J NEDERIA NP. Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) tav. de heer mr. dr. L.F. Asscher Postbus LV S-GRAVENHAGE

Transcriptie

1 J NEDERIA NP Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) tav. de heer mr. dr. L.F. Asscher Postbus LV S-GRAVENHAGE Datum: 27 oktober 2016 Kenmerk: IB Betreft: Reactie VNG en GGD GHOR Nederland op uitvoeringstoets: Tijdelijk besluit experiment meertalige dagopvang en meertalig peuterspeelzaalwerk. Geachte heer Asscher, Hierbij reageren wij op uw verzoek om een uitvoeringstoets te doen op het Tijdelijk besluit experiment meertalige dagopvang en meertalig peuterspeelzaalwerk. De standpunten van VNG en GGD GHOR Nederland komen overeen, daarom ontvangt u onze gezamelijke reactie. We hebben de regeling beoordeeld op de uitvoerbaarheid voor de toezichthouder kinderopvang en de handhaafbaarheid. Tevens hebben we toezichthouders en ambtenaren kinderopvang van gemeenten, gevraagd om deze regeling en toelichting te lezen en te reageren. Hun reacties zijn verwerkt in dit schrijven. Sinds 1 september 2016 is het al mogelijk om meertalige buitenschoolse opvang aan te bieden, VNG en GGD GHOR Nederland hebben ook een uitvoeringstoets gedaan op de regeling die daaraan ten grondslag ligt: Conceptregeling inzake wijziging Regeling kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen 2012 inzake meertalige buitenschoolse opvang. Omdat het voor een deel dezelfde materie betreft als meertalige dagopvang en peuterspeelzaalwerk, zullen enkele onderwerpen uit de eerdere uitvoeringstoets ook in dit stuk terugkomen. Wij zijn positief dat zowel VNG als GGD GHOR Nederland nauw bij het tot stand komen van deze Algemene maatregel van Bestuur betrokken zijn. We onderschrijven dat meertalige kinderopvang in een meer en meer internationale samenleving een logische ontwikkeling lijkt. Niettemin is van belang dat invoering daarvan zorgvuldig overwogen wordt. Daarbij geven we graag een aantal aandachtspunten mee. Deze hebben zowel betrekking op het belang van de pedagogische veiligheid en geborgenheid van het kind, als op het belang van kwalitatief goed toezicht en handhaving. GGD GHOR Nederland Zwarte Woud S] Utrecht infocppdqhor.ni

2 0 NEDERlAND Hieronder lichten we dit artikelsgewijs toe. Artikeisgewijs De artikelen 1.87 lid 1 onder b en 2.29 lid 1 onder b, van de Wet kinderopvang (Wko) en kwaliteitseisen peuterspeelzalen regelen de mogelijkheid om experimenten voor innovatieve kinderopvang vorm te geven. Daarbij kunnen onder andere regels worden gesteld over de kwaliteit van de kinderopvang en over het toezicht op die kwaliteit voor toezicht en handhaving. In de nota van toelichting van dit ontwerpbesluit staat, onder 3.8: Gedurende de looptijd van het experiment blijven de desbetreffende kindercentra en peuterspeelzalen onder het reguliere toezichtsregime van de GGD vallen. (..) geldt dat de GGD deze eis toetst conform hetgeen is beschreven in het aangepaste pedagogisch beleidsplan en de beschikking op grond waarvan het kindercentrum of de peuterspeelzaal mag deelnemen aan het experiment. Het toezichtregime door de GGD is hiermee weliswaar beschreven, maar het is bijzonder van belang dat de werkwijze van de houder in de praktijk daadwerkelijk getoetst kan worden op basis van de regelgeving en niet op basis van de toelichting bij de regelgeving. Dit geldt even sterk voor de handhaving op basis van de regels. We achten de mogelijkheden tot handhaving door de gemeente van belang en daarom adviseren we u de toelichting, onder 3.8 in de nota van toelichting, op te nemen in de Algemene maatregel van Bestuur. A. Artikel 2. Aanwijzing meertalige dagopvang en meertalig peuterspeelzaalwerk 1. Als innovatieve vorm van kinderopvang als bedoeld in artikel 1.87 van de wet wordt als experiment aangewezen het bieden van dagopvang waarbij voor ten hoogste vijftig procent van de openingstijd van het kindercentrum per jaar de opvang in de Duitse, Engelse of Franse taal wordt verzorgd. 2. Als innovatieve vorm van peuterspeelzaalwerk als bedoeld in artikel 2.29 van de wet wordt als experiment aangewezen het bieden van peuterspeelzaalwerk waarbij voor ten hoogste vijftig procent van de openingstijd van de peuterspeelzaal per jaar het peuterspeelzaalwerk in de Duitse, Engelse of Franse taal wordt verzorgd. Geen aansluiting bil ontwikkelingen orimair onderwils In de Nota van toelichting bij dit besluit geeft u aan dat u wilt aansluiten bij de ontwikkelingen van het primair onderwijs. Deze voorgestelde experiment regeling gaat echter verder dan de ontwikkelingen in het primair onderwijs en sluit ook om andere reden niet goed aan. Allereerst is het in het primair onderwijs mogelijk om voor maximaal vijftien procent van de onderwijstijd een vreemde taal aan te bieden. Daarnaast loopt er tot het schooljaar een pilot tweetalig primair onderwijs waarbij de Duitse, Engelse of Franse taal voor ten hoogste vijftig procent van de onderwijstijd als voertaal mag worden gebruikt. Bij positieve eindresultaten van de pilot kan in de wet de hoeveelheid meertalige onderwijstijd verhoogd worden naar dertig tot vijftig procent van de onderwijstijd. Voorts heeft u gekozen voor het percentage van vijftig procent van de openingstijd per jaar van het kindercentrum. Daarmee wordt uitgegaan van de uren die de houder aanbiedt en niet van het aantal uur op GGD GHOR Nederland Zwarte Woud SJ Utrecht info@ggdghor.nl

3 000 NEDERlAND contractbasis van het kind. Hierdoor is het mogelijk dat een (jong) kind 100% van zijn of haar contracttijd een tweede taal aangeboden krijgt. De Nederlandse taal krijgt dit kind niet of nauwelijks binnen het kindercentrum aangeboden. Daarbij kan de setting van de dagopvang niet één op een vergeleken worden met die van het primair onderwijs. Daar volgt een vaste groep kinderen van 4-12 jaar, hetzelfde jaarprogramma met dezelfde leraren. In de kinderdagopvang en peuterspeelzalen komen jonge kinderen van 0-4 jaar een wisselend aantal dag(del)en en wisselt de groepssamenstelling per dag(deel). Verder is het goed denkbaar dat een kind tussen nul en vier jaar meer uur binnen de kinderopvang doorbrengt dan een kind binnen het primair onderwijs. Bovenstaande kan niet anders dan leiden tot de conclusie dat de kans groot is dat jonge kinderen meer dan vijftig procent van de tijd dat zij in het kindercentrum verblijven de tweede taal aangeboden krijgen. Dit kan voor deze doelgroep jonge kinderen- niet de bedoeling zijn. VNG en GGD GHOR Nederland pleiten er daarom voor dat u in deze experiment Algemene maatregel van bestuur aansluit bij het percentage van vijftien procent dat het primair onderwijs hanteert. B. Artikel 4. Voorwaarden aanvraag deelname Lid 3. onder a. Een door het kindercentrum of de peuterspeelzaal aangepast pedagogisch beleidsplan waaruit blijkt op welke wijze het kindercentrum of de peuterspeelzaal de verantwoorde kinderopvang, bedoeld in artikel 1.50, eerste lid, dan wel het verantwoorde peuterspeelzaalwerk, bedoeld in artikel 2.6, eerste lid, van de wet zal waarborgen ondanks afwijking van artikel 1.55, eerste lid, respectievelijk artikel 2.12, eerste lid, van de wet. Beschrijvinci rjedaciociische basisdoelen In de Nota van toelichting is, onder 3.3, opgenomen dat de houder in het aangepaste pedagogische beleidsplan moet beschrijven wat de gevolgen van meertalige dagopvang en meertalig peuterspeelzaalwerk zijn voor de kinderen aan de hand van de vier pedagogische basisdoelen: emotionele veiligheid; persoonlijke competenties; sociale competenties en de overdracht van waarden en normen. Wij onderschrijven het belang van een concrete beschrijving van de visie van de houder op deze pedagogische basisdoelen in relatie tot de meertalige kinderopvang. Het biedt ouders een helder beeld van de kinderopvang en de mogelijkheid tot het maken van een keuze voor de opvang die bij hen past. Daarnaast is deze beschrijving van het pedagogisch beleid een belangrijke basis voor het toezicht en handhaving op de pedagogische praktijk. VNG en GGD GHOR Nederland adviseren u daarom om niet slechts in de toelichting, maar in artikel 4 van het Besluit zelf op te nemen dat de houder de pedagogische basisdoelen in relatie tot de meertalige opvang beschrijft in het pedagogisch beleidsplan. Op deze wijze is de mogelijkheid van toezicht en handhaving op de geboden pedagogische praktijk gewaarborgd. GGD GHOR Nederland Zwarte Woud SJ Utrecht infocapdphor.ni

4 H 0 NEDERIA MD Lid 3, onder a In het aangepaste pedagogisch beleidsplan wordt in ieder geval opgenomen: 1 Een door het kindercentrum of de peuterspeelzaal opgesteld rooster dat erin voorziet dat de dagopvang of het peuterspeelzaalwerk voor ten hoogste vijftig procent van de openingstijd van het kindercentrum of de peuterspeelzaal per jaar in de Duitse, Engelse of Franse taal wordt verzorgd waarbij dit niet plaatsvindt gedurende de tijd die besteed wordt aan voorschoolse educatie als bedoeld in artikel 1.1, eerste lid, respectievelijk artikel 2.1, eerste lid, van de wet; Knelpunten voor toezicht en handhaving Ten eerste is het positief dat de houder in het pedagogisch beleidsplan een rooster moet opnemen waarin zichtbaar is op welke momenten de tweede taal gesproken wordt. De toetsing in de praktijk of de houder zijn geschreven beleid uitvoert, wordt echter bemoeilijkt doordat in de regelgeving geen koppeling is gelegd met de verplichte aanwezigheid van de personeelspianning en de dagroosters. Hoewel de toezichthouder inzage kan vorderen van zakelijke gegevens en bescheiden, is er geen bewaarplicht voor de houder: de documenten zijn er niet. In onze reactie bij de Uitvoeringstoets voor de wijziging Regeling kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen 2012 inzake meertalige buitenschoolse opvang hebben we u geadviseerd om (meer) concrete eisen te stellen aan de bewaarplicht van documenten zoals de werkroosters. Dit zal niet enkel het toezicht op de bepaling van het maximum percentage meertalige opvang ten goede komen, maar aan het algehele toezicht op de kwaliteitseisen uit de Wko en onderliggende regels. Denk hierbij aan het voldoen aan de BKR, de VOG en aan het vaste gezichten criterium. Ondanks dat u ons advies voor de meertalige buitenschoolse opvang niet heeft opgevolgd, verzoeken wij u uw besluit te heroverwegen. Ten tweede wijzen wij u er op dat de kwaliteit van het vijftig/vijftien procent-beleid van de houder in de praktijk niet of nauwelijks te toetsen is. De houder heeft slechts de plicht het beleid te beschrijven. De kwaliteit van de door de houder gekozen methode is niet in alle gevallen te controleren. Wanneer een houder het specifiek taalaanbod op specifieke momenten clustert, bijvoorbeeld tijdens bepaalde dagen of weken in het jaar, is het aanbod minder of niet inzichtelijk voor de toezichthouder. Wij adviseren u om de vijftig/vijftien procent norm in relatie tot de openingstijd nader te concretiseren in het besluit. Ten derde merken we op dat dit artikel terecht aangeeft dat tijdens de tijd die besteed wordt aan voorschoolse educatie (VVE) niet in een tweede taal gesproken kan worden. Mede vanuit de wetenschappelijke onderzoeken is gebleken dat het effect van de voorschoolse educatie groter is wanneer deze gedurende de hele opvangtijd plaatsvind. Tevens is het momenteel niet bekend of er negatieve effecten van meertaligheid voor het kind met een (potentiële) taalachterstand aanwezig zijn. Wij adviseren u daarom om VVE-groepen uit te sluiten van dït experiment. GGD GHOR Nederland Zwarte Woud S] Utrecht info cicidghor.ni

5 NEPERL4 ND Lid 3, onder a 2. Een communicatiestrategie richting ouders; 3. Een plan voor participatie in meertalige netwerken; Het is van belang dat de houder hierop een visie heeft, deze visie beschrijft en deze in de praktijk tot uiting brengt. Uit de tekst van dit artikel is onvoldoende op te maken of de houder ook tijdens het verloop van het experiment de beschikking moet hebben over deze documenten en deze ook ten uitvoer moet brengen. Mocht dit laatste beoogd worden, dan wijzen we u op de onduidelijkheid van de tekst en vragen u om een concretisering aan te brengen. Artikel 4 lid 4. Uiterlijk op het tijdstip dat het experiment aanvangt, overhandigt het kin dercentrum of de peuterspeelzaal een kopie van een certificaat of diploma van de beroepskracht die is belast met meertalige dagopvang of meertalig peuterspeelzaalwerk waaruit blijkt dat deze de Duitse, Engelse of Franse taal voor de deelvaardigheden gesprekken voeren, lezen, luisteren en spreken beheerst op ten minste niveau B2 van het Europees Referentiekader voor Talen. Knelpunten voor het toezicht op het taalniveau beroepskrachten Dit artikel bepaalt dat de beroepskracht meertalige dagopvang of meertalig peuterspeelzaalwerk beschikt over een certificaat of een diploma waaruit blijkt dat hij de Duitse, Engelse of Franse taal voor de deelvaardigheden gesprekken voeren, lezen, luisteren en spreken beheerst op tenminste niveau B2 van het Europees Referentiekader voor Talen. Voor het toezicht op de juistheid van het certificaat geldt: In de toelichting bij deze regeling staat dat certificaten/diploma s die aan het Europese Referentiekader voor Talen (ERT) voldoen, een vermelding hebben van het taalniveau of dat de score relatief eenvoudig op een website om te zetten is naar taalniveau. Deze beoordeling door de toezichthouder lijkt hiermee relatief eenvoudig en lijkt weinig problemen te geven; Het taalniveau mag ook (indirect) blijken uit een certificaat/ diploma van een gevolgde opleiding. / de toezichthouder is echter niet te beoordelen of dit certificaat/ diploma volstaat. De reden is dat toezichthouders geen inhoudelijke kennis hebben over hoe het diploma gerelateerd is aan een taalniveau. We verwachten een probleem bij certificaten of diploma s die buiten de Europese Unie zijn afgegeven. Op deze documenten staat geen verwijzing naar Europees Referentiekader voor Talen. GGD GHOR Nederland adviseert u daarom een eenduidige lijst met certificaten of diploma s samen te stellen. dat bevordert het uniform toezicht. Daarbij geeft een lijst helderheid voor de deelnemers van het experiment. C. Artikel 6. Beoordeling aanvraag en beschikking deelname. Lid 3. In dien sprake is van een volledige aanvraag als bedoeld in het eerste lid, beslist onze minister op grond van bij ministeriële regeling vastgestelde selectiecriteria, welke kindercentra of peuterspeelzalen mogen deelnemen aan onderhavig experiment. GGD GHOR Nederland Zwarte Woud SJ Utrecht info@ggdghor.nl

6 0 0NEDERIA MD Lid 4. Lid 6. Lid 7. Onze minister beslist binnen tien weken na afloop van de periode waarin aanvragen kunnen worden ingediend welke kindercentra en peuterspeelzalen deel mogen nemen aan het experiment. Bij ministeriële regeling kunnen nadere regels gesteld worden met betrekking tot de procedure die bij de selectie van de aanvragen wordt gevolgd. Onze minister stelt een beoordelingscommissie in die tot taak heeft aanvragen te beoordelen en hierover advies uit te brengen aan onze minister. Tecienstrildicie beoordeling commissie en toezichthouder De beoordelingscommissie beoordeelt de aanvraag en adviseert de minister. Wanneer de aanvraag volledig is ingediend bij de adviescommissie, besluit de minister over deelname aan het experiment. Omdat de houder op basis van artikel 4 lid 4 van dit besluit bij de aanvraag certificaten en documenten moet overleggen, die de toezichthouderkinderopvang in een later stadium moet beoordelen in het kader van regulier toezicht, kan het voorkomen dat dat de adviescommissie een certificaat goedkeurt en dat de toezichthouder alsnog moet constateren dat dit niet voldoet. We pleiten daarom voor een concrete taakopdracht van de adviescommissie waaruit blijkt of zij een inhoudelijk beoordeling doet van documenten of niet. Wij maken van de gelegenheid gebruik, om aan te geven dat we graag deel wil uitmaken van deze beoordelingscommissie. VNG wil graag een rol in de beoordeling van de aanvragen voor deelname aan dit experiment. Artikel 6 lid 5. Er kunnen maximaal vijftien kindercentra en maximaal vijf peuterspeelzalen deelnemen aan het experiment. Indien er minder dan vijftien kindercentra maar meer dan vijf peuterspeelzalen dan wel omgekeerd in aanmerking komen voor deelname aan het experiment, kan de verhouding deelnemende kindercentra en peuterspeelzalen worden aangepast met dien verstande dat het totaal aantal deelnemers maximaal twintig bedraagt. Aantal kinderen Wij vragen ons af of er zicht is op het aantal kinderen per opvangsoort dat betrokken is bij dit experiment? Het aantal centra dat mee gaat doen zegt niets over het aantal groepen en daarmee het aantal kinderen op een kindercentrum of peuterspeelzaal. Bovendien zijn door de op handen zijnde volledige harmonisatie al veel peuterspeelzaallocaties overgegaan naar kinderdagopvang. Het verschil tussen kindercentra en peuterspeelzalen is hierdoor minder groot geworden. We willen u wijzen op deze ontwikkeling en vragen om voor zover mogelijk de aantallen kinderen per opvangsoort te specificeren. D. Artikel 7. Verplichtingen tijdens deelname 1. Kindercentra of peuterspeelzalen die deelnemen aan het experiment en niet of niet langer voldoen aan de bij de aanvraag ingediende documenten, bedoeld in artikel 4, derde en vierde lid, melden dit uit eigen beweging onverwijld aan onze minister. Wij stellen hierbij de volgende vragen: GGD GHOR Nederland Zwarte Woud SJ Utrecht infoccigdghor.ni

7 z 0011 NEPERL4 MD De houder moet melden wanneer een locatie van hem niet of niet langer voldoet aan de bij de aanvraag ingediende documenten. Hoe weet deze houder dat deze documenten niet meer voldoen? Wie beoordeelt of een kindercentrum of peuterspeelzaal nog voldoet en waaraan moet een voorziening voldoen wil het blijven meedoen aan het experiment? Dient de houder de uitkomsten van een inspectiebezoek onverwijld door te geven aan de minister? Is daar een route voor bepaald? Speelt de beoordelingscommissie daar een rol in? Hebben de regionale GGD en de gemeente ook een signalerende rol en is het mogelijk dat deze de minister informeren? Algemeen Naast onze artikelsgewijze bijdrage willen we u nog algemene opmerkingen en suggesties geven. Wetenschajjjeli1ke onderbouwing De wetenschappelijke literatuur over taalontwikkeling wijst uit dat het consequent aanbieden van de tweede taal een voorwaarde is voor taalverwerving. We voorzien daarnaast de volgende knelpunten: De vijftig procent norm is ruim en niet concreet. Voor houders is er veel ruimte voor het kiezen van een methode; Voor kinderen geeft de vijftig procent norm niet per definitie duidelijkheid en (emotionele) veiligheid. Ook biedt het geen garantie voor een consequent aanbod van de tweede taal; Het is mogelijk dat alleen anderstaligen op een groep aanwezig zijn. Bijvoorbeeld bij enkele bezetting (één beroepskracht) of twee anderstalige beroepskrachten. Wij adviseren u ook een algemeen standpunt te betrekken in de regelgeving over een op wetenschap gebaseerd stelselmatig of consequent aanbod meertaligheid dat aansluit op de school- en! of thuisomstandigheden van het kind. Overige suggesties 1. Stel een voorwaarde dat er altijd minimaal één beroepskracht in het kindercentrum aanwezig die de Nederlandse taal spreekt Dit in verband met de emotionele veiligheid van de kinderen en in verband met de overdracht naar de ouders, maar ook in verband met mogelijke calamiteiten. 2. Neem in overweging of slechts één vreemde taal per kindercentrum moet zijn toegestaan. We stellen ons de vraag of definitie in de Wet Engelse, Duitse, of Franse taal daarin voorziet. We vertrouwen erop u hiermee voldoende geïnfomeerd te hebben. Met vriendelijke groet, Mevr. dr. H.F. Treurniet Plv. directeur GGD GHOR Nederland GGD GHOR Nederland Zwarte Woud S] Utrecht infocqpdqhor.ni