nieuwsbrief Breedband

Transcriptie

1 Jaargang 4, nummer 01, 12 januari 2006 Tweewekelijkse nieuwsbrief over breedbandontwikkelingen en -toepassingen Pagina 1 Vaagheid van de nieuwe Richtlijn Bewaarplicht is rampzalig / Wanadoo het grootste breedbandmerk van Europa Pagina 3 Breedband belangrijker dan huurlijnen / De definitieve doorbraak van IP-telefonie Pagina Aanmeldingen voor Scarlet-pakket Pagina 6 Nieuws Breedband / Kabel / DSL / Internet / Pagina 7 Ethernet-oplossingen voor de komende 15 jaar Pagina 8 Nieuwe licenties voor fixed wireless diensten Pagina 9-11 Nieuws Internet / Wireless / Mobiel / Content / Radio & Televisie / Bedrijven Pagina 12 Nieuws Bedrijven / Colofon / Agenda Vaagheid van de nieuwe Europese Richtlijn Bewaarplicht is rampzalig Wat is er uiteindelijk in de Richtlijn Bewaarplicht komen te staan na goedkeuring op 16 december in het Europese Parlement? Een vervolg op het interview met Judith van Erve in de nieuwsbrief Breedband van 1 december j.l. Sjoera Nas van de stichting Bits of Freedom, schetst voor zover bekend de veranderingen voor providers, overheid en gebruikers. En wat de consequenties daarvan kunnen zijn. De kwestie van de Europese software-octrooien is van de baan, maar de veelomvattende Europese Richtlijn Bewaarplicht is aangenomen: deze betreft het bewaren van verkeersgegevens van vaste-, mobiele- en internettelefonie, s en toegang tot internet. Dus praktisch alle vormen van elektronische communicatie. Deze gegevens mogen worden gebruikt voor het opsporen van ernstige misdrijven ; later wordt nog bepaald wat daaronder verstaan wordt. Nas: De nationale wetgeving moet binnen achttien maanden gereed zijn en dat is heel krap gezien de complexiteit van wat er allemaal geregeld moet worden. Voor internationale telecombedrijven zullen nationale verschillen extra problemen opleveren. Uiteindelijk is artikel 10 over de kostenvergoeding geschrapt. Dat betekent dat de telecombedrijven de resulterende kosten niet vergoed krijgen en dus op hun klanten zullen moeten afwentelen. Vanwege de vele onduidelijkheden heeft niemand enig idee wat deze kosten zullen zijn. Wat Kathalijne Buitenweg van de Groene Fractie deed verzuchten dat elk voorstel over sociaal beleid of het milieu zonder enig idee van de kosten totaal onacceptabel zou zijn, maar hierbij blijkbaar niet. Bewaarplicht De bewaarplicht volgens de nieuwe Richtlijn betreft alleen verkeersgegevens, niet de inhoud van een of telefoongesprek. Volgens de Richtlijn moeten het volgende op internetgebied worden bewaard: Het tijdstip van log-in en log-off, het gebruikte vaste of dynamische IP-adres en de daarbij behorende klantgegevens (naam, adres, woonplaats); Van s: de inkomende en uitgaande adressen; Van Voice-over-IP: tijdstip, telefoonnummers en duur van inkomende en uitgaande gesprekken. Het onderlinge verkeer tussen internetgebruikers (P2P) dat niet via een dienst van een provider loopt, valt dus niet onder de richtlijn. Volgens berichten vormt P2P inmiddels al 30 procent van al het internetverkeer. Dit snel groeiende soort verkeer bestanduitwisseling, chatten, messaging, Skype-telefonie, webcams, MSN, IP TV, streaming media enzovoort is niet zichtbaar op dienstenniveau bij de leverancier en kan dus niet gelogd worden. Heeft het dan nog wel zin om de andere gegevens op dienstenniveau op te slaan? Nas: Dat is de beslissing geweest. Die geven dan wel niet de volledige informatie over alles wat er plaatsvindt in internet, maar het is toch een forse hoeveelheid. Het is onmogelijk om P2P-verkeer te loggen omdat op netwerkniveau alle pakketjes en bytes door elkaar heen lopen. Het tijdstip van log-in en log-off is overigens nauwelijks meer relevant nu steeds meer internetgebruikers altijd online zijn. Een noviteit in de Richtlijn is dat de logbestanden minimaal 6 en maximaal 24 maanden (afhankelijk van nationale besluitvorming) bewaard moeten worden. lees verder op pagina 2 Wanadoo het grootste breedbandmerk van Europa Wanadoo, de internettak van France Telecom, is de grootste aanbieder van breedband internetdiensten in Europa. Met meer dan 6 miljoen abonnees in vier landen heeft het Franse bedrijf een marktaandeel van meer dan 10 procent op de Europese markt. Deze gegevens zijn gebaseerd op de stand van zaken aan het einde van het derde kwartaal vorig jaar. De top van de lijst, samengesteld na onderzoek van Telecompaper, wordt gevormd door incumbents met voornamelijk grote klantenaantallen in hun thuismarkten. Deutsche Telekom is de tweede grootste aanbieder met nog geen 5 miljoen aansluitingen, verdeeld over vijf landen. 80 Procent hiervan komt overigens uit Duitsland zelf. Telecom Italia en Telefonica staan respectievelijk derde en vierde. De eerste niet-incumbent staat op vijf: AOL. Chello is de enige echt pan-europese internet service provider. Het bedrijf is actief in dertien landen, waarvan het in elf landen een positie in de top vijf inneemt. Tiscali, een andere ISP die de term pan-europees claimt, heeft moeite een hoge positie te behalen. In de vier landen waarin het op grote schaal breedbandinternet tracht te verkopen, behaalt het alleen in thuismarkt Italië een vijfde plaats. Het totaal aantal breedbandverbindingen in Europa groeide tot 57,88 miljoen per eind september Dit ligt 60 procent boven het aantal dat een jaar eerder behaald werd. Nieuwsbrief Breedband - Jaargang 4, nummer januari pagina 1

2 vervolg van pagina 1 Vaagheid van de nieuwe Europese Richtlijn Bewaarplicht is rampzalig Bits of Freedom Bits of Freedom is een stichting die opkomt voor digitale rechten. De stichting verdedigt privacy, komt op voor vrijheid van meningsuiting, zet zich in voor fair-use in het auteursrecht en verzet zich tegen ongebreideld afluisteren van communicatie. BoF is een onafhankelijke stichting die geen overheidssubsidie ontvangt, maar steunt op bijdragen van bedrijven en particulieren. BoF is lid van de European Digital Rights (EDRI), een associatie van privacy en burgerrechtenorganisaties in Europa. De Richtlijn bepaalt echter niet wáár de gegevens moeten worden bewaard. Dat is nu juist een van de grootste zorgen over de bewaarplicht in Nederland. Nederland heeft namelijk binnen Europa een unieke centrale constructie, het CIOT, waardoor politie en justitie toegang hebben tot alle gegevens over klanten in de databases van de telefoonaanbieders. De telefoonaanbieders zijn verplicht om elke 24 uur een kopie van hun klantenbestand (naam, adres, woonplaats, nummer en rekeningnummer) te maken en te installeren op een speciale server in hun eigen bedrijf. Via beveiligde verbindingen hebben bevoegde autoriteiten elke politieagent als het om de NAW gaat toegang tot die servers. Nas: Met een druk op de knop kunnen ze in alle databases zoeken wie er bij een bepaald nummer hoort. In 2004 werd dat keer gedaan door politie en justitie, en keer door de inlichtingendiensten. In totaal 1,2 miljoen opvragingen in één jaar dus. In Nederland is er al enkele jaren een bewaarplicht voor verkeersgegevens van prepaid, mobiele telefoons die niet op naam staan. Deze gegevens bevatten o.a. het IMSI-nummer dat het toestel identificeert en de locatiegegevens van de beller en de gebelde. Nas: Dit compromis kwam tot stand omdat het ondoenlijk is om de identiteit van deze bellers vast te stellen. Die is alleen bekend van geregistreerde mobiele bellers. De bewaartijd is echter slechts drie maanden, dus veel korter dan wat de richtlijn nu afdwingt. Gratis internetleveranciers houden geen NAW-gegevens bij, omdat die niet nodig zijn voor hun bedrijfsvoering; ze kunnen die dus ook niet beschikbaar stellen. Nas: Dit draagt bij aan de ineffectiviteit van de bewaarplicht. Ik vind het overigens een goede zaak dat internetbedrijven anonieme diensten aanbieden. Dat is op internet altijd een sterke traditie geweest. Bij een recente zaak tegen Lycos, waarin de rechter oordeelde dat het bedrijf de NAW-gegevens van een gebruiker beschikbaar moest stellen, bleek dat de opgegeven naam en het adres niet klopten. Internetpionier Vinton Cerf wordt in dit verband regelmatig aangehaald: In Internet nobody knows you re a dog. Anonimiteit is een intrinsiek aspect van elektronische informatie en communicatie (evenals manipuleerbaarheid - HvSt). Het is ook nog niet duidelijk wat er precies bewaard moet worden en in welke indeling. Het zal niet eenvoudig zijn om een algemene indeling te definiëren en de gegevens te converteren. Nas: Anders dan bij telefonie, gebruikt iedere ISP een andere databaseindeling. En dat moet allemaal binnen achttien maanden geregeld en ingevoerd zijn Nieuw in de Richtlijn is dat nu ook álle mislukte belpogingen bewaard moeten worden, een miljoeneninvestering voor elke telefonieleverancier, die ook niet wordt vergoed. Tappen Tappen is iets heel anders dan de bewaarplicht en het gebeurt al vele jaren. Tappen is gericht op een verdacht individu, de bewaarplicht betreft iedereen. Verder is het tappen gericht op de inhoud van communicatie, de bewaarplicht op het vastleggen van meta-informatie over communicatiegedrag. De wetgeving zegt dat de goedkeuring door een rechter-commissaris nodig is voor een tapverzoek van politie of justitie. Tappen door de AIVD vereist een handtekening van de minister van Binnenlandse Zaken dit was onlangs in het nieuws vanwege de verdenking dat Pim Fortuyn zou zijn afgeluisterd. De getapte informatie wordt direct via een beveiligde verbinding naar een streng beveiligde tapkamer van de overheid doorgesluisd en daar bewaard. De leverancier bewaart deze informatie niet. Nederland is sinds vele jaren wereldkampioen tappen. Nas: In 2001 werden al telefoons getapt en dat waren er in 2004 al Dat is 75 taps per Nederlanders met een telefoon. Per hoofd van de bevolking ruim 170 keer zo veel als in de VS en 25 keer zo veel als in het Verenigd Koninkrijk! Het tappen betreft voornamelijk telefonie, gedurende een verlengbare periode van vier weken. Het aantal internettaps bedroeg minder dan tien per jaar. Bespioneren Nas: Als de Richtlijn zou gaan om het pakken van verdachte personen, dan zou hij er heel anders uitgezien hebben. Door zijn gebrek aan afbakening sanctioneert deze Richtlijn nu het bespioneren van het gedrag van alle 495 miljoen Europeanen. Bij het toekomstige gebruik van de historische verkeersgegevens is het onvermijdelijk dat er fouten gemaakt worden met IP-adressen en tijdstippen, getuige de persoonsverwisselingen bij rechtszaken die onlangs zijn aangespannen door Brein. Deze werden veroorzaakt door een tijdsverschil van zes uur met de VS. Dat dreigt straks alleen maar erger te worden als de politie ongecontroleerde toegang heeft tot een pakhuis met verkeersgegevens, zonder de medewerking van internetbedrijven en hun expertise in het duiden van verkeersinformatie. De Richtlijn sanctioneert het gebruik van de verkeersgegevens voor het opsporen van ernstige misdrijven, maar definieert niet wat daaronder verstaan wordt. De voorgestelde inperking naar een vaste lijst van misdrijven is afgewezen door het Europese Parlement. Nas: Het kabinet komt naar verwachting met een wetsvoorstel waarin naast de bewaartermijn en de soorten verkeersgegevens ook een nadere omschrijving komt van misdrijven waarvoor de gegevens opgevraagd mogen worden. Bits of Freedom vreest dat mogelijk ook de muziek- en filmindustrie toegang krijgen, als een nieuwe Europese richtlijn wordt aangenomen die piraterij tot een ernstig misdrijf maakt. Te veel vragen Veel vaagheid dus. Wat wordt opgeslagen en voor hoe lang? Waar wordt het opgeslagen? Wat is een ernstig misdrijf? En vooral, wie heeft straks wanneer toegang tot het informatiepakhuis? Belangrijke vragen voor alle Europese burgers! Hein van Steenis Nieuwsbrief Breedband - Jaargang 4, nummer januari pagina 2

3 Onderzoek Breedband belangrijker dan huurlijnen Grafiek: Verdeling van de belangrijkste verbindingen in de Belgische zakelijke markt. Bron: Data News enquête Breedband in al zijn vormen wordt door de Belgische bedrijven voor het eerst aangeduid als de belangrijkste verbinding voor internet en webtoepassingen. Huurlijnen blijven echter een zeer belangrijkere oplossing. Dat blijkt uit de jongste Data News enquête bij 306 telecomverantwoordelijken. 27 Procent van hen zegt dat ADSL de belangrijkste verbinding is. Dat loopt iets op, tot 30 procent bij kleine en middelgrote ondernemingen. Opvalland is de opkomst van de symmetrische variant die 1 tot 2 Mbit/s biedt voor zowel het down- als het uploadkanaal. Bij grote ondernemingen (7,7%) nog relatief onbekend, maar bij bedrijven met honderd tot tweehonderd werknemers zegt meer dan één op vijf IT-managers dat SDSL z n belangrijkste verbinding is. 9 Procent koos voor de kabel. Het belang van de huurlijnen neemt dus af, maar wordt toch nog door gemiddeld iets minder dan de helft van de Belgische telecommanagers aangeduid als de belangrijkste verbinding. Bij corporate ondernemingen loopt dat zelfs op tot bijna 60 procent. Het laatste rapport van de Internet Service Providers Association bevestigt de trend. Tijdens het derde kwartaal nam het aantal breedbandverbindingen in Belgische bedrijven met meer dan 3 procent toe tot ruim Dat is bijna 96 procent van de totale internetverbindingen bij ondernemingen. Belgacom overheerst Belgacom blijft bij bedrijven de grootste internet dienstenleverancier. Bijna vier op de tien ondernemingen haalt het web binnen via de dominante operator. In het lagere bedrijfssegment tot 200 werknemers haalt het zelfs een marktaandeel van 45 procent. Bij corporate ondernemingen met meer dan 500 medewerkers slankt het marktaandeel tot 35 procent en staan vooral Telenet en MCI (respectievelijk 10 en 9 procent) veel sterker. MCI, dat sinds kort internetdochter UUnet volledig heeft geïntegreerd, scoort het best in het segment van 200 tot 500 personeelsleden, waar het ruim 11 procent binnenhaalt. In deze categorie haalt Scarlet een opvallende 8 procent marktaandeel, vermoedelijk vooral dankzij de overnames van KPN België, EUnet, Planet Internet en Tiscali. Opvallende stijger is Colt dat vooral met SDSL-diensten uitpakt. Het lanceert bovendien esdsl (enhanced SDSL) met een up- en downstreamcapaciteit van liefst 20 Mbit/s. Belnet (netwerk voor de onderwijs en onderzoeksinstellingen) en Easynet halen elk 3 procent. Ongeveer 8 procent van de ondervraagde telecommanagers heeft overigens aangegeven dit jaar te willen veranderen van internet dienstenleverancier. Luc Blyaert Markt De definitieve doorbraak van IP-telefonie IP-telefonie is het hype-stadium voorbij, het gaat nu echt gebeuren. Drie visies hierop komen hieronder aan bod: van pionier Cisco, van traditionele leverancier Alcatel en van kabelbedrijf Casema. Cisco Rob van Scheijndel is business development manager IP communications bij Cisco. Als eerste de vraag waarom IP-telefoons, waarvan Cisco de grootste leverancier is, de naam hebben zo duur te zijn. Zijn antwoord is dat je naar het totale kostenplaatje moet kijken. Dan zijn de kosten van een traditionele PABX met analoge toestellen even hoog als voor een server (call processor) met IP-telefoons. Met als voordeel dat de server in het bedrijfsnetwerk opgenomen kan worden, zodat de telefoon ook in een bijkantoor of thuis kan staan. IP-telefonie is doorgebroken in 2005 en de verwachtingen voor de komende jaren zijn hooggespannen. Van Scheijndel: Volgens Synergy Research, een extern bureau, staat Cisco al op de eerste plaats qua omzet van alle telefonie. Het gaat nu heel hard, de verwachting is dat in 2008 al 80 tot 90 procent van alle bedrijfstelefoons via IP zullen werken. We hebben onlangs de zeven miljoenste IP-telefoon afgeleverd. De onafhankelijkheid van locatie wordt pas echt een voordeel als de telefoon overal te gebruiken is, liefst een draadloze telefoon. Hoe ver is die ontwikkeling? Van Scheijndel: Onze eerste stap was een DECTvervanger die in WiFi-cellen werkt. De WiFi-b en -g basisstations hebben een IP-stekker voor het LAN. Hij vertelt dat Nokia een mobiel toestel heeft aangekondigd voor GSM- en WiFi-gebruik, geïntegreerd in een Cisco VoIP-netwerk. Door het toenemend gebruik van internet, stijgt het inzetten van callcenters. IP-telefonie biedt daarvoor veel voordelen. Van Scheijndel: Wij noemen dat contact centers, omdat zij niet alleen gebeld worden maar ook via , fax en immediate messaging benaderd worden. Uit een aanvraag worden sleutelwoorden en klantinformatie verzameld om de beantwoording zo effectief mogelijk te maken. Aanvragen komen zo terecht bij ervaren medewerkers en offline Nieuwsbrief Breedband - Jaargang 4, nummer januari pagina 3

4 vragen worden aangeboden als het online rustig is. Cisco is destijds begonnen om IP-toestellen vanuit het netwerk te voeden; dit principe is inmiddels genormeerd onder de naam Power over Ethernet (PoE), werkend met een spanning van -48 V. WiFi-basisstations en videocamera s kunnen inmiddels ook via PoE en het bedrijfsnetwerk werken. PC s gebruiken te veel energie. Beveiliging is een heet hangijzer, zeker in een de IPomgeving met inline signalering via het spraakkanaal. Cisco is echter goed bekend met de beveiliging van infrastructuren; voor telefonie werkt het met een apart virtueel LAN om de vereiste prioriteit te garanderen. Van Scheijndel: En het is mogelijk om de conversatie end-to-end te versleutelen, echter alleen binnen het IP-netwerk. Nummerweergave werkt ook en wordt overgedragen als de verbinding via een extern net loopt. Beeldtelefonie lijkt mogelijk gezien de grote beeldschermen op Cisco-telefoons, maar Van Scheijndel zegt dat een eenvoudiger oplossing (twee beeldjes in het beeldscherm van de PC) snel populair wordt. Videotelefonie en -confereren hebben de toekomst als nieuwe communicatievorm bij samenwerken, maar het loopt nog geen storm. Aankondigingen in 2006 zullen beeldtelefonie aantrekkelijker maken voor bedrijven. Alcatel Paul Spaargaren is channel sales director Benelux bij Alcatel Enterprise Solutions. Alcatel is een oorspronkelijk Franse leverancier van een zeer compleet spectrum aan communicatie-apparatuur, zowel TDM, hybride als full-ip. Hij bevestigt de trend naar IP, maar vertelt dat bij Alcatel vorig jaar wereldwijd 75 procent van de verkochte toestellen nog steeds TDM is. IPtoestellen lopen steeds beter, maar het zal toch nog wel even duren voordat de meerderheid IP is. Dat ligt verschillend per sector en is afhankelijk van de bedrijfsgrootte; kleine bedrijven zullen langer TDM blijven dan de grote. De achterliggende oorzaken zijn dat TDM-bedrijfscentrales momenteel een levensduur van circa zeven jaar hebben en dat kleine bedrijven vaak minder snel investeren in nieuwe apparatuur. IP-toestellen hebben de naam duurder te zijn dan TDM-telefoontoestellen. Spaargaren: In het algemeen is dat wel zo, maar de verwachting is dat als IP-toestellen straks echt ingeburgerd zijn, dat verschil niet zo groot zal zijn. De vergelijking is niet eenvoudig, want wij voeren een groot bereik aan zowel TDM als IP-toestellen met veel verschillende functies en verschillende prijzen. Spaargaren stelt dat vooral grote bedrijven behoefte hebben aan een koppeling tussen telefonie en applicaties en dan kom je automatisch uit bij de keus voor een IP-oplossing. Alcatel heeft hier een unieke oplossing voor waarbij applicaties kunnen worden geïntegreerd met IP-toestellen door middel van XML en webdiensten. De iets hogere prijs van IP-toestellen speelt dan nauwelijks meer een rol. Grote bedrijven zijn ook geïnteresseerd in de integratie van vaste en mobiele telefonie, waardoor medewerkers altijd en overal bereikbaar zijn ook dan ligt een IP-oplossing voor de hand. Spaargaren: De invoering van IP begint bij grotere bedrijven en loopt dan via kleinere bedrijven uiteindelijk naar de consumenten. Bij beeldtelefonie is de volgorde omgekeerd: webcams en mobiele telefoons met een camera zijn razend populair bij de consumenten, terwijl beeldoverdracht zijn weg in het bedrijfsleven nog moet vinden. Spaargaren: Technisch is het zeker mogelijk, maar de kosten zijn nog relatief hoog voor toepassing binnen bedrijven. Beeldtelefonie is een applicatie in de telefoonserver. Beveiliging is inderdaad belangrijk, zegt Spaargaren, maar die is hoe dan ook noodzakelijk voor het bedrijfsnetwerk. Voor Voice-over-IP zullen nauwelijks andere voorzieningen nodig zijn. Het is immers net zo belangrijk dat bedrijfsgegevens goed beveiligd zijn als het voorkomen dat iemand het bedrijfsnetwerk binnenkomt en gratis gaat bellen! Desgewenst kan encryptie gebruikt worden voor gevoelige gesprekken. Alcatel Telecommunications Review (4e kwartaal 2005) bevat een interessante beschrijving van een open diensten-architectuur (Open Service Delivery Environment) met uitgebreide mogelijkheden voor de verrekening (charging and billing) van geleverde diensten in een multi-mediale omgeving. Hiermee kunnen niet alleen telefoon- en televisiediensten afgerekend, maar ook bestellingen in internet en reserveringen geplaatst worden. De abonnee kan vooral zelf bepalen wat hij wenst uit te geven aan diverse categorieën (vast, mobiel, belbundels, abonnementen en videoop-aanvraag), onderverdeeld in rekeningen voor de gezinsleden of in verenigingen. Hiermee kunnen de afgenomen diensten tot een bepaalde limiet direct afgerekend worden en aan het eind van de maand een gespecificeerde rekening gepresenteerd worden. Zo n functie is essentieel voor een toekomstig multiservice platform. Casema John Touw is programmamanager telefonie bij Casema, een van de vijf grote kabelbedrijven in Nederland. Enkele kabelbedrijven hebben destijds telefonie aangeboden onder de naam Priority, maar Casema niet. Touw: Ze deden hun naam geen eer aan. Zij gebruikten VoIP via de normale internetverbinding, zonder enige prioriteit en dus onbetrouwbaar. Bovendien was deze oplossing te duur. De populaire Skype-telefoon biedt ook geen garantie voor kwaliteit. Hij vertelt dat de huidige oplossing beter en goedkoper is; die werkt volgens de internationale kabelnorm EuroDOCSIS 1.1. Hierbij worden de internet- en de VoIP-verbindingen gescheiden over de coax aansluitkabel naar de wijkcentrale gevoerd. De extra bandbreedte voor het telefoonkanaal wordt automatisch toegewezen, zodat de Quality of Service gegarandeerd is en onafhankelijk van het gebruik van de coaxkabel. De gebruiker hoeft geen internetabonnement te hebben. Touw: Maar we hebben natuurlijk Nieuwsbrief Breedband - Jaargang 4, nummer januari pagina 4

5 wel aantrekkelijke aanbiedingen voor de combinatie van telefonie en breedband! Casema heeft plannen om binnen niet al te lange tijd over te stappen op EuroDOCSIS 2.0 voor het aanbieden van multimediadiensten. De normale analoge of DECT-telefoon wordt aangesloten op een multi-terminal adapter (MTA) die de analoge spraak digitaliseert en in IP-pakketten onderbrengt voor versturing via een eigen kanaal over de coaxkabel; de MTA verzorgt tevens de signalering. De coaxkabel wordt in de wijkcentrale aangesloten op glasvezel, waarbij het gesprek wordt overgezet op de IP-backbone. Alle gesprekken gaan naar een soft-switch, die zorgt voor de routering naar andere Casema-abonnees of naar de openbare telefoonnetten. Het terugpad doorloopt dezelfde weg in omgekeerde volgorde. Spaargaren: Wij gebruiken onze eigen soft-switch, vooralsnog geen SIP-centrale. De routeertabellen in de soft-switch zijn gekoppeld met onze Customer Relations Management Systeem. De standaard 10-cijferige telefoonnummers worden gebruikt; rond de 80 procent van de overstappers laten hun KPN-nummer porteren naar Casema. Kabelbedrijven werken dus met traditionele toestellen. Is het ook mogelijk om IP-telefoons te gebruiken? Touw: Dat kan ook bij ons, maar we leveren dat nog niet omdat IP-telefoons duur zijn en nog niet in consumentenwinkels liggen. Ik zie dat wel als de nabije toekomst, want met een IP-toestel kun je met een breedbandverbinding overal ter wereld bellen en gebeld worden via de Casema-centrale. Hein van Steenis Product Aanmeldigen voor Scarlet-pakket Rond consumenten hebben interesse getoond in het ScarletOne-pakket dat ADSL- en telefoondiensten in één pakket bundelt, zegt de directie van Scarlet Telecom. Eind 2005 had het bedrijf klanten ingeschreven op het product, ongeveer gelijk verdeeld tussen België en Nederland. De klanten van ScarletOne genereren een gemiddelde omzet per gebruiker (ARPU) van circa 65 euro per maand. Ongeveer 35 procent van alle aanmeldingen wordt uiteindelijk niet omgezet in een contract, omdat de klanten niet kredietwaardig blijken, hun huidige ADSL- en/of telefoniecontract niet tijdig kunnen opzeggen, of na aanmelding afzien van de koop. In Nederland krijgen de Scarlet One-klanten naast ADSL en een vaste lijn ook een SIM-kaart voor mobiele telefonie. Toch activeert slechts de helft van de klanten de SIM-kaart. Klanten die wel gebruik maken van de SIM-kaart geven gemiddeld 30 euro per maand uit aan mobiele diensten. In België krijgen ScarletOne klanten niet automatisch een SIM-kaart toegestuurd, vanwege een verbod op koppelverkoop, en dus ligt het aantal mobiele abonnees daar lager. Toch vindt het bedrijf het belangrijk vanuit strategisch oogpunt mobiele telefonie in België te blijven aanbieden. Eigen netwerken In België, waar Scarlet volgens eigen zeggen de op twee na grootste telecomaanbieder is, heeft het bedrijf ongeveer DSL-aansluitingen. Scarlet is met Alcatel begonnen om een eigen ADSL2+ netwerk te bouwen en verwacht voor het einde van 2006 ongeveer 75 procent van de Belgische bevolking te bereiken. In gebieden waar het bedrijf nog geen dekking heeft, gebruikt Scarlet het netwerk van Belgacom. In Nederland verwacht de directie later dit jaar een besluit te nemen over het bouwen van een eigen DSL-netwerk. Sinds november 2005 gebruikt Scarlet, naast het netwerk van BBned, ook het KPN-netwerk voor de ScarletOne-diensten. De onderneming overweegt momenteel of het goedkoper is een eigen netwerk te bouwen of ADSL-diensten bij KPN af te nemen, mede met het oog op de intentie van KPN om voor 2010 een VDSL-netwerk aan te leggen. Scarlet is ook bezig het distributienetwerk uit te breiden. Sinds kort maakt het bedrijf gebruik van de 705 winkels van Kruidvat om zijn producten te verkopen. Volgens de directie is de reclamecampagne van vorig jaar een succes gebleken. De naamsbekendheid van Scarlet is gestegen tot 70 procent eind 2005, ten opzichte van slechts 3 procent een jaar eerder. Investeringen Volgens de CFO van Scarlet is van de 75 miljoen euro die vorig jaar werd opgehaald bij investeerders nog geld over. Het bedrijf blijft rondkijken naar mogelijke acquisities van bedrijven en/of klanten. Scarlet heeft 10 miljoen euro uitgegeven om een overeenkomst met MCI af te kopen en nog eens 25 miljoen euro besteed aan de overname van Tiscali België. Verder heeft Scarlet een deel van de opbrengst geïnvesteerd in het nieuwe netwerk in België en is een deel aan marketingcampages in België en Nederland uitgegeven. Nieuwsbrief Breedband - Jaargang 4, nummer januari pagina 5

6 Nieuws Breedband Philips lanceert VoIP-telefoons Microsoft heeft in samenwerking met Philips Electronics en de Amerikaanse divisie van de Japanse fabrikant Uniden een aantal VoIP telefoons op de markt gebracht. De toestellen kunnen gebruikt worden via landlijnen of internet en zijn ontwikkeld om het gebruik van Microsoft s Live Messenger te bevorderen. Het nieuwe Messenger systeem is momenteel beperkt verkrijgbaar in een beta versie en zal naar verwachting later dit jaar in vele landen verkrijgbaar zijn. Philips verwacht dat de telefoons tegen het voorjaar op de markten in Europa, Latijns America en Azië zullen verschijnen. Philips Electronics lanceert ook in samenwerking met internetcommunicatiebedrijf Skype een VoIPtelefoon. Het toestel, de VoIP321, krijgt een dubbele functie waardoor gebruikers gratis met Skype kunnen bellen, maar ook gewone telefoontjes kunnen plegen via landlijnen. Philips brengt het toestel in mei op de Europese markt uit en in juli op de Amerikaanse markt. Kabel C-COR CHP Max5000 voor Multikabel Kabelbedrijf Multikabel heeft een bestelling geplaatst bij het Amerikaanse netwerkbedrijf C-COR voor de levering van het CHP Max5000 systeem. Dit systeem vormt een onderdeel van de uitbreiding van het netwerk door Multikabel dat voorziet in vergroting van de bandbreedte voor diensten als internet, Voice over IP en digitale televisie. Multikabel heeft meer dan aansluitingen op het netwerk. Het bedrijf verwacht het CHP Max5000 systeem eind januari in gebruik te nemen. Telenet integreert dochteronderneming Het Belgische communicatiebedrijf Telenet integreert dochteronderneming Telenet Solutions, dat telecomdiensten levert aan ondernemingen, in de bestaande onderneming om de groepsstructuur te vereenvoudigen, dit meldt De Tijd Datanews. De overname heeft geen gevolgen voor personeel en klanten. Eerder fuseerde Telenet al met zijn dochters MixtICS (de kabeltelevisieactiviteiten van Electrabel) en PayTVCo (het vroegere Canal+). Telenet Solutions heeft ongeveer klanten, vooral in de klein en middenzakelijke markt, maar heeft ook grote bedrijven als Agfa, Colruyt en KBC als klant. DSL Wanadoo voert starttarief in Wanadoo Nederland gaat per eind februari een starttarief voor nationale telefonie van 4 cent in rekening brengen voor ADSL-klanten met telefonie. Tot dusverre werd voor vaste telefonie binnen Nederland geen starttarief gerekend. Een telefoontje mag nog wel van onbeperkte duur zijn. Tegelijkertijd meldt Wanadoo tegenover Telecompaper dat de tarieven van vast naar mobiel vanaf diezelfde datum met 12 procent worden verlaagd. Wanadoo claimt na de invoering van de starttarieven nog steeds het meest aantrekkelijke gecombineerde telefonie en internetabonnement aan te bieden. Demon verhoogt ADSL-snelheden Internetprovider Demon verhoogt in februari de snelheden van zijn ADSL-pakketten voor consumenten. De snelheidsverhoging geldt voor alle netwerken waar Demon gebruik van maakt. DSL Express wordt uitgebreid met twee ADSL2+-abonnementen. Demon-pakketten huidig per DSL Express 512 downstream 512 Kb/s 1,5 Mb/s upstream 256 Kb/s 768 Kb/s price 19,95 euro 21,95 euro DSL Express 1024 downstream 1 Mb/s 3 Mb/s upstream 512 Kb/s 1 Mb/s price 29 euro 31 euro DSL Express 2048 downstream 2 Mb/s 6 Mb/s upstream 1 Mb/s 1 Mb/s price 34,50 euro 36,50 euro DSL Express 4096 downstream 4 Mb/s 12 Mb/s upstream 1 Mb/s 1 Mb/s price 55 euro 59 euro DSL Express 8196 downstream 8 Mb/s 16 Mb/s upstream 1 Mb/s 1 Mb/s price 65 euro 75 euro De huidige pakketten blijven naast de nieuwe abonnementen bestaan. Klanten kunnen dus gebruik blijven maken van hun huidige snelheid met de huidige prijs. Klanten worden niet automatisch ge-upgrade maar kunnen opnieuw kiezen voor een snelheid. Dat is uniek in de Nederlandse DSL-markt, stelt Demon tegenover Telecompaper. De bestaande producten worden niet meer aangeboden aan nieuwe klanten. Internet Eén op de vier klanten maakt gebruik van internetbankieren In 2005 maakten in totaal 2,6 miljoen Belgen gebruik van internetbankieren, volgens een analyse van Belgian Internet Mapping. Het aantal klanten dat van het internet gebruikmaakt steeg tussen 2003 en 2004 met 50 procent. Momenteel bankiert één op de vier klanten online. Het internet wordt vooral gebruikt voor het maken van overschrijvingen. Van de vier grootste banken heeft Fortis de meeste internetklanten. Nieuwsbrief Breedband - Jaargang 4, nummer januari pagina 6

7 Bedrijf Ethernet-oplossingen voor de komende 15 jaar IT-managers gaan ervan uit dat er elke drie tot vijf jaar geïnvesteerd moet worden in nieuwe hard- en software, maar van bekabelinginfrastructuur verwachten ze dat het vijftien tot twintig jaar meegaat. Dat is niet verwonderlijk, aangezien het een lastige klus is om kabels te vervangen. Dat betekent echter wel dat een bedrijf zou moeten investeren in innovatieve bekabelingtechnologie die berekend is op de eisen en wensen die voor dezelfde periode kunnen ontstaan. Waar de laatste jaren de vraag naar bandbreedte bij consumenten rigoureus toeneemt, daar is de vraag in het bedrijfsleven nog eens een veelvoud hiervan. Hierbij is de norm verlegd naar Gigabit-LAN s: 10 Gigabit-backbones met Gigabitverbindingen naar iedere computer. Volgens Koen ter Linde, Managing Director Western Europe van Systimax, en Arie van der Horst, Technical Consultant Netherlands, is er een grote investeringsbereidheid onder bedrijven die nu voor de keuze staan. Systimax verdient zijn geld met de kabelinfrastructuur die in bedrijfsgebouwen gelegd wordt en die daarna zo n 15 jaar moet voldoen. Volgens Ter Linde en Van der Horst zijn gestructureerde bekabelingsystemen een uitzondering in de snel veranderende wereld van informatietechnologie. Onderzoek over bedrijfsbekabeling, dat Systimax wereldwijd onder IT-managers uitvoerde, liet zien dat 72 procent kiest voor een 1 of 10 Gigabitverbinding. In Nederland ligt dit percentage nog hoger (88%). Unshielded twisted pair Beiden zijn ervan overtuigd dat stabiliteit van de performance het meest belangrijk is voor fysieke infrastructuur. De ontwikkeling van kabels is enorm belangrijk om de stabiliteit bij toenemende bandbreedte te kunnen garanderen. Met name de ontwikkeling op het gebied van Unshielded twisted pair (UTP) kabels hebben ertoe geleid dat deze nu in staat zijn gegevens over te dragen met een snelheid van 10 Gbps. Hierdoor is het mogelijk gebruik te maken van goedkopere en meer installatievriendelijke bekabeling in toepassingen die tot voor kort alleen aan andere mediatypes werden voorbehouden (coax en glasvezel). UTP-kabels zorgen voor een minimale elektromagnetische interferentie (EMI) door iedere conductor van een kabelpair zodanig te matchen dat iedere interferentie wordt uitgesloten. Dit heet balanced circuit. Wanneer dit optimaal is, is er geen sprake van ruis. Een andere ontwikkeling is die van Categorie 6-bekabeling, waarmee de transmissie-eigenschappen worden aangeduid. De Categorie 6-standaard werd ontwikkeld met het oog op een aanzienlijke verbetering in bandbreedte (bijna het dubbele van Categorie 5e) voor betrouwbare ondersteuning van Gigabit Ethernet over de gespecificeerde maximale frequentie van 250 MHz. Inmiddels is de Categorie 6a-bekabeling in de conceptfase beland, om te voldoen aan de eisen van 10 Gbps Ethernet of deze zelfs overschrijdt. Het frequentiebereik haalt hiermee 500 MHz. Vast blijft vast Volgens Ter Linde en Van der Horst zien IT-managers de investeringen terug doordat de stabiliteit van de netwerken door dergelijke ontwikkelingen gegarandeerd worden. Ze geven aan dat investeringen op dit vlak niet onderschat moeten worden, als een bedrijf er voor de volgende vijftien jaar mee vooruit kan. Beiden zijn er van overtuigd dat de core infrastructuur vast is en vast blijft. Wireless toepassingen zijn complementair en kunnen puur voor de flexibiliteit van bijvoorbeeld de werkplek worden ingezet. In de toekomst zal alles over IP gaan en dat vergt een hoop bandbreedte. Systimax Solutions biedt geïntegreerde, end-to-end connectiviteitsoplossingen voor spraak-, data-, video- en gebouwbeheersystemen. Systimax Solutions, onderdeel van CommScope, heeft een productportfolio dat bestaat uit geavanceerde koper-, glasvezel-, patching- en draadloze oplossingen. Ontwikkeling 100 Mb/s Ethernet 1 Gb/s Ethernet 10 Gb/s Ethernet R&D gaat van start (bekabeling en apparatuur) ~ Bekabeling beschikbaar voor horizontaal 1991 (aanloop naar standaard Cat. 5) 1995 (Cat. 5e) 1998 (Cat. 6) 2004 (GigaSPEED X100 Solution) Snelle groei bekabeling in horizontaal (Cat. 5e) 2001 (Cat. 6) 2006 Standaarden goedgekeurd 1995 (bekabeling) (apparatuur) 1999 (apparatuur) 2000 (bekabeling) 2006 Apparatuur beschikbaar voor LANbackbone Installatie van apparatuur voor desktopverbinding van start Snelle groei van apparatuur voor desktopverbinding /9 Tabel: Tijdpad voor 100 Mb/s, 1 Gb/s en 10 Gb/s Ethernet via koper. Bron: White paper Systimax GigaSPEED X10D Waarom. Nieuwsbrief Breedband - Jaargang 4, nummer januari pagina 7

8 Overheid Nieuwe licenties voor fixed wireless diensten De Belgische regelgever, het BIPT, heeft een nieuwe oproep gelanceerd voor fixed wireless licenties in 10,15-10,30 en 10,50-10,65 Mhz frequentieband. Operatoren die daarvan gebruik willen maken moeten hun kandidatuur voor eind januari indienen. De nieuwe oproep komt in feite neer op een herkansing. Enkele maanden, geleden, in oktober vorig jaar, lanceerde de regelgever reeds een licentie-oproep. Daarop reageerde één operator (het BIPT wil niet zeggen welke), maar die voldeed niet aan de vereisten. Met de nieuwe procedure wil de regelgever de kandidaat wellicht een herkansing bieden. Veel meer belangstelling wordt er niet verwacht. Weinig enthousiasme Er was in België nooit veel enthousiasme voor Fixed Wireless diensten, die destijds beschouwd werden als een alternatief voor de local loop ontbundeling. Begin 2001 werden vijf licenties uitgereikt. Die gingen naar Belgacom, LandTel, het Waalse MET, het Amerikaanse AxxesOne (dat Formus overnam).en Mac Telecom dat Iparix/Winstar inpalmde. Enkel Mac Telecom ging commercieel van start. Belgacom beperkte zich tot een aantal testen. Mac Telecom, dat een minieme basisinvestering van 1 miljoen euro deed, is opgericht door ex-medewerkers van Broadnet. Het biedt draadloze snelheden van 512 tot 2 Mbit/s over een afstand tot 5 km. Het maakt gebruik van de Alcatel LMDS-apparatuur, maar kon in een overbekabeld land zoals België totnogtoe weinig klanten overtuigen. Mac Telecom richt zich uitsluitend tot de zakelijke markt voor internet en lan-interconnectie. Midden vorig jaar kwam Clearwire op de proppen met een draadloos aanbod voor de residentiële markt. Beiden opereren in de 3,5 Mhz frequentieband. Clearwire heeft inmiddels een 42 procent belang in Mac Telecom genomen. Clearwire is eind 2004 opgericht door Graig McCaw die in 93 steenrijk werd na de verkoop van zijn mobiele netwerkdiensten aan AT&T Wireless voor liefst 11,5 miljard dollar. Het maakt gebruik van wat het zelf als een pre-wimax technologie bestempelt. Het netwerk is gebaseerd op het Expedience systeem van NextNet, een bedrijf dat eerder door McCaw gekocht is. Vandaag staan er in Brussel een tiental antennes die op de 3,5 Mhz frequentie uitzenden en elk in een radius van 1,5 km breedbanddiensten aanbieden met snelheden van 1 tot 3 Mbit/s downstream en 256 tot 512 upstream. De investering in België bedraagt enkele miljoen euro. Wachten op WiMAX-licenties De regelgever is ook van plan om later dit jaar, mogelijk rond de zomerperiode, de licentieprocedure voor WiMAX-licenties te starten. Er moeten eerst nog wat technische en praktische problemen uit de weg gewerkt worden. Zo wordt de frequentieband deels ingenomen door de openbare televisie- en radio-omroep, de VRT. Die moet dan uit de frequentie gekocht worden. De regelgever wil ook een deel van de frequentie behouden voor diensten zonder vergunning zoals op universiteitscampussen. Overigens is er ook veel kritiek op de regelgever, die te zwak is en de concurrentie onvoldoende aanzwengelt door aantrekkelijkere tarieven aan Belgacom op te leggen voor zijn wholesale breedbandaanbiedingen. We zijn nog steeds bij de duurste in Europa. We hebben het kostenmodel door een consultant laten nagaan. Belgacom vraagt minstens 50 procent teveel, vertelt Christine Castelein, managing director van MCI België en voorzitter van het Operatorenplatform. Het is ongehoord dat er van de 5,2 miljoen telefoonlijnen slechts ontbundeld zijn. En met de nieuwe tarieven zijn we geen stap verder. De breedbandontbundelingstarieven gaan zelfs omhoog! Er is een duidelijk gebrek aan liberalisering op het vlak van de netwerktoegang. We slagen er maar niet in om een einde te maken aan dat monopolie, aldus Castelein. Luc Blyaert Nieuws ISP s maken beloofde snelheden niet waar De snelheden die providers beloven worden niet altijd waargemaakt. Gemiddeld wordt 78 procent van de beloofde downloadsnelheid behaald. Bij twee op de vijf consumenten is dit zelfs minder dan 60 procent. Over het algemeen zijn de Nederlandse internetters dan ook weinig enthousiast over de verbinding. Slechts 1 op de 3 beoordeelt de eigen internetverbinding met uitstekend of zeer goed. Dat blijkt uit een onderzoek dat MarketResponse en iping Research hebben uitgevoerd onder huishoudens. Een verbindingssnelheid die feitelijk lager is dan beloofd wordt door veel consumenten niet direct opgemerkt. Pas als die verbinding meer dan een kwart lager is dan het abonnement belooft leidt dat tot zoveel onvrede dat die klanten een vertrek overwegen. Van de zeven grootste providers met afstand het beste qua verbindingssnelheden. Maar ook deze ISP maakt gemiddeld genomen 10 procent van de beloofde snelheid niet waar, zo zegt het onderzoek. Naast een te lage snelheid kan de verbinding ook helemaal uitvallen. Maar liefst de helft van alle Nederlandse internetters heeft het afgelopen halfjaar een storing gehad in de verbinding. Een groot deel van die klanten (40%) is niet te spreken over de wijze waarop met de storing wordt omgegaan door de provider. Nieuwsbrief Breedband - Jaargang 4, nummer januari pagina 8

9 Nieuws Quarantaine-oplossing tegen virussen Internetprovider Demon heeft een nieuw wapen tegen wormen, virussen en trojans geïmplementeerd. Het Demon-netwerk beschikt voortaan over een zogenaamde quarantaine-oplossing, waarbij besmette PC s selectief van het netwerk worden verwijderd en alleen nog toegang krijgen tot de noodzakelijke tools om de besmetting te verwijderen. De oplossing is afkomstig van Quarantainenet uit Enschede, dat het product heeft ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit Twente. Met het nieuwe systeem hoeft Demon niet langer te wachten op meldingen van alerte gebruikers bij het opsporen van besmette PC s in het eigen netwerk, maar kan het zelf pro-actief ingrijpen. Wireless KPN neemt Attingo over KPN neemt de Nederlandse de aanbieder van openbare internetvoorzieningen en zakelijke communicatiefaciliteiten op luchthaven Amsterdam Schiphol, Attingo over. Maandelijks maken ruim reizigers gebruik van de diensten van Attingo op Schiphol, waaronder ook breedband internetten via zowel vaste PC s als draadloze Wi-Fi hotspots. Hierdoor vormt Schiphol de meest gebruikte hotspot van Nederland. In 2005 is het gebruik van draadloos breedband internet op Schiphol ruim verdrievoudigd ten opzichte van het jaar daarvoor. Daarnaast exploiteert Attingo beheerde kantoorvoorzieningen voor zakelijke reizigers, met, naast vaste en draadloze internetvoorzieningen, ook privé kantoorruimtes en post- en telefoniediensten. De overname past in het streven van KPN om altijd en overal de beste communicatiemogelijkheden te kunnen bieden. De overname heeft geen consequenties voor de medewerkers van Attingo. Het bedrijf wordt na de overname geïntegreerd binnen KPN HotSpots, een dochteronderneming van KPN. Telenet rust Q8 Luxemburg uit met Wi-Fi In december 2005 heeft Telenet Luxemburg uitgerust met een hotspot in de Carestel-locatie te Wasserbillig langs de E44 South (Trier, Brussel- Luxemburg). De hotspot gaat binnenkort geactiveerd worden, meldt Zi-Biz. Begin 2006 zullen tevens de resterende Q8-locaties in Luxemburg uitgerust worden met hotspots van Telenet. Voor de connectiviteitsvoorziening in Luxemburg wordt samengewerkt met Cegecom. Na deze uitrol zullen een dertigtal Telenet Hotspots actief zijn in Luxemburg (voornamelijk Q8 locaties). Het justitiepaleis in het Belgische Luik beschikt nu ook over draadloze internettoegang. Telenet heeft de infrastructuur van het justitiepaleis uitgerust met drie hotspot-relais. De draadloze internettoegang is vooral bedoeld voor de advocaten die naar het gerechtsgebouw komen om te pleiten en hun cliënten te ontmoeten. De draadloze internetverbinding zal vooral handig zijn om bijvoorbeeld tijdens juridische expertisevergaderingen in de grote hal dossierstukken te raadplegen of uit te wisselen. Ook externe bezoekers kunnen op de hotspot verbinding maken met het internet. Telenet levert momenteel ruim 450 hotspots in heel België, waaronder 95 in Wallonië en 27 in de provincie Luik. Gratis Wi-Fi service in Amsterdam De Ierse leverancier van gratis draadloos internet gebruikers, free-hotspot.com, kondigde in oktober 2005 aan een pan-europees programma te willen lanceren om gratis Wi-Fi naar cafés, hotels, pubs, restaurants, winkelcentrums, transit zones en andere openbare plaatsen te brengen. Het bedrijf biedt inmiddels wereldwijd op ruim locaties hotspots aan. Amsterdam is een van die locaties. De hotspots zijn gratis voor zowel de internetgebruiker als de locatie eigenaar. De leverancier levert zowel de benodigde hardware als de software kosteloos aan de eigenaar. Free-hotspot.com heeft een online directory met gratis HotSpots, waarop Amsterdam momenteel in de top tien van Europese steden staat met gratis draadloze internettoegangen. Freehotspot.com installeert inmiddels naar eigen zeggen doorlopend gratis HotSpots in Nederland en de rest van Europa. Nintendo sluit Wi-Fi deal met T-Mobile Nintendo heeft een overeenkomst gesloten met T-Mobile Netherlands voor de lancering van de Nintendo Wi-Fi Connection. Nintento DS bezitters kunnen voortaan wereldwijd videogames spelen. Er zijn drie mogelijkheden om verbinding te maken met de Nintendo Wi-Fi Connection: Gamers kunnen een van de ruim 600 T-Mobile Wi-Fi hotspots gebruiken die over Nederland zijn verspreid. Spelers kunnen de dichtstbijzijnde hotspot vinden door naar nintendowifi.nl te gaan en daar hun stad en postcode in te voeren. Nintendo zal ook Nintendo Wi-Fi toegangspunten installeren bij een aantal grote videogame-verkooppunten in Nederland en gamers die beschikken over een breedband internetverbinding kunnen thuis gebruik maken van de gratis Wi-Fi gaming service. De gamer heeft dan een Wi-Fi toegangspunt nodig, zoals een draadloze Wi-Fi-router en een actieve breedband internetverbinding. Als iemand niet beschikt over een draadloos toegangspunt, kan een Nintendo Wi-Fi USB Connector worden aangeschaft. Deze connector kan in de USB-poort van een PC worden gestoken en biedt Wi-Fi-toegang via een bestaande breedband internetverbinding. Nieuwsbrief Breedband - Jaargang 4, nummer januari pagina 9

10 Nieuws Mobiel Op GPRS gebaseerde betaalterminal Op korte termijn komt het Belgische technologiebedrijf Keyware met een draagbare terminal op de markt die gebruik maakt van GPRS-technologie. Dat meldt Tijdnet. De terminals zijn geschikt voor marktkramers, horecabedrijven en deur-aan-deurverkopers en volgens het concern goedkoper in communicatiekosten dan de bestaande toestellen op basis van gewone GSM-technologie. Keyware gaat daarmee de concurrentie aan met marktleider Banksys. De terminals haalt Keyware bij Thales en Sagem, het Belgische concern levert de software. SF Alert GPS track and trace-systeem SF Alert lanceert eind januari in Nederland Block, een GPS-systeem voor ritregistratie en het bewaken en traceren van auto s. Het product wordt in samenwerking met KPN op de Nederlandse markt gebracht. Block, een apparaat dat qua grootte kan worden vergeleken met een pakje sigaretten, bevat een parkeer en blokkeer functie, wat betekent dat het word geactiveerd zodra de contactsleutel wordt verwijderd. Wanneer het voertuig wordt verplaatst zonder gebruik van de contactsleutel of wanneer het alarm afgaat, ontvangt de eigenaar via SMS een melding hiervan. Verder bevat het GPS-systeem een zoekfunctie waarmee een auto opgespoord kan worden. Via de beveiligde website kan de auto getraceerd en gevolgd worden. Block beschikt ook over een kilometerregistratiesysteem. Het product wordt op de consumentenmarkt aangeboden voor 199 euro. Een maandabonnement in combinatie met een KPN Internet-GO abonnement gaat waarschijnlijk 15 euro all-in kosten. Block komt later ook beschikbaar voor de boot en de fiets. SF Alert is nog in overleg met verzekeraars om het product met premiekorting aan te bieden. SF Alert verwacht binnen een jaar tot producten te verkopen. De consument kan Block zelf inbouwen of laten inbouwen door gespecialiseerde bedrijven. Foto: Block VRT laat kijkers te veel SMS-en In België is ophef ontstaan over het stemmen via SMS bij verschillende televisieprogramma s. Volgens Het Laatste Nieuws wordt door de Belgische publieke omroep VRT slechts één stem per mobiele telefoon geteld, maar heeft de omroep verzuimd dat duidelijk te vermelden. Kijkers die per verkiezing meerdere keren hun stem via SMS hebben uitgebracht, hebben in feite wel betaald voor meerdere stemmen maar slechts een enkele stem uitgebracht. De omroep ontvangt per 10 cent per SMS. De VRT heeft inmiddels toegezegd om bij de voorrondes van het Europese Songfestival aan de kijkers te zullen melden dat selchts één stem per aansluiting wordt geteld. Deze gang van zaken kwam aan het licht bij de Miss België-verkiezing. Huidig Miss Virginie Claes had haar sponsor en vrienden duizenden extra SMS berichten laten sturen voor haar verkiezing. Eerder ontstond in Nederland beroering over SMS stemmen toen een oud-deelnemer van TVshow Big Brother beweerde dat producent Endemol de uitslagen met SMS stemmingen manipuleerde. Content Nederlander koopt het minst op internet Vergeleken met de meeste andere Europeanen, kopen Nederlanders minder producten via internet, blijkt uit een onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van de prijs- en productvergelijker Kelkoo. De Nederlander koopt gemiddeld drie producten per halfjaar op het internet. Hiermee staat Nederland onderaan, op gelijke voet met Italië. Nederlanders schaffen relatief wel de meeste vakanties online aan. Echter als naar de hoogte van de uitgaven gekeken wordt, staat Nederland in de middenmoot met gemiddeld zo n 600 euro voor het gemiddelde van drie aankopen per halfjaar. Fransen geven het minst uit. Zij betalen gemiddeld 373 euro voor gemiddelde 6 artikelen die ze in een halfjaar kopen. De Britten staan bovenaan, zij geven gemiddeld meer dan 1200 euro uit op internet. De Nederlandse koopt echter niet alleen vakanties op internet, ook theater- en bioscoopkaartjes blijken populair. Zoom.in verdubbelt kijkcijfers Leverancier van online videonieuws, Zoom.in heeft bekend gemaakt dat in 2005 de nieuwsvideo s van het bedrijf in totaal 37,9 miljoen keer bekeken zijn, waarmee de kijkcijfers ten opzichte van 2004 ruim zijn verdubbeld (55% groei). De video s werden in 2005, vanaf 10,6 miljoen unieke IP adressen bekeken, een groei van 51 procent ten opzichte van De doelgroep van 13 to 49 jarigen bleek verantwoordelijk voor meer dan 75 procent van alle aanvragen. De nieuwe Zoom.in landen België en Frankrijk hebben in totaal 15 procent van de kijkcijfers gerealiseerd. De groei van Internet Televisie verklaart Zoom.in uit het toegenomen aanbod, de uitbreiding van het aantal distributie partners en de introductie in België en Frankrijk. Tot de best bekeken nieuws items van Zoom.in in 2005 behoren onder andere Winnie de Poema duikt op bij de Veluwe met Nieuwsbrief Breedband - Jaargang 4, nummer januari pagina 10

11 Nieuws aanvragen, nieuw zoogdier op Borneo ontdekt met aanvragen en KNMI kondigt weeralarm af met bezichtigingen. De verwachting is dat de groei in 2006 fors blijft toenemen. Met de start van Zoom.in videonieuws in Spanje, Italië en Duitsland is houdt het bedrijf rekening met wederom een verdubbeling tot minimaal 70 miljoen aanvragen. Belangstelling in digitale kranten groeit De Nederlandse uitgeverijen zien het aantal abonnees voor de papieren kranten dalen, en constateren tegelijkertijd dat de belangstelling voor digitale krantenversies toeneemt. In het derde kwartaal van 2005 had de Volkskrant bijna abonnees voor zijn e-paper. Lezers van de Volkskrant kunnen voor ruim 150 euro per jaar een abonnement nemen op de digitale versie van de krant in combinatie met de papieren zaterdageditie. De krant heeft onlangs ook een lang-weekend-abonnement geïntroduceerd. Daarbij ontvangen lezers de papieren versie van de krant van donderdag, vrijdag en zaterdag en hebben zij toegang tot de digitale versie van de krant. Hiervoor hebben zich inmiddels mensen aangemeld. Voor een losse versie van de digitale Volkskrant bestaat nog nauwelijks belangstelling. Dit jaar hoopt de Volkskrant dat het abonneeaantal voor de digitale combinatieabonnementen zal stijgen tot NRC Handelsblad had in het derde kwartaal ruim abonnees voor de in november 2004 begonnen pdf-versie van de krant. Volgen NRC Handelsblad is dat aantal inmiddels opgelopen tot Uit cijfers van Het Oplage Instituut (HOI) blijkt dat de (kern)oplages van de PCM-kranten (de Volkskrant, NRC Handelsblad en Trouw) in het derde kwartaal van 2005 met 1,9 procent zijn gedaald. Alleen de oplage van Trouw steeg, dankzij de invoering van het tabloidformaat, met 1,2 procent. Volgens PCM zouden de cijfers anders zijn uitgevallen als de betalende abonnees van de e-papers en weekendabonnementen zouden zijn meegenomen in de HOIcijfers. Volgens de krantenuitgever was er in dat geval sprake geweest van een groei van 3 procent van het aantal betalende klanten in het derde kwartaal van De Telegraaf maakt geen precieze abonneeaantallen voor zijn digitale versie bekend. Volgens de krant gaat het om enkele duizenden. Kruidvat internetapotheek Drogisterijketen Kruidvat heeft plannen om in Nederland een internetapotheek te lanceren. Apotheker Jacques Waterval, die eerder de initiatiefnemer was van de internetapotheek DocMorris en nu bij Kruidvat verantwoordelijk is voor farmacie, heeft dat verklaard tegenover MarketingData. Waterval gaat de definitieve plannen binnenkort voorleggen aan moederbedrijf AS Watson. Kruidvat Nederland wordt daarbij gebruikt als proeftuin. Radio & Televisie BeTV vecht vergunningen Belgacom TV aan De Franstalige betaaltelevisiezender BeTV daagt Belgacom TV-onderdeel Skynet imotion Activities (SiA) voor de rechtbank van koophandel van Brussel. BeTV wil dat SiA geen TV-programma s meer mag uitzenden omdat het onrechtstreeks een publieke aandeelhouder heeft, wat in strijd zou zijn met de regels van de Franse Gemeenschap. BeTV vecht de vergunningen aan voor films-op-aanvraag (pay per view), voor 11 TV (een programma over Belgisch voetbal), voor 11 TV pay per view en voor Via Calcio (Italiaans voetbal). Bedrijven Belgacom en Telindus akkoord Belgacom en Telindus laten weten dat het openbaar bod op alle uitstaande aandelen en warrants van Telindus op 6 januari 2006 met succes werd afgesloten. 90,86% van de aandelen Telindus werd ingebracht in het bod. De prijs van de aangeboden aandelen van Telindus Group zal uiterlijk op 18 januari 2006 aan de verkopers van aandelen worden betaald. De komende dagen wordt bij de CBFA een nieuw bod ingediend om de resterende aandeelhouders de kans te geven hun aandelen en warrants tegen dezelfde voorwaarden in te brengen. Belgacom en Telindus hebben eind vorig jaar overeenstemming bereikt over een partnerschap waarbij Telindus binnen de Belgacom Groep als afzonderlijke onderneming zal worden behouden met een eigen merk, identiteit, cultuur en waarden. Deze beslissing kwam n.a.v. de recente besprekingen tussen de Raden van Bestuur van de beide ondernemingen. Belgacom handhaafde haar bod op alle uitstaande aandelen van Telindus tegen 16,60 euro per aandeel in cash. Overloaded ook in 2006 verliesgevend De onlangs door Endemol aan het Noorse The Mobile Media Company verkochte mobiele spelletjes maker Overloaded zal ook dit jaar nog verlies boeken, als gevolg van flinke investeringen, tekent Planet Multimedia op uit de mond van Ashu Mathura, oprichter en directeur van Overloaded. Volgens Mathura is Endemol erin gelsaagd om Overloaded met een boekwinst te verkopen. Het 150 medewerkers tellende The Mobile Media Company wil eind 2006 naar de beurs. Overloaded mag van de nieuwe eige- Nieuwsbrief Breedband - Jaargang 4, nummer januari pagina 11

12 Agenda Colofon Nieuwsbrief Breedband is een tweewekelijkse uitgave en verschijnt 24 x per jaar en wordt electronisch verstuurd als PDF naar persoonlijke e- mail adressen. Nieuwsbrief Breedband wordt uitgegeven door Telecompaper. Abonnementen Een abonnement kost EUR 175,00 per jaar. Een volgend abonnement kost EUR per lezer. Een bedrijfs abonnement tot 10 lezers kost EUR 950,- per jaar. Abonnementen kunnen elk nummer ingaan en gelden voor minimaal een jaar. Prijswijzigingen voorbehouden. Alle prijzen zijn exclusief btw. Opzeggen kan tot 2 maanden voor het einde van de abonnementsperiode. Daarna wordt het abonnement automatisch verlengd. Redactie Ed Achterberg, Kamiel Albrecht, Erik Compter, Luc Blyaert, Leonie Janssen, Maarten Langeveld, Martine Tylee. Informatie en berichten kunt u sturen naar: info@telecompaper.com Abonnementinformatie Telefoon : sales@telecompaper.com Uitgever Telecompaper BV Postbus 356, 3990 GD Houten, Tel: , Fax: info@telecompaper.com ISSN: Copyright Telecompaper. All rights reserved. Reproduction or redistribution in any form without prior written permission of Telecompaper is prohibited. Telecom paper sees to the utmost reliability of all news publications. naar expanderen. Mathura verwacht dit jaar nog zo n tien extra spelontwikkelaars aan te trekken. De omzet van Overlaoded bedroeg in 2005, 1 miljoen euro. Hiermee kwam het bedrijf niet uit de kosten. Ook in 2006 verwacht het bedrijf verliesgevend te zijn. KPN spendeert 88 miljoen aan adverteren KPN is nummer twee in de top 100 Nederlandse adverteerders met een bruto advertentie uitgave van 88 miljoen euro om het KPN merkt te promoten. In totaal gaf de KPN Groep 120 miljoen euro uit in 2005, schrijft het tijdschrift Marketing Tribune, gebruikmakend van de cijfers van Nielsen Media Research. Nr. Bedrijf Bedrag 2 KPN 88 mln euro 12 Vodafone 35 mln euro 23 T-Mobile 29 mln euro 25 UPC 28,6 mln euro 39 Orange 20 mln euro 52 Planet Media Groep 18 mln euro 67 T for Telecom 16 mln euro 72 Tele2 14,6 mln euro 74 Belcompany 14,5 mln euro 78 Scarlet 14 mln euro 84 Versatel 13 mln euro Skynet neemt Extenseo over Belgacom Skynet neemt het Belgische Search Engine Marketing (SEM) bedrijf Extenseo over. Met de overname van Extenseo wordt Skynet een belangrijke speler op de Belgische Search Engine Solutions markt. Search Engine Marketing is een marketingtechniek die de bedrijven helpt om hun websites zodanig in te richten dat zij hoog op de resultatenlijst van zoekmachines zoals Google, Yahoo, Excite, MSN en/of Askjeeves terechtkomen wanneer op bepaalde zoektermen wordt gezocht. Skynet wil haar aanbod van geïntegreerde diensten voor bedrijven uitbreiden teneinde zo goed mogelijk te kunnen voorzien in de behoeften aan digitale marketing. Extenseo werd in 1998 opgericht en was pionier en marktleider op het gebied van webmarketing en SEM. Het bedrijf telt 12 medewerkers en houdt zich sinds 2002 uitsluitend bezig met Search Engine Marketing. Extenseo realiseert momenteel 85 procent van haar omzet in België en 15 procent in Frankrijk, Luxemburg en Nederland. Tiscali benoemt Luca Scano tot managing director Tiscali NL Tiscali SpA heeft Luca Scano benoemd tot directeur van Tiscali Nederland. Scano volgt Patricia Spuijbroek op die onlangs de directie heeft verlaten. Scano werkt sinds 2000 bij Tiscali. Zo is hij hoofd geweest van de M&A activiteiten en tot 2003 was hij ook de Investor Relations Officer van de Groep. ESA lanceert Europese navigatiesatelliet ESA heeft op 28 december de eerste satelliet van het Europese navigatienetwerk Galileo gelanceerd. Vanaf de Russische lanceerbasis Baikonoer in Kazachstan brengt een Sojoez-raket Giove-A naar de ruimte. Giove-A is op weg naar een middelhoge baan om de aarde, ruim kilometer boven het oppervlak. De satelliet is de eerste van een netwerk dat uiteindelijk uit dertig satellieten zal bestaan. Het Galileo satellietnavigatienetwerk is een gezamenlijk initiatief van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en de Europese Unie en zal de tegenhanger vormen van het Amerikaanse GPS. De zonnepanelen van Giove-A zijn van Nederlandse makelij en gefabriceerd door het Leidse bedrijf Dutch Space. Agenda januari, Het 7e nationale e-learning congres, Utrecht, SBO januari, The fixed mobile convergence, London (GB), Informa Telecoms & Media januari, Softswitches & Media Gateways, London (GB), Informa Telecoms & Media januari, Fixed Mobile Convergence, London (GB), Informa Telecoms & Media januari, Telecom Finance 2006, London (GB), BroadGroup januari, Broadband DRM 2006, London (GB), Informa Telecoms & Media 7-8 februari, NTCA Expo 2006, San Diego (US), DSL Forum 8 februari, Internet Caucus, Washington DC (US), Net Caucus 8-9 februari, 2006 Media Summit, New York (US), McGraw Hill Companies februari, ExpoCOMM Mexico, CentroBanamex (MX), DSL Forum 22 februari - 3 maart, Apricot - Perth 2006, Perth (AU), DSL Forum 27 februari - 1 maart, Telecoms World Scandinavia, Stockholm (SE), Terrapinn 6-7 maart, MVNO Strategies & Markets USA, California (US), Informa Telecoms & Media 6-8 maart, IPTV World Forum,, London (GB), Junction 6-8 maart, Carriers World Asia 2006, Hong Kong (CN), Terrapinn 6-10 maart, Fixed Mobile Convergence Congress USA, California (US), Informa Telecoms & Media 8 maart, De connected world van M2M, Nijmegen, Heliview Nieuwsbrief Breedband - Jaargang 4, nummer januari pagina 12