Beoordeling onderzoeken garnalenpuls

Transcriptie

1 Beoordeling onderzoeken garnalenpuls Review in opdracht van de Nederlandse Vissersbond Zwanette Jager ZiltWater Advies Datum: 14 december 2012 ZiltWater Rapport ZW

2 Table of Contents 1 Inleiding Aanpak van het ILVO- onderzoek Kanttekeningen bij de onderzoeksopzet O TX Discussie en Conclusies (O191 en TX25) SeeWing Quick- scan Pulsveld Effecten op andere organismen Onzekerheden

3 1 INLEIDING Garnalenvissers in de Waddenzee, Oosterschelde, Westerschelde, Voordelta en Noordzeekustzone moeten beschikken over een geldige Nb- vergunning. Die wordt periodiek aangevraagd door de betrokken visserijorganisatie bij het betreffende ministerie. Op basis van een Passende Beoordeling (o.a. Keus & Jager, 2008) toont de garnalenvisserij aan dat ze geen schade toebrengt aan de natuur en maatregelen neemt om dit te voorkomen. In de verleende Nb- vergunning zijn voorwaarden opgenomen om een duurzame garnalenvisserij mogelijk te maken. In de huidige vergunning ( ) wordt al een relatie gelegd met vissers die zich laten certificeren onder het regime van MSC (Marine Stewardship Council), waarvoor verdergaande maatregelen in voorbereiding zijn om te kunnen voldoen aan de principes en criteria voor een duurzame visserij. De verleende Nb- vergunning is geldig tot 1 januari Een nieuwe vergunningaanvraag zal wederom moeten worden onderbouwd met een Passende Beoordeling, die in de loop van 2013 gereed moet zijn. De meest heikele milieuaspecten van de garnalenvisserij zijn de bodemberoering en de bijvangst van ondermaatse garnalen en vissoorten. Dit is inherent aan de toegepaste vismethode: een fijnmazig boomkornet met een klossenpees. Een zeeflap (om grotere vis te laten ontsnappen) is nu al bij vergunning verplicht. Er zijn ontwikkelingen en innovaties gaande in de garnalensector, die streven naar een vermindering van bodemcontact en vermindering van bijvangst, met als bijkomend voordeel mogelijke brandstofbesparing. Eén van de vernieuwingen is de toepassing van een electrische puls waarmee garnalen uit de bodem worden gewekt. Het pulstuig is formeel niet toegestaan en verkeert nog in een experimentele fase; er zijn binnen de garnalenvisserij nu 4 ontheffingen verleend om met een pulstuig te mogen vissen. Het Vlaamse Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) heeft bij twee van deze schepen met ontheffing (O191 en TX25) al studies uitgevoerd om het tuig te configureren zodat een economisch en ecologisch verantwoorde visserij mogelijk is. Deze studies zijn gerapporteerd in Verschueren et al. (2012): Verduurzaming van de garnalenvisserij met de garnalenpuls: eindrapport. ILVO Mededeling 116. Een andere innovatie betreft de Seewing, een boomkor die getande wielen aan de uiteinden heeft in plaats van sloffen. In voorbereiding op komende ontwikkelingen heeft de Nederlandse Vissersbond aan ZiltWater Advies verzocht om een onafhankelijke beoordeling op te stellen van bovengenoemde ILVO- studies. Ook een vergelijkbare studie naar de Seewing (Verschueren & Vanelsander, 2012) zal worden meegenomen in deze beoordeling. De vraag komt voort vanuit zorgen omtrent mogelijke nadelige effecten van de pulsvisserij op de ecologie van de Waddenzee. De meningen van de garnalenvissers over eventuele invoering van de electrische pulskor zijn verdeeld. De pulsmethode zal volgend jaar in de Passende Beoordeling op significante effecten moeten worden beoordeeld. De voorliggende beoordeling zal zich richten op onderzoekstechnische aspecten, zoals de deugdelijke uitvoering en onderbouwing van de conclusies van de studie. Economische aspecten blijven buiten beschouwing. 3

4 2 AANPAK VAN HET ILVO- ONDERZOEK De ILVO- studie was erop gericht om via praktijktesten en demonstratie tot een garnalenpulsvistuig te komen dat de impact van de garnalenvisserij op het milieu tot een minimum herleidt. Criteria die hiervoor werden geformuleerd zijn: selectief: reductie van ongewenste bijvangst, behoud van commerciële vangsten reductie van bodemcontact verhoging kwaliteit van de vangsten vooruitzicht bieden op een ecologisch label voor de garnalenvisserij De techniek die hierbij gehanteerd wordt is elektrische pulsatie als stimuleringsalternatief in een nieuw type garnalenboomkor, aldus het rapport. Als taken van het ILVO- project worden genoemd: ontwerpen, bouwen en testen van een prototype vistuig, geschikt voor een selectieve en minder milieubelastende pulsvisserij op garnalen ontwerpen, bouwen en testen van apparatuur specifiek voor de pulsvisserij op garnalen in de Noordzee het uittesten en eventueel aanpassen van het pulsvistuig; het behoud van de commerciële vangsten en de reductie van de teruggooi en de milieu- impact zijn de doorslaggevende criteria in de evaluatie de verwerking en de analyse van de vangsten, bekomen in commerciële omstandigheden ter evaluatie van het garnalenpulstuig. Het project kende twee fasen: 1. Optimalisatie van prototype t.a.v. verdere reductie van de teruggooi (O191) a. alternatieve elektrodeopstelling b. alternatieve onderpees c. alternatief netpaneel in de buik van het net. 2. Praktijktesten met commerciële garnalenkotter (TX25) a. selectie van geschikt commercieel vaartuig b. opstellen referentiedossier van dit vaartuig c. constructie en installatie van de apparatuur d. opstarten en optimaliseren e. testfase over langere periode f. rapportage In totaal zijn 35 configuraties onderzocht bij de O191, elk ogenschijnlijk in detail gedocumenteerd en met een wisselend aantal trekken (n=1-29) per configuratie. De geselecteerde eindconfiguratie is niet helemaal duidelijk, maar het pulsvistuig (zonder klossenpees) dat is ontwikkeld wordt de HOVERCRAN genoemd. Bij de TX25 is vervolgens echter een heel ander tuig getest (met klossenpees). Daarom kunnen de uitkomsten van de O191 en TX25 onderzoeken niet rechtstreeks met elkaar vergeleken worden. Bij de TX25 werd het conventionele tuig geleidelijk aangepast aan pulsvisserij, met een eindconfiguratie die bestond uit een rechthoekig net met rechte onderpees voorzien van 10 (in plaats van 36) klossen. Als startpunt van het ILVO- onderzoek werd een vergelijking tussen SB- en BB- net gemaakt, omdat hiertussen een structureel verschil kan bestaan. Factoren die vervolgens werden onderzocht (steeds in vergelijking met een conventioneel net) waren de pulsamplitude/pulsintensiteit en conductorlengte. Het is onduidelijk of er wel of niet een zeeflap in het pulsnet zit. Bij de O191 onderzoeken werd de vangst telkens opgesplitst in drie fracties: 1. grove bijvangst (grotere vissen, grotere benthos, afval) 2. niet- commerciële garnalen (puf) incl. kleinste (plat)visjes 3. commerciële garnalen incl juveniele plat- en rondvissen Bij de TX25 wordt in het methodenhoofdstuk niet beschreven hoe de vangst wordt uitgewerkt; echter in de resulaten worden slechts 2 groepen gepresenteerd: commerciële garnalen en trash. De categorie trash is niet nader omschreven, maar omvat vermoedelijk de categorie grove bijvangst (en puf?). 4

5 Niet alleen verschilt het vistuig dat is getest bij O191 en TX25 wat betreft zeeflap, klossenpees en boomlengte, maar ook verschillen de pulsgeneratoren o.a. in hun pulsintensiteit en pulsfrekwentie en in de opgewekte veldsterkte (V/m). In de eerdere laboratoriumexperimenten bleken deze parameters wel van grote invloed op het gedrag van de garnalen en vissen (Polet et al., 2005). De gebruikte pulsfrekwenties van 4,5 of 5 Hz vallen beide in de optimumrange. De TX25 kan maximaal 50 V/m genereren, tegenover 35 V/m bij de O191. Hoewel in de methodenbeschrijving wordt vermeld dat gegevens zoals helderheid van het water, weerstomstandigheden, positie en tijdstip door de schipper werden genoteerd, zijn deze gegevens niet in de uitwerking betrokken. Wat geheel ontbreekt is informatie over zoutgehalte en watertemperatuur, visdiepte, vissnelheid en stroming, terwijl dit relevant is in relatie tot de visnamigheid van het tuig. 5

6 3 KANTTEKENINGEN BIJ DE ONDERZOEKSOPZET De resultaten van O191 en TX25 kunnen niet rechtstreeks met elkaar worden vergeleken omdat de vistuigen teveel verschillen, en worden hieronder afzonderlijk besproken. 3.1 O191 De onderzoeksopzet lijkt gestuurd door de praktijkresultaten en is gestoeld op een doelstelling die hinkt op twee gedachten (van gelijk belang?): 1. tenminste behouden van commerciële garnalen en 2. verminderen bijvangst. Er zijn (te)veel variabelen (puls, electroden, afstand tussen onderpees- bodem, gewicht, netvorm) getest en dat is bovendien gedaan in verschillende seizoenen. De bijvangst kan nogal variëren afhankelijk van het seizoen en ook is er dus hoogstwaarschijnlijk bij verschillende zoutgehalten en temperaturen getest, maar die informatie wordt niet gepresenteerd. Bij het testen en beoordelen van één factor (bijvoorbeeld het toepassen van pulsstimulatie) houdt men de overige variabelen bij voorkeur zo constant mogelijk (zie aanbevelingen in ICES CRR215). Dat is hier niet gebeurd: doordat niet alleen de factor puls wordt veranderd, maar tegelijkertijd de verzwaring van het tuig of de vorm van de onderpees of de afstand van onderpees tot de bodem (terwijl toch steeds ten opzichte van het conventionele tuig wordt getest) kan de beoordeling slechts worden gemaakt op het niveau van de configuratie als geheel en niet voor de factor puls afzonderlijk. De relevante variabelen per configuratie zijn niet altijd even duidelijk beschreven. Per configuratie kan worden geconcludeerd hoe de configuratie inclusief puls (zonder zeeflap) presteert ten opzichte van het conventionele net zonder puls (met zeeflap), maar de verschillende configuraties kunnen eigenlijk niet met elkaar worden vergeleken (zoals in Figuur 4-1). De onderzoeksopzet voorzag er niet in om verschillende configuraties onder alle omstandigheden te testen, bijvoorbeeld in alle seizoenen. De veldtesten zijn uitgevoerd met een uiteenlopend aantal trekken, soms blijkbaar te weinig, waardoor verschillen niet statistisch significant kunnen worden aangetoond. Als alle configuraties met <10 trekken worden weggelaten, dan resteren er 10 van de 35 configuraties: 2, 4, 6, 9, 10, 12, 15, 21, 23, 24. Het is onduidelijk op grond waarvan het aantal trekken is gekozen en of hiervan op voorhand een verwachting is geweest (dit is o.a. afhankelijk van de variatie in de vangsten, het aandeel van puf en trash, en de vangstgrootte). Hoe dit de vangstresultaten beïnvloedt wordt niet geanalyseerd en is niet duidelijk. Het weglaten van de klossenpees wordt gepresenteerd als een verbetering; echter tegelijkertijd wordt de onderpees of boom verzwaard met gewichten om lift van het net te voorkomen. Per saldo hoeft hierdoor het bodemcontact niet minder te worden. De maaswijdte is niet getest als te optimaliseren factor niet getest. Selectiviteitverandering moet dan worden gerealiseerd door de puls en/of afstand tot de bodem (of vissnelheid, maar deze factor is evenmin onderzocht). Bij de presentatie van resultaten wordt een keuze gemaakt om de best presterende configuraties (het aantal trekken heeft daarbij geen rol gespeeld) in detail te presenteren. Op basis van Figuur 4-1 lijken er meer configuraties in aanmerking te komen (bijvoorbeeld 17 tm 20, 22, etc.) als best presterende. Configuratie 6 wordt als laatste beschreven en de bijbehorende illustrerende figuren ontbreken. In de details zijn er hier en daar onvolkomenheden in de rapportage, bijvoorbeeld: p. 47, Figuur 4-3 (linker paneel): kabeljauw ontbreekt (wordt wel genoemd in tekst op p. 43). Aantal trekken config 8 (n=5) verschilt van aantal genoemd in Tabel 6 op p.33 (n=6). p.47, Tabel 12: schar N.S. in config 8, maar Figuur 4-3 suggereert wel significant verschil p.47, Tabel 12: config 9: steenbolk en tong te weinig vangst, maar wel afgebeeld in Figuur 4-3 p.47, Tabel 12: config 8: wijting significant, maar lijkt er niet op in Figuur 4-3 p.47, Config 21: het is onduidelijk waarom dit als een best presterende is gekozen: 14% daling vangst commerciele garnaal, n.s. verschil voor puf en trash p.47, Config 21: significante en sterke vangstreductie voor schar en wijting : dit blijkt niet voor schar uit Figuur 4-5 op p.51 p.48, config 28: wijting significante toename in vangst klopt niet met p=0.575 (NS!) in Tabel 13 en blijkt evenmin uit Figuur 4-9 op p.55 6

7 In (Bodemcontact optuigingen O191) worden theoretische beweringen gedaan die door ILVO zelf in de laatste zin (terecht!) worden tegengesproken. De discussie (4.2, p.58) is sterk generaliserend. Er wordt gesproken over HOVERCRAN netconfiguraties met elektrisch veld die steeds minder bijvangst aan vis opleverden. Zoals we bij de resultaten konden lezen was de ene configuratie bepaald niet de andere en was de bijvangst van (commerciële) vis lang niet altijd statistisch verschillend en in een enkel geval zelfs significant hoger dan met een conventioneel tuig. Wanneer schar steil omhoog zwemt in een elektrisch veld dan is het aannemelijk dat de vis zo hoog opzwemt dat hij over de pulskor heen schiet, dus ontsnapping aan de bovenzijde is ook een optie. Laatste alinea p.59: de tegenslagen en mislukkingen worden in het rapport niet belicht, terwijl die juist leerzaam kunnen zijn voor anderen. De alternatieve onderpees bleek een aandachtspunt en is sterk afhankelijk van vaartuig en omstandigheden: hierdoor is elke optuiging inderdaad uniek. Welk aandeel in de verschillen tussen onderzochte vistuigconfiguraties wordt bepaald door toevoeging van electrische puls? Dat blijft grotendeels onopgehelderd! 3.2 TX25 Bij de onderzoeken op de TX25 ontbreekt essentiële informatie ten aanzien van o.a. seizoen en aantal trekken. Hierdoor kunnen de resultaten eigenlijk niet beoordeeld worden. Er wordt gesuggereerd dat de effecten van pulsamplitude en pulsintensiteit zijn onderzocht maar ik zie het verschil tussen beide niet. In onderstaande tabel heb ik geprobeerd enkele feiten op een rij te zetten. TX25 Variabelen Referentie N trekken Opmerkingen SB/BB pulsamplitude SB/BB 70%, 80%, 90%, 100% van max. conventioneel +36 klossen + 12 ongelijke electroden conventioneel (+36 klossen) n=4 (ex. puls) n=7 (puls)? datum, temperatuur, locatie generator output; 12 electr. onbekend pulsintensiteit zie boven zie boven? conductorlengte 1,5 m of 3 m conductorlengte?? eindconfiguratie gereduceerde 10- klossenpees, conventioneel + zeeflap n=14 (p.62) rechthoekig net, rechte onderpees eindconfiguratie gereduceerde 10- klossenpees, rechthoekig net, rechte onderpees conventioneel zonder zeeflap? Effect van vistuig BB of SB Het aantal vergeleken trekken is niet bijzonder hoog (n=4 of n=7), maar de grootte en variatie tussen vangsten bepaalt achteraf of het aantal voldoende was. De gevonden verschillen worden niet significant bevonden (dus was het aantal trekken mogelijk te laag). Er worden alleen proportie en percentage van commerciële garnalen en trash in de totale vangst gegeven, maar alle informatie over de gevangen hoeveelheden ontbreekt. Het is niet duidelijk is wat trash is, en of puf ook is inbegrepen. Meer gedetailleerde opsplitsing is wenselijk om onderscheid te kunnen maken tussen maatse en ondermaatse garnalen, (ondermaatse) vis en andere bijvangst (krabben, zeesterren etc.). De resultaten in Tabel 15 zijn door onvolledige informatie niet te interpreteren. De conclusie dat er geen significante verschillen zijn tussen BB en SB is daardoor niet op juistheid te beoordelen. Effect van pulsveld op vangstefficiëntie ( Proof of Concept ) In een onbekend aantal trekken is een in sterkte oplopend pulsveld (70%- 100% van de maximale generator- output) vergeleken met de conventionele referentie (zonder puls). Er wordt niet vermeld wat de maximale generator- output is: gaat het om de maximale spanning (65V) of om de maximale veldsterkte op de bodem tussen 2 electroden (ca. 50 V/m)? In het laatste geval zou de veldsterkte op de bodem respectievelijk V/m bedragen. In vergelijking met Polet et al. (2005) ligt deze veldsterkte hoger dan nodig is voor een volledige respons van garnalen, m.a.w. in het lab is in deze range van veldsterkte geen verschillende respons van de garnalen te verwachten (alles 100%). 7

8 Steeds worden de verschillen tussen puls en referentie beoordeeld. Voor commerciële garnalen wordt bij alle pulssterktes significant iets meer gevangen (proportie max. 0,6) dan in het conventionele net. Voor trash is er geen significant verschil. Over het effect van oplopende veldsterkte is geen conclusie te trekken, hiervoor zijn niet de juiste gegevens gepresenteerd. Effect van pulsintensiteit op vangstefficiëntie Er worden geen resultaten getoond, waardoor geen beoordeling van de uitspraken mogelijk is. Effect van conductorlengte op vangstefficiëntie Ook hier weer ontbrekende informatie over het aantal trekken en de vangsthoeveelheden. Daardoor is geen beoordeling van de uitspraken mogelijk. Bijvoorbeeld is de p- waarde voor bijvangst p=0.09; met een hoger aantal trekken zou dit mogelijk wel significant kunnen zijn geweest. Eindconfiguratie met gereduceerde klossenpees Hier is een vergelijking gemaakt tussen pulstuig zonder zeeflap (en 10 klossen) en conventioneel net met zeeflap (en 36 klossen). Het vangstverschil kan dus zijn veroorzaakt door de puls, het verschillend aantal klossen of de zeeflap of de combinatie van de drie. Los daarvan vangt de eindconfiguratie ongeveer 25% meer garnalen met significant veel hogere bijvangst van trash (m.n. strandkrab, zeester, zeedonderpad). In Figuur 4-16 is bovendien af te leiden dat er mogelijk (NS) meer schol wordt gevangen met de eindconfiguratie t.o.v. conventioneel met zeeflap. Ook voor tong en wijting vangt de eindconfiguratie meer, maar beide NS. De resultaten van de eindconfiguratie, voor zover te beoordelen, stroken niet met de eerder beschreven doelstellingen van het onderzoek (tenminste behoud commerciële garnalen, vermindering bijvangst en bodemberoering). Het is niet te achterhalen met welke veldsterkte uiteindelijk is gewerkt. Alle gepresenteerde gegevens over de eindconfiguratie wekken de indruk dat het aantal trekken te laag is geweest om conclusies te trekken. Bodemcontact eindconfiguratie met gereduceerde klossenpees TX25 Zie eerder gemaakte opmerking O191: als je niets zinnigs hierover kunt zeggen, zeg het dan liever niet. 3.3 DISCUSSIE EN CONCLUSIES (O191 EN TX25) In tegenstelling tot de auteurs ben ik van mening dat het afsluitend experiment aan boord van TX25 het niet toeliet om de zeeflap te evalueren in relatie tot het pulsvistuig, omdat behalve wel/niet zeeflap ook de optuiging van de onderpees verschilde (10 vs. 36 klossen). Paragraaf (4.4) is grotendeels speculatief. De conclusies van ILVO zijn onjuist op de volgende punten [met toelichting ZiltWater Advies]: Het garnalenpulstuig werd in verschillende uitvoeringen uitgebreid getest aan boord van O191 [juist] en werd daarna gedurende 17 maanden in commerciële omstandigheden uitgetest aan boord van TX25 [onjuist, dit betrof een wezenlijk verschillende vistuigconfiguratie]. De commerciële testen waren erg bevredigend met goede tot zeer goede opbrengsten [hangt af van je definitie veel vergelijkingen waren niet significant verschillend door te lage aantal trekken], weinig averij [niet te beoordelen] en beperkte materiaalkosten [niet besproken in rapport]. De commerciële vangsten lagen hoger dan bij het traditionele tuig [deels door het ontbreken van de zeeflap in het pulstuig], de selectiviteit werd verbeterd [niet altijd (significant) en niet altijd voor alle soorten] en de bodemberoering aanzienlijk teruggedrongen [dit is niet met objectieve parameters gemeten, betreft een theoretische redenering]. De uitwerking van het basisidee, waarbij de combinatie van een gereduceerde klossenpees met een verhoogde onderpees een ontsnappingsopening creëeert voor niet- doelsoorten, leidde tot aanzienlijke bijvangstreducties [in sommige configuraties was de onderpees juist verlaagd of extra verzwaard, soms was er toename van bijvangst, soms een afname maar niet significant, bij TX25 is puf niet meegenomen in het onderzoek (tenzij inbegrepen in trash ); deze conclusie is kan dus niet op de onderzoeksresultaten zijn gebaseerd]. 8

9 De eindconfiguratie die werd ontwikkeld aan boord van het commerciële vaartuig (TX25) lijkt voorlopig de ideale optuiging te zijn. [ideaal? even recapituleren (afgezien van verschil door zeeflap): 25% meer garnalen tegenover veel hogere (+244%) bijvangst van trash en onbekend effect op puf, mogelijk toename van vangst schol, tong, steenbolk en wijting maar door te laag aantal trekken niet significant; deze configuratie voldoet niet aan de doelstelling van vermindering bijvangst]. De rest van de ILVO- conclusies doet niet ter zake want heeft geen betrekking op de onderzoeksgegevens. 3.4 SEEWING Een tweede rapport van ILVO (Verschueren & Vanelsander, 2012) behandelt een onderzoek naar garnalenvisserij met SeeWing, met als doel een voor de sector nuttig document te produceren omtrent de doeltreffendheid en de implementatie van de SeeWing aan boord van en garnalenkotter. De SeeWing is een ontwerp van de gebroeders Seepma i.s.m. Roelof van Urk. Het is een garnalentuig met een vleugelvormige visboom (in plaats van ronde vispijp) voorzien van wielen in kunststof (in plaats van traditionele sloffen) en met een (aangepaste, d.w.z. verkorte) klossenpees (met lager aantal klossen). Uit de beschrijving van ILVO blijkt dat de SeeWing ook een geringere (18%) verticale netopening heeft dan een conventioneel garnalentuig. Zowel de SeeWing als het conventionele garnalentuig zijn in de vergelijking voorzien van een zeeflap. De zeeflap is met name efficient voor het reduceren van de bijvangst >10 cm. Doelstellingen van de SeeWing zijn: vermindering van bodemberoering vermindering van de sleepweerstand en brandstofverbruik vermindering van ongewenste bijvangst De SeeWing is getest ten opzichte van een conventionele garnalenkor door een zestal vergelijkende bevissingen uit te voeren (11 & 13 juni 2012). Het aantal slepen bleek te klein om statistisch significante verschillen te kunnen aantonen in de vangst van commerciële garnalen of bijvangst (trash). De vermindering van bodemberoering is bestudeerd aan de hand van videobeelden waarbij subjectieve waarnemingen leidend waren, er zijn althans geen meetparameters gedefinieerd. Er wordt een zeer significant verschil in bodemcontact (ongeveer 60%) tussen de dragers van beide tuigen (sloffen versus wielen) vermeld. Er is niet beschreven hoe men dit getal heeft berekend. De vangstverwerking was beperkt tot het onderscheiden van de commerciële garnalen (inclusief juveniele vis) en de grove bijvangstfractie met vis, benthos (krabben, zeesterren, schelpdieren, ) en afval. De fractie niet- commerciële garnalen ( puf ) en allerkleinste visjes verdween tijdens het sorteer- proces automatisch overboord en is niet gemeten. Dit is een tekortkoming van het onderzoek. Van de commerciele vissoorten (schol, schar, wijting) werd alleen bij wijting een significante (p=0,028) vangstreductie (37%) vastgesteld (aan de hand van de gepoolde resultaten). De overige bijvangst liet door het lage aantal trekken of het lage aantal in de vangst geen significante verschillen zien tussen beide netten. In de tabel worden resultaten van slechts 4 van de 6 slepen gepresenteerd. De conclusie dat moeiteloos dezelfde hoeveelheid garnalen gevangen kan worden als met een conventioneel vistuig is niet statistisch onderbouwd (zie boven): het aantal trekken was te laag om een verschil aan te kunnen tonen. De bijvangst van wijting, sprot en grondel was duidelijk minder in de SeeWing, maar dit verschil was alleen statistisch significant voor wijting. Ook hier is het aantal trekken te laag geweest om verschil aan te tonen. De conclusie dat er minder sprot en grondel werd bijgevangen is niet statistisch onderbouwd. Ook de conclusies ten aanzien van de overige bijvangst berusten niet op statistisch aangetoonde verschillen omwille van het (te) lage aantal trekken. De hoeveelheid en samenstelling van puf zijn niet onderzocht, terwijl dit nu juist de fraktie is die niet met toepassing van de zeeflap buitengehouden wordt. Dit is een tekortkoming in het onderzoek. Het (al dan niet) bereiken van de doelstelling vermindering van bodemberoering en vermindering van bijvangst is met deze (beperkte) studie niet aangetoond. Een groter aantal trekken onder verschillende omstandigheden is nodig om onderbouwde conclusies te trekken. 9

10 4 QUICK- SCAN 4.1 PULSVELD Het toegepaste pulsveld is zodanig ontworpen dat het een optimale springreactie bij grijze garnaal teweegbrengt. Dit is bepaald tijdens eerder uitgevoerde haalbaarheidsstudies in het laboratorium (Polet et al., 2005). Het percentage opgeschrikte garnalen, de springhoogte, de tijdvertraging tussen puls en sprong en de tijdsduur van de zwemfase werden relevant bevonden. Vrijwel alle lab- experimenten zijn uitgevoerd bij 12 C, in schemerlicht en onbekend zoutgehalte. De benodigde pulssterkte voor garnalen bedroeg mv/cm, omgerekend V/m. In de ILVO- studie werd 30 V/m toegepast bij 5 Hz, een veldsterkte iets hoger dan die waarbij in het lab 100% van kleine zowel als grote garnalen, loodrecht of parallel aan de elektrode, reageerde door op te springen. Zowel daglicht/donker als temperatuur waren van invloed op de pulssterkte waarbij garnaal reageert: bij lagere temperaturen reageren garnalen mogelijk al bij lagere amplitude, in donker reageert een hoger percentage garnalen dan in licht. 4.2 EFFECTEN OP ANDERE ORGANISMEN Behalve garnaal werden ook (plat)vissoorten en benthos getest (Polet et al., 2005). Onderzochte vissoorten waren: schol (blijft ingegraven, lichaam vibreert op pulsfrekwentie), tong (als schol, 25% zwemt op uit ingegraven positie), schar (hevige reactie, zwemt over bodem of naar oppervlak; pas na stoppen van pulsen keert het dier terug naar de bodem), tarbot (als schol), rog (als schol), zeedonderpad (rust op bodem, lichaam vertoont lichte vibraties maar vis blijft liggen), pitvis (lichaam vertoont sterke ongecontroleerde spasmen, vis verplaatst zich over korte afstanden over bodem), harnasman (vissen die lagen begonnen langzaam te zwemmen terwijl lichaam vibreert op pulsfrekwentie; vissen die hoger in de waterkolom zwommen keerden onmiddellijk terug naar de bodem), vijfdradige meun (na stimulatie volgde geagiteerd zwemmen in nabijheid van de bodem). Onderzochte overige soorten waren: zwemkrab (begon geagiteerd rond te lopen over de bodem, na stoppen van de puls groeven de dieren zich snel in in het zand), strandkrab (als zwemkrab). Geen gedragsverandering werd waargenomen bij heremietkreeft, zeester, spisula, slangster. De effecten op de beschadiging en sterfte van dieren in het visspoor (van boomkorvisserij met puls) zijn onderzocht in het EU- project REDUCE en gerapporteerd door Van Marlen e.a. (2001) en Keegan e.a. (2002). Van Marlen e.a. (2001) constateerden bij enkele benthossoorten een licht verhoogde sterfte, en bij sommige verminderde de voedselopname gedurende enige tijd, waarna herstel optrad. 4.3 ONZEKERHEDEN Omdat de pulstuigen relatief nieuw zijn, is er nog geen gedetailleerde informatie over de mate waarin de omvang van deze effecten bij gebruik ervan verschilt van die van de boomkor met wekkerkettingen. Er zijn echter aanwijzingen dat bij gebruik van de pulskor en de pulswing minder benthos wordt bijgevangen. Deerenberg e.a. (2011) veronderstellen een verminderd effect van pulstuig op het bodem- leven door verminderd bodemcontact; aan mogelijk effecten van (herhaalde) blootstelling van het bodemleven aan electrische velden wordt echter geen letter gewijd. In de Chinese zee is de pulvisserij op garnalensoorten verboden, nadat schade aan juveniele garnalen en andere benthische soorten was vastgesteld (Yu et al., 2007). Door misbruik van het pulstuig en tekortschietende controle door de overheid ontstond overbevissing van garnalenbestanden. Het illegaal opdrijven van pulsinstellingen boven optimale waarden en het gestapelde effect van herhaalde blootstelling aan electrische pulsen kan geleid hebben tot sterfte van ontsnapte garnalen en vis. De effecten van chronische blootstelling aan pulsvelden op het bodemleven zijn onvoldoende onderzocht. De huidige studies door ILVO hebben geleid tot de ontwikkeling van een toepasbaar garnalenpulstuig, dat mogelijk nog verder te optimaliseren is wat betreft vermindering van bijvangst en bodemcontact. Als basis voor vergaande besluiten omtrent de invoering van de pulskor in de garnalenvisserij schieten deze ILVO- onderzoeken echter tekort, zoals in de voorliggende beoordeling is uiteengezet en toegelicht. 10

11 5 LITERATUURVERWIJZING Deerenberg, C., F. Heinis & R.H. Jongbloed (2011). Passende beoordeling Boomkorvisserij op vis in de Nederlandse kustzone. IMARES Rapport C130/11. Keegan, B., B. Ball, M. Bergman, C. Bijlveld, R. Davies, M. Fonds, R. Fonteyne, S. Groenewold, B. de Groot, K. Lange, B. van Marlen, T. Mentjes, B. Munday, H. Polet & W. Zevenboom (2002). Reduction of Adverse Environmental Impact of Demersal Trawls (REDUCE) - Final Report EU Contract: FAIR CT Polet, H., F. Delanghe, R. Verschoore (2005). On electrical fishing for brown shrimp (Crangon crangon) I. Laboratory experiments. Fisheries Research 72:1-12. Van Marlen, B., M.J.N. Bergman, S. Groenewold & M. Fonds (2001). Research on diminishing impact in demersal trawling the experiments in the Netherlands. ICES CM 2001/R:09. Verschueren, B., B. Vanelsander & H. Polet (2012). Verduurzaming van de garnalenvisserij met de garnalenpuls: eindrapport. ILVO mededeling nr 116. Verschueren, B. & B. Vanelsander (2012). Projectrapport Garnalenvisserij met SeeWing. ILVO- Visserij in opdracht van J.J. Seepma. Wileman, D.A., R.S.T. Ferro, R. Fonteyne & R.B. Millars (Eds.) (1996). Manual of methods of measuring the selectivity of towed fishing gears. ICES Cooperative Research Report 215. Yu, C., Z. Chen, L. Chen & P. He (2007). The rise and fall of electrical beam trawling for shrimp in the East China Sea: technology, fishery and conservation implications. Doi: /icesjms/fsm