COLOFON RDM Centre of Expertise

Transcriptie

1

2

3 COLOFON GRAFISCH ONTWERP Medamo LOGO-ONTWERP &Associates DRUK Veenman+ Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever RDM Centre of Expertise

4

5

6 RDM Centre of Expertise: innovatiemotor voor haven en stad f o t o g r a f i e: s h u t t e r s t o c k

7 f o t o g r a f i e: m a r c e l v o g e l

8 _ INHOUD 1_ RDM CENTRE OF EXPERTISE 11 ONDERWIJS & ARBEIDSMARKT 12 ONDERZOEK & KENNIS 13 ONDERNEMERSCHAP & INNOVATIE 16 COMMUNITIES OF PRACTICE, DE MOTOR VAN RDM COE 20 CROSS-OVERPROJECTEN 23 2_ PROGRAMMA HAVEN 27 CoP ENERGIE & PROCESTECHNOLOGIE 30 CoP MARITIME & OFFSHORE INNOVATION 30 CoP LOGISTIEK 31 CoP MAKING 31 3_ PROGRAMMA STAD 35 CoP DUURZAAM BOUWEN 36 CoP DRIJVEND BOUWEN 36 CoP FUTURE MOBILITY 37 4_ PIJLERS 43 ONDERWIJSVERNIEUWING 45 ONDERZOEK EN INNOVATIE 47 PARTICIPEREN IN RDM COE 48 FACILITEITEN 50 STRATEGISCHE EN INHOUDELIJKE SAMENWERKINGSPARTNERS 53 5_ ORGANISATIE EN FINANCIERING 57 ORGANISATIE 58 STUURGROEP 58 PROGRAMMACOMMISSIE 59 FINANCIERING 59 CONTACT 63

9 f o t o g r a f i e: m a r c e l v o g e l P.08

10 P.09

11 f o t o g r a f i e: r o t t e r d a m m a r k e t i n g P.10

12 1_ RDM CENTRE OF EXPERTISE Rotterdam heeft de ambitie uit te groeien tot een klimaatbestendige deltastad met de meest innovatieve en duurzame haven ter wereld. Deze ambitie vraagt om investeren in talent, onder nemerschap en innovatie. RDM Centre of Expertise is hiervoor hét platform en initieert concrete projecten met investeringen vanuit onderwijs & onderzoek, overheid en bedrijfs leven. Doel van deze projecten is talent en onder nemers voort te brengen die toegerust zijn om mee te bouwen aan een toekomstbestendige haven en stad. P.11

13 Binnen RDM Centre of Expertise (RDM CoE) werken onderwijsinstituten, onderzoekscentra en bedrijven samen aan beter techniekonderwijs, nieuwe kennis en duurzame innovaties die nodig zijn voor de haven en stad Rotterdam. Deze samenwerking vindt plaats in Communities of Practice binnen vier inhoudelijke domeinen: Maritiem & Smart Port Industry, Logistiek & Future Mobility, Energietransitie & Procesindustrie en Duurzaam Bouwen & Gebiedsontwikkeling. RDM CoE is een door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) erkend en ondersteund expertisecentrum van Hogeschool Rotterdam, dat in een publiek-private samenwerking met het Havenbedrijf Rotterdam, Deltalinqs en andere partners uit het bedrijfsleven wordt vormgegeven op de campus van RDM Rotterdam, midden in de Rotterdamse haven. RDM CoE is dé innovatiemotor voor haven en stad. ONDERWIJS & ARBEIDSMARKT Bedrijven in de haven, industrie en het maritieme cluster kampen met een groeiend tekort aan technisch personeel. Er is grote behoefte aan afgestudeerden die kennis hebben van nieuwe, duurzame technologieën en beschikken over ervaring met innovatieprocessen en ondernemerschap. Op hbo-niveau gaat het vooral om technisch gekwalificeerde professionals die multidisciplinair denken, probleemoplossend vermogen hebben en (internationaal) kunnen samenwerken. RDM CoE draagt bij aan het opleiden van deze green collar professionals. Studenten werken samen met R&D-professionals van bedrijven, docenten en onderzoekers aan concrete innovatievraagstukken van het bedrijfsleven. Dat maakt op deze manier kennis met de (technische) talenten van morgen. Docenten en studenten worden uitgedaagd om innovaties op een ondernemende en bedrijfsmatige manier aan te pakken. Bovendien blijkt de creativiteit en frisse blik van studenten vaak van bijzondere waarde voor bedrijven die werken aan weerbarstige vraagstukken. De onderwijsinstituten en onderzoekscentra van Hogeschool Rotterdam werken binnen RDM CoE intensief samen aan: het opleiden van meer en betere studenten voor de bedrijven in havenstad Rotterdam het bevorderen van de uitstroom van hbo-opleidingen naar havengerelateerde bedrijven het verhogen van de kwaliteit van de studenten aan havengerelateerde hbo-opleidingen P.12

14 ONDERZOEK & KENNIS RDM CoE initieert praktijkgericht (ontwerp)onderzoek naar concrete praktijkvragen in de sectoren maritiem & offshore, procesindustrie, energie, logistiek, mobiliteit, bouw en nieuwe maakindustrie. Het onderzoek richt zich op vraagstukken binnen én tussen deze sectoren, vaak dwars door bestaande specialisaties heen (cross-overprojecten). Centraal staat het ontwikkelen van innovatieve concepten en oplossingen die bijdragen aan een duurzame haven en een klimaatbestendige stad Rotterdam. Nieuwe kennis en inzichten die worden opgedaan in het praktijkonderzoek worden geïntegreerd in de programma s van participerende (technische) beroepsopleidingen. Hierdoor worden deze opleidingen gevoed met up-todate kennis en zijn studenten beter voorbereid op huidige en toekomstige strategische innovatievraagstukken. Onderwijsinstituten, onderzoekscentra en het bedrijfsleven werken binnen RDM CoE aan: het verbeteren van de toegang tot de onderzoeksresultaten van de relevante onderzoekscentra binnen Hogeschool Rotterdam voor het bedrijfsleven in Mainport Rotterdam het gezamenlijk, vraaggericht, opzetten en uitvoeren van praktijkgericht (ontwerp) onderzoek door lectoren en onderzoekers van de onderzoekscentra van Hogeschool Rotterdam en studenten vanuit de diverse opleidingen het versnellen van innovatieprojecten bij het bedrijfsleven in havenstad Rotterdam. Hiervoor worden publiek-private netwerken gecreëerd (Communities of Practice) het realiseren van Living Labs: faciliteiten en infrastructuur voor experimenteren, prototyping en testen van nieuwe producten en processen Centraal staat het ontwikkelen van innovatieve concepten en oplossingen die bijdragen aan een duurzame haven en een klimaatbestendige stad Rotterdam P.13

15 Missie en ambitie RDM CoE versterkt de synergie tussen haven en stad en draagt bij aan het realiseren van de doelstellingen van het topsectorenbeleid. Het schept de randvoorwaarden voor een duurzame grootstedelijke (haven)economie en levert een cruciale bijdrage aan duurzame en innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken en de vertaling daarvan in nieuwe economische bedrijvigheid, producten, processen en diensten. RDM CoE wil zich ontwikkelen tot hét platform voor haven en stad dat onderwijsinstituten (in de hele onderwijsketen), kenniscentra, overheden en het bedrijfsleven verbindt en faciliteert om samen te werken aan deze gezamenlijke missie. Om die reden richt RDM CoE zich nadrukkelijk op cross-overs tussen topsectoren en niet op één bepaalde sector. P.14

16 f o t o g r a f i e: r o t t e r d a m m a r k e t i n g P.15

17 ONDERNEMERSCHAP & INNOVATIE RDM CoE investeert in state-of-the-art faciliteiten die bedrijven of onderwijsinstellingen alleen niet snel kunnen realiseren. Deze faciliteiten zijn samen met bedrijfsruimtes voor starters en bestaande bedrijven onder één dak samengebracht in Innovation Dock. In deze monumentale industriële hal ontwikkelen, testen en demonstreren innovatieve technische bedrijven vaak samen met onderzoekers, lectoren en studenten nieuwe producten, concepten en productieprocessen. Het gaat hierbij vooral om het versnellen van innovatieprojecten bij het bedrijfsleven in havenstad Rotterdam. Daarnaast gaat het om het uitbreiden en toegankelijk maken van zogenoemde Living Labs: faciliteiten en infrastructuur voor experimenteren, prototyping en testen van nieuwe producten en processen. Communities of Practice RDM CoE brengt publieke en private partijen bij elkaar in netwerken zoals de genoemde Communities of Practice (CoP s). In deze communities wisselen ondernemers, lectoren, docenten en studenten kennis uit en vertalen deze gezamenlijk in nieuwe onderwerpen voor praktijkonderzoek en verbetervoorstellen voor het beroepsonderwijs. Binnen RDM CoE zijn zeven Communities of Practice actief: CoP Maritime & Offshore Innovation CoP Logistiek CoP Energie & Procestechnologie CoP Future Mobility CoP Making CoP Duurzaam Bouwen CoP Drijvend Bouwen Deze CoP s werken samen binnen vier inhoudelijke domeinen: Maritiem & Smart Port Industry Logistiek & Future Mobility Energietransitie & Procesindustrie Duurzaam Bouwen & Gebiedsontwikkeling f o t o g r a f i e: m a r c e l v o g e l P.16

18 P.17

19 P.18

20 f o t o g r a f i e: c l a i r e d r o p p e r t P.19

21 COMMUNITIES OF PRACTICE, DE MOTOR VAN RDM COE De samenwerking tussen onderwijs, kenniscentra en bedrijven binnen RDM CoE krijgt vorm middels twee programma s: het programma Haven en het programma Stad. Binnen deze twee programma s werken we aan projecten in Communities of Practice (CoP s). In deze CoP s gaan studenten, bedrijven, docenten en onderzoekers gezamenlijk aan de slag om nieuwe kennis te ontwikkelen en toe te passen in nieuwe prototypen en one-offs. Doel is de laatste ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld 3D-printing, internet of things, sensoring, robotisering, biobased en circular economy toepasbaar te maken voor de voor Rotterdam belangrijke sectoren maritiem & offshore, energie & procesindustrie, logistiek en mobiliteit, bouw en nieuwe maakindustrie. Cross-overproject: Aquabots Aquabots zijn op schaal ontworpen en gebouwde drones, zelfstandig varend en emissievrij. De drones kunnen worden ingezet om bijvoorbeeld de plastic soep op te ruimen. De techniek is echter ook op andere terreinen toepasbaar. Denk bijvoorbeeld aan onderwaterdrones voor inspecties aan kades en drijvende objecten of aan drones die illegale watervervuiling opsporen. Binnen Aquabots komt een groot aantal technische terreinen en disciplines samen, waaronder sensoren, 3D-printing/ scanning, elektrotechniek, werktuigbouw, maritieme techniek en scheepsbouwkunde. Inmiddels werken binnen Aquabots dan ook een groot aantal partners samen. Naast studenten van Hogeschool Rotterdam gaat het om studenten van Rotterdam Mainport University en het Albeda College (samen zeven verschillende opleidingen). Bij de bedrijven zijn dat Imtech Marine, IHC Merwede Dredging, MTI Holland, Jules Dock, Dobots en Twnkls, aangevuld met specialistische mkb ers. f o t o g r a f i e: m a r c e l v o g e l P.20

22 De CoP s zijn de motor van RDM CoE. De kracht van RDM CoE zit immers in het leggen van nieuwe verbindingen. Enerzijds ontstaan deze door de combinatie van het werken aan praktijkgerichte projecten, steeds vanuit een actuele, concrete en sectoroverstijgende vraagstelling, anderzijds door kennisuitwisseling en co-creatie van meerdere interessante bedrijven binnen CoP s. Deze nieuwe samenwerkingen leiden tot innovaties, marktkansen en tot het ontstaan van start-ups. Samenwerking leidt tot innovaties, marktkansen en tot start-ups P.21

23 Binnen de CoP s zetten we vooral in op cross-overprojecten De CoP s bieden voor zowel het bedrijfsleven als onderwijs en onderzoekscentra voordelen. Belangrijkste voordelen bedrijfsleven: in contact komen met voor de sector/beroepstak relevante toekomstige werknemers bijdragen aan betere afstemming onderwijs en beroepspraktijk inzet ideeën en menskracht van studenten op relevante projecten (bijvoorbeeld innovatieteams) netwerken met andere bedrijven in de beroepstak ontwikkelen en testen van nieuwe kennis en producten, processen en/of diensten f o t o g r a f i e: m a r c h e e m a n Belangrijkste voordelen onderwijs: beter afstemmen van het onderwijs op behoeftes uit de beroepspraktijk en maatschappij kwalitatief beter onderwijs door dynamische leer/werkomgeving voor studenten koppelen van projectteam (innovatieteams) aan relevante vraagstukken uit beroepspraktijk en maatschappij vergroten aantrekkingskracht van techniekopleidingen op toekomstige studenten Belangrijkste voordelen onderzoekscentra: ophalen van relevante vraagstukken uit het bedrijfsleven delen, ontwikkelen en toepassen van kennis samenwerken met bedrijfsleven en onderwijs op onderzoeksvragen gezamenlijk verkrijgen van subsidies z i e v o o r d e ta i l s d e cop-bijlagen a c h t e r i n d e z e u i t g av e C op P.22

24 Gezamenlijk investeren RDM Centre of Expertise heeft tot taak om onderwijs- en onderzoeksactiviteiten op de diverse gebieden te initiëren en te stimuleren en zodoende een bijdrage te leveren aan het innovatievermogen van (mkb-) bedrijven in haven en stad. Naast de Communities of Practice en innovatieteams daarbinnen bestaat voor bedrijven ook de mogelijkheid samen met RDM CoE te werken aan ideeën die leiden tot nieuwe bedrijvigheid binnen de diverse domeinen, mits deze een directe link hebben met het onderwijs, praktijkgericht onderzoek en/of nieuwe faciliteiten. Hiervoor zijn investeringsgelden vanuit RDM CoE beschikbaar. Er dient een aanvraag te worden ingediend waarin duidelijk moet worden dat de aanvrager minimaal eenzelfde bedrag co-financiert als dat wat aangevraagd wordt. CROSS-OVERPROJECTEN Binnen de CoP s zetten we vooral in op cross-overprojecten. Dit zijn sectoroverstijgende onderzoeks- en innovatieprojecten waarin interdisciplinair wordt samengewerkt. Elk project is onderdeel van en heeft impact op onderwijs, onderzoek en beroepspraktijk. Bij voorkeur is het project multi-level (mbo, hbo en universiteit) en kan het worden verbreed naar andere onderwijs- en kennisinstellingen. Cross-over project: Rotterdam Port Bypasses De inrichting van het Rotterdamse havengebied is deels planmatig ontstaan, deels organisch. Dit heeft geleid tot een groot aantal gesloten systemen. Niet alleen wat betreft de infrastructuur en de logistiek, ook waar het gaat om de mobiliteit en de organisatorische aansturing. Bypasses zijn slimme, doelmatige en duurzame oplossingen voor het verbeteren van goederenstromen, zowel fysiek als organisatorisch. Doel van het project Rotterdam Port Bypasses is nieuwe oplossingsrichtingen te ontwikkelen. Deelnemers zijn onder meer het Havenbedrijf Rotterdam en APM Terminals. P.23

25 P.24

26 f o t o g r a f i e: s h e l l Er zijn steeds meer organisaties die willen overstappen op elektrische voertuigen, maar uiteraard wel eerst inzicht willen hebben in de kosten. Daarom wilden we voor potentiële klanten de kosten van onze elektrische voertuigen kunnen vergelijken met de kosten van conventionele dieselvoertuigen. Het gaat daarbij niet alleen om de aanschafprijs, maar ook om de kosten van onderhoud en gebruik. Dit hebben we gedaan in samenwerking met RDM CoE. Studenten van Hogeschool Rotterdam hebben een kostenmodel ontwikkeld waarmee de Total Cost of Ownership van onze duurzame elektrische voertuigen exact in kaart kan worden gebracht en kan worden vergeleken met vergelijkbare conventionele dieselvoertuigen. Deze tool is voor ons zeer waardevol gebleken bij het binnenhalen van orders en voor het transparant maken van de operationele kosten van onze duurzame voertuigen bij bestaande klanten. WERNER GHITTI DIRECTEUR SPIJKSTAAL ELEKTRO P.25

27 P.26

28 2_ PROGRAMMA HAVEN f o t o g r a f i e: s h u t t e r s t o c k Mainport Rotterdam is voor de Nederlandse en Europese economie van cruciaal belang in termen van werkgelegenheid, toegevoegde waarde en economische groei. Externe ontwikkelingen, zoals de toenemende schaarste aan fossiele grondstoffen, groeiend energieverbruik en de verandering van ons klimaat, maken een transitie van de economische activiteiten noodzakelijk. Daarbij komt ook de ambitie van Mainport Rotterdam zelf om een forse groei te realiseren met een halvering van de milieu-impact. P.27

29 Om deze ambitie te realiseren is een overgang nodig van een klassieke haveneconomie naar een circular en biobased economy, gebaseerd op groene grondstoffen, schone energie, slimme diensten en kennisintensieve, nieuwe informatietechnologie (Smart Industry). Ons land zet in op een gerichte economische ontwikkeling in negen topsectoren. Vier daarvan zijn verbonden met de Rotterdamse haven: water (maritiem/scheepsbouw), chemie (procesindustrie), logistiek en energie. Meer synergie en verbinding tussen haven en stad De synergie tussen haven en stad moet verder worden versterkt. In de eerste plaats om de economische spin-off van Mainport Rotterdam voor de stad te vergroten en te benutten. Maar ook om de havenindustrie in Rotterdam innovatiever te maken. De havengerelateerde nieuwe maakindustrie (Smart Port Industry) speelt daarbij een cruciale rol. De gemeente Rotterdam heeft daarom, in samenwerking met onder meer het Havenbedrijf Rotterdam, een actief beleid ingezet om de ontwikkeling van havengerelateerde sectoren zoals Clean Tech en Maritime Services. Innovatiekracht en nieuwe professionals Deze transitie vraagt om meer en andersoortige professionals, kennis van (duurzame) innovatie en een versterking van de innovatiekracht van bedrijven in Mainport Rotterdam. Daarvoor is een intensievere samenwerking nodig tussen onderwijsinstellingen, onderzoeksinstituten en het bedrijfsleven in Rotterdam. Binnen het programma Haven van RDM CoE zijn vier Communities of Practice (CoP s) actief om deze samenwerking te activeren en te verstevigen: Energie & Procestechnologie, Maritime & Offshore Innovation, Logistiek en Making. Hierna staat de hoofdopgave beschreven van deze CoP s. Een uitgebreide beschrijving per CoP is opgenomen in de bijlagen. z i e v o o r d e ta i l s d e cop-bijlagen a c h t e r i n d e z e u i t g av e C op f o t o g r a f i e: r o t t e r d a m m a r k e t i n g P.28

30 Vier van de negen topsectoren zijn verbonden met de Rotterdamse haven P.29

31 CoP ENERGIE & PROCESTECHNOLOGIE De Nederlandse energiewereld staat op een transitiepunt. De energieopwekking gaat diversifiëren. Dit brengt een grote behoefte met zich mee aan nieuw, andersoortig personeel. Mensen met radicaal andere kennis en vaardigheden. Door diversificatie zal verder ook de energiemarkt sterk in beweging komen. Voor de Rotterdamse haven is energie essentieel. Het gaat niet alleen om opwekking, productie en verbruik van energie; de haven is ook opslagplek voor energiedragers. Via stadsverwarming en smart grids is er op energiegebied ook een steeds grotere verbinding met de gebouwde omgeving. De haven heeft grote ambities op het gebied van vergroening, energiebesparing en reductie van CO 2. De CoP Energie & Procestechnologie zal de komende jaren een bijdrage leveren aan het realiseren van deze ambities. Grote kansen liggen er op het gebied van energie-efficiency, met name ook in de procesindustrie (innovatieve systeembenadering en innovatieve producten en productieprocessen). Verder zijn specifieke energiesystemen in havenregio s een nog onontgonnen onderzoeks- en onderwijsgebied. Denk bijvoorbeeld aan het combineren van industriële en openbare energiesystemen voor het optimaal gebruik van duurzaam opgewekt vermogen (biobased energy). CoP MARITIME & OFFSHORE INNOVATION De maritieme en offshoresector in de regio Rijnmond/Drechtsteden/ Gorinchem is het boegbeeld van Nederland en een sterke basis voor Mainport Rotterdam. Ruim (vooral mkb-) bedrijven in de regio bieden werk aan mensen. Bedrijven, onderzoekinstituten en onderwijs werken intensief samen. Nu al besteedt het maritieme bedrijfsleven jaarlijks 350 miljoen euro aan R&D. De CoP Maritime & Offshore Innovation zal zich hierop de komende jaren richten: verbreding (meer deelnemende bedrijven) en verdieping (meer innovatief onderzoek, gericht op cross-overprojecten en new business) gaan daarbij hand in hand. Een speerpunt is meer technisch personeel. Hieraan is grote behoefte. Vooral op mbo-niveau, maar in toenemende mate ook op hbo-niveau. Voldoende instroom vanuit relevante (technische) mbo- en hbo-opleidingen is cruciaal voor de consolidatie en draagkracht van de sector. Andere focuspunten de komende jaren zijn gerichte innovatie in onder meer maritieme maakindustrie, offshore en asset management. P.30

32 CoP LOGISTIEK Logistiek is nauw verbonden met de kernfunctie van de Rotterdamse haven en is de spil van veel bedrijvigheid. De Europese en mondiale concurrentie is groot. Rotterdam wil in dit dynamische speelveld haar spelbepalende rol behouden. Door Topinstituut Dinalog en de Topsector Logistiek is de koers ingezet om op een aantal onderwerpen leidend te zijn in de wereld (onder meer synchromodaal transport en ketenregie). Ook zijn er samenwerkingsverbanden tussen hogescholen en het (mkb-) bedrijfsleven; de Kennis Distributie Centra. De CoP Logistiek organiseert samenwerking op het gebied van onderwijsinnovatie, onderzoek en kennisverspreiding. Binnen het logistieke vakgebied is een groeiende behoefte aan voldoende goed geschoold personeel. Om de leidende rol van de Rotterdamse haven te kunnen vasthouden is continu optimalisatie, verbetering en innovatie van de logistieke processen nodig. CoP MAKING De CoP Making houdt zich bezig met ICT-toepassingen zoals Internet of Things (slimme producten), Big Data, sensorisering en robotisering, ofwel de nieuwe maakindustrie (Smart Industry). Smart Industry is hot en wordt beschouwd als een belangrijke pijler van de toekomstige economie van Nederland en in het bijzonder van Rotterdam. Het gaat niet zozeer om een productie-industrie, maar veel meer om een economisch domein. Een gebied waarin men nieuwe productieprocessen ontwikkelt en coördineert, innovatieve oplossingen bedenkt en toepassingen vindt voor nieuwe (biobased) grondstoffen. Bedrijven in het Rotterdamse Haven Industrieel Complex hebben alles in huis om in te spelen op deze veelbelovende ontwikkeling en hun krachten te bundelen met de koplopers. Op termijn kan Nederland zelfs een leidende rol spelen in de Smart Industry. De CoP Making wil hieraan bijdragen, vooral door middel van cross-overprojecten, bijvoorbeeld tussen de ICT-sector en de maritieme sector en door het creëren en faciliteren van test- en onderzoeksfaciliteiten. RDM Smart Port Industry Zone 3D-Printing is één van de centrale thema s binnen de CoP Making, dat zich focust op de nieuwe maakindustrie. De ambitie is om binnen Innovation Dock een 3D-Printing-zone in te richten voor bedrijven om producten te maken, testen en doorontwikkelen. P.31

33 Imtech Marine werkt al jaren samen met RDM CoE, bijvoorbeeld in het project Aquabots. Hierin zoeken wij samen met studenten van verschillende technische opleidingen naar de mogelijkheden om autonome en emissievrije schepen te bouwen. Imtech is een langdurig strategisch partnerschap aangegaan met RDM CoE en wij hebben een ontwikkelen testfaciliteit gevestigd in Innovation Dock. Het Imtech Marine Innovation Lab gebruiken wij voor het ontwikkelen en testen van nieuwe ideeën en concepten, waarbij wij de creativiteit benutten van de studenten en hun vermogen om out-of-the-box te denken. Bovendien kunnen wij ons presenteren als interessante werkgever bij studenten en zo talentvolle potentiële werknemers scouten voor ons bedrijf. MART HURKMANS MANAGER R&D IMTECH MARINE & OFFSHORE f o t o g r a f i e: m a r c e l v o g e l P.32

34 P.33

35 P.34

36 3_ PROGRAMMA STAD Het programma Stad sluit nauw aan bij het Programma Duurzaam, een samenwerkingsproject van de gemeente Rotterdam en een aantal partners (waaronder Hogeschool Rotterdam). De focus van deze samenwerking ligt op het versterken van de economische kracht van de regio door: f o t o g r a f i e: r o t t e r d a m m a r k e t i n g verbetering van de kansrijke clusters door economische structuurversterking, plus verbetering van het vestigingsen leefklimaat, onder meer middels op het bedrijfsleven gericht onderwijs versterking van de fysieke infrastructuur van haven, stad en achterland stimulering van cross-overs tussen en binnen bestaande clusters (Clean Tech Delta; Food & Medical Delta) en andere niches Binnen het programma Stad zijn drie Communities of Practice actief. P.35

37 Concept House Village CoP DUURZAAM BOUWEN Deze community is al een aantal jaren actief en richt zich op het uitvoeren van onderzoek en (onderwijs)projecten die energieneutrale en veerkrachtige (resilient) wijken dichterbij brengen. Los van de economische crisis en de stagnerende woningmarkt blijft de urgentie om gebouwen te isoleren en slimmer te ontwerpen. De overheid wil dat in 2020 elke nieuwbouwwoning energieneutraal is. In 2035 moet de energierekening van elke bestaande woning nul zijn. Daarnaast blijft het herbestemmen en verduurzamen van de bestaande woningvoorraad onverminderd belangrijk. Alle producten die wij gebruiken worden getest voordat ze op de markt komen. Behalve ons meest kostbare bezit; onze woning. Concept House Village brengt hier verandering in. Concept House Village is een unieke, gebruikersgeoriënteerde testomgeving voor duurzaam bouwen, wonen en duurzame gebiedsontwikkeling. Het is een Living Lab waar innovatieve woningen, producten en systemen getest worden door en met de bewoner. De bewoner staat centraal bij het ontwerp, de ontwikkeling en het gebruik van de woning. Aqua Dock Aqua Dock is een innovatieve en experimentele test-, demonstreeren productieomgeving op het gebied van drijvend bouwen. Het tonen van en werken aan de ontwikkeling van nieuwe technieken, producten en prototypes staat centraal. Het betreft kleinschalige productie van drijvende objecten en innovatieve energiewinning op en rond het water. Deze kraamkamer voor innovatie biedt ruimte voor de ontwikkeling en het testen van experimenten met waterbouw, zowel op technisch gebied als ten aanzien van logistieke, planologische, beleidsmatige, juridische en sociale aspecten. CoP DRIJVEND BOUWEN De CoP Drijvend Bouwen houdt zich bezig met alle aspecten van adaptief en drijvend bouwen, o.a. als mogelijke oplossing voor de gevolgen van de klimaatverandering. Zeker in buitendijkse gebieden is adaptief bouwen noodzaak. Hierdoor zullen de stijgende zeespiegel en rivieren die het water niet voldoende snel kunnen afvoeren geen belemmering vormen voor wonen en werken. Rotterdam heeft ambitieuze plannen voor de bouw van drijvende wijken. In de oude stadshavens is ruimte voor hectare duurzame gebiedsontwikkeling. Binnen het programma Stadshavens is voorzien in de bouw van klimaatbestendige huizen tot 2040, waarvan ongeveer woningen op het water. In deze drijvende wijken zullen mensen niet alleen wonen, maar ook winkelen, werken en recreëren. Er is al veel (praktijk)kennis over adaptief en drijvend bouwen, onder meer dankzij de bouw van het Drijvend Paviljoen in de Rijnhaven. De Community of Practice is nauw verbonden met het project Aqua Dock. P.36

38 United Mobility Project Door de toenemende mobiliteit en de randvoorwaarde dat deze gerealiseerd moet worden binnen verantwoorde kaders voor mens en milieu, ligt de uitdaging voor het ontwerp en de realisatie van toekomstige mobiliteitssystemen. Het United Mobility Project verbindt visie, disciplines en innovatiekracht: studenten opleidingen bedrijven overheden. Het United Mobility Project wordt vormgegeven als cyclisch proces van een lerende organisatie. Bovenop het realiseren van een voertuig/mobiliteitsconcept gaat het hierbij om het verbinden van talent, ambitie, kennis en ervaring, waarbij de discipline Automotive wordt verbreed met infrastructuur, logistiek en economische disciplines. CoP FUTURE MOBILITY In deze CoP draait het om de toekomstige mobiliteit van de havenstad Rotterdam en de regio. Deze zal veel schoner, stiller en zuiniger moeten worden. De feiten spreken voor zich: Rotterdam heeft de ernstigste luchtvervuiling van Nederland. De dreiging van een bouwstop is continu, vanwege een teveel aan fijnstof. Naar schatting Rotterdammers lijden ernstig onder verkeerslawaai. Het energieverbruik in het Haven Industrieel Complex (HIC) en de daaraan gerelateerde CO 2 -uitstoot dalen onvoldoende. Rotterdam zal als havenstad ook in de toekomst economisch sterk afhankelijk zijn van een goede bereikbaarheid en duurzame mobiliteit. Een duurzame oplossing voor dit mobiliteitsprobleem wordt in grote mate bepaald door een slimmere logistiek in combinatie met infrastructurele en mobiliteitsoplossingen. Een oplossing die niet alleen economisch verantwoord moet zijn, maar ook ecologisch. De uitdaging voor de CoP Future Mobility is om die oplossingen te vinden, in nauwe samenwerking met het onderwijs, de lokale overheden en het bedrijfsleven. De onderzoeksprojecten Rotterdam op weg naar Rapid Zero Emission Transport (RAZET), INTRALOG en het United Mobility Project zullen hierbij belangrijke aanjagers zijn. z i e v o o r d e ta i l s d e cop-bijlagen a c h t e r i n d e z e u i t g av e C op P.37

39 f o t o g r a f i e: m a r c h e e m a n P.38

40 P.39

41 Het verduurzamen van bestaande woningen is een belangrijke uitdaging voor BAM Woningbouw Rotterdam. In dit kader ontwikkelen wij het zogenaamde 2ndSkin concept, waarbij woningen die aan de binnenzijde moeilijk energetisch te verduurzamen zijn een tweede huid krijgen aan de buitenzijde, zodat ze meer energie-efficiënt worden. Door binnen RDM CoE de handen ineen te slaan met onderwijs en onderzoek realiseren we samen met studenten en verschillende kennisinstellingen de eerste woning met het 2ndSkin concept in Concept House Village op Heijplaat. Dan kunnen we de effecten van het concept op het energiegebruik monitoren bij daadwerkelijk gebruik van de woningen. Dat hadden we zonder participatie in RDM CoE nooit voor elkaar gekregen. JASPER SLUIMER ADJUNCT-DIRECTEUR RENOVATIE EN ONDERHOUD, ONDERNEMERSCHAP & INNOVATIE BAM WONINGBOUW ROTTERDAM f o t o g r a f i e: r o y b o r g h o u t s P.40

42 P.41

43 P.42

44 4_ PIJLERS Onderwijsvernieuwing, onderzoek, partnerships en faciliteiten. RDM CoE wil haar ambities realiseren door het duurzaam verbinden en verknopen van onderwijs, onderzoek, innovatie en ondernemerschap. f o t o g r a f i e: m i c h a e l k o o r e n P.43

45 f o t o g r a f i e: m a r c e l v o g e l P.44

46 ONDERWIJSVERNIEUWING RDM CoE biedt onderwijsinstellingen de mogelijkheid te investeren in kwalitatief hoogwaardig praktijkgericht onderwijs dat anticipeert op de arbeidsvragen van morgen. Concreet gaat het om: extra menskracht, expertise en middelen uit het bedrijfsleven om het onderwijs te vernieuwen, docenten te professionaliseren en de praktijkgerichtheid van het onderwijs te vergroten contextrijke leer-werkomgevingen waarin studenten werken aan concrete innovaties van het bedrijfsleven state-of-the-art faciliteiten, in Innovation Dock op de campus van RDM Rotterdam Green collar professionals Bedrijven kampen met een groeiend tekort aan goed gekwalificeerd technisch personeel. Op hbo-niveau zijn mensen nodig die zijn geschoold in multidisciplinair denken en werken, beschikken over een goed probleemoplossend vermogen en (internationaal) kunnen samenwerken. Zij moeten naast hun technische bagage kennis hebben van praktijkgericht (ontwerp)onderzoek en nieuwe duurzame technologieën, plus ervaring met innovatieprocessen en ondernemerschap. Dergelijke vaardigheden en kennis moeten tot de standaarduitrusting van de werknemers gaan behoren. Hiervan hangt de toekomst van de Rotterdamse economie grotendeels af. RDM CoE draagt bij aan het opleiden van deze green collar professionals. Studenten werken in innovatieteams samen met docenten, onderzoekers en R&D-professionals van bedrijven aan concrete innovatievraagstukken van het bedrijfsleven. Daarnaast werkt RDM CoE samen met de drie havengerichte Centra voor Innovatief Vakmanschap (CIV s van het mbo) in de regio. Dit is een unieke mogelijkheid om de human capital vraag vanuit bedrijven op alle niveaus in te vullen. Deze invulling gebeurt middels doorlopende leerlijnen en/of Associate Degree-programma s die zijn toegesneden op de behoeften van bedrijven in de Rotterdamse regio. P.45