Programma. twitter: #ozdag

Transcriptie

1 Programma twitter: #ozdag

2 De SURF Onderzoeksdag is speciaal bedoeld voor onderzoekers en hun ondersteuners. Op de SURF Onderzoeksdag laten onderzoekers zien hoe ICT-methoden en -hulpmiddelen wetenschappelijk onderzoek, en de presentatie daarvan, kunnen verrijken en vernieuwen. De nieuwste nationale en internationale ontwikkelingen zullen de revue passeren. In keynote speeches en parallelsessies worden de mogelijkheden gepresenteerd. Inspirerende voorbeelden demonstreren de rol die ICT speelt in tekst-, data- en beeldanalyse en presentatie. Er zijn ook sessies over hoe ICT kan helpen bij het profileren van het eigen onderzoek, en over de link tussen onderzoek en onderwijs.

3 Programma 9.30 uur Ontvangst met koffie/thee Welkomstwoord door Wim Liebrand, directeur SURF Keynote Cameron Neylon, senior researcher bij het Britse Science and Technology Facilities Council (STFW): Network Enabled Research: Not just bigger or better, but fundamentally different Jos Engelen, voorzitter NWO Koffie/thee pauze Eerste ronde parallelle sessies Tweede ronde parallelle sessies Lunch Derde ronde parallelle sessies Vierde ronde parallelle sessies Koffie/thee pauze Keynote Richard Zijdeman, onderzoeker Sociologie aan de Universiteit Utrecht: myresearch Portal Afsluiting en uitreiking Verrijkte Publicatie van het jaar door Marc Dupuis, programmamanager ICT & Onderzoek SURF Borrel

4 Programma per track TRACK RONDE & TIJD spreker onderwerp/titel TEKST Antal van den Bosch (RU) Zwemmen in Tekst Groen/Beam Barend Mons (NBIC) Nanopublicaties Arjan van Hessen (Uwente) HLT-Infrastructure for the Humanities Maarten de Rijke (UvA) information and language processing DATA Jan Bot (LUMC) Blauw/Glow Marcel Das (CentERdata) Lars Ridder (NL e-science Center) Dries Heesakkers (UvA) Data processing in the Life Sciences, from small jobs to Big Data Innovatie in dataverzameling voor wetenschappelijk onderzoek: het MESS project Toepassing chemoinformatica Over ervaringen in het CARDS (Controlled Access to Research Data Stored securely) project BEELD&GELUID Anja Volk (UU) ICT bij musicologie Virtual Reality als ondersteuning van Oranje/Flash Roy Damgrave (UTwente) samenwerking Yolande Kolstee en Wim van Eck (AR Lab) Over de ontwikkeling van augmented reality headsets, brillen die het mogelijk maken virtuele beelden toe te voegen aan de fysieke wereld Sennay Ghebreab (VU) beeldherkenningsonderzoek PROFILEREN ONDERZOEK Paul Wouters en Rodrigo Costas (CWTS) Rood/Spark Jan Gutteling (UTwente) Jason Wilde (Nature) Featured Speaker Willem Bouten (UvA) Users, narcissism and control tracking the impact of scholarly publications in the 21st century Geen paniek, het is maar een verrijkte publicatie! Nature s responses to developments in scholarly communication Virtual labs als infrastructuur voor internationale samenwerking bij biodiversiteits onderzoek ONDERZOEK IN ONDERWIJS Adam Belloum (UvA) Opleiden van DataScientists Geel/Fluor Jikke Groot-Adema (UU) Virtual Research Environments (VRE) bij onderwijs Sylvia Moes (VU) Verrijkte Weblectures Toepassing e-learning techniek voor Annette Langedijk (UvA) onderzoekers

5 Overzicht zalen Sessies en hoofdprogramma vinden plaats in: - Auditorium - Fluor (geel) - Beam (groen) - Spark (rood) - Glow (blauw) - Flash (oranje)

6 Sprekers Hoofdprogramma Plenair in Auditorium Wim Liebrand Directeur SURF uur Welkom Plenair in Auditorium Cameron Neylon Senior wetenschapper bij de Britse Science and Technology Facilities Council (STFW) uur Network Enabled Research: niet alleen groter en beter, maar vooral fundamenteel anders. Internet heeft net als alle eerdere netwerktechnologie, zoals mobiele telefonie maar ook het schrijven zelf, de potentie om een kwalitatieve verandering teweeg te brengen in onze mogelijkheden als mens, organisatie en samenleving. De eerste contouren van de veranderingen in de ons ter beschikking staande onderzoekscapaciteit zijn zichtbaar. Hoe kunnen we de netwerkcapaciteit die internet ons biedt, gebruiken om wetenschappelijk onderzoek efficiënter en effectiever te maken? Plenair in Auditorium Jos Engelen Voorzitter NWO uur NWO en ICT en Onderzoek

7 Plenair in Auditorium Richard Zijdeman Onderzoeker Sociologie aan de Universiteit Utrecht Fellow aan de University of Stirling uur myresearch Portal Lancering van het demonstratiemodel van myresearch Portal Richard heeft als eerste onderzoeker myresearch Portal uitgeprobeerd. Via de portal krijgt een onderzoeker gadgets aangeboden van diensten die tot nu toe op verschillende plaatsen via internet worden aangeboden. Zo kan een onderzoeker de resultaten van zijn of haar onderzoek, zowel publicatie als onderzoeksdata, veilig opbergen. Hij of zij kan vervolgens een Verrijkte Publicatie maken. Plenair in Auditorium Marc Dupuis Programmamanager ICT & Onderzoek van SURF uur Uitreiking van de Verrijkte Publicatie van het jaar en afsluiting Tracks Track Tekst Zaal Beam Track Tekst Antal van den Bosch Trackvoorzitter: Martin Everaert Hoogleraar Syntaxis en Lexicon aan de Universiteit Utrecht en docent bij de opleiding Taalwetenschap Hoogleraar Example-based language modelling aan de Radboud Universiteit Nijmegen uur Zwemmen in tekst Zaal Beam Text mining is een combinatie van technieken uit de taaltechnologie en de data mining waarmee op grote schaal data, informatie en kennis uit teksten afgeleid kan worden. Meer dan ooit vullen we onze wereld met communicatie, en ons primaire middel is en blijft taal (tekst en spraak). Wikipedia, nieuwssites, blogs, en sociale media vullen onze schermen. Al dit meertalige en veelvormige communicatiegeweld is schitterend onderzoeksmateriaal voor

8 communicatiewetenschappers en taalkundigen. De techneuten-tussenlaag, de taaltechnologie, bouwt tools die zowel handig zijn voor de gebruiker (automatisch vertalen, automatische spellingcorrectie) als diepere inzichten geven aan onderzoekers over de bouwstenen van taal en verbale communicatie. Track Tekst Barend Mons Scientific Director van het Netherlands Bioinformatics Centre (NBIC), Universitair hoofddocent Biosemantiek aan het Universitair Medisch Centrum van de Erasmus Universiteit en de Universiteit Leiden, initiator van Concept Web Alliance (CWA) en escience Integrator bij het Netherlands escience Center uur Nanopublicatie in de context van escience Zaal Beam In een wereld met een toenemende complexiteit, speelt de interoperabiliteit van data een sleutelrol en zal data publishing de norm worden. Nanopublicatie is een vorm van datapublicatie. Barend beschouwt de toenemende complexiteit en nanopublicatie binnen de levenswetenschappen. Nieuwe technologieën hebben onze mogelijkheden om enorme datasets te creëren veranderd. Meer data wordt erkend als een cruciale bron voor onderzoek. Er zijn methoden ontwikkeld om enorme datasets, afkomstig uit diverse bronnen, te analyseren. De enorme verbeteringen in data mining en de technologie in meetinstrumenten hebben geleid tot een exponentieel groeiende stroom data; de data explosion in de levenswetenschappen. De toegenomen complexiteit vraagt ook om samenwerkingsomgevingen om de datasets aan te pakken, de baas te worden en te vertalen in inzichten. Projecten en programma s in de levenswetenschappen zijn in toenemende mate multidisciplinair en internationaal. Dit maakt samenwerking en data en informatieen kennismanagement steeds complexer en trekt dit over de grenzen van het eigen lab. Track Tekst Arjan van Hessen Onderzoeker Geesteswetenschappen bij Twente Universiteit en Universiteit Utrecht en Lid van Executive Board van CLARIN.nl uur HLT-Infrastructuur voor de Humaniora Zaal Beam De Geesteswetenschappen maken zowel voor onderzoek als voor de publicatie/disseminatie van dat onderzoek, steeds meer gebruik van digitale technieken. Het is eigenlijk niet meer goed voorstelbaar dat een onderzoeker maandenlang de archieven induikt op zoek naar data als de data al gedigitaliseerd zijn.

9 Er is wel een aantal potentiële bottlenecks. Vaak zijn de data op een eigen-wijze gedigitaliseerd en van metadata voorzien waardoor een applicatie niet zomaar gebruik kan maken van de data. Veel tools zijn gemaakt door techneuten die niet altijd de taal van de onderzoekers spreken waardoor het dikwijls erg moeilijk is om de beschikbare technologie te gebruiken. Tenslotte is er nog veel koudwatervrees cq onbekendheid: men kent elkaars producten niet. Het zes jaar durende Infrastructuur programma CLARIN probeert oplossingen te vinden voor de bottlenecks. Er wordt o.a. gewerkt aan standaardisering, kennisuitwisseling en centraal beheer en updating van tools en services. De nadruk die nu nog ligt op tekst wordt mogelijkerwijze in de nabij toekomst verruimd naar beeld en spraak/geluid. Track Tekst Maarten de Rijke Hoogleraar Information Processing and Internet bij het Instituut voor Informatica van de Universiteit van Amsterdam uur De volgende zoekmachine Zaal Beam Wat gebeurt er in het onderzoek rondom zoekmachines? Waar gaat het heen? Wat kan de zoekmachine van morgen en overmorgen? Lopend onderzoek aan zoekmachine-algoritmes wordt gekenmerkt door een toenemende diversificatie van interfaces, taken, types gebruiker, soorten tekst en andere informatie. Steeds meer, steeds sneller, en steeds meer divers. Interacties met gebruikers worden vastgelegd en leveren zowel computational als cognitieve inzichten op over zoeken en zoekgedrag. In toenemende mate worden deze inzichten ingezet zodat de zoekmachine volautomatisch en in real-time zijn gedrag aanpast aan het gedrag en de (vooral impliciete) feedback van gebruikers. Maarten illustreert deze ontwikkelingen aan de hand van enkele voorbeelden en identificeert de onderliggende trends.

10 Track Data Zaal Glow Trackvoorzitter: Scott Lusher escience Integrator echemistry bij het Netherlands escience Center Track Data Jan Bot Promovendus Universitair Medisch Centrum, Universiteit Leiden en e-architect bij e-biogrid uur Gegevensverwerking in de levenswetenschappen, van kleine projecten tot Omvangrijke Data Zaal Glow Met de komst van nieuwe sequencingtechnieken is het inmiddels mogelijk om het volledige genoom van iemand te ontrafelen. Onderzoekers kunnen zo de genetische oorzaken van ziektes onderzoeken. Aangezien tijdens het sequencen een enorme hoeveelheid data wordt gegenereerd, zijn grote opslag- en rekenfaciliteiten van essentieel belang. Jan Bot geeft een overzicht van de infrastructuur die momenteel gebruikt wordt. Daarnaast zal hij twee voorbeelden geven van de voordelen van deze infrastructuur voor het moleculair biologisch onderzoek. Track Data Marcel Das Directeur CentERdata, Instituut voor dataverzameling en onderzoek uur Innovatie in dataverzameling voor wetenschappelijk onderzoek: het MESS project Zaal Glow MESS is een geavanceerde faciliteit voor dataverzameling binnen de sociale wetenschappen. Kernelement is het LISS panel: een representatief panel bestaande uit ongeveer 5000 huishoudens (en 8000 individuen). Het panel is gebaseerd op een kanssteekproef. Huishoudens zonder computer of internet krijgen apparatuur en een internet aansluiting in bruikleen om mee te kunnen doen. Naast de maandelijkse vragenlijsten en experimenten worden innovatieve meetinstrumenten ingezet om data te verzamelen, zoals geavanceerde weegschalen en versnellingsmeters, maar ook smartphones. MESS is een publiek goed dat gratis toegankelijk is voor wetenschappelijk onderzoek. Het LISS panel kan worden gebruikt voor verzameling van nieuwe gegevens, maar ook bestaande gegevens worden via een op DDI3 gebaseerde data disseminatie tool vrij beschikbaar gesteld voor onderzoek.

11 Track Data Lars Ridder Senior escience engineer bij het Netherlands escience Center uur Over het gebruik van chemoinformatica bij het in kaart brengen van de metabole processen in biologische systemen. Zaal Glow Metabolomica is een techniek waarmee (veranderingen in) de metabolieten van een biologisch monster gedetailleerd in kaart worden gebracht. Dit is van groot potentieel belang voor ons inzicht in de biologische systemen en processen op scheikundig niveau. Vanwege de complexiteit van de datasets die met de huidige metabolomische platforms worden gegenereerd, kan de techniek echter nog niet ten volle worden benut. escience technology gaat een cruciale rol spelen bij de mining en het interpreteren van deze complexe data. Lars illustreert dit aan de hand van een praktische applicatie van een recent ontwikkelde chemoinformaticsbased analysis workflow. Track Data Dries Heesakkers Projectmanager Universiteitsbibliotheek Universiteit van Amsterdam uur Over ervaringen in het CARDS (Controlled Access to Research Data Stored securely) project Zaal Glow Welke ondersteuning kunnen instellingen het best bieden aan hun onderzoekers waar het gaat om omgaan met onderzoeksdata, zodat dit aansluit bij de eisen en wensen van onderzoekers, instellingen en subsidiegevers? In het SURFshare project CARDS (Controlled Access to Research Data, Stored Securely) is onderzocht hoe onderzoekers ondersteund kunnen worden bij omgaan met onderzoeksdata o.a. met zeven pilots bij vijf instellingen. Dit resulteerde onder andere in aanbevelingen aan onderzoeksgroepen, instellingen en subsidiegevers. De nadruk in deze presentatie is op wat onderzoekers zelf kunnen doen (al dan niet doordat financiers als KNAW en EU er om vragen bij project-voorstellen). En welke vormen van ondersteuning mogen onderzoekers van hun instellingen verwachten c.q. waar kunnen zij om vragen.

12 Track Beeld en Geluid Zaal Flash Trackvoorzitter: Dr. Maurice Bouwhuis Relation & innovation manager SARA Track Beeld en Geluid Anja Volk Onderzoeker Informatica: multimedia en geometrie, Universiteit Utrecht uur Over ICT gebruik bij musicologie: het modelleren van muzikale gelijkenis voor muziekzoekmachines. Zaal Flash Anja laat aan de hand van haar VIDI-project Modelling musical similarity over time through the variation principle zien, welke verbanden er tussen muziekonderzoek en ICT bestaan in het nieuwe, snel groeiende vakgebied van Music Information Retrieval (MIR). De afgelopen twintig jaar vond er een enorme digitalisering in muziek plaats. Daarom ontwikkelen MIR onderzoekers zoekmethoden die luisteraars helpen bij het zoeken van muziek op internet. Muzikale gelijkenis is daarbij een belangrijk concept. In het VIDI-project ontwikkelen ze, door muziekwetenschap, cognitiewetenschap en informatica te integreren, een model dat beschrijft hoe luisteraars muzikale gelijkenis ervaren. Typische ICT-uitdagingen zijn de verschillende typen data die voor muziek bestaan en de verschillende implementaties van algoritmes, die op een wetenschappelijk verantwoorde manier vergeleken moeten kunnen worden. Ook de communicatie tussen mensen die in muziekonderzoek en informatica werken is van groot belang voor een goed resultaat. Typische misverstanden komen vaak voor. In deze presentatie geeft Anja een aantal voorbeelden vanuit haar eigen onderzoek over de uitdagingen van computationeel onderzoek naar muziek. Track Beeld en Geluid Roy Damgrave Onderzoeker in het Virtual Reality Laboratory Twente uur Virtual Reality als ondersteuning van samenwerking Zaal Flash Binnen een gemiddeld productontwikkelingsproces creëert het gecombineerde werk van vele verschillende ontwerpers, ingenieurs en andere belanghebbenden de synergie die nodig is om de kwaliteit van het resultaat te maximaliseren. Ieder teamleden is een expert in zijn expertisegebied, en kan als zodanig een waardevolle bijdrage leveren aan het proces. Om dit volop te benutten is een adequate samenwerking en communicatie tussen de verschillende

13 belanghebbenden essentieel. Om dit proces te faciliteren en te stimuleren kan er gebruik gemaakt worden van talloze (virtuele) ondersteuningen. Essentieel hierbij is juist de keuze van welke techniek bruikbaar kan zijn op welk moment binnen het project, en hoe deze in te passen is in de bredere context van de betreffende ontwerpfase. Binnen het Virtual Reality Laboratorium in Twente wordt er (mede in samenwerking met het Europese Visionair project) gezocht naar mogelijkheden om de keuze en implementatie van (nieuwe) virtuele technieken te ondersteunen. Track Beeld Yolande Kolstee en Wim van Eck en Geluid Yolande is hoofd van het AR Lab, het Augmented Reality laboratorium en lector innovatieve visualisatietechnieken aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag. Wim is 3d-animator/augmented reality ontwikkelaar bij het AR Lab en gastonderzoeker aan de Universiteit Leiden naar hybride biologisch-digitale systemen uur Over de ontwikkeling van augmented reality headsets, brillen die het mogelijk maken virtuele beelden toe te voegen aan de fysieke wereld Zaal Flash Het AR Lab is een samenwerking tussen de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag, TU Delft en Universiteit Leiden. Gezamenlijk streven zij ernaar om het samengaan van de fysieke wereld en virtuele wereld te begrijpen, te ontwikkelen, verfijnen en verbeteren. Yolande en Wim gaan we in op de ontwikkeling van augmented reality headsets, brillen die het mogelijk maken virtuele beelden toe te voegen aan de fysieke wereld. Studenten en docenten van eerdergenoemde onderzoeksinstellingen werken actief samen om zo hun artistieke, experimentele en wetenschappelijke expertise te combineren. Track Beeld en Geluid Sennay Ghebreab Assistent-hoogleraar bij het Intelligent Systems Lab Amsterdam, Instituut voor Informatica van de Universiteit van Amsterdam uur Over beeldherkenningsonderzoek Zaal Flash Binnen een paar honderd milliseconden vertalen wij de lichtpatronen die op ons netvlies vallen, in percepties van objecten en situaties met een emotionele betekenis. Wat opvalt is de rekenkundige efficiency van dit proces, aangezien de visuele wereld complex and zeer variabel in elkaar zit. Wij vermoeden dat in onze natuurlijke omgeving regelmatigheden zitten verborgen die zorgen voor een snelle perceptuele en emotionele verwerking. Sennay laat zien dat de computationele

14 response op (bewegende) beelden visuele regelmatigheden aan het licht brengt. En dat op basis van deze regelmatigheden de perceptuele en emotionele response kan worden voorspeld, zowel op neuraal niveau (fmri, EEG) als gedragsmatig. Track Profileren van je onderzoek Zaal Spark Trackvoorzitter: Marco de Vos escience Integrator Astronomie voor het Netherlands escience Center Track Profileren van je Onderzoek Paul Wouters en Rodrigo Costas Directeur van het Centrum voor Wetenschaps- en Technologie Studies (CWTS) van de Universiteit Leiden uur Gebruikers, narcisme en controle het traceren van de effecten van wetenschappelijke publicaties in de 21e eeuw Zaal Spark Wat is het wetenschappelijke en maatschappelijke effect van mijn onderzoekspublicaties? Deze vraag houdt wetenschappers en onderzoekers al bezig sinds het begin van de moderne wetenschap 400 jaar geleden. Een vraag die moeilijk te beantwoorden is. Heel lang in de geschiedenis van de moderne wetenschap hadden onderzoekers geen idee wie hun werk las. Ook was het moeilijk om na te gaan of - en hoe - hun werk praktisch werd toegepast. Hierin lijkt nu verandering te komen. Paul en Rodrigo gaan in op de snel groeiende hoeveelheid tracking tools die gepaard gaat met de opkomst van webgebaseerde informatie-instrumenten. Is het mogelijk om real-time te volgen hoe nieuwe onderzoeksuitkomsten gelezen, geciteerd en gebruikt worden en vertaald worden naar praktische resultaten en applicaties? Op welk niveau kunnen deze nieuwe tools worden gebruikt? Zijn ze nuttig voor de onderzoekers zelf? Is er kans dat ze worden opgenomen in universiteitsbrede of misschien wel landelijke impact measurement-systemen? En wat zijn de mogelijke risico s en nadelen van de nieuwe tracking tools? In welk opzicht fungeren ze als een waardevolle indicator van het wetenschappelijke, academische of maatschappelijke belang van de onderzoekers? Kunnen deze metingen op elk gebied worden toegepast of zijn ze per definitie beperkt tot bepaalde onderzoeksdisciplines?

15 Track Profileren van je Onderzoek Jan Gutteling Onderzoeker sociale psychologie aan de Universiteit Twente uur Geen paniek, het is maar een verrijkte publicatie! Zaal Spark Jan gaat kort in op de achtergronden van de ESCAPE-tool, die gebruikt kan worden om verrijkte documenten te genereren van traditionele wetenschappelijke output. En hoe je deze verrijkte documenten op een aantrekkelijke en toegankelijke wijze op het web kunt publiceren. In een verrijkte publicatie kunnen onderzoekers antwoord bieden aan geïnteresseerden op vragen als: Wie citeert en hoe? Wie verwijst? Wordt onderzoek toegepast in beleidscontext? Welke onderliggende gegevens worden gebruikt in een publicatie? Jan toont enkele voorbeelden van verrijkte documenten waarbij een wetenschappelijk artikel, of een hoofdstuk in een boek als uitgangspunt dient, maar de tool kan ook worden gebruikt om scripties van studenten meer zichtbaar en toegankelijk neer te zetten. Track Profileren van je Onderzoek Featured Speaker: Jason Wilde Business Development Director bij Nature Publishing Group (NPG) uur De aard van wetenschappelijke communicatie Zaal Spark De wetenschappelijke uitgeverswereld is bezig met een snelle transformatie, niet alleen wat bedrijfsmodel betreft, maar ook vanwege de toenemende roep om het vrij beschikbaar stellen van informatie en met name ook van onderzoeksgegevens. Jason geeft een kort overzicht van de activiteiten van Nature Publishing Group op het gebied van Open Access en laat zien hoe NPG met auteurs samenwerkt om de almaar groeiende hoeveelheid gegevens die in supplementaire databases en databases van derden is opgeslagen, bruikbaar te maken. Track Profileren van je Onderzoek Willem Bouten Hoogleraar aan het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica, Universiteit van Amsterdam en escience Integrator Ecologie bij het Netherlands escience Center

16 uur Virtual labs als infrastructuur voor internationale samenwerking bij biodiversiteits onderzoek Zaal Spark In het onderzoek van Willem en collega s ontwikkelen zij virtual labs om de internationale samenwerking in het biodiversiteitsonderzoek te bevorderen. De hoeveelheid gegevens in de ecologie neemt hand over hand toe door satellietbeelden, sensor netwerken en het uitwisselen van gegevens over internet. Hierdoor zijn de bestaande methodieken en instrumenten waarmee ecologen zijn opgeleid vaak niet geschikt. LifeWatch heeft als doel om een escience onderzoeksomgeving (virtueel laboratorium) aan te bieden, die onderzoekers in staat stelt hun onderzoek efficiënter uit te voeren. Het blijkt dat een dergelijke technische faciliteit onderzoekers bovendien bij elkaar brengt zodat internationale samenwerking beter verloopt. Track Onderzoek in Onderwijs Zaal Fluor Trackvoorzitter: Christien Bok Programmamanager ICT & Onderwijs, SURFfoundation Track Onderzoek in Onderwijs Adam Belloum Assistent-hoogleraar aan het Instituut voor Informatica van de Universiteit van Amsterdam uur Naar een nieuw curriculum voor escience Zaal Fluor Ruim tien jaar na de eerste toepassing is escience een gangbare werkwijze geworden voor het uitvoeren van zeer complexe wetenschappelijke experimenten, vaak door onderzoekers uit verschillende disciplines. De voortgang van dit soort samenwerkingsverbanden ondervindt dikwijls hinder van een gebrek aan algemene kennis naast de traditionele wetenschappelijke expertise die binnen de diverse vakgroepen van een universiteit onderwezen wordt. Er is behoefte aan scholing van studenten en onderzoekers, zodat zij inzicht krijgen in de complexiteit van de omgeving waarin ze komen te verkeren wanneer ze aan een escience-experiment deelnemen. Onderzoekers die in het escienceveld werken, hoeven niet op elk aspect van escience deskundig te zijn. Wel moeten ze over de juiste kennis beschikken om binnen een multidisciplinaire omgeving efficiënt met hun collega s te kunnen communiceren en van de complexe e-infrastructuur te kunnen profiteren. Er is behoefte aan een curriculum dat voorziet in vakoverstijgende ondersteuning van de wetenschappelijke opleiding. Studenten dienen methoden en technieken aan te leren waarmee ze domeinspecifieke wetenschappelijke problemen op het gebied van de alfa-, bèta- of gammawetenschappen kunnen oplossen aan de hand van een moderne escience aanpak. Daarnaast dienen ze een basaal begrip te hebben van computer- en informatiewetenschappen en van de onderliggende

17 infrastructuur. Adam put uit zijn ervaringen als hoofd van het Virtual Laboratory for e-science ( ). Track Onderzoek in Onderwijs Jikke Groot-Adema Projectleider in de sector Innovatie en Ontwikkeling bij de Universiteit Utrecht uur Virtual Research Environments (VRE) bij onderwijs Zaal Fluor De Universiteitsbibliotheek Utrecht ondersteunt sinds 2006 wetenschappers met VREs. In Utrecht heten deze collaboratories VKC's: virtuele kennis centra. Per januari 2012 zijn er 34 VKC's. Binnen het SURFshare programma is in 2008 een aparte module gemaakt voor het ondersteunen van onderwijs bij het maken van Evidence Based Critical Reviews. Deze EBCR-module is in 2009 t/m 2011 in drie aparte VKC's ingezet. Daarnaast worden sinds 2009 ook standaard VKC's ingezet voor specifieke onderwijsdoeleinden, en dan met name op het grensvlak tussen onderwijs en onderzoek. In 2010 is er een gebruikersonderzoek gedaan onder de kernleden van 21 VKC's, waaronder 1 VKC dat primair voor een masteropleiding is gestart. Ook is in 2011 de EBCR-module geëvalueerd. Jikke deelt de lessons learned wat betreft de inzet van een virtuele onderzoeksomgeving voor onderwijsdoeleinden in het algemeen, en de inzet van de EBCR-module in het bijzonder. Track Onderzoek in Onderwijs Sylvia Moes Programma- en innovatiemanager Media aan de Vrije Universiteit Amsterdam uur Verrijkte Weblectures Zaal Fluor In het kader van het SURFshare programma heeft de VU de eerste technologische stappen in gang gezet om verrijkte weblectures te gaan koppelen aan (verrijkte) publicaties en vice versa. Voor de VU kon dit het best gerealiseerd worden door de bestaande database van de VU, die is gebouwd om weblectures te verrijken met content, verder uit te bouwen. Doel is om semantische relaties te leggen tussen verrijkte weblectures en relevante wetenschappelijke (verrijkte) publicaties die bijvoorbeeld in NARCIS

18 ontsloten zijn. Sylvia toont, aan de hand van een case studie bij de Faculteit Sociale Wetenschappen, de methode hoe docenten hun weblecture(s) kunnen verrijken. Ook laat zij het resultaat zien van de visualisatie van de semantische relaties, en worden de kansen die hierdoor ontstaan met elkaar besproken. Track Onderzoek in Onderwijs Annette Langedijk Medewerker Onderwijs- en Onderzoeksdienstengroep (ODG) van de Universiteit van Amsterdam uur elearning versus escience: Hoe versterken ze elkaar? Zaal Fluor Vanaf halverwege de jaren negentig nemen de toepassingen van ICT (met name Internettechnologie) voor het onderwijs in sneltreinvaart toe. Vandaag is e- learning geïntegreerd in het curriculum, en een vast onderdeel in de universitaire organisatie. Ook het wetenschappelijk onderzoek is in deze periode steeds data-intensiever geworden. Om dit onderzoek te ondersteunen en te versterken is vorig jaar het nationale escience Center opgericht. Wat kunnen elearning en escience van elkaar leren? En waar kunnen zij elkaar versterken? Aan de hand van praktijkvoorbeelden van de Universiteit van Amsterdam illustreert Annette hoe elearning in de organisatie verankerd is en wat escience daarvan kan leren. En via de huidige trendrichting socialer, persoonlijker en mobiele ICT, belicht zij hoe beide gebieden elkaar kunnen versterken in bijvoorbeeld Virtual Learning Environments en Research Based Teaching.

19 Deelnemerslijst Roepnaam Tussenvoegsel Achternaam Organisatie Patrick Aerts Netherlands escience Center Inge Angevaare NCDD Theo Bakker Universiteit van Amsterdam Kurt De Belder Leiden University Adam Belloum Universiteit van Amsterdam Frank Benneker Universiteit van Amsterdam Wouter van Bennekom Universiteit Utrecht Maarten van Bentum Universiteit Twente Marnix Berchum SURFfoundation Axel Berg SARA Marc van den Berg Universiteit Tilburg Gerard Bierens Radboud Universiteit Nijmegen Magchiel Bijsterbosch SURFfoundation Ivo de Boer Hogeschool Inholland Christien Bok SURFfoundation Lex Bontjes Erasmus Universiteit Rotterdam Antal van den Bosch Radboud Universiteit Nijmegen Jan Bot Technische Universiteit Delft Willem Bouten Universiteit van Amsterdam Remco van Brakel Wageningen Universiteit and Research Centre Renze Brandsma Universiteit van Amsterdam Leen Breure Data Archiving and Networked Services (DANS) Daan Broeder Max Planck Institute for Psycholinguistics Hans de Brouwer Saxion Marie-Joëlle Browaeys Nyenrode Business Universiteit Ron Buijs Erasmus MC Rene Butter Tim Cardol Science Guide Steven Claeyssens Koninklijke Bibliotheek/ NIWI Michiel Cock Leiden University Jan Companjen De Haagse Hogeschool Bas Cordewener SURFfoundation Rodrigo Costas CWTS Peter Daalmans Utwente Roy Damgrave Universiteit Twente Ron Dankers Fontys Hogescholen Marcel Das Universiteit van Tilburg Lisanne Davids SURFfoundation Paul van Dijk SURFnet bv Hans Dijkman Universiteit van Amsterdam Sietske Dijkstra Ingrid Dillo Data Archiving and Networked Services (DANS) Paul Doorenbosch Koninklijke bibiliotheek John Doove SURFfoundation Robert van der Drift NWO Yvonne Drost Trimbos-instituut Niels Drost Vrije Universiteit Amsterdam Marc Dupuis SURFfoundation Anne Dykstra Fryske Akademy Wim van Eck Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Lianne van Elk SURFfoundation Anita Emans Fontys Hogescholen Jos Engelen NWO Willem van Engen Nationaal instituut voor subatomaire fysica Thecla Ettema Radboud Universiteit Nijmegen Martin Everaert Universiteit Utrecht Roel Faber Erasmus MC Martin Feijen SURFfoundation Femke Francissen NBIC

20 Saskia Franken Universiteit Utrecht Matto Fransen Rijksuniversiteit Groningen Hans Fransen Leiden University Henk Frencken Leiden University Sven Gabriel NIKHEF Hans Gankema Rijksuniversiteit Groningen Ton Gerritsen Erasmus MC Sennay Ghebreab Vrije Universiteit Amsterdam Arthur Gieles Hogeschool der Kunsten Den Haag Annuska Graver NHTV internationaal hoger onderwijs Breda Jikke de Groot-Adema Universiteit Utrecht Universiteitsbibliotheek Paul Groth Vrije Universiteit Amsterdam Christophe Guéret Vrije Universiteit Amsterdam Iwona Gusc NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genoci Jan Gutteling Universiteit Twente Jeannette Haagsma KNAW Roland Haffmans Frank van Harmelen Vrije Universiteit Amsterdam Okke Harsta SURFnet Driek Heesakkers Universiteit van Amsterdam Liesbeth van der Heide Universiteit Leiden Marianne van der Heijden Nederlands Instituut vor Ecologie, NIOO-KNAW Arjan van Hessen Universiteit Twente Maarten Hillebrandt Universiteit Utrecht Frans van Hoesel Rijksuniversiteit Groningen Patrick Hoetink Universiteit Twente Henk van den Hoogen Universiteit Maastricht Arjan Hoogenaar DANS Krijn Hoogendorp Michiel Hootsmans KWR Watercycle Research Institute Alexander van Ittersum Wageningen Universiteit and Research Centre Francesco Izzo Haagse Hogeschool Nick Jankowski KNAW Arie Jansen Christelijke Hogeschool Windesheim Rik Janssen KNAW Eva Jaspers Universiteit Utrecht Alan Kabki Politieacademie Roy Keesenberg OCW Jan Just Keijser NIKHEF Max Kemman Erasmus Universiteit Rotterdam Menno Kiel Hogeschool Rotterdam Harrie Knippenberg Radboud Universiteit Nijmegen Wim Kok Leiden University Yolande Kolstee Hogeschool der Kunsten Den Haag Lieuwe Kool AMC Universiteit van Amsterdam Hans Koolmees Hogeschool Zuyd Ulrike Koot Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Maarten Kremers SURFnet bv Pieter-Gerrit Kroeger Science Guide José de Kruif Universiteit Utrecht Martijn Kuijper Erasmus MC Annemiek van der Kuil SURFfoundation Cees de Laat Universiteit van Amsterdam Annette Langedijk Universiteit van Amsterdam Jeroen Langestraat Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Annemarie Laport Saxion Josephine Lappia Hogeschool Rotterdam Wim Liebrand SURFfoundation Walter Lioen SARA Scott Lusher Jason Maassen Vrije Universiteit Amsterdam Ana van Meegen Silva Vrije Universiteit Amsterdam

21 Sonja Meeuwsen Erasmus Universiteit Rotterdam Peter Michielse Maarten Miner Trimbos instituut Olga Missioura Sylvia Moes Vrije Universiteit Amsterdam Jan-Arjen Mondria Rijksuniversiteit Groningen Barend Mons Netherlands Bioinformatics Centre Wilma Mossink SURFfoundation Cameron Neylon Science and Technology Facilities Council (STFC) Ed Noyons Universiteit Leiden Peter van Ooijen Center for Medical Imaging North East Netherlands Leon Osinski Technische Universiteit Eindhoven Marco Otte Wageningen Universiteit and Research Centre Michel Paardekooper Vrije Universiteit Amsterdam Ietje Pauw Ronald Piebes Hinke Piersma KNAW NIOD Leo Plugge SURFfoundation Jan Polman Matthijs Pontier Esther van Popta Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Alenka Princic Technische Universiteit Delft Gera Pronk SURFnet bv Saskia Rademaker De Haagse Hogeschool Roel Rexwinkel SURFnet bv Kees Ribbens NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genoci Lars Ridder Netherlands escience Center Laurens Rietveld Vrije Universiteit Amsterdam Maarten de Rijke Universiteit van Amsterdam Marieke van Rijs Erasmus MC Kenneth Rijsdijk Universiteit van Amsterdam Ton Risse Wageningen Universiteit and Research Centre Ivonne Ruijter Vrije Universiteit Amsterdam Keith Russell SURFfoundation Mischa Salle NIKHEF Rene van Schaik Netherlands escience Center Arjen Schalken Vrije Universiteit Amsterdam Wybren Scheepsma Hogeschool Leiden Mark Schenk TU Delft Roger Schmitz Universiteit van Tilburg Sylvia Schoenmakers Hogeschool Zuyd Michaela Schok Veteraneninstituut Henk Schut Vrije Universiteit Amsterdam Frank Seinstra Vrije Universiteit Amsterdam Martin Slabbertje Universiteit Utrecht Madeleine de Smaele TU Delft Viola Spek Avans Hogeschool Wouter Spek T.I.B. Development Sicco Spermon Universiteit Utrecht Spruit Universiteit Utrecht Adri Storm Fontys Hogescholen Mirjam Struijk Erasmus Jacqueline van Swet Fontys Hogescholen Jeff Templon NIKHEF Robert Tijssen Leiden University Jaap van Till Bas Toeter Universiteit van Amsterdam Yvette Tuin NWO Taeke Tuinstra NHL Hogeschool Gepke Uiterdijk Lilian van der Vaart

22 Maurice Vanderfeesten SURFfoundation Jan Herman Veldkamp Rijksuniversiteit Groningen Ellen Verbakel TU Delft Peter Verhaar Universiteit Leiden Nol Verhagen Universiteit van Amsterdam Lieke Verhelst Wageningen Universiteit and Research Centre Ernst-Jan Verhoeven Universiteit van Amsterdam L. Verkooijen Windesheim Flevoland Marja Verstelle Universiteit Leiden Renée Verwey Maastricht University Edwin de Vet Universiteit van Tilburg Johan de Visser Erasmus MC Anja Volk Universiteit Utrecht Marco de Vos NFRA/Astron Sabrina Vredenberg SURFfoundation Leo Waaijers Hans van der Wal Saxion Coen Wartenhorst Vrije Universiteit Amsterdam Ben van Werkhoven Vrije Universiteit Amsterdam Aljona Wertheim Wilma van Wezenbeek Technische Universiteit Delft Frans Wiering Universiteit Utrecht Paulien Wiersma Universiteit Utrecht Iris van Wijk Hogeschool van Amsterdam Hilde van Wijngaarden Hogeschool van Amsterdam Rien Wijnhoven SURFfoundation Jason Wilde Nature Publishing Group Roel Willems Radboud Universiteit Nijmegen Astrid de Willigen Hogeschool van Amsterdam Hayco Wind MSc Rijksuniversiteit Groningen Pia Wolters SURFfoundation Paul Wouters Leiden University Saskia Woutersen- Windhouwer Universiteit van Amsterdam Anna van der Zalm Universiteit Utrecht Bert Zeeman Universiteit van Amsterdam Woutje de Zeeuw NHTV internationaal hoger onderwijs Breda Richard Zijdeman Universiteit Utrecht Freek Zuidweg Hogeschool Utrecht Regina Zwarthoed Netherlands escience Center

23

24 De SURF onderzoeksdag 2012 is mogelijk gemaakt door en Over SURF In SURF werken universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen samen aan grensverleggende ICT-innovaties, met als doel de kwaliteit van hoger onderwijs en onderzoek te verhogen. Over Netherlands escience Center SURF en NWO hebben samen het Netherlands escience Center opgezet The Netherlands escience Center supports and reinforces multidisciplinary and data-intensive research through creative and innovative use of ICT in all its manifestations (escience).