Met vertrouwen bijbellezen

Transcriptie

1 HANDLEIDING GEMEENTEAVOND Met vertrouwen bijbellezen elkaar helpen bij het lezen van de Bijbel

2 1. Gebruiksaanwijzing 1.1 Beginsituatie / leefwereld 1. Als je kijkt naar het bijbelleesgedrag van kerkelijke tieners en jongeren, kun je de volgende groepen onderscheiden. Waarschijnlijk zijn ze ook te herkennen bij hun ouders en bij andere gemeenteleden. Voor een deel van de jongeren is bijbellezen een goede gewoonte geworden, die ze niet graag zouden missen. Uit onderzoek 1 blijkt dat ongeveer 65% van de tieners en jongeren in het HGJBachterland een paar keer per week of zelfs elke dag voor zichzelf in de Bijbel leest. Meestal doen ze dat aan de hand van een bijbels dagboek, waaraan ze dan 5 tot 10 minuten per keer besteden. Waarschijnlijk is er een grote groep die bijbelleest zoals ze naar de tandarts gaan: ze geloven dat het goed en nodig is, maar ze doen het niet graag. In het genoemde onderzoek zegt 60% van de jongeren dat ze niet tevreden zijn met de manier waarop ze nu bijbellezen. Veel jongeren zeggen dat ze meer aan het bijbellezen zouden beleven als ze meer persoonlijk geraakt zouden worden of als ze nieuwe dingen (voor mezelf) zouden ontdekken (beide 60%). Opvallend is hier de relatief lage score van als ik beter zou begrijpen wat er staat (33%). Ongeveer 35% van de tieners en jongeren uit HGJB-achterland leest zelden of nooit voor zichzelf uit de Bijbel. Waarschijnlijk zitten deze jongeren vooral in de categorie die 1 De HGJB heeft in 2005 een onderzoek uitgevoerd, dat in 2015 is herhaald in samenwerking met het Reformatorisch Dagblad. In het RD-onderzoek kon een afzonderlijke selectie gemaakt worden voor jongeren uit HGJBachterland, zodat deze vergeleken kon worden met het onderzoek uit als antwoord op de vraag hoe het komt als het lezen van de Bijbel niet of minder gaat kiest voor: doordat ik te weinig zin heb (31% ), doordat ik er niet veel van verwacht (16%), doordat ik het moeilijk kan geloven (9%) en doordat ik het nut er niet van inzie (6%). Kortom, het is zeker zinvol om in de gemeente aandacht te besteden aan de praktijk van het bijbellezen. Veel tieners/jongeren verlangen ernaar om méér te beleven aan het lezen van de Bijbel. Mogelijk kunnen zij de jongeren meenemen die dat verlangen níet hebben. Verder is het voor jongeren belangrijk om van ouderen inspirerende voorbeelden te horen. Inspirerend hoeft daarbij overigens niet per se te betekenen succesvol. Ook het delen van moeiten, kan inspirerend zijn. 2. Waarom zou je eigenlijk in de Bijbel lezen? Vaak veronderstellen we dat we dat met elkaar wel weten. Maar waarschijnlijk is dat vaak ten onrechte. Bewust of onbewust denken veel tieners en jongeren bij bijbellezen aan een soort verplichting: Als je christen (of: kerkelijk) bent moet dat nu eenmaal. Ondertussen ervaren ze niet dat je er gelukkiger of beter van wordt. Dus ja waarom zou je het doen als het eigenlijk niks oplevert? 3. Een derde achtergrond bij dit programma is dat het gezag van de Bijbel zwaar onder druk staat. Waarom zou je je laten gezeggen door zo n oud, stoffig boek? Waar we vroeger in het zoeken naar Gods waarheden in de eerste plaats vroegen: Waar staat het (in de Bijbel)?, is nu een andere vraag veel belangrijker geworden: Hoe voelt het? En als het niet goed voelt wat God door de Bijbel zegt, zijn ook veel christenen geneigd het niet waar te vinden, niet gezaghebbend. Tieners en jongeren zullen dat allemaal zo niet onder woorden brengen, maar de invloed van deze manier van denken is 2

3 onder hen en breder in de gemeente- wel degelijk aanwezig. 1.2 Inhoud De HGJB heeft door de jaren heen veel aandacht besteed aan het stimuleren van het bijbellezen. Dat heeft geresulteerd in het ontwikkelen van de SOLVAT-methode, die in verschillende programma s aan de orde is geweest. We doen dat in dit programma opnieuw, omdat het nodig is het onderwerp levend(ig) te houden. Er zijn drie verschillen met de andere programma s. 1. Dit is het enige programma waarin alle informatie over de SOLVAT-methode overzichtelijk bij elkaar is gebracht. 2. Er wordt (via de website) een handout bij geleverd die als brochure meegegeven kan worden aan de tieners en jongeren. Behalve dat aan de hand daarvan (op club of vereniging) geoefend kan worden met de SOLVATmethode, krijgen jongeren hiermee in een notendop ook informatie over de methode. Handig om te bewaren! 3. Thematisch wordt het accent gelegd op de houding waarmee we bijbellezen. We mogen met vertrouwen en verwachting bijbellezen, want de Bijbel is het Woord van God, onze hemelse Vader. 1.3 Bijbelgedeelte Psalm 25 reikt belangrijke kernwoorden aan voor onze omgang met God én Zijn getuigenissen (de Bijbel). God wil niet dat we met tegenzin, alleen maar uit verplichting, Zijn Woord lezen maar met verlangen, vertrouwen, verwachting, zachtmoedigheid, ontzag en gehoorzaamheid. Er zijn makkelijkere bijbelgedeelten om de SOLVAT-methode te oefenen, bijvoorbeeld geschiedenissen uit de evangeliën. Maar juist omdat Psalm 25 in eerste instantie kan overkomen als een woordenbrij waar je de weg niet in kunt vinden, kan hier de SOLVAT-methode bij uitstek haar nut bewijzen (zie bij 7. Achtergrondinformatie bij de SOLVAT-methode). 1.4 Doelstelling Jong en oud in de gemeente maken (opnieuw) kennis met de SOLVATmethode en ervaren dat deze methode het bijbellezen spannender en persoonlijker maakt. We herkennen achter de Bijbel de stem van God, die tot ons persoonlijk wil spreken! We durven met vertrouwen en verwachting bijbel te lezen. We maken een nieuwe start met het persoonlijk bijbellezen. 1.5 Denkduwtjes Hoe fijn vind jij het om de Bijbel te lezen? Is het vooral een verplichting of beleef je er ook vreugde aan? Wat zijn voor jou de belangrijkste redenen om Bijbel te lezen? Zie de tien genoemde redenen in de handout. Ben je tevreden met de manier waarop je op dit moment bijbelleest? Wat zou je graag anders willen? 1.6 Opmerkingen vooraf / Tips Het grootste deel van dit programma is zo goed als identiek aan een programma dat de abonnees op HGJB- Jongerenwerk en HGJB-Tienerwerk hebben ontvangen. Daarin is ook de suggestie gedaan om de avond samen met ouderen te organiseren. Stem de gemeenteavond dus daarmee af. Dit programma is bij uitstek geschikt om samen te doen met ouderen én jongeren in de gemeente. Juist omdat niet bijbelkennis centraal staat maar beleving, kunnen verschillende generaties op een gelijkwaardige manier met elkaar in gesprek gaan over Psalm 25. Waarom spreekt u vooral dit vers aan?, Welke kernwoorden heb jij gekozen? Daarbij gaat het niet om de goede antwoorden, maar om de eerlijke antwoorden. Ook voor tieners en jongeren kan het een verrijkende ervaring zijn om hierover met ouderen in gesprek te gaan. Zorg dus voor gemengde groepjes qua leeftijd, dus jong en oud door elkaar. De handout bij dit programma is te downloaden van de website. Hij staat 3

4 in Word, zodat je m kunt aanpassen naar eigen voorkeur. Kopieer m bij voorkeur als A5-boekje. Je kunt ervoor kiezen om m inclusief de leessleutels te kopiëren (12 pagina s) of exclusief (8 pagina s). Besteed er een beetje zorg aan, zodat het echt overkomt als een bewaar-exemplaar. Er is een afzonderlijke bijbelleesfolder beschikbaar rond de kernwoorden uit Psalm 25. Aan de hand daarvan kunnen gemeenteleden (jong en oud, eventueel ook gezinnen) zeven dagen oefenen met de SOLVAT-methode. Deel deze folder eventueel uit na afloop van de gemeenteavond. Of nog beter: na een kerkdienst waarin Psalm 25 centraal stond. Voor meer informatie en bestellen, zie 2. Introductie We delen onze ervaringen positief of minder positief met het lezen van de Bijbel. We doen dat aan de hand van pagina 2 uit de handout, vraag 1 en 2. Doel: we ontdekken dat het bijbellezen bij de meesten van ons niet als vanzelf gaat. Als dat voor u/jou geldt, ben je dus niet de enige Verder denken we erover na waarom je eigenlijk de Bijbel zou moeten lezen! Waar is het goed voor? LET OP: Mogelijk hebben jullie op een eerdere gemeenteavond dezelfde oefening al gedaan als hieronder bij 2.1. Dat hoeft geen reden te zijn om het niet nog een keer te doen. Er zijn ongetwijfeld mensen (vooral: tieners en jongeren) aanwezig die er nog niet over nagedacht hebben. Vinden jullie het toch een bezwaar, beperk je dan tot 2.2. Deze vorm is niet eerder in een programma opgenomen. 2.1 Ik en de Bijbel: een quickscan We delen met elkaar of we tevreden zijn met onze huidige bijbelleespraktijk en hoe het komt als het bijbellezen niet of minder gaat. Let op: bewust vragen we er niet naar óf er überhaupt bijbelgelezen wordt en zo ja hoe vaak. Natuurlijk is dat niet onbelangrijk, maar voorkomen moet worden dat iemand zich meer/minder voelt omdat hij meer/minder vaak in de Bijbel leest. Het gaat in dit programma ook meer om het hoe van het bijbellezen dan om het hoe vaak. Hopelijk gaat daar een stimulans van uit om het (vaker) te doen. Nodig / voorbereiding Voor iedereen een kopie van de handout én een pen. Aankondiging Vanavond gaan we het hebben over de vraag: hoe lezen we de Bijbel? Dus niet: hoe vaak lezen we de Bijbel, maar hoe? Doen we het graag of met tegenzin? Veel mensen lezen de Bijbel zoals ze naar de tandarts gaan: ze weten dat het nodig is, maar ze hebben er ook een hekel aan. Laten we gewoon eerlijk zijn en onze ervaringen met elkaar delen. Werkwijze Maak groepjes van max. 6 personen. Geef de opdracht om eerst individueel vraag 1 en 2 te beantwoorden, dus: Ben je tevreden met hoe je nu met de Bijbel omgaat? (Ja/nee). En: Als het lezen van de Bijbel niet of minder gaat, komt dat (tien mogelijkheden waarop gescoord moet worden). Als iedereen klaar is, worden de antwoorden uitgewisseld en toegelicht. Bij vraag 2 kun je zeggen: Vertel aan elkaar waar je het hoogst (4 of 5) scoorde. Het gaat hier gewoon om het delen van ervaringen. Het is handig als je bij elke groep een gespreksleider aanwijst die in de gaten houdt of iedereen wel aan bod komt. Daag de tieners/jongeren dan uit om eerlijke vragen aan de ouderen te stellen. Benadruk ook dat het gaat om het delen van ervaringen, het is niet de bedoeling dat we elkaar gaan beoorde- 4

5 len. Instrueer hierover eventueel de groepsleiders. Voorkomen moet bijvoorbeeld worden dat ouderen de jongeren gaan bepreken. Afronding Je kunt vragen of iemand iets wil zeggen over wat in de groepjes besproken is, maar dat hoeft niet. Concludeer dat we gemerkt hebben dat bijbellezen niet vanzelf gaat. Zou het ook anders (beter) kunnen? 2.2 Welke redenen? We delen welke redenen je zou kunnen hebben om Bijbel te lezen. In het boekje staan er tien waaruit we kunnen kiezen. Natuurlijk zijn er meer te bedenken, het is maar een selectie. Nodig / voorbereiding - Zie bij 2.1. Aankondiging Voordat we gaan kijken of je ook anders kunt bijbellezen, vragen we ons af waarom je het überhaupt zou doen? Wat heb je eraan? Werkwijze - Zie bij 2.1. Ook hier gaat het om het delen van ervaringen of keuzes. Afronding Vraag één of meer ouderen een getuigenis te over zijn of haar verhouding met de Bijbel. Waarom leest u vooral in de Bijbel? En werkt het ook zo? Misschien zijn er ook jongeren die iets willen vertellen. Concludeer dat er meer dan genoeg redenen zijn om Gods Woord te lezen. Intermezzo Voordat we overgaan naar de bijbelstudie, kun je kort iets vertellen over de vier pijlers onder de andere manier van bijbellezen (zie 7.2). Wijs bijvoorbeeld even op het verschil met het gebruik van dagboeken. Als je daar veel aan hebt, moet je ze vooral blijven gebruiken. Maar als je meer zelfstandig leert bijbellezen, wordt het vaak wél spannender. Let op: het is dus niet de bedoeling om gemeenteleden die trouw bijbellezen aan de hand van een dagboek, te ontmoedigen, alsof ze het toch niet helemaal goed doen. We hebben het in dit programma vooral over de 60% van de jongeren (en ouderen?) die niet tevreden is met hun omgang met de Bijbel. Voor hen helpt het misschien als ze het op de andere manier doen. 3. Bijbelstudie We lezen met elkaar Psalm 25:1-15 en volgen daarbij de zes stappen van de SOLVATmethode. 3.1 Psalm 25 met SOLVAT Aan de hand van de handout maken we én kennis met de SOLVATmethode én ontdekken we wat Psalm 25 ons te zeggen heeft voor onze omgang met de Bijbel. Nodig / voorbereiding Zie bij 2.1. Zoek bij stap 1 eventueel een bijpassend luisterlied, en bij stap 2 een gebed. Overweeg of je het lied kunt projecteren met een beamer. Aankondiging Vertel dat we twee dingen tegelijk gaan doen: 1. we denken na over hoe (met welke houding) we bijbellezen, en 2. al doende, maken we kennis met de SOLVAT-methode. Vertel dat we daarbij zes stappen volgen: Doe maar mee, dan beleef je het vanzelf! Werkwijze Zorg ervoor dat er een liturg is: iemand die de groep door de liturgie heen voert. Hieronder gaan we ervan uit dat jij dat zelf bent. Gedurende het programma blijven de mensen in de groepjes zitten. Vertel bij elke stap héél kort (!) wat we doen en waarom. Eventueel kun je de tekst uit het boekje voorlezen. Bij stap 1 Zoek een mooi luisterlied dat bij dit thema past, bijvoorbeeld Aan uw voeten, Heer (Op Toonhoogte 223) of Hier 5

6 in uw heiligdom (231). Speel dit af via de beamer. Laat iedereen in stilte luisteren. Bij stap 2 Je kunt hier het gebed uit de handout gebruiken, maar ook een ander kort gebed zoeken. Denk bijvoorbeeld aan een couplet van een lied als Here Jezus, om uw woord (229) of Spreek, o Heer, door uw heilig woord (233). Bij stap 3 Lees hier rustig en duidelijk Psalm 25:1-15 voor. Je kunt hier ook iemand anders voor vragen. Spreek dat dan wel van tevoren af, zodat hij/zij zich daarop kan voorbereiden. Bij stap 4 Verdeel de leessleutels over de groepen, dus: groep 1 doet sleutel 1, groep 2 sleutel 2, groep 3 sleutel 3, groep 4 (eveneens) sleutel 1, enz. Elke groep leest het bijbelgedeelte aan de hand van zijn eigen leessleutel. Benadruk dat ieder steeds eerst voor zichzelf een antwoord bedenkt op de vraag en dat er pas dáárna over gesproken mag worden. Daarmee stimuleer je dat iedereen meedoet en niet alleen de praters. Geef voor deze stap 10 tot 15 minuten de tijd. Vraag ten slotte aan elke groep(sleider) iets te vertellen over het gesprek in het groepje: Hoe werkte deze leessleutel? Vonden jullie het prettig om zo aan de slag te gaan? Wat hebben jullie ontdekt? Bij stap 5 en 6 Vertel dat we stap 5 en 6 samen nemen. Wijs op de kernwoorden die staan op pag. 8 van de handout. Als je wilt, kun je er iets meer over zeggen (zie 7. Achtergrondinformatie bij Psalm 25), maar houd het dan wél kort. Vraag iedereen te kiezen voor het woord dat hij/zij voor zichzelf t moeilijkst vindt, of: waarvan hij/zij vooral méér zou willen hebben. Stimuleer om daar in het groepje iets meer over te zeggen. Het zou mooi zijn als de groepjes hier ten slotte met elkaar over in gebed konden gaan. Als tieners/jongeren (of ouderen) dat niet gewend zijn, forceer dit dan niet. Eventueel kun je de groepsleider voor iedereen onder woorden laten brengen waarin we willen groeien. Afronding Ga niet teveel napraten. Eventueel kun je nog plenair vragen wie een tip wil geven voor het lezen van de Bijbel. Maar let op: laat hierover geen discussie ontstaan. De tips worden dus niet beoordeeld ( O, maar bij mij werkt dat niet ). Ze worden alleen doorgegeven ieder doet ermee wat hij wil. Thuis doorgaan Stimuleer vooral om thuis door te gaan of te beginnen met persoonlijk bijbellezen. Deel de bijbelleesfolder over de kernwoorden van Psalm 25 uit, met daarin zeven oefeningen met SOLVAT. Wijs op de leessleutels in de handout of - als je die niet meegekopieerd hebt op (sidemenu Bijbellezen > Methode). 4. Verwerking Eventueel kun je ter afsluiting van de avond nog een soort bijbelkennisquiz doen. Maar dat is niet per se nodig. Je kunt het ook laten bij 3. Bijbelstudie. 4.1 Test je bijbelkennis We testen elkaars bijbelkennis door vragen te bedenken én te beantwoorden. Deze vorm is ontleend aan het programma Beleef/lees méér! in de map HGJB- 6

7 Jongerenwerk. Kijk daar als je de quiz spannender wilt maken, met een bel (de groep die het antwoord als eerste weet, rent naar de bel). Nodig / voorbereiding Zorg voor een flink aantal kaartjes van gelijke grootte; voor iedere groep zeven kaartjes (zet het nummer van de groep op de voorkant van het kaartje). Op de achterkant, bovenaan ieder kaartje schrijf je één van de volgende zeven categorieën: a. wie is de man/vrouw van, b.. plaatsnamen, c. bijbelboeken, d. feesten, e. profeten en priesters, f. koningen, g. psalmen. Verder heeft ieder groepje een pen nodig en grote vellen papier waarop ze de antwoorden kunnen schrijven (of liever: voor elk groepje een lei met een krijtje ofzo). Er mag geen bijbel gebruikt worden! Als je het leuk vindt, kun je zorgen voor een prijs voor de winnende groep. Aankondiging Als je veel in de Bijbel leest, weet je ook veel. Hoe meer je leest, hoe meer kennis je opdoet. En die kennis gaan we nu testen! Werkwijze Maak groepen van ongeveer vijf personen. Geef iedere groep een nummer. Iedere groep krijgt zeven kaartjes waarop op de voorkant ook het nummer van hun groep staat. Op de andere kant van het kaartje staat één van de zeven categorieën. Elke groep bedenkt bij iedere categorie (dus op elk kaartje) één vraag die je serieus en duidelijk kunt beantwoorden. Deze vraag schrijven ze op het kaartje. Op deze manier test je de bijbelkennis van de deelnemers al! Als alle groepen zeven vragen hebben bedacht, worden de kaartjes verzameld per categorie. De quizmaster legt de zeven stapeltjes voor zich op tafel, met het groepsnummer naar boven en de vraag naar onderen. Eén voor één worden de vragen voorgelezen. De groep die de vraag gemaakt heeft, mag niet meedoen. De andere groepen overleggen wat volgens hen het juiste antwoord is en schrijven dat op een groot vel papier. Na 30 seconden laat elke groep zien wat volgens hen het antwoord is. De groep van de vraag vertelt vervolgens wat het had moeten zijn. Elk juist antwoord levert een punt op. Afronding Welke groep heeft de meeste punten? Die groep heeft gewonnen (en krijgt een prijs). Benadruk nog dat het er bij bijbellezen natuurlijk niet om gaat wie de meeste kennis opdoet of heeft, maar dat het wel een voordeel is als je steeds meer te weten komt wat er in de Bijbel staat. 5. Zingen Psalm 25 vers 2 en 5 Psalm 119 vers 1, 3 en 17 Aan uw voeten Heer Een rijke schat van wijsheid God heeft het eerste woord Hier in uw heiligdom Heer, wijs mij uw weg 6. Bidden Dank God voor Zijn Woord: dat Hij zich daardoor aan ons bekendmaakt en wij Hem kunnen leren kennen. Belijd dat we het vaak moeilijk vinden om de Bijbel te lezen, maar dat we daarbij soms ook smoesjes verzinnen. Vraag Hem om in ons het verlangen en het vertrouwen te wekken om méér 7

8 met Zijn Woord te leven (zie de bijbel- studie, bij stap 5 en 6). 7. Achtergrondinformatie bij de SOLVAT-methode 7.1 Inleiding Er zijn minstens drie belangrijke redenen waarom de SOLVAT-methode (ook) tieners en jongeren helpt bij het bijbellezen. a. Het maakt bijbellezen persoonlijker Tieners en jongeren krijgen leessleutels in handen waarmee ze zelf in gesprek kunnen gaan met het bijbelgedeelte. Biddend om de leiding van de Heilige Geest, mogen ze op zoek gaan naar wat God op dit moment tegen hen persoonlijk wil zeggen door deze verzen. Dat is aan de ene kant misschien lastiger je moet er moeite voor doen maar het maakt het ook spannender. b. Het maakt bijbellezen makkelijker Met makkelijker wordt bedoeld dat de SOLVAT-methode helpt om als het ware te focussen. Je wordt gestimuleerd om je aandacht te richten op wat je opvalt en/of op wat je aan- of juist tegenspreekt. Je hoeft niet alles te begrijpen en je hoeft ook niet het hele bijbelgedeelte te doorgronden. Als je één ding hebt ontdekt waar je wat mee kunt of verder over wilt nadenken, heb je zinvol bijbelgelezen. c. Het geeft meer succeservaringen Vooral bij bijbelstudie in groepjes zal blijken dat het meer gaat om eerlijkheid dan om kennis. Natuurlijk is het goed om bijbelkennis te hebben, maar bij de SOLVAT-methode draait het daar niet om. Juist ook degene die weinig of geen bijbelkennis heeft, kan volwaardig meedoen. We zijn niet op zoek naar goede antwoorden, maar naar eerlijke antwoorden. 7.2 Vier pijlers De SOLVAT-methode is gebaseerd op vier pijlers of basisprincipes. Om de methode te begrijpen en eventueel uit te leggen aan anderen, is het goed om je je deze basisprincipes eigen te maken. Onderstaande informatie is overgenomen uit het boekje Leer Me Lezen hoe de Bijbel opengaat, van Herman van Wijngaarden. Pijler 1: Persoonlijk lezen - het gaat om jouw relatie met God Je leest Markus 5:35-41, de geschiedenis van de storm op het meer, en je denkt: Zo zo, dat was spannend voor de discipelen... Zeker weten, een mooi verhaal! En de bijbel gaat weer dicht - over tot de orde van de dag. Het gaat bijna vanzelf: je leest de Bijbel vaak alsof het gaat om de informatie informatie over gebeurtenissen en mensen uit een ver verleden. Oké, misschien interessant om te weten. Maar als dat alles is, heb je het mooiste van het bijbellezen gemist. Want het gaat er niet in de eerste plaats om dat je bijbelkennis opdoet. De belangrijkste vraag is wat God door dit gedeelte tegen jou wil zeggen. Als je bijbelleest, gaat God met jou persoonlijk in gesprek. Niet maar bij wijze van spreken, dat is écht zo! Daarvoor heeft Hij naast de Bijbel ook Zijn Heilige Geest gegeven. Die zorgt ervoor dat de bijbelwoorden niet maar in je hoofd blijven hangen (als ze dat al doen), maar ook je hart raken. Je kunt dus zeggen: het gaat niet om de informatie, maar om de relatie om jouw persoonlijke relatie met God. Als je met dat besef bijbelleest, wordt het direct al spannender: wat wil God ermee zeggen? Pijler 2: Zelfstandig lezen - je mag en kunt zélf ontdekken Er zijn gelukkig heel wat dagboeken bij de Bijbel te koop. Als je het lastig vindt om zelf in de Bijbel te lezen, helpen die je op weg: moeilijke woorden worden uitgelegd, je krijgt achtergrondinformatie en als het goed is, vertellen ze ook wat de betekenis van dit bijbelgedeelte is voor jouw dagelijks leven. Hoe goed deze dagboeken ook kunnen zijn, er is één nadeel: ze denken vóór jou! De schrijver heeft iets moois ontdekt en geeft dat aan jou door. Het word je bijna 8

9 letterlijk voorgekauwd. Daar is op zich niks mis mee, maar het is veel mooier om zélf te ontdekken wat de betekenis van dit bijbelgedeelte voor jou is. Misschien haal jij er wel iets heel anders uit dan de schrijver van het dagboek. Dat kán! Als het in de Bijbel gaat om jouw persoonlijke relatie met God, mag je je eigen vragen stellen aan het bijbelgedeelte. Of dan kan het gebeuren dat het ene vers jou veel meer aanspreekt dan het andere. Wat dat dan voor jou betekent, daar kom je alleen achter als je er zelf biddend om de leiding van de Heilige Geest- over nadenkt. Daarom is het belangrijk dat je zelfstandig leert bijbellezen. Pijler 3: Actief lezen - je moet er wél wat voor doen Maar dat is het probleem juist! Het lukt me niet om zelfstandig bijbel te lezen! Is dat zo? Bij de SOLVAT-methode gaan we ervan uit dat je het in ieder geval kunt leren. Het is niet moeilijk, je moet er alleen wél wat voor doen. Persoonlijk en zelfstandig bijbellezen, betekent dat je actief aan de slag gaat. Je laat je niet maar door een ander voorschrijven wat je met een bijbelgedeelte moet doen, maar gaat zélf op zoek. Heel in het kort komt het erop neer dat je je eigen vragen gaat stellen aan het bijbelgedeelte (zie 6.4). Je zult het ervaren: dan wordt bijbellezen spannender. Het voorkomt dat je boven een bijbelgedeelte blijft hangen zonder te weten wat je ermee moet. Want als je het niet weet, ga je het vragen, bijvoorbeeld: welk vers valt mij t meest op, welk vers vind ik t mooist, wat zegt dit gedeelte mij over God, wat zou ikzelf gedaan hebben in deze situatie, of welke belofte geeft God in dit gedeelte, enz. enz. Als je serieus met deze vragen omgaat, zul je merken dat je ontdekkingen gaat doen. Want dan gaat de bijbel, of eigenlijk: God zelf, ook antwoorden geven! Pijler 4: Samen lezen - je kunt elkaar erbij helpen Met de eerste drie pijlers kom je al een heel eind. Het wordt nog mooier als je pijler 4 erbij neemt: samen bijbellezen! Niet omdat je er zelf niet uitkomt, maar omdat je samen méér ontdekt dan in je eentje. Dat is het principe van Efeze 3 vers 18: samen met alle heiligen zul je de lengte, de breedte, de hoogte en de diepte van de liefde van Christus beter leren kennen. Spreek dus gewoon af met een paar vrienden. Voorbereiding is niet eens nodig. Lees een bijbelgedeelte en vraag het aan elkaar: wat valt jou op, wat vind jij t mooist in dit gedeelte, wat ontdek jij hierin, of ook: waar heb jij moeite mee, wat snap jij niet? Stimuleer elkaar en geef God de ruimte om ook via anderen tot jou te spreken! 6.3 SOLVAT Hoe doe je dat nou: persoonlijk, zelfstandig, actief en samen bijbellezen? De SOLVAT-methode blijkt daarbij een goed hulpmiddel te zijn. Het woord SOLVAT is gevormd uit de beginletters van zes stappen waaruit de methode bestaat: Stil worden, Open handen, Lezen, Vragen stellen, Antwoorden en Toepassen. Dat klinkt wat schools en misschien ook wel wat groots. Maar de methode is niet bedoeld als een systeem dat je strak moet volgen. Je moet er op je eigen manier mee omgaan. Om er ervaring mee te krijgen, is het misschien wel handig om het een poosje vrij precies toe te passen. Op den duur zul je misschien de stappen Stil worden en Open handen wel eens samennemen, evenals de stappen Antwoorden en Toepassen. Zes stappen Hieronder een korte toelichting bij de stappen. Zie ook de handout bij dit programma, waarin een SOLVAT staat bij Psalm 25 (downloaden van de website). De stap die de SOLVAT-methode het meeste kenmerkt, is die van Vragen stellen. Daarover gaat het uitgebreider in 7.4. stap 1: Stil worden Als je direct begint met het lezen van de Bijbel, dan is de kans groot dat er nog van alles door je hoofd spookt. Om God te kunnen laten spreken, zul je dus eerst zelf stil moeten worden. Dat begint al door er rustig voor te gaan zitten en een ontspannen houding aan te nemen. stap 2: Open handen Bid voordat je de Bijbel gaat lezen om Gods nabijheid en de hulp van de Heilige 9

10 Geest. Dat is niet maar een christelijk foefje ofzo. Je laat ermee zien dat het je alleen niet lukt om te begrijpen wat God in Zijn Woord tegen jou wil zeggen. Vandaar: open handen, om los te laten wat je bezighoudt en om te ontvangen wat God geeft! stap 3: Lezen Je leest het bijbelgedeelte rustig voor jezelf door en laat de woorden tot je doordringen. Deze stap lijkt misschien vanzelfsprekend, maar iedereen die ervaring heeft met bijbellezen, weet dat het vaak helemaal niet vanzelf gaat. Logisch, want de Bijbel is geen gewoon boek. Hij vraagt speciale aandacht. stap 4: Vragen stellen Bijbellezen als een ontmoeting met God, dat kun je vrij letterlijk nemen. God gaat met ons in gesprek en wij luisteren. Maar vervolgens mogen wij ook in gesprek gaan met Hem. Bijbellezen is dan: praten met de Bijbel. Net zoals je een in goed gesprek vragen stelt aan elkaar, kun je vragen stellen aan een bijbelgedeelte. stap 5: Antwoorden Het bijbelgedeelte dat je gelezen hebt, heeft je wat te zeggen. Ga daarover met God in gesprek. Dank hem voor wie Hij is, vraag om kracht om te doen wat Hij zegt, belijd waarin je tekort schiet, bid naar aanleiding van het bijbelgedeelte voor anderen, etc. stap 6: Toepassen De Bijbel wil ook wat doen in je leven: van bijbellezen moet het gaan naar bijbelleven. Wat heb je ontdekt en wat kun je vandaag in de praktijk brengen? Laat een bepaalde tekst of opdracht vanuit het bijbelgedeelte je dag kleuren! Of een ander goed idee: leer eens één tekst uit je hoofd en probeer daar regelmatig aan te denken. 7.4 Vragen stellen / leessleutels Bijbellezen is in feite: praten met de Bijbel. Net zoals je in een goed gesprek vragen stelt aan elkaar, kun je vragen stellen aan een bijbelgedeelte. Deze vragen werken dan als een soort leessleutel om een bijbelgedeelte te openen. Dat klinkt misschien bekend, want vragen stellen aan een bijbelgedeelte doen we nogal gauw. Alleen, dat zijn dan vaak vragen die ons niet verder helpen, zoals: Wat moet ik met dit bijbelgedeelte?, Wat betekent dit?, Waarom staat het er zo moeilijk? Dat zijn heel algemene vragen, waarop het bijbelgedeelte zelf vaak zomaar geen antwoorden geeft. Leessleutels werken anders. Gerichte vragen Leessleutels zijn gerichte vragen die je aan een bijbelgedeelte stelt, zoals bijvoorbeeld: Welk vers (welke regel) vind ik het mooist? Of juist: met welk vers heb ik de meeste moeite? Hoe zou ik gereageerd hebben als ik erbij was geweest? Welke vraag zou ik hierover willen stellen aan de hoofdpersoon? Hoe zou hij dan mogelijk geantwoord hebben? Welk gevoel roept dit gedeelte bij me op? Wat leert dit gedeelte me over God? En/of over de mens? Wat zijn kernwoorden in dit bijbelgedeelte? Wat betekenen die voor mij? Ervaring opdoen Hoe kom je aan die leessleutels? Vooral door er ervaring mee op te doen. Op (kies in sidemenu voor Bijbellezen > Methode) staan tien basic leessleutels, waarop je eindeloos kunt variëren. In het begin is het een kwestie van gewoon uitproberen. Bij een geschiedenis werkt de leessleutel Inleven bijna altijd (hoe zou ik gereageerd hebben als ik erbij geweest was). Bij een psalm kun je meestal wel aan de slag met Eén vers kiezen of Opvallende woorden. Een leessleutel die eigenlijk altijd werkt, is 4 x B, een manier van bijbellezen die Luther al toepaste. Daarbij stel je vier B-vragen aan het bijbelgedeelte (twee of drie ervan mag natuurlijk ook): 1. Wat wil ik leren/onthouden van dit gedeelte (Bedenken)? 2. Waarvoor wil ik God naar aanleiding van dit bijbelgedeelte Bedanken? 10

11 3. Wat wil ik naar aanleiding van dit bijbelgedeelte aan God Belijden? 4. Waarvoor wil ik naar aanleiding van dit bijbelgedeelte Bidden? Drie opmerkingen Ten slotte nog drie opmerkingen hierbij: Bij deze manier van bijbellezen is het niet per se nodig dat je elk vers of elke zin begrijpt. Hier is de uitspraak van Luther van toepassing: Je moet bijbellezen zoals je vis eet: de vis eet je op, de graten laat je liggen. Natuurlijk is het goed om je ook te verdiepen in bijbelgedeelten die je niet of minder begrijpt. Maar als je een vers wilt kiezen dat je opvalt, is het zeker in het begin zegenrijker om te kiezen voor een vers dat je begrijpt (de vis) dan om je vast te bijten op een vers dat je niet begrijpt (de graten). Het principe van de leessleutels is dat ze gaan over het bijbelgedeelte zelf. Dat wil zeggen: om ermee aan de slag te kunnen, word je gedwongen om het bijbelgedeelte goed te lezen. Anders kun je de vraag niet beantwoorden. Dat is dus wat anders dan een vraag naar aanleiding van het bijbelgedeelte. Bijvoorbeeld: Heb jij wel eens een gebedsverhoring meegemaakt? is een goede vraag, maar het is géén leessleutel. Want voor het antwoord op die vraag hoef je er de Bijbel als het erop aankomt niet bij te pakken. Natuurlijk is het belangrijk dat je nadenkt over wat je bij de stap Vragen stellen hebt ontdekt. Vandaar de stappen 5 en/of Achtergrondinformatie bij Psalm 25:1-15 Algemeen Psalm 25 is een psalm over de relatie van de gelovige met de HEERE God. Dat is een relatie waarin Gods getuigenissen, Zijn woorden en het onderwijs daarover een belangrijke rol spelen. Ook voor onze eigen omgang met de Bijbel heeft deze psalm daarom veel te zeggen. David heeft het dan niet over bepaalde regels voor het bijbellezen (hoe vaak, hoeveel, op welke manier) maar over de houding waarmee we bijbellezen. Zes kernwoorden typeren de juiste leeshouding. Verlangen (vers 1b, 4 en 5a) Vaak hebben we helemaal geen zin in bijbellezen. Zeker ook veel jongeren lezen de Bijbel zoals ze naar de tandarts gaan: het is nodig, maar niet leuk! Daarom is het goed om erbij stil te staan waaróm we eigenlijk bijbellezen. Dat is niet omdat het leuk is, maar omdat we daardoor God (beter) leren kennen; omdat we daardoor leiding ontvangen voor ons leven; enz. Vertrouwen (vers 2) Vertrouwen is sowieso hét kernwoord in het geloof. In dit verband komt het erop aan dat we God vertrouwen op Zijn Woord, zowel als het gaat om Zijn beloften als om Zijn leefregels en bedreigingen. Vertrouwen is óók of juist onze roeping als we dingen in de Bijbel tegenkomen die niet goed voelen ; die we niet begrijpen; of die we bijna niet kunnen geloven, omdat ze te mooi lijken om waar te zijn. Verwachting (vers 5c) We mogen jongeren leren om met verwachting de Bijbel te lezen. Zodra we Zijn Woord opendoen, mogen we ervan uit gaan dat God ernaar verlangt om iets persoonlijks tegen ons te zeggen. Als het goed is, lezen we dus altijd met de vraag: Heere, wat wilt U vandaag door dit gedeelte tegen mij zeggen? God kan ons elk moment van de dag een bijzondere zegen meegeven. Zachtmoedigheid (NBV: nederigheid, vers 9) Met zachtmoedigheid wordt hier bedoeld: zachtmoedigheid in relatie tot andere mensen. Christenen zijn niet hoogmoedig, ook niet als ze bijbellezen. Concreet betekent dat dat je openstaat voor de wijsheid van anderen; dat je ande- 11

12 ren gezag toekent in het lezen en toepassen van de Bijbel. Dat pleit ervoor om vooral samen bijbel te lezen, zeker als jongeren het moeilijk vinden om het individueel te doen. Ontzag, vreze (vers 12, 14) In hoeverre is de Bijbel voor ons een gezaghebbend boek? Die vraag heeft alles te maken met het ontzag dat we hebben voor de Heere God. Eigenlijk kun je het daar niet over hebben zonder het eerste kernwoord vertrouwen erbij te betrekken. Het is het ontzag dat je hebt voor de HEERE met wie je in een vertrouwelijke relatie staat. Mijn Vader heeft altijd gelijk, ook als ik Hem niet snap. En zelfs als ik geneigd ben het niet met Hem eens te zijn. Want Hij is groter, machtiger, heiliger en liefdevoller dan ik. Gehoorzaamheid (vers 10) Je kunt niet vrijblijvend bijbellezen. Gods Woord vraagt altijd om een ant-woord: wat ga je hiermee doen? Hoe maak je dit concreet in je leven? Daarbij moeten we beseffen dat God nooit heeft beloofd dat het leven van een christen makkelijk zal zijn. We moeten dus bereid zijn om moeilijke keuzes te maken als God dat van ons vraagt. Niet onze wil geschiede, maar Uw wil geschiede. Bij de tekst Vers 1 tot U hef ik mijn ziel op: Dat is op zich al een belangrijke keuze. Je kunt je ziel (je leven, je verlangen) ook richten op iemand of iets anders: op neerslachtige of afleidende gedachten bijvoorbeeld. De Hebreeuwse uitdrukking die hier gebruikt wordt, wordt elders vertaald met verlangen naar. David richt zijn verlangen dus op God. Vers 3 zonder reden trouweloos handelen: Daarmee wil David niet zeggen dat er ook wél een reden kan zijn om trouweloos te handelen, want zo n excuus is er nooit. Met zonder reden wil hij benadrukken hoe onverschillig en achteloos deze mensen handelen. Vers 5 U verwacht ik de hele dag: We moeten hier niet denken aan Jezus wederkomst ofzo. Het gaat erom dat David leeft in het besef dat God elk moment van de dag bij hem is om hem te leiden. Vers 6 denk aan: Dat is méér dan er een gedachte aan wijden. Als God ergens aan denkt, of iets gedenkt, dan betekent dat er aandacht aan geven om tot handelen over te gaan (HSV Studiebijbel). die zijn van eeuwigheid: Daarmee benadrukt David de vastigheid van Gods liefde. Het volk Israël heeft die altijd al ervaren. Vers 9 zachtmoedigen: Zachtmoedigheid is een houding die je aanneemt tegenover andere mensen; hier wordt dus niet gedoeld op nederigheid ten opzichte van God (dat zit meer in het woord vrezen ). Het is een belangrijke eigenschap om in het recht te leven. Vers 12 de man die de HEERE vreest: Het is goed om voor de zekerheid nog even te benoemen wat de Heere vrezen is. Het is niet: bang voor Hem zijn, maar: in ontzag voor Hem leven, zoals een kind ontzag heeft voor zijn vader. Vers 13 zijn ziel overnacht in het goede: Je kunt ook vertalen: zijn leven verblijft in het goede. NBV: verloopt in voorspoed. Vers 15 mijn voeten uit het net: Denk hierbij aan de vijanden uit vers 2. Die spanden een net, waaruit God bevrijdt. 12