Achtergrondrapportage ketenstudie IMPULS. Supply Chain Management in 10 sectoren - Een quickscan van huidig gebruik en kansen

Transcriptie

1 TNO-rapport 2008-D-R0474 Achtergrondrapportage ketenstudie IMPULS Mobiliteit Van Mourik Broekmanweg 6 Postbus AA Delft T F info-beno@tno.nl Supply Chain Management in 10 sectoren - Een quickscan van huidig gebruik en kansen Datum 22 april 2008 Auteur(s) Kees Verweij, Gerwin Zomer, Hans Quak, Hein van Rijswijck, Bart Kuipers, Bas van der Moolen Opdrachtgever Ministerie van V & W, projectmanager IMPULS, mr. J.W.G. Floor Projectnummer Rubricering rapport Bijlagen Aantal pagina's 57(incl. bijlagen) Aantal bijlagen TNO

2 1/57 Inhoudsopgave 1 Inleiding en aanpak ketenstudie Aanleiding IMPULS ketenstudie Doel IMPULS ketenstudie Aanpak IMPULS ketenstudie Organisatie IMPULS ketenstudie Rapportages IMPULS ketenstudie Keuze 10 sectoren voor analyse op potentie SCM-diensten Overzicht van potentieel interessante SCM-diensten Overzicht en beargumentering keuze van de 10 sectoren Leeswijzer Kansen SCM diensten en innovaties in sector SIERTEELT Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector Kansen voor inzet SCM-diensten in sector Kansen SCM diensten en innovaties in sector BOUW Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector Kansen voor inzet SCM-diensten in sector Kansen SCM diensten en innovaties in sector ELECTRONICS Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector Kansen voor inzet SCM-diensten in sector Kansen SCM diensten en innovaties in sector FASHION Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector Kansen voor inzet SCM-diensten in sector Kansen SCM diensten en innovaties in sector BASISCHEMIE Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector Kansen voor inzet SCM-diensten in sector Kansen SCM diensten en innovaties in sector PHARMA Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij Kenschets Logistiek SCM-netwerk in sector Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector Kansen voor inzet SCM-diensten in sector Kansen SCM diensten en innovaties in sector HORECA/DRANKEN Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij... 40

3 2/ Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector Kansen voor inzet SCM-diensten in sector Kansen SCM diensten en innovaties in sector AUTOMOTIVE Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector Kansen voor inzet SCM-diensten in sector Kansen SCM diensten en innovaties in sector DETAIL/SUPERMARKT Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector Kansen voor inzet SCM-diensten in sector Kansen SCM diensten en innovaties in sector ZUIVEL Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector Kansen voor inzet SCM-diensten in sector... 57

4 3/57 1 Inleiding en aanpak ketenstudie 1.1 Aanleiding IMPULS ketenstudie In de Beleidsbrief Logistiek en Supply Chains (Ministerie V&W, 2006) staat dat we in Nederland goud in handen hebben. Onze infrastructuur is al goed en wordt nog beter. Daarnaast levert ons logistieke bedrijfsleven diensten van hoge kwaliteit. Op dat stevige fundament moeten we verder bouwen aan een kennisgestuurde en innovatieve logistieke sector om Nederland sterk en concurrerend te houden. De ambitie van de Beleidsbrief is dat het (logistieke) bedrijfsleven het maatschappelijk rendement van het goederenvervoer verhoogt door naast transportfaciliteiten en traditionele logistieke diensten nieuwe aanvullende diensten te ontwikkelen. 1.2 Doel IMPULS ketenstudie Doel van deze studie is om een inhoudelijke verdieping te geven van het belang van SCM voor Nederland. Dit is op de volgende manier gebeurd: Er is een nadere onderbouwing gemaakt van het belang van logistiek voor de Nederlandse economie, de doorwerking van SCM-ontwikkelingen in de Nederlandse economie en de relatie met de mainports gegeven. Hierbij hoort het operationaliseren van begrippen als SCM en maatschappelijk rendement (in termen van werkgelegenheid en toegevoegde waarde). Vervolgens zijn de kansen die in de Beleidsbrief worden aangestipt verder uitgewerkt. Wat zijn de aanvullende diensten waarmee we meer aan logistiek kunnen verdienen? Welke typen diensten, in welke sectoren vormen de grote kansen, enerzijds in de logistieke sector en anderzijds in de toeleverende sectoren? Tot slot zijn de belemmeringen uitgewerkt die de realisatie van deze kansen in de weg staan. 1.3 Aanpak IMPULS ketenstudie De studie heeft de volgende activiteiten omvat: Belang en betekenis van SCM. Op basis van bestaande kennis en publicaties wordt het belang van SCM voor het bedrijfsleven en de Nederlandse economie en samenleving beschreven. Raamwerk diensten. Beschreven wordt welke diensten met SCM-diensten worden bedoeld. Waar hebben we het over als we over logistieke diensten spreken en wat zijn supportdiensten? Kansen en kansrijke sectoren. Aan de hand van cases is geanalyseerd waar concrete kansen zijn voor SCM diensten. Allereerst is er een quick scan geweest op het gebruik en de mogelijkheden van SCM en ketenregie in 10 sectoren. Deze achtergrondrapportage bevat de resultaten van die quick scan. Daarna is ervoor gekozen om een aantal ketens in vier sectoren te onderzoeken, die - ook op het punt van synergie-effecten in de mainports - aansprekend zijn en wat betreft karakteristieken de Nederlandse logistieke sector representeren. Deze vier sectoren zijn: sierteelt, elektronica, supermarkten en basischemie, en de resultaten van deze diepteanalyse is te vinden in een separaat achtergrondrapport.

5 4/57 Belemmeringen van overheidswege. Op basis van de uitkomsten van de vorige stap is aangegeven of er belemmeringen van overheidswege zijn die de realisatie van de benoemde SCM-kansen in de weg staan. Dit is gedaan voor de specifieke cases, maar ook op generiek niveau. 1.4 Organisatie IMPULS ketenstudie De activiteiten in deze ketenstudie zijn begeleid door een interdepartementale klankbordgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van het ministerie van Verkeer en Waterstaat (Impuls, DGTL- programma s en FMC), het ministerie van EZ en het ministerie van LNV. 1.5 Rapportages IMPULS ketenstudie Naast dit achtergrondrapport, met een overzicht van huidig gebruik en mogelijkheden van SCM en ketenregie in tien sectoren, zijn de volgende rapporten voortgekomen uit de studie: Een samenvattend eindrapport Logistieke Ketenregie, het supporten waard!. Een conceptueel achtergrondrapport Logistieke Ketenregie, het supporten waard!. Vier sectorrapporten met verdiepende analyses van huidig gebruik en mogelijkheden van SCM en ketenregie in de sectoren sierteelt, basischemie, supermarkten en elektronica.

6 5/57 2 Keuze 10 sectoren voor analyse op potentie SCMdiensten 2.1 Overzicht van potentieel interessante SCM-diensten In de ketenstudie IMPULS is een groslijst van innovatieve SCM-diensten gemaakt die Nederlandse bedrijven kunnen gebruiken om tot de wereldtop te (blijven) behoren bij de besturing en beheersing van logistieke netwerken. Deze groslijst bevat diensten in de volgende 19 categorieën: Logistieke diensten 1. Ketenregie (L1) 2. Value Added Logistics & Services (L2) 3. Opslag en warehousing (L3) 4. Fysiek transport en overslag (L4) Support diensten voor logistieke activiteiten 1. Leasing (S1), 2. Accountancy (S2) 3. Uitzendbureaus (S3) 4. Onderhoud & beheer (S4) 5. Verzekeringen (S5) 6. Marketing (S6) 7. Bancaire diensten (S7) 8. IT hard/software (S8) 9. Materials handling (S9) 10. Juridische diensten (S10) 11. Consultancy en advies (S11) 12. Opleiding en training (S12) 13. Douane diensten (S13) 14. Certificeringsdiensten (S14) 15. Beveiligingsdiensten (S15) Een verdere toelichting is te vinden in het achtergrondrapport Logistieke Ketenregie, het supporten waard!.

7 6/ Overzicht en beargumentering keuze van de 10 sectoren In de ketenstudie IMPULS zijn de mogelijkheden voor het inzetten van SCMdiensten uit deze 19 categorieën geanalyseerd voor volgende 10 sectoren: 1. Sierteelt 2. Bouw 3. Elektronica 4. Fashion 5. Basischemie 6. Pharma 7. Horeca/dranken 8. Automotive 9. Detailhandel/supermarkten 10. Zuivel De redenen waarom juist voor deze 10 sectoren bij de analyse is gekozen is dat zij gezamenlijk een dwarsdoorsnede vormen van de Nederlandse productie- en handelseconomie. Een onderbouwing: Zowel productie- als handelssectoren: in de sectoren sierteelt, bouw, basischemie, pharma, automotive en zuivel wordt geproduceerd, terwijl de sectoren electronics, fashion, horeca/dranken en detailhandel/supermarkten voornamelijk handelgedreven zijn. Zowel grote als kleine sectoren: in enkele sectoren heeft Nederland een leidende positie op de wereld (bijv. sierteelt) of Europese (zuivel, electronics) markt, in andere sectoren (bouw, supermarkten) onderscheidt Nederland zich niet van omringende landen. Zowel mondiale/europese als nationale distributie: de meeste sectoren zijn mondiaal/europees gericht, maar een aantal (bouw, horeca, supermarkten) zijn vooral nationaal gericht. Hierbij worden andere SCM-oplossingen en diensten gewenst, bijvoorbeeld op het gebeid van stadsdistributie. Zowel producten van hoge als lage waarde: in de sectoren bouw en basischemie worden over het algemeen (bulk-)producten met een lage waarde verhandeld, terwijl het bij de sectoren electronics en automotive juist andersom ligt. Producten met veel verschillende karakteristieken: de producten die in de tien sectoren worden verhandeld, zijn qua karakteristieken verschillend. Concluderend is het onze mening dat deze 10 sectoren een goed overzicht geven van de mogelijkheden die SCM-diensten bieden voor het Nederlandse bedrijfsleven. Bij enkele sectoren is bewust gekozen voor een focus, omdat bij marktsegmenten binnen die sectoren de logistiek sterk kunnen verschillen. Een voorbeeld is de basischemie, die samen met fijnchemie de sector chemie vormt. Wij analyseren alleen de basischemie.

8 7/ Leeswijzer In de volgende 10 hoofdstukken 3 t/m 12 wordt het gebruik en de mogelijkheden van SCM en ketenregie voor elk van de 10 sectoren op vier gebieden doorgenomen: Belang van de sector voor de Nederlandse economie en maatschappij Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector Kansen voor inzet SCM-diensten in sector (huidige en toekomstige)

9 8/57 3 Kansen SCM diensten en innovaties in sector SIERTEELT 3.1 Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij 1a. Omzet van de sector en huidige positie op wereldmarkt De omzet in de sierteelt was in 2006 ca. 4,5 miljard euro. Dit is iets minder dan 1% aandeel in de Nederlandse economie. Het Nederlandse sierteeltcluster wordt gezien als mondiaal leidend. Voor Europa vervult de sector een draaischijf-functie tussen productie (Nederland en overzee) en afzet in alle 40 Europese landen. NL heeft naar schatting 60% van de mondiale sierteeltbusiness in handen. 1b. Mate van toegevoegde waarde activiteiten in de sector De toegevoegde waarde in de sector is relatief hoog, omdat veel productie (75%) nog in Nederland plaatsvindt. Dit aandeel wordt in de toekomst kleiner, de productie gaat naar Afrikaanse landen en ook China. De toegevoegde waarde is ca. 1,3 miljard euro. R&D is belangrijk voor de sierteeltsector in Nederland, er vindt relatief veel innovatie in NL plaats (bijv. verlengen bewaartermijnen etc.) 1c. Werkgelegenheid in de sector De werkgelegenheid is ca mensen in de kweek (bloemen/bollen), mensen bij veilingen/handel en mensen in primaire retail. Dit is 1,25% van de werkgelegenheid in NL. 1d. Belang van im- en export Het belang van im- en export voor de sierteeltsector is zeer groot. De import van bloemen/planten is 25% en stijgend, de export is 75-80% en stijgende. 1e. Rol NL mainports als draaischijf Schiphol speelt een cruciale rol in de aanvoer van sierteeltproducten uit Afrika en Israel. Zeker 1/3de van het ingevoerde vrachtvolume op Schiphol betreft sierteelt. In de internationale afvoer speelt Schiphol een minder grote rol, dit gaat voor het overgrote gedeelte over de weg. Rotterdam speelt als mainport op dit moment alleen een rol bij de export van bloembollen. In de toekomst kan een rol gespeeld worden bij snijbloemenvervoer per container, omdat op dit moment technieken ontwikkeld worden om Snijbloemen 3-4 weken in slaap te krijgen. 1f. Belangrijkste NL bedrijven in sector Veiling FloraHolland (Fusie VBA/FLoraHolland per ) Handelaren: o.a. Dutch Flower Group, OZ, Waterdrinker Vervoerders: De Winter Logistcis, Van Es, te Baerts, Zurel Kwekers: Bunnik Plants, Lemkes

10 9/57 Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector 2 Klant UK Kweker Kenia 3 S hol R dam Aals meer NoOdessa Klant Rusland Dubai Beslissend voor keuze: kosten, doorlooptijd en kwaliteit netwerk 2a. Toelichting op logistiek SCM netwerk De productie vindt voor 75% in Nederland en 25% overzees plaats Het overgrote deel van de productie wordt afgezet via de veiling, via de klok of het bemiddelingsbureau. Meer en meer worden er echter directe contracten tussen kwekers en retailers afgesloten, en vinden er ook directe leveringen plaats. Dit kan in de toekomst wellicht ook via Dubai (vliegtuig) en havens als Odessa (als containervervoer snijbloemen serieuze optie wordt) De Europese afzet gaat voor 70% via bloemisterijen/markt en voor 30% via bouwmarkten/supermarkten (retailers). Rusland is de belangrijkste groeimarkt, men verwacht 500% groei in de afzet in de komende 10 jaar. 2b. Kenschets Logistieke indicatoren Belang kosten vs. service: in veel afzetlanden is sierteelt een premium product, service is dus belangrijker dan kosten. Gemiddelde productwaarde: Deze is relatief laag, ca Eurocent per steel. Wel neemt de waarde van dit bederfelijke product snel af in de tijd, efficiënte logistiek is dus essentieel. Omloopsnelheid/doorlooptijd: De omloopsnelheid is kort, na de oogst moet een snijbloem zo snel mogelijk bij de klant op tafel staan (2-3 weken levensduur). Omloopsnelheid van planten is wat lager. Productassortiment: groot, ca variëteiten snijbloemen worden op enige schaal verhandeld, maar in feite is elke partij uniek, ook in bederfelijkheid. Frequentie van belevering: Hoog, de meeste detaillisten krijgen elke dag verse bloemen. Bij retailers zijn het meer partijen, maar dit gebeurt ook frequent. Betrouwbaarheid leveringen: hoog Mate van klantenservice: betrekkelijk hoog, elke partij kan nagetrokken worden Mate van VAL/VAS diensten (postponed manufacturing): Op zich beperkt, omdat het product zich er niet voor leent. De VAL activiteit worden grotendeels uitgevoerd door detaillisten, die boeketten samenstellen. Vanuit retailers komt meer

11 10/57 en meer vraag aan handelaren om boeketteerdiensten uit te voeren omdat er naast de traditionele verkoopkanalen steeds meer bloemen (en planten) verkocht worden via bouwmarkten, pompstations en supermarkten. Gebruikte transportwijzen: Op dit moment vliegtuig voor de import van overzee, en verder vooral weg. Het zeeschip kan bij verlengen bewaartermijn interessant worden. 2c. Aanwezigheid en rol Supply Chain Management De grote handelaren proberen op dit moment via SCM de keten te besturen en beheersen. Ook de retailers en veilingen proberen een deel van deze rol naar zich toe te trekken. Er is veel discussie in de sector welke partij het beste SCM over het distributienetwerk kan voeren. Er zijn verschillende gedeelde sectorale informatiesystemen ontwikkeld om de besturing en beheersing van de sierteelt te vergriten, oa. Floricom. Een goede beheersing en besturing van het sierteeltnetwerk via SCM wordt meer en meer belangrijk voor Nederland, omdat de mondiale positie als draaischijf onder druk komt te staan. 3.2 Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector 3a. Belangrijkste strategische logistieke trends en ontwikkelingen in de sector Meer overzeese productie die via vliegtuig naar Nederland wordt vervoerd Afzetgroei van 40% in komende 10 jaar, vooral in Zuid- en Oost-Europa Grotere rol retailers, meer handel buiten veiling om Consolidatieslag in sector, meer grotere multinationale partijen Meer specialistische producten Verlengen van bewaartermijn snijbloemen zal leiden tot andere inrichting logistiek netwerk en inzet SCM. Sierteeltsector zal qua SCM aansturing meer op supermarkt/groente en fruit sector gaan lijken. Zo wordt bijvoorbeeld het rijpingsproces van bananen gereguleerd door specifieke conditionering tijdens het transport. Tijdens het transport stopt het rijpingsproces en eenmaal in de winkel komt dit langzaam weer opgang. Met een vergelijkbaar proces kan ook de ontwikkeling van bloemen en planten worden gereguleerd waardoor de bewaartermijn zal toenemen en andere modaliteiten kunnen worden ingezet. Maatschappelijke verantwoord ondernemen wordt belangrijker, meer bundeling 3b. Belangrijkste groeimogelijkheden in de sector Groeimogelijkheden in productie liggen vooral buiten NL, telers zullen dan ook gedeeltelijk verhuizen (multinationaal worden). Fysieke groeimogelijkheden beperkt, NL cluster kan wel SCM draaischijffunctie aan zich binden. Er ligt echter wel concurrentie op de loer (oa. Dubai en China)

12 11/57 3c. Gevolgen voor ontwikkeling Ketenregie activiteiten (visie op rol SCM in sector) Ketenregie activiteiten in sierteelt zijn aanwezig, maar veel activiteiten gebeuren nog op ad hoc basis en kunnen efficiënter. Handelaren zien vraag ontstaan voor SCM en VAL (boeketteren) activiteiten door de toenemende verkoop van bloemen en planten via alternatieve kanalen. Veilingen willen ook meer betekenen in SCM-functie, vraag is of zij de ruimte kunnen nemen en krijgen Gebruik IT-systemen en betere samenwerking met partijen essentieel voor daadwerkelijk kunnen uitvoeren samenwerking. Nederland loopt voorop in ontwikkeling IT-systemen, maar gebruik kan efficiënter. 3d. Huidige en toekomstige SCM-innovaties Verlengen van bewaartermijn sierteeltproducten leidt tot gebruik zeehaven, crossdock hubs in Oost-Europa en mogelijkheid tot voorraadvorming. Meer adequate informatie uitwisseling leidt tot efficiëntere aansturing. Veiling en keuring op afstand neemt toe, ontstaan van complexer logistiek netwerk met bijbehorende SCM-besturingsvragen. 3.3 Kansen voor inzet SCM-diensten in sector 4a. Belangrijkste huidige/toekomstige inzet van SCM-diensten Logistieke diensten L1 Ketenregie: handelaren en telers werken meer en meer in opdracht van retailers, doordat naast de verkoop via de traditionele kanalen (bloemenzaken) de verkoop via alternatieve kanalen steeds belangrijker wordt. L2 VAS en VAL: ontstaan van een vraag naar aanvullende diensten zoals het aanleveren van boeketten en het garanderen van een constante kwaliteit. L4 Transport en overslag: essentieel voor de sector, omdat het om bederfelijke goederen en geconditioneerd transport gaat. SCM-innovaties betreffen o.a. het op afstand monitoren en beheersen van de temperatuur. Support diensten S3 Uitzendbureaus: de inzet van flexibele arbeid is bij seizoensproducten van oudsher van groot belang. S6 Marketing: het vermarkten van Nederland als logistieke draaischijf voor bloemen is van groot belang, en de SCM-kennis en kunde van Nederland kan hierbij meer tot uiting worden gebracht. S8 IT-hard/software: Nederland moet op dit gebied een leidende rol blijven spelen. Als dit soort systemen in het buitenland worden ontwikkeld raakt Nederland een deel van de regie kwijt. S9 Materials handling: met het toenemen van de bewaartermijn kunnen er meer bloemen enkele dagen in buffer worden gehouden (om zo volume/prijzen piekperiodes te omzeilen). Hiervoor dient het juiste warehouse handling equipment te worden ontwikkeld. S13 Douane/fytosanitaire dienst: de rol van de douane en fytosanitaire dienst wordt steeds belangrijker bij toenemende im/export. Getracht moet worden om de wettelijk noodzakelijke benodigde controleactiviteiten te matchen aan de toenemende snelheid/diversiteit in de goederenstromen. De ontwikkelingen op

13 12/57 Europees niveau zoals de AEO wet- en regelgeving zijn hierin de belangrijkste drijfsfeer. S14 Certificering: een vorm van elektronische certificering van snijbloemen is een interessante garantie voor het toenemende aantal producten dat niet meer via de veiling gaat. 4b. Overzicht 5 belangrijkste kansen om inzet SCM-diensten in de toekomst te verhogen 1 L1 Ketenregie: toepassing is gewenst om steeds meer diverse im/exportstromen te coördineren en waar mogelijk te bundelen door het ontstaan van steeds meer gefragmenteerde stromen. 2 L2 VAS en VAL: het ontstaan van flower providers die rechtstreeks leveren aan retailers. 3 S8 Materials handling: specifieke toepassingen in warehouse/hubs zullen ontwikkeld worden als gevolg van de behoefte naar een langere bewaartermijn. 4 S12 Opleiding/training: de sector is snel aan het veranderen zo gaat er bijvoorbeeld meer handel buiten de klok om en rechtstreeks van teler naar retailer. Deze ontwikkeling heeft aanzienlijke consequenties voor het gehele logistieke proces. Ontwikkeling van nieuwe skills voor veranderende logistieke processen bij managers en operationele medewerkers is dan ook wenselijk. 5 S13 Douane/fytosanitaire dienst: matchen wettelijk noodzakelijke benodigde controleactiviteiten aan de toenemende snelheid/diversiteit in de goederenstromen. Ontwikkeling van AEO wet- en regelgeving om ondanks de EU harmonisering de huidige voorsprong te behouden.

14 13/57 4 Kansen SCM diensten en innovaties in sector BOUW 4.1 Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij 1a. Omzet van de sector en huidige positie op wereldmarkt De netto omzet van de bouwsector in Nederland was in 2004 ca. 65 miljard euro. Dit betekent een aandeel van 12% aandeel in de Nederlandse economie. De bouwsector bestaat uit een aantal subsectoren: burgerlijke en utiliteitsbouw (B&U) (bouw van woningen, kantoren en dergelijke), grond-, weg- en waterbouw (GWW), installatiebedrijven (elektrische installaties, verwarming en dergelijke) afwerkbedrijven (zoals schilders en stukadoors) en andere, gespecialiseerde bedrijven (als onder meer heiwerk en betonstaalvlechten). De Nederlandse bouwsector is voornamelijk actief op de Noord-West Europese markt. In enkele specialistische sector, zoals waterbouw, zijn Nederlandse bedrijven mondiaal leidend. 1b. Mate van toegevoegde waarde activiteiten in de sector Toegevoegde waarde in de sector zijn van groot belang. De toegevoegde waarde is ca. 12 miljard Euro, dit is 7% van het totaal in Nederland. Traditioneel is de bouwsector meer arbeidsintensief dan kapitaalintensief. Echter, de toegevoegde waarde gecreëerd door de bruto materiële vaste activa (kapitaal intensieve machines tijdens de bouw, bijvoorbeeld bouwkranen) is wel vrij hoog. Aan de andere kant wordt in de bouwsector veel met grondstoffen gewerkt, dit drukt de creatie van toegevoegde waarde. 1c. Werkgelegenheid in de sector De werkgelegenheid was ca mensen incl. zelfstandige personeel. Dit is ca. 7% van de totale werkgelegenheid in Nederland. De bouwsector is erg conjunctuurgevoelig, en nu de Nederlandse economie de laatste jaren groeit, groeit ook de werkgelegenheid in de bouwsector. 1d. Belang van im- en export Het belang van im- en export voor de bouwsector is relatief klein. Er wordt in de sector veel gewerkt in grondstoffen uit Nederland. Voor enkele subsectoren is echter im- en export van groot belang, vooral de GWW-sector kent een grote im- en export. 1e. Rol NL mainports als draaischijf De rol van de mainports voor de bouwsector is beperkt, omdat de meeste grondstoffen en producten via gespecialiseerde havens worden aan- en afgevoerd.

15 14/57 1f. Belangrijkste NL bedrijven in sector B&U: BAM, HBG, Kondor Wessels GWW: Heijmans, KWS, Ballast Nedam 4.2 Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector Grondstoffen stoffen Grondstoffen stoffen Gebruik op bouw op bouwplaats Productie Halffab. Halffabricaat Productie Eindproductie Export Diensten Diensten (vnl. waterbouw) 2a. Toelichting op logistiek SCM netwerk De productie van bouwmaterialen uit grondstoffen en/of halffabricaten vindt voor het overgrote deel (> 90%) in Nederland plaats. De reden is dat de productiewaarde vaak laag is, en het beheersing van de transportkosten dus van groot belang. De bouwgrondstoffen komen deels uit Nederland (o.a. zand, grind, steen), maar worden ook geïmporteerd. Nederland kent zowel productie van halffabricaten (bijv. cement, beton) als eindproducten (allerhande technische apparatuur). De producten van de bouwsector worden voor het overgrote deel gebruikt bij de bouw en het onderhoud van bouwwerken in Nederland. Hierbij zijn er grote verschillen tussen bouw van woningen, bedrijfspanden, infrastructuur, utiliteit, etc. Slechts een klein deel van de bouwproductie wordt geëxporteerd, hierbij gaat het vooral om waterbouwdiensten. De logistiek op de bouwplaats wordt steeds complexer en lastiger te organiseren. In verschillende bronnen wordt er gerapporteerd dat er hierbij nog veel fout gaat. Wat dit betreft staat de toepassing van SCM in de bouw nog in de kinderschoenen.. 2b. Kenschets Logistieke indicatoren Belang kosten vs. service: In het algemeen zijn de kosten in de bouwsector belangrijker dan de geleverde service. Er wordt bijv. relatief veel fouten geconstateerd bij oplevering van een nieuwbouwhuis. Service wint echter de laatste jaren wel aan belang, zo zijn er boetes voor te laat opleveren, etc.

16 15/57 Gemiddelde productwaarde: Deze is relatief laag, omdat het aandeel van grondstoffen hoog is. Omloopsnelheid/doorlooptijd: De omloopsnelheid is relatief lang, mede omdat de gemaakte producten laagwaardig en duurzaam zijn. Productassortiment: Deze wordt steeds groter omdat de klant hierom vraagt. Zo leveren asfaltcentrales tegenwoordig 600 mengsels in plaat van 6 in Frequentie van belevering: Wisselend. De frequentie van leveringen op bouwplaatsen is bijvoorbeeld hoog, maar dit is mede vanwege weinig coördinatie. Betrouwbaarheid leveringen: Matig, hier is verbetering mogelijk door SCMtoepassing. Mate van klantenservice: betrekkelijk hoog: elke partij kan nagetrokken worden Mate van VAL/VAS diensten (postponed manufacturing): Beperkt, de materialen lenen zich hier in meerderheid ook niet voor. Technische groothandels voeren nog enige VAL/VAS activiteiten uit (bijv. assembleren). Gebruikte transportwijzen: De binnenvaart voor de aanvoer van grondstoffen, en de vrachtwagen voor alle overige transporten. 2c. Aanwezigheid en rol Supply Chain Management SCM speelt traditioneel maar een beperkte rol in het logistieke netwerk in de bouwsector. Enkele redenen hiervoor zijn; laagwaardige producten, veel betrokken partijen. Daarnaast zijn enkele bekende problemen bij de implementatie van SCM in de sector: gebrek aan urgentie bij het topmanagement, behoudende bouwcultuur en dominantie van het inkopen op basis van laagste prijs (en niet laagste kosten).. De inschattingen lopen sterk uiteen, maar men is het er wel over eens dat de faalkosten in de bouwsector tussen de 2,5 en 5 miljard euro bedragen. Oftewel zo n vijf tot tien procent van de totale kosten. De trend is dat er steeds meer hoge boetes worden geëist voor het niet nakomen van leveringsafspraken. Dit betekent dat een goede invoering en toepassing van SCM steeds belangrijker wordt. 4.3 Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector 3a. Belangrijkste strategische logistieke trends en ontwikkelingen in de sector Blijvende nadruk op lagere kosten, daarnaast toenemend belang van servicegraad door toegevoegde waarde werkzaamheden. Meer betrokken partijen, dus veel leveringen op de bouwplaats. Consolidatieslag in sector, meer coördinatie van grotere partijen, nadruk ligt echter nog niet op logistiek. Struikelblok hiervoor is mate van samenwerking, deze wordt door de geschiedenis (bouwfraude, NMa) niet bevorderd. Inrichten opslagplaatsen op bouwplaatsen ipv. elders kan coördinatie al doen verbeteren. Meer congestie op de weg doet belangstelling voor gebruik binnenvaart opleven. Maatschappelijke verantwoord ondernemen wordt belangrijker, meer bundeling. 3b. Belangrijkste groeimogelijkheden in de sector De groeimogelijkheden is de sector zijn beperkt, maar aan de andere kant is Nederland een locale markt die niet snel door buitenlanders kan worden overgenomen. De coördinatie van SCM-activiteiten kan wellicht ook door andere dan de huidige bouwpartijen gedaan worden, mede omdat hier traditioneel weinig aandacht voor is.

17 16/57 Voordeel is dat het geld op straat ligt, er valt door SCM nog veel kosten te besparen. De belangrijkste kansen liggen op het gebeid van beter plannen van de logistiek van/naar bouwwerkzaamheden, zodat op de bouwplaats men niet op de spullen moet wachten. 3c. Gevolgen voor ontwikkeling Ketenregie activiteiten (visie op rol SCM in sector) Via SCM moet de regie over de inkoop, voorraad en transport verbeterd worden. Dit betekent dat er vooral nadruk is op een goede planning van de activiteiten. De toepassing van SCM moet leiden tot het opnemen van aanvoerlogistiek als onderdeel van het bouwplan. Traditioneel zijn bouwplan en transport van elkaar gescheiden, beiden worden los geoptimaliseerd en zo krijg je suboptimalisatie (bijv. zandbergen die lang blijven liggen) De toepassing van SCM is dus vooral gericht op een betere planning van werkzaamheden, omdat hier de hoogste kostenvoordelen te behalen zijn. 3d. Huidige en toekomstige SCM-innovaties Coördinatie van logistieke activiteiten door 1 partij, hierbij er tevens tijdig een afstemming met het bouwplan plaatsvindt. Meer interesse in gebruik van het binnenvaartschip. Ontwerp, opzet en gebruik van bouw IT-portalen (via het internet of dedicated), waar de planning van projecten transparant gemaakt wordt en waar afstemming van transport te coördineren valt. 4.4 Kansen voor inzet SCM-diensten in sector 4a. Belangrijkste huidige/toekomstige inzet van SCM-diensten De bouwsector kenmerkt zich door het feit dat er in de logistieke processen nog relatief veel te verbeteren valt in vergelijking met andere sectoren. Logistieke diensten L1 Ketenregie: het ontbreken van ketenregie in de sector zorgt voor veel extra kosten in spoedzendingen, herstel van fouten en miscommunicatie. Er kan tot ca. 5% van de omzet verloren gaan aan dergelijke misstanden. Het meeste rendement in SCM-toepassingen kan gerealiseerd worden door het verbeteren van de informatiestromen, planning, wijzigingsbeheer en afstemming met het bouwproces. L3 Opslag en warehousing: er komt meer interesse in de mogelijkheden van opslag en gebundelde distributie op de bouwplaats. L4 Transport en opslag: Het rationaliseren en bundelen van vrachttransporten wordt steeds belangrijker vanwege de toename van het aantal Just In Time leveringen. Als gevolg van beperkte opslag mogelijkheden op de bouwplaats. Support diensten S1 Leasing: door het flexibeler kunnen inzetten van materiaal (kapitaalsintensieve sector) kunnen veel kosten bespaard worden. Dit gaat echter tegen de sectortraditie in om met eigen materiaal te werken; S3 Uitzendbureaus: de inzet van flexibele arbeid is in de bouw van groot belang. Binnen de logistieke sector hebben uitzendbureaus werkwijzen ontwikkeld die ook in de bouwsector toegepast kunnen worden. S4 Onderhoud en beheer: van groot belang, meer en meer wordt van de bouwsector verwacht dat ze niet alleen een object bouwen/aanleggen (bijv. rijksweg), maar ook onderhouden voor een vaste prijs.

18 17/57 S9 Materials handling: door de toenemende interesse voor het gebruik van binnenvaart voor het versturen van halffabricaten wordt ook materials handling belangrijker. Er is specifiek behoefte aan geavanceerde technieken over overslag tussen water en weg. S12 Opleiding/training: nadruk op het belang van een goede logistieke planning en afstemming op het bouwproces. 4b. Overzicht 5 belangrijkste kansen om inzet SCM-diensten in de toekomst te verhogen 1 L1 Ketenregie: het ontbreken van ketenregie in de sector zorgt voor veel extra kosten in spoedzendingen en herstel van fouten. Er liggen kansen om aanzienlijke besparingen te realiseren door wijzigingen, planning en het bouwproces beter op elkaar af te stemmen. 2 S8 IT -hard/software: ontwikkeling van logistieke software om de planning van complexe bouwprocessen beter te besturen en beheersen. 3 S4 Onderhoud en beheer: van groot belang, meer en meer wordt van de bouwsector verwacht dat ze niet alleen een object bouwen/aanleggen (bijv. rijksweg), maar ook onderhouden voor een vaste prijs. Dit is een ontwikkeling die nieuw is in deze sector. 4 L3 Opslag en warehousing: er komt meer interesse voor de mogelijkheden van opslag en gebundelde distributie op de bouwplaats, dit creëert mogelijkheden om zendingen gecombineerd uit te leveren en maakt de kans op diefstal kleiner. 5 L4 Transport en opslag: Het rationaliseren en bundelen van vrachttransporten wordt steeds belangrijker vanwege de toename van het aantal Just In Time leveringen.

19 18/57 5 Kansen SCM diensten en innovaties in sector ELECTRONICS 5.1 Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij 1a. Omzet van de sector en huidige positie op wereldmarkt De electronics sector in Nederland is onderverdeeld in twee delen: (1) het cluster productiebedrijven in Nederland, met o.a. Philips, Océ en ASML en (2) het cluster Europese Distributie Centra van buitenlandse bedrijven, die vanuit Nederland hun producten in Europa distribueren, zoals Ricoh, Samsung, Epson, Lexmark, Xerox, Sony, etc. In deze sectoranalyse zal de focus liggen op het laatste deel, het cluster van EDC s die Nederland gebruiken als uitvalsbasis om de pan-europese markt te beleveren. Nederland is verreweg het belangrijkste Europese land waar deze EDC s van buitenlandse electronics multinationals zijn gevestigd. De concurrenten zijn Vlaanderen en Duitsland. 1b. Mate van toegevoegde waarde activiteiten in de sector De toegevoegde waarde activiteiten in deze elektronica EDC s zijn groot. Nederland verdiende in 2006 ruim 10,5 miljard Euro door wederuitvoeractiviteiten (VAL/VAS-activiteiten in EDC s). Van deze wederuitvoer-activiteiten was ruim 40% in de elektronica (oa. computers). De toegevoegde waarde door wederuitvoer activiteiten bedroeg dus ruim 4 miljard Euro. 1c. Werkgelegenheid in de sector De werkgelegenheid in het VAL/VAS deel van de sector bedraagt ca mensen. Dit is ca. 1/3de van de werknemers die in Value Added Logistics actief zijn in Nederland. 1d. Belang van im- en export Im- en export van electronics is essentieel voor deze sector. Vrijwel alle goederen worden vanuit het buitenland (vooral Azië) in Nederland geïmporteerd, en gaan dan via de EDC-operaties naar klanten over geheel Europa. In de Nederlandse EDC s vinden tal van toegevoegde waarde werkzaamheden plaats, van assembleren en handleidingen toevoegen tot reparatie en financiële afhandeling. 1e. Rol NL mainports als draaischijf De rol van de mainports voor deze sector is essentieel, de meerderheid van de goederen komt binnen in containers via Rotterdam en Antwerpen. Vanuit deze mainports vindt het vervoer naar de EDC s plaats via de vrachtwagens en voor een klein deel het binnenvaartschip. Ook mainport Schiphol wordt gebruikt voor de aanvoer van Electronics, vooral voor de duurdere spare parts. In de aanvoer op Schiphol vormt na snijbloemen electronics de nr. 2 in volume, en ruim de nr. 1 in waarde. Voor de afvoer naar de klant wordt voornamelijk de vrachtwagen gebruikt, en soms het vliegtuig. Vrijwel altijd worden hiervoor logistieke dienstverleners ingehuurd.

20 19/57 1f. Belangrijkste NL bedrijven in sector Electronics bedrijven met een EDC in NL: Sony (Tilburg), Epson (Tilburg), Xerox (Venray), Canon (Schiphol), Ricoh (Bergen op Zoom), Samsung (Breda), Kyocera (Hoofddorp). Belangrijkste logistieke dienstverleners: DHL, DSV Logistics, Van Eigenhuijzen (MKB). 5.2 Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector Spare parts S Schiphol Half fabricaat R dam Rotterdam EDC 1 1 EDC 2 2 Export Europa 2a. Toelichting op logistiek SCM netwerk De productie van (half)fabricaten en spare parts vindt vrijwel geheel in het buitenland plaats, Nederland wordt gebruikt als Europese toegangspoort. De goederen komen grotendeels via containers in Rotterdam of Antwerpen aan. Deels komt het via Schiphol aan, dit betreft meestal spare parts (hoge waarde). De Electronics wordt vervolgens via weg en beperkt per binnenvaart (vooral Brabant) vervoerd naar de EDC-operatie. In deze EDC-operatie, die eigen (25%) of uitbesteed (75%) kan zijn, vinden verschillende VAL/VAS diensten plaats. Na een bewerkingsslag (bijv. assemblage) wordt de computer naar klanten in het buitenland geëxporteerd. Dit gaat vrijwel geheel over de weg. Er is in toenemende mate sprake van retourlogistiek. Dit kan gebeuren na een klacht, of na beëindiging van de levensduur. Zeker bij de duurdere elektronica (bijv. kopiers) worden de goederen teruggehaald om ze te repareren of vervangen, of de waardevolle onderdelen te demonteren.

21 20/57 Deze Electronics EDC is deels wegens geografische en arbeidsmarkttechnische redenen in Nederland neergestreken, maar daarnaast spelen fiscale aspecten een belangrijke rol. Het gunstige fiscale klimaat in Nederland is lange tijd onderscheidend geweest, de vraag is of dit gehandhaafd kan worden (oa. concurrentie van andere landen en EU harmonisatie). 2b. Kenschets Logistieke indicatoren Belang kosten vs. service: In veel gevallen is service in deze sector belangrijker dan kosten. De klant wil zijn product specifiek, vandaar dat in het EDC via VAL/VAS het product naar zijn wens kan worden samengesteld/geassembleerd. Uiteraard moet beheersing van de kosten daarbij niet uit het oog verloren worden. Gemiddelde productwaarde: Deze is relatief hoog, omdat het om elektronica gaat. Dit zorgt ervoor dat de productie in lage lonen landen plaatsvindt, en naar Europa gedistribueerd wordt. Omloopsnelheid/doorlooptijd: De omloopsnelheid is relatief kort, omdat electronics modegevoelig zijn (elke paar maanden een nieuw model) Productassortiment: Op zich is het productassortiment wat betreft basisproducten beperkt. Wel is het zo dat de klant naar eigen wens producten kan assembleren, het aantal variëteiten kan dus wel hoog zijn. Frequentie van belevering: Relatief hoog, ook omdat de producten waardevol zijn is het de moeite waard om Just-in-time te leveren, de extra kosten zijn relatief minder belangrijk. Betrouwbaarheid leveringen: Hoog, dit wordt ook bestuurd en beheerd met SCMtoepassingen. Mate van klantenservice: hoog, service is belangrijker dan kosten Mate van VAL/VAS diensten (postponed manufacturing): Zeer groot, in totaal wordt voor 4 miljard euro in toegevoegde waarde aan VAL/VAS diensten gegenereerd. Gebruikte transportwijzen: Het zeeschip en beperkt het vliegtuig voor de aanvoer, binnenvaart voor een klein deel van haven naar EDC, overige transport via vrachtwagen. 2c. Aanwezigheid en rol Supply Chain Management SCM is zeer belangrijk in deze sector. De productie is wereldwijd uitbesteed aan lage lonen land om de kosten in de hand te houden. Echter, de goederen moeten wel snel aan klanten in geheel Europa geleverd worden, in de gewenste configuratie. Om dit te realiseren is beheersing en besturing van de keten via SCM essentieel. Een goede toepassing van SCM concepten als lean manufacturing, postponed manufacturing and reverse logistics/installed base management is noodzakelijk om rendement in de sector te behalen. De VAL-activiteiten die in Nederlandse EDC s worden uitgevoerd zijn zowel basic (o.a. assembleren, handleidingen bijvoegen) als meer geavanceerd (o.a. repareren). Daarnaast komen er steeds meer VAS-activiteiten bij (o.a. financiële afhandeling, marketing, beslissingen obv. garantieclaims).

22 21/ Logistieke trends en ontwikkelingen, en groeimogelijkheden sector 3a. Belangrijkste strategische logistieke trends en ontwikkelingen in de sector Rol van EDC verandert: vroeger gingen stromen altijd centraal via EDC (daar vond opslag en VAL plaats), nu gaan stromen ook wel direct van overzee naar Europese klanten zonder fysiek via het EDC te verlopen. Er komt steeds meer nadruk op VAS-activiteiten in EDC s, waar logistieke diensten (o.a. call centers) meer en meer gewenst zijn. Het afzetgebied in Europa wordt steeds groter richting Oostelijk Europa, dit maakt het logistieke distributienetwerk steeds lastiger te besturen. Inzet van SCM is hiervoor noodzakelijk. Reverse logistics wordt als trend steeds belangrijker, door wetgeving/sociale trends maar ook vanwege het besef dat er waardevolle onderdelen in af te danken apparatuur zit. Opkomende concurrentie vanuit Oost-Europa. 3b. Belangrijkste groeimogelijkheden in de sector De groeimogelijkheden is de sector zijn aanwezig, maar worden bedreigd. Nederland is in het aantrekken van electronics EDC s nog steeds onderscheidend, zo zijn in 2007 o.a. Samsung en Epson in Nederland neergestreken. Als deze EDC s eenmaal in Nederland zijn, komt het regelmatig voor dat hier na verloop van tijd andere activiteiten bij komen, zoals Call centers, trainingsactiviteiten maar ook een Europees hoofdkantoor. De opkomst van China als land van onafhankelijke producenten betekent dat Chinese elektronica bedrijven meer en meer geïnteresseerd zijn in een EDC in Europa. Echter, deze groeimogelijkheden staan door buitenlandse concurrentie meer en meer onder druk. Nederland moet zich door gericht beleid op dit gebied proberen zich te blijven onderscheiden. 3c. Gevolgen voor ontwikkeling Ketenregie activiteiten (visie op rol SCM in sector) Ketenregie is essentieel om de Europese klanten elektronica producten op maat te blijven leveren. De productie moet zo goed mogelijk worden afgestemd op de veranderende vraag, vandaar dit een goede planning en forecasting essentieel zijn. Het VAL/VAS activiteitenpakket van EDC s in Nederland zal steeds breder worden, en o.a. uitgebreid worden met financiële afhandeling etc. Logistieke dienstverleners moeten ook bepalen welke voorraadrisico s ze hierin willen nemen. Er moet een systeem van retourlogistiek opgebouwd worden, terwijl ook het hergebruik van onderdelen een belangrijke innovatie is. Niet alle EDC-activiteiten zullen fysiek in Nederland uitgevoerd blijven worden, maar het is belangrijk om de SCM control towers (regiefunctie) in Nederland te faciliteren. De grote logistieke dienstverleners zetten meer en meer dit soort towers op. 3d. Huidige en toekomstige SCM-innovaties Uitbreiding VAL-activiteiten met aanpalende VAS-activiteiten. Meer inzetten op toepassing van reverse logistics. Beter samenwerking met douane voor inklaring goederen (AEO). Opkomst van SCM control towers bij logistieke dienstverleners.

23 22/ Kansen voor inzet SCM-diensten in sector 4a. Belangrijkste huidige/toekomstige inzet van SCM-diensten Logistieke diensten L1 Ketenregie: SCM-ketenregie wordt steeds meer van belang omdat Europese distributienetwerken complexer worden. De reden is onder meer de uitbreiding van het aantal klanten in Oost-Europa en de nadruk op directe leveringen naast levering via het centrale EDC. L2: VAL/VAS activiteiten: binnen deze groep neemt vooral het belang van VASactiviteiten sterk toe, bijvoorbeeld door inzet call centers, beoordelen van garantieclaims en financiële afhandeling in opdracht van buitenlandse producenten.. Support diensten S1 Leasing: de mogelijkheid tot het leasen van warehouses is belangrijk in de sector, omdat zo flexibel kan worden ingesprongen op marktrends, die in de elektronica sector van groot belang zijn. S3 Uitzendbureaus: de inzet van flexibele arbeid is in de electronics sector van essentieel belang. Verschillende elektronica fabrikanten hebben hun EDC in het verleden in Nederland neergezet omdat men flexibel arbeidkrachten kon inzetten. S5 Verzekeringsdiensten: logistieke dienstverleners die VAL/VAS activiteiten uitvoeren worden meer en meer verantwoordelijk voor distributie in Europa. Een passende verzekering is bij elektronica van hoge waarde van groot belang. S7 Bancaire diensten: ook innovatieve bancaire diensten worden van steeds belangrijker, ook omdat Europese dienstverleners vaak wordt gevraagd om een deel van het voorraadrisico op zich te nemen. S8 IT-hard/software: de inzet van logistieke software in de control tower om de planning van het complexe distributienetwerk te beheersen is onmisbaar. S9 Materials handling: door de toename van VAL/VAS diensten is er behoefte aan passende oplossingen op dit gebied, bijvoorbeeld voor reparatie activiteiten. S13: Douane: Nederland staat voor de uitdaging om zich blijvend op het gebied van douane afhandeling te blijven onderscheiden van andere landen, terwijl EU harmonisatie optreedt. S15: Beveiligingsdiensten: de vraag naar een sluitende beveiliging van elektronica door de gehele keten (en niet alleen in het centrale EDC) neemt toe.

24 23/57 4b. Overzicht 5 belangrijkste kansen om inzet SCM-diensten in de toekomst te verhogen 1 L2: VAL/VAS activiteiten: binnen deze groep neemt vooral het belang van VASactiviteiten sterk toe, bijvoorbeeld door inzet call centers, beoordelen van garantieclaims en financiële afhandeling. 2 S7 Bancaire diensten: ook innovatieve bancaire diensten worden van steeds groter belang, omdat Europese dienstverleners vaak wordt gevraagd om een deel van het voorraadrisico op zich te nemen. 3 L1 Ketenregie: SCM-ketenregie wordt steeds meer van belang omdat Europese distributienetwerken complexer worden. De redenen zijn de uitbreiding van het aantal klanten in Oost-Europa en de nadruk op directe leveringen naast levering via het centrale EDC. 4 S13: Douane: Nederland staat voor de uitdaging om zich blijvend op het gebied van douane afhandeling te blijven onderscheiden van andere landen, ondanks EU harmonisatie. Juist in deze sector met goederen van een relatief hoge waarde zijn regelingen met betrekking tot het af dragen van invoerheffingen van groot belang. 5 S3 Uitzendbureaus: de kennis over het organiseren van flexibel inzetbare arbeidskrachten kan verder uitgebouwd en ingezet worden. Hierbij kan gedacht worden aan specifieke trainings- en opleidingstrajecten van de flexwerkers maar ook aan het aanpassen van productiemethoden die gemakkelijk door tijdelijke krachten kunnen worden uitgevoerd.

25 24/57 6 Kansen SCM diensten en innovaties in sector FASHION 6.1 Kengetallen belang sector voor Nederlandse economie/maatschappij 1a. Omzet van de sector en huidige positie op wereldmarkt De fashion sector in Nederland bestaat uit een beperkt aantal productiebedrijven, en een veel groter aantal winkelketens, zoals H&M, Esprit, Mexx, We, Bijenkorf, C&A, Zeeman, Wibra, Hout-Brox, Set Point, The Sting, Didi, Miss Etam, etc. Een aantal van deze winkelketens hebben hun EDC in Nederland. Een apart fashion marksegment is de schoenen, met ketens als Footlocker, Perry Sport, etc. Er zijn daarnaast ook diverse merken, zoals Donna Karan, Timberland, NIKE, Reebok, net een EDC in Nederland. En er zijn diverse gespecialiseerde logistieke dienstverleners zoals DHL Fashion, TNT Fashion en Klarenbeek. De positie van deze sector op de wereldmarkt is beperkt. Alleen in het aantal fashion EDC s onderscheidt Nederland zich van andere Europese landen. 1b. Mate van toegevoegde waarde activiteiten in de sector De toegevoegde waarde in de gehele detailhandel is ca. 15 miljard euro. De modesector is verantwoordelijk voor ca. 20% van de toegevoegde waarde, dit is ca. 3 miljard Euro. 1c. Werkgelegenheid in de sector De werkgelegenheid in de Nederlandse mode is ongeveer mensen, voor het overgrote deel in winkels ( mensen). 1d. Belang van im- en export De import van fashion gebeurt op grote schaal in Nederland, meer dan 85% van alle fashion wordt geïmporteerd. In de laatste decennia is door de globalisering de productie vrijwel geheel naar het buitenland verplaatst. Het merendeel van de overzeese invoer komt via Rotterdam en Antwerpen, terwijl productie uit Europa en Turkije meestal per vrachtwagen komt. De meeste geïmporteerde fashion wordt in de Benelux door de detailhandel verkocht, alleen via de EDC s in Nederland wordt veel geëxporteerd. 1e. Rol NL mainports als draaischijf De rol van de mainports voor deze sector is essentieel, de meerderheid van de goederen komt binnen in containers via Rotterdam en Antwerpen. Vanuit deze mainports vindt het vervoer naar de EDC s plaats via vrachtwagens. Mainport Schiphol wordt heel soms gebruikt voor spoedzendingen, er is dan meestal iets mis gegaan in de normale logistiek. Voor de afvoer naar de klant wordt voornamelijk de vrachtwagen gebruikt, meestal richting de stadscentra in Nederland. Voor export naar het buitenland wordt de vrachtwagens gebruikt. Vrijwel altijd worden hiervoor logistieke dienstverleners ingehuurd.

26 25/57 1f. Belangrijkste NL bedrijven in sector Nederlandse ketens: Mexx, Miss Etam, We, V&D, C&A, Wibra, Zeeman. Buitenlandse Fashion bedrijven met een EDC in NL: Mexx (Voorschoten), Donna Karan (Enschede), Timberland (Enschede), Footlocker (Heijen), Helly Hansen (Beek). Belangrijkste logistieke dienstverleners: DHL Fashion, TNT Fashion, Klarenbeek. 6.2 Kenschets logistiek SCM-netwerk in sector Spoed zending Steden S Schiphol Regulier R dam Rotterdam EDC 1 1 EDC 2 2 Export Europa 2a. Toelichting op logistiek SCM netwerk De productie van fashion vindt vrijwel geheel in het buitenland plaats, Nederland wordt door een deel van de modesector gebruikt als Europese toegangspoort. De goederen komen grotendeels via containers in Rotterdam of Antwerpen aan. Als er spoedzendingen zijn komen die op Schiphol aan. De fashion wordt vervolgens via weg vervoerd naar een distributiecentrum of EDCoperatie. In deze EDC-operatie, die eigen of uitbesteed kan zijn, vinden verschillende VAL/VAS diensten plaats. Na een reconditioneringsslag en eventuele verdere VAL/VAS activiteiten wordt de kleding naar de winkeloutlets gedistribueerd of naar klanten in het buitenland geëxporteerd. Dit gaat vrijwel geheel over de weg. Retourlogistiek is van oudsher van belang in de sector, en de meeste ketens hebben dit opgenomen in hun logistieke systeem. Het systeem van factory outlets is de laatste jaren opgekomen, dit biedt de winkelketens de mogelijkheid om op een gebundelde manier af te komen van oude voorraden. Winkelketens als H&M, Benetton en Zara hebben marktaandeel veroverd door te investeren in productie en logistiek, deze extra kosten halen ze eruit door veel later te produceren en zo uiteindelijk minder in de uitverkoop te hoeven verkopen. Dit