Stationskwartier te Breda

Transcriptie

1 Stationskwartier te Breda Betreft Bemalingsadvies Blok A en B1 nummer 02P nummer 02P adv-04 gever Constructeur Dura Vermeer Bouw Rosmalen B.V. Postbus GN ROSMALEN Sterk adviesbureau voor bouwconstructies b.v. Kerkhofweg GA BREDA Opgesteld door Gezien Status Codering : : : : Ir. A.F.M. Slot Ir. N.T Debets Definitief RG,TN,BM Paraaf : Paraaf : Datum rapport : 4 november 2013 F

2 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING PROJECTGEGEVENS PROJECTLOCATIE BOUWPLAN UITVOERING BOUWPUT PLANNING EN FASERING HISTORIE PROJECTLOCATIE OMGEVING Inleiding Kabels en leidingenstrook ten zuiden Bomenrij ten noorden van Blok A en B Bebouwing wijk Belcrum Bouwverkeer Openbaar vervoer terminal Spoor Grondwaterwinningen en KWO-installaties Verontreinigingen TOT SLOT ONDERZOEK INLEIDING SONDERINGEN BORINGEN UITZETTEN EN WATERPASSEN GEOTECHNISCH LABORATORIUMONDERZOEK TNO GRONDWATERGEGEVENS OVERIG BODEM EN GRONDWATER HOOGTELIGGING MAAIVELD BESCHRIJVING BODEMOPBOUW Geologie Beschrijving bodemopbouw projectlocatie Geohydrologische eigenschappen GRONDWATERREGIME Freatische grondwaterstand Stromingsrichting Verificatie GRONDWATERKWALITEIT/ZOET-ZOUTGRENSVLAK OPEN WATER F

3 5. BEMALING INLEIDING BEMALINGSMETHODIEK Algemeen Verticale bemaling Horizontale bemaling UITGANGSPUNTEN BEREKENING Rekenmethodiek Bouwputbegrenzing Grondwaterstand en verlagingsniveaus Schematisering bodemopbouw en bodemeigenschappen Randvoorwaarden Bouwplanning RESULTAAT BEMALINGSBEREKENING Indicatie bemalingscapaciteit in m³/uur Indicatie totaal waterbezwaar Afvoer hemelwater Verlaging grondwaterstand omgeving Beïnvloeding stromingspatroon in de omgeving Verschil theorie praktijk TOETSING AAN REGELGEVING Inleiding Bevoegd gezag Onttrekking grondwater Lozing bronneringswater RICHTLIJNEN EN KWALITEITSZORG BEMALING INVLOED BEMALING OP OMGEVING INLEIDING MAAIVELDZAKKING IN DE OMGEVING BEBOUWING, MAAIVELDDALING EN ZETTINGEN NATUUR, GROEN EN AGRARISCHE WAARDEN BODEM- EN GRONDWATERVERONTREINIGINGEN BESTAANDE GRONDWATERONTTREKKINGEN ARCHEOLOGISCHE EN CULTUURHISTORISCHE WAARDEN BIJLAGEN: A) Resultaten modelberekeningen B) Algemene richtlijnen uitvoering bemaling VERZENDLIJST Dura Vermeer Bouw Rosmalen B.V. - Dhr. Trommelen: (c.trommelen@duravermeer.nl) - Dhr. R.P.M. Heijmans (r.heijmans@duravermeer.nl) Sterk Adviesbureau voor Bouwconstructies - Dhr. Sterk (info@sterk-adviesbureau.nl) F

4 Blz INLEIDING Dura Vermeer Bouw Rosmalen ontwikkelt samen met DW Investments BV in Breda het nieuwe binnenstedelijk project Stationskwartier. De nieuwbouw betreft wooneenheden en commerciële ruimten verdeeld over vijf blokken waarbij onder de blokken enkele kelders zijn voorzien voor parkeren en berging. Ons bureau is opdracht verstrekt voor het verrichten van een geotechnisch onderzoek en voor het verzorgen van diverse advieswerkzaamheden. De bouw zal aanvangen met blok A+B1. In voorliggend rapport wordt ingegaan op de bemaling van dit blok. Voor de geotechnische onderzoeksresultaten die betrekking hebben op dit blok wordt verwezen naar rapport 02P rg-01 van 26 juni De nieuwbouw zal op avegaarpalen worden gefundeerd. In rapport 02P van 12 september 2013 is de fundering nader beschouwd. In rapport 02P van 2 juli 2013 zijn door ons bureau de bevindingen weergegeven van een voorstudie naar ontwerpalternatieven. In vervolg op dit rapport heeft de opdrachtgever besloten om voor de bouwput van Blok A +B1 uit te gaan van een grond/waterkering rondom, in combinatie met een aan te brengen waterremmende laag in de ondergrond door middel van bodeminjectie. Doel van de waterremmende laag is om het waterbezwaar zo veel mogelijk te beperken zodat het effect naar de omgeving wordt geminimaliseerd. Binnen het kader van de opdracht is ons door de opdrachtgever een planning ter beschikking gesteld (zie paragraaf 2.3). Op grond van de planning kunnen twee bemalingsfasen worden onderscheiden. De eerste fase betreft de bemaling van de kelder onder Blok A + B1; de tweede fase de bemaling van Blok B2, B3 en C. Tussen beide fasen is een bemalingsvrije periode van bijna een half jaar. Gezien de duur van de bemalingsvrije periode en het feit dat Blok A + B1 wordt gerealiseerd binnen een bouwputomsluiting met toepassing van bodeminjectie worden de bemalingen van de verschillende fasen als onafhankelijk van elkaar beschouwd. In onderhavige rapportage wordt aldus de bemaling voor Blok A + B1 beschreven. F

5 Blz PROJECTGEGEVENS 2.1 locatie De projectlocatie bevindt zich in het gebied tussen het spoor en de wijk Belcrum. De locatie is momenteel deels braakliggend en deels in gebruik als parkeerterrein. Het parkeerterrein heeft een asfaltverharding. Lokaal is nog een trafo-station aanwezig. Blok A Blok B1 Blok B2 Blok B3 Blok C Afb. 1) Bovenaanzicht projectlocatie 2.2 Bouwplan De nieuwbouw betreft wooneenheden en commerciële ruimten verdeeld over vijf blokken waarbij onder de blokken enkele kelders zijn voorzien voor parkeren en berging. Boven maaiveld wordt de nieuwbouw grotendeels opgetrokken in 4 tot 6 bouwlagen. Voor wat betreft het ontwerpproces zijn de vijf blokken op de navolgende wijze geclusterd tot drie bouwdelen. Blok A + B1 (beide met kelder) Blok B2 + B3 Blok C (met kelder) De kenmerkende gegevens voor de verschillende blokken kunnen als volgt worden samengevat: Tabel 1: gegevens Aspect Blok A+B1 Blok B2 Blok B3 Blok C Grondvlak nieuwbouw : ca ca ca Grondvlak kelder : ca ca. 240 (12x20) ca. 240 (12x20) ca. 500 diep ca half Peil nieuwbouw : 2,4 m + NAP 2,4 m + NAP 2,4 m + NAP 2,4 m + NAP Bovenkant keldervloer : 0,8 m - NAP 0,8 m - NAP 0,8 m - NAP 0,8 m - NAP 0,7 m + NAP Aanlegniveau keldervloer : 1,1 m - NAP 1,1 m - NAP 1,1 m - NAP 1,1 m - NAP 0,4 m + NAP Aanlegniveau poeren : 1,5 m - NAP 1,5 m - NAP 1,5 m - NAP 1,5 m - NAP 0,1 m + NAP Aanlegniveau liftput : Niet bekend Niet bekend Niet bekend Niet bekend Niet bekend Funderingswijze : Palen Palen Palen Palen Palen Paalbelasting F s;paal;d : Niet bekend Niet bekend Niet bekend Niet bekend Niet bekend Bron: schets en tekeningen opdrachtgever F

6 Blz. 3 De planvorming voor met name blok C is in dit stadium nog niet definitief. Mogelijk komt onder meer het diepe kelderdeel hier te vervallen. 2.3 Uitvoering bouwput In rapport 02P van 2 juli 2013 zijn door ons bureau de bevindingen weergegeven van een voorstudie naar ontwerpalternatieven. In vervolg op dit rapport heeft de opdrachtgever besloten om voor de bouwput van Blok A +B1 uit te gaan van een grond/waterkering rondom, in combinatie met een aan te brengen waterremmende laag in de ondergrond door middel van bodeminjectie. Doel van de waterremmende laag is om het waterbezwaar zo veel mogelijk te beperken zodat het effect naar de omgeving wordt geminimaliseerd. Afhankelijk van de exacte nog nader in overleg vast te stellen ontwerpuitgangspunten zal de onderzijde van de injectielaag komen te liggen op een niveau tussen ca. 4,5 en 6,5 m NAP. 2.4 Planning en fasering Binnen het kader van de opdracht is ons door de opdrachtgever een planning ter beschikking gesteld met kenmerk E10051 bp-kelder 01 (bouwplanning) van Op basis van de planning kunnen twee bouwperioden worden onderscheiden waarbij ondersteuning van de werkzaamheden door een bemaling nodig is: - Fase 1: bemaling van Blok A en Blok B1; globaal van 23 juni 2014 tot 23 januari Fase 2: bemaling van Blok B2, B3 en Blok C; globaal van 14 juli 2015 tot 4 december De periode tussen fase 1 en 2 waarin geen bemaling nodig is bedraagt met 172 dagen bijna een half jaar. Gezien de duur van de tussenliggende bemalingsvrije periode worden de bemalingen van de verschillende fasen als onafhankelijk van elkaar beschouwd. In onderhavige rapportage wordt de bemaling voor Blok A + B1 beschreven. In navolgende tabellen is per onderdeel de (voorlopige) bouwplanning van de relevante werkzaamheden en het bijbehorende ontgravingsniveau aangegeven. Tabel 2: Bouwplanning Fase 1: Blok A en Blok B1 Startdatum Einddatum Duur dagen Aanlegniveau m t.o.v. NAP ontgraven / palen inkorten, doormeten ,10 vakantieperiode profileren grondwerk ,50 liftput ,00 poeren en fundering (deel keldervloer) ,50 keldervloer (deel wanden) ,10 kelderwanden (deel bg vloer) bg vloer vakantieperiode begane grondvloer Tabel 3: Bouwplanning Fase 2: Blok B2 en B3 Startdatum Einddatum Duur dagen Aanlegniveau m t.o.v. NAP ontgraven ( peil) / palen inkorten ,35 vakantieperiode grondwerk, poeren, fundering, keldervloer ,10 kelderwanden begane grondvloer F

7 Blz. 4 Tabel 4: Bouwplanning Fase 2: Bouwblok C Startdatum Einddatum Duur dagen Aanlegniveau m t.o.v. NAP VELD B ontgraven veld B / palen inkorten ,10 grondwerk veld B ,10 liftput ,00 poeren en fundering ,50 keldervloer veld B ,10 kelderwanden veld B begane grondvloer veld B VELD A ontgraven veld A / palen inkorten ,40 grondwerk veld A ,10 poeren en fundering ,10 keldervloer veld A ,40 keldervloer veld A ,40 kelderwanden veld A kelderwanden veld A begane grondvloer vloer veld A begane grondvloer vloer veld A Historie projectlocatie Op de locatie heeft in het verleden bebouwing gestaan met diverse functies. Met het oog op de geplande werkzaamheden is het zinvol de vroegere inrichting in kaart te brengen. Met name is van belang om te inventariseren of als gevolg van de aanwezigheid of sloop van de bebouwing obstakels, verstoringen, of verontreinigingen te verwachten zijn. 2.6 Omgeving Inleiding In de omgeving van de nieuwbouw is sprake van diverse bebouwing en infrastructuur. Op basis van de ons beschikbare informatie is de lokale situatie beschreven in ons rapport 02P adv- 02. De gegevens worden hieronder samengevat Kabels en leidingenstrook ten zuiden Door de gemeente wordt een kabelstrook aangelegd direct ten zuiden van de blokken A t/m C. Omtrent de aard van de leidingen, de diepteligging en de exacte afstand tot de bouw zijn ons geen gegevens bekend. Met het oog op de geplande bouw wordt geadviseerd om deze gegevens te achterhalen. Daarbij is het tevens van belang om na te gaan in hoeverre de leidingen een eventuele zakking mogen ondergaan en of er leidingen zijn met een hoog schaderisico (risico = kans op schade x gevolg bij schade). Bij een verhoogd schaderisico kan daar dan in het geotechnisch ontwerp van de benodigde grondkering rekening mee worden gehouden Bomenrij ten noorden van Blok A en B1 Aan de noordzijde, op korte afstand van Blok A en B1 bevindt zich een bomenrij die gehandhaafd dient te blijven. F

8 Blz Bebouwing wijk Belcrum De projectlocatie grenst aan de wijk Belcrum. De bebouwing in deze wijk is hoofdzakelijk op staal gefundeerd. Latere uitbreidingen van de woningen kunnen zijn gefundeerd op palen. Her en der wordt in de gevels van woningen scheurvorming waargenomen die naar onze inschatting verband houdt met ongelijkmatige zettingen van de fundering. Zettingen die naar verwachting met name samenhangen met het lokaal voorkomen van laagjes veen in de ondergrond Bouwverkeer Tijdens de bouw kan langs de zuidzijde sprake zijn van opslag en bouwverkeer Openbaar vervoer terminal Op korte afstand aan de oostzijde is de Openbaar Vervoer Terminal in aanbouw (hierna OVterminal. Zoals nader beschreven in rapport 02P adv-01 wordt voor de realisatie van de nieuwbouw uitgebreid bemaald De bemalingsactiviteiten voor de nieuwbouw aan de noordzijde van het spoor zijn in week 29 (2013) afgerond. De bemaling voor de werkzaamheden aan de zuidzijde zijn gepland voor de periode februari t/m juli 2014 en vallen zodoende deels samen met de werkzaamheden voor Blok A en B1 (zie paragraaf 2.5). Het grondwater dat werd onttrokken aan de noordzijde is geretourneerd in de bodem middels een retourveld in de Speelhuislaan en in de strook grond direct langs Blok A en B1 Het plan is om het grondwater dat wordt onttrokken voor de werkzaamheden aan de zuidzijde te retourneren in het retourveld langs blok A+B1 Spooronderdoorgang Terheijdenseweg Afb. 2) Locatie retourbemaling langs Blok A+B1 en Speelhuislaan ( = retourbemaling) Gezien de duur van de bemalingsactiviteiten (langer dan 6 maanden) en het waterbezwaar (meer dan m³/maand) is op grond van de Waterwet een vergunning aangevraagd. In verband met de verontreinigingen in het plangebied is de bemaling zodanig ingericht dat de grondwaterspiegel werd verlaagd terwijl tegelijkertijd de verontreiniging werd beheerst. Het maximaal waterbezwaar is op basis van berekeningen geraamd op 230 m³/uur gedurende de aanleg van het plein. Tijdens de uitvoering bleek een aanzienlijk hogere bemalingscapaciteit benodigd. Volgens het hoofd werkvoorbereiding van de bouwcombinatie (Dhr. Groenhof) bedroeg het waterbezwaar op enig moment ca. 400 m³/uur. Als gevolg van de bemalingsactiviteiten voor de OV-terminal is de grondwaterstand in de omgeving verlaagd. Aangegeven is dat de signaleringswaarde voor grondwaterstandsverlagingen in de wijk, 2 m NAP bedroeg. Deze waarde is beduidend lager dan de GLG, die ca. 0,1 m NAP bedraagt. F

9 Blz. 6 Deze lagere signaleringswaarde is gebaseerd op de verwachting van de aanvrager van de vergunning dat door de in 1959 uitgevoerde bemaling ten behoeve van de aanleg van de spooronderdoorgang Terheijdenseweg, de grondwaterstand gedurende langere tijd reeds verlaagd is geweest tot beneden de van nature optredende laagste stand (zie rapport 02P adv-01). Met het oog op de bemaling voor de blokken A t/m C verdient het aanbeveling om bij de gemeente na te gaan of de effectberekening van genoemde onderdoorgang beschikbaar is, en of deze berekening wellicht ook kan worden gehanteerd voor het vaststellen van signaalwaarden voor de bemalingen van de blokken A t/m C. De nieuwbouw aan de noordzijde van de OV-terminal is op palen gefundeerd. Voor de palen het dichtst bij het spoor is uitgegaan van prefab palen in verband met zwerfstromen. Voor het overige zijn avegaarpalen toegepast. Langs het spoor en voor de aanleg van enkele kelders zijn damwanden aangebracht. De exacte locatie van de verschillende damwandschermen is ons niet bekend. De nieuwbouw wordt in ieder geval niet binnen een volledige damwandomsluiting aangebracht Spoor Ten zuiden van de projectlocatie, op een afstand variërend van ca. 100 tot 150 m, bevindt zich het spoor Grondwaterwinningen en KWO-installaties In Breda zijn verschillende KWO-systemen en grondwaterwinningen aanwezig. Voor een overzicht wordt verwezen naar bijlage G van de omgevingsinventarisatie (02P adv-01). Het meest nabij gesitueerd systeem betreft de KWO-installatie van het centraal station. Mogelijk is dit systeem in werking ten tijde van de bouw. De overige KWO-systemen en grondwaterwinningen bevinden zich op ruime afstand Verontreinigingen In de omgeving van de projectlocatie zijn verschillende bodemverontreinigingen aanwezig. Het onderbouwend rapport voor de aanvraag van een watervergunning voor de bemalingswerkzaamheden van de OV-terminal, bevat twee overzichtstekeningen met daarop de locatie van de verontreinigingen. De tekeningen zijn toegevoegd aan rapport 02P adv-01 onder bijlage H. Een verontreiniging van betrekkelijk grote omvang betreft de VOCl-verontreiniging geval 8 (B34). Voor de bemaling van de OV-terminal werd controle en beheersing van de verontreiniging vereist. Hiertoe was een uitgebreide modellering en een intensief beheersysteem nodig. Tegen de achtergrond van de ruimtelijke ontwikkelingen die in de komende tijd zijn gepland (met verschillende tijdelijke bemalingen), is door Oranjewoud een herzien plan van aanpak opgesteld voor de sanering van de VOCl-verontreiniging 1. Het plan van aanpak voorziet erin dat verplaatsing van de verontreiniging binnen een zeker gebied toelaatbaar is. Hiermee wordt beoogd dat controle en beheerssystemen voor toekomstige bemalingen eenvoudiger van opzet kunnen zijn en de kans op stagnatie van bouwwerkzaamheden zoveel mogelijk wordt voorkomen. Het beheergebied betreft het gebied binnen de roze stippellijn in de navolgende figuur. Het plan van aanpak is inmiddels door de gemeente goedgekeurd 2. 1 Oranjewoud, herzien plan van aanpak geval 8 (B34) fase 2 grondwater emplacement Breda; projectnummer , revisie 03 d.d Gemeente Breda, Instemming herzien plan van aanpak geval 8 NS-stationsemplacement. d.d F

10 Blz. 7 Afb. 3) Beheergebied VOCl-verontreiniging Geval 8 (B34) (bron: herzien plan van aanpak) 2.7 Tot slot Geadviseerd wordt om de hiervoor genoemde gegevens alsmede de elders in dit rapport gehanteerde aannamen en uitgangspunten te verifiëren voordat met de resultaten uit dit rapport wordt verder gewerkt. Met name indien (al dan niet lokaal) sprake is van bijvoorbeeld diepere aanlegniveaus kan dit van invloed zijn op de inhoud van dit rapport. F

11 Blz ONDERZOEK 3.1 Inleiding In de periode van mei tot juni 2013 is door ons bureau op de projectlocatie een geotechnisch onderzoek verricht. Het onderzoek in situ bestond uit sonderingen en enkele diepe boringen. In het laboratorium zijn een aantal geroerde en ongeroerde bodemmonsters onderzocht. Om inzicht te krijgen in de historische grondwaterstandsfluctuaties zijn voorts de gegevens opgevraagd van door TNO beheerde peilbuizen in de wijde omgeving. De actuele grondwaterstand wordt op dit moment middels dataloggers gemonitord. Het onderzoek wordt hierna nader omschreven. De onderzoeksresultaten zijn verzameld in rapport 02P rg Sonderingen Verdeeld over het grondvlak van de nieuwbouw zijn met een elektrische conus 60 sonderingen gemaakt. Bij alle sonderingen is naast de conusweerstand tevens de plaatselijke wrijving gemeten en geregistreerd. De relatie tussen conusweerstand en plaatselijke wrijving, het wrijvingsgetal, geeft beneden het grondwaterniveau een indicatie van de verschillende grondsoorten. De sonderingen zijn uitgevoerd door een sondeertruck. De sondeerdiepte reikte tot een diepte van 25 meter. Voor de sondeergrafieken wordt verwezen naar rapport 02P rg-01, bijlage C. 3.3 Boringen Ter aanvulling op de sonderingen zijn machinaal twee boringen uitgevoerd over een diepte van 22 à 23 meter. In beide boorgaten is op drie niveaus een peilbuisfilter aangebracht. Ieder filter is omstort met filtergrind; het boorgat rondom elke stijgbuis is afgestopt met zwelklei. Gedurende het boorwerk zijn zowel monsterbussen gestoken als geroerde monsters genomen voor nader onderzoek in het laboratorium. Voor de boorprofielen wordt verwezen naar rapport 02P rg- 01, bijlage D. 3.4 Uitzetten en waterpassen Met behulp van een GNSS meetsysteem zijn de locaties van de onderzoekspunten uitgezet in RDcoördinaten en is de hoogte van het maaiveld ter plaatse van ieder onderzoekspunt bepaald ten opzichte van NAP. Tevens is de hoogte ingemeten van een dorpel en van zeven putdeksels. De gemeten hoogte is gecontroleerd aan de hand van een NAP-referentieniveau in de omgeving van het werk. Voor de resultaten van de inmeting en waterpassing wordt verwezen naar de inmeet- en waterpasstaat, rapport 02P rg-01, bijlage B. Omdat er ter controle in de omgeving van het bouwproject geen andere NAP-hoogte beschikbaar was, is het nodig na te gaan of het resultaat van onze waterpassing overeenstemt met andere gegevens ten aanzien van de hoogteligging van het terrein. 3.5 Geotechnisch laboratoriumonderzoek Van zes geroerde zandmonsters verkregen uit de boringen is door middel van zeving het korrelverdelingsdiagram vastgesteld. Van 11 steekbusmonsters is het nat en droog volumegewicht, het poriëngehalte en de verzadigingsgraad bepaald. De resultaten van het laboratoriumonderzoek zijn verzameld in rapport 02P rg-01onder bijlage F. F

12 Blz TNO grondwatergegevens Ter aanvulling op de ten tijde van het onderzoek geregistreerde grondwaterstanden zijn bij NITG- TNO langjarige grondwaterstandgegevens opgevraagd van verschillende peilbuizen in de omgeving. De locatie van de peilbuizen is aangegeven op de luchtfoto SIT-02 bijlage A. Voor de grondwaterstandgegevens wordt verwezen naar bijlage G. 3.7 Overig Naast het hiervoor beschreven onderzoek is in dit rapport gebruik gemaakt van gegevens uit het Regionaal Geohydrologisch Informatiesysteem (Regis), dat wordt onderhouden door NITG-TNO, en van de Grondwaterkaart van Nederland. F

13 Blz BODEM EN GRONDWATER 4.1 Hoogteligging maaiveld De hoogte van het maaiveld ter plaatse van de onderzoekspunten varieerde ten tijde van het onderzoek van ca. 1,7 tot 2,3 m + NAP. Voor meer informatie over de hoogteligging wordt verwezen naar de waterpasstaat bijlage B van rapport 02P rg Beschrijving bodemopbouw Geologie Geologisch ligt de projectlocatie in een gebied dat wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van dekzandruggen, doorsneden door beekdalen. De bovenste 2 tot 5 meter, matig tot goed doorlatende zanden, worden gerekend tot de, overwegend eolische, afzettingen van de Formatie van Boxtel. Hieronder bevinden zich tot circa 12 m NAP fluviatiele afzettingen, die gerekend worden tot de Formatie van Stramproy. Het betreft overwegend matig fijn tot matig grof zand, afgezet in het vroeg Pleistoceen onder sterk variërende omstandigheden. Lokaal kunnen binnen dit pakket kleien leemlagen voorkomen. Vanaf circa 12 m NAP tot een diepte van circa 50 m NAP worden vervolgens fluviatiele afzettingen van de Formatie van Waalre aangetroffen; afwisselend goed doorlatende, matig fijn tot uiterst grof, grindig zand en kleilagen. Hieronder bevinden zich de maritieme afzettingen van Maassluis Beschrijving bodemopbouw projectlocatie Vanaf het maaiveld tot de maximaal verkende diepte worden hoofzakelijk zandafzettingen waargenomen. Tussen ca. 1,5 m en 0,5 m + NAP komen lokaal teruggangen in sondeerweerstand voor met een wrijvingsgetal van 6 of hoger. Dit duidt op de aanwezigheid van veen. Ook in de diepere ondergrond worden lokaal en op wisselende diepte teruggangen in sondeerweerstand gemeten. Over het algemeen worden deze teruggangen (waarin sprake is van een lager wrijvingsgetal) veroorzaakt door de aanwezigheid van in meer of mindere mate leem/kleihoudend zand, zandhoudende leem/klei en zand met een lossere pakking of een grovere gradatie. Er zijn geen waterremmende lagen aangetroffen die aaneengesloten over het gehele grondvlak van de nieuwbouw voorkomen. Wel blijkt er over een groot deel van blok C sprake te zijn van een leemlaag tussen ca. 9 en 10 m NAP; zie ook rapport 02P adv Geohydrologische eigenschappen In de ondergrond komen hoofdzakelijk zandafzettingen voor, maar lokaal en op wisselende diepte ook leem- of kleilagen. Horizontale beweging van grondwater vindt met name plaats in de zandlagen. De klei/leemlagen zijn verhoudingsgewijs beperkt waterdoorlatend in vergelijking tot de zandlagen. Van de zandlagen is uit de korrelverdelingen een indicatie van de waterdoorlatendheid verkregen. De inschatting is dat deze varieert tussen 15 en 30 m/dag. Op basis van de lokale en regionale gegevens worden de kleiafzettingen van de Formatie van Waalre op een niveau van 35 à 40 m NAP als basis van het ondiepe geohydrologische systeem beschouwd. F

14 Blz Grondwaterregime Freatische grondwaterstand In de peilbuisfilters werd tijdens het onderzoek de freatische (vrije) grondwaterstand gepeild op 1,34 m + NAP in het filter van boring B-01 en op 0,7 m + NAP in het filter van boring B-02. Er wordt op gewezen dat dit momentopnamen betreft. De verwachting is dat de stand tevens is beïnvloed door de lopende bemaling en retourbemaling voor de bouw van de OV-terminal. Op grond van de TNO-peilbuisgegevens wordt voorzichtig afgeleid dat de grondwaterstand van nature zal variëren tussen ca. 0,0 en 0,7 m + NAP met een gemiddeld van 0,4 m + NAP Stromingsrichting Uit het isohypsenpatroon van de TNO Grondwaterkaart kan worden afgeleid dat de grondwaterstroming globaal noordwestelijk gericht is Verificatie Meer inzicht in de fluctuaties zal worden verkregen uit de resultaten van de dataloggers die in enkele peilbuisfilters zijn aangebracht. 4.4 Grondwaterkwaliteit/zoet-zoutgrensvlak De grens tussen zoet en brak en tussen brak en zout grondwater bevindt zich op grote tot zeer grote diepte. Volgend de Grondwaterkaart van Nederland kan de overgang van zoet naar brak en zout grondwater worden verwacht op een diepte van 180 à 200 m NAP. De kwaliteit van het ondiepe grondwater wordt in belangrijke mate bepaald door de aanwezigheid van bodem- en grondwaterverontreinigingen. Hiervoor wordt verwezen naar paragraaf Open water Het niveau van het open water is op basis van gegevens van het AHN geschat op 0,10 m + NAP. F

15 Blz BEMALING 5.1 Inleiding De ontgraving van de kelders vereist de inzet van een bemaling om te komen tot een droog en begaanbaar ontgravingsvlak. De realisatie van de kelders van Blok A en B1, wordt uitgevoerd binnen damwanden met een onderafdichting door middel van bodeminjectie. In dit hoofdstuk wordt beschreven op welke wijze de bemaling kan worden uitgevoerd. Op basis van modelberekeningen is vervolgens zowel een inschatting gemaakt van de hoeveelheid grondwater die naar verwachting wordt onttrokken, als van de beïnvloeding van de stand en het stromingspatroon van het grondwater in de omgeving. Het waterbezwaar is vervolgens getoetst aan de geldende beleidslijnen. Bevoegd gezag in deze is het Waterschap Brabantse Delta. Uitgaande van de berekende verlagingen is in hoofdstuk 6 ingegaan op de invloed hiervan naar de omgeving (invloed op bebouwing bodem- en grondwaterverontreinigingen, KWO-systemen, natuurwaarden e.d.). 5.2 Bemalingsmethodiek Algemeen De verlaging van de freatische grondwaterstand kan worden gerealiseerd middels een bemaling bestaande uit verticale filters rond de bouwput, in combinatie met horizontale drains. Opgemerkt wordt dat het uiteindelijk te onttrekken waterbezwaar in de onderhavige situatie sterk afhankelijk is van de waterremmendheid van de bodeminjectielaag en de doorlatendheid van de grondwaterkering. Waar een damwand wordt toegepast wordt geadviseerd om zo nodig de sloten te voorzien van een dichtingsmiddel. Een bemaling boven een injectielaag vereist bovendien de nodige expertise om te voorkomen dat de capaciteit van filters en drains naar verloop van tijd reduceert. Om deze reden wordt geadviseerd om in zee te gaan met een leverancier met aantoonbare ervaring voor wat betreft vergelijkbare projecten in overeenkomstige grondcondities Verticale bemaling De verticale filters dienen te worden geplaatst in de afzettingen boven het niveau van de bodeminjectie; zie paragraaf 2.3. De filters kunnen worden aangesloten op een gemeenschappelijke verzamelleiding. De uiteindelijke hart op hart afstand tussen de filters, de diameter van de filters en de lengte waarover de filters zijn gesleufd moet worden afgestemd op het te verwachten debiet. Bij een damwand kunnen de filters binnen de put in de kassen van de damwand worden aangebracht. Bij een CSMwand moet een zekere ruimte voor de filters worden gereserveerd. Eén en ander in overleg met de leverancier van de wand Horizontale bemaling De horizontale bemaling kan worden aangebracht middels een draineermachine. Geadviseerd wordt de drains aan te brengen in een sleuf die tot aan de putbodem is gevuld met schoon matig grof goed waterdoorlatend zand. Het toestromend grondwater kan worden afgevoerd met behulp van zuigpompen die direct via een ongeperforeerde (blinde) buis op de drains worden aangesloten. Nagegaan dient te worden bovendien of het palenplan zich leent voor het aanbrengen van een horizontale bemaling. F

16 Blz Uitgangspunten berekening Rekenmethodiek De berekening is uitgevoerd met het eindige elementen programma MicroFem. Het model is opgezet volgens het superpositie beginsel waarbij de verlagingen berekend worden ten opzichte van een op nul gedefinieerde referentiegrondwaterstand, waarbij de bodemopbouw relatief sterk is geschematiseerd. Aspecten zoals een regionale of seizoensafhankelijke variatie in grondwateraanvulling en grondwaterstand zijn niet in het model verdisconteerd. De resultaten gelden derhalve als indicatie. In het model is wel rekening gehouden met een zekere invloed door de aanwezigheid van open water Bouwputbegrenzing Rond de bouwput van Blok A en B1 wordt een grond- en waterkering aangebracht ten minste tot het niveau van de onderzijde van de bodeminjectielaag. Oftewel ten minste tot 4,5 à 6,5 m NAP zoals beschreven in paragraaf 2.3. Voor de bodeminjectielaag is een weerstand aangenomen van 50 dagen voor de grond/waterkering van 100 dagen Grondwaterstand en verlagingsniveaus De benodigde verlaging hangt af van de uitvoeringsfase en de op dat moment heersende grondwaterstand. Gezien de geplande uitvoeringsperiode wordt in dit rapport de situatie beschouwd van bemaling gedurende een relatief lage en de gemiddelde grondwaterstand, respectievelijk GLG en GG. Voor de fase tot en met aanleg van de liftputten, poeren, funderingsbalken en keldervloer is uitgegaan van een verlaging tot 0,3 m aanlegniveau. Voor de fase vanaf realisatie van de keldervloer tot eind bemaling een verlaging tot 0,1 m bovenzijde keldervloer. Voor de verschillende vakantieperiodes kan worden volstaan met een verlaging tot 0,10 m beneden het dan aanwezige ontgravingsniveau. De uitgangspunten voor wat betreft de benodigde verlagingen zijn in de navolgende tabellen samengevat. Tabel 5: Benodigde verlagingen Fase 1: Blok A en B1 Werkzaamheden Aanlegniveau [m t.o.v. NAP] Afmaling [m t.o.v. NAP] Verlaging t.o.v. GLG [m] Verlaging t.o.v. GG [m] Ontgraven, palen inkorten -1,10-1,40 1,40 1,80 Vakantieperiode -1,20 1,20 1,60 Profileren grondwerk -1,50-1,80 1,80 2,20 Poeren en fundering -1,50-1,80 1,80 2,20 Keldervloer -1,10-1,40 1,40 1,80 Kelderwanden n.v.t. -0,90 0,90 1,30 Begane grondvloer n.v.t. -0,80 0,80 1,20 Vooralsnog is geen rekening gehouden met lokaal diepere kortdurende bemaling ten behoeve van de installatie van de liftputten. F

17 Blz Schematisering bodemopbouw en bodemeigenschappen Overeenkomstig de geologische schematisatie en bodemopbouw beschreven in paragraaf 4.2 is voor het model de volgende laagindeling aangehouden. Tabel 6: Modelschematisatie Modellaag Omschrijving Dikte [m] Doorlaatvermogen kd [m²/dag] Hydraulische weerstand [dagen] 1. WVP Afzettingen van Boxtel Stramproy 11,0 330,0 SDL Lokale klei- en leemlagen 0,5 0,1 2. WVP Fluviatiele zanden; Fm van Waalre 2,5 37,5 SDL Lokale klei- en leemlagen 0,5 0,1 3. WVP Fluviatiele zanden; Fm van Waalre 1,5 22,5 SDL Fluviatiele kleien; Fm van Waalre 4, WVP Fluviatiele zanden; Fm van Waalre 17, Randvoorwaarden De randen van het model zijn zodanig gekozen dat de invloed van de gekozen randvoorwaarden op de geohydrologische situatie ter plaatse van het plangebied verwaarloosd mag worden. Als randvoorwaarden zijn in het model aan alle zijden vaste stijghoogten opgegeven. Het open water is in het model opgenomen met een vast peil en een intredeweerstand Bouwplanning Voor de duur van de werkzaamheden die ondersteuning van een bemaling behoeven wordt verwezen naar de planning zoals samengevat in paragraaf Resultaat bemalingsberekening Indicatie bemalingscapaciteit in m³/uur Met het geohydrologisch model zijn tijdsafhankelijke berekeningen uitgevoerd, waarin rekening is gehouden met de benodigde ontwatering ten tijde van de onderscheiden werkzaamheden. Gezien de periode van de werkzaamheden dient voor de bemaling van Blok A en B1 rekening gehouden te worden met een grondwaterstand tussen de GG en GLG. Ten behoeve van de bemalingsberekeningen is uitgegaan van een gemiddelde grondwaterstand van 0,40 m + NAP. Het verloop van het berekende onttrekkingsdebiet is weergegeven in afbeelding 4; de (gemiddelde) onttrekkingshoeveelheden per fase, afgerond op veelvouden van 5 m 3 /uur zijn samengevat in de volgende tabel. Tabel 7: Benodigde onttrekkingsdebiet Fase 1: Blok A en B1 Werkzaamheden Aanlegniveau [m t.o.v. NAP] Verlaging t.o.v. GG [m] Debiet [m 3 /uur] Duur [dagen] Ontgraven, palen inkorten -1,10 1, Vakantieperiode 1, Profileren grondwerk -1,50 2, Poeren en fundering -1,50 2, Keldervloer -1,10 1, Kelderwanden n.v.t. 1, Begane grondvloer n.v.t. 1, F

18 Blz. 15 Afb. 4) Berekend onttrekkingsdebiet en cumulatief waterbezwaar Aan het begin van de bemalingsperiode en na de vakantieperiode zal tijdelijk meer bemaald moeten worden om de vereiste verlaging te bereiken. Het initiële waterbezwaar is bepaald op circa 115 m 3 /uur gedurende de eerste dag van de bemalingswerkzaamheden Indicatie totaal waterbezwaar Op basis van de aangeleverde planning is een inschatting gemaakt van het totale waterbezwaar, uitgaande van de conservatieve aanname dat gedurende de gehele bouw sprake is van de gemiddelde grondwaterstand. Onder deze aannamen bedraagt het totale waterbezwaar m 3. De maximaal per maand onttrokken hoeveelheid bedraagt m 3, terwijl per kwartaal maximaal circa m 3 wordt onttrokken Afvoer hemelwater Tijdens de bouwperiode zal hemelwater dat ter plaatse van de bouwput valt door de (freatische) bemaling afgevoerd moeten worden. De hoeveelheid is gelijk aan de dagneerslag vermenigvuldigd met de oppervlakte van de bouwput. Bij een gemiddelde neerslag ter grootte van 2 mm/d bedraagt de totaal af te voeren hoeveelheid neerslag circa 110 m 3 /d, ongeveer 4,5 m 3 /uur. Over de gehele bemalingsperiode bedraagt deze hoeveelheid circa m 3. Gezien de duur van de werken is voor de bepaling van de extreme neerslaghoeveelheid uitgegaan van een situatie die eens per tien jaar verwacht mag worden. Bij een jaargemiddelde neerslag tussen 750 mm en 900 mm bedraagt de dagneerslag die met een frequentie van 1/10 jaar voorkomt 53 mm. Het waterbezwaar als gevolg van deze extreme neerslag bedraagt voor de bouwput bijna m 3 /dag, circa 120 m 3 /uur. Bij het bepalen van de pompcapaciteit van de bemaling dient hiermee rekening gehouden te worden. F

19 Blz Verlaging grondwaterstand omgeving Onder invloed van de bemaling wordt de grondwaterstand in de omgeving verlaagd. Uitgaande van de verstrekte bouwplanning zijn de grondwaterstandsverlagingen berekend uitgaande van een gemiddelde grondwaterstand. De berekende grondwaterstandsverlagingen zijn, voor enkele tijdstippen gedurende de bemalingsperiode, middels contourlijnen op tekening aangegeven. De betreffende tekeningen zijn opgenomen onder bijlage A. Het beïnvloedingsgebied van de bemaling, gedefinieerd als het gebied waarbinnen grondwaterstandsveranderingen van 5 cm of meer worden verwacht, is het grootst aan het eind van de volledige bemalingsperiode en bedraagt dan maximaal 185 m. Direct buiten de bouwkuipomsluiting bedraagt de maximaal berekende grondwaterstandsverlaging slechts 15 à 20 cm Beïnvloeding stromingspatroon in de omgeving Gezien de marginale invloed van de bemaling op de grondwaterstanden in de directe omgeving (ruimschoots binnen de van nature aanwezige grondwaterstandsfluctuaties), wordt de invloed op het stromingspatroon minimaal geacht Verschil theorie praktijk Bemalingsberekeningen gaan uit van een modellering waarbij de bodemopbouw relatief sterk wordt geschematiseerd. Hoewel de schematisatie op basis van de onderzoeksresultaten zo goed mogelijk is doorgevoerd kan de situatie in de praktijk afwijken van hetgeen op basis van het model is berekend. Bovendien is het waterbezwaar verhoudingsgewijs sterk afhankelijk van de kwailiteit van de bodeminjectielaag en de waterdoorlatendheid van de damwandsloten. Voor een nadere inschatting van het onttrekkingsdebiet alsmede om de invloed van de bemaling naar de omgeving te verifiëren kan een pompproef of proefbemaling worden uitgevoerd. Tevens wordt gewezen op de mogelijkheid om het berekende waterbezwaar te toetsen aan de ervaringen die zijn opgedaan bij bemalingen in de omgeving van de projectlocatie. 5.5 Toetsing aan regelgeving Inleiding Voor algemene informatie aangaande wet- en regelgeving die van belang is bij bemalingen wordt verwezen naar de algemene richtlijnen bemaling die onder bijlage I aan dit rapport zijn toegevoegd. In het navolgende wordt het berekende waterbezwaar getoetst aan de voor de projectlocatie geldende criteria Bevoegd gezag Bevoegd gezag voor wat betreft het onttrekken van grondwater en het lozen op oppervlaktewater is Waterschap Brabantse Delta. Voor lozing op het riool is in de meeste gevallen de gemeente het bevoegd gezag Onttrekking grondwater Voor de locatie geldt conform de Keur een vergunningsplicht voor het onttrekken van grondwater bij overschrijding van één of meerdere van de volgende grenzen: Het waterbezwaar bedraagt meer dan m 3 /maand (gemiddeld ca. 70 m 3 /uur), De duur van de bemaling is langer dan 6 maanden. Hoewel het berekende waterbezwaar van m 3 de genoemde grens niet overschrijdt zal als gevolg van de geplande bemalingsduur van 215 dagen rekening gehouden dienen te worden met de aanvraag van een vergunning in het kader van de Waterwet. F

20 Blz Lozing bronneringswater In het algemeen geldt dat bronneringswater kan worden geloosd op oppervlaktewater of op het riool. Beide zijn in de nabije omgeving van de projectlocatie aanwezig. Om belasting van de gemeentelijke riolering en de rioolwaterzuivering te beperken verdient in het algemeen lozing van bronneringswater op oppervlaktewater de voorkeur boven lozing op het riool. Of lozing op oppervlaktewater wordt toegestaan is afhankelijk van de kwaliteit en de hoeveelheid te lozen bronneringswater. Of lozing op het riool wordt toegestaan zal afhangen van de kwaliteit van het grondwater alsmede van de rioolcapaciteit. 5.6 Richtlijnen en kwaliteitszorg bemaling Onder bijlage B zijn richtlijnen gegeven die betrekking hebben op de bemaling. Onder meer wordt ingegaan op het belang van de controle van uitgangspunten en aannamen, op de relatie tussen de bemaling en de omgeving, op de wet- en regelgeving, op aspecten die van toepassing zijn op de bouwput, het werkterrein en de inrichting en uitvoering van de bemaling. Geadviseerd wordt hiervan kennis te nemen. Tot slot wijzen we erop dat een bemaling boven een injectielaag de nodige expertise vereist om te voorkomen dat de capaciteit van filters en drains naar verloop van tijd reduceert. Om deze reden wordt geadviseerd om in zee te gaan met een leverancier met aantoonbare ervaring voor wat betreft vergelijkbare projecten in overeenkomstige grondcondities. F

21 Blz INVLOED BEMALING OP OMGEVING 6.1 Inleiding Een bemaling beïnvloedt de stand en het stromingspatroon van het grondwater in de omgeving. Van belang is dat als gevolg hiervan geen belangen van derden worden geschaad. In het navolgende wordt op de diverse belangen nader ingegaan 6.2 Maaiveldzakking in de omgeving Indien de grondwaterstand wordt verlaagd tot beneden de niveaus die in het verleden reeds zijn opgetreden, en indien beneden deze niveaus sprake is van zettingsgevoelige bodemlagen dan bestaat de kans dat afhankelijk van de bodemopbouw een zekere extra zakking optreedt. Het gebied waarbinnen de grondwaterstand tot beneden de GLG wordt verlaagd is het grootst op het moment dat de bemaling plaats vindt in een periode met een lage grondwaterstand. Uitgaande van de bij een gemiddelde grondwaterstand berekende verlagingen zal aan het eind van de gehele bemalingsperiode bemalen dit gebied zich tot een afstand van maximaal circa 150 m vanaf de bouwkuip uit kunnen strekken. In de directe omgeving van de bouwput wordt de grondwaterstand tot minder dan 15 à 20 cm verlaagd beneden de gemiddeld laagste grondwaterstand. Als gevolg van de bemaling voor de nabijgelegen OV-terminal zullen de grondwaterstanden hier reeds tot een lager niveau zijn verlaagd, waardoor reeds een zekere zetting heeft plaatsgevonden. Een extra zetting door de hier besproken bemalingsactiviteiten wordt niet verwacht. 6.3 Bebouwing, maaivelddaling en zettingen De projectlocatie grenst aan de wijk Belcrum. De bebouwing in deze wijk is hoofdzakelijk op staal gefundeerd. Latere uitbreidingen van de woningen kunnen zijn gefundeerd op palen. Her en der wordt in de gevels van woningen scheurvorming waargenomen die naar onze inschatting verband houdt met ongelijkmatige zettingen van de fundering. Zettingen die naar verwachting met name samenhangen met het lokaal voorkomen van laagjes veen in de ondergrond. Bij de verwachte grondwaterstandsverlaging is het (additioneel) schaderisico voor deugdelijk op palen en staal gefundeerde bebouwing naar verwachting minimaal. Geadviseerd wordt desalniettemin de duur van de bemaling zoveel mogelijk te beperken en de grondwaterstand per fase niet dieper dan strikt nodig te verlagen. Teneinde adequaat te kunnen reageren op eventuele schadeclaims wordt geadviseerd om vooropnamen te maken van zettingsgevoelige bebouwing in de directe omgeving en deze bebouwing te voorzien van deformatiebouten die vooraf, gedurende en na de bemaling worden ingemeten. Geadviseerd wordt bovendien om middels de aanwezige en enkele extra te plaatsen peilbuizen de grondwaterstandsverlaging gedurende de bemaling met een zekere regelmaat te registreren, zodanig dat een te grote verlaging wordt voorkomen. Door zowel hoogtemetingen als grondwaterstandsmetingen te verrichten kan zo nodig een relatie worden gelegd tussen een eventuele deformatie van de bebouwing en de gerealiseerde grondwaterstandsverlagingen. 6.4 Natuur, groen en agrarische waarden Aan de noordzijde, op korte afstand van de bouwput voor Blok A en B1, bevindt zich een bomenrij die gehandhaafd dient te blijven. De grondwaterstandsverlagingen bedragen hier maximaal 15 à 20 cm. Gezien de geplande uitvoeringsperiode, juni 2014 tot januari 2015, bestaat vooral gedurende de eerste maanden een kans dat er een vochttekort ontstaat. Geadviseerd wordt de vochthuishouding van de bomen te monitoren en deze in geval van droogtestress te begieten. F

22 Blz. 19 De meest nabij gesitueerde monumentale bomen bevinden zich op grote afstand en worden niet beïnvloed door de bemaling. De Singel en de Mark zijn als natuurbeheergebied aangemerkt (zie rapport 02P adv-01), doch liggen buiten het beïnvloedingsgebied van de bemaling. Binnen het invloedsgebied van de bemaling komen geen landbouwgebieden voor. 6.5 Bodem- en grondwaterverontreinigingen Zoals aangegeven in rapport 02P adv-01 en paragraaf 2.6.9, zijn in de omgeving van de projectlocatie verschillende bodem- en grondwaterverontreinigingen bekend. Geen van deze verontreinigingslocaties valt binnen het invloedsgebied van de bemaling. Een verontreiniging van betrekkelijk grote omvang betreft de VOCl-verontreiniging ter hoogte van de OV-terminal. Voor de bemaling van de OV-terminal werd controle en beheersing van de verontreiniging vereist en is een intensief beheersysteem opgezet. Tegen de achtergrond van de ruimtelijke ontwikkelingen in het gebied, is door Oranjewoud een herzien plan van aanpak opgesteld voor de sanering van de betreffende VOCl-verontreiniging. Dit plan van aanpak voorziet erin, dat verplaatsing van de verontreiniging binnen een zeker gebied toelaatbaar is. De grenzen van het beheergebied zijn weergegeven op afbeelding 3 ( paragraaf 2.6.9). De projectlocatie ligt volledig binnen dit beheergebied. Eventuele verplaatsing van grondwaterverontreinigingen als gevolg van de bemaling vormen derhalve geen belemmering. 6.6 Bestaande grondwateronttrekkingen In Breda zijn verschillende KWO-systemen en grondwaterwinningen aanwezig. Voor een overzicht wordt verwezen naar bijlage G van de omgevingsinventarisatie ( paragraaf 2.6). Het meest nabij gesitueerd systeem betreft de KWO-installatie van het centraal station. Dit systeem ligt buiten het invloedsgebied van de bemaling en wordt derhalve niet beïnvloed door de bemaling. 6.7 Archeologische en cultuurhistorische waarden De woonwijk Belcrum vormt een gebied waaraan een hoge cultuurhistorische, stedenbouwkundige waarde wordt toegekend. Het gebeid wordt slecht in beperkte mate door de bemaling beïnvloed (zie ook paragraaf 6.3). Voor het overige worden er binnen het invloedsgebied geen gebieden aangetroffen van cultuurhistorische of archeologische waarde (zie rapport 02P adv-01). F

23 Bijlage A F

24 omschrijving / locatie: Stationskwartier te Breda nummer: 02P Bijlage: BEM-01 INPIJN-BLOKPOEL Ingenieursbureau Omschrijving tekening: Berekende grondwaterstandverlaging blok A-B1 Na 56 dagen bemalen Bewerkt: Datum: TST Coördinaten projectlocatie: Bron: ;

25 omschrijving / locatie: Stationskwartier te Breda nummer: 02P Bijlage: BEM-02 INPIJN-BLOKPOEL Ingenieursbureau Omschrijving tekening: Berekende grondwaterstandverlaging blok A-B1 Na 151 dagen bemalen Bewerkt: Datum: TST Coördinaten projectlocatie: Bron: ;

26 omschrijving / locatie: Stationskwartier te Breda nummer: 02P Bijlage: BEM-03 INPIJN-BLOKPOEL Ingenieursbureau Omschrijving tekening: Berekende grondwaterstandverlaging blok A-B1 Einde bemalingsperiode na 215 dagen Bewerkt: Datum: TST Coördinaten projectlocatie: Bron: ;

27 Bijlage B F

28 Blad 1 van 5 ALGEMENE RICHTLIJNEN BEMALING A) Controle uitgangspunten en aannamen Voorafgaand aan de uitvoering van de bemaling dienen ten minste de navolgende zaken te worden geverifieerd: o uitgangspunten van het bemalingsadvies en de uiteindelijke condities (ontgravingsniveaus, aanlegniveaus, grondvlak verlaging, grondwaterstand, planning en duur bemaling etc.); o voorgestelde werkwijze in relatie tot de geplande uitvoeringswijze; o of aan procedurele vereisten voor wat betreft onttrekken en afvoer van grondwater is voldaan. Bij afwijkingen dient te worden nagegaan wat de consequenties hiervan kunnen zijn. Geadviseerd wordt de controle tijdig uit te voeren zodat eventuele negatieve consequenties niet te laat worden onderkend, op de afwijkingen nog kan worden geanticipeerd en eventueel mitigerende maatregelen kunnen worden genomen. Nagegaan dient te worden of er voldoende ruimte beschikbaar is voor het aanbrengen van het bemalingsysteem, de aanleg van afvoerleidingen en (indien van toepassing) voor het aanbrengen van een infiltratiesysteem. Voor zover gebruik wordt gemaakt van de openbare ruimte of grond van derden dient hiervoor toestemming te zijn verleend. Bemalingsfilters en drains dienen zodanig te worden gepositioneerd en aangebracht, dat het draagvermogen van bestaande en eventueel nieuw aan te brengen funderingselementen (palen, stroken, poeren) hierdoor niet wordt beïnvloed. In een bemalingsadvies wordt op basis van de beschikbare gegevens een zo goed mogelijke inschatting gemaakt van het traject waarover de grondwaterstand van nature fluctueert en van de geohydrologische eigenschappen van de ondergrond waaronder de waterdoorlatendheid. Genoemde aspecten zijn sterk bepalend voor de prognose van het waterbezwaar en voor de invloed van de bemaling op de omgeving. Hoewel ten behoeve van de in de rapportage verrichte berekeningen de bodemschematisatie op basis van de beschikbare resultaten zo goed mogelijk is doorgevoerd mag, onder meer door de soms zeer variabele ondergrond, niet worden uitgesloten dat de situatie in de praktijk significant kan afwijken van hetgeen op basis van het model wordt berekend. Voor meer inzicht in de grondwaterstandfluctuaties wordt geadviseerd om tot de start van de bemaling een aanwezige of aan te brengen peilbuis te monitoren en de resultaten na verloop van tijd te vergelijken met de (geactualiseerde) gegevens van TNO-peilbuizen over dezelfde periode. Meer zekerheid omtrent de geohydrologische eigenschappen van de ondergrond kan worden verkregen door aanvullend grondonderzoek, een pompproef of een proefbemaling. Ook gegevens van reeds uitgevoerde bemalingen in de omgeving kunnen bij de controle worden betrokken. B) Omgeving Voor een bemaling geldt, evenals voor andere bouwwerkzaamheden, dat er in principe een aanvaardbaar minimaal risico dient te zijn ten aanzien van negatieve consequenties voor de omgeving. Bij negatieve effecten kan worden gedacht aan onder meer zettingen met risico voor schade aan bebouwing, verplaatsing van grondwaterverontreinigingen, schade aan landbouw, flora en fauna en negatieve beïnvloeding van onttrekkingen van derden, waaronder KWO-systemen. Voor zover in het advies niet aan de orde gesteld, dient de invloed op de omgeving te worden nagegaan. Bij negatieve effecten kan het nodig zijn om maatregelen te nemen ter beperking van de invloed. Met name als effecten te laat worden onderkend kan dit van invloed zijn op de kosten, de aanvang, de planning en in sommige gevallen zelfs de haalbaarheid van een project. Ons bureau kan in de vorm van een quickscan een omgevingsinventarisatie uitvoeren om na te gaan of potentiële knelpunten dan wel negatieve effecten te verwachten zijn. INPIJN-BLOKPOEL ingenieursbureau