Linux - een eerste introductie. 2010, NLLGG Vrij te gebruiken en aan te passen

Transcriptie

1 Linux - een eerste introductie , NLLGG Vrij te gebruiken en aan te passen

2 een volle agenda De eerste beginselen Inleiding: Linux, GNU, GPL en Vrije Software Inleiding: Distributies Filesystemen, partities Grafisch werken Applicaties Installeren van software: deb, rpm & package managers En af en toe is niet-grafisch werken wel zo handig Installeren beetje virtualisatie en live cd's Workshop: zelf doen! 2 2

3 een volle agenda De eerste beginselen Inleiding: Linux, GNU, GPL en Vrije Software Inleiding: Distributies Filesystemen, partities Grafisch werken Applicaties Installeren van software: deb, rpm & package managers En af en toe is niet-grafisch werken wel zo handig Installeren beetje virtualisatie en live cd's Workshop: zelf doen! 3 3

4 Vrije of Open Source Software VRIJ beschikbaar VRIJ weg te geven VRIJ om te bestuderen VRIJ aan te passen not as in beer Open Source Initiative ein 90'er jaren. De OSS definitie: Vrije herdistributie Open source code Gemodificeerde code is ook vrij Waarborg integriditeit auteur Geen discriminatie tegen personen Geen discriminatie tegen entiteiten Geen non-disclosures Niet product specifiek Geen restricties op andere software Technisch neutraal GNU's Not Unix gestart in 1984 Allerhande tools GNU C compiler: 1991 Maar geen Operating System 4 4

5 Free Software Foundation GNU FSF General Public License model: GPL V2 recursieve licentie internationalisatie patenten (FFII) Spectrum van modellen: GPL V3 OSL Open Source Licensing Apache BSD 2007 GPL V3 Digital Right Management DRM Octrooien tivo-isering 5 5

6 Van UNIX naar BSD en later Linux einde jaren '60: UNIX van Bell Labs multi tasking, multi user: OS basis architectuur einde jaren '70: BSD Berkeley Software Distributie plus netwerken tcp/ip -> internet begin jaren '90: Linux 1991 Helsinki Linus Torvalds, logo Tux Larry Ewing eind jaren '90: PC s grafische user interface Gnome, KDE en anderen (twm, icewm) eind jaren '00: open source applicaties 6 6

7 Wat is Linux dus? Alleen de kernel Interface met de hardware Multi-tasking Multi-processing Multi user multi-platform Mens -> Shell -> Applicaties -> -> kernel -> drivers -> Hardware 7

8 twee UNIX families: BSD en Linux aanbevolen Linux live CD! OpenBSD FreeBSD 8 8

9 Heel veel distributies Met een hele gesciedenis! 9 9

10 Leren werken met Linux: 10 De eerste beginselen Opstarten (booten, bootloaders) GRUB, MBR Het mounten van filesystemen Partities mount, fstab en hoe werkt het met USB-sticks en DVD's enzo? Waar staan mijn bestanden? Single-rooted filessysteem! FHS (standaard File hierarchie) Alles is een file! 10

11 Soorten Bestanden Reguliere bestanden Directories Links (shortcuts) naar bestanden (soft en hard) Sockets en fifo's (voor netwerken en piping) Maar ook Devices als /dev/cdrom 11 Wat merkwaardigheden : Een file kan gewoon geopend worden door meer applicaties Een file wordt pas gewist als alle harde links ernaartoe gewist zijn, en als de file niet meer gereserveerd is. Hoofdlettergevoelige namen!

12 Waar staan de files (FHS)? + /media voor tijdelijke bestandssystemen + /opt voor grote blokken externe software 12 12

13 Wat meer over opbouw filesysteem /proc driver/systeem/proces info /dev driver access /lib, /usr/lib, /usr/local/lib bibliotheken.so (shared object file) -> dll file.a een library archief /bin, /usr/bin, /usr/local/bin binaries /usr/local voor jezelf /sbin, /usr/sbin, /usr/local/sbin systeem bins /etc systeem conf files /etc/sysconfig /etc/init.d OS configuratie deamon startup scripts /home/femke (~femke) gebruikers /media verwisselbare schijven /opt grote applicaties 13 13

14 UNIX filesystemen Volume management: grootte, indeling, type? aparte /home aan te bevelen partionering: met tools als cfdisk, fdisk, gparted disks: /dev/hd{a,b, } (IDE) <= deprecated of /dev/sd{a,b, } (SCSI) Het cijfer erachter geeft de partitie aan ( sda1 = C: zeg maar) filesysteem typen (mkfs): swap partitie (net zo groot als intern geheugen) ext4, ext3, ext2, Reiserfs, XFS FAT32, NTFS (ntfs read only behalve via ntfs-3g) FAT veelgebruikt op USB sticks, etc. Audio cd's hebben geen filesysteem en zijn niet te mounten

15 Dagelijks werk: desktop managers Gnome KDE 15 Desktopmanagers zijn gebouwd bovenop X (muis, keyboard, monitor) en een windowmanager die het mogelijk maakt vensters te gebruiken 15

16 Applicaties: browsing, googling en browser: firefox (gebruik extensions), seamonkey nautilus (Gnome), konqueror (KDE) Opera, chrome lynx, links evolution (plus calendering, contactbeheer) thunderbird (plus contactbeheer) kmail mutt 16 16

17 Applicaties: desktop en bureau werk Open Office tekst: oowriter presentaties: impress spreadsheet: calc Database: base Zie KDE GNU kword kpresenter kspread (gnumeric) Konversation (IRC) kopete (MSN) gnumeric abiword GnuCash vi Emacs Xchat, irssi (IRC) 17 17

18 Applicaties: video en muziek 18 speel muziek en internet radio: amarok, songbird CD grabber: grip, kaudiocreator, abcde taggen: easytag branden cd, dvd: k3b, brasero, k9copy speel video: vlc, totem, xine mplayer xine dvd.sourceforge.net v4l2 video voor linux linuxtv.org/wiki kaffeine (xine gebaseerd) kaffeine.sourceforge.net 18

19 Installeren van software 19 Zelf compileren uit een tarbal (niet voor beginners!) installeer de.tar via./configure; make; make install Maar: onderlinge afhankelijkheden! paden! Hoe verwijder je applicaties? Installeer onder Linux software uit bronnen (getekend) van je distro; alles bijgehouden in een interne database Debian, Ubuntu, e.v.a. dpkg (bijv. dpkg -i) apt, apt-get, aptitude RedHat, Suse, Mandriva rpm (bijv. rpm -ivh & rpm -e).deb bestanden.rpm bestanden yum, urpmi, smart (bijv. yum install, yum update) Gentoo (compileert alle software bij installatie) emerge (portage system met ebuilds) Autopackage als tussenweg.package 19

20 Applicaties: printing en scanning print daemon cups PostScript, PDF vrijwel alle printers ook van en naar Windows clients pdf bekijken en conversie (ps2pdf) xpdf kpdf, (okular in KDE4) acroread (Adobe) scanning xsane 20 20

21 Gebruik de shell (bash) als altijd aanwezige vriend verander directory: cd ~femke list dir: ls l /etc/init.d root super user: su femke /etc/init.d/ dhcpd restart su; reboot, poweroff, halt cp (copy); mv (move); rm Rsync wget ftp://ftp.nluug.nl ping hostnaam soort bestand: file bestand./configure; make; make install firewall: iptables L netwerk: ifconfig; ifup eth0, ifdown eth0 route a proces status: ps -alx passwd femke useradd femke ssh -X femke@<hostnaam> scp aap:me femke@boom:dir vi(m) editor mount /dev/hda3 /mnt/temp locate <filenaam> killall <applicatie-naam> 21 21

22 Installeren: bezint, eer ge begint disk partities mount punten / 15Gb? /home 5 GB? aparte /usr/local en /var (loopt wel eens vol) swap Dualboot? installeer eerst Windows Installeer Linux (meer kan) netwerk IP nummers nav DSL doos: / Draadloos? Werkt dit op een vrije distro? Firewall instellingen? hostnaam? atheros ssh server? torrents? linuxbak 22 22

23 Virtueel Installeren Virtualbox (of vmware) als applicatie installeren onder je OS Download een.iso van je distro Maak eerst een virtuele computer Doe een cd erin (het <distro>.iso bestand) Start op Partitioneer en maak een filesysteem aan met /, /home (gebruik ext3) en swap. Installeer: kies een taal, toetsenbord, tijdzone, desktopmanager; maak een user aan een geef passwords

24 Verdere informatie en vragen Demo puppy linux installatie (informatie en download van virtualbox, maar dit kan meestel via de eigen distributie! Puel versie voor USB) (demo install) Meer Informatie Fora en distributielijsten van je eigen distro VRAGEN? 24 24