RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 31 januari 2005 (07.03) (OR. fr) 5868/05 COMPET 12 MI 4

Transcriptie

1 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 31 januari 2005 (07.03) (OR. fr) 5868/05 COMPET 12 MI 4 INGEKOMEN DOCUMENT van: mevrouw Patricia BUGNOT, directeur, namens de secretaris-generaal ingekomen: 28 januari 2005 aan: de heer Javier SOLANA, secretaris-generaal/hoge vertegenwoordiger Betreft: Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's Tweede verslag over de implementatie van de internemarktstrategie Hierbij gaat voor de delegaties Commissiedocument COM(2005) 11 definitief Bijlage: COM(2005) 11 definitief 5868/05 rv DG C I NL

2 COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, COM(2005) 11 definitief MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD, HET EUROPEES PARLEMENT, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITE VAN DE REGIO'S Tweede verslag over de implementatie van de internemarktstrategie NL NL

3 INHOUDSOPGAVE DEEL A: INLEIDING... 3 DEEL B: DE HUIDIGE STAND VAN DE INTERNE MARKT... 4 DEEL C: STAND VAN UITVOERING VAN DE STRATEGIE DEEL D: CONCLUSIE RESTERENDE LACUNES OP BELANGRIJKE GEBIEDEN Voltooiing van het wetgevingskader Betere inachtneming van het bestaande kader Grotere samenhang en synergie met ander communautair beleid Betere afstemming van het rechtskader voor de interne markt op de wereldeconomie15 ANNEX 1: IMPLEMENTATION REPORT SCOREBOARD Transposition by Member States of Internal Market rules into national law Application by Member States of Internal Market rules: infringements ANNEX 2: STATE OF PLAY WITH REGARD TO INDIVIDUAL ACTIONS Facilitating the free movement of goods Integrating services markets Ensuring high quality network industries Reducing the impact of tax obstacles Expanding procurement opportunities Improving conditions for business Meeting the demographic challenge Simplifying the regulatory environment Enforcing the rules Providing more and better information NL 2 NL

4 DEEL A: INLEIDING Dit verslag maakt samen met de verslagen over de uitvoering van de globale richtsnoeren voor het economisch beleid (GREB) en de werkgelegenheidsrichtsnoeren deel uit van het 'uitvoeringspakket' voor het economisch en werkgelegenheidsbeleid. Alle drie verslagen zullen ter ondersteuning van het verslag van de Commissie (tussentijdse evaluatie van de strategie van Lissabon) bij de voorjaarsbijeenkomst 2005 aan de Europese Raad worden voorgelegd. In het recente rapport-kok 1 wordt gewezen op de belangrijke rol van de interne markt bij de verbetering van het concurrentievermogen en bij het scheppen van de voor een verhoging van de levensstandaard en de instandhouding van het Europese sociale model benodigde welvaart. Dit is ook de voornaamste boodschap van de internemarktstrategie Hoewel het in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de lidstaten is ervoor te zorgen dat hun economisch beleid groei en welvaart bevordert, is de interne markt een gemeenschappelijk project waaraan alle lidstaten moeten bijdragen en dat ons allen ten goede komt. In de EU25 is die uitdaging nog groter, maar vallen er ook meer voordelen te behalen. Dat was de tweede belangrijke boodschap van de internemarktstrategie. Het economisch succes van de Europese Unie is dus een zaak van collectieve verantwoordelijkheid en berust op een combinatie van nationale initiatieven en Europese actie om de markten van de lidstaten tot een grote interne markt te integreren. Een dergelijke actie moet zowel op de vraag- als op de aanbodzijde zijn gericht en rekening houden met de belangen van ondernemingen en consumenten. Dit verslag over de implementatie van de internemarktstrategie bevestigt de noodzaak van een gezamenlijk optreden. Uit de analyse van de vorderingen en vertragingen tot dusver blijkt dat meer inspanning vereist is om over belangrijke voorstellen overeenstemming te bereiken en de werking van de interne markt in de praktijk te verbeteren en dat de marktintegratie min of meer pas op de plaats maakt. Naarmate de tussentijdse evaluatie van de strategie van Lissabon op gang komt, wil de Commissie aan het begin van haar ambtsperiode van de gelegenheid gebruik maken om de zichtbaarheid van de interne markt te vergroten en meer steun te verwerven voor zijn voltooiing en efficiënte werking in de praktijk. 1 2 "Facing the Challenge. The Lisbon strategy for growth and employment", verslag van de groep op hoog niveau onder leiding van Wim Kok, 3 november COM(2003) 238 definitief van NL 3 NL

5 DEEL B: DE HUIDIGE STAND VAN DE INTERNE MARKT Afgezien van de langzame economische groei zijn er nog andere belangrijke indicatoren die op een stagnerende integratie van de interne markt blijven wijzen. De prijsverschillen in de EU worden niet kleiner Als er geen handelsbelemmeringen zijn en de concurrentie daardoor toeneemt, lopen de prijzen voor vergelijkbare goederen in de EU weinig uiteen. De prijsconvergentie is het grootst in goederensectoren waar de handel door de interne markt een stuk gemakkelijker is geworden bijvoorbeeld bij kleding, schoeisel en alcohol 3. Over het geheel genomen en ook in de eurozone zorgen de voortdurende belemmeringen ervoor dat de prijzen voor vergelijkbare goederen hardnekkige verschillen tussen de lidstaten blijven vertonen (zie grafiek 1). Grafiek 1 Relatieve prijsindex (gemiddelde voor EU25=100) Ondanks de interne markt blijven de prijsverschillen in de EU groot Goedkoopste Duurste lidstaat EU15 lidstaat EU Duurste nieuwe Goedkoopste 20 lidstaat nieuwe lidstaat Bron: Eurostat en diensten van de Commissie 3 Engel, C. & Rogers, J. (2004) "European product market integration after the euro", Economic Policy, juli 2004, blz NL 4 NL

6 De handel verliest aan dynamiek Sinds 2000 is de handel in industrieproducten tussen de lidstaten gestagneerd en in 2003 is die zelfs gedaald. De handel in diensten lijkt beter stand te houden (hoewel maar tot 2002 gegevens beschikbaar zijn). De slechte resultaten van de handel in goederen hebben echter een grotere invloed op de cijfers voor de totale handel, daar de waarde van de handel in diensten maar ongeveer een vijfde is van die van de handel in goederen. Bij een tragere handel neemt de concurrentiedruk op de prijzen af. Grafiek 2 Over het geheel genomen verliest de handel in de EU15 aan dynamiek mld Bron: Eurostat (diensten: schatting voor 2003) totale handel handel in goederen handel in diensten NL 5 NL

7 En de buitenlandse investeringsstromen vertonen pieken en dalen Grafiek 3 Investeringen tussen de lidstaten fluctueren meer dan binnenlandse investeringen Grensoverschrijdende investeringen in verhouding tot binnenlandse investeringen 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% EU15 nieuwe lidstaten Bron: Eurostat en diensten van de Commissie Uit studies blijkt dat een toename van de directe buitenlandse investeringen (DBI) tot een grotere productiviteitsgroei in de ontvangende landen leidt 4. De grotere grensoverschrijdende investeringen tussen de EU-lidstaten waren een belangrijke motor voor de integratie van de interne markt. Deze investeringen zijn in de afgelopen tien jaar een stuk sneller gegroeid dan de binnenlandse investeringen. De totale waarde van de DBI-stromen in EU15 was in 2000 twaalf keer zo hoog als in 1992, maar bedroeg in 2003 nog maar vier keer zo veel als in 1992, wat echter nog altijd respectabel is. Voor de schommelingen van de DBI-stromen in de afgelopen jaren kunnen vele redenen zijn, waaronder het uiteenspatten van de dotcom-zeepbel en de aanslagen op het WTC en het Pentagon. Als wij de schommelingen van de DBI-stromen echter vergelijken met de ontwikkeling van de binnenlandse investeringen (zie grafiek 3), blijkt dat de integratie nog lang niet is voltooid en dat investeringen op de interne markt anders worden gezien dan investeringen op de binnenlandse markt. Uit de grafiek blijkt ook dat de instroom van buitenlandse investeringen in de nieuwe lidstaten een groter deel van de totale investeringen uitmaakt dan in EU15 (afgezien van de uitzonderingsjaren 1999 en 2000). In vergelijking met de omvang van hun economie ontvangen de nieuwe lidstaten ook een onevenredig groot aandeel van de DBI-stromen uit andere EU-lidstaten (zie onderstaande grafiek), maar daar staat tegenover dat het investeringsniveau in deze landen aan het begin veel lager was. Hieruit kan worden afgeleid dat de integratie van de interne markt een belangrijke factor is bij de ontwikkeling van de aanbodzijde in de nieuwe lidstaten en dat de toegang van deze landen tot de interne markt van de EU een grote aantrekkingskracht uitoefent op buitenlandse investeerders. 4 Aghion, P. et al (2004) "Entry and productivity growth: evidence from microlevel panel data", Journal of the European Economic Association, april-mei 2(2-3), blz NL 6 NL

8 Grafiek 4 Het aandeel van de nieuwe lidstaten in de buitenlandse investeringen binnen de EU is groter dan hun aandeel in het BBP van de EU Aandeel in EUtotaal 10% 8% 6% 4% 2% 0% Bron: Eurostat en diensten van de Commissie DBI BBP Buitenlandse investeringen tussen EU15-lidstaten betreffen vooral de dienstensector. In het algemeen wordt vanuit het buitenland drie keer zo veel in diensten geïnvesteerd als in industrieproducten en in 2000 was dat zelfs acht keer zo veel. Ook buiten de EU geven EU-ondernemingen de voorkeur aan diensten boven industrieproducten, maar het verschil is minder duidelijk dan voor de EU (zie grafiek 5). Grafiek 5 Diensten hebben het grootste aandeel in de DBI van de EU DBI in diensten als veelvoud van DBI in industrie 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0, intra-eu15 extra-eu15 Bron: Eurostat NL 7 NL

9 Daarom is het zo belangrijk dat de dienstenmarkten van de EU worden geïntegreerd Bij de directe buitenlandse investeringen binnen de EU nemen diensten verreweg de belangrijkste plaats in. Daar diensten in de EU-economie een overheersende positie innemen, is het duidelijk dat een samensmelting van de EU-dienstenmarkt enorme voordelen kan opleveren. Daarom is een dienstenrichtlijn, waarmee het volledige potentieel van de dienstensector kan worden benut en ook de vrijheid van vestiging wordt bevorderd, zo belangrijk 5. Uit een recente analyse 6 komt duidelijk naar voren hoe versnipperd de dienstenmarkten kunnen zijn 7. Een voorbeeld: door de nationale regels waaraan moet worden voldaan, heeft een in een lidstaat gevestigd accountantsbedrijf dat in een andere lidstaat zaken wil doen, gemiddeld 23% meer zakelijke kosten dan een concurrent uit het land zelf. Door dergelijke belemmeringen op te heffen kan de productiviteit worden gestimuleerd, waardoor de lonen in de hele EU-economie met gemiddeld 0,4% en de werkgelegenheid met 0,3% zouden stijgen 8. Volgens een andere studie 9 zou door een integratie van de dienstenmarkten de EU-handel in diensten met 15% tot 30% kunnen toenemen en de buitenlandse investeringen in diensten met 20% tot 35%. Zonder marktwerking in de sector financiële diensten betaalt de consument de rekening: hogere prijzen en een verminderde toegang tot krediet. Door de belemmeringen die vóór 2000 voor buitenlandse ondernemingen in de bankensector golden, lagen de prijzen naar schatting zo n 5,3% hoger. Een integratie van de markt voor financiële diensten kan leiden tot een toename van het BBP van de EU met naar schatting 130 miljard (in prijzen van 2002) en tot een stijging van zakelijke investeringen met 6,0%. dat de rechtsonzekerheid wordt weggenomen In sectoren waarvoor geen specifieke EU-regelgeving geldt en waar dus het beginsel van wederzijdse erkenning kan worden toegepast 10, zijn noch de producenten noch de autoriteiten voor markttoezicht in staat precies aan te geven in welke gevallen producten uit andere lidstaten ongewijzigd op de markt kunnen worden gebracht; volgens het Europees toetsingspanel van het bedrijfsleven weet 53% van de ondernemingen niet eens van het bestaan van het beginsel. Ongeveer 80% van de respondenten in een recente enquête 11 was van mening dat de regelgeving de grootste hindernis bij zakelijke activiteiten op de interne markt is. Deze onzekerheid heeft een aanzienlijke weerslag op de economie. Geschat wordt dat de handel in goederen binnen de interne markt in 2000 wel 10% of 150 miljard geringer was dan bij een goede toepassing van het beginsel van wederzijdse erkenning mogelijk was COM(2004) 2. Europese Commissie, Economic Assessment of the Barriers to the Internal Market for Services, Copenhagen Economics (verschijnt binnenkort). Voor 20 lidstaten. op cit CPB-document nr. 69, oktober 2004, "Free movement of services within the EU": Volgens dit beginsel heeft geen enkele lidstaat het recht om de verkoop van een product dat in een andere lidstaat rechtmatig geproduceerd of in de handel gebracht is, op zijn grondgebied te verbieden, tenzij hij kan aantonen dat een dergelijke verkoop om dwingende redenen als de bescherming van de gezondheid of de veiligheid gerechtvaardigd is. RIIA en Accenture (2004) "Unfinished Business: Making Europe s Single Market a Reality". NL 8 NL

10 geweest 12. Dit beperkt het aanbod voor de consument, die meer moet betalen omdat er geen optimale concurrentiedruk is. en dat de Europese markten voor overheidsopdrachten worden opengesteld In 2002 bedroeg de totale waarde van de EU-markt voor overheidsopdrachten miljard, dat wil zeggen meer dan 16% van het BBP. De lidstaten geven van oudsher de voorkeur aan binnenlandse ondernemingen, maar deze uitgebreide markt wordt nu gaandeweg opengebroken. Hoewel de overheidsopdrachten die in het Publicatieblad van de Europese Unie worden bekendgemaakt, een steeds groter aandeel in de totale waarde van alle overheidsopdrachten hebben, bedraagt dit nog altijd niet meer dan 16%. Grafiek 6 De markt voor overheidsopdrachten in de EU wordt steeds meer opengesteld Aantal aanbestedingen B ro n : d i e n s t e n v a n d e C o m m i s s i e Aantal uitgeschreven aanbestedingen Aantal aankondigingen van geplaatste opdrachten Vanuit economisch oogpunt is het noodzakelijk dat de regels betreffende overheidsopdrachten op ruimere schaal worden toegepast. Overheidsdiensten die volgens de regels voor overheidsopdrachten aankopen deden, betaalden ongeveer 34% minder dan diensten die geen gebruik van deze regels maakten 13. Italië schat dat het in 2003 al 3,7 miljard op in totaal 23 miljard aan aankopen bespaard heeft en Ierland dat het in de komende vijf jaar alleen al door de elektronische plaatsing van overheidsopdrachten 1 miljard kan besparen. Een verdere openstelling van de markten voor overheidsopdrachten heeft een positief effect op de handel, productiviteit en groei. Ook wordt hierdoor bijgedragen tot een gezonde financiële situatie op macro-economisch gebied; een besparing van 10% op de huidige uitgaven voor overheidsaankopen zou alle lidstaten van de EU15 van vóór mei 2004 binnen de grenzen van het in het stabiliteits- en groeipact toegestane begrotingstekort houden Europese Commissie (2001): blz NL 9 NL

11 DEEL C: STAND VAN UITVOERING VAN DE STRATEGIE De integratie van de interne markt is dan misschien wel tijdelijk gestagneerd, maar de uitbreiding tot de tien nieuwe lidstaten afgelopen mei is relatief vlot verlopen. Door de marktintegratie in EU25 kan de economie een nieuwe impuls krijgen. Zoals in het implementatieverslag van vorig jaar 14 werd onderstreept, blijft er op de korte tot middellange termijn ruimte voor een aanzienlijke toename van de handel en investeringen tussen EU15 en EU10. We kunnen dan ook optimistisch zijn over de bijdrage die de interne markt aan het Europese concurrentievermogen zal blijven leveren. Naast de gunstige effecten van een grotere interne markt kunnen in de dagelijkse praktijk de eerste positieve resultaten worden verwacht van diverse maatregelen die de afgelopen paar jaar op gebieden als de financiële diensten, de netwerkindustrieën of het vennootschapsrecht werden genomen. Het is tevens bemoedigend dat twee derde van de geplande acties eind 2004 zijn uitgevoerd (zie voorbeelden in tabel 1), ook al gaat het hierbij vaak om voorstellen van de Commissie die pas aan de groei en het concurrentievermogen kunnen bijgedragen, nadat zij door de Raad en het Parlement zijn goedgekeurd en door de lidstaten zijn uitgevoerd. (Meer bijzonderheden over de stand van uitvoering van elke actie vindt u in bijlage II.) Tabel 1: Vorderingen bij de uitvoering van de strategie VORDERINGEN WAT STAAT ER OP HET SPEL? Dienstenmarkten Een belangrijk voorstel voor een richtlijn ter bevordering van de grensoverschrijdende handel en vestiging is momenteel in behandeling bij de Raad en het Parlement. Tijdens zijn voorjaarsbijeenkomst van 2004 riep de Europese Raad op tot goedkeuring van deze richtlijn binnen het beoogde tijdschema, dat wil zeggen vóór eind Een recente studie van het Nederlandse Centraal Planbureau schat dat een goed werkende interne dienstenmarkt kan leiden tot een toename van zowel de handel (met 15% tot 30%) als de directe buitenlandse investeringen (met 20% tot 35%) 15. Financiële diensten Er is inmiddels overeenstemming bereikt over 40 van de 42 maatregelen in het actieplan voor de financiële diensten. De financiële markten raken beter geïntegreerd Studies 16 tonen bijvoorbeeld aan dat kleinere spreads voor aandelen en obligaties ertoe zouden leiden dat het BBP van de EU de komende tien jaar met 1,1% COM(2004) 22 definitief van CPB-document nr. 69, oktober 2004, "Free movement of services within the EU": Verslag van London Economics voor de Europese Commissie, november 2002, "Quantification of the macro-economic impact of integration of EU Financial markets"; en Europese Commissie, Economic Papers, november 2002, "Financial Market Integration" (ECFIN 597/02). NL 10 NL

12 naarmate het accent verschuift naar uitvoering en handhaving van het nieuwe wetgevingskader. en de werkgelegenheid met 0,5% kunnen stijgen en dat de kapitaalkosten met gemiddeld 0,5% kunnen dalen. Consumentenbeleid Over belangrijke maatregelen ter bevordering van de belangen van de consument is overeenstemming bereikt of anders is de goedkeuring ervan in zicht. Hiertoe behoren het voorstel voor een richtlijn over oneerlijke handelspraktijken, de verordening over samenwerking met betrekking tot consumentenbescherming en de richtlijn algemene productveiligheid. Uit een enquête is gebleken dat slechts één op de vijf consumenten vertrouwen in het winkelen over de grens heeft 17. Belastingen Er werden drie richtlijnen op het gebied van de vennootschapsbelasting aangenomen, waaronder wijzigingen van de moeder-dochterrichtlijn. Een opmerkelijk succes op het gebied van de BTW was de goedkeuring van een richtlijn inzake de BTW-regels voor elektronische diensten. Vele van de hardnekkige belemmeringen voor het vrije verkeer liggen op belastinggebied. Een recente enquête van het Europese toetsingspanel van het bedrijfsleven geeft aan dat de nalevingskosten aanzienlijk hoger liggen bij grensoverschrijdende activiteiten 18. Governance van de interne markt SOLVIT, het netwerk voor probleemoplossing, omvat nu alle landen die deel uitmaken van de interne markt. Het aantal zaken is in 2004 verdubbeld. Van de 500 behandelde zaken werd 72% naar tevredenheid opgelost. Met de oplossing van een probleem zijn gemiddeld 10 weken gemoeid. In antwoord op een enquête van de Commissie 19 gaf 20% van ondernemingen aan dat zij er interesse voor zouden hebben op de interne markt handel te drijven, maar dat zij niet over voldoende informatie beschikken of bang zijn zich administratieve problemen op de hals te halen. Er zijn aanwijzingen dat men zich steeds meer bewust wordt van het belang van een soepel functionerende interne markt voor de economische en sociale toekomst van Europa. Maar dat betekent nog niet dat de besluitvorming over een aantal kritieke vraagstukken sneller en ambitieuzer is geworden (zie tabel 2). Waarschijnlijk komt dat doordat beslissingen worden geblokkeerd of vertraagd wanneer de kortzichtige belangen van afzonderlijke lidstaten of Voor informatie over het consumentenvertrouwen in de interne markt voor de detailhandel, grensoverschrijdende transacties en consumentenbescherming, zie Eurobarometer 57.2 en Flash Eurobarometer 128, "Views on business-to-consumer cross border trade" (november 2002); Eurobarometer 59.2, "Consumer protection in the EU" (oktober 2003). SEC(2004) 1128 van Enquête ter gelegenheid van de tiende verjaardag van de interne markt. NL 11 NL

13 maatschappelijke groeperingen prevaleren ten koste van de strategische langetermijnbelangen van de EU en haar bevolking als geheel. Het Gemeenschapsoctrooi is hiervan een goed voorbeeld. Het uitblijven van resultaten op dit gebied heeft meer gevolgen dan alleen onnodig dure octrooien. Door een spoedige goedkeuring zou een sterk signaal worden gegeven dat de politieke wil bestaat de doelstellingen van Lissabon te realiseren. Tabel 2: Vertragingen bij de uitvoering van acties VERTRAGINGEN WAT STAAT ER OP HET SPEL? Industriële en intellectuele eigendom Een akkoord over een betaalbaar Gemeenschapsoctrooi in de Raad Concurrentievermogen is tot dusver uitgebleven. Terwijl het in de VS circa kost om octrooibescherming te krijgen, kost het in Europa maar liefst om in slechts 8 EU-landen bescherming te krijgen. Verkoopbevordering Al meer dan drie jaar slaagt de Raad er niet in overeenstemming te bereiken over een maatregel ter bevordering van pan-europese promotionele acties. Verkoopbevorderende acties zijn een onmisbaar onderdeel van de bedrijfsstrategie van ondernemingen die op nieuwe markten willen doordringen. Beroepskwalificaties Een ingrijpende vereenvoudiging van het systeem voor de erkenning van beroepskwalificaties (waarbij 15 bestaande richtlijnen tot één richtlijn worden samengevoegd) heeft mede door de langzame voortgang van de werkzaamheden in het Parlement vertraging opgelopen. Met het oog op de rechten van burgers, de innovatie en het concurrentievermogen is het van belang dat het vrije verkeer van gekwalificeerde vakmensen in Europa wordt bevorderd. Uitvoering van de internemarktregels Wat de tijdige uitvoering van internemarktrichtlijnen betreft, is de situatie sinds 2003 aanzienlijk verslechterd. Er zijn maar twee lidstaten (LT, ES) die het doel van de Europese Raad halen, namelijk een omzettingsdeficit van 1,5% of lager. Het aantal inbreukprocedures voor EU15 is niet verminderd. Een te late en/of incorrecte omzetting en toepassing van de internemarktwetgeving leidt tot rechtsonzekerheid en ondermijnt het vertrouwen van burgers en ondernemingen in de uitoefening van hun rechten. Overheidsopdrachten Hoewel een nieuw rechtskader voor overheidsopdrachten is goedgekeurd en momenteel ten uitvoer wordt gelegd, blijft de De EU-markt voor overheidsopdrachten is goed voor meer dan 16% van het BBP van de EU. Voor de Commissie uitgevoerde studies NL 12 NL

14 effectieve toepassing van de regels in de lidstaten ondanks een stijging van het aantal bekendmakingen van aanbestedingen in sommige lidstaten zorgen baren. bevestigen dat de prijzen met circa 30% kunnen zakken door een juiste toepassing van de regels. Beslissingen alleen zijn niet voldoende om optimaal profijt van de interne markt te trekken. Er is ook een mentaliteitsverandering vereist, waarbij de lidstaten "Europeser" moeten gaan denken en handelen en hun administratieve praktijken dienovereenkomstig moeten aanpassen. Het Europese bedrijfsleven zou een dergelijke verandering toejuichen ondernemersorganisaties wijzen erop dat in hun ervaring nationale wetten en administratieve praktijken vaak niet overeenstemmen met de internemarktbeginselen. Zo heeft UNICE een enquête onder haar leden gehouden, waarbij is gebleken dat meer dan de helft van de bedrijven genoodzaakt is hun producten aan te passen voordat ze in meer dan een lidstaat kunnen worden verkocht en dat bijna de helft nieuwe producttests moeten uitvoeren wanneer ze hun producten in meer lidstaten op de markt willen brengen 20. En ook dienstverleners moeten aan ingewikkelde en vaak strijdige nationale en plaatselijke regels voldoen. Deze uitkomst wordt door andere nationale enquêtes bevestigd 21. Dit is een zorgwekkende toestand gezien de voortdurende stagnatie van de marktintegratie in Europa (zie deel B hierboven). Introversie is zeer nadelig voor de economische groeiverwachtingen van Europa. Het is geen toeval dat lidstaten met een gedegen staat van dienst op internemarktgebied doorgaans een groter concurrentievermogen en een dynamischer economie hebben. Initiatieven om hindernissen voor uit andere lidstaten afkomstige ondernemingen die zaken willen doen, uit de weg te ruimen, zoals de huidige stappen van Denemarken 22, verdienen dan ook onze waardering en kunnen als voorbeeld van een beste praktijk voor andere lidstaten dienen UNICE (2004) "It s the Internal Market, stupid! A company survey on trade barriers in the European Union", Brussel. Zweedse enquête over handelsbelemmeringen voor diensten , dnr Denemarken heeft een task force voor de interne markt (T.I.M.) opgericht om regels en de verenigbaarheid ervan met de interne markt aan een onderzoek te onderwerpen. Er zijn hierbij al positieve resultaten bereikt. NL 13 NL

15 DEEL D: CONCLUSIE RESTERENDE LACUNES OP BELANGRIJKE GEBIEDEN Uit de analyse van de huidige stand van uitvoering komt een aantal kernlijnen naar voren waarop in de resterende looptijd van de internemarktstrategie sterker de nadruk moet worden gelegd: 1. Voltooiing van het wetgevingskader Hoewel het rechtskader voor de interne markt al grotendeels is voltooid, zijn er nog belangrijke lacunes op enkele essentiële economische gebieden. Wat de handel in goederen betreft, moet daarbij voornamelijk worden gedacht aan de herziening van de nieuwe aanpak en een eventuele verordening over de toepassing van het beginsel van wederzijdse erkenning. Belangrijke voorstellen voor actie, zoals de dienstenrichtlijn, liggen bij de Raad en het Parlement en moeten zo spoedig mogelijk aangenomen en uitgevoerd worden. Hetzelfde geldt voor de besluiten over het Gemeenschapsoctrooi en in computers geïmplementeerde uitvindingen en voor de resterende maatregelen van het actieplan voor de financiële diensten. 2. Betere inachtneming van het bestaande kader De vaststelling van regels op Europees niveau is niet meer dan een begin. De regels hebben in de praktijk alleen het gewenste effect als zij in elk van de 25 lidstaten tijdig worden omgezet en daadwerkelijk worden toegepast. Voor de lidstaten is een cruciale rol weggelegd bij de dagelijkse werking van de interne markt. Zij moeten in het bijzonder meer onderling en met de Commissie samenwerken door de uitwisseling van informatie, het verschaffen van wederzijdse bijstand en de oplossing van problemen. Een dergelijke samenwerking moet worden vergemakkelijkt door moderne informatiesystemen, zoals die welke de basis vormen voor het SOLVIT-netwerk. Bovendien moet optimaal gebruik worden gemaakt van op het bedrijfsleven, waaronder het MKB, gerichte netwerken, zoals het netwerk van Euro Info Centres (EIC's). 3. Grotere samenhang en synergie met ander communautair beleid Het internemarktbeleid staat niet op zichzelf. Het moet precies aansluiten bij andere belangrijke beleidsdoelen om, waar mogelijk, synergieën tot stand te brengen. De verbindingen met het consumenten-, concurrentie- en milieubeleid zijn een onmiddellijke prioriteit, maar synergieën met andere gebieden, zoals het regionaal en landbouwbeleid, zijn eveneens van belang. De concurrentie-effecten van een goed werkende interne markt komen in de vorm van een ruimere keus en lagere prijzen ten goede aan de consument. Omgekeerd heeft de Europese Raad erkend dat een krachtige consumentendimensie van een goed functionerende interne markt 23 zeer belangrijk is en voor alle instellingen van de Gemeenschap een prioriteit moet zijn. De consument moet er ook op kunnen vertrouwen dat de producten veilig zijn en dat zijn rechten naar behoren worden beschermd. Er moeten dus maatregelen worden uitgewerkt om het concurrentiebevorderende effect van het vrije verkeer, dat voor de 23 Europese Raad van 20 en 21 maart NL 14 NL

16 consument economische voordelen meebrengt, te vrijwaren en tegelijk tegen gezondheids- en veiligheidsrisico s en andere gevaren te beschermen. Bovendien kan het milieubeleid in combinatie met het vrije verkeer tot een efficiënter gebruik van hulpbronnen en nieuwe investeringsmogelijkheden leiden en daardoor nieuwe kansen bieden voor innovatie en voor een verbetering van het concurrentievermogen. 4. Betere afstemming van het rechtskader voor de interne markt op de wereldeconomie In de huidige mondiale economie ondervinden de EU en haar partners over en weer steeds meer de weerslag van wetten en regels die op duizenden kilometers afstand worden vastgesteld. In sectoren waar ondernemingen steeds meer op wereldniveau opereren, bijvoorbeeld in de financiële sector, mag de regelgeving niet achterblijven. De strategie beoogt dus een intensievere dialoog met onze belangrijke handelspartners om tot een doeltreffende wetgeving te komen die tot een opener markt en minder administratieve lasten voor ondernemingen op internationale markten leidt. De dialoog moet zo de convergentie bevorderen en afwijkende regels en conflicten beperken. Een succesvolle samenwerking kan een aanmerkelijk voordeel opleveren voor de werkgelegenheid en de groei. NL 15 NL

17 ANNEX 1: IMPLEMENTATION REPORT SCOREBOARD 1. Transposition by Member States of Internal Market rules into national law Member States persistently fail to transpose Internal Market rules correctly and on time. The transposition deficit 24 for the EU has got significantly worse and now stands at 3.6%. This is a long way from the 1.5% interim target set by successive European Councils. And the real target is, of course, 0% because timely and correct transposition is a legal obligation. The deficit for the EU 15 Member States 25 is 2.9%, which represents a very significant step backwards after their progress in reducing the deficit since the Lisbon summit in When all 25 Member States are included in the calculation, the deficit rises to 3.6% - too high, but still considerably better than the 7.1% deficit at enlargement thanks to the sustained notification efforts of the new Member States. Concretely, this means that the Commission is still awaiting 1428 notifications of national implementing measures. Of all Internal Market directives, over a quarter (27% or 427 directives) have not been fully transposed in at least one Member State 26. This figure is much higher than before and its rise is in large part due to enlargement, as many of the directives still to be transposed by each of the EU 10 Member States 27 are not the same. Member States failure is not only a breach of their legal obligations - it also deprives businesses and citizens in practice of their rights and undermines the day-to-day working of the Internal Market The transposition deficit shows the percentage of Internal Market directives not yet communicated as having been fully transposed, in relation to the total number of Internal Market directives which should have been transposed by the deadline. (1579 as at 15/11/2004). Belgium, Denmark, Germany, Greece, Spain, France, Ireland, Italy, Luxembourg, the Netherlands, Austria, Portugal, Finland, Sweden, United Kingdom. This is usually referred to as the fragmentation factor. Czech Republic, Estonia, Cyprus, Latvia, Lithuania, Hungary, Malta, Poland, Slovenia and Slovakia. The transposition deficits for the EU 10 Member States are still to a certain extent provisional, as part of the national implementing measures are still under verification by the Commission. Wherever there has been a notification, the Commission deems this to reflect a full transposition unless it establishes after analysis that this is not the case. This means that the transposition deficits in reality could be higher. NL 16 NL

18 EFTA Figure 1: Urgent action needed to reduce burgeoning transposition deficit, but notable progress by New Member States since May May 00 Nov. 00 May 01 Nov. 01 May 02 Nov. 02 May 03 Nov. 03 June 04 Nov ,1 6 Percentage ,6 2.9 May 00 Nov. 00 May 01 Nov. 01 May 02 Nov. 02 May 03 Nov. 03 June 04 Nov. 04 EU15 in blue; EU25 in red Average EU transposition deficit Of those countries in the First Division: Lithuania and Spain are to be commended for being the only Member States to have met the 1.5% interim target set by the European Council. The Netherlands has improved on its recent disappointing record. Hungary has made impressive progress in reducing its transposition deficit and is now in fourth place. Germany has made major strides in reducing its transposition deficit, but there is further to go. Despite being in the First Division, the transposition deficits of the other Member States have got worse. The performances of Denmark, Finland, the UK and Ireland are particularly disappointing, as they have all regularly met the 1.5% interim target in the past. NL 17 NL

19 Percentage Figure 2: First division: Lithuania and Spain top the league LT 15 ES 21 NL 31 HU 32 SE 32 AT 33 DK 36 FI 37 Number of Directives not notified Transposition deficit, by Member State, as at 30 November 2004 IE 38 DE 40 UK 40 EF TA The transposition deficit of countries in the Second Division is more than double the 1.5% European Council target. Of these countries: All EU 10 Member States in the Second Division have reduced their deficit since EU accession. The Czech Republic is bottom of the league, and still has to transpose over 150 directives. However it can be expected that its performance will improve soon. The efforts of France to reduce its deficit are beginning to bear fruit. Belgium, Luxembourg, Italy and Greece have all gone into reverse gear, recording their worst transposition deficits for many years NO 15 IS 22 PL 46 LI 41 1,5% target Figure 3 : Second Division: France, Slovenia and Portugal top of the Second Division while Czech Republic is far behind the next worst country Percentage FR 50 SI 51 PT 51 BE 54 LU 67 CY 69 IT 71 EE 79 EL 80 Number of Directives not notified MT 95 SK 99 LV 110 CZ 151 1,5% target Transposition deficit, by Member State, as at 30 November 2004 NL 18 NL

20 What is striking is that the performance of almost all EU 15 Member States has deteriorated significantly since enlargement. Only Germany, France and the Netherlands have reduced their deficits since then. Number of Directives not notified Figure 4 : EU15 Member States' deficit in free fall since enlargement DK IT BE PT UK EL IE LU FI ES AT SE NL FR DE EFT A LI NO IS Change in the number of outstanding directives, by Member State, since May For example, Denmark s backlog has increased by 26 directives, while Germany has reduced its backlog by 13 directives. What is equally striking is that the EU 10 Member States have significantly reduced their deficits since their EU accession. Many now have better records than EU-15 Member States. Figure 5 : EU10 Member States make huge strides to reduce their deficit 50 3 Number of Directives not notified LT PL SI EE SK HU LV CY CZ MT Change in the number of outstanding directives, by Member State, since May For example, Malta has reduced its huge backlog by 522 directives. NL 19 NL

21 Ensuring that delays in transposing Internal Market directives do not go on indefinitely is also important. This is why the European Council set a zero tolerance target for directives whose implementation is over two years late. Of the EU 15 Member States: Only Sweden, Portugal and the Netherlands met this target and they deserve credit for doing so. France almost halved the number of directives whose transposition is over 2 years late, but is still in last place (with Germany). The records of Luxembourg, Greece, Italy, Austria, Denmark and Spain all deteriorated. Figure 6 : EU15 Member States taking longer and longer to remedy late transposition Number of Directives not notified FR DE LU BE EL IT AT DK ES IE FI UK NL PT SE dotted lines = decrease of 2 years overdue directives since May 2004 red = increase of 2 years overdue directives since May 2004 Number of overdue directives with a deadline for transposition into national law before 15/11/2002 which have not been transposed by 30/11/2004. The fact that EU 10 Member States only joined the EU in May 2004 should not preclude the application of this zero tolerance target to them. The number of directives that they need to transpose to meet this target is set out below. NL 20 NL

22 Figure 7 : EU10 Member States have much to do to meet the zero tolerance target Number of Directives not notified CZ LV MT SK EE CY PL SI HU LT Number of directives to be transposed to meet the zero tolerance target. 2. Application by Member States of Internal Market rules: infringements 28 For the Internal Market to work, Member States must apply the rules correctly. Where they do not do so, they deprive businesses and citizens of their rights and undermine confidence in the Internal Market. This is why the Internal Market Strategy called for a 50% reduction in infringements by 2006 through a combination of better compliance, prevention and use of alternative methods of problem-resolution (such as SOLVIT). France, Spain, Belgium, Austria, Ireland, the Netherlands, Portugal and Finland have all made progress towards meeting this goal, but much more needs to be done. Regrettably, other Member States have not followed their good example. The position of Italy, already the country with the most infringement procedures against it, has got worse since the objective of a 50% reduction was set. Greece, the UK, Luxembourg, Sweden and Denmark have also all seen the number of infringements against them increase. 28 This section concerns the EU 15 Member States, as no formal infringement proceedings have yet been taken against the EU 10 Member States concerning the Internal Market corpus. NL 21 NL

23 Open cases Figure 8 : Member States not doing enough to reduce infringements of Internal Market rules E FTA NO LI IS IT FR ES DE EL BE UK AT IE NL PT LU FI SE DK red = increase in the number of open cases since May 2003 dotted lines = decrease in the number of open cases since May 2003 Open infringement cases as at 31/10/2004 NL 22 NL

24 Key: + = completed or well on track +/- = some progress, behind schedule - = no progress 1. Facilitating the free movement of goods ANNEX 2: STATE OF PLAY WITH REGARD TO INDIVIDUAL ACTIONS Action State of play Expected impact Commission Communication explaining how the principle of mutual recognition in the field of goods should be applied. The Commission is also considering proposing some binding rules, possibly in the form of a Regulation, which would make the application of the principle easier and more predictable for business. Enhancing the implementation of the New Approach Following the Communication, the Commission launched a wide consultation on the practical application of the principle of mutual recognition. Using the results of this consultation (which included asking the views of the European Business Test Panel) the Commission is now assessing the possible options for enhancing legal certainty. In the light of the results, it will take a decision whether or not to propose legislation. This decision is expected before the end of In May, 2003, the Commission adopted a Communication (COM 240 The aim is to reduce uncertainty among economic operators and national administrations about their rights and obligations in the non harmonised field of goods and thus to encourage more trade on the basis of the mutual recognition principle. It has been estimated that non- or misapplication of the mutual recognition principle cuts trade within the EU by 10%. The New Approach has been a very successful way of facilitating trade in NL 23 NL

25 Directives. Concluding performance-based contracts with European standardisation organisations. of ) setting out its views on how to improve the operation of the New Approach Directives. In November 2003 the Council subsequently adopted a Resolution, welcoming the objectives contained in the Communication and inviting the Commission to propose appropriate actions in the fields of conformity assessment and of market surveillance. The Commission is currently working on a draft legislative proposal consolidating and updating the basic legal texts for the New Approach and the Global Approach (Council Resolutions of and of , and Council Decision 93/465/EEC). These contracts have since been concluded. For example CEN is trying to reduce the time it takes to make a standard and has set a target of three goods within the Internal Market. The aim of the Directive is to strengthen the levels of confidence, transparency, and administrative cooperation between Member State authorities on which the New Approach depends and thus to further facilitate the free circulation of goods The revision of the New Approach will not question the fundamental principles behind the New Approach, but would update it and strengthen it by filling the gaps identified in its operation: Reinforce and co-ordinate market surveillance systems (enforcement of legislation at national level) Ensure coherence of rules for the operation of Notified Bodies (e.g. certification, testing) Ensure that accreditation remains a public authority activity Make certain that CE marking is protected. The timely production of European standards is an essential part of making European legislation work, e.g. in the fields of construction or machinery. A NL 24 NL

26 Commission Communication on Integrated Product Policy (IPP) Commission Communication on the integration of environmental aspects into the European standardisation process. years. The Communication was published in June 2003 (COM (2003) 302 final). The Council welcomed the Communication in its conclusions of 27 th October The Commission is presently implementing the actions foreseen; for example it has launched two pilot projects concerning mobile phones and teak furniture. The Communication was adopted in February, 2004 (COM 2004 (103) final) and endorsed by Council in October. Two workshops have been organised to raise awareness of the importance of environmental aspects for European standardisation. The European Standardisation Organisations have since taken steps to implement the approach, e.g. by more closely associating representatives from environmental lack of standards hinders trade and drives up costs. IPP aims to reduce environmental impacts of products throughout their life cycle. The Communication sets out a variety of ways to achieve this objective, such as increasing the availability of environmental product information and stimulating green public procurement (see handbook on environmental public procurement SEC 2004/1050). It sets a framework within which Member States can develop their own IPP strategies. It is important that approaches are co-ordinated at EU level so as to enhance their effectiveness and to prevent divergent national approaches from fragmenting the Internal Market. This aims at ensuring that greater account is taken of environmental considerations at all stages in the standardisation process. This will not only support the achievement of environmental goals, but also facilitate free movement of goods as the scope for divergent national standards diminishes. NL 25 NL

27 Proposal for a Directive on unfair business to consumer commercial practices. Commission to implement its Action Plan on European Contract Law. organisations to the standard setting process. The Commission made a proposal in June Council reached political agreement in May The EP has meanwhile begun its second reading. The consultation on the 2003 Action Plan generated considerable interest both from Member States and stakeholders. In October, 2004, the Commission published its follow-up Communication (COM final) on European Contract law and the revision of the acquis (COM final), which sets out the steps to be taken to draw up a Common Frame of Reference (CFR). The work on the CFR, which will take account of the ongoing review of consumer protection law, is expected to contribute to improving the coherence of the legal framework. The Communication also describes actions to promote EU-wide standard contract terms, whilst indicating parameters on the basis of which the opportuneness for an optional contract-law The directive would establish a general prohibition of unfair commercial practices. It will give consumers the same protection against unfair business practices and rogue traders irrespective of where they shop in the EU. Outlawing unfair practices is good for all reputable businesses. Divergences between national contract laws may create problems for consumers as well as for traders. Without seeking to impose a single solution, the Commission is keen to ensure that consumer protection and free movement of products are fostered - and not hindered - by national contract laws. NL 26 NL

28 Proposal to recast the framework Directive on motor vehicles and their trailers. The Council and European Parliament to adopt the framework Directive for the setting of eco-design requirements for energy-using products. The Commission to provide mandates to European standardisation bodies to develop new standards or revise existing ones to ensure compliance with the requirements of the General Product Safety Directive. The Commission to undertake a comprehensive study on instrument should be assessed. The framework directive has been adopted in Member States have until the middle of 2005 to implement it into national law. The Commission made its proposal (amending Council Directive 92/42/EEC and Directives 96/57/EC and 2000/55/EC) in August, The European Parliament completed its first reading in April The Council adopted a common position in November Final adoption is expected in the first half of The Commission has identified a first group of products for which a standardisation mandate will be given to CEN in early The Commission will monitor implementation of the Directive over the period of the Strategy and prepare a report on its application, including an assessment of market surveillance and enforcement in the Member States by After discussions with Member States and other interested parties, the The aim is to extend the highly successful EU Whole Vehicle Type- Approval system for cars to other types of vehicles. The aim is the promotion of sustainable development by facilitating the free movement of energy-using products within the Internal Market, by increasing security of energy supply and by strengthening environmental protection. Reducing the overall environmental impact of a product throughout the whole life cycle is achieved by integrating environmental aspects into product design. The aim is to promote European standards which will facilitate compliance with the requirements of the General Product Safety Directive. Its aim is to ensure that consumer products placed on the EU market are safe, whilst facilitating free movement of products within the Internal Market. For many SMEs trying to penetrate new markets without having the advantage NL 27 NL

29 voluntary marking at national and European level. Commission takes the view that conducting a study may not be the best way to resolve the underlying problem of the proliferation of national voluntary marks, which are private-sector based. The problem of voluntary marks, which may act as a barrier for companies from other Member States to enter the market, can best be remedied by promoting European-level marks. Such marks whilst helping consumer choice do not carry the risk of fragmenting the Internal Market and of raising costs for SMEs without measurable benefits. of name recognition or branding, displaying adherence to well known national voluntary marks is often necessary. However, the costs of adhering to multiple voluntary marks in different Member States are high, and in many cases, prohibitive. Voluntary marking, therefore, whilst often wellintentioned, may in effect result in keeping non-national companies off the market. The promotion of European level marks is intended to facilitate market entry in particular for SMEs. NL 28 NL