vra2008def-07 Lijst van vragen totaal Vastgesteld 17 april 2008

Transcriptie

1 vra2008def-07 Lijst van vragen totaal Vastgesteld 17 april 2008 Brief van de staatssecretaris van Defensie d.d. 29 februari 2008 inzake het project vervanging F-16 (26 388, nr. 65) en de brief van de minister van Defensie d.d. 5 maart 2008 inzake de Nederlandse deelneming aan de testfase van het JSF project (26 488, nr. 66). De vaste commissie voor Defensie heeft naar aanleiding van deze brieven de navolgende vragen aan de regering gesteld. 1 Wat is de toezegging, dat de verhoging van het projectbudget met 206 miljoen (prijspeil 2005) binnen de Defensiebegroting zal worden gedekt, waard in het licht van de recent gestarte «Verkenningen naar de toekomst van de krijgsmacht»? Is de aanschaf van de Joint Strike Fighter (JSF) en deze kostenverhoging reeds aangemerkt als een uitgangspunt voor deze verkenningen? Zo neen, ten koste van welke andere investeringen zal deze kostenoverschrijding dan gebracht worden, indien besloten gaat worden tot aanschaf van de JSF? 2 Waarom wordt hier gesproken over de «aanschaf van twee testtoestellen in 2009», terwijl in de brief van 29 februari nog gesproken werd over de feitelijke verwerving in 2011 resp. 2012? 3 Betekent de aanschaf van JSF-testtoestellen niet impliciet ook een besluit over de opvolger van de F-16, gegeven de grote aanvullende investering die bovenop reeds eerder aangegane investeringen komt? Zo neen, hoe denkt u die investeringen terug te verdienen? 4 Welke ontwikkeling van de Amerikaanse inflatie wordt thans voorzien? Welke invloed heeft deze op de huidige prijsontwikkeling? 5 Hoe is het mogelijk dat Israël, geen volledig partner in het JSF-project is (maar «security cooperation participant» (SCP)), mogelijk al in 2014 over JSF-toestellen zou kunnen beschikken? Is Nederland hierover nader geïnformeerd door de Amerikanen? Kunnen vroege exportorders van niet-partners ook leiden tot deelname aan de Initiële Operationele Test en Evaluatie (IOT&E)? 6 Wanneer zijn de andere partnerlanden van plan JSF-toestellen in te laten stromen? Ligt dat voor Italië en het Verenigd Koninkrijk gelijk aan Nederland? 7 Heeft Nederland in het recente verleden vaker bij grote materieelprojecten een vergelijkbare IOT&E deelgenomen? Zo ja, welke ervaringen zijn daarmee opgedaan? Zo neen, waarom is dat bij de JSF dan wel van zo groot belang? 8 Wat zou de additionele schadepost voor Nederland zijn, indien na de eerste fase vanopdrachtverlening voor de testtoestellen toch een ander type vliegtuig zou worden gekozen dan de JSF als opvolger van de F-16, NDS tkndsvra2008def-07 1

2 en Nederland, naast de reeds elders gedane uitgaven, zou moeten betalen voor de lead-time items van dit andere type vliegtuig? 9 Kunnen alle consequenties aangegeven worden van de meest recente bijstelling door het Pentagon en Lockheed Martin van de totale projectkosten, uitgesplitst naar alle afzonderlijke tegenvallers en meevallers uit deze bijstelling, voor de tot op heden door u aan de Kamer gerapporteerde cijfers en verwachtingen? 10 Acht u een goede informatievoorziening en een transparant beslissingsproces inzake het Project Vervanging F-16 gebaat bij een volstrekte eenduidigheid in gehanteerde begrippen en gebruikte tijdsaanduidingen in Kamerbrieven, Rapportages, Vragenbeantwoording, etc.? Zo ja, bent u bereid een Appendix op te nemen bij elke brief aan de Kamer en elke periodieke rapportage over dit project met het volgende informatie: Grafische weergave op een duidelijk A4 overzicht; Een duidelijke tijdslijn; Alle gebeurtenissen benoemd met betrekking tot het Nederlandse Project vervanging F-16; Alle relevante gebeurtenissen benoemd met betrekking tot de System Development and Demonstration (SDD), de IOT&E, de Low Rate Initial Production (LRIP) en de Full Rate Productie van de JSF F-35A; Alle beslissingsmomenten benoemd; Alle rapportagemomenten, incidenteel en periodiek? Kan de Kamer deze Appendix tevens alsnog tegemoet zien als aanvulling op deze brief inzake de aanschaf van twee testtoestellen en deelname aan de IOT&E fase? 11 Bent u tevens bereid bij elke genoemde gebeurtenis (moment van beslissing, moment van rapportage, enzovoorts) direct een concrete en volledige uiterste datum te noemen? Kan de Kamer deze informatie tevens alsnog tegemoet zien als aanvulling op deze Kamerbrief inzake de aanschaf van twee testtoestellen en deelname aan de IOT&E fase? 12 Bent u ook bereid een Appendix op te nemen met juridisch sluitende, en in het geval van Engelse woorden dan wel afkortingen, in goed Nederlands vertaalde definities van de volgende begrippen, en deze bij elke brief aan de Kamer en elke periodieke rapportage inzake het Project Vervanging F-16 toe te voegen: Block Tranch Batch Opdracht tot verwerving 2

3 Voorlopige bestelling Definitieve bestelling Definitieve aanschaf Uitoefenen optie Procurement request Participant procurement request Consolidated procurement request Optie nemen Eerste motor of Pratt&Whitney F135 Tweede motor of alternatieve motor of General Electric/Rolls Royce F136 IOT&E SDD PSFD LRIP Full Rate Production F-35A CTOL F-35B STOVL F-35C CV Initial Operational Capability (IOC) Invoerreeks Horizontale Lijn Prijs Level Line Pricing principe Unit Flyaway Costs Unit Production Costs Unit Procurement Costs Program Acquisition Unit Costs Recurring Production Costs Non-recurring Production Costs Non-recurring Flyaway Costs Calculated unit price 3

4 Total system price Airframe price Stuksprijs (en tevens de exacte Engelse equivalent) Gemiddelde stuksprijs (en tevens de exacte Engelse equivalent) Average unit recurring flyaway costs Average unit procurement costs Kale stuksprijs (en tevens de exacte Engelse equivalent) Request for Information (RFI) Request for Binding Information (RBI) Request for Proposal (RFP) Then year US$ Current year US$? Kan de Kamer deze bijlage alsnog tegemoet zien als aanvulling op de brief aan de Kamer inzake de aanschaf van twee testtoestellen en deelname aan de IOT&E fase? 13 Kan de financiële informatie opgenomen in de jaarrapportage en de brief over de IOT&E worden weergegeven in eenzelfde prijspeil? Zo neen, waarom niet? Zo ja, kan ditzelfde prijspeil dan ook gehanteerd worden voor mogelijk nog te ontvangen financiële informatie over bijvoorbeeld de business case en de actualisatie van de kandidatenevaluatie? 14 Hoeveel testvluchten waren er initieel gepland voor 2007? Is er vertraging gekomen in het testprogramma? Zo ja, wat heeft deze vertraging voor gevolgen? 15 Kan worden gesteld dat de feitelijke kostenstijging als gevolg van de aanpassing van de invoerreeks niet 206 mln. is maar 296 mln. omdat deze kostenstijging voor 90 mln. gedekt is uit de bestaande reserve? Zo neen, waarom niet? Zo ja, waarom is dat niet in de jaarrapportage en de brief van 29 februari 2008 vermeld? 16 Kan een actueel overzicht gegeven worden van de mate waarin partnerlanden zich vastgelegd hebben met betrekking tot verwerving van de JSF, dan wel de tijdstippen waarop zij voornemens zijn een aanschafbesluit te nemen? 17 Wat was de reden van de vertragingen in de onderhandelingen? Is de door Nederland gewenste uitkomst op alle onderhandelingspunten bereikt? Zo neen, op welke punten is de gewenste uitkomst niet bereikt? Waarom dient op dit moment het Memorandum of Understanding (MoU) ondertekend te worden? Kan gewacht worden met het ondertekenen van het IOT&E MoU tot na de herijking van de business case, de actualisering 4

5 van de kandidatenevaluatie en de beargumentering over de end-life update van de F-16? 18 Wanneer wordt de Kamer geïnformeerd over de herijking van de business case, de actualisering van de kandidatenevaluatie en de beargumentering over de end-life update van de F-16?Is dit voorafgaand aan het plaatsen van een opdracht tot verwerving voor de eerste twee testtoestellen? Waarom moet nu al het besluit voor de opdracht tot verwerving worden genomen over de eerste twee testtoestellen wanneer het ministerie nog bezig is met een actualisering van de kandidatenevaluatie, en het beargumenteren van de voors en tegens van een end-life update van de F-16? Zal het definitieve besluit over de vervanging van de F-16 plaatsvinden voorafgaand aan, of na de totstandkoming van het rapport over de «Verkenningen naar de toekomst van de krijgsmacht»? 19 Op basis van welke ervaringen bij de invoering van de F-16 kan worden aangeven dat deelname aan de test- en evaluatiefase van de JSF van belang is? Welke specifieke kennis en ervaring wenst u op te doen tijdens deze fase? 20 Welke risico s zijn er tot op heden onderkend voor de invoering van de JSF? Welke worden verkleind door deelname aan de IOT&E? Worden er op dit moment ook al andere maatregelen genomen om de risico s voor de invoering van de JSF te verkleinen? 21 Hebben de level 1 en level 2 partners toegang tot dezelfde informatie als de Verenigde Staten (VS)? 22 Is het uitgesloten dat landen die niet deelnemen aan de IOT&E de informatie die verkregen wordt tijdens deze fase ook zullen krijgen? 23 Zullen de kosten voor deelname aan de IOT&E MoU stijgen indien Italië besluit om het MoU niet te ondertekenen? Zullen de kosten voor de aanschaf van de twee Nederlandse testtoestellen stijgen indien Italië besluit niet, of op een later moment pas deel te nemen aan de IOT&E? 24 Kunt u een overzicht geven van de kosten die in de IOT&E-fase gemaakt zullen worden tot het moment van beslissing in 2010 over verwerving? Is het mogelijk om de beide testtoestellen te verkopen indien in 2010 besloten zou worden de JSF niet te verwerven? Zo ja, wat zou dan naar verwachting de opbrengst zijn? 25 Waarom is het feit dat in 2010 pas het uiteindelijk effect van de dollarkoers voor de raming bekend is, aanleiding om nu geen actuele raming op te nemen? Wordt dit bij andere toekomstige defensieprojecten op identiek manier gedaan? 26 Kunt u aangeven welke kosten veroorzaakt worden, alsmede welke vertragingen en de kosten die dáárdoor veroorzaakt worden, wanneer er vertraagd wordt ten opzichte van de thans voorgenomen datum van verwerving, waarvan wordt aangegeven dat dat begin 2008 is? 5

6 27 Wat is de inhoud van het MoU over de IOT&E, zoals dat in januari 2007 is gesloten tussen de VS en het Verenigd Koninkrijk (VK)? Welke harde, minimale verplichtingen vloeien hieruit voort voor Nederland indien Nederland tot dit MoU toetreedt? Wilt u de integrale tekst van dit oorspronkelijke MoU en de eventueel aangepaste versie over de toetreding van Nederland aan de Kamer ter beschikking stellen? 28 Welke gevolgen hebben alle tot nu toe opgelopen vertragingen in het JSF-project zowel voor de (oorspronkelijke) tijdsplanning als de Nederlandse deelnamekosten van de IOT&E? 29 Welke definitie wordt gehanteerd voor «het einde van zijn technische en operationele levensduur» van de F-16 voor wat betreft de te realiseren aantal vlieguren? Kan een overzicht verstrekt worden van de «levensduur» uitgedrukt in aantal vlieguren die gehanteerd wordt door de andere landen die momenteel gebruik maken van soortgelijke F-16 s, zoals de Europese NATO-landen, te weten België, Denemarken, Noorwegen en Portugal, waarmee Nederland al langdurig samenwerkt? Hoe verhouden deze gehanteerde maximale vlieguren zich tot de oorspronkelijk gegarandeerde levensduur bij het aankoopbesluit voor de F-16 van vlieguren? 30 Welke gevolgen zullen alle tot nu toe opgelopen vertragingen in het JSF-project in ieder geval hebben voor alle afzonderlijke data uit het terzake afgesproken tijdschema in het coalitie akkoord? 31 Kan een compleet overzicht gegeven worden van alle oorzaken voor de opgelopen vertragingen in de onderhandelingen met de VS over de IOT&E? Waar richtten de onderhandelingen zich nog op nadat de VS en het VK het betreffende IOT&E MoU al in januari 2007 hadden ondertekend? 32 Wat is uw waarneming en validatie van de vertragingen en tegenvallers ten aanzien van de testvluchten en testen met motoren genoemd in diverse publicaties, en ten aanzien van eerdere planningen en minder goed verlopen tests en testvluchten? Welke vertragingen heeft dit al dan niet tot gevolg? 33 Kan een accuraat overzicht gegeven worden van alle testvluchten met de F-35A tot op heden, met vermelding van datum, aantal vlieguren, concrete resultaten en afgezet tegen het aantal oorspronkelijk voorgenomen aantal testvluchten en testvlieguren in dit tijdvak? Welke concrete achterstanden zijn daarbij opgelopen in testvlieguren en aantal testvluchten ten opzichte van de oorspronkelijke planning? Welke technische tegenvallers hebben tot deze vertragingen geleid? 6

7 34 Welke wijzigingen zijn er gekomen in de bestel-, aankoop- en aanschafdata van de JSF-testvliegtuigen, de aantallen aan te schaffen JSF-testvliegtuigen en de volgorde waarin de deelnemende landen die JSF-testtoestellen bestellen ten opzichte van de oorspronkelijke planning? 35 Hoe rapporteert de onafhankelijke Amerikaanse Directeur IOT&E aan het Amerikaanse Congres en de deelnemende landen? Welke rapporten/ rapportages zijn reeds uitgebracht en welke overige rapporten/ rapportages zijn op welke termijn te verwachten? Kan de Kamer er op vertrouwen dat zij alle rapporten/rapportages van deze onafhankelijke directeur IOT&E door u onverwijld en integraal krijgt doorgestuurd en dat u zo spoedig mogelijk daarna het eventuele commentaar van de regering zult nasturen? Welke commissies in het Amerikaanse Congres buigen zich allereerst over deze rapporten/rapportages van de directeur IOT&E? 36 Wat zijn voor het JSF-project de relevante criteria in de Amerikaanse wetgeving op basis van het Nunn-McCurdy-amendement? Op welke delen en kostenposten van het project zijn ze van toepassing en wat zijn daarbij de relevante gebudgetteerde kosten en grenswaarden? 37 Op welke wijze en binnen welke structuur worden de deelnemende JSF partners over de IOT&E geïnformeerd? Welke partners profiteren mee? En als Denemarken, Noorwegen, Canada profijt hebben, wat levert dat Nederland op in financiële zin? Als het deze landen niets kost, of verhoudingsgewijs veel minder, kan Nederland dan ook niet (goedkoop) meeprofiteren? In hoeverre profiteren niet-partnerlanden, niet behorende tot de NATO, die de JSF aanschaffen mee van de IOT&E fase? In hoeverre profiteren niet-partnerlanden, wel behorende tot de NATO, die de JSF aanschaffen mee van de IOT&E fase? 38 Werden ten behoeve van de F-104, de F-5 en de F-16 ook vooraf testtoestellen verworven voor de fase IOT&E? Zo neen, hoe werd toen de IOT&E gestalte gegeven? 39 Kunt u aangeven hoe de aangegeven tijdsperiode voor de IOT&E fase van zich verhoudt tot het Rapport van Amerikaanse Rekenkamer van 11 maart 2008, GAO , waar op bladzijde 17 staat aangegeven «The february 2006 report concluded that the baseline flight test schedule provided little capability to deal with unforeseen problems and still meet the scheduled start of operational test and evaluation in October 2012»? Zo neen, waarom niet? Zo ja, welke consequenties heeft dit door de Amerikaanse Rekenkamer gerapporteerde feit voor de Nederlandse deelname en planning van de IOT&E fase? 40 Kunt u aangeven hoe de aangegeven tijdsperiode voor de IOT&E fase van zich verhoudt tot het Rapport van Amerikaanse Rekenkamer van 11 maart 2008, GAO , waar op bladzijde 18 staat aangegeven «A fully integrated, capable production aircraft is not expected to enter flight testing until fiscal year » ; en «...and Initial Operational Test and Evaluation (IOT&E)... delayed»; en (op bladzijde 4) «The development schedule is likely to slip 12 to 27 months»? Zo neen, waarom niet? Zo ja, welke consequenties heeft dit door de Amerikaanse rekenkamer verwachte uitstel voor de Nederlandse deelname en planning van de IOT&E fase? 7

8 41 Kunt u een onderbouwing geven voor het gestelde dat naar schatting voor een nationale IOT&E-variant gedurende bijna drie jaar tien Nederlandse JSF-toestellen en ruim 300 vluchten nodig zijn? Is het mogelijk concreet aan te geven hoeveel vluchten, en hoeveel vlieguren tegen welke kosten gemoeid zouden zijn met een nationale IOT&E variant? Welke daadwerkelijke risico s zijn gemoeid met een nationale IOT&E variant, kunt u deze afzonderlijk benoemen en het risico beschrijven? 42 Kunt u in detail aangeven hoe het totaal van 24 testvliegtuigen, drie verschillende JSF-versies, voor drie Amerikaanse krijgsmachtonderdelen en daarnaast drie internationale IOT&E-deelnemers, gedurende een tijdsperiode van drie jaar en 1500 vluchten zich verhoudt tot de 10 testvliegtuigen, drie jaar en 300 vluchten van een nationale IOT&E variant? 43 Kunt u in detail aangeven hoe het totaal van 10 JSF F-35A CTOL testvliegtuigen voor de Amerikaanse, Nederlandse en Italiaanse luchtmacht, elk met zijn andere procedures en behoeften, zich verhoudt tot een nationale IOT&E variant? 44 Kunt u aangeven of onderzoek is gedaan naar de mogelijkheid van een IOT&E met Europese JSF F-35A partners Denemarken, Noorwegen en Italië en eventueel Canada? Zo ja, wat waren daarvan de uitkomsten? Zo neen, waarom niet? 45 Kunt u aangeven in hoeverre er sprake is bij Noorwegen, Denemarken, Italië en Canada van een afwijkend invoerschema van hun mogelijk te verwerven JSF F-35A CTOL toestellen? Uit welke concrete documenten blijkt dit? 46 Kunt u aangeven welke stappen worden ondernomen en wat de consequenties zijn, wanneer in de IOT&E fase blijkt dat de JSF niet aan de oorspronkelijke operationele eisen voldoet? 47 Kunt u aangeven in welke zin door het Nederlandse level 2 partnerschap de mogelijkheden voor informatie-uitwisseling met andere landen beperkt is? Kunt u concreet voorbeelden noemen van deze beperkingen? Hoe verkrijgen andere partnerlanden de noodzakelijke informatie voor de IOT&E fase? Hoe verkrijgen niet-partner landen deze informatie? 48 Kunt u aangeven welke kosten- en tijds-, voor- en nadelen er zijn, exact gespecificeerd per kostensoort bij de bewering dat een nationale IOT&E variant de invoering van JSF zou vertragen en zou noodzaken de F-16 langer te gebruiken, aangezien de extra instandhoudingskosten daarvoor 200 miljoen zouden bedragen? 49 Wanneer en hoe heeft Nederland zich gecommitteerd aan de Amerikaanse eis dat voor deelname aan de IOT&E uiteindelijk de aankoop van twee testvliegtuigen vereist is? 8

9 50 Kan een overzicht gegeven worden van de oorspronkelijk geplande aantallen testvluchten, testvlieguren en testdata en de tot op heden gerealiseerde vluchten en vlieguren met de bijbehorende data? 51 Wat is de stand van zaken in de besluitvorming bij de overige IOT&Epartners, het VK en Italië, met betrekking tot het aantal aan te schaffen testvliegtuigen? 52 Wat was de oorspronkelijk geplande datum voor de eerste oplevering van de volledig operationeel inzetbare CTOL-versie van de JSF? Mag worden aangenomen dat daaronder ook gerekend wordt de inzetbaarheid van de volledig geïntegreerde software voor alle voorziene systemen voor de CTOL-versie van de JSF? Wat is de nu geplande datum voor de eerste oplevering van deze volledige inzetbare versie van de JSF? 53 Welke gevolgen zal het vasthouden aan de IOT&E-deelname, het uitstel van de invoerreeks van de eventueel aan te schaffen JSF en de hierdoor nader te overbruggen periode met de F-16 of een ander alternatief reeds nu moeten hebben voor de instroom en opleiding van piloten voor deze verschillende periodes? 54 Gesuggereerd wordt dat. Kan de regering in een tabel in cost breakdown aangeven waar precies de kosten en baten liggen tussen het meedoen aan de IOT&E, en deze in Amerika uit te voeren, dan het plegen van een nationale aanpak? 55 Wat zijn de consequenties voor het IOT&E project als Italië afziet van deelname? Is bekend op welke wijze Italië dan IOT&E gaat uitvoeren? Loopt de productie van de JSF-toestellen voor Italië mee in LRIP-6 productiebatch? Zo ja, komen de Italiaanse toestellen gereed in 2013 of in 2014 na afloop van de IOT&E-fase?Neemt Italië deel met eigen toestellen aan de IOT&E fase? 56 In hoeverre is de IOT&E-MoU juridisch bindend voor Nederland? Welke ontbindingsclausules zijn er in opgenomen en met welke opzegtermijnen? Wat zijn de kosten van ontbinding van de IOT&E-MoU wanneer Nederland in 2010 bij de evaluatie van kandidaten voor de opvolging van de F-16 een andere keuze maakt? Kunt u deze kosten specificeren naar kostensoort en omvang? 57 Zullen de 2 testvliegtuigen, die Nederland eventueel gaat aanschaffen, na voltooiing van de IOT&E ook voor 100% operationeel inzetbaar zijn, dus voorzien van alle geplande systemen en geïntegreerde softwarebediening? 58 Kan volgens de nu voorgestelde procedures ook gegarandeerd worden dat de eventueel aan te schaffen twee testvliegtuigen voor Nederland daadwerkelijk beschikbaar komen in 2011 en 2012? Waar ligt de verantwoordelijkheid als die termijnen niet gehaald worden? 9

10 59 Zijn alle kosten van de voorziene testuitrusting, vliegeruitrusting, reservedelen en faciliteiten van ondersteunende diensten inbegrepen in de nu begrote kosten voor de IOT&E? 60 Over welke modaliteiten kan de Amerikaanse regering, ná afsluiting van het CPR en vóór het sluiten van «het contract voor aanschaf van de testtoestellen en de bijbehorende ondersteuning», nog onderhandelen met de fabrikant? 61 Kunt u aangeven in welke aspecten de IOT&E fase voor de US Navy met de JSF F-35C CV variant overeenkomt, en in hoeverre deze verschilt met de IOT&E fase voor de Nederlandse Luchtmacht? Kunt u dit aangeven in een percentage of aanduiding van het aantal vluchten, en tevens gespecificeerd naar aspecten als onderhoudsprocedures, trainingsaspecten, opstellen en testen van operationele vluchtpatronen? 62 Kunt u aangeven in welke aspecten de IOT&E fase voor de US Marines en de Engelse Royal Navy met de JSF F-35B STOVL variant overeenkomt, en in hoeverre deze verschilt met de IOT&E fase voor de Nederlandse Luchtmacht? Kunt u dit aangeven in een percentage of aanduiding van het aantal vluchten, en tevens gespecificeerd naar aspecten als onderhoudsprocedures, trainingsaspecten, opstellen en testen van operationele vluchtpatronen? 63 Hoe verhoudt de volgende door u aangereikte informatie zich onderling: a. dat in de IOT&E fase 10 JSF F-35A CTOL versies mee doen; b. dat twee hiervan geleverd moeten gaan worden door Nederland (dat is 20% van het specifieke aantal JSF F-35A CTOL toestellen in de IOT&E fase, terwijl Nederland slechts 3% van het totale aantal van voor partners bestemde JSF F-35A CTOL toestellen afneemt); c. dat de US Airforce 1763 JSF F-35A s afneemt, ofwel 75% en slechts mee doet voor 60% in de IOT&E; en d. dat andere luchtmachten in het geheel niet deelnemen? Krijgt Nederland een kostenvergoeding voor het voordeel dat respectievelijk de VS en andere landen hierdoor verkrijgen? Wat is hierover concreet in de IOT&E-MoU opgenomen? 64 Krijgen, gelet op de productieplanning, de toestellen bestemd voor de IOT&E Pratt&Whitney F135 motoren? Zo ja, wat zijn de consequenties voor de kosten, wanneer Nederland later toch kiest voor General Electric/RR F136 motoren? Welke gevolgen heeft de keuze van een andere motor voor de bruikbaarheid van gegevens uit de IOT&E fase voor het maken van onderhoudsprocedures, trainingssyllabi, logistiek, testen en opdoen van kennis van operationele gegevens met betrekking tot ondermeer brandstofgebruik, motorvermogen, vliegbereik, onderhoudsintervallen? Kunt u voor elk van deze aspecten specifiek aangeven in hoeverre dit een rol speelt? Hoe komt u na afloop van de IOT&E fase bij de keuze van een andere motor, alsnog aan deze gegevens? 10

11 65 Wanneer is volgens de nu voorliggende planning de ondertekening van het koopcontract voor het eerste testtoestel voorzien? 66 Kunt u precies aangeven wat hier verstaan wordt onder verwervingskosten in de zin «De aanbetaling voor long lead items is 10% van de verwervingskosten? Is hier bedoeld 10% van de zogeheten recurring manufacturing costs? Zo neen, hoeveel procent bedragen deze long-lead items van de recurring manufacturing costs? 67 Aan welke landen kunnen de aangeschafte long lead items worden doorverkocht indien het kabinet in 2009 een negatief besluit neemt over de definitieve aanschaf van de testtoestellen? Welke concrete afspraken zijn hiervoor vastgelegd? Met welke landen zijn deze afspraken gemaakt? Is er sprake van een prijsgarantie? 68 Welke concrete bijdrage(n) in welke begrotingsjaren zullen door Nederland voor de deelneming aan de IOT&E moeten worden betaald vanaf de aanvang van de IOT&E, naast de eerder gememoreerde kosten voor de «long lead items»? Kunt u de kosten per jaar en per kostensoort specificeren? Kunt u aangeven welke post is opgenomen als reservering voor onvoorziene kosten? Wat is in deze fase het dollarrisico? Zullen al deze bijdragen ten laste komen van de begroting Defensie? Van welke aanvangsdatum van de IOT&E is hier sprake? Wordt hier gedoeld op de datum van tekenen van de IOT&E MoU, dan wel op datum van de definitieve opdracht tot verwerving van de testtoestellen, dan wel op de daadwerkelijke aanvang van de IOT&E fase? 69 Kunt u aangeven wat de kosten zullen zijn wanneer respectievelijk een jaar, twee jaar en drie jaar later gestart wordt met de IOT&E deelneming? Hoe verhoudt zich deze investering tot de te maken afspraken in het kader van het Level Line Price principe? Wat is hierover (de verhouding tot LLP) concreet vastgelegd met de JSF Program Office? En wat met andere JSF partnerlanden? 70 Kunt u aangeven hoe deelname aan de IOT&E fase in de periode tot een gelijktijdige besparing op de exploitatiekosten van de F-16 kan leiden in diezelfde periode, gelet op de werkelijke operationele invoerdatum van de JSF die voorgenomen is per 2016? Welke «gelijktijdige besparingen op de exploitatie van de F-16 tijdens de IOT&E» worden hier bedoeld en wilt u in een overzicht een specificatie van deze besparingen verstrekken met de bijbehorende begrotingsjaren waarop deze betrekking hebben? Wilt u daarnaast in dit overzicht ook een specificatie geven van de materiële en personele exploitatiekosten van de IOT&E per begrotingsjaar, exclusief deze besparingen op de exploitatie van de F-16? Wat wordt bedoeld met de mededeling «De exploitatiekosten zijn opgenomen in het exploitatiebudget»? Maken deze kosten daarmee een integraal onderdeel uit van het gehele JSF-projectbudget? 71 Met wie worden de onderhandelingen gevoerd over de IOT&E-MoU, met het JSF Program Office (JPO), met de Amerikaanse regering en/of met het Amerikaanse Ministerie van Defensie?Met wie worden de onderhandelingen gevoerd over de aankoop van de testtoestellen, met het JPO, met 11

12 de fabrikant, met de Amerikaanse regering en/of met het Amerikaanse Ministerie van Defensie? 72 Wat voegt de IOT&E fase toe aan de inschakeling van de Nederlandse industrie? Welk operationeel voordeel heeft de Defensieorganisatie hiervan en welk financieel voordeel? Hoe worden eventuele financiële voordelen toegerekend aan Defensie? Welke concrete afspraken zijn er gemaakt met de Nederlandse industrie inzake de IOT&E fase? 73 Welke extra risico s voor de Nederlandse piloten die in de VS gaan deelnemen aan de IOT&E worden ingecalculeerd en hoe worden die gedekt? 74 In hoeverre zijn bij uitvoering van de IOT&E fase in de Verenigde Staten de gegevens voor geluidsmeting en emissiemetingen representatief voor de Nederlandse situatie? Kunt u dit aangeven gelet op de andere klimatologische omstandigheden, andere terrein- en bebouwingsomstandigheden? Zijn er, gelet op het reeds sinds december 2006 lopende proefvliegprogramma, al gegevens bekend over geluidsproductie en emissiemetingen bij de JSF? Zo ja, welke? Zijn er gelet op de intensieve beproevingen van motoren al gegevens bekend omtrent emissies? Zo ja, wat zijn hiervan de eerste uitkomsten, vergeleken met de huidige F-16? 75 Kunt u het bedrag van 200 miljoen aan meerkosten voor een beperkter nationaal programma t.o.v. IOT&E deelname nader specificeren? 76 Met welke partijen is voor de IOT&E deelname, los van de testtoestellen, een kostenplafond opgenomen? Hoe hoog is dat plafond voor Nederland? Is dit kostenplafond alleen voor de bijdrage in de IOT&E voor de genoemde 18 miljoen, of heeft het betrekking op de deelname van Nederland aan de totale IOT&E fase? Zo neen, welke financiële risico s zijn er aanwezig? Kunt u deze precies aangeven per kostensoort en per tijdsvak? 77 Is de in deze brief geschetste stand van zaken van het project Vervanging F-16 de stand van zaken per 29 februari 2008, en dus actueler dan die in de Jaarrapportage over 2007? Zo neen, per welke datum wordt de stand van zaken dan wel weergegeven in deze brief? 78 Laat de ondertekening nu van het IOT&E MoU toe dat het plaatsen van de opdracht tot verwerving van beide testtoestellen pas geschiedt ná de voor deze zomer geplande herijking van de businesscase? Zo neen, op grond van welke reeds aangegane contractuele verplichtingen is dit, of zal dit leiden tot schadeclaims? 79 Voor welke levensduur (in reële vlieguren) worden de aan te schaffen twee testtoestellen gegarandeerd en hoe verhoudt dit zich tot de levensduur (ook in reële vlieguren) van de eventueel later aan te schaffen uitontwikkelde JSF-toestellen? 12