Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 24 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 17 april 2003 Te uwer informatie doe ik u bijgaand toekomen de geannoteerde agenda van de Raad voor Transport, Telecommunicatie en Energie die op 14 mei 2003 te Brussel zal worden gehouden. De Raad is gewijd aan energiedossiers. Er zijn twee belangrijke onderwerpen: voorzieningszekerheid en warmtekrachtkoppeling. Bij voorzieningszekerheid gaat het om een belangrijk debat om richting te bepalen voor de richtlijnen voorzieningszekerheid olie en gas en bij warmtekrachtkoppeling zal worden getracht uitsluitend tot een politiek akkoord te komen. Daarnaast zullen er raadsconclusies komen met betrekking tot relaties met 3 e landen inzake energie. Het voorbereidend AO in de Tweede Kamer vindt plaats op 24 april aanstaande. De Staatssecretaris van Economische Zaken, J. G. Wijn KST67689 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2003 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 24 1

2 GEANNOTEERDE AGENDA VOOR HET ONDERDEEL ENERGIE VAN DE RAAD VERVOER, TELECOMMUNICATIE EN ENERGIE VAN 14 MEI Voorzieningszekerheid Inleiding: de voorstellen van de Europese Commissie In september 2002 publiceerde de Europese Commissie voorstellen voor richtlijnen met betrekking tot de voorzieningszekerheid olie en gas. In deze concept-richtlijnen doet de Commissie voorstellen voor nieuw Europees beleid en voor uitbreiding van de bevoegdheden van de Commissie daarbij. 1. Voor olie stelde de Commissie voor: De verplichte olievoorraden uit te breiden van 90 naar 120 dagen verbruik en deze voorraden ook in te zetten bij sterke prijsstijgingen; De Commissie de leiding te geven bij afstemming van de wijze van inzet van de olievoorraden en het beleid dat bij aanvoerproblemen gevoerd moet worden; Een Europees observatiesysteem op te richten en nationale opslagagentschappen op te richten; Deze richtlijnen als rechtsbasis art. 95 van het EG-verdrag (interne markt) mee te geven en niet art. 100, waaronder het Europese Oliecrisisbeleid valt. Opvallend in het voorstel is de uiterst negatieve toon van de Commissie waar zij spreekt over het werk van het IEA. 2. Voor gas stelde de Commissie voor: De lidstaten te verplichten beleid te voeren teneinde het aanbod van aardgas te waarborgen en daartoe zonodig extra maatregelen te nemen; De lidstaten te verplichten ervoor te zorgen dat gasopslag tenminste op minimale wijze bijdraagt aan voorzieningszekerheid; De Commissie de bevoegdheid te geven om een minimum aandeel lange termijncontracten in het totaal aan gasleveranties te bepalen; De Commissie de bevoegdheid te geven lidstaten aanbevelingen dan wel aanwijzingen te geven bij aanvoeronderbrekingen. Die aanwijzingen zullen betrekking hebben op onderlinge bijstand; De Commissie de bevoegdheid te geven om in tijden van crisis zeggenschap te geven over de nationale bodemschatten via aanwijzingen over opslag en productie van gas. Informeel overleg Op 22 februari heeft in het Griekse Thessaloniki een informele gedachtewisseling tussen energieministers plaatsgevonden. Daar is de voorlopige balans opgemaakt van de stand van de discussie met de lidstaten over de richtlijnen, die sinds januari 2003 in de Raadswerkgroep Energie was gevoerd en waaruit bleek dat de lidstaten eensgezind waren in hun afwijzing van de voorstellen. Uit de rondgang bij de lidstaten in Thessaloniki bleek nogmaals dat de lidstaten een grote eensgezindheid aan de dag legden in de afwijzing van de voorstellen van de Commissie. Het Griekse EU-voorzitterschap heeft deze bijeenkomst daarom benut om te peilen of er draagvlak was voor de richting waarin zij de discussie zou willen sturen. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 24 2

3 Voorstel van het Griekse voorzitterschap over voorzieningszekerheid Olie Wat olie betreft ging het voorstel van het voorzitterschap in de richting van modernisering van de bestaande oliecrisisrichtlijn uit 1998 en een beter beheer van olievoorraden. Voorstel van het Griekse voorzitterschap over voorzieningszekerheid Gas Ten aanzien van gas stelde het voorzitterschap voor om minimumstandaarden voor voorzieningszekerheid te formuleren, het belang van lange termijncontracten wettelijk te erkennen en de mogelijkheid van een solidariteitsmechanisme te verkennen. In de in het najaar door de Raad aanvaarde tweede Gasrichtlijn is al een aantal waarborgen voor de voorzieningszekerheid opgenomen. Naar de mening van veel landen verdient het de voorkeur deze zo snel mogelijk te implementeren en ervaringen op te doen met deze nieuwe richtlijn. Indien er problemen optreden kan er alsnog een richtlijn gemaakt worden. Nederland had nog een specifiek bezwaar: de Commissie kan in bepaalde gevallen op basis van de richtlijn zeggenschap claimen over de gasopslagen en de gasproductie. Nederland heeft duidelijk gemaakt deze aantasting van de soevereiniteit over ons gas niet te accepteren. 1.a) Voorstel voor richtlijn van EP en Raad mbt maatregelen aangaande voorzieningszekerheid van olie Debat Naar aanleiding van de discussies die de afgelopen maanden hebben plaatsgevonden in de raadswerkgroep energie en de vrijwel unanieme afwijzing van het Commissievoorstel door de Lidstaten, is het Voorzitterschap met een nieuw voorstel gekomen. De inzet van het voorzitterschap lijkt erop gericht te zijn het Commissie voorstel van tafel te halen door toe te werken naar een modernisering van de huidige voorraadrichtlijn. Nederlands standpunt De bezwaren van Nederland ten aanzien van het oorspronkelijke olievoorstel gelden niet alleen voor het verhogen van de voorraadverplichting, maar ook voor het gebruiken van de crisisvoorraden om marktprijzen voor olie te beïnvloeden. Deze punten zijn inmiddels in een nieuw voorstel van het voorzitterschap geschrapt. Dit voorstel komt dan ook al veel meer in de richting die wij als Nederland wenselijk vinden. De eerste winst van het voorzitterschapsvoorstel is het zichtbaarder en geloofwaardiger maken van de verplichte (strategische) voorraden. De kwaliteit van de voorraad kan omhoog door er zorg voor te dragen dat voorraden permanent aanwezig én direct inzetbaar zijn en door een orgaan in te richten dat deze voorraden beheert. Een dergelijk orgaan bestaat in Nederland overigens al: de COVA beheert in Nederland de verplichte voorraden. Een tweede winstpunt is het overbodig maken van de bilaterale akkoorden voor het aanhouden van voorraden in een andere lidstaat. Verder is Nederland voorstander van coördinatie binnen de EU van de crisismaatregelen, maar wil hierin geen dwingende hand van de Commissie. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 24 3

4 Samenvattend: hoewel er nog een aantal belangrijke punten te bespreken is, gaat de discussie wat Nederland betreft de goede kant op. 1. b) Voorstel voor richtlijn van EP en Raad mbt maatregelen aangaande voorzieningszekerheid van gas Debat Het Griekse voorzitterschap heeft verkend welke elementen voor de lidstaten aanvaardbaar zouden kunnen zijn. Belangrijkste elementen zijn een regeling van de voorzieningszekerheidsbeleid op grond van minimumstandaarden, een bepaling die het belang van lange termijncontracten voor de gemeenschap duidelijk stelt en mogelijk een solidariteitsmechanisme in geval van ernstige aanvoercrises. Nog steeds bestaan veel vragen en onduidelijkheden bij de meerderheid van lidstaten. Zo is niet duidelijk welke gemeenschapsmaatregelen de Commissie voor ogen staan bij aanvoerstoringen. Evenmin heeft de Commissie aan kunnen geven welke kosten het voorstel voor de lidstaten met zich mee zou brengen. Principieel hebben veel lidstaten grote bezwaren tegen de nieuwe bevoegdheden die de Commissie voorstelt. Doel van de bespreking in de Raad is het voeren van een politiek debat. Nederlands standpunt Gezien de bestaande en voorgenomen beleidsmaatregelen op het gebied van m.n. leveringszekerheid (o.m. supplier of last resort, seizoenspiekvraag, capaciteitskwesties) is de richtlijn voor de Nederlandse situatie op dat vlak overbodig. Nederland is verbaasd over het gebrek aan vertrouwen in de werking van de interne markt en de implementatie van de gewijzigde Gasrichtlijn die op dit moment voor een tweede lezing bij het EP ligt. Ten aanzien van de voorgestelde bevoegdheden van de Commissie wat betreft lange termijncontracten ziet Nederland geen reden een minimaal aandeel van dergelijke contracten te willen afdwingen aangezien het juist bij het ontwikkelen van de nodige grootschalige gasprojecten in bijvoorbeeld Rusland en Algerije een vanzelfsprekend element zal zijn. Wat betreft de voorgestelde bevoegdheden van de Commissie ten aanzien van maatregelen van onderlinge bijstand, heeft Nederland grote problemen met de inbreuk die dit kan hebben op bestaande contracten vooral wat betreft de toegang tot producerende velden en opslagfaciliteiten en de soevereiniteit over nationale bodemschatten. Samenvattend: de Griekse voorzitter heeft veel werk verricht ten behoeve van de discussie in de Raad echter, zolang niet duidelijk is op welke manier deze richtlijn kan helpen bij het oplossen van aanvoerstoringen, kan Nederland er niet mee instemmen. Nederland blijft zich overigens principieel verzetten tegen de aantasting van de soevereiniteit over de eigen bodemschatten. 2. Richtlijn voor de promotie van warmtekrachtkoppeling in de interne energiemarkt Politiek akkoord De richtlijn beoogt het gebruik van warmtekrachtkoppeling (WKK) als energiezuinige elektriciteitsopwekking in Europa te bevorderen; een nieuw onderwerp op de Europese agenda. De richtlijn zoekt daartoe harmonisatie voor wat betreft de berekeningsmethoden en definities van «hoog renderende WKK». Ook schept de richtlijn een kader voor de interne handel in WKK-elektriciteit. De voorzitter verwacht een politiek akkoord te bereiken over de richtlijn. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 24 4

5 Nederlands standpunt Nederland kan instemmen met de hoofdlijnen van de richtlijn. Harmonisatie van berekeningsmethoden is alleen al voor de statistiek noodzakelijk. Ook voor de EU-interne handel in WKK-elektriciteit is harmonisatie van belang. Tenslotte biedt de definitie van hoogrenderende WKK een kader voor de toepassing van de Europese steunregels. Nederland vormt met Denemarken de kopploeg wat betreft WKK-aandeel in Europa. Nederland staat daarom neutraal jegens het formuleren van streefwaarden of doelen wat betreft WKK-aandeel in de elektriciteitsproductie, zoals door enkele lidstaten is voorgesteld, maar wordt afgewezen door het merendeel. Een deel van de bepalingen van de richtlijn zijn voor Nederland materieel van geringe betekenis (bv. netwerktoegang, potentieelramingen). Waar de richtlijn ook een verplichting oplegt voor het afgeven van certificaten voor WKK-elektriciteit, kan een grote meerderheid van de lidstaten instemmen met de verplichting zonder dat een dergelijk kader bestaat. 3. Follow-up World Summit van Duurzame Ontwikkeling Gedachtewisseling In de raadsconclusies van de VTE-Raad van 25 november 2002, heeft de Raad bepaald dat de Lidstaten hun plannen voor de follow-up van de Wereld Top over Duurzame Ontwikkeling (WSSD, Johannesburg) bij de Commissie zouden indienen. De Commissie analyseert thans de plannen en zal deze zomer een rapport daarover uitbrengen. Het Griekse Voorzitterschap beraadt zich over de wijze waarop het onderwerp tijdens de komende VTE-Raad aan de orde gesteld zal worden, vooruitlopend op de rapportage door de Commissie. Belangrijk is de betrokkenheid van energieministers bij de follow-up. 4. Relaties met derde landen a) EU-Rusland dialoog b) Euro-Mediterrane samenwerking c) Energiedimensie van ZO Europese landen d) De Noordelijke dimensie Raadsconclusies Het Voorzitterschap bereidt Raadsconclusies voor waarin het belang van de samenwerking op energiegebied tussen de EU en de omliggende landen wordt benadrukt. Daarnaast wordt de Commissie opgeroepen bij het voeren van die dialoog nauw samen te werken met de Lidstaten. De komende weken wordt nader inhoud gegeven aan de ontwerpconclusies. Nederland ondersteunt het principe van de Raadsconclusies. Hieronder wordt nader ingegaan op de EU-Rusland dialoog. EU-Rusland dialoog Sinds oktober 2001 vinden in het kader van de dialoog tussen de Russische Federatie (RF) en de EU halfjaarlijkse topontmoetingen plaats tussen president Poetin en EU-voorzitter Prodi. De eerstvolgende bijeenkomst vindt plaats op 31 mei a.s. in St. Petersburg. De inbreng voor die bijeenkomst op het punt van energie wordt voorbereid in de VTE-Raad van 14 mei a.s. Belangrijkste aandachtspunten voor Nederland: het oplossen van het probleem van de lange termijncontracten en de ratificatie van het Kyoto-protocol door Rusland.. Wat betreft het Kyoto-protocol zullen we de Commissie aanmoedigen op 31 mei president Poetin te vragen om een ratificatievoorstel naar de Doema te sturen, omdat de tijd begint te Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 24 5

6 dringen. Immers de eerste commitment periode van het Kyotoprotol begint in Nederlands standpunt Nederland vindt dat bedrijven de mogelijkheid moeten hebben hen passende contracten af te sluiten. Daarbij zijn lange termijncontracten belangrijk. Zonder deze contracten zullen banken niet geneigd zijn om leningen te verstrekken voor modernisering en uitbreiding van gastransportleidingen naar Europa. Zonder deze leidingen kan niet aan de groeiende Europese gasvraag worden voldaan. Het is duidelijk dat de contracten aan de Europese richtlijnen moeten voldoen. Het probleem ligt vooral bij de bestaande contracten, om contracten die overigens binnen enkele jaren aflopen. Dat moet dus op te lossen zijn. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 24 6