General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 1

Transcriptie

1 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 1 Naam: Karin Windt!Leeftijd: 33 Locatie: Nederland Contact: karinwindt@levente.nl / Publicatie: Stichting ADD Nederland: Datum: 01 november 2010 Onderwerp: General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder Doel: Onderzoek naar gender verschillen / erfelijkheid van ADD bij 175 volwassenen (1a) Aantal vragen in onderzoek: 100 vragen Volledig geretourneerde formulieren: 176 van 210 volledig ingevulde formulieren retour Aantal deelname formulieren uitgesloten van onderzoek: 32 van 210 Doel bereikt: Gedeeltelijk Gender informatie deelnemers: 107 vrouwen (1d) / 69 Mannen (1e) Aantal paginaʼs: a: DOEL Doel van dit onderzoek was het verkrijgen van meer inzicht in de erfelijkheid van ADD en comorbiditeiten. Vooralsnog wordt er in de wetenschap nog voornamelijk onderzoek gedaan bij kinderen (jongens en meisjes door elkaar) dus het leek mij interessant om de antwoorden van volwassen mannen en vrouwen met de diagnose ADD Overwegend onoplettend type - Attention Deficit Disorder, naast elkaar te leggen en de verschillen + mate van erfelijkheid te onderzoeken. Ook wilde ik graag nader verklaren waarom het aantal mensen met de diagnose ADD in de afgelopen 7 jaar significant is gestegen. Het aantal mensen met een concentratiestoornis lijkt voor veel mensen op dit moment buiten proportioneel. Een belangrijke oorzaak van het toegenomen aantal mensen met ADD is de bekendheid van ADD zelf. Het overwegend onoplettend type was in tegenstelling tot het hyperactieve type ADHD, in 2004 nog volledig onbekend. Als ervaringsdeskundige heb ik mij de afgelopen 7 jaar fulltime bezig gehouden met deze groep via mijn persoonlijke website. Ondertussen ben ik gestart met een eigen onderneming als Consultant, heb ik 2 boeken over ADD geschreven en heb ik op onafhankelijke wijze een Stichting opgericht en drie keer de landelijke ADD-dag georganiseerd. In oktober 2009 vond ik via mijn persoonlijke website Levente 176 mensen bereid om mee te werken aan een onderzoek naar ADD. Het betreft het eerste onderzoek in Nederland, specifiek naar het overwegend onoplettend type. De resultaten worden op 01 november 2010 gepubliceerd op de website van Stichting ADD Nederland:

2 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 2 1b: WERKWIJZE Deelnemers aan dit onderzoek werden schriftelijk 100 vragen en stellingen voorgelegd waarvan een groot deel bestond uit kenmerken van stoornissen uit het autistisch spectrum, persoonlijkheidsstoornissen (waaronder bijvoorbeeld Borderline) en de verschillende typen concentratiestoornissen: ADD, ADHD en het gecombineerde type AD/HD. Er is in grote mate rekening gehouden met eventuele comorbiditeiten. Ook werd de prevalentie van de angst/paniek stoornis, depressie, een slaapstoornis, een rekenstoornis en dyslexie getest. Mannen en vrouwen werden gescheiden onderzocht waardoor verschillende resultaten tussen de sekse zijn ontstaan. Aan het onderzoek namen 107 vrouwen en 69 mannen met de diagnose ADD - Overwegend onoplettend type deel. Er vond geen telefonisch of persoonlijk contact plaats. Het onderzoek heeft plaatsgevonden via en internet. 1c: CONCLUSIE Hoewel het onderzoek met succes kon worden afgerond en veel inzicht geeft in de huidige problemen en vraagstukken rond de diagnostiek van ADD, kon het doel van deze studie niet volledig worden bereikt. Op basis van de resultaten van dit onderzoek moet ik vast stellen dat de diagnose ADD bij slechts 28 personen van de 176 deelnemers, op zuivere wijze kan worden bevestigd. De diagnose ADD is in de meeste gevallen onjuist gesteld. Wel zijn er concentratieproblemen aanwezig. Deze uitspraak vraagt om nadere uitleg, zie 1d (vrouwen) en 1e (mannen). 1d: ADD VROUWEN Hoewel een concentratiestoornis bij vrouwen op dit moment veel vaker wordt herkend als tijdens een eerdere steekproef in 2006, blijkt er in de psychiatrie nog steeds onvoldoende inzicht te bestaan in de symptomen van de verschillende typen concentratiestoornissen. De diagnose ADD wordt te vaak onterecht gesteld. Dit verklaard de epidemie van ADD in 2009 en Ondanks dit gegeven bestaat er nog steeds onderdiagnostiek met betrekking tot het overwegend onoplettend type Attention Deficit Disorder. Vrouwelijke deelnemers (107) in dit onderzoek voldoen in de meeste gevallen aan kenmerken van het gecombineerde type concentratiestoornis AD/HD (een combinatie van ADD en het hyperactieve type ADHD) in plaats van het overwegend onoplettend type. 51% van de deelneemsters hebben meer dan 3 kenmerken van hyperactiviteit en tenminste 3 kenmerken van impulsiviteit. Hindernissen op het gebied van inactiviteit, energieverdeling, planning en organisatie (te laat komen en vergeetachtigheid) zijn vrijwel niet aanwezig. Ook zijn deze vrouwen over het algemeen niet chaotisch. 27% van de vrouwelijke deelneemsters heeft kenmerken van een ontwikkelingsstoornis. Zij hebben bijvoorbeeld veel moeite met intimiteit en lichaamscontact. Met aanraking hebben zij minder moeite. Deze vrouwen hechten al jaren in grote mate aan een vaste structuur en hebben hier ook geen problemen mee. Het kost hen moeite om lichaamstaal te interpreteren en de sociale interactie verloopt moeizaam. Er bestaat geen behoefte aan afwisseling en zij raken niet snel verveeld van terugkerende taken. Ook zie ik geen klachten m.b.t. dromerigheid, het hebben van veel gedachten en snel afgeleid raken. De oorzaak van hun gedrag en concentratieproblemen moet mogelijk ook elders worden gezocht dan het autistisch spectrum. Kenmerken van de Borderline persoonlijkheidsstoornis trof ik tij-

3 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 3 dens dit onderzoek veel minder aan dan aanvankelijk gedacht. In slechts enkele gevallen is de diagnose Borderline bijgesteld naar ADD of er is sprake van comorbiditeit. Bij 20% van de 107 vrouwen kon ik in het geheel geen concentratieprobleem bevestigen. Zij hebben onvoldoende beperkingen in de concentratie om een stoornis in de concentratie vast te kunnen stellen. Daartegen gebruikt 71% van de 107 vrouwelijke deelneemsters wel stimulerende, dopamine verhogende medicatie. Het aantal vrouwen dat medicatie gebruikt is in vergelijking met 2006 fors gestegen. Kenmerken ontwikkelingsstoornis (Vrouwen) ADD / ADHD / AD/HD / anders 27% 73% Geen concentratiestoornis (Vrouwen) Concentratieproblemen / Concentratiestoornis 20% 80%

4 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! Medicatie gebruik (Vrouwen) 71% K. Windt 4 Geen medicatie gebruik 29% Problemen rond verslaving en drugsgebruik zijn laag. Deze cijfers liggen bij de mannen een stuk hoger, met name op het gebied van kleine criminaliteit. (Blz. 19: 13a-13b) 50% van de vrouwen zegt echter onderhevig te zijn aan depressie en voelt zich tenminste eens per week down / neerslachtig. Depressie (Vrouwen) Geen (ernstige) depressie 50% 50%

5 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 5 Een opvallend onderdeel uit het onderzoek bij de vrouwen betrof de seksualiteit. 36 van de 107 vrouwen zegt in het dagelijks leven regelmatig gebruik te maken van haar seksualiteit om een doel te bereiken Daarbij maakt de helft gebruik van haar uiterlijk. Als vrouw vond ik het een beetje teleurstellend om te lezen dat 64 van de 107 vrouwen meent dat zij wanneer zij instemmen met een date en mee uit worden genomen door een partner, ongeacht de uitkomst hiervan (een leuke of een minder leuke date) iets verschuldigd is aan deze partner en daar iets voor terug dient te doen. De mannen zijn het hier duidelijk niet mee eens en delen deze verwachting niet. 1e: ADD MANNEN Net als bij de vrouwen voldoet het overgrote deel van de mannelijke deelnemers (69) niet aan de kenmerken van het overwegend onoplettend type Attention Deficit Disorder omdat hyperactiviteit en impulsiviteit sterk aanwezig zijn. 42% voldoet aan meerdere kenmerken van impulsiviteit. Hyperactiviteit komt daarbij in mindere mate voor: 29% van de mannen heeft meerdere kenmerken van hyperactiviteit. Onder de mannen is tijdens dit onderzoek wel een nieuwe categorie in het leven geroepen: 23% van de deelnemers voldoet in alle opzichten aan de kenmerken van ADD maar heeft 3 of minder kenmerken van hyperactiviteit en impulsiviteit. Het is aan de hand van dit onderzoek moeilijk vast te stellen of kenmerken van het gecombineerde type AD/HD onder de mannen domineert, of dat het gaat om het hyperactieve, impulsieve type. Op basis van de antwoorden was dit bij de vrouwen meer inzichtelijk. Bij slechts 7% van de mannelijke deelnemers kon de diagnose ADD, overwegend onoplettend type zonder enige twijfel bevestigd worden. Daarnaast voldoet 18 van de 69 mannen aan meerdere kenmerken van een stoornis uit het autistisch spectrum. Net als bij de vrouwen komt depressie onder de mannen veel voor: 26 van de 69 mannen hebben tenminste eens per week depressieverschijnselen. 15 mannen zeggen dat hun persoonlijke leefomgeving in verwaarloosde staat is. Bij de vrouwen is dit 6x het geval. Hyperactiviteit Impulsiviteit Overwegend onoplettend 42% 29% 7% 23% ADD + max. 3 AD/HD

6 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 6 2: LEEFTIJD DEELNEMERS In de onderstaande tabel treft u een overzicht van de leeftijd van de deelnemers aan dit onderzoek. Bij zowel de mannen als de vrouwen is de diagnose ADD vaker gesteld in de leeftijd van 32 tot en met 37 jaar, (in het rood) opgevolgd door de leeftijd van 18 tot en met 23 jaar bij de vrouwen en 24 tot en met 27 jaar bij de mannen. Op de volgende pagina is hier een overzichtelijke grafiek van gemaakt. 2a: VROUWEN 2b: MANNEN Leeftijd Aantal Leeftijd Aantal 18-23!! !! !! !! !! !! !! !! !! 00 Onbekend:! Totaal 107 Vrouwen 18-23!! !! !! !! !! !! !! !! !! 00 Onbekend:! Totaal 69 Mannen

7 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 7

8 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! Mannen (69) K. Windt 8 Vrouwen (107) Verdeling van percentage mannelijke en vrouwelijke deelnemers met de diagnose ADD in dit onderzoek 39% 61% De diagnose ADD wordt volgens dit onderzoek vaker gesteld bij vrouwen als bij mannen. 3: Leeftijden in cijfers van mannelijke en vrouwelijke deelnemers gecombineerd: !! !! !! !! !! !! !! !! !! 00 Unknown:! Totaal 176

9 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 9 3a: ADD, leeftijd deelnemers mannen en vrouwen: Onderstaande diagram laat in percentages zien in welke leeftijd de diagnose ADD vaker voorkomt onder de deelnemers van dit onderzoek. (Percentage mannen en vrouwen gecombineerd) % % 13% 14% 26% 15% --4a: ERFELIJKHEID (107 vrouwen met de diagnose ADD) Aantal vrouwelijke deelnemers met een ADHD vader: 04 Aantal vrouwelijke deelnemers met een ADHD moeder: 03 Aantal vrouwelijke deelnemers met gecombineerde type vader: 02 Aantal vrouwelijke deelnemers met gecombineerde type moeder: 00 Aantal vrouwelijke deelnemers met ADD vader: 07 Aantal vrouwelijke deelnemers met ADD moeder: 04 4b: Maar liefst 60 van de 107 vrouwelijke deelnemers geven aan dat zij geen directe familieleden hebben met de diagnose ADD, het gecombineerde type ADD/ADHD of het hyperactieve type ADHD. Gezien de hoge mate van erfelijkheid van ADD is deze uitslag zeer verassend. In de diagnostiek van ADD is mijns inziens dan ook veel meer aandacht voor erfelijkheid noodzakelijk. In dit onderzoek hebben slechts 20 deelnemers een vader, moeder of grootouder met ADD of ADHD. Concentratieproblemen, inactiviteit of hyperactiviteit moeten voor directe familieleden van iemand met een potentiële diagnose ADD herkenbaar zijn. Voorts moeten deze concentratieproblemen al vanaf de vroege jeugd aanwezig zijn. De uitslag van dit deel van het onderzoek roept opnieuw vragen op omtrent de juiste diagnose van een zeer groot aantal deelnemers aan dit onderzoek. Een ernstig ongeluk of proble-

10 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 10 men bij de geboorte kunnen mogelijk concentratieproblemen teweeg brengen. Het is niet aannemelijk dat dit bij al deze 60 vrouwelijke participanten het geval is. AFWIJKING 4b: ADD was een generatie terug nog volledig onbekend. De diagnose ADD werd dan ook in Nederland vrijwel niet gegeven. Dit zou mogelijk kunnen verklaren waarom mensen die in de afgelopen 10 jaar de diagnose ADD hebben gekregen, geen andere familieleden hebben bij wie een concentratiestoornis bekend is. Toch zou dit bij het geven van de diagnose ADD eerst uitgebreid onderzocht moeten worden middels gesprekken met naasten en familieleden. Overigens werd tijdens dit onderzoek ook gevraagd naar concentratieproblemen bij kinderen, broers, zusters, neven, nichten en grootouders. Zie 6a tot en met 6f. 5a: ERFELIJKHEID - MANNEN (69) Aantal mannelijke deelnemers met een ADHD vader: 00 Aantal mannelijke deelnemers met een ADHD moeder: 00 Aantal mannelijke deelnemers met een gecombineerde type AD?HD vader: 00 Aantal mannelijke deelnemers met een gecombineerde type AD/HD moeder: 01 Aantal mannelijke deelnemers met een ADD vader: 05 Aantal mannelijke deelnemers met een ADD moeder: 07 5b: 30 van de 69 mannen met een diagnose ADD - Overwegend onoplettend type Attention Deficit Disorder geven aan dat zij geen andere familieleden hebben met een concentratiestoornis. Slechts 13 van de 69 mannelijke deelnemers is zich bewust van tenminste 1 ouder of grootouder met overeenkomstige problemen. Volgens de resultaten van dit deel van het onderzoek, komt het hyperactieve/impulsieve type ADHD niet voor in het leven van de ADD man. Ook suggereren de resultaten dat ADD vaker wordt doorgegeven door de moeder dan de vader als het gaat om jongens met ADD. Opmerkingen uit 4b zijn gezien deze resultaten ook van toepassing in 5a en 5b. 6a: ERFELIJKHEID ADD - MANNEN: 06 mannelijke deelnemers van 69 totaal hebben kinderen. 6b: Uiteenzetting mannelijke deelnemers met ADD, met kinderen die tevens een concentratiestoornis hebben. In totaal hebben 6 mannen de volgende kinderen: Mannelijke deelnemers met tenminste 1 zoon met ADD: 03 Mannelijke deelnemers met tenminste 1 dochter met ADD: 04 Mannelijke deelnemers met tenminste 1 zoon met ADHD: man heeft tenminste 1 dochter met ADHD 01 man heeft tenminste 1 dochter met het gecombineerde type AD/HD

11 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 11 6c: ERFELIJKHEID ADD - VROUWEN 17 vrouwelijke deelnemers van 107 totaal heeft kinderen. 6d: Uiteenzetting vrouwelijke deelnemers met ADD, met kinderen die tevens een concentratiestoornis hebben. In totaal hebben 17 vrouwen de volgende kinderen: Vrouwelijke deelnemers met tenminste 1 zoon met ADD: 05 Vrouwelijke deelnemers met tenminste 1 dochter met ADD: 05 Vrouwelijke deelnemers met tenminste 1 zoon met ADHD: 06 Vrouwelijke deelnemers met tenminste 1 dochter met ADHD: 01 Vrouwelijke deelnemers met tenminste 1 dochter met het gecombineerde type: Uit 176 deelnemers met ADD hebben 21 van 23 ouders met kinderen, kinderen met een concentratiestoornis. Dit is voldoende informatie om vast te stellen dat een volwassene met ADD of het gecombineerde type, zeer waarschijnlijk kinderen krijgt met ADD, ADHD of het gecombineerde type. Bovendien is de kans erg groot dat een ADD moeder kinderen krijgt met het hyperactieve/impulsieve type concentratiestoornis. Diagnostiek van ADD blijkt in de groep met kinderen veelal correct e - ERFELIJKHEID VROUWEN MET ADD - BROER / ZUS (107) 10 vrouwelijke deelnemers met de diagnose ADD hebben tenminste 1 broer met ADHD 02 vrouwelijke deelnemers met de diagnose ADD hebben tenminste 1 zus met ADHD 01 vrouwelijke deelnemer met de diagnose ADD heeft tenminste 1 broer met ADD 02 vrouwelijke deelnemers met de diagnose ADD hebben tenminste 1 zus met ADD --- 6f - ERFELIJKHEID MANNEN MET ADD - BROER / ZUS (69) 01 mannelijke deelnemer met de diagnose ADD heeft tenminste 1 broer met ADHD. 03 mannelijke deelnemers met de diagnose ADD hebben tenminste 1 zus met ADHD

12 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt mannelijke deelnemers met de diagnose ADD hebben tenminste 1 broer met ADD 01 mannelijke deelnemer met de diagnose ADD heeft tenminste 1 zus met ADD a: Overige aandoeningen in directe familie van 107 vrouwen met de diagnose ADD 29 vrouwelijke deelnemers hebben directe familieleden met diabetes 22 vrouwelijke deelnemers hebben directe familieleden met een vorm van autisme 18 vrouwelijke deelnemers hebben directe familieleden met een persoonlijkheidsstoornis 50 vrouwelijke deelnemers hebben directe familieleden met een depressie 15 vrouwelijke deelnemers hebben directe familieleden met Alzheimer 26 vrouwelijke deelnemers hebben directe familieleden met een verslaving 17 vrouwelijke deelnemers hebben directe familieleden met een eetstoornis 20 vrouwelijke deelnemers hebben directe familieleden met een schildklierprobleem --- 7b: Overige aandoeningen in directe familie van 69 mannen met de diagnose ADD 15 mannelijke deelnemers hebben directe familieleden met diabetes 12 mannelijke deelnemers hebben directe familieleden met een vorm van autisme 15 mannelijke deelnemers hebben directe familieleden met een persoonlijkheidsstoornis 30 mannelijke deelnemers hebben directe familieleden met een depressie 04 mannelijke deelnemers hebben directe familieleden met Alzheimer 16 mannelijke deelnemers hebben directe familieleden met een verslaving 08 mannelijke deelnemers hebben directe familieleden met een eetstoornis 11 mannelijke deelnemers hebben directe familieleden met schildklierproblemen

13 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 13 8a - MEDICATIE 76 vrouwelijke deelnemers van 107 totaal gebruiken stimulanten / ADHD medicatie 8b - MEDICATIE 45 mannelijke deelnemers van 69 totaal gebruiken stimulanten / ADHD medicatie Medicatie gebruik mannen 65% Medicatie gebruik vrouwen 71% Geen gebruik stimulanten 35% Geen gebruik stimulanten 29%

14 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 14 9a: Voor welk doel maakt u gebruik van het PGB - VROUWEN 02 x Coaching, personal coach 11 x Professional organizer, huishoudelijke hulp, schoonmaakster 01 x ADD 10 x Ondersteunende begeleiding, structuur 02 x Financiële hulp 01 x School 04 x Activerende begeleiding 02 x Opvoedondersteuning, gezinsbegeleiding 01 x Neurofeedback b - Voor welk doel maakt u gebruik van het PGB - MANNEN 03 x Coaching, personal coach 01 x Professional organizer, huishoudelijke hulp, schoonmaakster 00 x ADD 09 x Ondersteunende begeleiding, structuur 00 x Financiële hulp 01 x School begeleiding, ondersteuning 02 x Activerende begeleiding 01 x Opvoedondersteuning, gezinsbegeleiding 01 x Neurofeedback 01 x Psycholoog 01 x Verwerking verleden 01 x Inzicht in ADD verkrijgen 01 x Kwaliteit van het leven verbeteren

15 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt deelnemers van 176 totaal (combinatie mannen en vrouwen) maakt gebruik van PGB 14 mannen maken met de diagnose ADD maken gebruik van het PGB 23 vrouwen met de diagnose ADD maken gebruik van het PGB 03 mannen en vrouwen wisten niet dat het PGB bestond / per ongeluk laten verlopen a - Werk en inkomen - Mannen ADD (69) 11 mannen werken niet en geven ADD aan als reden 15 mannen werken in deeltijd en geven aan dat dit grotendeels komt door ADD 01 man werkt in deeltijd en geeft aan dat ADD hierbij geen rol speelt 07 mannen werken fulltime als zelfstandig ondernemer 06 mannen werken parttime als zelfstandig ondernemer 13 van de 60 mannen werkt als zelfstandig ondernemer 06 mannen zijn volledig arbeidsongeschikt 04 mannen werken parttime en zijn gedeeltelijk arbeidsongeschikt 42 van de 69 mannen werken fulltime 02 mannen geven een onduidelijk antwoord, VUT etc b - Werk en inkomen - Vrouwen ADD (107) 28 vrouwen werken niet en geven aan door toedoen van ADD (19 x ook werkloos) 33 vrouwen werken parttime en geven aan dat dit voornamelijk komt door ADD 21 vrouwen werken parttime om andere redenen dan ADD (studie, pensioen etc.) 15 vrouwen werken geheel niet, voornamelijk in verband met studie, kinderen, VUT etc. 04 vrouwen werken fulltime en zijn zelfstandig ondernemer 05 vrouwen werken parttime als zelfstandig ondernemer 09 van de 107 vrouwelijke deelnemers werkt als zelfstandig ondernemer

16 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt vrouwen met ADD zijn volledig arbeidsongeschikt 04 vrouwen beschouwen pensioen en VUT als arbeidsongeschikt 09 vrouwen zijn gedeeltelijk arbeidsongeschikt 12 vrouwen werken fulltime 06 vrouwelijke deelnemers beschouwen huishoudelijke taken, helpen in de onderneming van hun partner of het opvoeden van kinderen als een parttime werk a - Werk en inkomen - VROUWEN (107) Zou u aan anderen met ADD adviseren om de werkgever op de hoogte te brengen over de diagnose ADD? JA: 75 NEE: 24 GEEN ANTWOORD: b - Werk en inkomen - MANNEN (69) Zou u aan anderen met ADD adviseren om de werkgever op de hoogte te brengen over de diagnose ADD? JA: 45 NEE: 20 GEEN ANTWOORD: a - Werk en inkomen - MANNEN (69) Heeft u een leidinggevende functie? JA: 14 NEE: 55

17 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 17 12: ONDERWIJS VOORKEUR - MANNEN Om de kwaliteit van onderwijs voor kinderen met een concentratiestoornis van het type overwegend onoplettend te vergroten werd aan de deelnemers gevraagd naar hun onderwijs voorkeuren. 12a: Onderwijs voorkeur lesomgeving - MANNEN 46% geeft de voorkeur aan een kleurrijke, gezellige lesomgeving. 43% geeft de voorkeur aan een prikkelarme, kale lesomgeving met wit-tinten. 10% geeft geen antwoord 12b: Onderwijs voorkeur wijze van toetsing / overhoren - MANNEN 70% geeft de voorkeur aan schriftelijk overhoren 27% geeft de voorkeur aan mondeling overhoren 04% geeft geen antwoord Mondeling Schriftelijk Geen antwoord 70% 27% 4% 12c: Onderwijs voorkeur leerwijze - MANNEN 46% geeft de voorkeur aan onderwijs in een groepje van 5 07% geeft de voorkeur aan klassikaal onderwijs 26% geeft de voorkeur aan 1 op 1 onderwijs 01% geeft de voorkeur aan leren met behulp van overhoren 10% geeft de voorkeur aan individueel onderwijs, alleen en teruggetrokken 03% geeft de voorkeur aan onderwijs in een studiegroepje Groepje van 5 Individueel Klassikaal Studiegroepje 1:1 onderwijs Geen anrwoord 3%6% 10% 1% 46% 26% 7% Hulp overhoren

18 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 18 12d: Onderwijs voorkeur lesomgeving - VROUWEN 65% geeft de voorkeur aan een kleurrijke, gezellige lesomgeving 27% geeft de voorkeur aan een prikkelarme, kale lesomgeving met wit-tinten 07% geeft geen antwoord 12e: Onderwijs voorkeur wijze van toetsing / overhoren - VROUWEN 51% geeft de voorkeur aan schriftelijk overhoren 40% geeft de voorkeur aan mondeling overhoren 02% Geeft de voorkeur aan overhoren op een andere manier 07% geeft geen antwoord Mondeling Schriftelijk Geen antwoord 40% Anders 51% 7% 2% 12f: Onderwijs voorkeur leerwijze - VROUWEN 46% geeft de voorkeur aan onderwijs in een groepje van 5 11% geeft de voorkeur aan klassikaal onderwijs 21% geeft de voorkeur aan 1 op 1 onderwijs 05% geeft de voorkeur aan leren met behulp van overhoren 02% geeft de voorkeur aan individueel onderwijs, alleen en teruggetrokken 07% geeft de voorkeur aan leren in een studiegroepje 07% geen antwoord Groepje van 5 Individueel Klassikaal Studiegroepje 7% 2% 5% 1:1 onderwijs Geen antwoord 7% 46% 21% 11% Hulp overhoren

19 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt Opmerkingen 12a-12f onderwijs voorkeur: Bij de mannen geven vrijwel evenveel deelnemers de voorkeur aan een gezellige, kleurrijke lesomgeving als het aantal mannen dat liever kiest voor een witte, kale lesomgeving. Het contrast is bij de dames groter: Onder de dames gaat bij 65% de voorkeur uit naar een kleurrijke lesomgeving. Onder zowel de mannen als de vrouwen bestaat een grote voorkeur voor onderwijs in groepjes van 5, gevolgd door 1 op 1 onderwijs. Klassikaal onderwijs is onder de deelnemers beduidend minder populair a: Criminaliteit / politie / justitie / Verslaving - MANNEN (69) In aanraking geweest met politie / justitie 21 - Voorwaardelijke straf gehad 08 - Taakstraf gehad - Gevangenis straf gehad 02 ADD is ter sprake geweest bij advocaat 01 Opgenomen geweest voor verslaving 04 Soort verslaving opname: Cocaine-base 01 / Cannabis 02 / Alcohol 01 Hulp gehad voor een (onbekende) verslaving (Geen opname) 05 Op dit moment een verslaving 05 (anders dan tabak / sigaretten) Soort verslaving: seks 01 / Alcohol 03 / online gokken 01 / Amfetamine 01 / Cannabis 01 Rookt tabak-sigaretten 23 / cocaine 01 / xtc 01 Gebruikt (soft)drugs: ja 12 / niet meer 02 Gevolgen (soft)drugs (Meerdere eigen antwoorden mogelijk) Betere concentratie 07 / introvert(er) 02 / eigen wereldje 01 / autistisch 01 / rustiger 04 / minder gedachten 01 / slaapmiddel 01 / ontspanning 04 / entertainer 02 / minder agressie 01 / euforie 02 / wantrouwend 03 / introverter 01 / duf 01 / misselijk 01 / discussiedrang 01 Gevolg alcohol (Meerdere eigen antwoorden mogelijk): Losser 10 / meer sociaal 04 / verkeerde beslissingen 01 / aantal dagen niet helder 02 / actiever-alert 04 / duf 05 / vrolijk 07 / rust 03 / ritalin effect 01 / drukker 01 / minder gedachten 04 / verdovend 02 / zelfverzekerdheid 02 / rustgevend 05 / lichthoofdig 01 / lef 01 / zweverig 01 / ideeen 02 / ontspannen 06 / meer open 01 / hoofdpijn 01 / minder agressief 01 / behulpzaam 01 / entertainer 01 / euforie 01 / afhankelijk stemming vooraf 02 / dronken 01 / luidruchtig 01 / veel praten 03 / jolig 02 / minder alcohol met medicatie 01 brutaler 01 / onhandiger 01 / weekend-drinker 07 / roekeloos 01 / misselijk 01 / lui 01 - Langer dan een week nuchter geweest in de afgelopen 30 dagen - nee: 18 - Kan niet langer dan een week volkomen nuchter zijn 07

20 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 20 13b Criminaliteit / politie / justitie / Verslaving - VROUWEN (107) In aanraking geweest met politie / justitie 05 - Voorwaardelijke straf gehad 01 - Taakstraf gehad 00 - Gevangenis straf gehad 00 ADD is ter sprake geweest bij advocaat 00 Opgenomen geweest voor verslaving 02 Soort verslaving opname: Cocaine 02 Hulp gehad voor een (onbekende) verslaving (Geen opname) 01 Op dit moment een verslaving 04 (anders dan tabak / sigaretten) Soort verslaving: seks 00 / Alcohol 01 / online gokken 00 / Amfetamine 00 / Cannabis 01 / Onbekend 03 Rookt tabak-sigaretten 36 / cocaïne 00 / xtc 00 Gebruikt (soft)drugs: ja 14 / niet meer 02 Gevolgen (soft)drugs (Meerdere eigen antwoorden mogelijk) Minder zorgen 01 / Rustiger 02 / Gezelliger 01 / Vergroot paniek 01 / Betere concentratie 01 / Moe 01 / Gelukkig 02 / Losser 01 / Ontspanning 02 / Ziek-misselijk 01 / Op adem komen 01 / Gevoel van vrijheid 01 / Niets 01 / Glimlach op mijn gezicht 01 / Lachkick 01 / Stoeispelletjes 01 / Over de grond rollen 01 / Lichamelijke rust 01 / Scherpe kantjes eraf 01 / Overzicht in mijn hoofd 01 / Vervang avond medicatie 01 / Paranoïde 01 / Blij 01 / Stuiterbal 01 / Grapjes maken 01 / Creativiteit boost 01 / Melig 01 / Kan niet stoppen 01 Gevolg alcohol (Meerdere eigen antwoorden mogelijk): Rustiger 06 / Meer praten 03 / Moe 04 / Misselijk 01 / Ervaar problemen van anderen niet 01 / Zorgen vergeten 01 / Opener 01 / Kan meer loslaten 02 / Minder gedachten 03 / dempend 01 / Versterkend 01 / Remmingen verdwijnen 02 / Ontspannend 03 / Losser 05 / Meer op mijn gemak 02 / Actiever / Socialer 03 / Spontaniteit 01 / Gelukkig gevoel / Drukker 01 / Toegankelijk 01 / Kan beter tegen lawaai 01 / Met medicatie snel dronken 02 / Mag niet met medicatie 01 / Verlies controle lichaam 01 / Kan gesprekken niet volgen 01 / Nog meer hyper 01 / Vrolijk 01 / Maak van muis een olifant 01 / Elastiek achtig 01 / Agressie 01 / Niets 02 / Avontuurlijk 01 / Verlies zelfbeheersing 01 / Huilbui 01 / Fysiek moe 01 / Ik ga dansen 01 / Langer dan een week nuchter geweest in de afgelopen 30 dagen - Nee: 18 Kan niet langer dan een week volkomen nuchter zijn

21 General study Predominantly inattentive type - Attention Deficit Disorder! K. Windt 21 IN DE ONDERSTAANDE PAGINAʼS TREFT U DE VOLGENDE OPEN VRAGEN: - 14: ERVARINGEN MET MEDICATIE - 15: WAAROM HEEFT U AAN DIT ONDERZOEK MEEGEDAAN - 16: OVERIGE OPMERKINGEN VAN DEELNEMERS : ERVARINGEN MET MEDICATIE - OPEN VRAAG (Mannen en vrouwen) Minder afwezig of plotselinge slaap overdag; kan beter stilzitten; kan beter rustig luisteren tijdens gesprekken; geen inzinkingen tijdens werk; steviger en kortere slaap 's nachts; onwillekeurige ooglidbewegingen/trekkingen. Van ritalin werd ik erg gejaagd in mijn hoofd, net of ik overgeconcentreerd was. Nu ik dextro amfetemine slik, ben ik veel rustiger en geconcentreerder. De citolapram zorgt er ook voor dat mijn emoties niet te veel schommelen. Meer focus, het lukt me beter om structuur aan te brengen in mijn dagelijks leven, en het onderscheiden van hoofd- en bijzaken gaat ook beter. rust, beter kunnen richten, mogelijkheid om stil te staan bij wat ik wil (keuze i.p.v impulsiviteit/automatisch zonder controle) minder opeenvolgende gedachtenreeksen Afvallen, licht verbeterde concentratie. Ik heb last van inslaap/ en slaapproblemen. Gevoel krijgen van overal jeuk en rode plekken op de armen en buik. BIJ COMBINATIE VAN CONCERTA (36MGR) EN MEER DAN 3X 10MGR RITALIN/DAG, LAST VAN ZWARE MISSELIJKHEID EN HOOFDPIJN, MET 3X 5 MGR. POSITIEF GE- VOEL. DOOR GEBRUIK CONCERTA "IETS" MEER OPGERUIMD IN MIJN HOOFD, MAAR MOMENTEEL GEEN VERBETERING MEER. Geconcentreerd / sociaal / geïnteresseerd / actiever / scherp/ helder