Wintershall Holding GmbH

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wintershall Holding GmbH"

Transcriptie

1 Wintershall Holding GmbH Kassel Profiel Wij transporteren toekomst. Wintershall is een 100 procent-dochtermaatschappij van BASF in Ludwigshafen en een in energie gespecialiseerde onderneming. Wintershall is in verschillende regio s ter wereld actief in het zoeken en winnen van aardolie en aardgas. In Europa is de BASF-dochter actief in de handel en verkoop van aardgas. De onderneming commercialiseert capaciteiten voor de opslag van aardolie en aardgas, het transport van aardgas en optische lichtvezels. Exploratie en Productie De activiteiten in exploratie en productie zijn een belangrijke peiler voor Wintershall. Al 80 jaar is Wintershall actief bij het zoeken en het ontginnen van aardolie en aardgas. De onderneming met hoofdkantoor in Kassel is vandaag de grootste Duitse producent van aardolie en aardgas. Bij de exploratie en productie richt Wintershall zich bewust op specifieke activiteitenregio's waarin de onderneming over een grote regionale en technologische expertise beschikt. Het gaat hierbij om Europa, Noord-Afrika, Zuid-Amerika, Rusland en het gebied rond de Kaspische Zee. Die activiteiten worden in groeiende mate aangevuld door exploratie in het Midden-Oosten. De onderneming investeert consequent in de ontwikkeling van nieuwe en in de uitbouw van bestaande velden. Daarbij staan hoge eisen inzake milieubescherming en veiligheid op het werk bij Wintershall op hetzelfde niveau als de economische doeleinden. Sinds 2000 is de door Wintershall uitgevoerde ontginning aanzienlijk gegroeid. Na de merkbare productieverhogingen van de afgelopen jaren, werd de ontginning van aardolie en aardgas ook in 2010 met miljoen vaten olie-equivalent op een hoog niveau gehouden tegenover het jaar 2000 met 80 miljoen vaten olie-equivalent is dit een stijging met ongeveer 70 procent. Hoewel in 2010 de aardolie- en condensaatontginning met 14 procent daalde tot 5,8 miljoen ton in vergelijking met 2009 (2009: 6,8), steeg de aardgasontginning in 2010 met 5 procent tot 14,3 miljoen kubieke meter (2009: 13,6). De daling in de olie- en condensaatontginning is hoofdzakelijk te wijten aan de beperkingen die de OPEC aan Libië heeft opgelegd. De hogere gasproductie komt, in tegenstelling tot vorig jaar, uit Argentinië en het eerste volledige productiejaar van het West-Siberische veld Juschno Russkoje. De rekenkundige totale reikwijdte van de reserves, op basis van het aandeel van Wintershall in de productie van 2010 en van de reserves op het einde van het jaar, bedraagt 10 jaar (2009: 10 jaar). De in 2010 geproduceerde hoeveelheden werden voor 89 % 2 gerestitueerd. 1 Deze hoeveelheid bevat ook het aandeel van derden met betrekking tot de participatie van Gazprom aan de Duitse Wintershall-onderneming die eigenaar is van de Libische concessies 96 en 97. Productiehoeveelheden uit het West- Siberische Achimgaz-project zijn wegens wettelijke bepalingen en verdragsregelingen niet meegerekend. De joint venture Achimgaz heeft in ,2 miljoen vaten olie-equivalent (100 %) getransporteerd. 2 Deze cijfers houden geen rekening met de hoeveelheden van het Achimgaz-project. Pagina 1 van 7

2 In de zoektocht naar nieuwe aardolie- en aardgasreservoirs werden in 2010 in totaal 23 (2009: 29) exploratie- en uitbreidingsboringen overeengekomen. Twaalf (2009: 17) boringen van Wintershall waren succesvol, waarvan vijf in Noorwegen en drie in Groot-Brittannië. Ook in 2011 zal Wintershall de zoektocht naar nieuwe reservoirs in haar belangrijkste activiteitenregio's voortzetten en de ontwikkeling van de reeds ontdekte reservoirs, vooral in de Noordzee en Noorwegen, in de komende jaren versnellen. Een onderneming met traditie Wintershall is één van de oudste Duitse ondernemingen actief op het gebied van minerale olie en aardgas. In 1894 stichtten de industrieel Heinrich Grimberg en de boorondernemer Carl Julius Winter de boormaatschappij Wintershall. De onderneming was in de beginfase actief op het gebied van de winning van kalizout. De toevallige vondst van olie in een van de kalischachten bleek al snel een toekomstperspectief voor Wintershall te zijn. Vanaf 1930 kwam de oliewinning als tweede segment erbij. De winning van aardgas werd in de jaren 50 als nieuw werkterrein gestart. Sinds 1969 is Wintershall lid van de BASF-groep. Voor BASF is Wintershall een belangrijke leverancier van grondstoffen en bestanddeel van haar strategische verzekering van ressources. Wintershall biedt werkgelegenheid aan meer dan 2000 medewerkers uit meer dan 35 landen. Exploratie en productie in Duitsland De activiteiten in Duitsland, het belangrijkste exploratie- en productiegebied, werden het afgelopen jaar verder uitgebouwd. De betekenis van de nationale productie wordt uitgedragen door de projecten Dieksand en Mittelplate (olie), net als door het gaswinningsplatform A6-A in de zogenaamde Eendensnavel van de Duitse Noordzee. Het offshore-veld Mittelplate, waarin Wintershall en RWE Dea elk voor 50 procent participeren, is daarbij het grootste bekende olieterrein in Duitsland met rond 200 miljoen vaten initiële reserves. Het veld werd de afgelopen jaren verder ontwikkeld door ERD-landboringen ("Extended Reach Drilling"). In 2010 werd de productielicentie verlengd tot Ook in 2010 investeerde Wintershall in de Duitse aardolie- en aardgaswinning. Zo verbindt sinds de zomer van 2010 een nieuwe aardoliepijpleiding de succesvolle exploratieboring Schwabmünchen 5 met de ontginningsactiviteiten in Aitingen nabij Augsburg. Via deze leiding kan jaarlijks tot ton ruwe olie worden getransporteerd. In Emlichheim, in de Duitse deelstaat Neder-Saksen, voert Wintershall 16 nieuwe boringen uit. In de volgende vijf jaar zullen in totaal twaalf horizontale en vier verticale boorputten worden gerealiseerd. De boringen worden bovendien aangevuld met 13 deviatieboringen uit bestaande boorsondes. De investering hiervoor bedraagt meer dan 60 miljoen euro. Hiermee kan de productie in het olieveld van Emlichheim 20 jaar langer blijven lopen. De BASF-dochteronderneming gebruikt in Emlichheim de stoominjectietechniek om de stroperige olie naar het oppervlak te brengen. Al meer dan 60 jaar wordt hier aardolie gewonnen op een constant niveau. Voor de innovatieve ontginningsmethode voor aardolie kreeg Wintershall in 2009 erkenning van het initiatief "Deutschland Land der Ideen". Wintershall neemt daarnaast ook deel aan het onderzoek voor onconventionele aardgasreserves in Duitsland. Het bedrijf heeft daarvoor van de bevoegde mijnbouwinstanties de goedkeuring gekregen om geologisch onderzoek te verrichten in twee concessiegebieden. De Wintershallconcessies in "Rheinland" en "Ruhr" hebben een oppervlakte van 3900 km 2 en strekken zich uit van de Duits-Nederlandse grens in het westen tot in Sauerland in het oosten. De activiteiten van Wintershall beperken zich de volgende drie jaren uitsluitend tot geologisch vooronderzoek om het Pagina 2 van 7

3 potentieel te bepalen van eventuele onconventionele reservoirs. Daarbij zijn geen diepboringen of Frac-werken gepland. Exploratie en productie over de hele wereld Europa Nog steeds komt ongeveer de helft van het aardgas dat vandaag in Europa wordt verbruikt uit landen rond de Noordzee: Noorwegen, Nederland, Denemarken, Groot-Brittannië en Duitsland. Wintershall is al sinds 1965 actief in de Noordzee. Door de grote olie- en gasreserves en de bestaande verbindingen met de West-Europese markt is Noorwegen, naast Rusland, de belangrijkste leverancier aan Europa. In Noorwegen heeft Wintershall zijn engagement verder versterkt. Met de acquisitie van Revus Energy ASA in december 2008 is Wintershall Norge ASA met meer dan 40 licenties en meer dan 20 bedrijven waarvan het de leiding heeft een van de grootste licentiehouders in Noorwegen. Het bedrijf plant in deze regio tegen 2015 een investering van meer dan een miljard euro en streeft in het Noorse en Britse deel van de Noordzee naar een productieniveau van vaten olieequivalent per dag. Al bij de eerste zelf uitgevoerde exploratieboring "Grosbeak" in juli 2009 heeft Wintershall voor de kust van Noorwegen veelbelovende velden ontdekt. In 2010 heeft het bedrijf met succes nog vijf boringen uitgevoerd in de Noorse Noordzee en zo haar positie in Noorwegen nog versterkt. Het veld "Maria" is met een geschatte 60 tot 120 miljoen vaten olie een van de grootste olievondsten in Noorwegen in Dit engagement werd bovendien uitgebreid door de toekenning van tien nieuwe productielicenties door het Noorse ministerie van energie in het kader van de APAlicentieronde van Vooral de toegekende gebieden rond de vondsten "Maria", "Beta" en "Grosbeak" zijn in het licentieportfolio van Wintershall van groot belang voor een vlugge ontwikkeling van het gebied. Ook de activiteiten in Groot-Brittannië werden verder uitgebouwd. In de Britse Noordzee heeft Wintershall aandelen in meer dan 20 licenties en heeft het bij 10 daarvan de leiding in handen. Vooral door de deelname aan de vondsten "Catcher" en "Cladhan" heeft Wintershall in 2010 grote successen geboekt in de exploratie. In 2008 geeft Wintershall een exploratieboring uitgevoerd in deelblok 44/24b (Dimple) waarvan het bedrijf met 49,5 procent een meerderheidsaandeel heeft. Na een verdere appraisalboring zal deze vondst in 2011 als "Wingate" bijdragen tot de ontginning. Nadat bij de exploratieboring Ravn-3 in 2009 op een diepte van 4469 meter onder de zeespiegel koolwaterstoffen werden ontdekt, plant Wintershal voor 2011 in Denemarken de appraisalboring "Hibonite" in het westelijke deel van de Deense Noordzee. Wintershall is een van de grootste aardgasproducenten in Nederland. De zuidelijke Noordzee behoort tot de traditionele zwaartepuntgebieden van het bedrijf. In totaal beheert de BASF-dochter 26 offshore-platforms in de zuidelijke Noordzee, waarvan 1 in Duitse territoriale wateren, namelijk A6-A. Om de efficiëntie te verbeteren bij het beheer van de activiteiten in het zuidelijke deel van de Noordzee, controleert Wintershall 19 van deze offshore-platforms met een van de modernste radiocontrolesystemen vanuit Den Helder. Deze centrale voor Remote Controlled Operations (RCO) is een belangrijke voorwaarde voor een rendabele ontginning van kleinere en middelgrote opslagplaatsen in de zuidelijke Noordzee. In Rijswijk bij Den Haag bevindt zich het competentiecentrum voor offshore-technologie voor de hele onderneming. Daar werkt Wintershall aan de verdere ontwikkeling van haar expertise in ondiep water. De uitbouw van de offshore expertise wint in het algemeen bij het zoeken en het Pagina 3 van 7

4 transporteren van olie en gas aan betekenis en wordt ook bij de activiteiten in andere regio's van de wereld gebruikt. Dat milieubescherming en rendabiliteit bij aardgasontginning elkaar niet uitsluiten, wordt bewezen door het productieplatform E18-A in de Nederlandse Noordzee. Een groot deel van de installatie bestaat uit het gasontginningsplatform P14-A dat na demontage en volledige reconstructie in de Nederlandse Noordzee in 2009 in blok E18-A aan zijn taak is begonnen. Wintershall is in 2010 ook begonnen met een nieuw project, namelijk de ontwikkeling van het aardgasreservoir K18 Golf in de Nederlandse Noordzee. De start van de ontginning staat gepland voor Rusland en het Kaspische gebied De gemeenschappelijke ontwikkelingsprojecten met Gazprom in West-Siberië werden ook in 2010 voortgezet. De productie uit de twee reservoirs Juschno Russkoje en Achimgaz levert een aanzienlijke bijdrage aan de Europese aardgasvoorziening. Het gas zal onder meer geleverd worden via de geplande Oostzee-pipeline Nord Stream die de Siberische gasreserves direct met Duitsland verbindt. Het veld Juschno Russkoje in West-Siberië, waarvan Wintershall via Severneftegazprom 35 procent in handen heeft, produceert sinds midden 2009 op een plateauniveau van 25 miljard kubieke meter (RSC) per jaar. In het West-Siberische reservoir bevindt zich een ontginbare reserve van meer dan 600 miljard kubieke meter aardgas. Ook het tweede project, de ontwikkeling van deelgebied IA van het diep gelegen Achimov-horizon in het Urengoi-veld kent succes: de zes proefboringen in het moeilijk te ontsluiten reservoir, waaraan Wintershall via de joint venture Achimgaz voor 50 procent deelneemt, produceren dagelijks 3,5 miljoen kubieke meter gas en 1600 ton condensaat. Op dit moment wordt het technische concept voor de verdere ontwikkeling van het veld IA uitgewerkt. Al een jaar na de ingebruikname in 2008 kon de Duits-Russische joint venture het eerste miljard kubieke meter (RSC) aardgas ophalen. De Achimov-formatie ligt op een diepte van 3150 tot 3800 meter en is door de ongunstige eigenschappen van het reservoir moeilijker te ontwikkelen dan de hoger liggende opslagplaatsen waaruit al meer dan 30 jaar aardgas en condensaat wordt gewonnen. De jaarlijkse aardgasontginning zou tijdens de latere plateaufase rond de 7,5 miljard kubieke meter moeten liggen. In 2011 ondertekenden Wintershall en Gazprom een intentieverklaring om nog twee blokken in de Achimov-formatie van het Uregoi-veld in West-Siberië samen te ontsluiten. Op basis van de eerste analyses wordt aangenomen dat de gasproductie uit de nieuwe blokken minstens het plateauniveau van het blok IA van acht miljard kubieke meter aardgas per jaar kan bereiken. Wolgodeminoil, nog een gemeenschappelijke Duits-Russische onderneming tussen Wintershall en de grootste Russische aardolieproducent OAO Lukoil, is actief in drie licentiegebieden in het Wolgograd-gebied met een totale oppervlakte van ongeveer vierkante kilometer. Het voert er intensief onderzoek uit om nieuwe reservoirs te ontdekken. Noord-Afrika Sinds 1958 is Wintershall actief in de exploratie en productie in Libië, een van de grootste olieproducenten van Afrika. Sindsdien werd meer dan 2 miljard US-Dollar in Libië geïnvesteerd en in totaal meer dan 150 boringen uitgevoerd. Wintershall exploiteert acht onshore-olievelden in concessies 96 en 97. Gazprom is voor 49 procent betrokken bij deze projecten via een Duitse Wintershall-onderneming. In de Middellandse Zee voor de kust van het land is Wintershall bovendien in een consortium met de Libische National Oil Corporation (NOC) en het Franse TOTAL betrokken bij het offshore-veld Al Jurf. Eind februari 2011 heeft Wintershall de Pagina 4 van 7

5 aardolieproductie in de Libische woestijn uit veiligheidsoverwegingen stilgelegd en veilig afgesloten. Aan de grens met Mali en Algerije werden in de Taoudeni-blokken Ta5 en Ta6 in Mauritanië de eerste geofysische onderzoeken uitgevoerd. Na de eerste geologische evaluatie van de blokken werden in 2010 de eerste seismische metingen uitgevoerd. Midden-Oosten Naast de activiteiten in Noord-Afrika bouwt Wintershall ook zijn activiteiten uit op het Arabische schiereiland: In het westelijke deel van exploratieblok 4N in Qatar werd in 2010 een eerste proefboring uitgevoerd in de zogeheten Khuff-formatie. Dit blok bevindt zich in de buurt van het North Field, het grootste aardgasveld ter wereld, en beslaat een oppervlakte van 544 vierkante kilometer op een waterdiepte van ongeveer 70 meter. In Qatar nemen we ook deel aan blok 3 dat een oppervlakte heeft van 1666 vierkante kilometer. Na de eerste seismische 3D-onderzoeken staan de volgende jaren nog exploratieboringen gepland. Voor blok 11 hebben we na afloop van de tweede exploratiefase de concessie niet verlengd. Qatar beschikt met ongeveer 26 biljoen kubieke meter aardgas over de op twee na grootste aardgasreserve ter wereld, na Rusland en Iran. In Abu Dhabi werd in mei 2010 een memorandum ondertekend met de Abu Dhabi National Oil Company (ADNOC). Hierdoor mag Wintershall gedurende een lange termijn een reservoir onderzoeken en ontwikkelingen in de westelijke regio van het emiraat. Daarbij legt Wintershall, net als in andere belangrijke regio's, de nadruk op een combinatie van innovatieve ontginningsmethoden en moderne onderzoekstechnieken. Wintershall opende ook een vertegenwoordiging in Abu Dhabi de eerste Duitse E&P-onderneming in het hele emiraat. Abu Dhabi geldt als het belangrijkste centrum voor de olie- en gasactiviteiten in de Golfregio. Zuid-Amerika Wintershall in al sinds 1978 actief in Argentinië, hoofdzakelijk in de aardgasontginning. Wintershall Energía S.A., een 100 procent-dochtermaatschappij van Wintershall in Kassel, is betrokken bij 15 olie- en gasvelden en is met een jaarproductie van rond de 25 miljoen vaten olieequivalent een van de grootste aardgasproducenten in het land. Wintershall besteedt bijzondere aandacht aan de zoektocht naar nieuwe reservoirs, waarbij ook steeds meer wordt ingezet op aardolie. Daarom werden de investeringen in de exploratieactiviteiten in Argentinië aanzienlijk verhoogd. Het bedrijf exploreert zowel in geologisch onontsloten gebieden, zoals het Cañadón-Asfalto-bekken, als in regio's waarin al wordt geproduceerd, zoals het Neuquén-bekken. Daar wordt hoofdzakelijk in de diepere steenlagen in de uilopers van de Andes naar nieuwe grondstoffen gezocht. Bij twee exploratielicenties in het Cañadón-Asfalto-bekken heeft ons bedrijf de leiding. De Tight-Gas-ontwikkeling in het veld Aguada Pichana Central West in het Neuquén-bekken werd voortgezet. Voor de kust van Vuurland produceert Wintershall samen met het Franse TOTAL en PanAmerican Energy (PAE) in de aardgasvelden Carina en Aries het tot nog toe grootste offshoreaardgasontginningsproject in Argentinië. Uit beide velden moet tot 2027 in totaal ongeveer 56 miljard kubieke meter aardgas, 3,4 miljoen ton condensaat evenals 2,4 miljoen ton LPG (Liquefied Petroleum Gas) geproduceerd worden. De dochteronderneming Wintershall Energía is voor 37,5 procent bij dit project betrokken. Sinds maart 2010 is Wintershall met telkens 25 procent betrokken bij het 6000 vierkante kilometer grote Otway-blok en ook bij het Tranquilo-blok in het Magellan-bekken in Chili. Tranquilo en Otway strekken zich uit over in totaal vierkante kilometer en liggen in de buurt van onze bestaande Pagina 5 van 7

6 productie in Vuurland. Het bedrijf heeft hier werk gemaakt van de exploratieactiviteiten met seismische onderzoeken. Aardgashandel WINGAS handhaaft positie op de aardgasmarkt WINGAS GmbH & Co. KG is de grootste van de drie aardgasbedrijven die samen met Gazprom worden geëxploiteerd en het bedrijf is sinds 1993 actief in de gasdistributie. Het levert onder meer via het leidingnetwerk van WINGAS TRANSPORT, dat ondertussen meer dan 2000 kilometer lang is, aardgas aan gemeentebedrijven, regionale gasdistributeurs, industriebedrijven en krachtcentrales in Duitsland en in Europa. De Duits-Russische joint venture heeft tot op heden meer dan 3 miljard euro in de opbouw van een aardgasleidingsysteem geïnvesteerd. Het verbindt de grote gasreserves van Siberië met de groeiende afzetmarkten in West-Europa. WINGAS hoort nu al bij de grootste energieverzorgers van Duitsland. WINGAS heeft als grootste Duits-Russische gemeenschappelijke onderneming ook in 2010 zijn positie op de Duitse en Europese aardgasmarkt kunnen handhaven. Met 317,9 (2009: 300,1) miljard kilowattuur haalde het bedrijf opnieuw een recordafzet. De totale afzet van de drie met Gazprom geëxploiteerde joint-venturebedrijven (WINGAS, WIEH en WIEE) nam in 2010 toe dankzij de conjuncturele heropleving en de koude wintermaanden. Er werd een stijging genoteerd in vergelijking met vorig jaar van in totaal zes procent tot 412,6 (2009: 387,7) miljard kilowattuur. Ondanks de gestegen afzet daalde de omzet met 537 miljoen (een derde) door prijsfactoren tot 6,972 (2009: 7,509) miljard euro. Aardgas als overbruggingsenergie Aardgas wint in combinatie met vernieuwbare energieën aan belang in de energiemix. Dankzij de deelname aan de Oostzee-pipeline Nord Stream levert Wintershall een bijdrage aan het veiligstellen van de aardgasleveringen. Naast de Nord Stream wil de BASF-dochter ook deelnemen aan de bouw van de aardgasleiding South Stream door de Zwarte Zee. Met de South Stream zal vanaf 2015 een nieuwe transportmogelijkheid ontstaan voor Russisch aardgas naar het zuiden en zuidoosten van Europa. Op die manier krijgen ook de landen in Zuidoost-Europa een directe en betrouwbare verbinding met de gasbronnen in Rusland. Wintershall zal met zijn deelname aan de South Stream extra hoeveelheden gas voor de handelsdochter Wintershall Erdgashandelshaus WIEE verkrijgen die zo haar sterke positie in Bulgarije en Roemenië kan uitbouwen en nieuwe marken in Zuidoost-Europa kan ontsluiten. Op de Duitse thuismarkt behoort WINGAS met een aandeel van bijna 20 procent ondertussen tot de grootste aardgasleveranciers. Het bedrijf is daarnaast ook actief in Frankrijk, Denemarken, Tsjechië, Oostenrijk, Nederland en vooral in België en Groot-Brittannië op de aardgasmarkt. 43 procent van de totale aardgasafzet wordt ondertussen behaald in de Europese buurlanden. Dat percentage moet nog verder stijgen. Naast de markten in Groot-Brittannië en België wil het bedrijf vooral in Nederland doorgroeien. Daarvoor werd eind 2010 al de basis gelegd met een levercontract op lange termijn met de op twee na grootste Nederlandse energieleverancier Eneco. Vanaf 2012 zal WINGAS jaarlijks tot een miljard kubieke meter aardgas leveren. Het leveringscontract tussen WINGAS en Eneco loopt tot Uitbouw van de infrastructuur Vanaf oktober 2011 zal de Oostzee-pipeline Nord Stream Europa van aardgas voorzien. Het aardgas, dat in Lubmin aan de Oostzeekust aan land komt, wordt via de twee aansluitleidingen OPAL (Ostsee-Pipeline-Anbindungs-Leitung) en vanaf 2012 de NEL (Nordeuropäische Erdgasleitung) verder naar klanten in West- en Centraal-Europa getransporteerd. De leidingen Pagina 6 van 7

7 werden vooral door bedrijven uit de WINGAS-groep gerealiseerd. De werken voor de OPAL-leiding verlopen volgens plan en zullen al in juni klaar zijn. De NEL zou eind 2012 met de tweede leiding van de Nord Stream klaar moeten zijn. De bouw van de leiding werd aangevat in maart WINGAS en zijn dochterondernemingen willen in 2011 rond de 600 miljoen euro investeren in de pipeline en in het uitbouwen van de opslag. Aan de Duits-Nederlandse grens wordt op dit moment de ondergrondse opslagruimte Jemgum gebouwd. De WINGAS-opslag zal een capaciteit van meer dan een miljard kubieke meter aardgas hebben en vanaf 2013 in bedrijf worden genomen. De eerste zes boringen voor de exploitatie van de ondergrondse opslag werden in 2010 met succes uitgevoerd. WINGAS werkt voor de bouw van de ondergrondse opslag niet alleen samen met de EWE Aktiengesellschaft (Oldenburg), maar ook met de Verbundnetz Gas AG uit Leipzig, die een zesde van de investeringscapaciteit op zich neemt. Het plan is om de opslag via het knooppunt Bunde/Oude Statenzijl aan te sluiten op het Nederlandse leidingnetwerk. De bouw van de vereiste aansluitleiding vindt plaats in In de opslag van Haidach in Oostenrijk werd de tweede uitbreidingsfase al gerealiseerd. De opslagcapaciteit werd er verdubbeld tot 2,4 miljard kubieke meter aardgas. Voor de aardgasopslag in Saltfleetby in Groot-Brittannië zijn alle overheidsvergunningen binnen. De omvang van die uiteindelijke investering wordt in de loop van dit jaar beslist. Meer informatie vindt u op en Pagina 7 van 7

Internationale activiteiten verder versterkt

Internationale activiteiten verder versterkt Exploratie en productie Internationale activiteiten verder versterkt Rusland: Yuzhno Russkoje produceert op plateau Noorwegen: Eerste projecten succesvol gestart Arabisch schiereiland: Boring in de buurt

Nadere informatie

Groei Wintershall ondanks economische crisis

Groei Wintershall ondanks economische crisis Groei Wintershall ondanks economische crisis 18. maart 2010 Michael Sasse Olie- en gasproductie opnieuw gestegen Russische projecten dragen aanzienlijk bij aan succes Aardgasdochter WINGAS behaalt recordafzet

Nadere informatie

Persinformatie. Uitdagende marktomgeving biedt ook kansen. Nieuwe directievoorzitter wil groei voortzetten

Persinformatie. Uitdagende marktomgeving biedt ook kansen. Nieuwe directievoorzitter wil groei voortzetten Persinformatie Uitdagende marktomgeving biedt ook kansen Nieuwe directievoorzitter wil groei voortzetten Mario Mehren: strategie Wintershall blijkt succesvol 2 juni 2015 Michael Sasse Tel. +49 561 301-3301

Nadere informatie

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom

Nadere informatie

Schaliegas in Europa. Ideeën over de haalbaarheid van deze onconventionele energiebron

Schaliegas in Europa. Ideeën over de haalbaarheid van deze onconventionele energiebron Schaliegas in Europa Ideeën over de haalbaarheid van deze onconventionele energiebron Agenda Introductie schaliegas Wat is het eigenlijk & hoe wordt het gewonnen Wat zijn de risico s De Schaliegas Revolutie

Nadere informatie

Hierbij doe ik u toekomen het Jaarverslag 2010, Delfstoffen en aardwarmte in Nederland en het Jaarverslag 2010 van Energie Beheer Nederland B.V.

Hierbij doe ik u toekomen het Jaarverslag 2010, Delfstoffen en aardwarmte in Nederland en het Jaarverslag 2010 van Energie Beheer Nederland B.V. > Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal voor Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den

Nadere informatie

BESLUIT. Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37 van de Mededingingswet.

BESLUIT. Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37 van de Mededingingswet. Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37 van de Mededingingswet. Nummer 3173 Betreft zaak: Wintershall

Nadere informatie

Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgas productie Oppenhuizen. MFC t Harspit Oppenhuizen 26 mei 2015

Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgas productie Oppenhuizen. MFC t Harspit Oppenhuizen 26 mei 2015 Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Aardgas productie Oppenhuizen MFC t Harspit Oppenhuizen 26 mei 2015 PROGRAMMA 20.00 uur Opening 20.10 uur Presentatie 21.15 uur Vragen 22.00 uur Afsluiting 2 Inhoud Introductie:

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA 's-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA 's-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag

Nadere informatie

Gasveld Harlingen Boven-Krijt Onderzoek naar bodemdaling. 20 november 2014

Gasveld Harlingen Boven-Krijt Onderzoek naar bodemdaling. 20 november 2014 Gasveld Harlingen Boven-Krijt Onderzoek naar bodemdaling 20 november 2014 Wat kunt u vanavond verwachten? De resultaten van het onderzoek naar bodemdaling gaswinning De achtergrond van de resultaten De

Nadere informatie

COMMERCIËLE RESULTATEN WERELD 2009*

COMMERCIËLE RESULTATEN WERELD 2009* 14 januari 2010 COMMERCIËLE RESULTATEN WERELD 2009* De Renault groep verhoogt zijn marktaandeel tot 3,7% dankzij de goede commerciële prestaties in het tweede halfjaar De Renault groep bereikt zijn doelstelling:

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 400 XIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (XIII) voor het jaar 2013 Nr.

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 34 000 XIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar

Nadere informatie

Olie crisis? 24 juni 2014

Olie crisis? 24 juni 2014 24 juni 2014 Olie crisis? De prijs van olie heeft invloed op financiële markten. Een stijgende olieprijs verhoogt de inflatie en heeft een remmend effect op de economische groei. In de jaren 2006-2011

Nadere informatie

Vermilion Energy Netherlands BV. Plaatselijk belang Skoatterwâld 9 februari 2017

Vermilion Energy Netherlands BV. Plaatselijk belang Skoatterwâld 9 februari 2017 Vermilion Energy Netherlands BV Plaatselijk belang Skoatterwâld 9 februari 2017 1 Vermilion Energy Inc. Vermilion Energy Netherlands BV is een volledige dochteronderneming van het Canadese bedrijf Vermilion

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 000 XIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (XIII) voor het jaar 2012 Nr.

Nadere informatie

Bijlage 4 Notitie Actieve marktpartijen en andere belanghebbenden in de diepe ondergrond van Flevoland Als onderdeel van #1360673

Bijlage 4 Notitie Actieve marktpartijen en andere belanghebbenden in de diepe ondergrond van Flevoland Als onderdeel van #1360673 Bijlage 4 Notitie Actieve marktpartijen en andere belanghebbenden in de diepe ondergrond van Flevoland Als onderdeel van #1360673 1. Inleiding Deze notitie bevat een overzicht van de verschillende vergunningen

Nadere informatie

Persinformatie. Häcker Keukens koopt twee percelen om op de middellange termijn nieuwe fabrieken te bouwen

Persinformatie. Häcker Keukens koopt twee percelen om op de middellange termijn nieuwe fabrieken te bouwen Productiearealen voor toekomstige groei verzekerd Häcker Keukens koopt twee percelen om op de middellange termijn nieuwe fabrieken te bouwen Rödinghausen, 26 april 2017. In de afgelopen weken heeft Häcker

Nadere informatie

Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag. De Knipe 27 januari 2015

Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag. De Knipe 27 januari 2015 Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag De Knipe 27 januari 2015 Inhoud Introductie: wie zijn we en wat doen we Markt: aardgas in Nederland Locatie Langezwaag Ligging Productie

Nadere informatie

Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag. De Knipe 27 januari 2015

Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag. De Knipe 27 januari 2015 Vermilion Oil & Gas Netherlands BV Uitbreiding productie Langezwaag De Knipe 27 januari 2015 Inhoud Introductie: wie zijn we en wat doen we Markt: aardgas in Nederland Locatie Langezwaag Ligging Productie

Nadere informatie

Ondergrondse opslag van aardgas. Locaties Grijpskerk en Langelo

Ondergrondse opslag van aardgas. Locaties Grijpskerk en Langelo Ondergrondse opslag van aardgas Locaties Grijpskerk en Langelo Ondergrondse opslag van aardgas Elke dag voldoende aardgas voor iedereen. Het lijkt de normaalste zaak van de wereld, maar dat is het niet.

Nadere informatie

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - November 2015

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - November 2015 M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - November 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.

Nadere informatie

Nieuwe Energie Aanboren. PvdA Aanvalsplan Aardwarmte 17 februari 2011

Nieuwe Energie Aanboren. PvdA Aanvalsplan Aardwarmte 17 februari 2011 Nieuwe Energie Aanboren PvdA Aanvalsplan Aardwarmte 17 februari 2011 Verduurzaming van onze energievoorziening hapert De zekerstelling van onze energievoorziening is één van de grootste uitdagingen voor

Nadere informatie

Vervallen/Afstand gedaan

Vervallen/Afstand gedaan 1. Koolwaterstof VERGUNNINGEN, Nederlands Territoir per 1 januari 2012 Wijzigingen met betrekking tot vergunningen voor opsporing en winning van koolwaterstoffen op het territoir gedurende 2011 staan in

Nadere informatie

D r Thomas Chaize Analyse Strategie Hulpbronnen Prijsontwikkeling van het vat aardolie sinds een eeuw. Mailing n

D r Thomas Chaize Analyse Strategie Hulpbronnen  Prijsontwikkeling van het vat aardolie sinds een eeuw. Mailing n Analyse Strategie Hulpbronnen Prijsontwikkeling van het vat aardolie sinds een eeuw. Mailing n 3-15 31.10.2004 Dr Thomas Chaize Site : Email & Mailing gratis : http:///mailing%20list/mailinglistfr.htm

Nadere informatie

PR april 2012 Economie Pagina 1 van 5. Beckhoff Automation: Omzetverdubbeling binnen twee jaar

PR april 2012 Economie Pagina 1 van 5. Beckhoff Automation: Omzetverdubbeling binnen twee jaar Economie Pagina 1 van 5 Beckhoff Automation: Omzetverdubbeling binnen twee jaar Balans 2011: Omzetstijging met 34% naar 465 miljoen euro Het tweede opeenvolgende jaar heeft Beckhoff Automation het boekjaar

Nadere informatie

Callon Petroleum Co. TIP 2:

Callon Petroleum Co. TIP 2: TIP 2: Callon Petroleum Co. Beurs New York Stock Exchange Land Verenigde Staten Ticker Symbol CPE ISIN Code US13123X1028 Sector Energy Independent Oil & Gas Callon Petroleum (CPE) is een Amerikaans bedrijf

Nadere informatie

Winsten uit Shell s olie- en gaswinning in Nigeria. Een onderzoeksrapport voor Zembla

Winsten uit Shell s olie- en gaswinning in Nigeria. Een onderzoeksrapport voor Zembla Winsten uit Shell s olie- en gaswinning in Nigeria Een onderzoeksrapport voor Zembla Winsten uit Shell s olie- en gaswinning in Nigeria Een onderzoeksrapport voor Zembla Juni 2010 Jan Willem van Gelder

Nadere informatie

Groei aandeel supermarktkanaal; traditionele kanaal blijft het grootst. Voor wie verstandig handelt!

Groei aandeel supermarktkanaal; traditionele kanaal blijft het grootst. Voor wie verstandig handelt! Groei aandeel supermarktkanaal; traditionele kanaal blijft het grootst Trendsamenvatting Naam Definitie Groei aandeel supermarktkanaal; traditionele kanaal blijft het grootst Het handelskanaal van de gespecialiseerde

Nadere informatie

COMMERCIËLE RESULTATEN 1 e HALFJAAR 2015

COMMERCIËLE RESULTATEN 1 e HALFJAAR 2015 PERSBERICHT 07/07/2015 COMMERCIËLE RESULTATEN 1 e HALFJAAR 2015 Renault wint terrein in Europa en consolideert zijn positie In het eerste halfjaar was er een lichte stijging van het aantal inschrijvingen

Nadere informatie

Vermilion Informatieavond aardgasproductie Langezwaag

Vermilion Informatieavond aardgasproductie Langezwaag Vermilion Informatieavond aardgasproductie Langezwaag Datum: 27 Januari 2015 Plaats: Café De Knyp, De Knipe Inleiding De informatieavond vond plaats in het café De Knyp te De Knipe. De avond werd geopend

Nadere informatie

3. VERGUNNINGEN, Nederlands Territoir per 1 januari 2009

3. VERGUNNINGEN, Nederlands Territoir per 1 januari 2009 3. VERGUNNINGEN, Nederlands Territoir per 1 januari 2009 Wijzigingen met betrekking tot vergunningen voor opsporing, winning en opslag op het territoir gedurende 2008 staan in onderstaande tabellen vermeld.

Nadere informatie

Bourtange zoutpijler Bourtange Legenda

Bourtange zoutpijler Bourtange Legenda Bourtange zoutpijler Bourtange Legenda Zoutpijlers mogelijk geschikt voor cavernes >300m hoog Mogelijk geschikt voor aanleg lage cavernes 0 15 30 60 km Voorwoord Dit informatieblad geeft een technische-geologisch

Nadere informatie

Power to gas onderdeel van de energietransitie

Power to gas onderdeel van de energietransitie Power to gas onderdeel van de energietransitie 10 oktober 2013 K.G. Wiersma Gasunie: gasinfrastructuur & gastransport 1 Gastransportnet in Nederland en Noord-Duitsland Volume ~125 mrd m 3 aardgas p/j Lengte

Nadere informatie

Aanvraag. instemming winningsplan. ingevolge. Mijnbouwwet artikel 34

Aanvraag. instemming winningsplan. ingevolge. Mijnbouwwet artikel 34 Aanvraag instemming winningsplan ingevolge Mijnbouwwet artikel 34 Geadresseerde Ministerie van Economische Zaken Directie Energieproduktie Postbus 20101 2500 EC Den Haag Voorkomen: L7-G gelegen op het

Nadere informatie

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:

Nadere informatie

NAM IN NOARDEAST FRYSLAN RAADSVRAGEN KLEINE GASVELDEN IN NOARDEAST FRYSLAN PRODUCTIECIJFERS REGIONALE GASVELDEN

NAM IN NOARDEAST FRYSLAN RAADSVRAGEN KLEINE GASVELDEN IN NOARDEAST FRYSLAN PRODUCTIECIJFERS REGIONALE GASVELDEN RAADSVRAGEN KLEINE GASVELDEN IN NOARDEAST FRYSLAN PRODUCTIECIJFERS REGIONALE GASVELDEN KLEINE GASVELDEN IN NEDERLAND Aardgasproductie in Nederland 2018-2023 Aardgasproductie kleine velden 2018-2050 2021:

Nadere informatie

Overzicht en perspectieven voor een duurzame ontwikkeling van asfalt in een economie in voortdurende verandering. Wim Teugels Nynas N.V.

Overzicht en perspectieven voor een duurzame ontwikkeling van asfalt in een economie in voortdurende verandering. Wim Teugels Nynas N.V. Overzicht en perspectieven voor een duurzame ontwikkeling van asfalt in een economie in voortdurende verandering Wim Teugels Nynas N.V. Een economie in beweging In een tijdspanne van 2 jaar is de olie

Nadere informatie

Van Schoonebeek tot schaliegas. Jan Dirk Jansen Leidse Winterlezing Naturalis, 13 december 2015

Van Schoonebeek tot schaliegas. Jan Dirk Jansen Leidse Winterlezing Naturalis, 13 december 2015 Van Schoonebeek tot schaliegas Jan Dirk Jansen Leidse Winterlezing Naturalis, 13 december 2015 Aardbevingen in Groningen Van Schoonebeek tot schaliegas Jan Dirk Jansen Leidse Winterlezing Naturalis, 13

Nadere informatie

Winningsplan Orca (D18a-A) veld (Actualisering december 2014)

Winningsplan Orca (D18a-A) veld (Actualisering december 2014) Winningsplan Orca (D18a-A) veld (Actualisering december 2014) Winningsplan Orca (D18a-A) veld (Actualisering december 2014) GDF SUEZ E&P Nederland B.V. Zoetermeer, november, 2014 E&D/2014-0328/HG/as Inhoudsopgave

Nadere informatie

Grootschalige energie-opslag

Grootschalige energie-opslag Er komt steeds meer duurzame energie uit wind Dit stelt extra eisen aan flexibiliteit van het systeem Grootschalige opslag is één van de opties om in die flexibiliteit te voorzien Uitgebreid onderzoek

Nadere informatie

Grootschalige energie-opslag

Grootschalige energie-opslag Er komt steeds meer duurzame energie uit wind Dit stelt extra eisen aan flexibiliteit van het systeem Grootschalige opslag is één van de opties om in die flexibiliteit te voorzien TenneT participeert in

Nadere informatie

Geachte mevrouw Franke,

Geachte mevrouw Franke, Retouradres:, Aan de griffier van de vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw & Innovatie T.a.v. mevrouw drs. M.C.T.M. Franke Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG 2500EA Onderwerp Rondetafelgesprek inzake

Nadere informatie

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - september 2012

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - september 2012 M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - september 2012 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.

Nadere informatie

De buitenlandse handel van België - 2009 -

De buitenlandse handel van België - 2009 - De buitenlandse handel van België - 2009 - De buitenlandse handel van België in 2009 (Bron: NBB communautair concept*) Analyse van de cijfers van 2009 Zoals lang gevreesd, werden in 2009 de gevolgen van

Nadere informatie

Antwoorden Aardrijkskunde Antwoorden Discovery par. 1

Antwoorden Aardrijkskunde Antwoorden Discovery par. 1 Antwoorden Aardrijkskunde Antwoorden Discovery par. 1 Antwoorden door een scholier 1209 woorden 24 februari 2013 4,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Terra Discovery 1: Noord- Europa IJsland

Nadere informatie

Maintenance Wintershall Noordzee

Maintenance Wintershall Noordzee Maintenance Wintershall Noordzee Maritime Maintenance 2013 H.J. ter Stege, Maintenance Superintendent Den Helder November 2013 1 BEDRIJVEN TERREIN NOORDZEE WEST Wintershall Noordzee BV Wintershall Nederland

Nadere informatie

Internationale handel visproducten

Internationale handel visproducten Internationale handel visproducten Marktmonitor ontwikkelingen 27-211 en prognose voor 212 Januari 213 Belangrijkste trends 27-211 Ontwikkelingen export De Nederlandse visverwerkende industrie speelt een

Nadere informatie

Titel De gasbel onder Nederland

Titel De gasbel onder Nederland De gasbel onder Nederland Het ontstaan van gas, zout en steenkool in de Nederlandse bodem Korte lesomschrijving In deze les maken leerlingen kennis met het ontstaan van de gasbel onder Slochteren in de

Nadere informatie

Aardgas, elektriciteit en diensten

Aardgas, elektriciteit en diensten Panorama Uitgave 2013 Aardgas, elektriciteit en diensten Enovos, één en al energie Enovos is de belangrijkste energieleverancier in een regio die het hart vormt van industrieel Europa en die zich uitstrekt

Nadere informatie

Bekaert ontwikkelt samen met klanten milieuvriendelijke gasbranders voor verwarmingsinstallaties. Een optimale verbranding van het gas/luchtmengsel

Bekaert ontwikkelt samen met klanten milieuvriendelijke gasbranders voor verwarmingsinstallaties. Een optimale verbranding van het gas/luchtmengsel Bekaert ontwikkelt samen met klanten milieuvriendelijke gasbranders voor verwarmingsinstallaties. Een optimale verbranding van het gas/luchtmengsel wordt bekomen dankzij de structuur van het oppervlak,

Nadere informatie

WERELDWIJDE COMMERCIËLE RESULTATEN 2014

WERELDWIJDE COMMERCIËLE RESULTATEN 2014 PERSBERICHT 19 januari 2015 WERELDWIJDE COMMERCIËLE RESULTATEN 2014 Wereldwijde verkoop van Renault stijgt opnieuw met 3,2% tot 2,7 miljoen voertuigen Terwijl de wereldwijde automarkt met 3,5% groeide,

Nadere informatie

Chemische industrie in Duitsland

Chemische industrie in Duitsland Chemische industrie in Duitsland 1. Actuele situatie van de chemische industrie in Duitsland In vergelijking met het vorige kwartaal steeg de productie in het derde kwartaal van 2012 met 1,5 procent, terwijl

Nadere informatie

ASPO Netherlands. Shell bulletin - Peak Oil Nederland

ASPO Netherlands. Shell bulletin - Peak Oil Nederland Shell bulletin - Peak Oil Nederland Als voorschot op de publicatie van de jaarcijfers van Royal Dutch Shell op 1 februari publiceert Peakoil Nederland in dit bulletin haar prognoses over de toekomst van

Nadere informatie

Technische Briefing. Overzicht Nucleair Park. 11 januari 2016

Technische Briefing. Overzicht Nucleair Park. 11 januari 2016 Technische Briefing Overzicht Nucleair Park 11 januari 2016 Overzicht van het nucleair park Doel 1 15 februari 2015: volgens de wet van 2003 wordt de elektriciteitsproductie na 40 jaar uitbating stop gezet

Nadere informatie

Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken

Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken De Nederlandse bancaire vorderingen 1 op het buitenland zijn onder invloed van de economische crisis en het uiteenvallen van ABN AMRO tussen

Nadere informatie

Energiemarktanalyse voor Groenten & Fruit door Powerhouse. Olie

Energiemarktanalyse voor Groenten & Fruit door Powerhouse. Olie Energiemarktanalyse voor Groenten & Fruit door Powerhouse Olie 12 Olie (volgende maand) 11 Prijs/vat 1 9 8 96,92 76,21 7 Brent (Dollar) Brent (EUR) Afgelopen week We zagen de afgelopen ween een lichte

Nadere informatie

1. Koolwaterstof VERGUNNINGEN, Nederlands Territoir per 1 januari 2019

1. Koolwaterstof VERGUNNINGEN, Nederlands Territoir per 1 januari 2019 1. Koolwaterstof VERGUNNINGEN, Nederlands Territoir per 1 januari 2019 Wijzigingen met betrekking tot vergunningen voor opsporing en winning van koolwaterstoffen op het territoir gedurende 2018 staan in

Nadere informatie

De toekomst voorbereiden

De toekomst voorbereiden Het milieu beschermen. Afdrukken dit document alleen indien nodig De toekomst voorbereiden Partner in duurzaam vertrouwen SPIE is Europees leider wat betreft diensten in de domeinen van elektriciteit,

Nadere informatie

PERSBERICHT. Donderdag 20 september 2018, 17u45. Persbericht 20 september 2018

PERSBERICHT. Donderdag 20 september 2018, 17u45. Persbericht 20 september 2018 PERSBERICHT Donderdag 20 september 2018, 17u45 1 WDP opent tweede gebouw van 25.000 m² in Luxemburgse logistieke hub Start van gebouw 3: reeds 15.000 m² verhuurd Samen met de plechtige inhuldiging van

Nadere informatie

Winning van aardgas in blok E18 van het Nederlandse deel van het continentaal plat, vanaf satellietplatform E18-A

Winning van aardgas in blok E18 van het Nederlandse deel van het continentaal plat, vanaf satellietplatform E18-A Winning van aardgas in blok E18 van het Nederlandse deel van het continentaal plat, vanaf satellietplatform E18-A Advies voor richtlijnen voor het milieueffectrapport 15 mei 2008 / rapportnummer 2068-29

Nadere informatie

1. Koolwaterstof VERGUNNINGEN, Nederlands Territoir per 1 september 2016

1. Koolwaterstof VERGUNNINGEN, Nederlands Territoir per 1 september 2016 1. Koolwaterstof VERGUNNINGEN, Nederlands Territoir per 1 september 2016 Wijzigingen met betrekking tot vergunningen voor opsporing en winning van koolwaterstoffen op het territoir gedurende 2016 staan

Nadere informatie

Samenvatting. Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant

Samenvatting. Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant 1 Samenvatting Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant De gemeenten Breda, Tilburg en Helmond hebben in samenwerking met de Provincie Noord-Brabant, Brabant Water en

Nadere informatie

De ontwikkeling van de elektriciteits- en aardgasmarkten in België. Jaar 2013. Marktstatistieken

De ontwikkeling van de elektriciteits- en aardgasmarkten in België. Jaar 2013. Marktstatistieken De ontwikkeling van de elektriciteits- en aardgasmarkten in België Jaar 2013 Marktstatistieken www.creg.be www.cwape.be www.brugel.be www.vreg.be 1/8 I. MARKTAANDELEN VAN DE ACTIEVE ELEKTRICITEITSLEVERANCIERS

Nadere informatie

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Mei 2016

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Mei 2016 M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Mei 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.

Nadere informatie

Winning van aardgas in blok M7 gelegen in het Nederlandse deel van het continentaal plat Advies voor richtlijnen voor het milieueffectrapport

Winning van aardgas in blok M7 gelegen in het Nederlandse deel van het continentaal plat Advies voor richtlijnen voor het milieueffectrapport Winning van aardgas in blok M7 gelegen in het Nederlandse deel van het continentaal plat Advies voor richtlijnen voor het milieueffectrapport 14 januari 2008 / rapportnummer 2017-19 1. HOOFDPUNTEN VAN

Nadere informatie

Toepassing van wet- en regelgeving voor de diepe ondergrond

Toepassing van wet- en regelgeving voor de diepe ondergrond Toepassing van wet- en regelgeving voor de diepe ondergrond Pieter Jongerius De Mijnbouwwet 2 1 De Mijnbouwwet Invloedssfeer Wat is de diepe ondergrond? 100 m 500 m ~ 5 km 3 De Mijnbouwwet Vergunningen

Nadere informatie

Re-use & decommissioning rapport

Re-use & decommissioning rapport Nederlandse versie Re-use & decommissioning rapport Begrippenlijst met iconen www.nexstep.nl 1 Inhoudsopgave 1 Putten op zee.... 3 1.1 Methoden voor ontmanteling putten op zee.... 4 2 Installaties op zee....

Nadere informatie

1. AARDGASVOORRAAD EN TOEKOMSTIG BINNENLANDS AANBOD

1. AARDGASVOORRAAD EN TOEKOMSTIG BINNENLANDS AANBOD 1. AARDGASVOORRAAD EN TOEKOMSTIG BINNENLANDS AANBOD INLEIDING Dit hoofdstuk rapporteert over de aardgasvoorraad in Nederland en het Nederlandse deel van het Continentaal plat. Het behandelt eerst de raming

Nadere informatie

Titel De gasbel onder Nederland

Titel De gasbel onder Nederland De gasbel onder Nederland Het ontstaan van gas en zout in de Nederlandse bodem Korte lesomschrijving In deze les maken leerlingen kennis met het ontstaan van de gasbel onder Slochteren in de provincie

Nadere informatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14 Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd

Nadere informatie

MJA3-Sectorrapport 2014 Nederlandse olie- en gasproducerende industrie

MJA3-Sectorrapport 2014 Nederlandse olie- en gasproducerende industrie MJA3-Sectorrapport 2014 Nederlandse olie- en gasproducerende industrie Colofon Projectnaam: MJA3-monitoring 2014 Sector: Nederlandse olie- en gasproducerende industrie Datum: 15 mei 2015 Status: Definitief

Nadere informatie

Wijnimport Nederland naar regio

Wijnimport Nederland naar regio DO RESEARCH Wijnimport Nederland naar regio Sterke opmars wijn uit Chili Jeroen den Ouden 1-10-2011 Inleiding en inhoudsopgave Pagina I De invoer van wijn in Nederland 1 II De invoer van wijn naar herkomst

Nadere informatie

Datum 19 maart 2018 Betreft Uitslag van de derde tender windenergie op zee voor kavels I en II van het windenergiegebied Hollandse kust (zuid)

Datum 19 maart 2018 Betreft Uitslag van de derde tender windenergie op zee voor kavels I en II van het windenergiegebied Hollandse kust (zuid) > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen ROESELARE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen ROESELARE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen ROESELARE HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Arrondissement Roeselare Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Nadere informatie

2. Lees nu de tekst met het stappenplan. Kom je nog moeilijke woorden tegen in de tekst? Gebruik dan de woordhulp.

2. Lees nu de tekst met het stappenplan. Kom je nog moeilijke woorden tegen in de tekst? Gebruik dan de woordhulp. Tekst lezen 1. Lees de tekst nog niet! Maak eerst deze vraag: Wat weet je van de aardbevingen in Groningen? Schrijf het op in de linkerkolom. Wat weet ik van de aardbevingen? Wat ben ik te weten gekomen?

Nadere informatie

Afnemend aardolieaanbod voor 2020? De Rode Hoed, 20 januari 2007, Amsterdam

Afnemend aardolieaanbod voor 2020? De Rode Hoed, 20 januari 2007, Amsterdam Afnemend aardolieaanbod voor 2020? De Rode Hoed, 20 januari 2007, Amsterdam Het aardolietijdperk 1 vat = 159 liter Peak oil drijvende kracht in energiebeleid? Verwachtingen productie goedkope aardolie

Nadere informatie

: Nota van Beantwoording inspraak- en overlegreacties voorontwerp bestemmingsplan Leidingtracés NAM, gemeente De Wolden

: Nota van Beantwoording inspraak- en overlegreacties voorontwerp bestemmingsplan Leidingtracés NAM, gemeente De Wolden Memo Aan : Gemeente De Wolden, dhr. B. Bonkestoter Van : D. Mereboer, F. Baarslag Datum : 4 januari 2011 Kopie : Nederlandse Aardolie Maatschappij, mevr. J. Hadderingh Onze referentie : 9V9529/M002/DMB/Ensc

Nadere informatie

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030 IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk

Nadere informatie

Tennet grijpt alweer voor de zestiende keer naar noodvermogen

Tennet grijpt alweer voor de zestiende keer naar noodvermogen Tennet grijpt alweer voor de zestiende keer naar noodvermogen Olie Olieprijzen kennen de nodige volitiliteit, maar getuige bovenstaande grafiek blijft de prijs binnen een zekere bandbreedte. In een interview

Nadere informatie

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen KORTEMARK. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen KORTEMARK. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen KORTEMARK Arrondissement Diksmuide HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Nadere informatie

De buitenlandse handel van België

De buitenlandse handel van België De buitenlandse handel van België 1 ste kwartaal 2010 1 De buitenlandse handel van België na het eerste kwartaal van 2010 (Bron: NBB communautair concept*) Analyse van de cijfers van het eerste kwartaal

Nadere informatie

LEEUWENDEEL VLAAMSE EXPORT NAAR EU-LIDSTATEN

LEEUWENDEEL VLAAMSE EXPORT NAAR EU-LIDSTATEN Bijlage ANALYSE EXPORTCIJFERS 2018 op basis van een analyse van Flanders Investment & Trade (FIT) van de in- en uitvoercijfers 2018 van de Nationale Bank van België (NBB). LEEUWENDEEL VLAAMSE EXPORT NAAR

Nadere informatie

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen SPIERE-HELKIJN. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen SPIERE-HELKIJN. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen SPIERE-HELKIJN HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Arrondissement Kortrijk Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Nadere informatie

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen LANGEMARK-POELKAPELLE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen LANGEMARK-POELKAPELLE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen LANGEMARK-POELKAPELLE HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Arrondissement Ieper Opsplitsing in

Nadere informatie

Persinformatie. Met goed jaarresultaat over 2014 naar de eerste beurs van 2015. Met een sterk resultaat over 2014 gaat Häcker Keukens op de

Persinformatie. Met goed jaarresultaat over 2014 naar de eerste beurs van 2015. Met een sterk resultaat over 2014 gaat Häcker Keukens op de LivingKitchen 2015 (hal 4.1, stand C21) Met goed jaarresultaat over 2014 naar de eerste beurs van 2015 Met een sterk resultaat over 2014 gaat Häcker Keukens op de beurs LivingKitchen het volgende businessjaar

Nadere informatie

Globalisering & Afrika

Globalisering & Afrika 19-4-2011 Globalisering & Afrika Jan Kruse Directeur Strategie en Overnames 14 april 2011 Persoonlijke ervaringen met Afrika 2 Voor de noordelijke scheepsbouw actief geweest met de verkoop van (visserij)

Nadere informatie

Bijkomende informatie:

Bijkomende informatie: Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be beheerscomité dierlijke producten 18 juni 2015 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Nadere informatie

Goedkoopste alternatief op dit moment De grond onder de molens is gewoon te gebruiken Eigen coöperatie mogelijk (zelfvoorziening)

Goedkoopste alternatief op dit moment De grond onder de molens is gewoon te gebruiken Eigen coöperatie mogelijk (zelfvoorziening) WIND OP LAND 11% (10% BESCHIKBAAR LANDOPPERVLAK) VOORDELEN Goedkoopste alternatief op dit moment De grond onder de molens is gewoon te gebruiken Eigen coöperatie mogelijk (zelfvoorziening) NADELEN Bij

Nadere informatie

Winningsplan Orca (D18a-A) veld

Winningsplan Orca (D18a-A) veld Winningsplan Orca (D18a-A) veld Winningsplan Orca (D18a-A) veld GDF SUEZ E&P Nederland B.V. Zoetermeer, April, 2013 E&D/2013-0052/HG/as Inhoudsopgave A. ALGEMENE GEGEVENS...1 B. BEDRIJFS- EN PRODUCTIEGEGEVENS...2

Nadere informatie

Factsheet: Dong Energy

Factsheet: Dong Energy Factsheet: Dong Energy Holding/bestuurder Type bedrijf Actief in Markt Bedrijfsprofiel Dong Energy Producent/leverancier elektriciteit (en aardgas) Europa Consumenten/zakelijk - Omzet 900 miljoen (NL)/9

Nadere informatie

Voorspellingen Peakoil Nederland. Realisten of doemdenkers?

Voorspellingen Peakoil Nederland. Realisten of doemdenkers? Voorspellingen Peakoil Nederland Realisten of doemdenkers? Lievelde, Erve Kots, 27 Mei 2009 World Oil Production & Peaking Outlook *Eerste Rapportage Peakoil Nederland met analyse van de toekomstige olieproductie

Nadere informatie

VOORBEREIDEND KNUTSELWERK

VOORBEREIDEND KNUTSELWERK WERKEN MET DE KAART KAART VAN EUROPA Bemachtig een zo groot mogelijke kaart van Europa VOORBEREIDEND KNUTSELWERK Maak knutselmateriaal om de verschillen tussen de landen te duiden. Hieronder staan de benodigde

Nadere informatie

Naslagwerk Economie van Duitsland. Hoofdstuk 7: Energievoorziening. 7.1 Overzicht

Naslagwerk Economie van Duitsland. Hoofdstuk 7: Energievoorziening. 7.1 Overzicht Naslagwerk Economie van Duitsland 7.1 Overzicht Energievoorziening staat in Duitsland hoog op de prioriteitenlijst. De Bondsrepubliek moet tweederde van de grondstoffen voor energievoorziening importeren

Nadere informatie

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juni 2012

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juni 2012 M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juni 2012 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.

Nadere informatie

MJA-Sectorrapport 2012 Nederlandse olie- en gasproducerende industrie

MJA-Sectorrapport 2012 Nederlandse olie- en gasproducerende industrie MJA-Sectorrapport 2012 Nederlandse olie- en gasproducerende industrie Colofon Projectnaam: MJA-monitoring Nederlandse olie- en gasproducerende industrie Datum: 29 mei 2013 Status: Definitief Kenmerk:

Nadere informatie

Henry Hub Gas Prijs Ontwikkeling 24/04/14. De Pers. Gasproductie in Nederland. Wat is Schaliegas en Hoe wordt het Gewonnen?

Henry Hub Gas Prijs Ontwikkeling 24/04/14. De Pers. Gasproductie in Nederland. Wat is Schaliegas en Hoe wordt het Gewonnen? Gasproductie in Nederland Wat is Schaliegas en Hoe wordt het Gewonnen? Rien Herber Marknesse 15 April 2014 Slochteren Slochteren Offshore Offshore Land Land Gas Consumptie (41.5 BCM) industrie centrales

Nadere informatie

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen KORTRIJK. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen KORTRIJK. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen KORTRIJK HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Arrondissement Kortrijk Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Nadere informatie

RWE Power. CCS Werbeagentur 10/07. Energiecentrale Eemshaven. RWE Power AG Essen Keulen (Duitsland) I Dertien vragen

RWE Power. CCS Werbeagentur 10/07. Energiecentrale Eemshaven. RWE Power AG Essen Keulen (Duitsland) I  Dertien vragen RWE Power RWE Power AG Essen Keulen (Duitsland) I www.rwe.com CCS Werbeagentur 10/07 Dertien vragen Een nieuwe elektriciteitscentrale op kolen en biomassa in Eemshaven RWE bouwt van 2008 tot 2013 een elektriciteitscentrale

Nadere informatie

NZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld

NZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld NZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld Frans Keurentjes Raad van Commissarissen / Bestuurslid FrieslandCampina 5 november 2015 Wereldwijd Europa Nederland Duitsland België Griekenland Hongarije Roemenië

Nadere informatie