14 maart VO-congres. Magazine voor voortgezet onderwijs / maart 2013 / jaargang 7. magazine 5

Transcriptie

1 14 maart 2013 VO-congres Magazine voor voortgezet onderwijs / maart 2013 / jaargang 7 magazine 5 k Shell-topman Dick Benschop over innovatie k Dossier bèta: vernieuwingsmotor voor de hele school k Leesles in de onderbouw het werkt! k Maurice de Hond: Laten we opleiden voor 2025, niet 1990

2 In dit nummer Benschop en de BV Nederland President-directeur Dick Benschop van Shell spreekt op het VO-congres over de toekomst van onderwijs en innovatie. Op ieder niveau is er wereldwijde concurrentie. De oplossing ligt in het kwalificeren van jezelf en dat begint met iets waar je goed in bent. 8 Lesuur = leesuur Leeshonger kun je aan wakkeren, weten ze op CSG Reggesteyn. Sinds de invoering van een leesuur in de onder bouw zijn de uitleencijfers van de mediatheek geëxplodeerd. Toetsen wijzen uit: leerlingen in de beroepsgerichte leerwegen gaan het snelst vooruit. 24 Lekker praktisch Het Vakcollege van OSG Sevenwolden combineert maatwerk en praktijk. Fijn met m n handen bezig zijn. 18 Dossier: bèta De vakken nlt, biologie, natuur- en scheikunde en wiskunde: allemaal hebben of krijgen ze een nieuw examenprogramma havo/vwo. Is dat veel gedoe? Of juist een langverwachte verbetering? Meningen, ontwikkelingen en praktische informatie over de bètavernieuwing. 32 VO-congres nummer 2 VO-magazine 5 / maart 2013

3 VOORWOORD Exit regelneef De nieuwe teamleider is een allround manager. 14 Nieuw: docentenpanel De VO-raad gaat structureel zijn licht opsteken bij docenten. Doen uw docenten mee? 39 Weg uit het museum Maurice de Hond windt er geen doekjes om: onze scholen zijn ouderwets. 40 En verder 4 Kort 5 Ik zou altijd nog eens 21 VO in debat 22 VO in beeld 28 De werkgever: profiteren van arbeidsmarktramingen 31 Veelgestelde vragen 37 Column Hendrik-Jan van Arenthals 42 Wie werkt waar / Agenda / Colofon SJOERD SLAGTER / VOORZITTER Donderdag 14 maart houden we ons zesde VO-congres. Opnieuw verwachten we meer dan duizend deelnemers. Voor mij wordt het een bijzonder congres omdat het de laatste keer is dat ik u als voorzitter mag toespreken. De dag zelf staat in het teken van professionalisering. Die van onszelf, van schoolleiders en bestuurders. Doen we het niet goed dan? Jawel, maar door globalisering, digitalisering en economische ontwikkelingen verandert het decor waarin we acteren in rap tempo. Ongeacht hoe we tegen al die ontwikkelingen aan kijken: we zullen er in het onderwijs een visie op moeten hebben. Als mijn kleindochter van drie mijn telefoon pakt, begint ze direct met haar vingertje over het scherm te vegen. Maar als ze straks naar school gaat, kan het zo maar zijn dat ze in een klas met dertig leerlingen komt en naar een docent moet luisteren die met wit krijt op het bord schrijft. Eigenlijk zou dat anders moeten. Daarom zijn, nu al, duizenden docenten volop bezig met het vorm geven aan nieuwe onderwijsvormen, zijn ze op zoek naar interactief leermateriaal en maken zo werk van maatwerk. Eigentijds onderwijs, met de docent als ontwerper en met leerlingen die zich optimaal voorbereid weten op onze snel veranderende wereld. Dit alles vraagt om professionals die zich permanent scholen. Het verlangt schoolleiders die HR-beleid tot speerpunt van het onderwijs maken. In Finland noemt de docent zichzelf een onderzoeker die zich elke dag afvraagt hoe hij het morgen nog beter kan doen dan vandaag. Schoolleiding en schoolbestuur gaan voorop in het tonen van het belang van professionalisering. Die beweging zullen we in Nederland ook op grote schaal moeten maken. Om dat te faciliteren, zijn we met de VO-academie gestart. Op het VOcongres krijgt u enkele boeiende trajecten te zien. Dick Benschop zal als speciale gast de congresgangers toespreken. Hij kan, vanuit zijn functie als president-directeur van Shell Nederland, als geen ander ons voorhouden hoe we van buiten naar binnen moet kijken. Hoe we doordrongen moeten raken van wat de samenleving verwacht van het onderwijs. Soms betekent dat: meer bètaprofielen voor meisjes, dan weer nieuwe vakmanschapsroutes voor vmbo ers, maar ook vaak aandacht voor vorming. Professionalisering is een thema waarin al onze ambities tot hun recht komen. VO-magazine 5 / maart

4 Kort Competentieprofiel schoolleiders Handvat voor professionalisering:» competentieprofiel Krimp Bijna alle scholen krijgen ermee te maken:» krimp en ontgroening Pesten Kies voor een schoolbrede aanpak:» Meld u aan voor Eerst de Klas Jonge, goede leraren met een academische achtergrond zijn harder nodig dan ooit. Het programma Eerst de Klas (EDK) biedt scholen de kans zo n talentvolle academicus in huis te halen. Scholen kunnen zich nu aanmelden voor de vijfde tranche van EDK, die in augustus 2013 van start gaat. Eerst de Klas is een initiatief van het onderwijs, het bedrijfsleven en de overheid. In het tweejarige programma werken de trainees van Eerst de Klas drie á vier dagen per week op een middelbare school, halen een onderwijsbevoegdheid en volgen één dag per week een leiderschapsprogramma dat is vormgegeven en ingevuld door toonaangevende organisaties in Nederland als Shell, Philips, UWV en Rabobank. Deelname geeft uw school twee jaar lang parttime de beschikking over een talentvolle academicus (60% in eerste jaar, 80% in tweede jaar), die breed ingezet kan worden als docent en bijvoorbeeld als onderzoeker, bij het opzetten van een nieuwe sectie of het ontwikkelen van een vak. Omdat de trainee tevens opdrachten uitvoert in het bedrijfsleven, brengt hij inhoud, context en een netwerk uit het bedrijfsleven de school in, inspireert hij collega s en geeft leerlingen een breed perspectief mee. Past dit ambitieuze programma bij uw schoolorganisatie en wilt u graag profiteren van zorgvuldig geselecteerde excellente academici? Meld uw school aan vóór 31 maart Wilt u meer weten over Eerst de Klas? Kijk voor alle informatie op Onderwijscafé over pesten PO-Raad, VO-raad en AVS organiseren op woensdag 10 april een Onderwijscafé over pesten onder leiding van Boris van der Ham. In dit Onderwijscafé gaan we graag met u in gesprek: Hoe kunnen we pesten het beste aanpakken en bestrijden? Pesten is een onderwerp dat blijvende aandacht verdient van schoolbestuurders, schoolleiders, leraren en ouders. De meeste scholen zijn al actief met veiligheidsbeleid en het bevorderen van een veilig schoolklimaat, bijvoorbeeld door invulling te geven aan het pestprotocol. En een grote meerderheid registreert de veiligheidsincidenten die zich op school voor doen, om zo beter inzicht te krijgen in de eigen veiligheidssituatie en die waar nodig te verbeteren. Er zijn verschillende methoden die scholen gebruiken om pesten aan te pakken. De staatssecretaris van OCW komt naar verwachting in maart met een plan van aanpak om het pesten op scholen te bestrijden. De maatschappelijke discussie spitst zich toe op wat we kunnen doen om schrijnende situaties te voorkomen? Wat kunnen we doen om ervoor te zorgen dat de school een veilige plek is waar kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen? Wat is de rol van social media als we het over pesten hebben? Het Onderwijs Café is een initiatief van PO-Raad, VO-raad en AVS. Hier gaan politici, beleids- en opiniemakers met elkaar en met vertegenwoordigers van het veld in een politiek café met elkaar in gesprek en debat. Dit gebeurt in een dynamische setting met actieve deelname van het publiek. Na afloop kunnen aanwezigen napraten bij een hapje en een drankje. Het debat Pesten aanpakken is voor iedereen vrij toegankelijk, en wordt gehouden in Studio Dudok, Hofweg 1a in Den Haag. Inloop vanaf uur, start debat om uur. Meld u nu aan via 4 VO-magazine 5 / maart 2013

5 werk Ik zou ALTIJD nog eens Invoering Passend Onderwijs op koers Uit de halfjaarlijkse voortgangsrapportage over de invoering van passend onderwijs blijkt dat 87% van de samenwerkingsverbanden (swv'en) een hoofdlijnennotitie heeft opgesteld. 39% concept-statuten en de eerste swv en zijn opgericht. Staatssecretaris Dekker constateert in de rapportage voor de Eerste Kamer dat de invoering op koers ligt, maar dat er nog veel moet gebeuren. Op basis van het advies van een onafhankelijke adviescommissie (Gateway review) worden de implementatieactiviteiten verbeterd en transparanter gepresenteerd. Daarbij zal de totale ondersteuningsstructuur, inclusief het Steunpunt Passend Onderwijs van de VO-raad en AOC Raad, meer op elkaar afgestemd worden. Over lwoo/pro zal op korte termijn een aparte brief verzonden worden. De VOraad volgt deze ontwikkeling kritisch. Voor de zogenoemde lagere wetgeving, uitgewerkt in besluiten (Algemene Maatregelen van Bestuur, AMvB) en ministeriële regeling wordt een internetconsultatie opengesteld. Wij roepen u op om te reageren. Het doel is dat de besluiten per 1 augustus 2014 in werking treden. Ga naar de internetconsultatie over passend onderwijs op amvbpassendonderwijs Een rubriek over toekomstdromen, dichtbij en veraf, in werk en privéleven. Ditmaal: Dave Drossaert, rector van UniC in Utrecht. Écht opleiden voor de maatschappij van straks Er gebeurt van alles op het terrein van ICT, social media, anders leren, netwerken. Mijn zorg is dat wij daar als onderwijsveld nauwelijks op inspelen. De leerlingen in onze huidige eerste klassen zijn in 2025 volwassen. Dan hebben we een totaal andere samenleving. Ik vraag me af in hoeverre we hen daar adequaat voor opleiden. Het bedrijfsleven zet trendwatchers in om erachter te komen hoe de samenleving zich zal gaan ontwikkelen en wat dit betekent voor de vraag van de klant. Ik mis die toekomstgerichtheid in het onderwijs. Vanuit deze gedachte zijn wij in 2004 gestart met UniC. We zijn helemaal opnieuw begonnen, met een nieuw concept. Al onze leerlingen gebruiken een laptop. Samen ontwikkelen we dingen, en we stellen hen in de gelegenheid om samen dingen te ontdekken. De kinderen worden uitgenodigd hun creativiteit volop in te zetten. Ze doen aan zelfreflectie, leren samenwerken en zijn voortdurend aan het leren. Ze ontdekken wie ze zijn, wat ze willen en kunnen. De school biedt daarvoor leer-werkdomeinen, stilteruimtes en overlegplekken. Het mooie is dat een aantal collegascholen op een vergelijkbare manier bezig is. We inspireren elkaar in het Platform Eigentijds Onderwijs. Ik mis echter de brede discussie. Die zou moeten gaan over wat we kinderen moeten leren, welke accenten we moeten leggen, en hoe om te gaan met informatie en kennis. Het huidige onderwijs is sterk gericht op kennisoverdracht. Er gaat bijvoorbeeld heel veel geld naar het verbeteren van reken vaardigheden, terwijl iedereen de beschikking heeft over een mobieltje met rekenfunctie. Het lijkt mij dat je daarmee inves teert in iets dat terugkijkt. We zouden meer nadruk moeten leggen op persoonlijke ontwikkeling dan op kennis. Het gaat erom dat kinderen een lerende houding hebben. We moeten als onderwijsveld een antwoord vinden op de vraag: wat kunnen wij doen om onze leerlingen goed in de maat schappij van de toekomst te laten functioneren? k VO-magazine 5 / maart

6 Kort 1 MINUUTJE Onze leerlingen zijn wereldburgers in spe. Via een uitwisselingsprogramma met China van internationaal educatief platform Jialei kunnen zij hun mondiale vaardigheden aanscherpen. Het Anna van Rijn College (Nieuwegein) deed vorig jaar mee aan de pilot en biedt de reis nu weer aan. Teamleider vwo-bovenbouw Marieke Folkers vertelt: Wat maakt een uitwisseling met een Chinese school de moeite waard? Het gaat om een unieke ervaring. Daarom willen we deze mogelijkheid blijven bieden. De belangstelling is groot, mede vanwege de educatieve en interculturele doelen. Leerlingen worden in China ondergedompeld in een totaal andere wereld: communiceren verloopt vaak met handen en voeten. De leerlingen die vorig jaar deelnamen, verbleven bij gastgezinnen in Beijing, en vonden de reis even leerzaam als indrukwekkend. Mee reizende collega s waren onder de indruk van de disci pline op school. Men is in China echter niet gewend aan eigen initiatief. Vorig jaar moesten leerlingen een masker naschilderen. Een van onze leerlingen heeft toen een zonnebril toegevoegd. De lerares wist niet hoe ze t had! Waar in China gaan de leerlingen precies heen? Op 31 mei 2013 vertrekt er een groep van tien leer lingen naar een reguliere Chinese middelbare school in de stad Ordos, provincie Binnen-Mongolië. Dit jaar ga ik zelf ook mee. Het gebied kent grote natuurlijke rijk dommen en ontwikkelt zich razendsnel. Voor onze leer lingen is het fascinerend om dat zelf te ervaren. Ordos zelf is afgelopen jaren à la Las Vegas uit de grond gestampt. Omdat het thema van de reis maatschappelijk verantwoord ondernemen is, zullen we ook lokale bedrijven bezoeken. Wat zijn verschillen met een werkweek Rome? Buiten de hogere reissom en het feit dat we leerlingen tien dagen missen, is een duidelijk verschil dat dit een pittige voorbereiding vergt. Vooraf krijgen ze uitleg over verantwoord ondernemen en doen ze basiskennis op over China en worden ze voorbereid op de interculturele verschillen. Chinese les kunnen we nog niet echt aanbieden. Dat willen we wel, want China heeft toch de toekomst. In Ordos draaien de leerlingen gewoon mee met het schoolprogramma. Oftewel: s ochtends vroeg beginnen met een half uur marcheren en tot negen uur s avonds op school werken. Geen seconde vrije tijd. Je kunt je voorstellen hoe de gemiddelde leerling hier daarop reageert. Maar het is geen vakantie, het is een uitwisseling met een heftig programma, in een vreemd land. Al vinden we vast tijd voor Chinese karaoke! Wilt u meer weten? Kijk op Reageer op prognosemodel DUO DUO heeft een prognosemodel ontwikkeld voor het inschatten van toekomstige leerlingenaantallen. Het instrument is bedoeld om beleid en bedrijfsvoering op de prognose aan te passen. DUO roept op om het prognosemodel te gebruiken en mogelijke verbeteringen door te geven. Ook de VO-raad is benieuwd of het model nuttig is voor scholen. Het model is gebaseerd op de cijfers tot Vanaf april zijn ook de cijfers van 2012 meegenomen. Het prognosemodel biedt geen zeker heid over toekomstige leerlingenaantallen of over de toekomstige rijksbijdrage, maar wel de meest accurate schatting die op basis van huidige gegevens te maken is. Bekijk het prognosemodel en een uitgebreide toelichting op de website van DUO: prognosemodel_vo.asp. Uw opmerkingen kunt u per mail sturen naar ico@duo.nl. Pilot zomerscholen tegen zittenblijven De VO-raad en CNV Onderwijs gaan deze zomer in een pilot onderzoeken of zomerscholen kunnen bijdragen aan het omlaag brengen van het aantal zittenblijvers in het vo. De pilot wordt momenteel voorbereid. Scholen die interesse hebben om hieraan deel te nemen, worden van harte uitgenodigd dit alvast door te geven of meer informatie aan te vragen. 15 scholen kunnen deze zomer hiermee ervaring opdoen met een zomerschool en zomerprogramma voor hun leerlingen. Dit programma wordt in principe door een extern instituut verzorgd, maar op verzoek kan het ook op de eigen school en/of door eigen (ingehuurde) docenten worden gegeven. De pilot wordt gefinancierd door het ministerie van OCW. Deelname brengt voor de school geen extra kosten met zich mee. De ervaringen met en effecten van de zomerscholen worden nauwgezet gemonitord. Onderzocht wordt of de zomerprogramma s daadwerkelijk helpen het aantal zittenblijvers te verlagen. Heeft u belangstelling om deel te nemen aan deze pilot? Stuur dan een mail naar riavanpeperstraten@vo-raad.nl. U krijgt dan binnenkort per meer informatie toegestuurd. 6 VO-magazine 5 / maart 2013

7 privé Ik zou ALTIJD nog eens Rechtzetten In het artikel Pesten past niet op een veilige school in het vorige nummer van VO magazine is bij het kader over de vijfsporenaanpak van het Don Bosco College in Volendam per abuis een verkeerd webadres vermeld. is het correcte adres. Op deze site vindt u het genoemde pestprotocol, compleet met een stappenplan en een gesprekwijzer. Schoolleidersconferentie: Sturing op taal en rekenen Welke keuzes maakt u als schoolleider als het gaat om taal en rekenen? Heeft u uw taal- en rekencoordinator goed in positie gebracht? En is uw team voldoende bekwaam uitvoering te geven aan nieuw taal- en rekenbeleid? Deze vragen staan centraal tijdens de Schoolleidersconferentie: Sturing op taal en rekenen op 25 april in Utrecht. Met deze conferentie willen organisatoren VO-raad, SLO en Steunpunt taal en rekenen vo-directies inspireren om gericht sturing te gaan geven aan de concretisering van taal- en rekenbeleid in hun school. Collega- directieleden en experts die hier nadrukkelijk een leidende rol in hebben genomen, zullen hun ervaringen delen tijdens workshoprondes. Een winter blijven hangen in een interessant plaatsje Mijn partner en ik houden allebei van reizen. Straks hebben we meer tijd en kunnen we langer blijven op een aantal plekken die we eerder in het kort hebben leren kennen. Dan zouden we daar eens een paar weken of een maand kunnen blijven en ervaren hoe het is om daar buiten het toeristenseizoen of in de winter te zijn. Ik denk bijvoorbeeld aan Italië. Ik zou best wat langer willen verblijven in een grote plaats als Venetië, maar misschien nog wel liever in kleinere stadjes zoals Lucca of Grado. Maar ook in een land als India zijn er meerdere plaatsen waar ik graag voor een wat langere tijd naar wil terugkeren, zoals Cochin en Udaipur. Tijdens de schoolvakantie heb je niet zoveel tijd en krijg je maar een vluchtige indruk. Door slow travel heb je veel meer tijd om zo n plek helemaal in je op te nemen en tot je door te laten dringen. Ik zie mezelf al zitten op zo n pleintje, vanwaar ik het leven observeer. Je hebt dan ook alle tijd om contacten te leggen en dingen te ervaren, zonder die hijg van: ik moet verder. Kijk voor meer informatie en aanmelden op VO-magazine 5 / maart

8 INTERVIEW Dick Benschop (Shell) over de concurrentiekracht van Nederland We willen nu klinkend resultaat Spreker OP het vo-congres 8 VO-magazine 5 / maart 2013

9 Dick Benschop, voormalig staatssecretaris Europese zaken en huidig president-directeur van Shell Nederland, spreekt tijdens het VO-congres op 14 maart in Nieuwegein over de toekomst van de BV Nederland. Hoe blijft onze economie draaiende en hoe blijft de concurrentiepositie van ons land op mondiaal niveau gewaarborgd? Volgens Benschop hebben we daar onder meer een cultuuromslag binnen het onderwijs voor nodig. Al gebruikt hij het woord kenniseconomie steeds minder. Tekst: Hanneke van der Linden / Fotografie: Josje Deekens Hoe behoudt Nederland zijn concurrentiepositie in de wereld: is dat door innovatie, industrie of mankracht? Het sleutelwoord voor Nederland is innovatie. Want waardoor ontstaat economische groei? Dat is door bevolkings groei of het vergroten van de productiviteit. Nederland heeft geen bevolkingsgroei; een aantal opkomende economieën heeft juist een sterke bevolkings - groei; wij moeten met dezelfde aantal mensen een hogere productiviteit halen. Momenteel zit de groei van de Nederlandse economie in de export. Nederland moet concurrerend zijn in het maken van nieuwe dingen, of in het ontwikkelen van vernieuwende manieren van produceren. Daarvoor hebben we innovatie nodig; dingen anders doen, slimmer en beter, zodat we andere producten en nieuwe manieren van produceren ontwikkelen. Voor innovatie heb je alle soorten bedrijfsleven nodig. Grote industriële bedrijven zijn aanjagers van research en ontwik keling. Die zorgen ervoor dat er een hele keten van bedrijven omheen nodig is. Niet alleen MKB als toeleverancier en afnemer, maar ook de jonge en kleine starters. Dus innovatie, ja. Maar kenniseconomie? Sponsoring van het onderwijs door het bedrijfsleven vind ik helemaal niks Ik weet dat ik het begrip in het verleden veelvuldig heb genoemd, maar ik gebruik het woord steeds minder. De kennis economie lijkt op een diensteneconomie uit te komen, terwijl we in Nederland (meer dan in het Verenigd Koninkrijk en iets minder dan in Duitsland) nog steeds een echte maak-industrie hebben. Nederland is van oudsher sterk in de handel en in de landbouw, en Nederland heeft een sterke industrie. Dat is ook een belangrijke aanjager van innovatie, evenals alle bedrijven eromheen. Dus als je me vraagt of de kenniseconomie de concurrentiepositie van Nederland in de wereld moet veilig stellen, ben ik het er zeker mee eens als het techniek en technologie ontwikkeling en -innovatie betreft. Betekent het alleen een diensteneconomie, dan niet. Moeten leerlingen de ontwikkeling van de arbeidsmarkt meer laten meewegen in bijvoorbeeld hun profielkeuze? Jongeren vragen vaak aan mij hoe ze hun profiel moeten kiezen. Twee dingen zijn belangrijk. Ten eerste moet je passie hebben voor wat je doet, je moet je hart erin kunnen leggen. En tegelijkertijd is het belangrijk na te denken over het toekomstperspectief. Afgestudeerde jongens en meisjes krijgen lastiger een baan dan drie à vier jaar geleden. Dan moet je goed nadenken. Hoe is de situatie op de arbeidsmarkt, wat kan je ermee en wat zijn je kansen? We hebben een tekort aan mensen met technische opleidingen op alle niveaus. Als jongeren de kant van techniek kiezen, vergroten ze hun kans op een baan. Techniek-, bèta- en technologieprofielen bieden kansen op interessante banen die goed betalen. En toch is de toestroom te klein. Campagnes zoals Kies exact zijn goede initiatieven geweest. Het aantal jongens en meisjes met een bètaprofiel is in tien jaar tijd verdubbeld van ruim 50 naar 100 duizend leerlingen. Percentueel is het iets minder, van 38 naar 46 procent. Dat is de eerste instroom. Maar van die eerste instroom gaat ongeveer de helft een exacte studie of beroepsopleiding volgen. Vervolgens gaat van diegenen die afstuderen, slechts een deel in de sector werken. Door dit trechtereffect eindigt een veel lager percentage met een techniekopleiding uiteindelijk op de arbeidsmarkt en dat is niet genoeg voor de opvulling van de vacatures die zo belangrijk zijn voor de ontwikkeling van de Nederlandse economie. Bedrijven kijken daarnaar. Je hoort al dat bedrijven niet meer willen uitbreiden of investeren in Nederland omdat er geen mensen zijn die de vacatures kunnen opvullen. Zeker, we staan er iets beter voor dan tien jaar geleden. Er zijn veel goede initiatieven en activiteiten ontwikkeld. Maar we willen nu een klinkend resultaat. Om daar te komen, moet ook het onderwijs net iets door tastender worden, en daarvoor is een cultuuromslag nodig. Is het onderwijs er wel echt mee bezig? Of is het meer dat het ook wel belangrijk wordt gevonden om de arbeidsmarkt bij de profielkeuze te betrekken? Scholen zouden daar meer ondersteuning in kunnen geven. VO-magazine 5 / maart

10 INTERVIEW Als het ministerie van OCW van goede bedoelingen naar echte resultaten wil, moet het niet alleen A zeggen, maar ook B doen Onder andere door de aandacht die docenten ervoor hebben. Hoe praat je met leerlingen over profielkeuzes en hoe praat je over welke richting jouw opleiding je opstuwt? Dat moet niet achter al het andere aankomen. Misschien heeft de techniek- en technologiesector vooral last van slechte PR? Aansprekende PR is absoluut nodig en het bedrijfsleven moet er tijd, geld en energie insteken. Shell doet dat al, maar het kan nog meer. Denk aan samenwerking tussen scholen en bedrijfsleven. Mensen uit de praktijk komen op school samenwerken met docenten, docenten bijscholen in de nieuwste techniek- en technologieontwikkeling, proeflessen aan leerlingen geven of vertellen over hun eigen werk. Bedrijven kunnen leerlingen uitnodigen op het bedrijf of open dagen organiseren om te laten zien wat er gebeurt. Dan komt het dichterbij en wordt het aantrekkelijker voor de leerlingen. Binnen programma s van Shell kunnen scholen onder meer op het lab, de fabriek of in het bedrijf komen kijken. Ook bezoeken wij scholen. Zo hebben we een nieuw programma voor het vmbo, de Chocolate Challenge, waarin met behulp van zogenaamde chocolade M&M s wordt uitgelegd wat proces technologie is. Een van onze jongens uit Pernis doet dat. Een joviale en aanspreekbare persoon die geweldig over zijn werk kan vertellen. Aansprekende rolmodellen zoals vrouwelijke ingenieurs of allochtone werknemers zijn belangrijk En niet onbelangrijk, hoe veel hij ermee verdient. Dan zie je de belangstelling toenemen. Bij het vmbo en mbo moeten we vooral het vooroordeel wegnemen dat werken in de fabriek vies werk is. Dat is het in heel veel gevallen niet. De controlekamer van Pernis ziet er bijna net zo uit als de cockpit van een Boeing 777. En met een mbo 3 of 4-diploma techniek kan je in een grote fabriek aan het einde van je carrière wel twee keer modaal of meer verdienen. Dat zijn enorme salarissen. Aansprekende rolmodellen zijn belangrijk, zoals vrouwelijke ingenieurs. Dat aantal groeit behoorlijk bij Shell. Of allochtone werknemers die jongens en meisjes proberen te interesseren voor techniek. Direct contact is tot nu toe voor Shell een van de beste methodes geweest en dat moeten we absoluut vergroten. Kan Shell nog steeds de juiste mensen binnenhalen? Dat lukt nog steeds, zowel voor Shell Nederland, als internationaal. Het afgelopen jaar hebben we 180 graduates aan Shell verbonden als nieuwe werknemer en dat is een stijgende lijn. Problematischer lijkt de situatie voor Shell Moerdijk, Pernis en de NAM. Daar werken veel babyboomers die komende jaren allemaal met pensioen gaan. Dat proberen we op te lossen door heel nadrukkelijk lokaal en regionaal met scholen in overleg te gaan. Het Zadkine en het Albeda College in Rotterdam proberen bijvoorbeeld met een aansprekende schaalgrootte van technische opleidingen meer leerlingen te trekken. Ik ben heel benieuwd wat dat gaat opleveren. Veel scholen in het vakonderwijs lukt het nauwelijks de financiering van bijvoorbeeld praktijkonderwijs rond te krijgen. Dat staat in contrast met wat er volgens u nodig is. Het grootste probleem bevindt zich in het mbo. Als opleidingen duurder worden en je stelt niet genoeg geld beschikbaar, geef je als overheid de verkeerde prikkel aan scholen. Als je als rijksoverheid meedoet aan het Techniek pact ( red.) omdat je vindt dat dit moet gebeuren, dan moet je dit niet ontmoedigen in regelgeving, uitwerking en wijze waarop de scholen worden aangestuurd. Dat is het deel waar het ministerie in de benen moet komen. Want op het moment dat scholen met verouderde materialen moeten werken en docenten buiten hun schuld om niet kunnen 10 VO-magazine 5 / maart 2013

11 CV Drs. D.A. (Dick) Benschop President-directeur Shell Nederland Dick Benschap is in 1957 geboren in Driebergen en studeerde geschiedenis aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij heeft in verschillende functies in de Tweede Kamer en de PvdA gewerkt. In 1994 richtte hij zijn eigen consultancyonderneming op. Tussen 1998 en 2002 keerde hij terug naar de politiek als staatssecretaris van Buitenlandse Zaken in het tweede kabinet-kok. In 2003 trad hij in dienst bij Shell in het Europese gasbedrijf Shell Energy Europe. Hij verhuisde begin 2006 naar Kuala Lumpur waar hij leiding gaf aan de Gas & Power business (LNG en GTL) in Maleisië. In 2009 werd hij vice president strategy voor de Royal Dutch Shell Group. Sinds 1 mei 2011 is hij president-directeur van Shell Nederland. Dick Benschop is getrouwd en heeft drie kinderen. worden bijgeschoold, dan red je het niet. De ontwikkelingen binnen de technologie gaan heel snel. Denk aan 3-D-printing, informatie- en communicatietechnologie, of hoe research gedaan wordt. Shell werkt momenteel bijvoorbeeld samen met de animatiestudio s van Dreamworks in Amerika aan het visualiseren van onze seismische data over de ondergrond. Uit verschillende sectoren ontstaan nieuwe samenwerkingsverbanden en er is veel meer open innovatie door open sourcing waarbij een open uitwisseling tussen bedrijven plaatsvindt. Daar moet je toch iets van mee kunnen krijgen op school. Volgens sommige beleidsmakers zou sponsoring van het onderwijs door het bedrijfsleven de oplossing zijn. Nee, dat vind ik helemaal niks. Onderwijs is een overheidstaak en dat moet het blijven. Shell wil graag in diverse programma s mensen beschikbaar stellen. We doen aan lesmateriaalontwikkeling en steken veel tijd en geld in projecten zoals Jet-Net (Jongeren en Technologie Netwerk Nederland, red.). Maar onderwijsbekostiging, bijscholing van docenten, systematiek, budgetten, beleid van het ministerie en beleid op scholen, dat moet gewoon in het onderwijs gebeuren. Als het ministerie van OCW van goede bedoelingen naar echte resultaten wil, moet het niet alleen A zeggen, maar ook B doen. Iets sneller en consequenter worden in de uitvoering van het beleid, leidt tot sneller resultaat en dat hebben we nodig. Wat heeft de BV Nederland in de toekomst nodig, generalisten of specialisten? Tien jaar geleden had je een antwoord richting de generalist gekregen, nu doet kennis en kunde er weer meer toe. Ook bij Shell zijn we weer de waarde daarvan gaan inzien. Diegene die voor technologie verant woordelijk is, zit in de directie. Kennis en kunde wegen zwaarder dan de afgelopen tijd het geval was. Voor Shell, voor Nederland en leerlingen. Op ieder niveau is wereldwijde concurrentie. Toen ik op school zat, keek je je VO-magazine 5 / maart

12 INTERVIEW De 38 zelfstandige gymnasia willen hun expertise graag met u delen toekomstige collega of concurrent als het ware in de ogen. Nu niet meer. Bijna iedereen in Nederland concurreert direct of indirect met een heleboel andere mensen in de wereld. Bedrijven beseffen dat meestal wel, overheden zijn duidelijk zoekende om de strategie van Nederland binnen Europa te ontwikkelen en individuen realiseren zich dat onvoldoende of vinden het te lastig. De oplossing ligt in het kwalificeren van jezelf en dat begint met iets waar je goed in bent. En toch zegt opleiding niet alles. Toen u in de jaren tachtig geschiedenis studeerde, bood dat eigenlijk alleen maar kans op een baan in het onderwijs. Die heb ik ook gehad! Na mijn afstuderen heb ik op een school in Den Helder een baan als leraar geschiedenis gehad. Ik viel toen in voor iemand met een volledige baan en op maandagochtend ging ik om tien over vijf s ochtends op de fiets door Amsterdam naar het station om op tijd in Den Helder op school te zijn. Ik heb heel hard gewerkt om één à twee lessen voor te blijven. Het was geweldig om te doen, maar uiteindelijk ben ik toch bij de Tweede Kamerfractie van de PvdA terecht gekomen. Dat een historicus dan bij Shell terechtkomt, heeft te maken met de vele aspecten van het werken hier. Overigens heb ik in mijn tweede functie bij Shell als fabrieksdirecteur in Maleisië bij een gas to liquids -fabriek wel eens grappend gezegd dat fabrieksdirecteur de enige baan was die ik daar kon doen. Al kon ik zeker wel een gesprek op niveau voeren over technologie met onze technoloog, je moest me bij wijze van spreken niet alleen in de controlekamer laten. Ik vond het een heerlijke baan. Op het VO-congres Dick Benschop is hoofdspreker op het VO-congres op 14 maart. Hij laat zijn licht schijnen over de toekomst van de BV Nederland. Wat verwacht de samenleving van onze leerlingen; de werknemers en burgers van de toekomst? En wat is daarbij in zijn optiek de opdracht voor het voortgezet onderwijs? Honoursprogramma voor excellente leerlingen Ontwikkeling gymnasiaal lesmateriaal Projecten met het ministerie van OCW, VO-raad, VSNU, NKCO, BGV, Kennisnet Intercollegiale visitatie Gymnasiale databank voor rectoren Projecten voor sociale klimmers Ontwikkeling van Gouden Standaard Workshops en lezingen voor gymnasiumdocenten Bent u nieuwsgierig naar onze activiteiten? Bezoek onze stand op het VO-congres! Meer informatie op advertentie shzg.indd :46 Word master; een investering in jezelf die je op voorsprong zet! Fontys biedt ondermeer de volgende deeltijdopleidingen aan: Master Special Educational Needs (M SEN) Master of Education (leraar VHO) Kijk voor meer informatie en aanvraag van een brochure op Of stuur een mail naar: OSO@fontys.nl of onderwijszakenflot@fontys.nl 12 VO-magazine 5 / maart 2013

13 ADVERTENTIE Ik ben gek op het werken met tieners SYMPOSIUM Pubers in de klas 4 april 2013 Het werken met pubers is te gek! Maar hoe houd je ze gemotiveerd? Hoe ga je met ze in gesprek? En hoe geef je ze de dingen mee die voor het leven echt belangrijk zijn? Op het symposium Pubers in de klas denken we na over deze vragen. U doet nieuwe kennis op en krijgt door middel van praktijkgerichte workshops handvatten aangereikt om met nieuwe energie de pubers in uw (werk)omgeving te benaderen. Meer info? Kijk op Check de QR code.

14 bijpraten Van manusje-van-alles tot onderwijskundig leider Middenmanagers in positie Middenmanagers in het vo ontwikkelden zich de afgelopen decennia van manusje van alles tot allround managers die verantwoordelijk zijn voor het functioneren van een team docenten. Deze nieuwe functie geeft hen een sleutelrol bij het realiseren en verbeteren van onderwijsopbrengsten. Maar op niet alle scholen is de midden manager al voldoende in positie gebracht om die nieuwe rol ook goed te kunnen vervullen. Tekst: Cindy Curré / Fotografie: Nationale Beeldbank Workshop OP het vo-congres Middenmanagers in het vo zijn team- of afdelingsleiders die in de meeste scholen de direct-leidinggevenden van (groepen) docenten zijn. Dit geeft hen een cruciale rol bij het streven naar hogere prestaties en onderwijsopbrengsten. Immers, om het leren van leerlingen te verbeteren, zullen ook docenten beter moeten presteren, en om docenten beter te laten presteren, zullen ook leidinggevenden beter moeten presteren. Om te bepalen of middenmanagers hiertoe in positie zijn en om schoolleiders en bestuurders hand reikingen te geven voor verbeteringen, bracht het project Leren verbeteren van de VO-raad en AOC Raad onlangs de publicatie Middenmanagement in positie. Leiding geven aan opbrengstgericht werken uit. Rode draad in de brochure zijn vragen als wat verwachten wij van onze middenmanagers in het streven naar prestatieverhoging? en hebben we hen daartoe juist in stelling gebracht en zijn zij daartoe optimaal toegerust?. Daarnaast biedt de publicatie opdrachten om de functie van het middenmanagement te concretiseren, die tevens gebruikt kunnen worden als input voor een actieplan. Docent als expert Aan de totstandkoming van de publicatie werkten diverse schoolleiders mee, die op hun school een oplossing op maat hebben gecreëerd om de middenmanager goed te kunnen laten functioneren. Zo veranderde CSG Het Noordik in Almelo de besturingsfilosofie. Gekozen werd voor resultaatverantwoordelijke teams, waarbij teamleiders verantwoordelijk zijn voor het hele proces binnen een team en enkele docenten een expertrol vervullen. Aan leiding voor het opstellen van deze nieuwe besturings filosofie was een gevoel onder docenten dat creatieve ideeën geen kans kregen in de school, en dat ze lesboeren waren. Gert ten Hove, vestigingsdirecteur Noordikslaan: De rest gebeurde door teamleiders. Wij wilden juist de stap zetten om met zijn allen een leuke school te maken. Directeur-bestuurder Wim Drenth voegt toe: In onze besturingsfilosofie denken docenten na over hun professionele ruimte en in team verband krijgen zij hun verantwoordelijkheden terug. Wij vinden dat het bij alles waarbij docenten betrokken zijn, zo veel mogelijk over onderwijs moet gaan. Onder wijs moet weer centraal staan, en niet het gedoe erom heen. Dat kunnen we alleen bewerkstelligen als docenten invloed kunnen uitoefenen binnen het team waarin ze werken, en samen verantwoordelijk zijn voor het onder wijs dat ze geven. Als teamleiders goede plannen hebben, kunnen ze die nu ook ontwikkelen en uitvoeren Het Noordik heeft vier speerpunten benoemd: kwaliteits zorg, taal en rekenen, zingeving en leermiddelen. Drenth: Van al deze punten zeggen wij: dit zijn de onderwerpen waar docenten met elkaar invulling aan moeten geven, en waarvan ze in teamverband iets moeten vinden. Maar hoe kun je die taken het beste verdelen? We hebben in het onderwijs al vaker de fout gemaakt dat we alles op ieders nek leggen. Wij willen juist dat docenten de kans krijgen zich rond deze onderwerpen te specialiseren, en hebben daarvoor expertrollen 14 VO-magazine 5 / maart 2013

15 in het leven geroepen. In de teams hebben we docenten een rol gegeven naast hun gewone vak, zoals begeleiding van leerlingen, vakinhoudelijke ontwikkeling, innovator, leidinggeven en coaching. Ten Hove vult aan: Het aardige is dat we nu zien dat in elk team dezelfde dingen belangrijk zijn. Er ontstaan dwarsverbanden en mensen uit verschillende teams met dezelfde rol gaan met elkaar in gesprek. Tegelijkertijd worden er harde afspraken gemaakt, vertelt Ten Hove: Wat willen we de komende jaren zien op school? Dat onderbouwen we met kwaliteits cijfers. Vervolgens maken de teams afspraken over wat ze, op basis van het vestigingsplan en de kwaliteitscijfers, met elkaar gaan bereiken. In het teamplan staat wie wat doet, wanneer het af is en wie er verantwoordelijk is. Iedereen is eigenaar. Teamleiders zullen zich veel meer bezighouden met leidinggeven en het aansturen van de teamleden De teamleiders op Het Noordik zijn verantwoordelijk voor het integrale proces binnen hun team, terwijl ze voorheen coördinatoren waren die docenten een heleboel regelzaken uit handen namen. Ten Hove: De teamleiders zijn nu ontwerpers en ontwikkelaars van onderwijs. Het is hun taak om hun collega s beter in stelling te brengen. We vragen nu duidelijk wat anders van ze op het gebied van leiderschap. Als teamleiders goede plannen hebben, kunnen ze die nu ook ontwikkelen en uitvoeren. Tegelijkertijd is het wel even wennen voor anderen die het heerlijk vonden om voornamelijk zaken te regelen. Van hen worden nu andere dingen gevraagd. Ze moeten collega s aanspreken op gemaakte afspraken, en dat is niet alleen voor hen moeilijk, maar voor de hele school. Dat onderkent ook Drenth: We hebben bijna twee jaar nodig gehad om tot ons door te laten dringen hoe het zou moeten werken. Dit jaar worden pas de eerste successen zichtbaar, door heel de school. Leidinggeven en aansturen Ook Jan Put, rector van scholengemeenschap Marianum in Groenlo en Lichtenvoorde, heeft veel ervaring met de veranderende rol van teamleiders binnen zijn school. Op dit moment bevindt Marianum zich in een overgangs traject waarbij de bovenbouw van havo en vwo verandert van een organisatie met twee profielteams (een natuurprofiel en maatschappijprofiel) in een organisatie met een havo- en een vwo-profiel. Put: De huidige indeling werkt goed, onder meer omdat docenten hun kwaliteiten goed kunnen ontplooien in de verschillende profielen. Toch stappen we ervan af, omdat we de verschillende talenten en eigenschappen van havo- en vwo-leerlingen beter willen benadrukken en begeleiden. We onderkennen met de nieuwe indeling dat dit echt twee verschillende typen leerlingen zijn die we verschillend moeten bedienen. In augustus 2014 moet de nieuwe organisatie live gaan, en Put zal de komende anderhalf jaar benutten om de twee nieuwe profielen en de bijbehorende organisatie te ontwikkelen. Dat vergt tijd omdat we veel omgooien. Het is een ingrijpende wijziging waarbij we helemaal afstappen van de bestaande eenheden. De nieuwe organisatie betekent dat we van in totaal negen naar VO-magazine 5 / maart

16 ADVERTENTIE volgens van goed naar beter Marij Dings (Onderwijsdirecteur havo-atheneum-gymnasium Valuascollege) Bekijk het interview met Marij op of gebruik de QR code! Ook van goed naar beter met School aan Zet? Schrijf je nu in vóór 29 maart! School aan Zet verbindt scholen die werken aan stevige ambities en is een initiatief van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

17 Een project van de VO-raad en AOC Raad :49 BIJPRATEN t 8 48 Midden management in positie Leidinggeven aan opbrengstgericht werken 7 Op het VO-congres In de workshop Uw midden management in positie op het VO-congres gaan deelnemers samen met een schoolleider en een adviseur van het project Leren verbeteren op zoek naar aan grijpingspunten om de positie van midden managers te versterken. Leren verbeteren Project voor risicoscholen en (zeer) zwakke afdelingen vijf onderwijskundige teams gaan, en ook van negen teamleiders naar vijf. Het wordt dus allemaal iets grofmaziger, waarbij elke teamleider meer collega s zal gaan aansturen. Een zesde teamleider gaat bij ons leiding geven aan de sectievoorzitters. De directie wordt ook kleiner: de laag van de locatiedirecteuren gaat er helemaal uit en er komen twee centrale directieleden, een voor de primaire en een voor de secundaire processen. Put is vastbesloten de omwenteling te gebruiken om de functie van de teamleiders verder te ontwikkelen: De teamleiders kunnen nu groeien in hun kerntaken. Zij moeten in eerste instantie het primaire proces van onderwijs geven faciliteren, en zullen zich dus veel meer bezighouden met leidinggeven en het aansturen van de teamleden. In de huidige organisatie zien we nog een aantal restanten van de functie van teamleider als regelneef, maar dat zal verdwijnen. Heeft u als management voldoende zicht op de opbrengsten? En wat kunt u doen om de opbrengsten op peil te brengen en te houden? Mail naar lerenverbeteren@vo-raad.nl of bezoek De brochure Middenmanagement in positie kunt u downloaden of bestellen via dossiers/leren-verbeteren/middenmanagementin positie. Duurzame onderwijsontwikkeling vraagt om Integraal Leiderschap De master Integraal Leiderschap leidt op tot Master in Educational Leadership Deze unieke onderzoeksmaster biedt leidinggevenden in het PO, VO en MBO verdieping om leerprocessen op alle niveaus van de schoolorganisatie duurzaam te verbeteren. Leren in een professionele leergroep Focus op onderzoeksmatig leidinggeven, intervisie en reflectie Persoonlijk leiderschap en schoolontwikkeling gaan hand in hand Bezoek de proefcolleges Dinsdag 5 maart in Heemskerk Donderdag 14 maart in Amsterdam Komt in aanmerking voor de lerarenbeurs Ga voor meer informatie en de brochure naar adv VO Magazine 179,5mm x 131mm-1HR.indd :17 VO-magazine 5 / maart

18 Maat werk(t) Breder aanbod Vakcolleges Vanaf de eerste dag al praktisch aan de slag Een specifieke onderwijssituatie vraagt soms om een eigen oplossing. Maatwerk kan een groot verschil maken. In deze aflevering van Maat werk(t): het Vakcollege Sevenwolden. Op Vakcolleges krijgen leerlingen vanaf de eerste dag praktijklessen en kunnen zij in hun eigen tempo toewerken naar hun vmbo- en mbo-diploma. Tekst: Marijke Nijboer / Fotografie: Dirk Kreijkamp Als je graag met je handen werkt en minder hebt met theorie uit boeken, moet je even doorbijten op het vmbo. Pas in de derde klas begint daar immers de echte beroepsopleiding. De ruim negentig Vakcolleges in Nederland proberen praktisch ingestelde jongeren meer tegemoet te komen. Al vanaf de eerste klas krijgen zij praktijkvakken. Naast algemene vakken als Nederlands, rekenen/wiskunde en Engels krijgen zij het eerste jaar negen uur, en het tweede jaar tien uur beroepsgerichte vakken per week. Het school- en centraal examen worden al in het derde jaar afgenomen. Van onze eerste lichting techniekleerlingen zit 98,4% in het vierde jaar nog steeds in die sector Vanuit het Vakcollege stromen leerlingen naadloos door naar het mbo. In zes of zeven jaar slepen ze hun vmbo-diploma én een mbo-diploma binnen, op niveau 2, 3 of 4. Het Vakcollege Sevenwolden in Heerenveen is onderdeel van de grote OSG Sevenwolden. Het Vakcollege huist echter met zijn 462 leerlingen in een apart gebouw. We zijn een kleinschalige school, zegt projectleider Auke van der Laan, we kennen onze leerlingen. De mentor is de spil in het onderwijsproces. Er is een korte lijn naar de ouders. Als er iets aan de hand is, overleggen we meteen. Kinderen die van de basisschool komen, kiezen al meteen voor techniek of mens & dienstverlenen. Intern kunnen de leerlingen nog wel switchen als ze zich bedenken. Dan gaan ze als zij-instromers naar de andere richting. In februari van het tweede leerjaar is hun keuze definitief, vertelt Van der Laan. Maar de meeste leerlingen blijken op de juiste plek te zitten. Het gros van de zijinstromers komt van andere vmbo-scholen en begint op Sevenwolden in het derde jaar. Die flexibele instroom is een mooi voorbeeld van het maatwerk dat de school levert, vindt Van der Laan. Hij legt uit: Sevenwolden heeft ook scholen in Joure en Grouw. Vanwege de reisafstand laten ouders hun kinderen vaak liever daar de onderbouw doen. Daarna kunnen ze bij ons instromen in het derde leerjaar. De zittende leerlingen hebben in februari van het tweede jaar al 800 uren praktijkvakken achter de rug. De zijinstromers daarentegen hebben nog helemaal geen praktische vakken gehad. Door een soepele organisatie van het onderwijs kunnen beide groepen leerlingen toch samengaan in het derde jaar. Dat doet de school als volgt: de zij-instromers van andere scholen beginnen met dezelfde beroepsgerichte modules als de zittende leerlingen. Na afloop gaan de zij-instromers de gemiste modules inhalen. Eigen tempo Alle leerlingen kunnen de modules in hun eigen tempo volgen. De een leert nu eenmaal sneller dan de ander, zegt Van der Laan. Regelmatig blijven leerlingen s middags langer op school om bijgespijkerd te worden, 18 VO-magazine 5 / maart 2013

19 Nieuwe opleidingen voor Vakcollege Het Vakcollege kent de richtingen techniek en zorg & welzijn. Vanaf september 2013 heet die laatste richting mens & dienstverlenen. Deze richting wordt uitgebreid met uiterlijke verzorging, veiligheid & sport, toerisme & recreatie, handel & ondernemerschap, economie & administratie en horeca & bakkerij. Het Vakcollege techniek ging in 2008 van start met 13 scholen. De ambitie is om het tekort aan technische vakmensen terug te dringen. Inmiddels telt Nederland 56 Vakcolleges techniek en 36 Vakcolleges mens & dienstverlenen. of een opdracht af te maken. De projectleider zou liefst nóg meer maatwerk leveren: In de toekomst willen wij graag flexibel examens gaan afnemen. We zouden meerdere examenmomenten willen invoeren, net als in het mbo. Vakcollege Sevenwolden heeft leerlingen in huis op het niveau vmbo-basisberoeps en -kaderberoeps. Daartussen zitten leerlingen die leerwegondersteuning krijgen. Ook zij krijgen maatwerk. Van der Laan: Die groep leert moei lijker. Ze hebben vaak problemen met sociale vaardigheden en de concentratie, maar we hebben ze allemaal in beeld. We zien gemiddeld 17% meer instroom in de zorg en techniek Tijdens praktijklessen zie je dat zij wat minder snel zelfstandig kunnen werken. Voor alle lessen geldt dat deze groep nog een keer extra uitleg krijgt als de andere leerlingen bezig zijn. Binnen de gekozen richting biedt het Vakcollege alle ruimte voor oriëntatie, vertelt Johan van de Grift, directeur onderwijs van Vakcollege Groep. Elke leerling gaat op een eigen zoektocht: waarmee heb ik affiniteit? In het tweede jaar kiezen ze een of meer domeinen die hen aanspreken. De eerste drie leerjaren zijn geïntegreerd. Er wordt toegewerkt naar zoveel mogelijk samenhang tussen de avo- en sectorvakken. Van de Grift: In het domein bouw krijgt de leerling bij het onderdeel wonen en interieur bijvoorbeeld de opdracht om z n eigen slaapkamer in te richten. Dan moet je de lengte, breedte en het aantal vierkante meters weten. Aan deze opdracht worden een aantal kerndoelen van rekenen/ wiskunde gekoppeld. Van der Laan geeft een ander voorbeeld: We laten leerlingen een stoommachientje bouwen. Daarbij zetten we de vakken natuur- en scheikunde en techniek in, en het vak Nederlands voor de eindpresentatie. Arbeidsmarkt Kenmerkend voor het Vakcollege is de afstemming met de arbeidsmarkt. Van der Laan van Vakcollege Sevenwolden: Binnen de richting techniek bieden wij motorvoertuigen, metaal, installatie en elektro en bouw. We weten dankzij onze goede contacten met het bedrijfsleven dat er in die sectoren binnen onze regio voldoende werkgelegenheid is. BASF, een groot chemisch bedrijf met een vestiging in Heerenveen, zou graag zien dat het Vakcollege ook jongeren gaat opleiden voor de procestechniek. Beide partijen zijn in gesprek. Het Vakcollege gaat leerlingen techniek in elk geval een procestechnologische opdracht laten maken, die BASF gaat beoordelen. VO-magazine 5 / maart

20 Maat werk(t) f Ik ga bouw doen, dat wist ik meteen Erik Schippers, klas 1A Vakcollege techniek: Dit is een gezellige school, en je leert hier goed. Ik zit in een techniekklas met allemaal jongens. Dat is best leuk; het maakt me niet zoveel uit dat er geen meisjes bij zitten. Het prettigste vind ik dat we veel aan techniek doen. Ik vind het fijn om met m n handen bezig te zijn. Natuurlijk hebben we ook andere vakken, zoals Engels. Dat is dan wel weer leuk voor de afwisseling. In het tweede jaar ga ik kiezen voor de richting bouw. Dat wist ik al voordat ik op deze school kwam. Ik help m n vader vaak, die heeft een bouw bedrijf. Ik denk dat ik me ga toeleggen op timmeren, dat vind ik het allermooiste. Het Vakcollege ambieert ook om de doorstroom naar het mbo te verbeteren. In Heerenveen zit de eerste lichting leerlingen nu in het derde jaar. Zodra leerlingen het juiste niveau hebben bereikt, stromen zij door naar het roc Friesland College, ook in Heerenveen. Van der Laan: Maar ook als zij op het roc zitten, komen ze hier soms nog opdrachten doen. Beide scholen bereiden een uit wisseling van docenten voor. Als ik een vacature heb, bel ik het roc. Ik heb docenten die op beide scholen lesgeven. Als ik een vacature heb, bel ik het roc De Vakcollege Groep laat regelmatig onafhankelijk onderzoek doen naar haar resultaten. Van de Grift: Wij scoren significant beter dan gewone vmbo-scholen op schooluitval, verzuim en de tevredenheid van docenten en leerlingen. Er zijn nog geen afgestudeerden, maar volgens Van de Grift gaan de Vakcolleges zorgen voor een aanzienlijke toestroom van leerlingen naar de techniek en de zorg. Van onze eerste lichting techniekleerlingen zit 98,4% in het vierde jaar nog steeds in die sector. We zien gemiddeld 17% meer instroom in de zorg en techniek. In de techniek bedraagt de extra toestroom zelfs 21%. 20 VO-magazine 5 / maart 2013