieuws 16(3), maart

18 SAMENAANKOOP : koudlichtbron met 3-armige lichtgeleide r Dit verlichtingssysteem is ideaal voor stereomikroskopen èn makrofotografie Vi a samenaankoop wordt de prijs interessant Na een marktstudie werd gekozen voor EUROMEX met als lichtbron MIC210 (100 W halogeenlamp met regelbare intensiteit) en een 3-armige lichtgeleider (op bazis va n glasvezels) MIC215 (3 lichtgeleiders van 4 mm diameter en 50 cm lang). De prijs bedraagt BEF (op bazis van 10 stuks) à (5 stuks). Indien U in deze samenaankoop ge interesseerd bent wordt U verzocht een briefje te schrijven of te telefoneren naar Mario PAUWELS. Boskouter 70. B-2070 Burch t (tel. 03/ ). BEZOEK ON S * V fl C MINERALEN Permanente tentoonstelling rn onze toonzaal en op beurzen open van 14 tot 19 uu r uitgezonderd zon- en maandag ook na iel afspraa k Exclusieve mineralen uit gans de werel d Ambachtelijke kreatres, sierrade n uit hall edel- en edelstene n T,hi,'andsra 's op minerale n Leermiddel voor kristalvor m Henricus Bracqstraat Gent - Mariakerke - C RESTAURAN T 't Klein Parijs Franse keuken en Belgische streekgerechte n Serge Lhoest en Michèle Massart - Leopold de Waelstraat 32, TEL Antwerpe n Woensdag gesloten. geonieuws 16(3), maart

19 mineraal van de maan d spangoliet p. bende n Deze maand bieden we U een kleurrijk mineraal aan, nl. blauwe tot blauwgroene specimens va n het kopersulfaat SPANGOLIE T Het is geen "eenvoudige" vertegenwoordiger van de sulfaatmineralen, want naast uiteraard he t S0,-ion, vinden we ook hydroxyl- en chloride-ionen in de chemische formule : Cu,AI(S0 4)(OH) C1.3H 2O Bij Strunz zit het dus bij de waterhoudende sulfaten met verschillende anionen ingedeeld, mee r bepaald in de 3-groep of de aluminiet-cyanotrichietgroep. Spangoliet is ditrigonaal-pyramidaal. e kristallen zijn kort prismatisch of plaatvormig, met een hexagonaal uiterlijk. De pyramidevlakken zijn horizontaal gestriëerd. De kleur is groen, smaragd- of blauwgroen, met een bleekgroene streekkleur. De hardheid is slechts 3, de dichtheid 3,1. Het mineraal is in zuren wel en in water niet oplosbaa r Spangoliet kreeg in 1890 zijn naam van Penfield ter ere van N Spang (USA). Het word t gevonden in de verweringszone van koperertsen, dikwijls samen met malachiet, brochantiet, azu - riet, linariet, cupriet..., In verschillende referenties wordt als kristalstelsel "hexagonaal" vermeid. Dit is niet juist. "wie schrijft van wie af?" is een moeilijk te beantwoorden vraag bij literatuurstudie In de eerste editi e van de "Encyclopedia" is er zelfs kontradictie tussen dit "hexagonaal stelsel" en de vermeldin g "klasse 3m, ruimtegroep P3c1", gelukkig is in de recente tweede editie "trigonaal" opgedoken e n vinden we in de tekst "hexagonal in aspect " [1 2 ] De specimens komen uit Bolivia, Cottonwood Canyon Stillwater Range. Churchill County. Nevada. USA. Laat U niet misleiden door de eerste plaatsnaam. maar... kan het nog nauwkeuriger? Andere vindplaatsen zijn : slakkenstorthoop Juliushutte, Astfeld, Harz. [3 ] storthoop Grube Fischbacher Werk. Niederfischbach, Siegerland. D [3,4] : zeshoekig e plaatjes, meestal in rosetvor m slakken van Richeisdorfer Hutte Sufs, Nordhessen, (3 ] St Day, Cornwall, UK [2 ] Arenas, Sardinie, 1 [2 ] Kamariza, Lavrion. GR [5] : XX tot 0,4 mm, dikwijls vertweelingd en gestriëer d Blanchard Mine, Socorro County, New Mexico, USA [2 1 Czar Mine. Arizona, USA [2 ] Copper Queen Mine. Bisbee, Cochise County, Arizona, USA [2 ] Clifton-Morenci District. Greenlee County. Arizona, USA [2 ] Myler Mine, Majuba Hill Pershing County, Nevada, USA [2 ] Grand Central Mine. Juab County, Utah, USA [2 ] geonieuws 16(3). maart

20 Literatuu r 1, W. ROBERTS. G. RAPP. J. WEBER. (1974), "Encyclopedia of Minerals". VNR, W. ROBERTS. T. CAMPBELL. G. RAPP. (1990), "Encyclopedia of Minerals", 2de ed.. VNR S. WEIB. (1990). 'Mineralfundstellenatlas Deutschland West", Weise. vindplaatsen en R. BODE. (1989). "Mineralien und Fundstellen Bundesrepublik Deutschland". Bode Verlag, G. NIEDERMAYR (1982). Neues von Lavrion". Lapis Z (6) H. STRUNZ. (1982), 'Mineralogische Tabellen'. ed. 8. VAG geonieuws 16(3), maart