2012 t/m Automatiseringsstrategie. Hoogheemraadschap van Delfland. Hoogheemraadscliap van Delfland. Cjlfco

Transcriptie

1 Cjlfco I., Hoogheemraadscliap van Delfland Automatiseringsstrategie Hoogheemraadschap van Delfland 2012 t/m 2016 Datum: Opdrachtnemer: ICT-services Status: Definitief Automatiseringsstrategie Pagina 1 van 16

2 Inhoudsopgave 1 INLEIDING/SAMENVATTING PERSPECTIEF AUTOMATISERINGSSTRATEGIE ( ) MANAGEMENTSAMENVATTING 4 2 DE ICT-INFRASTRUCTUUR GEBRUIK LAGENMODEL BINNEN DELFLAND 6 3 ONTWIKKELINGEN BUSINESS INFORMATISERING AUTOMATISERING 7 4 VISIE EN STRATEGIE HOOFDLIJNEN STORAGE SERVERS ACCESS ll 4.5 CLIENTS (DESKTOPS, LAPTOPS, SMARTPHONES ETC) TELEFONIE BEHEER (MANAGEN ENMONITORENVAN ALLE LAGEN) TESTVOORZIENINGEN SERVERRUIMTES 16 Automatiseringsstrategie Pagina 2 van 16

3 1 Inleiding/samenvatting 1.1 Perspectief Automatiseringsstrategie ( ) ICT-services stelt jaarlijks vanaf 2008 een Meerjaren Automatiseringplan (MJAP) op. Elk even jaar wordt het MJAP volledig vernieuwd, elk oneven jaar worden de consequenties van de gewijzigde trends verwerkt. Het MJAP is een meerjaren uitvoeringsplan met daaraan gekoppeld een meerjaren investeringsbegroting. De strategische uitgangspunten voor het MJAP zijn vastgelegd in de voorliggende Automatiseringsstrategie De Automatiseringsstrategie geeft invulling aan het negen vlaks model van Maes en past binnen de methodiek van informatieplanning van Delfland. Informatieplanning bij Delfland Business informatisering Automatisering Strategisch Richting Waterbeheerplan Automatiserings Strategie Tactisch Structuur Meerjaren begroting Deel Info rmatie pla nnen PJaar) Automatiserings plan Operationeel Uitvoering Jaarplannen Projectplannen Jaarplannen Projectplannen Jaarplannen Projectplannen Beheer Figuur 1 Weergave informatieplanning Automatiseringsstrategie Pagina 3 van 16

4 1.2 Management samenvatting Zowel binnen de bedrijfsvoering van de overheidssector als binnen de informatie- en communicatietechnologie (ICT) doen zich in hoog tempo veel ontwikkelingen voor. Dit vraagt het continu aanpassen van de bedrijfsvoering, het doorvoeren van nieuwe werkwijzen en het invoeren van nieuwe ICT-voorzieningen. Delfland speelt hierop in met het Waterbeheerplan , het Strategisch Informatieplan en het opstellen van deze Automatiseringsstrategie. Deze strategie beschrijft: De visie en aanpak voor het in stand houden van de ICT-infrastructuur en de ICTdienstverlening. De technische automatisering van de sectoren Zuiveringsbeheer en Watersysteem vallen buiten het bereik van dit automatiseringsplan, de effecten hiervan op de lagen Storage, Server en Netwerk (WAN/LAN) zijn - voor zover de infrastructuur in beheer is bij ICT-services - wel meegenomen. Informatievoorziening is niet meer weg te denken als belangrijke productiefactor, het gebruik van ICT-middelen en -diensten groeit snel, dit komt onder andere door het meer vastleggen en digitaliseren van gegevens. Een tendens is dat software steeds meer functionaliteit krijgt en dat nieuwe versies in een hoger tempo op de markt komen of elkaar opvolgen. Deze versies vereisen ook vaak meer ICT resources. Er is verder een maatschappelijke vraag om deze functionaliteit (E-dienstverlening) te benutten en om werkprocessen door middel van ICT-dienstverlening beter te ondersteunen. Het is noodzakelijk dat Delfland bijblijft. Het vertrekpunt voor de Automatiseringsstrategie is, dat de ICT-infrastructuur en ICTdienstverlening van Delfland - na een forse inhaalslag - voldoet aan de eisen die worden gesteld. Uitgangspunt is dat de technische infrastructuur minimaal op hetzelfde niveau gehandhaafd blijft en vernieuwingsslagen zijn plek krijgen. Het is niet de ambitie om hightech de koploper te worden, maar een ambitie te hebben passend met het gewenste imago van Delfland als een betrouwbare, moderne en transparante overheid; dit geldt voor zowel de bedrijfsvoering als voor de E-dienstverlening. In de volgende paragrafen is per laag van de infrastructuur: Een trend aangegeven; Een visie vastgesteld voor de periode tot en met 2016; De beleidsuitgangspunten en; Deaanpak in het meerjaren automatiseringsplan weergegeven. Automatiseringsstrategie Pagina 4 van 16

5 2 De ICT-infrastructuur Delfland hanteert een 4-lagenmodel voor de ICT infrastructuur. In figuur 2 is dit weergegeven. "Cam 4-Lagen Model - Mefrocluster" Blauwdruk van «én dubbalvoudiga Rakancantrum ICT-tntraslructuur Figuur 2 Weergave 4 lagen model Het model onderscheidt de volgende lagen: Laag 1: Storage Alle apparatuur en programmatuur voor de opslag, back-up en restore van alle data, evenals van test- en uitwijkvoorzieningen voor de opslag. Hieronder valt het Storage Area Netwerk (SAN) en het back-up SAN, de Virtual Tape Library (VTL) voor de back-up van de opgeslagen gegevens en de tape-library voor de back-up op tape. Laag 2: Back-end In de Back-end laag van het 4-Lagen Model worden met name de kritische netwerk en database servers opgenomen. Hieronder vallen onder andere: Alle (virtuele) servers voor databases, mail en agenda; (virtuele) Servers ten behoeve van test- en uitwijkvoorzieningen; (virtuele) Servers ten behoeve van het beheer van deze laag; Alle (virtuele) domainservers; Alle (virtuele) servers voor de active directorie. Automatiseringsstrategie Pagina 5 van 16

6 Laag 3: Front-end In de Front-end laag van het 4-Lagen Model worden vooral de kritische applicatie servers opgenomen. Dit betreft: Alle (virtuele) servers voor webapplicaties, het kennisnet; (virtuele) Servers voor server based computing (Citrix); Servers met zgn. virtuele omgevingen (VMWare) voor applicaties; (virtuele) Servers voor virus bescherming; (virtuele) Servers voor de test- en uitwijk testvoorzieningen; (virtuele) Servers voor het beheer van deze laag. Laag 4: Access Toegang tot de ICT-infrastructuur van Delfland zowel van intern Delfland als van buiten Delfland. Dit betreft: Alle (virtuele) servers voor authenticatie en autorisatie (Netilla); Alle (virtuele) servers voor firewalls; Alle (virtuele) servers voor intrusion detection; Alle (virtuele) servers in het DMZ. Het LAN en het WAN maken ook onderdeel uit van de access laag. De LAN en WAN laag richt zich met haar oplossingen op de beveiliging van de ICT-infrastructuur, haar gebruikers en de beveiligde toegang tot applicaties en netwerken. LAN :Het Local Area Network, de passieve en actieve netwerkcomponenten binnen de verschillende gebouwen van Delfland. WAN: Het Wide Area Network, de netwerkcomponenten ten behoeve van de communicatie tussen de verschillende gebouwen van Delfland en ten behoeve van de communicatie met apparatuur in het veld. Clients/Telefonie Alle apparatuur die in de PDC wordt aangeboden (desktops, laptops, PDA's, Smartphones, GSM's, telefoons etc.) en waarmee medewerkers de applicaties die zij nodig hebben voor het uitvoeren van hun werk kunnen benaderen en evt. bedienen. Beheer (managen en monitoren van alle lagen) Managen en monitoren van alle lagen. Staat dwars op alle onderstaande lagen. 2.1 Gebruik lagenmodel binnen Delfland Voor de Automatiseringstrategie en het Meerjaren Automatiseringplan wordt binnen Delfland de volgende - op het lagenmodel gebaseerde - rubricering gebruikt. Storage Servers onderverdeeld in: o Back-end o Front-end Access Clients Telefonie Beheer Testvoorzieningen Serverruimtes Let op: vanaf 2010 is de uitwerking gebaseerd op de visie van een dubbelvoudig datacentrum. Dit houdt in dat de storage, server infrastructuur is verdeeld over twee datacentra. Hiermee is invulling gegeven aan het begrip "Uitwijk". Automatiseringsstrategie Pagina 6 van 16

7 3 Ontwikkelingen 3.1 Business Vanuit de organisatie (de Business) komen wensen ten aanzien van de infrastructuur naar voren. Deze kunnen als volgt worden samengevat: Er worden steeds zwaardere eisen gesteld aan de robuustheid, betrouwbaarheid, beschikbaarheid en beveiliging van de infrastructuur en de applicaties; Integratie van data, telefonie en video; any time, any where, any place principe; Ondersteuning in het veld m.b.v. mobiele devices; De behoefte aan nieuwe applicaties ter ondersteuning van de werkzaamheden; Nieuwe versies van applicaties; Het nieuwe werken; Ambtenaar 2.0; Gebruik maken van Social media: Inmeten van gegevens; Behoefte aan management informatie over financiële en niet-financiële KPI's. 3.2 Informatisering Vanuit informatisering zijn de volgende ontwikkelingen gesignaleerd: Een stijgende behoefte om steeds meer informatie (bijv. grafisch) op te slaan en gebruik te maken van grotere formaten; Steeds uitgebreidere mogelijkheden om archiefstukken digitaal op te slaan en om toegang tot deze digitale archieven te krijgen; Groeiende behoefte aan zowel passieve als actieve dienstverlening aan burgers; De Waterschapsbrede database; De eisen vanuit het programma "Andere Overheid" voor opslag, toegankelijkheid, beheer en beveiliging van informatie van en over de burger; Toenemend gebruik van geografische informatiesystemen (GIS) en de presentatie hiervan aan de burger; Uitbreiding van gegevensuitwisseling met derden (gemeenten, KvK, Kadaster, etc); De eisen vanuit het oogpunt van informatiebeveiliging. 3.3 Automatisering Vanuit automatisering zijn de volgende ontwikkelingen gesignaleerd: Stijging groei behoefte opslagcapaciteit tussen de 30% en 50%; Cloud computing en cloud storage: Het beschikbaar stellen van rekenkracht (servers) en opslagcapaciteit (storage) als een service op het intranet/internet; De functionaliteit, die door applicaties wordt geboden, neemt toe en er is behoefte aan nieuwe applicaties die vaak nog complexer zijn; Applicaties worden steeds meer web-enabled. Hierbij vindt de verwerking plaats op een server en is de applicatie toegankelijk gemaakt via een web-browser; PC's krijgen steeds grotere beeldschermen met een hogere resolutie; Voor telefonie binnen Delfland wordt steeds meer gebruik gemaakt van het eigen netwerk; Afname aantal GSM's,en toename van het aantal Smartphones (Blackberrys); De behoefte aan rapportage en monitoring neemt toe; Publicatie van rapportages in de vorm van dashboards op het intranet neemt toe; Omschakeling van reactief naar proactief beheer; Door servervirtualisatie en de aanschaf van krachtiger servers neemt het aantal te beheren fysieke servers af; Toename benodigde bandbreedte op het netwerk vanuit servers; Snel en flexibel beschikbaar stellen van test- en opleidingsomgevingen, OTA Provisioning. Er is een basis uitwijkvoorziening gerealiseerd door het inrichten van een dubbel datacentrum. Uitbreiding hierop is een business issue en komt voor rekening van de klant. Automatiseringsstrategie Pagina 7 van 16

8 4 Visie en Strategie 4.1 Hoofdlijnen De hoofdlijnen van de visie en strategie zijn: Bandbreedte van de netwerkverbindingen tussen de locaties is 10 Gbit/sec; Standaardiseren LAN infrastructuur gericht op 1 Gbit/sec naar de werkplek; Virtualisatie van storage, servers en applicaties; Dubbelvoudig datacentrum ICT-infrastructuur; Serverconsolidatie (minder, maar grotere servers); Centraal beheerbare oplossingen; Afnemen van telefoniediensten vanuit de cloud; Groene bedrijfsvoering; Toegang tothet netwerk Anyplace, Anytime Anywhere; Invoeren van een Mobility concept (één device per medewerker), zowel voor telefonie als voor pc's. Duidelijk onderscheid maken in de Productenportfolio tussen need-to-have en niceto-have; Automatiseringsstrategie Pagina 8 van 16

9 4.2 Storage Trend Stijging groei behoefte opslagcapaciteit tussen de 30% en 50%; Een stijgende behoefte om steeds meer informatie (bijv. grafisch) op te slaan en gebruik te maken van grotere formaten; Steeds uitgebreidere mogelijkheden om archiefstukken digitaal op te slaan en om toegang tot deze digitale archieven te krijgen; Cloud computing en cloud storage: het beschikbaar stellen van rekenkracht (servers) en opslagcapaciteit als een service op het intranet of internet. Visie Het efficiënt omgaan met storage-, backup en uitwijk capaciteit: o voldoende gedimensioneerd om de kosten beheersbaar te houden; o open en transparant voor de geautoriseerde gebruiker; Het risico van grote uitval van storage bij een calamiteit reduceren; Het afvlakken van de storage groei initiëren op de lange termijn. Beleidsuitgangspunt / -principe Alle data opslaan in DMS; Het eenmalig digitaal opslaan van gegevens; Alle informatie is openbaar tenzij... Aanpak in meerjarenplanning Opslag van ongestructureerde data (does) in DMS; Actieve koppeling tussen Office omgeving en DMS; Het virtualiseren van storage (Centraliseren van data op het SAN); Deduplicatie van data op het SAN; Virtualisatie van storage op basis van Open standaarden; Maken van onderscheid tussen dynamische en statische data: o Dynamische data: Opslag op een redundant SAN (primaire storage). Omvang o primaire storage kent een zeer beperkte groei; Statische data: Opslag op de VTL (secundaire storage). Statische data is > 1 jaar niet gebruikt of niet geraadpleegd; Storage groei realiseren in - goedkope - secundaire storage; Alle (gewijzigde) data op het primaire SAN wordt via backup dagelijks veiliggesteld Onderzoeken mogelijkheden cloud computing en cloud Automatiseringsstrategie Pagina 9 van 16

10 4.3 Servers Voor zowel de back-end als de front-end servers is onderstaande geldig. Trend De functionaliteit die door applicaties wordt geboden neemt toe en er is behoefte aan nieuwe applicaties die vaak nog complexer zijn; Er worden steeds zwaardere eisen gesteld aan de robuustheid, betrouwbaarheid, beschikbaarheid en beveiliging van de infrastructuur en de applicaties; De behoefte aan zowel actieve als passieve dienstverlening aan de burger neemt toe; De gebruiker moet op elk moment vanaf een willekeurige werkplek toegang hebben tot zijn applicaties. Dit kan zowel een werkplek zijn op de hoofdlocatie als een werkplek op een nevenlocatie of voor telewerken; Applicaties worden steeds meer web-enabled. Hierbij vindt de verwerking plaats op een server en is de applicatie toegankelijk gemaakt via een web-browser; Cloud computing: het beschikbaar stellen van rekenkracht (servers) als een service op het intranet of internet. Visie Het efficiënt omgaan met servers en uitwijk servers; o Voldoende gedimensioneerd om de kosten beheersbaar te houden, zonder onnodig onbenut laten van capaciteit; o Open en transparant voor de geautoriseerde gebruiker; o Flexibel en schaalbaar; Het risico om grote uitval van servers bij een calamiteit te reduceren; Server consolidatie: Het verminderen van het aantal fysieke servers; Voldoende capaciteit om ontwikkelingen te kunnen opvangen; Het virtualiseren van de desktops (PC). Beleidsuitgangspunt / -principe Open Source software een gelijke kans geven; Virtualisatie van servers; Centralisatie van servers; Hoge beschikbaarheid: 99,9998%; Beschikbaarheid van functionaliteit, ook bij calamiteiten; Vervanging door moderne, duurzame (groene) servers van een nieuwe generatie (proven technologie) State of the art, het zwaarste van het zwaarste; OTAP ondersteuning; 10 Gbit netwerk; Vervanging van servers om de 5 jaar; Aanpak in meerjarenplanning Clusteren van servers; Minder storage in de servers; Vervanging oude servers door zwaardere servers; Virtualisatie van applicaties; Vergroten netwerkcapaciteit van de servers; Mogelijkheden VDI onderzoeken; Migratie naar Windows 2010 en Windows 7 (voor VDI). Automatiseringsstrategie Pagina 10 van 16

11 4.4 Access Voor het WAN en LAN geldt: Trend Vanaf elke plek in de wereld, op elk moment van de dag toegang te krijgen tot de ICT-voorzieningen van Delfland; Vanuit het virtualiseren van servers (serverconsolidatie) neemt het aantal fysieke servers af. Het aantal logische servers groeit of blijft gelijk. Dit zorgt ervoor dat de behoefte aan bandbreedte van het netwerk toeneemt (10 GBit/sec); De uitgifte van openbare IP-nummers op basis van IP4 is eindig. Visie Het inzetten van draadloze netwerken met behulp WIFI. Het gebruik maken van mobiele oplossingen van een provider bijvoorbeeld voor: o Werkplekken op de kleinere locaties; o Mobiele werkplekken vanuit het veld; o Telewerken. Beleidsuitgangspunt / -principe Wireless oplossingen; Ondersteunen van videoconferencing; Ondersteunen van informatiebeveiligingsbeleid Borgen van connectiviteit met de buitenwereld m.b.v. IP6; Werkplek bekabeling: 1 GBit/sec Minmaal CAT 5E of CAT 6; Ondersteunen van 10 Gbit/sec voor SAN en servers; Switched netwerk; Op elke kantoorlocatie worden de coreswitches van het LAN dubbel uitgevoerd; Standaard voorzieningen: Kantoorlocaties: Glasvezel (redundant)/ gekleurd belichten; Overige locaties: DSL (evt met UMTS back-up); Toegang voor telewerken en derden via Intemet. Aanpak in meerjarenplanning De netwerkcapaciteit van de actieve netwerkcomponenten van het LAN (core switches) worden verhoogd naar 10 GBit/sec; WIFI voor alle hoofdlocaties van Delfland; Beperkingen toegang tot netwerk van "untrusted devices"; Uiterlijk zal in 2012 binnen Delfland de implementatie van IP6 op de servers die met de buitenwereld praten, uitgevoerd worden. Automatiseringsstrategie Pagina 11 van 16

12 4.5 Clients (Desktops, Laptops, Smartphones etc.) Trencf Het gebruik van Smartphones, (met GPS functionaliteit) ter ondersteuning van de werkzaamheden in het veld neemt toe; De PDA is uit; Enorme stijging van het gebruik van tablet computers en stagnatie van laptops en desktop pc's; Pc's krijgen steeds grotere beeldschermen met een hogere resolutie (HD kwaliteit). Visie Mobility concept: één device per medewerkers doorvoeren zowel voor computers als voor telefoons; Een versobering van de dienstenportfolio onder invloed van "Bring your own device" / "Choose your own device". Hardware o Centraal beheerd; o Alle locaties: Thin before Medium before Fat; o Duurzame (groene) hardware Software o Distributietool: Scense; o Beheertool: SCOM en Topdesk; o Alle locaties: Alles over naar VDI; Beleidsuitgangspunt / -principe Open Source een gelijke kans geven; Thin clients, before medium clients, before fat clients Vervanging van clients om de 5 jaar; Vermindering van het aantal soorten devices; Verminderen van het aantal devices (1 device per medewerker). Aanpak in meerjarenplanning Standaardiseren werkplekportfolio, uitfaseren specials. Windows XP -> Windows 7; Virtualisatie van de werkplek. Onderzoek naar alternatieven van de desktop in de toekomst. Automatiseringsstrategie Pagina 12 van 16

13 4.6 Telefonie Trend Afnemen van telefoniediensten vanuit de cloud bij een provider; Toename van het aantal Smartphones. Visie Afnemen van telefoniediensten vanuit de Cloud bij een provider; Eén device per medewerker; Zelfstandige werking van de telefooncentrales bij uitval van het netwerk; Beleidsuitgangspunt / -principe Één nummerplan voor heel Delfland; Verminderen aantal telefooncentrales; Het centraal beheren van de telefonie; Aanpak in meerjarenplanning Onderzoek naar afnemen van telefoniediensten vanuit de Cloud bij een provider; In het onderzoek wordt aandacht besteed aan: o Mobile Office (integratie mobiele en vaste net) in relatie tot flexplekken, waardoor medewerkers geen vast toestel meer hebben, maar binnen het gebouw wel via het mobiele toestel bereikbaar zijn zonder extra mobiele kosten. o Onderzoeken van mogelijkheden van Softfone (het leveren van telefonie via de pc). Automatiseringsstrategie Pagina 13 van 16

14 i,'. 4.7 Beheer (managen en monitoren van alle lagen) Trencf De behoefte aan rapportage en monitoring neemt toe. Publicatie in de vorm van dashboards op intranet neemt toe. De toenemende afhankelijkheid van ICT hulpmiddelen vereist een steeds grotere betrouwbaarheid en beschikbaarheid van de ICT hulpmiddelen overal en altijd. Dit moet worden ondersteund door geautomatiseerde hulpmiddelen voor het monitoren en beheren van de infrastructuur. Monitoring tools kunnen eventuele problemen in een vroegtijdig stadium signaleren waardoor er proactief actie wordt ondernomen; Pro-actieve dienstverlening; Groeiende behoefte aan kostenbewustzijn (gebruik ICT-diensten). Visie Verbeteren van de voorspelbaarheid en beschikbaarheid van de infrastructuur en de transparantie van de dienstverlening; Het objectief meten van de kwaliteit van de geleverde ICT-diensten. Rapportagetool: Business Objects / Live Office Beleidsuitgangspunt / -principe Proactief monitoren en beheren van de infrastructuur (alle componenten); Toepassen informatiebeveiligingbeleid; Rapporteren over BDO en SDO afspraken en gebruikte ICT-producten en diensten. Aanpak in meerjarenplanning Geautomatiseerde hulpmiddelen voor het monitoren en beheren van de infrastructuur. Monitoring tools kunnen eventuele problemen in een vroegtijdig stadium signaleren waardoor er pro-actief actie wordt ondernomen. Aanschaf leveranciers onafhankelijke monitoring tooi om:. o het netwerk en de infrastructuur reactief en proactief te bewaken; o de licenties te monitoren; o rapportages (KPI's uit BDO en SDO's) op te stellen. Security rapportage ontwikkelen. Automatiseringsstrategie Pagina 14 van 16

15 4.8 Testvoorzieningen Trend OTAP principe wordt binnen Delfland meer en meer doorgevoerd, voor elke applicatie dient een OTAP omgeving beschikbaar te zijn. Er is een toenemende behoefte om snel extra (test) omgevingen beschikbaar te hebben. Visie Testvoorzieningen dienen op een flexibele, efficiënte en kosteneffectieve wijze gerealiseerd te worden, virtualisatie van storage, servers en applicatie is hiervoor een voorwaarde. Beleidsuitgangspunt / -principe Uitbreidingen van applicatiespecifieke testvoorzieningen worden gerealiseerd op basis van een klantvraag; Testomgevingen zijn virtueel tenzij er technische beperkingen zijn. Wijzigingen worden NIET direct in de productieomgevingen doorgevoerd, Aanpak in meerjarenplanning Huidige testvoorzieningen worden in lijn gehouden met de groei van het gebruik van de infrastructuur? Implementeren van OTAP provisioning. Automatiseringsstrategie Pagina 15 van 16

16 4.9 Serverruimtes Trend Steeds meer bedrijven brengen hun rekencentrum onder bij een extern datacentrum Visie Inspanningen zijn gericht op gebruik en beheer; Op termijn (één gebouw voor Delfland) verminderen aantalser's. "groene" serverruimtes Beleidsuitgangspunt / -principe Waar mogelijk worden voorzieningen (airco, UPS en brandblus) N+l redundant gerealiseerd; Airco, UPS en brandblus zijn gebouwgebonden voorzieningen en als zodanig in beheer bij Middelen/BMI De serverruimtes (1 MER en 6 SER's) van alle Delfland locaties zijn qua voorziening (airco, UPS en brandblus en alarmering) op orde; Vooralsnog is voor elke locatie voldoende kastruimte beschikbaar, er zijn nog optimalisatiemogelijkheden; Aanpak in meerjarenplanning Anticiperen op incidenteel (groot) onderhoud; SLA met Middelen/BMI vaststellen betreffende levering energie en onderhoud Airco, UPS en brandblus voorzieningen. Onderzoeken rekencentrum onderbrengen bij een extern datacentrum. Automatiseringsstrategie Pagina 16 van 16