Luther en jij. Handleiding Niveau: bovenbouw catechese

Transcriptie

1 Luther en jij Handleiding Niveau: bovenbouw catechese Martin Luther heeft veel voor de kerk betekend. Zijn actie in 1517 tegen misvattingen en misstanden in de kerk bracht een beweging op gang, die de Reformatie is gaan heten. Die beweging is in de loop der eeuwen breder en veelkleuriger geworden, en werd steeds gekenmerkt door verandering en vernieuwing. Luthers rechtvaardigingsleer wordt wel eens als het hart van de theologie van de reformatie beschouwd. Luthers persoonlijke worsteling met God en zijn ontdekking dat God heel anders was dan hij dacht, hebben een sterk stempel gedrukt op die leer. In Luthers leer van de rechtvaardiging door het geloof draait het om de persoonlijke relatie tussen God en mens. Met die persoonlijke relatie als vertrekpunt bieden we je drie lessen aan over Luthers opvattingen over de identiteit van de (christelijke) mens. Wie is die mens en hoe staat hij in relatie tot God? De lessen zijn bedoeld voor jongeren vanaf 16 jaar. Ze gaan in op de volgende aspecten: de mens als vrije mens, de mens als priester en de mens die tegelijk zondaar en rechtvaardige is. De lessen zijn zo gemaakt, dat je delen kunt weglaten of aanvullen. Historische achtergrond ontbreekt veelal, maar is elders op deze website of op internet te vinden. Theologische achtergrond wordt grotendeels als bekend verondersteld bij de catecheet. In 1520 publiceerde Luther drie belangrijke geschriften: Aan de christelijke edelen van de Duitse natie (juni), de Babylonische gevangenschap van de kerk (oktober) en De vrijheid van een christen (november). In het geschrift Aan de christelijke edelen van de Duitse natie gaat het o.a. over het priesterschap van alle gelovigen, dat in de tweede les van deze serie Luther en jij is verwerkt. De uitgangspunten van De vrijheid van een christen zijn in de eerste les van deze serie verwerkt. Het laatste geschrift van dit drietal, De Babylonische gevangenschap van de kerk, ligt aan de basis van de gemeenteschets die elders op deze site wordt aangeboden. Bij het opzetten van de lessen is uitgegaan van de vraag: wat heeft Luther jongeren van vandaag te zeggen vanuit zijn visie op het mens-zijn? En wat betekent dat voor hun relatie met God? Het doel van de drie lessen is, dat jongeren een aantal aspecten van Luthers visie op het mens-zijn ontdekken die je nu nog in de reformatorische/ protestantse kerken kunt tegenkomen en dat ze kunnen verwoorden hoe ze hier zelf in staan. In elk van de lessen is een accent gelegd op het Solus Christus van de reformatie. De lessen kun je achter elkaar, maar ook los van elkaar geven, omdat elke les een afgeronde eenheid is. Per les zijn de lesdoelen geformuleerd en vind je verdere aanwijzingen en ondersteunend materiaal. Ook is er een afsluitende les Luther en wij, bedoeld voor catechisanten en hun ouders of ouderen uit de gemeente. 1

2 Introductie Activeren van voorkennis: wat weten jongeren al? Samen het beeld dat jongeren van Luther hebben wat completer maken. De jongeren weten waar de komende lessen over gaan. Geprinte lestekst, voor iedere catechisant één. Bord. Eventueel: scherm en internet voor het afspelen van het filmpje. Ca. 5 minuten, 10 minuten als je ook naar het filmpje gaat kijken. Laat de jongeren benoemen wat ze al weten over Luther. Schrijf dat op een bord. Vul zo nodig aan. Bekijk daarna eventueel met elkaar het filmpje [NB. Het gaat hier over een filmpje dat nog gemaakt moet worden]. Bespreek, wat er nieuw was voor de jongeren. Eventueel kun je dat ook op het bord schrijven. Leg uit, waar de komende lessen over zullen gaan. Les 1. Jij bent een vrij mens In het leven en het werk van Martin Luther ( ) speelt het thema vrijheid een belangrijke rol. Luther heeft ervaren en vervolgens beschreven dat je als christen een vrij mens bent, bijvoorbeeld in zijn boekje Von der Freiheit eines Christenmenschen (De vrijheid van een christen), Luther vat in dit werkje de vrijheid zo samen: Een christen is een vrij heer over alle dingen en niemands onderdaan. Een christen is een dienstbare knecht van alle dingen en ieders onderdaan. Aanwijzingen voor de hele les Jongeren kunnen vertellen wat Luthers visie op de mens als vrije mens is. Jongeren brengen onder woorden wat dit voor hen persoonlijk betekent. Geprinte lestekst, voor iedere catechisant één. Scherm en internet voor het afspelen van het filmpje. Ca. 50 minuten. Realiseer je, dat je niet alles onderdelen kunt doen in een les. De onderdelen Luther over vrijheid, Twee schema s en Geen vrijheid zonder Christus behoren tot de kern van de les, de andere kun je weglaten of evt. in een volgende les behandelen. 1. Wandgesprek (als verwerking van het onderdeel in les 2: Alles draait om Jezus Christus) Hang twee vellen aan de muur, met op ieder vel een vraag: Christelijke vrijheid, wat vind je mooi? 2

3 Christelijke vrijheid, wat vind je moeilijk? Schrijf je antwoord/antwoorden op beide vellen op. Schrijf als je dat wilt, ook je opmerkingen op reacties van anderen. Neem de vellen vervolgens mee naar je groepje en bespreek met elkaar wat er opgeschreven en wat dat voor jullie betekent. 2. Muurkrant Maak met elkaar een muurkrant met allerlei artikelen over (christelijke) vrijheid. Laat hier ook Luther aan het woord. Hang de krant een poos in je kerk of school op. 3. Collage Maak aan de hand van plaatjes uit bladen/tijdschriften/van internet, eigen tekeningen etc. een collage over het thema christelijke vrijheid. Betrek hierbij ook Luthers opvattingen over vrijheid en je eigen gevoelens of gedachten daarbij. 4. Interview Bedenk vragen over christelijke vrijheid en hoe die vrijheid een rol speelt in het leven van iemand. Nodig daarom een ouder iemand uit in de klas of op je club en ga met hem of haar in gesprek over deze vragen. 5. Gebed Bid met elkaar dit gebed van Martin Luther: Wat ik nodig heb Zie Heer, ik ben een leeg vat, dat het zeer nodig heeft gevuld te worden. Mijn Heer, vul het. Ik ben zwak in het geloof. Sterk mij. Ik ben koud in liefde. Verwarm mij, geef mij zoveel vuur dat mijn liefde uitstroomt op mijn naaste. Ik heb geen vast, sterk geloof. Soms twijfel ik en kan ik u niet volkomen vertrouwen. Ach Heer, help mij, vermeerder het geloof en het vertrouwen. Alles wat ik heb, ligt in u besloten. Ik ben arm, u bent rijk. En u bent gekomen om u over de armen te erbarmen. Ik ben een zondaar. U bent rechtvaardig. Bij mij heet de ziekte zonde, maar in u is de volheid van gerechtigheid. Daarom blijf ik bij u. Aan u moet ik niet geven, van u kan ik nemen. Amen 3

4 Zie hiervoor de onderstaande aanwijzingen per onderdeel. Aanwijzingen per onderdeel uit les 1 Vrijheid Activeren van voorkennis. Geprinte lestekst, voor iedere catechisant één. Ca. 5 minuten. Je kunt in plaats van de plaatjes ook een lied over vrijheid gebruiken voor het activeren van voorkennis. Daarvoor heb je dan afspeelapparatuur en/of internet nodig. Bijvoorbeeld: Laat me vrij: (Jannes) Laat me vrij: (Andre Hazes) Laat me vrij: (Xink) Broken Freedom: en (Kris Kristoffersen) Vrij: (Nick & Simon) Luister naar een of meer van de songs en bespreek met elkaar: Wat zegt dit lied over vrijheid? Wat vind je hiervan? Wat is voor jou vrijheid? Volg de aanwijzing in de tekst. Luther over vrijheid De jongeren maken kennis met enkele van Luthers opvattingen over vrijheid. Ze leven zich in Luthers gevoel van gevangen zitten in. Ze gaan na, of er in hun eigen leven ook tralies zitten/zaten tussen hen en God. Geprinte lestekst, voor iedere catechisant één. Internet. 15 minuten. Laat het filmpje zien en laat de jongeren dan eerst nadenken over de vragen die in de tekst 4

5 staan. Bespreek vervolgens de antwoorden met elkaar. NB. Accepteer ook als jongeren niet iets persoonlijks willen vertellen. Als je geen internet hebt in je catechisatielokaal, vertel dan in je eigen woorden waar het filmpje over gaat. Uitspraak Angie Het gaat om Angie Saba uit Bethlehem. Je kunt haar ook op Youtube vinden. Het interview stond in het ND van 25 augustus De bedoeling is een parallel te trekken: het accent dat Luther heeft gelegd op christelijke vrijheid (en op de rechtvaardiging door het geloof) heeft alles met zijn biografie te maken. Hij heeft zelf immers de onvrijheid heel sterk ervaren en is daarom zo blij met zijn vrijheid. Angie gaat nog een stapje verder: ze denkt dat je vrijheid pas echt kunt waarderen als je weet wat onvrijheid is. Probeer het gesprek op gang te brengen of jongeren zich in deze persoonlijke ervaringen van Angie (en Luther) herkennen of niet en ook, wat getuigen van anderen in dit opzicht voor hen betekenen. Twee schema s De jongere kan enkele Bijbelse gegevens benoemen die een rol spelen in Luthers opvatting over christelijke vrijheid. De jongere reageert persoonlijk op Luthers opvatting over christelijke vrijheid. 20 minuten. Geprinte lestekst, voor iedere catechisant één. Geen. De Bijbelteksten haalt Luther aan in De vrijheid van een christen (1520). Je kunt iedere catechisant alle teksten laten opzoeken, maar de teksten ook verdelen en catechisanten bijvoorbeeld in tweetallen een of meer teksten laten opzoeken en de antwoorden laten opschrijven. Bespreek daarna de antwoorden, zodat iedereen het schema voor zich kan invullen met de goede antwoorden. Alles draait om Jezus Christus Jongeren ontdekken dat volgens Luther de identiteit van vrije christen in Jezus Christus ligt: Hij is de spil waar alles om draait. Jongeren verwoorden hun eigen opvattingen over christelijke vrijheid. 15 minuten. Geprinte lestekst, voor iedere catechisant één. 5

6 Geen. Volg de aanwijzingen in de tekst. Zullen we ruilen? De jongeren gaan bij zichzelf na hoe de vrolijke ruil met Jezus Christus kan functioneren. 20 minuten. Internet. Kaartjes met Bijbelteksten. Vuurkorf of papiermand. Een leestekst voor jongeren die goed met minder makkelijke teksten overweg kunnen. In het filmpje wordt verteld, dat Jezus Christus zegt: Zullen we ruilen? Martin Luther noemt dat ook wel eens de vrolijke ruil. In zijn boekje De vrijheid van een christen gebruikt hij daarvoor het beeld van iemand die gaat trouwen (vgl. Hosea 2:18). Als mensen gaan trouwen, dan doen ze dat meestal in gemeenschap van goederen. Alles wat van de een is, wordt van de ander. Lees nu wat Luther daarover geschreven heeft. Wie zal dan deze koninklijke bruiloft naar waarde schatten? Wie kan de rijkdom van deze heerlijke genade bevatten? Waar Christus, deze rijke en godvrezende Bruidegom, dit arme, goddeloze hoertje tot vrouw neemt, haar vrijkoopt van al haar kwaad en haar siert met al zijn zegeningen. Want nu is het onmogelijk, dat haar zonden haar te gronde richten, omdat zij op Christus gelegd zijn en in Hem verzwolgen. En zij heeft in Christus, haar Bruidegom, haar gerechtigheid, waarin zij mag roemen als was het haar eigen gerechtigheid. Tegen al haar zonden, dood en hel kan zij met vertrouwen in opstand komen en zeggen: Al heb ik gezondigd, mijn Christus, in wie ik geloof, heeft niet gezondigd en al het zijne is van mij en al het mijne is van Hem, zoals staat in het Hooglied: Mijn geliefde is van mij en ik ben van hem. Dat is wat Paulus zegt in 1 Korinthiërs 15: Gode zij dank, die ons de overwinning gegeven heeft door Jezus Christus onze Here, de overwinning over zonde en dood, zoals hij daar aanvoert: de prikkel des doods is de zonde, en de kracht der zonde is de wet. Zet een! bij wat je aanspreekt. Zet een? bij wat je niet begrijpt. Zet een bij waar je blij van wordt. Bespreek nu met elkaar wat je hebt opgeschreven. Verzamel ook de gedeelten met een en ga daar samen, persoonlijk of in groepjes van 2, de HERE voor danken. Laat de jongeren de tekst lezen en de vraag beantwoorden. De tekst komt overigens uit WA 46, 683, 28-34, preken over Johannes 1 en 2, 1537 en Laat ze de antwoorden ook op een apart papiertje schrijven en het papiertje dichtvouwen. Doe alle papiertjes in een doos. Pak vervolgens een andere doos met daarin kaartjes met een of meer teksten die over de verdiensten van de Here Jezus gaan, bijvoorbeeld 2 Korinthe 5:21: Want Hem Die geen zonde gekend heeft, heeft Hij voor ons tot zonde gemaakt, opdat wij zouden worden gerechtigheid van God in Hem. Laat iedereen er een kaartje uitpakken. Ga dan naar buiten en verbrandt in 6

7 een vuurkorf de kaartjes uit de eerste doos. Als je geen vuurkorf hebt, kun je de papiertjes ook weggooien in een papiermand of afvalbak (minder spectaculair, maar de boodschap is hetzelfde). Het andere kaartje neemt iedereen mee naar huis. Bijbelteksten voor onderdeel Zullen we ruilen? Toelichting In onderstaande Bijbelteksten lees je wat Jezus Christus aan wil geven. Zoek de tekst op in de Bijbelvertaling die je gebruikt en vul zo het overzicht aan. Je kunt één tekst nemen, maar ook meerdere. Print de tekst apart uit op een mooi kaartje of maak er bijvoorbeeld en boekenlegger van, die je aan het einde van de les/avond aan je catechisaanten meegeeft. Teksten Handelingen 10:43 Romeinen 1:16 Romeinen 1:17 Mattheüs 1:21 Hebreeën 7:25 1 Johannes 5:20 2 Korinthe 5:21 Galaten 3:13 1 Petrus 2:24 1 Korinthe 15:56-57 Liefde Jongeren weten welke rol liefde speelt in Luthers opvatting over vrijheid. 5 minuten. Uitgeprinte lestekst, voor iedere catechisant één. Geen. Volg de aanwijzingen in de tekst. 7

8 Een Christus voor elkaar De jongeren vullen voor zichzelf in, hoe zij een Christus voor een ander willen zijn. 10 minuten. De derde opdracht zal meer tijd in beslag nemen dan je hebt tijdens catechisatie. Uitgeprinte lestekst, voor iedere catechisant één. In de opdracht beschreven. Volg de tekst. Maak een keuze uit de opdrachten. Opwekkingslied 378 vind je hier. Les 2. Jij bent een priester Jongeren zien in, dat Luther met zijn opvattingen over het algemene priesterschap enorm veel veranderd heeft in de kerk: het systeem ging op z n kop! Jongeren ontdekken hoe de kerk van de reformatie Luthers opvattingen heeft uitgewerkt in de richting van het priesterschap van alle gelovigen. Jongeren kunnen benoemen, wat het priesterschap van alle gelovigen voor henzelf betekent minuten. Uitgeprinte lestekst. Eventueel: apparatuur en internet om het filmpje te laten zien. Het filmpje legt uit, wat in de teksten Priesters in de tijd van Luther en Algemeen of niet? wordt beschreven. In plaats van de teksten met elkaar te lezen, kun je dus ook het filmpje laten zien. De slotopdracht kan ook uitmonden in een gezamenlijke activiteit. De door Luther aangehaalde tekst in 1 Petrus 2:9 leert namelijk ook, dat het priesterschap iets gezamenlijks is voor de hele gemeente, waaraan ieder gemeentelid individueel meedoet. Bedenk bijvoorbeeld gebedspunten voor een gezamenlijk gebed in de eredienst, dat de predikant uitspreekt. Of laat jongeren bedenken hoe ze een deel van hun vrije tijd kunnen besteden aan anderen: informeer bijvoorbeeld eens bij Stichting Present. Volg het verloop van de les. De les begint met een introductie, bedoeld om voorkennis te activeren. Je kunt hierbij verschillende aspecten laten benoemen. Help de jongeren eventueel met wat vragen: Wie mochten er in het Oude Testament priester zijn? Ken je priesters uit het Nieuwe Testament? Wat deed een priester? Wat was zijn functie? Ken je namen van priesters 8

9 uit onze tijd? Waar kun je een priester aan herkennen? Leg ook een link naar de functie van priesters in de tijd van Luther: de mensen hadden de priesters nodig om Gods genade te krijgen, omdat de priester Jezus Christus als een offer bij God brengt. Zonder de priester kon Gods genade niet bij de mensen komen. Algemeen of niet? Vertel de jongeren dat de reformatie een beweging was van vernieuwing en verandering. Luther heeft wel veel in gang gezet: zijn nieuwe kijk op het priesterschap betekende een enorme verandering in die tijd. Op zijn opvattingen over het algemene priesterschap is echter wel de nodige kritiek gekomen. En ook slaagde de kerk er niet altijd in gemeenteleden zo in te schakelen zoals Luther dat graag wilde. De focus werd toch vaak gelegd op het ambt (bijv. door Calvijn) in plaats van op het individuele gemeentelid. Ook werden Luthers opvattingen in de loop der tijd soms in een heel ander kader gezet, wat Luther niet bedoeld had, zoals+ de democratisering van de kerk. De opvatting zoals die in de Heidelbergse Catechismus verwoord is, geldt nog steeds voor de kerken die zich op dit belijdenisgeschrift baseren. De kern van de les bevindt zich in de onderdelen Jij als priester, Allemaal priesters in de kerk, Priesters buiten de kerk. Elementen die hierbij een rol spelen, zijn het priester-zijn door voor anderen te bidden en door dingen voor anderen te doen of te laten, vanuit de persoonlijke verbondenheid met de Here Jezus. In het schema moeten de woorden geloof en zalving bij de pijlen ingevuld worden. Geloof is hier vanuit de mens richting Christus getekend, maar daar gaat natuurlijk aan vooraf dat het geloof ook een geschenk is. Het schema wil de uitleg van de Heidelbergse Catechismus over het priesterschap van de gelovige duidelijk maken en niet aangeven waar geloof vandaan komt. Bij het onderdeel Allemaal priesters in de kerk? kun je doorspreken over wat jongeren zouden willen veranderen, bijv. in de gemeente. Jongeren kunnen creatieve ideeën hebben, geef daar ruimte aan. Vertel eventueel ook, dat dat typisch iets is voor kerken die uit de reformatie zijn ontstaan: blijven nadenken of alles wel goed gaat en desgewenst blijven veranderen. De kerk van de reformatie is nooit af. Breng zo nodig het gesprek op de vraag, wat de grenzen zijn bij veranderingen. Hoe deed Luther dat? Wat zegt sola scriptura in dit verband? De jongeren gaan dit alles vervolgens concreet uitwerken in het schema aan het einde van de les. Laat de jongeren dit opschrijven of geef het als huiswerk mee. Anders loop je het gevaar, dat het een beetje blijft hangen zonder dat het concreet wordt gemaakt. En dat is juist niet wat Luther bedoelde. 9

10 Les 3. Jij bent tegelijk een zondaar en een heilige Jongeren ontdekken dat wat Luther destijds heeft ingebracht over de mens die tegelijkertijd zondaar en rechtvaardig is, vandaag nog een rol speelt. Jongeren kunnen verwoorden dat dit een van de vernieuwingen is die de reformatie heeft gebracht. Jongeren gaan nadenken hoe zij hier zelf in staan en maken een begin met het verwoorden van wat die dubbele identiteit voor henzelf betekent minuten. Uitgeprinte lestekst. Eventueel: mobieltjes. Nodig een gemeentelid uit om iets over haar of zijn levenservaring te vertellen. Vraag hem of haar, hoe het is om tegelijkertijd zondaar en een heilige te zijn? Wat merk je van het een, wat van het ander? Hoe werkt God in zijn leven? Waar vind zij haar houvast? Speelt Luthers theologie daarbij ook een rol? Volg de tekst. De kern van de les bestaat uit de onderdelen De Bijbel over jouw selfie en Zondaar en heilige. Jouw selfie Activeren van voorkennis. Selfies zijn een manier om jezelf op een positieve manier te presenteren, als je ze tenminste met anderen gaat delen. Een selfie met je ogen dicht of met een mislukt kapsel laat je toch niet zien? 5 minuten. Uitgeprinte lestekst. Eventueel: mobieltjes. Geen. Bespreek de vragen. Laat eventueel een selfie van jezelf zien om aan te tonen, dat je het liefst een selfie kiest waar je goed op staat. Misschien willen de catechisanten ook wel een selfie laten zien? Luthers selfie 10

11 Jongeren ontdekken dat Luther goed in staat was zijn boodschap te communiceren, mede aan de hand van de vele portretten die van hem zijn gemaakt. Ze zien in, dat er een relatie ligt met de huidige selfies: ook jij wilt communiceren wie je bent en wat je belangrijk vindt. 5 minuten. Uitgeprinte lestekst. Geen. Laat de tekst lezen of vertel de tekst in eigen woorden. Laat wat afbeeldingen van Luther zien en bespreek die kort: hoe staat hij erop? Wat valt je op? De Bijbel over jouw selfie Jongeren maken kennis met Luthers opvatting over de dubbele identiteit van een christen: zowel zondaar als heilige. 10 minuten. Uitgeprinte lestekst. Geen. Volg de beschrijving in de lestekst. Vertel de tekst in eigen woorden of laat de jongeren die lezen. Dit onderdeel vormt in feite een introductie op de onderdelen die daarna komen. Je kunt het daarom vrij neutraal presenteren: dit zijn Luthers opvattingen en zo heeft de kerk van de reformatie die in veel gevallen overgenomen. Een persoonlijke toepassing hoeft op dit moment nog niet. In plaats van zondaar en heilige kun je ook de Engelse tekst noemen, die goed in de mond ligt: saint and sinner. Zo wordt Luthers opvatting in de Engelstalige wereld vaak aangeduid. De Latijnse versie die Luther zelf gebruikte is: Simul iustus et peccator. Als je daar op googlet, vind je de nodige toelichtingen. Er is een filmpje beschikbaar, waarin de term rechtvaardig wordt uitgelegd. Dit kun je eventueel in de les laten zien. Zondaar en heilige Jongeren weten wat de Bijbel in enkele teksten zegt over de mens als zondaar en de mens als heilige. 11

12 15 minuten. Uitgeprinte lestekst. Je kunt eventueel de Bijbelteksten vooraf verzamelen en voor iedereen uitprinten. Geen. Laat de jongeren ieder voor zich alle teksten opzoeken en het schema invullen. Ze kunnen het ook twee aan twee doen en de teksten verdelen. Bespreek daarna de teksten. Psalm 51:7 Romeinen 6:22 Romeinen 4:6 Romeinen 7:18 Romeinen 8:10 Heilige Maar nu, bevrijd van de zonde en in dienst van God, oogst u toewijding aan hem en het eeuwige leven. Zo prijst ook David de mens gelukkig die door God rechtvaardig wordt verklaard Als Christus in u leeft.. bent u door God als rechtvaardigen aangenomen. Zondaar ik was al schuldig toen ik werd geboren, al zondig toen mijn moeder mij ontving. Ik besef dat in mij, in mijn eigen natuur, het goede niet aanwezig is. Ik wil het goede wel, maar het goede doen kan ik niet. Merk op, dat rechtvaardiging en heiliging geen dilemma hoeft te zijn, alsof het óf het één óf het ander moet zijn. Je mag ze niet tegen elkaar uitspelen. Beide zijn twee kanten van dezelfde medaille, die genade heet. Beide zijn aanwezig in het leven van een christen. Dat is de nu eenmaal de weg die God met zijn kind gaat. Luther zegt daarover: Dit leven is geen vroomheid, maar vroom worden. Geen zijn, maar worden.. Geen rust, maar oefenen. We zijn het nog niet, maar zullen het worden. ( ) Het is niet het einde, maar het is de weg. En misschien zie je het niet altijd zelf, soms ziet een ander het wel bij je. Een selfie is soms wat eenzijdig. Rechtvaardiging en heiliging? Jongeren kunnen onder woorden brengen welk accent in de prediging bij hen in de kerk centraal staat en hoe zij daar zelf tegenaan kijken. Zijn ze er blij mee? Missen ze iets? 12

13 10 minuten. Uitgeprinte lestekst. Laat de jongeren de tekst lezen en de vragen beantwoorden. Bespreek ze en geef zo nodig wat meer achtergrondinformatie over de opvattingen binnen jouw kerk. Fotolijst voor je selfie Jongeren geven een persoonlijke uitwerking aan Luthers opvatting dat ze door het geloof tegelijkertijd zondig en heilig zijn minuten. Uitgeprinte lestekst. Kan ook als huiswerk worden meegegeven. Laat de jongeren vooral benoemen hoe God gelovigen in Christus ziet: als rechtvaardigen. Wat niet goed ging, hoeven ze niet in het lijstje te zetten. Dit kunnen ze in hun persoonlijke gebed aan de HERE voorleggen. Luther en wij, afsluitende les Je kunt de drie lessen afsluiten met een speciale les, waarvoor je de ouders van catechisanten of oudere gemeenteleden uitnodigt. De bedoeling is dat jongeren vertellen wat ze van Luther geleerd hebben over hun identiteit en dat er een uitwisseling van ervaringen plaatsvindt, waarbij jongeren van ouderen leren en omgekeerd. Jongeren hebben behoefte aan authenticiteit: ervaringsverhalen van andere gelovigen vormen een stimulans voor hen. Ze maken vaak een onvergetelijke indruk. Nodig de ouders uit voor de afsluitende les, die als titel heeft: Luther en wij. Daarvoor kun je het voorbeeld gebruiken. Bereid de les samen met de jongeren voor. Geef ze vooraf het werkblad mee en vertel wat de bedoeling is: Achter het portret van Luther noteren ze, wat ze in de afgelopen lessen van Luther hebben geleerd over het onderwerp. Help ze zo nodig wat op weg, door samen te vatten wat er aan de orde is geweest en waar het Luther om ging. In het lege kader schrijven ze hun naam. Daarachter schrijven ze op, wat Luthers opvattingen voor hen persoonlijk betekenen. ens de afsluitende les deel je de werkbladen uit aan iedereen. Je kunt ook een groot 13

14 vel papier, flipover of bord gebruiken en daar de opvattingen van Luther op schrijven. De jongeren mogen om de beurt iets vertellen over wat ze van Luther geleerd hebben over het onderwerp en wat dit voor hen persoonlijk betekent. Laat iedereen invullen achter het lege frame (bedoeld als een fotolijstje voor hun eigen portret) wat dit voor hen persoonlijk betekent en hoe zij dit beleven/beleefd hebben. Daarna is het de beurt aan de ouderen. Zij reageren op wat de jongeren naar voren brachten en vertellen vanuit hun eigen levenservaring hoe het is om te leven als vrij mens, en/of als priester en/of als tegelijkertijd zondaar en rechtvaardige. Geef aan het einde van de avond gelegenheid om te reageren op de vragen: Waar werd ik blij van vanavond? Wat heb ik geleerd? Leg dat ook in jullie gezamenlijke gebed aan de HERE voor. Alternatief Verzamel opmerkingen en vragen van jongeren en vraag de predikant of hij daar iets mee wil doen in de prediking de komende tijd. Of, als je zelf de predikant bent, probeer deze te verwerken in een preek/preekserie. 14